23244	MAT 2:6	Guné Betleyemba rakwa du taakwa, mé véknwu. Kukba guna gayéna du nak némaan ban raké dé yo. Rate dé wuna du taakwa Isrelké miték véké dé yo. Védéranké sanévéknwute de guna makwal gayé Judiana képmaaba tékwa gayé Betleyemké wamarék yaké de yo, ‘Wan bakna gayé.’ Waga wamarék yate guna gayéké waké de yo, ‘Némaa gayé.’ Waga dé kavik Gotna nyégaba.”
23254	MAT 2:16	Judana némaan ban Yerot Jerusalemba rate nyaa yaalakwaba yaan du déké gwaamale yédoké dé rapatik. Rapatiye rékarékat kapére yate dé wak, “Wunat yénaa debu yak.” Naate watakne dé déku mawuléba wak, “Nyaa yaalakwaba yaan du de wak, ‘Kwaaré vétik pulak déknyényba naané wani nyétba tékwa kunét batnyé vék.’ Naate de wak.” Naate watakne deku kudiké sanévéknwute dé déku waariyakwa duwat wak, “Guné Betleyemét ye, Betleyem tékwaba tékwa taalat wawo ye akwi du baadit viyaasadaké guné yo. Kwaaré vétik yan du baadi, kwaaré nakurak yan du baadi, kéraadan kulé du baadi wawo, derét akwi viyaasadaké guné yo.” Naate wadéka de ye wani baadit akwi de viyaasadak.
23269	MAT 3:8	Taale guné yagunén kapéredi mu kulaknyénytakne guné yéknwun mu male yaké guné yo. Yagunu nak du taakwa véte waké de yo, ‘De kapéredi mu kulaknyénytakne bulaa yéknwun mu de yo.’ Naate waké de yo.
23270	MAT 3:9	Guné guna mawuléba guné wo, ‘Naané Ebrayamna képmawaara naané ro. Dé Gotna méniba yéknwun mu yakwa du radék naané wawo Gotna méniba yéknwun mu yakwa du naané ro.’ Naate wate yénaa guné yo. Guné yéknwun mu kaapuk yagunékwa. Got mawulé yadéran dé wadu kéni matu du ye de Ebrayamna képmawaara pulak raké de yo. Ebrayamna képmawaara ragunékwaké Got kaapuk sanévéknwudékwa. Yagunékwa muké dé sanévéknwu.
23281	MAT 4:3	Yadéka Seten yae dé dérét wak, “Méné kéga méné wo, ‘Wuné Gotna nyaan.’ Naate wate bulaa wani muké wunat wakwatnyéké méné yo. Méné waménu kéni wupmalemu matu walaakwe kadému yaké dé yo. Waga yadu wuné ménéké kutdéngké wuné yo.”
23284	MAT 4:6	Takne dé dérét wak, “Méné kéga méné wo, ‘Wuné Gotna nyaan.’ Naate wate méné mé akére dawuli. Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got déku kudi kure giyaakwa duwat wadu de ménéké miték véké de yo. Védo méné deku taababa rate ména maan matuba viyaamarék yaké méné yo. Méné wani kudi véknwute akére dawuliye miték raménu akwi du taakwa véte kutdéngké de yo. Méné Gotna nyaan.”
23312	MAT 5:9	“Du taakwa las nak du taakwa waaru waariyadaka de nyédéba de tu. Tédaka de kaapuk waaru waariyadakwa. Wani nyédéba tékwa du taakwaké Got waké dé yo, ‘De wuna baadi.’ Naate wadéranké sanévéknwute wani nyédéba tékwa du taakwa yéknwun mawulé de mé yo.
23320	MAT 5:17	“Guné kéga wamarék yaké guné yo, ‘Moses wakwen apa kudiké kuk kwayéké nae Jisas dé yaak. Déknyényba rate Gotna yéba kudi wakwen du deku kudiké kuk kwayéké nae Jisas dé yaak.’ Waga wamarék yaké guné yo. Moses wakwen apa kudi Gotna yéba kudi wakwen duna kudi wawo miték véknwute wadan pulak yaké wuné yaak. Guné wani kudiké miték kutdénggunuké wuné yaak.
23322	MAT 5:19	Du las Moses wakwen apa kudiké nak kéga wadaran, ‘Wani apa kudi wan makwal kudi male. Naané wani kudi kulaknyénynaran wan yéknwun.’ Waga wadaran Got némaan ban rate deké waké dé yo, ‘Wan bakna du. De wuna taababa bakna de ro. Deku yéba kevérékmarék yaké wuné yo.’ Naate wadu de nak du wani apa kudi véknwute wadékwa pulak yate kéga wakwedaran, ‘Wani apa kudi akwi miték véknwuké naané yo. Nak kudi kulaknyénymarék yaké naané yo.’ Naate wadaran Got némaan ban rate deké waké dé yo, ‘Wan némaan du. De wuna taababa miték de ro. Deku yéba kevérékgé wuné yo.’ Naate waké dé yo.
23323	MAT 5:20	Guné Moses wakwen apa kudiké miték kutdénggunuké wuné gunat wakweyo. Apa kudiké kutdéngkwa du, Parisina du wawo, de Moses wakwen apa kudi akwi miték véknwute wadékwa pulak yaké de apa jébaa yo. Yadaka nak du derét véte de wo, ‘De yéknwun mu yakwa du de ro.’ Naate wadaka Got deku mawulé kutdéngte dé deké wo, ‘Wan kaapuk.’ Naate wadéka gunat wuné wo. Guné yéknwun mawulé yate yéknwun mu yaké guné yo. Yagunu guna yéknwun paaté deku paatat talaknadéran guné Gotna kémba yaalaké guné yo. Guna yéknwun paaté deku paatat talaknamarék yadéran guné Gotna kémba yaalamarék yaké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23324	MAT 5:21	Wani kudi watakne dé derét kéga wakwek: “Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné du taakwat viyaapérekmarék yaké guné yo. Guné derét viyaapérekgunéran de gunat kot véknwukwa némaan banké kure yédo dé wani kapéredi muké gunat yakataké dé yo.’
23325	MAT 5:22	Naate wadaka bulaa wuné nak kudi gunat wakweyo. Mé véknwu. Du las nak dut rékaréka yadaran Got wani kapéredi muké derét yakataké dé yo. Du las nak dut waatite kéga wadaran, ‘Guné waagété du.’ Naate wadaran Got kot véknwukwa némaan ban rate wani kapéredi muké waga wakwa dut némaanba yakataké dé yo. Du las nak dut némaanba waatite kéga wadaran, ‘Guné bakna gweba du. Kapéredi taalat yéké guné yo.’ Naate wadaran Got wadu waga wakwa du yaa yaansaakukwa taalat yéké de yo.
23330	MAT 5:27	“Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné nak duna taakwa wale kapéredi mu yamarék yaké guné yo.’
23334	MAT 5:31	“Déknyényba ran du kéni kudi wawo wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Du nak déku taakwa dérét kulaknyénytakne yéluké mawulé yadéran dé wani muké nyéga kaviké dé yo. Kaviye léké kwayédu lé wani nyéga kure yéké lé yo.’
23336	MAT 5:33	Wani kudi watakne dé Jisas kéga wakwek: “Déknyényba ran du kéni kudi wawo wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné jébaa nak yaké wate guna kudit apa yate Némaan Ban Gotna yéba wakwegunéran guné wani jébaa yaké guné yo. Wani jébaa kulaknyénymarék yaké guné yo.’
23341	MAT 5:38	“Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Du vétik waariyate du nak duna méni takupékudu dé yakataké yate takupékun dut déku méni takupékuké dé yo. Du vétik waariyate du nak duna nébi nak takugwapdu dé yakataké yate wani dut déku nébi nak takugwapké dé yo.’
23346	MAT 5:43	“Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné guna du taakwaké mawulat kapére yate guna maamaké kélik yaké guné yo.’
23349	MAT 5:46	Takis nyégélkwa du, deké guné wo, ‘Kapéredi mu yakwa du.’ Naate wagunékwa du de deku du taakwaké mawulat kapére yo. Guné de yakwa pulak, guna du taakwaké male mawulat kapére yagunéran, Got gunat kutkalé yamarék yaké dé yo. Gunéké mawulat kapére yakwa du taakwa, gunéké kélik yakwa du taakwa wawo, akwi du taakwaké mawulat kapére yaké guné yo.
23367	MAT 6:16	Wani kudi watakne dé derét tépa wakwek: “Yénaa yakwa du Got wale kudi bulké, de nak apu nak apu kadémuké yaakéru. Yaakétte nak du taakwa kadémuké yaakétdanké kutdéngdoké de deku ménidaamaba waama képmaa lépmu. Lépdaka deku ménidaama waama dé yo. Yadéka nak du taakwa véte de wo, ‘Wani du Gotké sanévéknwute de kaadéké kiyao. Wan yéknwun mu yakwa du de.’ Naate wate deku yéba de kevéréknu. Waga yate yadan yéknwun mu de kaato. Yénaa yakwa du wani du taakwat yéknwun mu debu nyégélék. Kukba Got yadan yéknwun mu kaatamarék yaké dé yo. Adél wuné gunat wakweyo.
23381	MAT 6:30	Got wani maaweké dé miték vu. Wani maawe walkamu male téké de yo. Bulaa de tu. Séré kiyaaké de yo. Kiyaado du taakwa wani maawe péle yaa tuké de yo. Wani maawe wan makwal mu male. Guné du taakwa guné némaan. Guné Gotké kaapuk miték sanévéknwugunékwa. Yate wup yate guné wo, ‘Naanéké miték véké dé yo, kapu kaapuk?’ Naate wagunéka bulaa wuné gunat wo. Got maawe waga kusodu véte guné kutdéngké guné yo. Gunéké baapmu wut kwayéké dé yo.
23382	MAT 6:31	Waga kutdéngte guné wup yamarék yate kéga wamarék yaké guné yo, ‘Samu mu kaké naané yo? Samu gu kaké naané yo? Samu baapmu wut kusadaké naané yo?’
23386	MAT 7:1	Wani kudi watakne dé Jisas tépa wakwek: “Nak du taakwa yadan muké sanévéknwute guné bari kéga wamarék yaké guné yo, ‘Wani du taakwa wan kapéredi mu yakwa du taakwa.’ Waga wamarék yaké guné yo. Guné waga wagunéran Got yagunén mu véte gunat waké dé yo, ‘Guné kapéredi mu yakwa du.’
23387	MAT 7:2	Naate wadéranké sanévéknwute, guné deké ‘Wan kapéredi mawulé yakwa du taakwa’ bari wamarék yaké guné yo. Got nak du taakwat yagunén mu véte gunat kaataké dé yo.
23389	MAT 7:4	Guné némaa kapéredi mu yatakne samuké guné makwal kapéredi mu yan du taakwat guné kéga wo? ‘Guné kapéredi mu gunébu yak. Guné miték ragunuké wuné gunat kutkalé yaké wuné yo.’
23400	MAT 7:15	Wani kudi watakne dé kéga wakwek: “Guné jérawu yaké guné yo. Du las gunéké yae yénaa yate kéga waké de yo, ‘Naané Gotna yéba naané kudi wakweyo.’ Naate wate kés kudi nak kudi wakwete guna mawulat yaalébaando, nak du taakwa kwatkwa rate deké waké de yo, ‘Wan yéknwun mu yakwa du. Sipsip miték radakwa pulak de miték ro. Deku kudi véknwuké naané yo.’ Naate watakne de kutdéngmarék yaké de yo. Kwatbosa kapéredi mawulé yadakwa pulak de kapéredi mawulé de yo. Waga kutdéngmarék yaké de yo.
23406	MAT 7:21	“Wupmalemu du taakwa yénaa yate de wunat wo, ‘Méné naana Némaan Ban.’ Naate wate bakna yaamabi kudi bulte de awuréba rakwa ban wuna yaapa Got déku kudi kaapuk véknwudakwa. Wani du taakwa de Gotna kémba yaalamarék yaké de yo. Gotna kudi véknwute wadékwa pulak yakwa du taakwa male de Gotna kémba yaalaké de yo.
23407	MAT 7:22	Wuné apakélé kot véknwukwa némaan ban raran nyaa wupmalemu du taakwa wunat kéga waké de yo, ‘Naana Némaan Ban, ména yéba naané Gotna kudi wakwek. Ména yéba wanaka de kutakwa yaage yék. Ména yéba wate naané wupmalemu déknyényba vémarék yadan apa jébaa yak. Naané ména du taakwa naané ro.’
23423	MAT 8:9	Nak du wunéké dé némaan ban ro. Radéka wuné wadékwa pulak wuné yo. Wuné waariyakwa duna némaan ban wuné ro. Wuné dut nak, ‘Méné yéké méné yo,’ naawuréka dé yu. Nak dut, ‘Méné mé yaa,’ naawuréka dé yao. Wunéké jébaa yakwa dut, ‘Wani jébaa mé ya,’ naawuréka dé wani jébaa yo. Méné yawurékwa pulak yaké méné yo. Méné bakna waménu wuna du tépa yéknwun yaké dé yo.” Naate dé wak.
23440	MAT 8:26	Naate wadaka dé derét wak, “Guné samuké guné wup yo? Yate guné wo, ‘Déku apa makwal apa male, kapu yaga pulak?’ Naate wate wunéké guné kaapuk miték sanévéknwugunékwa.” Naate watakne dé raapme wadéka wimut kaapuk yadéka dé gu tépa miték ték.
23451	MAT 9:3	Naate wadéka de apa kudiké kutdéngkwa du deku kapmu bulte de wak, “Got male dé du yadén kapéredi mu yatnyéputiké dé yo. Wani du dé wak, ‘Wuné yadén kapéredi mu wunébu yatnyéputik.’ Naate wate dé Gorét waséléknu, bakna du bege.”
23461	MAT 9:13	Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Got dé wak, ‘Guné wunéké kwaami tuwe tiyaamuké kélik wuné yo. Guné nak du taakwaké mawulé lékte derét kutkalé yagunuké wuné mawulé yo.’ Got waga wadéka déku kudi déku nyégaba dé kwao. Guné ye wani kudiké miték sanévéknwuké guné yo. Kapéredi mawulé yakwa du taakwa wunéké yae wuna kudi véknwudoké wuné giyaak. Yéknwun mawulé yakwa du taakwaké kaapuk sanévéknwurén.” Naate dé Jisas wak.
23493	MAT 10:7	Deké yéte guné kéga derét kudi wakweké guné yo, ‘Némaan Ban Got gunéké védéran tulé yaamale yaké dé yo.’
23498	MAT 10:12	Guné gaba nak wulae waba rakwa du taakwat kéga waké guné yo, ‘Yéknwun mawulé yate raké guné yo.’
23505	MAT 10:19	Du las gunat kotimdo guné wup yamarék yate guna mawuléba kéga wamarék yaké guné yo, ‘Naané samu kudi wakweké naané yo? Deku kudi yaga pulak kaataké naané yo?’ Waga wamarék yaké guné yo, wani tulé Got wakwegunéran kudi gunéké kwayédéran bege.
23511	MAT 10:25	Nak du yakwatnyékwa duwat yadaran pulak, de baadit wawo yaké de yo. Nak du jébaa kwayékwa duwat yadaran pulak, de deké jébaa yakwa duwat wawo yaké de yo. Bulaa wani kudiké mé sanévéknwu. Nak du wuné guna némaan banét yadakwa pulak, de guné wuna duwat wawo yaké de yo. Nak du wunéké kapéredi kudi wakwete de wo, ‘Guna némaan ban wan akwi kutakwana némaan ban, déku yé Bielsebul.’ De wunéké waga wakwete guné wuna du gunéké apakélé kapéredi kudi wakweké de yo.” Naate dé Jisas déku duwat wak.
23518	MAT 10:32	“Du las wupmalemu du taakwana méniba téte nak nak kéga wadaran, ‘Wuné Jisasna du.’ Naate wadaran kukba wuné wuna yaapana gayéba rate déku méniba téte wuné dérét waké wuné yo, ‘Kéni du wan wuna du.’ Naate waké wuné yo.
23519	MAT 10:33	Du las wupmalemu du taakwana méniba téte nak nak kéga wadaran, ‘Wuné Jisasna du kaapuk.’ Naate wadaran wuné wuna yaapana gayéba rate déku méniba téte wuné dérét waké wuné yo, ‘Wani du wan wuna du kaapuk.’ Naate waké wuné yo Gorét.
23524	MAT 10:38	Guné kéga wagunéran, ‘Jisasna jébaa kutsaakuké naané yo. Yate kaagél kutte miba kiyaanaran wan bakna mu. Némaa mu kaapuk.’ Waga wagunéran guné waga yate guné wuna du raké guné yo. Guné waga wamarék yate waga yamarék yagunéran guné wuna du ramarék yaké guné yo.
23527	MAT 10:41	Guné Gotna yéba kudi wakwekwa dut nak véte kéga wagunéran, ‘Wani du dé Gotna yéba kudi wakweyo. Wuné déké radéran taalé, kadému wawo kwayéké wuné yo.’ Naate wagunéran guné waga yagunu kukba Got gunat kutkalé yaké dé yo, déku yéba kudi wakwekwa dut kutkalé yadéran pulak. Guné yéknwun mu yakwa dut nak véte kéga wagunéran, ‘Wani du dé yéknwun mu male yasaaku. Wuné déké radéran taalé, kadému wawo kwayéké wuné yo.’ Naate wagunéran guné waga yagunu kukba Got gunat kutkalé yaké dé yo, yéknwun mu male yasaakukwa dut kutkalé yadéran pulak.
23528	MAT 10:42	“Kéni kudi wawo mé véknwu. Du taakwa wuna duwat véte kéga wadaran, ‘Wani du de némaan du kaapuk radakwa. Bakna du de ro. Rate de Jisasna jébaa kuru. Derét kutkalé yaké naané yo. Derét gutak yadu deké gu kwayéké naané yo.’ Naate wadaran de wani makwal jébaa yado Got wani makwal jébaaké yékéyaak yamarék yaké dé yo. Kukba wani yéknwun jébaa kaataké dé yo derét. Adél wuné gunat wakweyo.” Naate dé Jisas déku duwat wak. Wadéka de déku jébaa yaké nae de yék.
23534	MAT 11:6	Du taakwa las de wunéké wo, ‘Got dérét débu wak, dé naanat kutkalé yaduké. Wan adél.’ Naate wate de wunéké miték sanévéknwu. Wunéké waga sanévéknwukwa du taakwa de yéknwun mawulé yate miték raké de yo. Waga Jonét wakweké guné yo.” Naate dé Jonna duwat wakwek.
23538	MAT 11:10	Jonké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got déku nyaanét dé wak, ‘Kén wuna kudi kure yékwa du. Wuné wawuru dé taale yéte ména yaabu kutké dé yo.’ Naané wani kudi véte naané kutdéngék. Jon wan Gotna kudi kure yéte taale yaakwa du.
23542	MAT 11:14	Guné deku kudi véknwugunéran wan yéknwun. Déknyényba ran du de kéga wak, ‘Ilaija kukba yaaké dé yo.’ Naate wadaka bulaa gunat wuné wakweyo. Wani kudi wate de Jonké de wakwek. Wakwedaka Jon débu yaak.
23546	MAT 11:18	“De Jon wale nakurak mawulé kaapuk yadan. De wuné wale nakurak mawulé kaapuk yadakwa. Jon yae kagunékwa kadému kamarék yate kagunékwa wain gu kaapuk kadén. Yadéka guné akwi déké kélik yate guné wo, ‘Kutakwa déku mawuléba wulae téléka dé waagété yo.’
23547	MAT 11:19	Naate wagunéka wuné Akwi Du Taakwana Nyaan yae kagunékwa kadému kate kagunékwa wain gu wuné ko. Kawuréka guné wunéké kélik yate guné wo, ‘Mé vé. Wani du wupmalemu kadému kate wupmalemu wain gu dé ko. Kate dé takis nyégélkwa du wale rate, kapéredi mu yakwa nak du taakwa wale rate dé de wale kudi bulu.’ Naate wagunéka wuné gunat wo. Got dé akwi muké kutdéngék. Déku jébaa wan yéknwun jébaa. Wan adél. Wani kudiké sanévéknwute guné Gotké yatékwa jébaaké miték sanévéknwuké guné yo.” Naate dé Jisas wani du taakwat wak.
23551	MAT 11:23	“Guné Kapaneamba rakwa du taakwa, guné saaki guné wo, ‘Naané Gotna gayét waaréké naané yo.’ Naate wagunéka gunat wuné wo. Got wadu guné kapéredi taalat dawuliké guné yo. Guné Gotna gayét waarémarék yaké guné yo. Wuné guna gayéba rate wuné apa jébaa wuné yak. Yawuréka guné vék. Véte guné Gotké kaapuk miték sanévéknwugunén. Déknyényba Sodomba ran du taakwa wupmalemu kapéredi mu ye wani apa jébaa védo mukatik de yadan kapéredi mu kulaknyénydo Got wani gayé yaalébaanmarék yakatik dé yak.
23560	MAT 12:2	Kadaka de Parisina du véte de Jisasnyét wak, “Mé vé. Ména du wit kubu de séku, yaap ra nyaa. Naana apa kudi kéga dé wo, ‘Guné yaap ra nyaa jébaa yamarék yaké guné yo.’ Wani apa kudi ména du kaapuk véknwudakwa. De wit kubu sékute de jébaa yo yaap ra nyaa. Wan kapéredi mu de yo.”
23561	MAT 12:3	Naate wadaka dé derét wak, “Déknyényba naana képmawaara Devit yadén muké de Gotna nyégaba kavik. Wani kudiké guné kaapuk sanévéknwugunékwa. Déknyényba Devit déku du wale kaadé yadéka de Gotna kudi buldakwa gat wulae wani gaba jébaa yakwa nyédé duwat dé waatak, Gotké kwayéte taknadan kadému deké kwayédoké. Waatadéka kwayédaka Devit déku du wale de wani kadému kak. Waga yate de naana apa kudi kaapuk véknwudan. Naana apa kudi kéga dé wo, ‘Gotna gaba jébaa yakwa nyédé du male Gotké kwayédan kadému kaké de yo. Nak du wani kadému kamarék yaké de yo.’ Naate wadéka Devit déku du wale waga yadaka guné deké kéga kaapuk wagunékwa, ‘Wan kapéredi mu de yak.’ Naate wamarék yate samuké guné wuna duké guné kéga wo? ‘De naana apa kudi véknwumarék yate kapéredi mu de yo.’ Guné waga wate kaapuk miték kutdénggunén.
23563	MAT 12:5	“Nak kudi wawo mé véknwu. Gotna gaba jébaa yakwa nyédé du de yaap ra nyaa de Gotna gaba jébaa yo. Moses wakwen apa kudi dé kéga wo, ‘Gotna gaba jébaa yakwa nyédé du yaap ra nyaa wawo déku gaba wani jébaa yaké de yo. Wan yéknwun.’ Naate wadéka de yaap ra nyaa wani jébaa yadaka guné derét kaapuk waatigunékwa. Yagunékwaké samuké guné wuna duwat guné waatiyu?
23565	MAT 12:7	“Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Got dé wak, ‘Guné nak du taakwaké mawulé lékte derét kutkalé yagunuké wuné mawulé yo. Guné kwaami viyae wunéké tiyaamuké wuné kélik yo.’ Naate dé Got wak. Wadéka wani kudi déku nyégaba kwaadéka guné wani kudiké kaapuk miték kutdénggunén. Guné wani kudiké miték kutdénggunu mukatik guné kapéredi mu yamarék yan duwat waatimarék yakatik guné yak.
23579	MAT 12:21	Akwi képmaaba rakwa du taakwa déké miték sanévéknwute waké de yo, ‘Dé naanat kutkalé yaké dé yo.’ Naate wate déké raségéké de yo.” Naate dé Got wak. Wadéka Aisaia wani kudi dé Jisaské kavik Gotna nyégaba, déku néwaa kéraamarék yalén tulé.
23585	MAT 12:27	Guné wunéké kéni kudi guné wo. Kutakwana némaan ban, Bielsebul wuna mawuléba téte wunéké apa tiyaadéka wuné wawuréka de kutakwa yaage yu. Wan yénaa kudi guné wo. Guna du las de wawo wadaka de kutakwa yaage yu. Guna du waga yadaka guné derét kéga kaapuk wagunékwa, ‘Bielsebul guna mawuléba téte apa kwayédéka guné wagunéka de kutakwa yaage yu.’ Derét waga wamarék yate samuké guné wunat wani kudi guné wo? Wuné de wale nakurak jébaa yawuréka de de kutdéngék. Guné wunéké yénaa kudi guné wo.
23595	MAT 12:37	Kukba dé guna kudi akwi véknwutakne dé lasnyét waké dé yo, ‘Guné yéknwun mu yakwa du.’ Watakne lasnyét waké dé yo, ‘Guné kapéredi mu yakwa du.’ Waga Got waké dé yo.” Naate dé Jisas Parisina duwat wak.
23599	MAT 12:41	“Déknyényba Ninivaba ran du taakwa de Jonana kudi véknwutakne yadan kapéredi mu de kulaknyényék. Jona némaan du radéka wuné kéba téte kudi bulkwa du wuné némaan ban rate Jonat wunébu talaknak. Kukba Got némaa kot véknwute némaan ban radéran tulé Ninivaba ran du taakwa raapme Gotna méniba téte waké de yo, ‘Jona naanat Gotna kudi wakwedéka naané véknwute yanan kapéredi mu kulaknyénytakne naané Gotna kudi miték véknwuk. Jisas Jonat talakne gunat Gotna kudi wakwedéka guné yagunén kapéredi mu kulaknyénymarék yatakne guné Gotna kudi kaapuk véknwugunén. Waga yate guné némaa kapéredi mu yak.’ Naate waké de yo.
23600	MAT 12:42	“Déknyényba némaa taakwa nak, séknaa képmaaba yae lé némaan ban Solomonna kudi véknwuké lé séknaaba yaabuba yék. Dé yéknwun mawulé pukaakwa du radéka wuné kéba téte guné wale kudi bulkwa du wuné yéknwun mawulé pukaakwa du rate Solomonét wunébu talaknak. Kukba Got némaa kot véknwute némaan ban radéran tulé wani némaa taakwa raapme Gotna méniba téte lé gunat waké lé yo, ‘Wuné séknaa taaléba wuné yaak. Yae Solomonna kudi wuné véknwuk. Jisasna kudi Solomonna kudit débu talaknak. Guné Jisasna kudi kaapuk véknwugunén. Waga yate némaa kapéredi mu guné yak.’ Waga wani taakwa waké lé yo.” Naate dé Jisas derét wak.
23602	MAT 12:44	Sékalpatiye lé wak, ‘Wuné déknyényba rawurén gat gwaamale yéké wuné yo.’ Naate watakne gwaamale ye lé vék wani duna mawulé yéknwun ye bakna tédéka.
23620	MAT 13:12	Yéknwun mawulé yakwa du taakwa wuna kudi de véknwu. Wuna kudi miték véknwukwa du taakwa kukba Gotna akwi kudiké miték kutdéngké de yo. Wuna kudi miték véknwumarék yakwa du taakwa de wo, ‘Naané Gotna kudi naanébu kutdéngék.’ Naate watakne kukba déku kudiké yékéyaak yate bakna raké de yo.
23635	MAT 13:27	Vétakne de jébaa yakwa du ye de wani képmaana bapadut wak, ‘Némaan du, déknyényba méné yéknwun wit sék méné yaatnyék.
23636	MAT 13:28	Yaga pulak ye wani kapéredi waara dé waaru?’ Naate wadaka dé derét wak, ‘Naana maama nak yae dé wani mu yak.’ Naate wadéka de jébaa yakwa du dérét wak, ‘Wani kapéredi waara pélnoké méné mawulé yo, kapu yaga pulak?’
23665	MAT 13:57	Naate watakne déku apaké kutdéngmarék yate de déké kélik yak. Yadaka dé Jisas derét wak, “Gotna yéba kudi wakwekwa duké de nak gena du taakwa wo, ‘Wan némaan ban. Dé yéknwun jébaa dé yo.’ Waga wadaka déku kém déku néwaageba rakwa du taakwa wawo de déké wo, ‘Wan bakna du. Naané pulak du.’ Naate de wo.”
23697	MAT 14:31	Naate wadéka dé dérét bari kutte dé wak, “Samuké méné ména mawuléba wak, ‘Jisas wunat kuttiyaaké apa dé yo, kapu kaapuk?’ Waga wamarék yate wunéké mé miték sanévéknwu.”
23704	MAT 15:2	Ye de dérét wak, “Naana képmawaara de wak, ‘Kadému kaké yate taale wanan pulak guna taaba miték yakutnyéké guné yo. Waga yatakne guné Gotna méniba miték raké guné yo.’ Naate wadaka naané kadému kaké yate taale naané naana taaba wadan pulak miték yakutnyu. Samuké de ména du naana képmawaara wakwedan kudi véknwumarék yo? De kaké yate taale deku taaba naana képmawaara wadan pulak kaapuk miték yakutnyédakwa.”
23706	MAT 15:4	Got kéga dé wak, ‘Guné guna néwepat kutkalé yaké guné yo.’ Naate watakne kéga wawo dé wak, ‘Du nak déku néwepaké kapéredi kudi buldéran guné wani dut viyaagunu dé kiyaaké dé yo.’
23707	MAT 15:5	Naate wadéka guné Gotna kudiké kuk kwayéte nak kudi guné wo. Guné kéga guné wo, ‘Du nak déku néwepat kéga wadéran, Kéni gwalmu Gotké wunébu kwayék. Gotké kwayémarék yawuru mukatik bénéké kwayékatik wuné yak. Bénat kutkalé yaké wuné yapatiyu. Naate wadéran déku néwepat kutkalé yamarék yadékwa wan yéknwun, Gotké kwayédén bege.’
23710	MAT 15:8	Got dé wak, ‘Kéni du taakwa de wunéké yéknwun kudi wakweyo. Waga wakwete de wunéké deku mawuléba kaapuk miték sanévéknwudakwa.
23713	MAT 15:11	Kagunékwa muké sanévéknwute Got wamarék yaké dé yo, ‘Guné kapéredi mu yakwa du taakwa guné.’ Bulgunékwa kapéredi kudiké sanévéknwute Got kéga waké dé yo, ‘Guné kapéredi mu yakwa du taakwa guné.’ Naate waké dé yo.”
23720	MAT 15:18	Buldaran kudi taale du taakwana mawuléba dé tu. Du taakwana mawuléba yaalakwa muké sanévéknwute Got waké dé yo, ‘Wan kapéredi mu yakwa du taakwa.’ Naate waké dé yo, kéni muké kutdéngdén bege.
23722	MAT 15:20	Wani kapéredi mawulé dé du taakwana mawuléba yaalo. Yaaladéka de wani kapéredi mu yo. Kapéredi mu yadaka Got dé deké wo, ‘Wan kapéredi mu yakwa du taakwa de.’ Naate wate dé yadan kapéredi mawuléké sanévéknwu. De képmawaarana kudi véknwumarék yate deku taaba miték yakutnyémarék yadanké kaapuk sanévéknwudékwa.” Naate dé Jisas wak.
23743	MAT 16:2	Naate wadaka dé derét wak, “Garabu yadéka nyaa dawulidéka nyét gwaavé yadéka véte guné wo, ‘Nyét gwaavé dé yo. Yadu séré yéknwun nyaa véké dé yo.’
23744	MAT 16:3	Naate watakne guné ganbaba nyét gélé yadéka véte guné wo, ‘Nyét gélé dé yo. Bulaa wimut kutdu maas viyaaké dé yo.’ Naate guné wo. Guné nyérét véte guné kutdéngék wimut maaské. Guné yawurékwa apa jébaa véte guné wunéké kutdéngké guné yapatiyu. Guna mawulé yékéyaak dé yo.
23749	MAT 16:8	Waga buldaka dé kutdéngte dé wak, “Samuké guné kéga wo? ‘Naané béret kaapuk.’ Wuné gunat kutkalé yawuréranké kaapuk miték sanévéknwugunékwa.
23755	MAT 16:14	Naate wadéka de wak, “Ménéké las de wo, ‘Wan gu yaakutaknan du Jon dé.’ Las de wo, ‘Wan déknyényba rate Gotna yéba kudi wakwen du Ilaija.’ Las de wo, ‘Wan Gotna yéba déknyényba kudi wakwen du déku yé Jeremaia.’ Las de wo, ‘Jeremaia kaapuk. Gotna yéba déknyényba kudi wakwen nak du.’ Naate de ménéké wo.”
23761	MAT 16:20	Naate watakne dé déku duwat wak, “Mé véknwu. Guné nak duwat kéga wamarék yaké guné yo, ‘Jisas wan naanat kutkalé yaduké Got wadén ban Krais.’ Waga wamarék yaké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23765	MAT 16:24	Wani kudi watakne Jisas déku duwat dé wak, “Guné wuné wale yaate wuna jébaa yaké mawulé yagunéran kéga yaké guné yo. Guné guna mawulé kulaknyényké guné yo. Kulaknyénye guné wunéké sanévéknwute kéga waké guné yo, ‘Naané déku jébaa kutsaakuké naané yo. Yate naané kaagél kutte miba kiyaanaran wan bakna mu. Némaa mu kaapuk.’ Naate wate wuna jébaa kutké guné yo.
23779	MAT 17:10	Naate wadéka de déku du dérét wak, “Apa kudiké kutdéngkwa du de kéga wo, ‘Gotna yéba déknyényba kudi wakwen du Ilaija taale yaaké dé yo. Yaadu Got wadén ban Krais kukba yaaké dé yo.’ Samuké de waga wo?”
23806	MAT 18:10	“Mé véknwu. Wani makwal baadiké kuk kwayémarék yaké guné yo. Deké kéga wamarék yaké guné yo, ‘De makwal baadi male. Deké sanévéknwumarék yaké naané yo.’ Naate wamarék yaké guné yo, awuréba rakwa ban wuna yaapa Gotna kudi kure giyaakwa du deké miték védakwa bege. Wani du déku méniba rasaakudaka dé wani baadit kutkalé yo.
23811	MAT 18:15	Wani kudi watakne dé Jisas kéga wakwek: “Guné wuna jébaaba yaalan du, guné nak nak mé véknwu. Wuna jébaaba yaalan nak du ménat kapéredi mu yadéran méné déké ye béné kapmu rate méné dérét waké méné yo, ‘Méné wunat kapéredi mu ménébu yak.’ Naate waké méné yo dérét. Nak du taakwat wani muké wakwemarék yaké méné yo. Méné déké ye dérét waménu dé ména kudi véknwute ménat yadén kapéredi mu kulaknyénydéran wan yéknwun. Béné vététi nakurak mawulé yate miték raké béné yo.
23817	MAT 18:21	Pita Jisaské ye dé dérét wak, “Némaan Ban, wuna du wunat kapéredi mu yasaakudu wuné dérét waké wuné yo, ‘Wani muké tépa sanévéknwumarék yaké wuné yo. Dékumuk.’ Wani kudi apu nak taaba sékét nak taababa kayék vétik waké wuné yo, kapu apu yagap?”
23818	MAT 18:22	Naate wadéka dé Jisas dérét wak, “Wuné apu nak taaba sékét nak taababa kayék vétik waga waménuké kaapuk wawurékwa. Ména du wupmalemu apu ménat kapéredi mu yadu méné apuba apuba dérét waké méné yo, ‘Wani muké tépa sanévéknwumarék yaké wuné yo. Dékumuk.’ Naate wate wani kudi kulaknyénymarék yaké méné yo. Waga waménéran apu naaknwuké méné yapatiké méné yo.”
23819	MAT 18:23	Wani kudi Pitat watakne dé kéni aja kudi wakwek: “Got némaan ban rate déku kémké miték véte kéga yaké dé yo. Némaan ban nak dé wak, ‘Wupmalemu jébaa yakwa duké wuné yéwaa kwayék. Kwayéwuréka de wani kwaabu kaapuk tiyaakatadan. Bulaa de wuna yéwaa tiyaakatadoké wuné mawulé yo.’
23822	MAT 18:26	Waga wadéka dé wani du némaan ban ranba kwati yaane waadé daate dé wak, ‘Némaan ban, méné wunéké mawulé lékte wunéké raségéké méné yo. Kukba wuné ména yéwaa akwi kwayékataké wuné yo.’
23824	MAT 18:28	“Wani jébaa yakwa du kaapat gwaade dé dé wale jébaa yakwa dut nak vék. Wani du dérét walkamu yéwaa nyégéle dé wani kwaabu kaapuk kwayékatadén. Vétakne dé dérét kulékiye dé déku kwaaléba némaanba kutte dé wak, ‘Méné wunat nyégélménén yéwaa akwi bulaa tiyaakataké méné yo.’
23825	MAT 18:29	Naate wadéka dé wani du kwati yaane waadé daate dé wak, ‘Méné wunéké mawulé lékte wunéké raségéké méné yo. Kukba wuné ména yéwaa kwayékataké wuné yo.’
23826	MAT 18:30	Naate wadéka dé kélik yak. Kélik yate dé dérét kure ye kotimtakne raamény gaba taknak. Takne dé dérét wak, ‘Méné wuna yéwaa tiyaakatatakne méné raamény ga kulaknyénytakne yaalaké méné yo.’ Naate wadéka dé raamény gaba kwaak.
23828	MAT 18:32	Wakwedaka dé némaan ban waadéka wani du yaadéka dé dérét wak, ‘Méné kapéredi mu male yakwa du. Taale méné wunat waataménéka wunat nyégélménén apakélé yéwaaké wuné wak, Dékumuk. Wani kwaabu tiyaakatamarék yaké méné yo.
23830	MAT 18:34	Naate watakne dé rékaréka yate wani dut dé raamény gaba taknak. Takne dé dérét wak, ‘Wuna yéwaa akwi tiyaakatatakne méné raamény ga kulaknyénytakne yaalaké méné yo.’ Naate dé wak.”
23836	MAT 19:5	Yatakne dé wak, ‘Du déku néwepat kulaknyénytakne taakwa ye bét nakurakba raké bét yo. Rate nakurak sépé ye raké bét yo.’
23837	MAT 19:6	Wani kudiké sanévéknwute naané kutdéngék. Du taakwa ye bét nakurakba bét ro. Nakurak sépé ye bét ro. Sépé vétik kaapuk. Got bétké dé wo, ‘Nakurak sépé ye bét ro.’ Naate wadékwaké du nak déku taakwat wamarék yaké dé yo, lé dérét kulaknyénytakne yéluké.” Naate dé Jisas derét wak.
23838	MAT 19:7	Wani kudi wadéka de Parisina du wak, “Moses nak pulak kudi dé wakwek. Déknyényba dé kéga wakwek, ‘Du nak déku taakwa dérét kulaknyénytakne yéluké wadéran dé taale nyéga nak kaviké dé yo wani muké. Kavitakne léké kwayétakne wadu lé dérét kulaknyénytakne yéké lé yo.’ Waga dé Moses wakwek. Samuké dé Moses waga wakwek?”
23841	MAT 19:10	Wani kudi wadéka Jisasna du de dérét wak, “Naana du taakwa kéga de yo. Du nak taakwa ye kukba lé dérét kulaknyénytakne yéluké mawulé yadéran, dé wadu lé dérét kulaknyénytakne yéké lé yo. Méné méné wo, ‘Du déku taakwa dérét kulaknyénytakne yéluké bakna wamarék yaké dé yo.’ Méné waga waménékwaké naané bulaa naana mawuléba naané wo: Du taakwa yamarék yate bakna tédaran wan yéknwun.”
23856	MAT 19:25	Wani kudi véknwutakne Jisasna du sanévéknwu wanévéknwute de wak, “Naané Juda naané wo, ‘Got duwat las kutkalé yadék de wupmalemu gwalmu yan du de ro.’ Wani kudiké bulaa naané sanévéknwu. Wupmalemu gwalmu yan du Gotna kémba wulaaké nae apat kapére yadaran, yaga pulak gwalmu yamarék du taakwa Gotna kémba wulae miték rasaakuké de yo apuba apuba?”
23863	MAT 20:2	Sékale vétakne dé derét wak, ‘Guné kéni akwi nyaa jébaa yagunéran wuné gunéké nak nak yéwaa taaba vétik kwayéké wuné yo.’ Naate wadéka de kusékérék. Kusékétdaka dé wadéka de déku yaawit yék, déku jébaa yaké.
23865	MAT 20:4	Véte dé derét wak, ‘Guné wawo ye wuna yaawiba jébaa yaké guné yo. Yagunu wuné gunéké nak nak yéwaa taaba vétik kwayéké wuné yo.’
23867	MAT 20:6	Yadaka garabu nyaa dawuliké yadéka dé du jawudakwa taalat tépa ye dé vék du las wawo bakna tédaka. Véte dé derét wak, ‘Samu yate guné akwi nyaa kéba bakna tu?’
23868	MAT 20:7	Naate waatadéka de wak, ‘Naanat du nak kaapuk jébaa yanoké wadén.’ Naate wadaka dé derét wak, ‘Guné wawo ye wuna yaawiba jébaa yaké guné yo.’
23869	MAT 20:8	“Kukba nyaa dawulidéka yaawina bapadu dé jébaa yakwa duké téségékwa duwat wak, ‘Méné jébaa yakwa duwat waaménu yaado méné deké yéwaa kwayéké yo. Taale méné kukba yae jébaa yan duké kwayéké yo. Kwayétakne méné nyédé nyaa yae jébaa yan duké kwayétakne, sésékukba méné ganbaba yae jébaa yan duké kwayéké yo.’
23871	MAT 20:10	Nyégéldaka taale yae jébaa yan du yéwaa nyégélké yaate vétakne de deku mawuléba de wak, ‘Sal naané némaa yéwaa nyégélké naané yo?’ Waga sanévéknwute de wawo de nak nak yéwaa taaba vétik nyégélék.
23873	MAT 20:12	Waarute kéga de wak, ‘Wani du garabu yae walkamu tulé male de jébaa yak. Naané taale yae naané ganbaba jébaa batnyé yatakne apakélé jébaa yanaka nyaa dé naana sépéba viyaak. Samuké méné ména jébaa yan akwi duké nakurak yéwaa kwayu? Wan sépélak méné yak.’
23874	MAT 20:13	Naate wadaka dé waba tén dut nak wak, ‘Wuna du, mé véknwu. Wuné gunat kapéredi mu kaapuk yawurén. Ganbaba wuné gunat wak, Guné wuna jébaa yagunéran wuné gunéké yéwaa taaba vétik kwayéké wuné yo. Naate wawuréka guné wani yéwaaké guné kusékérék. Wawurén pulak wunébu gunéké kwayék.
23898	MAT 21:3	Yabénu du nak wani muké bénat waatadéran béné kéga waké béné yo, ‘Naana Némaan Ban dé wani donkiké mawulé yo.’ Naate béné waké yo.”