23229	MAT 1:16	Jekop wan Josepna aapa wa. Josep dé Mariana du wa. Maria Jisas kéraalén. Déké wanangwa, “Nanat yékun yandénngé Got wan du Krais wa.”
23231	MAT 1:18	Maria Jisas Krais kéraalén kundi anga wa kwaakwa. Taale Mariana aasa aapa wandarén, lé Josepmba kumbilénngé. Wandaka kukmba bét nakurakmba wayéka yarékapuk yambéréka Gotna Yaamambi wa gaaye lat mayé apa kwayéndéka nyaan télén.
23232	MAT 1:19	Kukmba lé kéraaké yakwa du, déku yé Josep, dé wan yéku musé male yakwa du wa. Lé nyaan téléka dé wani muséké vékusékte déku mawulémba wandén, “Lé nak duwale wa kwaambérén. Bulaa lé katik kéraaké wuté.” Wunga watake wa nakapuk wandén, “Wuné lé kéraakapuk ye akwi du dakwana ménimba yéte lat waaruwutu lé nékéti yakalékwa. Wuné yakélak yaaséka-kawutékwa lé.”
23233	MAT 1:20	Wunga watake wani muséké vékulakapékare yéngan nak kwaandén. Kwaandéka Néman Du Gotna kundi kure gaayakwa du nak gaaye yénganmba dat wandén, “Méno Josep, Devitna gwaal waaranga maandéka bakamu, ma véku. Méné wup yaké yambak Maria kéraamuké. Gotna Yaamambi gaaye lat mayé apa kwayéndéka wa nyaan télékwa. Gotna Yaamambi wunga kwayéndénngé méné lé kéraamuké wup yaké yambak.
23238	MAT 1:25	Yate Maria kéraandén. Wani sapak dé lale yamba kwaandékwe wa. Yandéka kukmba nyaan kéraaléka wa déku yé waandén, Jisas.
23239	MAT 2:1	Herot Judana du dakwana néma du téndén sapak wa Maria Jisas kéraalén, Betlehemmba. Betlehem Judiamba wa téndékwa. Kéraaléka kukmba de nyétmba tékwa kunngé vékusékngwa dunyansé nyaayalamba yaae Jerusalemét yéndarén. Ye saambake wandarén, “Nané nyaayalamba te nyétmba tékwa kulé kunét vénanén. Véte vékuséknanén. Yéku laku nyaan wa yaalan.
23240	MAT 2:2	Dé Juda du dakwana néma du tékandékwa. Wunga vékusékte kunét vétake wa déké yaanangwa, dat kwaati séte waandé daaké. Dé yamba dé ro?”
23241	MAT 2:3	Wunga wandaka néma du Herot vékutake rakarka yate wandén, “Kalmu wani nyaan kukmba wuna taalé kéraaké dé?” Wunga watake wani muséké kalik yandén. Yandéka Jerusalemmba tékwa akwi du dakwa de wani muséké vékulaka vékulaka naandarén.
23242	MAT 2:4	Herot kalik yate wandéka de Gotna gaamba jémbaa yakwa dunyanna akwi néma dunyan, Moses wan apakundiké vékusékngwa dunyan, wunga yaandarén. Yaandaka det waatakundén, “Got wan du Krais yamba yaalaké dé?”
23243	MAT 2:5	Wunga wandéka dat wandarén, “Judiamba tékwa gaayé, Betlehemmba wa yaalakandékwa. Wani muséké talimba Gotna yémba kundi kwayétan du nak Gotna nyéngaamba Gotna kundi anga viyaatakandén:
23244	MAT 2:6	Guné Betlehemmba tékwa du dakwa, ma véku. Kukmba guna gaayé du nak néma du tékandékwa. Téte wuna du dakwa Israelké yékunmba vékandékwa. Véké yandékwanngé vékulakate, wa de guna makalkéri gaayé Judiana képmaamba tékwa gaayé Betlehemngé katik waké daré, ‘Wan baka gaayé wa.’ Wunga wakapuk yate, guna gaayéké wakandakwa, ‘Néma gaayé wa.’ Wunga viyaatakandén Gotna nyéngaamba.”
23245	MAT 2:7	Judana néma du Herot wani kundi vékutake, nyaayalamba yaan dunyansé déké yaandarénngé wandén. Wandéka yaandaka nak du vékukapuk yamuké dele yakélak kundi bulndarén. Bulte det waatakundén, “Yani sapak dé wani kun nyétmba baasnyé ye yaalak?”
23246	MAT 2:8	Wunga waatakundéka dat wandaka wandén, “Betlehemét ma yéngunék. Ye kurkasale ma waak wani nyaanngé. Waake vétake waambule yaae guné wunat waké ya. Wangunu wuné waak ye kwaati séte déké waandé daakawutékwa.” Wunga wate dé det paapu yandén.
23249	MAT 2:11	Yate gaamba wulaae véndarén wani nyaan déku aasa Mariale rambéréka. Vétake kwaati séte waandé daandarén dat. Yate deku wutmba tén musé naangndarén. Naange dat yéku musé kwayéndarén. Gol matu, yaa yamungandaka yéku yaama yakwa musé, yéku yaama yakwa gu, wunga kwayéndarén dat.
23250	MAT 2:12	Kwayétake yare kwaae yéngan kwaandarén. Kwaandaka Got det wandén, “Guné Herotké waambule yéké yambakate.” Naandén. Wunga wandéka vélérkiyaae waarape de nak yaambumba waambule yéndarén deku gaayét.
23251	MAT 2:13	Wani dunyansé waambule yéndaka Josep kwaandéka Néman Du Gotna kundi kure gaayakwa du nak gaaye dat yénganmba wandén, “Herot wani nyaan waake vétake dé viyaakandékwa. Wunga yandékwanngé méné ma waarape wani nyaan déku aasale kure yéménék. Isipét ma yaange yé. Yaange ye wani taalémba ma yarépékangunék. Kukmba gunat wawutu waambule yaangunék.”
23254	MAT 2:16	Judana néma du Herot Jerusalemmba rate nyaayalamba yaan dunyansé déké waambule yéndarénngé kaavépatindén. Kaavépatiye néma rakarka yate wandén, “Wunat paapu a yandarén.” Wunga watake déku mawuléké wandén, “Nyaayalamba yaan dunyansé wandarén, ‘Kwaaré vétik pulak talimba wa wani nyétmba tékwa kun baasnyé ye vénanén.’ Naandarén.” Wunga watake deku kundiké vékulakate déku waariyakwa dunyansat wandén, “Guné Betlehemét ye, Betlehemale tékwa taalat waak ye akwi dunyanngu nyaan ma viyaawuréngunék. Kwaaré vétik yan nyambalésé, kwaaré nakurak yan nyambalésé, kéraandarén kulé nyambalésé waak, de akwi ma viyaawuréngunu.” Naandén. Wunga wandéka ye wani nyambalésé akwi viyaawuréndarén.
23255	MAT 2:17	Talimba Gotna yémba kundi kwayétan du nak, déku yé Jeremaia, wa ani kundi Gotna nyéngaamba viyaatakandén:
23257	MAT 2:19	Kukmba Herot kiyaan. Kiyaandéka Josep déku taakwa, nyaanale Isipmba yaréndarén. Wamba yare Josep yéngan kwaandéka Néman Du Gotna kundi kure gaayakwa du gaaye Josepét wandén,
23260	MAT 2:22	Josep wani taalémba saambake vékundén, Arkelaus déku aapa Herotna taalé kéraae Judia du dakwana néma du téndéka. Vékutake Judiamba ramuké wup yandén. Ye gaan kwaandéka Got dat yénganmba wandéka wani nyaan déku aasale kure Galilit yéndarén.
23261	MAT 2:23	Ye Nasaretmba yaréndarén. Josep, Maria, Jisas wani gaayémba yaréndaka Gotna yémba kundi kwayétan dunyan talimba viyaatakan kundi wa sékérékén. Jisaské nyéngaamba anga viyaatakandarén: Déké wakandakwa, wan Nasaret du wa.
23263	MAT 3:2	Wani taalat yaan du dakwat anga wandén, “Got néma du rate gunéké véké yandékwa sapak a yaakwa. Yaandékwanngé vékulakate guné Gotna kémba téké mawulé yate kapérandi musat ma kuk kwayéngunék.” Naandén Jon.
23264	MAT 3:3	Talimba Gotna yémba kundi kwayétan du nak déku yé Aisaia Jonngé Gotna nyéngaamba anga viyaatakandén: Du nak waandékwa du yarékapuk taalémba. Waate anga wandékwa, “Néman Duna yaambu ma kutngunék. Kutngunu yaambu yékunmba kwaakandékwa déké.” Naandékwa. Jonna aasa dé kéraakapuk yarélén sapak wa Aisaia wani kundi viyaatakandén. Viyaatakandéka kukmba Jon yaae du dakwat wandén, deku mawulé yékunmba téndu de Jisas yaaké yandékwanngé yékunmba vékulakandarénngé.
23265	MAT 3:4	Jon yéku laplap, yéku kakémuké yamba vékulakandékwe. Dé kamelna yéwit yandarén laplap gindén. Giye dé bulmakau sépémba yandarén let gindén. Dé japét kandén.
23266	MAT 3:5	Saam gék pulak musé julipte kandén. Dé Gotna kundi wandéka Jerusalemmba tékwa du dakwa, Judiana taalémba tékwa du dakwa, Jordan kaambélé yékwanmba tékwa du dakwa wunga némaamba du dakwa wa yéndarén déké.
23268	MAT 3:7	Juda dunyansé deku néma du waak asapéri wa yéndarén, Jon Gotna yémba det baptais kwayéndénngé. Farisi dunyan, Sadyusi dunyan, de wunga yéndarén. Yéndaka Jon det waarute wandén, “Guné kapérandi mawulé vékukwa dunyansé wa. Got néma kot vékute néma du raké yandékwa nyaa a yaakwa. Wani nyaa Got du dakwa yandarén kapérandi muséké rakarka yakandékwa. Wani nyaaké vékulakate guné dunyan yaawi tundaka yaange yékwa kapérandi kaambe pulak a wunéké yaange yaangunéngwa. Wunéké yaambak.
23269	MAT 3:8	Taale guné yangunén kapérandi musé yaasékatake yéku musé male ma yangunék. Yangunu nak du dakwa véte wakandakwa, ‘De kapérandi musé yaasékatake bulaa yéku musé wa yandakwa.’ Wunga wakandakwa.
23270	MAT 3:9	Guné guna mawulémba anga waké yamarék, ‘Nané Abrahamna gwaal waaranga maandéka bakamu a ténangwa. Dé Gotna ménimba yéku musé yakwa du téndén pulak nané waak Gotna ménimba yéku musé yakwa du a ténangwa.’ Wunga wate paapu wa yangunéngwa. Guné yéku musé yamba yangunéngwe wa. Got mawulé yamunaae dé wandu ani matu du ye de Abrahamna gwaal waaranga maandéka bakamu pulak tékandakwa. Abrahamna gwaal waaranga maandéka bakamu téngunéngwanngé Got yamba vékulakandékwe wa. Yangunéngwa muséké wa vékulakandékwa.
23272	MAT 3:11	“Guné guna kapérandi mawulé yaasékangunu wuné gunat Gotna yémba baptais kwayékawutékwa. Wuna kukmba yaaké yakwa du wan dé néma du wa. Wuné baka du a téwutékwa. Déku mayé apa wa wuna mayé apat taalékéran. Yénga pulak déku jémbaa yaké wuté, baka du téwutékwanmba? Dé néma du randéka wuné déku musé déké kure yéké yapatiwutékwa. Wuné baka du a téwutékwa. Wuna kukmba yaaké yakwa du Gotna Yaamambi gunat kwayékandékwa. Guna kapérandi musé kéraae yaamba tukandékwa.
23275	MAT 3:14	Ye saambakndéka Jon kalik yate wandén, “Méné néma du wa raménéngwa. Wuné baka du a téwutékwa. Kamuké méné wunéké yaau, wuné ménat baptais kwayéwuténngé? Méné Gotna yémba wunat baptais kwayéménu wan yékun wa.”
23276	MAT 3:15	Wunga wandéka Jisas wa wan, “Yamba wa. Méné wunat baptais ma kwayé. Wunga yate wan Got wandén pulak wa yakaménéngwa.” Wunga wandéka yi naandén.
23278	MAT 3:17	Gaayandéka Gotna gaayémba waan kundi nak anga waandén, “An wuna nyaan wa. Déké wuné néma mawulé yawutékwa. Déké wuna mawulé yékun yandékwa.” Naandén.
23281	MAT 4:3	Yandéka Satan yaae dat wandén, “Méné anga waménéngwa, ‘Wuné Gotna nyaan a.’ Wunga wate bulaa wani muséké wunat ma wakwasnyéménu. Ma waménu de ani matu waalakwe kakému yandaru. Wunga yandu ménéké vésékngawutékwa.”
23282	MAT 4:4	Wunga wandéka wandén, “Yamba wa. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Du dakwa kakémuké male vékulakate de yékunmba katik téké daré. De Gotna kundi vékundaru deku mawulé yékunmba téndu de yékunmba tékandakwa. Wani kundi vékute matu kakému yandénngé wuné katik waké wuté.” Naandén.
23284	MAT 4:6	Taakatake dat wandén, “Méné anga waménéngwa, ‘Wuné Gotna nyaan a.’ Wunga wate méné ma késéke daawuli. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Got déku kundi kure gaayakwa dunyansat wandu de ménéké yékunmba vékandakwa. Véndaru méné deku taambamba rate ména maan matumba katik viyaaké méné. Méné wani kundi vékute késéke daawuliye yékunmba raménu akwi du dakwa véte vékusék-ngandakwa. Méné Gotna nyaan wa.”
23285	MAT 4:7	Wunga wandéka Jisas wa wan, “Yamba wa. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Got wan ména Néman Du wa. Dé mayé apa yate ménat yékun yandénngé waangété yakwa du pulak katik yaké méné. Wani kundi vékute wuné katik késéke daawuliké wuté.” Naandén.
23286	MAT 4:8	Jisas wani kundi wandéka Satan Jisasét kéraae kure waaréndén néma némbat. Kure waare ani képmaamba tékwa akwi gaayé, wani gaayémba tékwa akwi yéku musé waak Jisasét wakwasnyéndén.
23287	MAT 4:9	Wakwasnyétake wandén, “Méné kwaati séte wunéké waandé daate wuna yé kavérékménu, wuné wani gaayé, wamba tékéskwa musé waak kwayéwutu méné deké néma du rakaménéngwa.”
23288	MAT 4:10	Wunga wandéka wandén, “Méno, Satan, ma yaange yé. Ani kundi Gotna nyéngaamba wa kwaakwa: Ména néma du nakurak Got male wa. Méné déké waandé daate dat ma waataku. Déku yémba male ma kavérék. Wani kundi vékute wuné ménéké katik waandé daaké wuté.” Naandén.
23292	MAT 4:14	Jisas wani gaayét ye Gotna kundi kwayéndéka talimba yatéte Gotna yémba kundi kwayétan du déku yé Aisaia, déku kundi wa sékérékén. Aisaia talimba ani kundi Gotna nyéngaamba viyaatakandén:
23295	MAT 4:17	Jisas wani taalat ye saambake dé baasnyé ye Gotna kundi kwayéndén. Kwayéte wandén, “Got néma du rate gunéké véké yandékwa sapak a yaae kwambalikwa. Yaandékwanngé vékulakate guné guna kapérandi mawulé ma yaasékangunék.” Naandén Jisas.
23296	MAT 4:18	Jisas Galili néma gu kwaawuna nak saku wutépmba yététe véndén Saimon, déku nak yé Pita, déku waayéka Andrule bérku jémbaa yarémbéréka. Bét akwi nyaa yambérén pulak wani néma gu kwaawumba aaswut taawurémbérén gukwamiké.
23297	MAT 4:19	Vétake bérét wandén, “Béné ma yaa wunale. Yaambénu wuné bénat nak jémbaaké yakwasnyé-kawutékwa. Yakwasnyéwutu béné gukwami kutmbénén pulak du dakwa kéraakambénéngwa. Kéraambénu de wuna kundi vékukandakwa.”
23299	MAT 4:21	Jisas ayélap yépulak naae véndén Sebedina nyaan vétik Jems ambét déku waayéka Jon bérku aapa Sebediale botmba randaka. Rate aaswut kururéréndaka Jisas bérét wandén, dale yémbérénngé.
23301	MAT 4:23	Jisas yeyé yaayate Galilimba tékwa akwi gaayét yéndén. Ye saambake Gotna kundi bulndakwa gaamba rate du dakwat yakwasnyéndén, Gotna jémbaaké. Akwi du dakwat kundi kwayéndén, Got néma du rate déku du dakwaké yékunmba véké yandékwanngé. Baat yakwa du dakwa, sépémaalé kapére yan du dakwat waak kururéndén.
23302	MAT 4:24	Wunga yandéka de Siria provinsmba tékwa akwi taalémba déké kundi saapé yéndarén. Saapé yéndaka de wani kundi vékute némaamba du dakwa wa déké kure yéndarén. Baat yakwa du dakwa nyambalé, sépémaalé kapére yan du dakwa nyambalé, kutakwa kulure kure tén du dakwa nyambalé, méningan yandéka vaakétte bérumbéru yakwa du dakwa nyambalé, maan kapére yandéka yékapuk yakwa du dakwa nyambalé, wani du dakwa nyambalat wa kure yéndarén Jisaské. Kure yéndaka det kururéndén.
23303	MAT 4:25	Kururéndéka némaamba du dakwa wa dale yéndarén. Galilimba yaan du dakwa, Dekapolismba yaan du dakwa, Jerusalemmba yaan du dakwa, Judiamba yaan du dakwa, Jordan kaambélé ani aangé sakumba yaan du dakwa, dale wunga yéndarén.
23309	MAT 5:6	“Du dakwa ras Gorké vékulakate yéku mawulé vékute yéku musé male yaké néma mawulé yandakwa. Kaandéké kiyaakwa du kakému kaké néma mawulé yandakwa pulak, wa de yéku musé male yaké néma mawulé yandakwa. Wani du dakwat Got yékunmba yandu deku mawulé yékunmba téndu de yékunmba tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23312	MAT 5:9	“Du dakwa ras nak du dakwa waaru waariyandaka de nyéndémba téndakwa. Téndaka de yamba waaru waariyandakwe wa. Wani nyéndémba tékwa du dakwaké Got wakandékwa, ‘De wuna nyambalé wa.’ Dé det wunga wandénngé vékulakate wani nyéndémba tékwa du dakwa mawulé tawulé yénga yandaru.
23314	MAT 5:11	“Ma véku. Guné wuna jémbaamba yaalangunén wa. Du ras wunéké kalik yate gunat kenakte kapérandi musé yate gunéké papukundi wandaru, guné mawulé tawulé ma yangunék.
23315	MAT 5:12	Talimba de Gotna yémba kundi kwayétan dunyansat wunga yaavan kutndarén. Det yaavan kutndarénngé vékulakate gunat wunga yaavan kutndaru, guné mawulé tawulé ma yangunék. Kukmba Got gunat yékun yandu guné dale yékunmba tépékaa-kangunéngwa. Tépékaaké yangunéngwanngé guné yéku mawulé vékute mawulé tawulé ma yangunék.” Naandén Jisas.
23316	MAT 5:13	Wani kundi watake Jisas anga wandén: “Ani gwaaménja kundi ma véku. Dakwa de sol taakandakwa, kakému résék yandénngé. Sol résék yakapuk yandu, yénga pulak yandaru nakapuk résék yaké dé? Yamba wa. Nakapuk katik résék yaké dé. Yandu kakémumba katik yaasnyéké daré. De wani sol baka vaanjati-kandakwa. Bulaa wani kundiké ma vékulaka. Guné, wuna du, guné kakémumba yaasnyéndakwa sol pulak wa. Guné nak du dakwat yékun yangunu de kapérandi musé nakapuk katik yaké daré. Guné nak du dakwat yékun yakapuk yangunu résék yakapuk yakwa sol baka vaanjatindakwa pulak, Got gunat vaanjati-kandékwa.
23317	MAT 5:14	“Guné, wuna du, guné vérékngwa téwaayé pulak wa téngunéngwa. Téngunénga nak du dakwa gunat véndakwa. Guné némbumba tékwa gaayé pulak wa téngunéngwa. Téngunénga nak du dakwa guné yékunmba vésékndakwa, némbumba tékwa gaayét yékunmba véndakwa pulak.
23320	MAT 5:17	“Guné anga waké yamarék, ‘Jisas Moses wan apakundiké kuk kwayéké wa yaandén. Talimba yatéte Gotna yémba kundi kwayétan dunyanna kundiké kuk kwayéké wa Jisas yaandén.’ Wunga waké yambakate. Moses wan apakundi Gotna yémba kundi kwayétan dunyanna kundi waak yékunmba vékute wandarén pulak yaké wa yaawutén. Guné wani kundiké yékunmba vékusékngunénngé wa yaawutén.
23321	MAT 5:18	Ani kundi ma véku. Nyét képmaa wayéka téndu Moses wan akwi apakundi rapéka-kandékwa. Randu guné wani kundi vékute wandékwa pulak ma yangunék. Kukmba nyét képmaa késkandékwa. Késndu Moses wan apakundi waak késkandékwa. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa.
23322	MAT 5:19	Du ras Moses wan apakundi nakngé anga wamunaandaru, ‘Wani apakundi wan makal kundi wa. Nané wani kundi yaasékananu wan yékun wa.’ Wunga wandaru, Got néma du rate deké wakandékwa, ‘Wan baka du wa. De wuna taambamba baka randakwa. Deku yé katik kavérékngé wuté.’ Wunga wandu de nak du wani apakundi vékute wandékwa pulak yate anga wamunaandaru, ‘Wani apakundi akwi yékunmba ma vékukwak. Kundi nak katik yaasékaké nané.’ Wunga wandaru Got néma du rate deké wakandékwa, ‘Wan de néma du wa. De wuna taambamba yékunmba randakwa. Deku yé kavérék-ngawutékwa.’ Wunga wakandékwa.
23323	MAT 5:20	Guné Moses wan apakundiké yékunmba vékusékngunénngé wa gunat wawutékwa. Apakundiké vékusékngwa dunyansé, Farisi dunyansé waak, de Moses wan apakundi akwi yékunmba vékute wandékwa pulak yaké de néma jémbaa yandakwa. Yandaka nak du det véte wandakwa, ‘De yéku musé yakwa du wa téndakwa.’ Wunga wandaka Got deku mawulé vékusékte deké wandékwa, ‘Yamba yé wa.’ Naandékwa. Wunga wandéka gunat wawutékwa. Guné yéku mawulé vékute yéku musé ma yangunék. Yangunu guna yéku yapaté deku yapatat taalékérandu, guné Gotna kémba yaalakangunéngwa. Guna yéku yapaté deku yapatat taalékérakapuk yandu guné Gotna kémba katik yaalaké guné.” Naandén Jisas.
23324	MAT 5:21	Wani kundi watake det anga wandén: “Talimba tan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné du dakwat viyaandékngé yambak. Guné det viyaandékngunu, guné kot vékukwa néma duké kure yéndaru dé wani kapérandi muséké gunat yakata-kandékwa.’
23325	MAT 5:22	Wunga wandaka bulaa wuné nak kundi gunat wawutékwa. Ma véku. Du ras nak duwat rakarka yamunaandaru, Got wani kapérandi muséké det yakata-kandékwa. Du ras nak duwat waarute anga wamunaandaru, ‘Guné waangété du wa.’ Wunga wandaru, wa Got kot vékukwa néma du rate wani kapérandi muséké wunga wakwa duwat némaamba yakata-kandékwa. Du ras nak duwat némaamba waarute anga wamunaandaru, ‘Guné baka gandéndu du wa. Kapérandi taalat yékangunéngwa.’ Wunga wandaru, wa Got wandu wunga wakwa du yaa yaanpékatékwa taalat yékandakwa.
23326	MAT 5:23	Wani muséké vékulakate guné nak nak anga ma yangunék. Guné Gorké musé kwayéké yate, déké musé kwayéndakwa jaambé tékwanmba téte, nak du dakwat yangunén kapérandi muséké vékulakamunaae, wa taale Gorké kwayéké yangunéngwa musé jaambéna nak sakumba taakatake, wani du dakwaké bari ma yéngunék. Ye dele kundi bule dele nakurakmawulé yate dele kurkale téngunu. Te kukmba waambule yaae guné taakangunén musé Gorét kwayéké ya.
23328	MAT 5:25	“Du ras gunat kotimngé yamunaandaru, guné dele sékét yaambumba yététe dele kayéndéng kundi bule ma yawuréngunék. Nakurakmawulé ma yangunék. Guné dele wani kundi bule yawurékapuk yamunaae, kalmu guné kot vékukwa néma duké kure yéndaru dé wandu guné kalapusmba taakaké daré? Taakandaru guné wamba kwaapéka-kangunéngwa.
23329	MAT 5:26	Kot vékukwa néma du wandén akwi yéwaa gunat waarun duké kwayéngunu, wani sapak male wa kalapus yaasékatake yaale baka yékunmba yékangunéngwa. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa.” Naandén.
23330	MAT 5:27	“Talimba tan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné nak duna taakwale kapérandi musé yaké yamarék.’
23331	MAT 5:28	Wunga wandaka bulaa wuné gunat anga wawutékwa. Du, nak duna taakwat véte léké jaambindan, wa déku mawulémba kapéremusé wa yandén. Yandéka déku mawulé wa kapére yakwa. Dé baka lat véte léké jaambiye wa kapérandi musé yandékwa.
23332	MAT 5:29	Guné guna yékutuwa sakumba tékwa méni, nak duna taakwat véte, dele kapérandi musé yaké jaambimunaate, wani méni ma pékwe vaanjatingunék. Guna nakurak méni male téndu wani kapérandi musé yakapuk yate kukmba Gotna gaayét yékangunéngwa, wan yékun wa. Guna méni vétik téndu wani kapérandi musé yangunu Got wandu guné kapérandi taalat yékangunéngwa, wan kapére wa.
23333	MAT 5:30	Guné guna yékutuwa taambat kapérandi musé yaké yamunaate, wani taamba ma sékwe vaanjatingunék. Guna nakurak taamba male téndu wani kapérandi musé yakapuk ye kukmba Gotna gaayét yékangunéngwa, wan yékun wa. Guna taamba vétik téndu wani kapérandi musé yatake kukmba kapérandi taalat yékangunéngwa, wan kapére wa.” Naandén Jisas.
23334	MAT 5:31	“Talimba yatan du ani kundi waak wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Du nak déku taakwa kewuréndu yélénngé mawulé ye, wa dé wani muséké nyéngaa nak ma viyaandu. Viyaae lat kwayéndu wani nyéngaa kure yékalékwa.’
23335	MAT 5:32	Wunga wandaka bulaa wuné gunat anga wawutékwa. Taakwa nak duké yékapuk yate nak duwale kapérandi musé yakapuk yalu, léku du lat dé yaasékatake yélénngé wamunaandu, wan kapérandi musé wa. Lé dé yaasékatake yélénngé wandu lé ye nak du kumbimunaalu, wa lé wani kumbilékwa duwale kapérandi musé wa yambérékwa. Taale kumbilén du kapéremusé yandéka bét waak kapéremusé wa yambérékwa.” Naandén Jisas det.
23336	MAT 5:33	Wani kundi watake Jisas anga wandén: “Talimba yatan dunyan ani kundi waak wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné jémbaa nak yaké wate guna kundit apa yate Néman Du Gotna yémba wamunaae, wa guné wani jémbaa ma yangunék. Wani jémbaa katik yaasékaké guné.’
23340	MAT 5:37	De gunat jémbaaké waatakundaru guné yi naae, anga ma wangunék, ‘Yi, wani jémbaa yakanangwa.’ Wunga yamuké kalik ye, anga ma wangunék, ‘Yamba wa. Wani jémbaa katik yaké nané.’ Wunga ma wangunu. Wunga yaak wa. Nak kundi nak waké yamarék. Guna kundit mayé apa kwayémuké deku yémba waké yamarék. Guna kundit mayé apa kwayémuké deku yémba wamunaae, wa guné Satanna kundi vékute wandékwa pulak wa yangunéngwa.” Naandén.
23341	MAT 5:38	“Talimba yatan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Du vétik waariyate du nak, nak duna méni viyaapékundu dé yakatamuké we viyaapékwan duwat déku méni viyaapéku-kandékwa. Du vétik waariyate du nak, nak duna némbi nak viyaangérindu dé yakatamuké we wani duwat déku némbi nak viyaangéri-kandékwa.’
23342	MAT 5:39	Wunga wandaka bulaa wuné gunat anga wawutékwa. Du ras gunat kapérandi musé yandaru, guné det kapérandi musé yakataké yamarék. Du ras guna yékutuwa saku saawimba viyaandaru, guné yakataké yamarék. Waalakwe baka téte guna akituwa saku saawi ma kwayé viyaandaru.
23343	MAT 5:40	Du ras guna laplap kéraaké, gunat kotimndaru, kot vékukwa néma du wani muséké yi naandu guné kwayéte laplap nak waak det ma kwayéngunék.
23344	MAT 5:41	Du ras guné dele yéte deku musé kwemaka yaambumba kure yéngunénngé apamama yate wandaru, guné dele yéte deku musé sékaa yaambumba ma kure yéngunék.
23345	MAT 5:42	Du ras gunat muséké waatakundaru, guné wani musé det ma kwayéngunék. Du ras guna muséké mawulé ye gunémba kéraae gunat wani musé kukmba kwayékataké wandaru, wani musé det ma kwayéngunék.” Naandén Jisas.
23346	MAT 5:43	“Talimba yatan dunyan ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné guna du dakwaké néma mawulé yate guna maamaké ma kalik yangunék.’
23347	MAT 5:44	Wunga wandaka bulaa wuné gunat anga wawutékwa. Guné guna maamaké ma néma mawulé yangunék. Du ras gunat kapérandi musé yandaru, guné Gorét ma waatakungunék, dé det yékun yamuké.
23348	MAT 5:45	Guné wunga yate, wa anjorémba rakwa du guna aapa Gorale wa nakurakmawulé yangunéngwa. Yate guné déku nyambalé wa yaténgunéngwa. Got nakurak jémbaa male yandékwa akwi du dakwaké. Got wandéka nyaa vékwa. Véndéka kakému yékunmba yaalandékwa, yéku musé yakwa du dakwana képmaamba, kapérandi musé yakwa du dakwana képmaamba waak. Got wandéka maas viyaakwa. Viyaandéka kakému yékunmba yaalandékwa, yéku musé yakwa du dakwana képmaamba, kapérandi musé yakwa du dakwana képmaamba waak.
23349	MAT 5:46	Takis kéraakwa duké wangunéngwa, ‘De kapérandi musé yakwa du wa.’ Wunga wangunéngwa du de deku du dakwaké néma mawulé yandakwa. Guné de yakwa pulak, guna du dakwaké male néma mawulé yangunu, wa Got gunat katik yékun yaké dé. Gunéké néma mawulé yakwa du dakwa, gunéké kalik yakwa du dakwa, akwi du dakwaké waak ma néma mawulé yangunék.
23350	MAT 5:47	Gotna kundi vékukapuk yakwa du dakwa de deku du dakwaké male mawulé yate dele kundi bulndakwa. Guné de yakwa pulak, guna du dakwaké male mawulé yate, dele kundi bulte, wa guné yénga pulak yékun yaké guné? Akwi du dakwaké mawulé yate, dele kundi ma bulngunék.
23352	MAT 6:1	Jisas kundi ras waak anga wandén: “Guné Gorké yéku jémbaa yate déké male ma vékulakangunék. Guné Gorké yéku jémbaa yate nak du dakwa wunga yangunu vétake guna yé kavérékndarénngé mawulé yate deku ménimba wani jémbaa yate, wa gunékét gunéké wa vékulakangunéngwa. Wunga vékulakate deku ménimba yangunu, wa anjorémba rakwa du guna aapa Got kukmba guna yé katik kavérékngé dé.
23353	MAT 6:2	“Paapu yakwa du ras deku yé kavérékte Gotna kundi bulndakwa gaamba wulaae téte, yaambumba waak téte musé asé kapuk du dakwat musé kwayéndakwa. Némaamba du dakwa véte wani paapu yakwa duna yé kavérékndarénngé, wa de paapu yakwa du musé asé kapuk du dakwat musé kwayéndakwa. Wunga kwayéndaka némaamba du dakwa véte wani paapu yakwa duna yé kavérékndakwa. Kukmba Got wani paapu yakwa duna yé katik kavérékngé dé, némaamba du dakwa deku yé bulaa kavérék-ndakwanmba. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa. Guné paapu yakwa du kwayékwa pulak kwayéké yamarék. Guné musé asékapuk du dakwat musé kwayémuké, nak du dakwat wani muséké waké yamarék. Yakélak ma kwayéngunék. Wunga kwayéngunu nak du dakwa wani muséké vékusékngapuk yandaru gunale tékwa du dakwa waak wani muséké katik vékusékngé daré.
23356	MAT 6:5	“Paapu yakwa du Gorét waatakuké, de Gotna kundi bulndakwa gaamba wulaae téte, yaambumba waak téte Gorét waatakundakwa. Némaamba du dakwa det véndarénngé wa wamba Gorét waatakundakwa. Némaamba du dakwa det véte deku yé kavérékndarénngé wa wamba Gorét waatakundakwa. Wunga yandaka némaamba du dakwa deku yé kavérékndakwa. Wunga yate yandarén yéku musé wa kaatandakwa. Paapu yakwa du wani du dakwamba yéku musé wa kéraandarén. Yi wan wanana wa. Gunat a wawutékwa. Kukmba Got yandarén yéku musé katik kwayékataké dé. Guné paapu yakwa du Gorét waatakundakwa pulak Gorét waatakuké yamarék.
23358	MAT 6:7	“Gorké vékusékngapuk yakwa du dakwa anga wandakwa, ‘Nané némaamba kundi bulte nana néma duwat waatakunanu vékukandékwa.’ Wunga wate némaamba baka kundi baka bulte waatakundakwa. Guné némaamba baka kundi bulndakwa pulak guné Gorale bulké yamarék.
23360	MAT 6:9	Guné dat ma anga waatakungunék: Nana aapa, méné ména gaayémba raménéngwa. Nané ména yé kavérékngé mawulé yanangwa.
23361	MAT 6:10	Méné néma du rate akwi du dakwaké yékunmba véménénngé mawulé yanangwa. Ména gaayémba rakwa du ména kundi yékunmba vékundakwa pulak, nané ani képmaamba tékwa du dakwa waak ména kundi yékunmba vékuké mawulé yanangwa.
23364	MAT 6:13	Méné nanat yékun yaménu nané kapérandi musé yakwa duna kundi vékukapuk yate, kapérandi musé nakapuk katik yaké nané. Wunga ménat waatakunangwa. [Méné nané akwi du dakwaké yékunmba vépékaaréte apa tapa yapékate néma du rapéka-kaménéngwa apapu apapu. Yi wan wanana wa.]
23365	MAT 6:14	“Guné wani kundiké ma vékulaka. Guné nak du dakwa gunat yandarén kapérandi muséké vékulakakapuk yangunu, anjorémba rakwa du guna aapa Got yangunén kapérandi musé yasnyéputiye wani muséké nakapuk katik vékulakaké dé.
23366	MAT 6:15	Guné nak du dakwa gunat yandarén kapérandi muséké vékulaka-pékaréte det yakataké mawulé yangunu, wa guna aapa Got yangunén kapérandi muséké vékulaka-pékaréte wani kapérandi musé yasnyéputikapuk yate gunat yakata-kandékwa.” Naandén Jisas.
23367	MAT 6:16	Wani kundi watake det nakapuk anga wandén: “Paapu yakwa du Gorale kundi bulké, de naknya naknya kakému yaakétndakwa. Yaakétte nak du dakwa kakému yaakét-ndakwanngé vékusék-ndarénngé wa deku saawimba waama képmaa kaavindakwa. Kaavindaka deku saawi waama yandékwa. Yandéka nak du dakwa véte wandakwa, ‘Wani du Gorké vékulakate wa kaandéké kiyaandakwa. Wan de yéku musé yakwa du wa.’ Wunga wate deku yé wa kavérékndakwa. Wunga yate yandarén yéku musé wa kaatandakwa. Paapu yakwa du wani du dakwamba yéku musé wa kéraandarén. Yi wan wanana wa. Gunat a wawutékwa. Kukmba Got yandarén yéku musé katik kwayékataké dé.
23368	MAT 6:17	Guné de yakwa pulak yaké yamarék. Guné Gorale kundi bulké yate, kakému yaakétte guna saawi ma yakwasnyéngunék. Ye némbé viyaangunu, akwi nyaa yangunéngwa pulak.
23369	MAT 6:18	Guné wunga yangunu, nak du dakwa gunat véte katik vékusékngé daré, guné Gorale kundi bulké yate kakému yaakét-ngunéngwanngé. De wani muséké vékusékngapuk yandarénngé guna saawi ma yakwasnyéngunu. Wunga yangunu, guna aapa Got male wani muséké vékusék-ngandékwa. Dé yamba vénangwe wa. Guné kakému yaakétte dale kundi bulte kapmang rangunu dé ve sérémaa yangunén yéku musé gunat kwayékata-kandékwa.
23370	MAT 6:19	“Guné apapu néma muséké vékulakangunéngwa. Yate wani muséké mawulé yangunéngwa. Ma véku. Guné wunga yate, ani képmaana némaamba musé kéraaké vékulakaké yamarék. Ani képmaana musé wan néma musé yamba wa. Biyaak wani musé kérékndakwa. Wani musé résépu yakandékwa. Sél yakwa du nak duna gaa wulaae wani musé sél yakandakwa. Wani musé rapékakapuk yakwanngé vékulakate, guné Gotna gaayémba yékunmba rapékamuké ma vékulakangunu. Vékulakate ma yéku musé male yangunék. Gotna gaayémba rate yanguna musé wan néma musé wa. Wani musé wan ani képmaana musé pulak yamba wa. Gotna gaayémba rate yanguna musé rapéka-kandékwa. Biyaak wani musé katik kérékngé daré. Wani musé katik résépu kurké dé. Sél yakwa du wani gaayét wulaakapuk yate wani musé sél katik yaké daré. Ani képmaamba musé saawulatékwa du dakwa de ani képmaana muséké male wa néma mawulé yandakwa. Gotna gaayémba raké vékulakakwa du dakwa de dale yékunmba rapékaké wa néma mawulé yandakwa.” Naandén Jisas.
23374	MAT 6:23	Guné kapérandi musé male véngunu, guna mawulé yékunmba katik téké dé. Guna mawulé yékunmba tékapuk yandu, guna sépé yékunmba tékapuk yandu, guné ganngumba yarékangunéngwa.” Naandén Jisas.
23375	MAT 6:24	“Du nak néma du vétikngé jémbaa yaké yapatikandékwa. Wunga jémbaa yamunaate, wa dé nak néma duké yéku mawulé yate nakngé kalik yakandékwa. Guné wani du pulak wa téngunéngwa. Guné néma du Gorké jémbaa yate déké male vékulakate, wa guné déké apapu mawulé yakangunéngwa. Yate guné yéwaa kéraaké katik vékulakaké guné. Guné yéwaa kéraaké male apapu vékulakamunaate, wa néma du Gorké kalik yakangunéngwa.” Naandén Jisas.
23376	MAT 6:25	Wani kundi watake Jisas det nakapuk anga wandén: “Nakurak néma duké jémbaa yangunénngé vékulakate gunat wawutékwa. Guné wup yate kulak kakému laplapké waak vékulalaakaké yambak. Kakému, kulak, laplap wan baka musé wa. Néma musé yamba wa. Guné wani muséké vékulalaakaké yambak. Got wandéka wa téngunéngwa. Guna sépé guna mawulé guna kwaminyan yatakandéka wa téngunéngwa. Wan néma musé wa.
23377	MAT 6:26	Guné apit ma vé. De kakému yamba yaanandakwe wa. De kakému kéraate kaandi ras gaamba yamba taakandakwe wa. Yandaka anjorémba rakwa du guna aapa dé wa det kakému kwayékwa. Api wan makal musé wa. Guné du dakwa guné néma musé wa. Got apit wunga kakému kwayéndu, wa vékusék-ngangunéngwa. Gunat waak kakému kwayékandékwa.
23378	MAT 6:27	“Ma véku. Guna du nak némaamba kwaaré ras waak yatémuké vékula-laakamunaae, wa watake némaamba kwaaré ras waak yatémuké apa yaké dé? Yamba wa. Déku kapmang watake némaamba kwaaré ras waak yatéké yapati-kandékwa.
23381	MAT 6:30	“Got wani maaweké yékunmba véndékwa. Wani maawe ayélap sékét male tékandakwa. Bulaa téndakwa. Séré kiyaakandakwa. Kiyaandaru du dakwa wani maawe péle yaamba tukandakwa. Wani maawe wan makal musé wa. Guné du dakwa guné néma musé wa. Guné Gorké yamba yékunmba vékulaka-ngunéngwe wa. Yate wup yate wangunéngwa, ‘Nanéké yékunmba kalmu véké dé?’ Wunga wangunénga bulaa gunat wawutékwa. Got maawet wunga yandu véte vékusék-ngangunéngwa. Gunat laplap kwayékandékwa.
23382	MAT 6:31	“Wunga vékusékte wup yakapuk yate anga waké yambak, ‘Kamu musat kaké nané? Kamu kulakét kaké nané? Kamu laplapét saawuké nané?’