23232	MAT 1:19	Kukmba lé kéraaké yakwa du, déku yé Josep, dé wan yéku musé male yakwa du wa. Lé nyaan téléka dé wani muséké vékusékte déku mawulémba wandén, “Lé nak duwale wa kwaambérén. Bulaa lé katik kéraaké wuté.” Wunga watake wa nakapuk wandén, “Wuné lé kéraakapuk ye akwi du dakwana ménimba yéte lat waaruwutu lé nékéti yakalékwa. Wuné yakélak yaaséka-kawutékwa lé.”
23234	MAT 1:21	Lé dunyanngu nyaan kéraakalékwa. Kéraalu wa dé déku du dakwa Satanna taambamba kéraae yandarén kapéremusé yasnyéputi-kandékwa. Wunga yaké yandékwanngé vékulakate méné déku yé Jisas ma waaménék.” Josepét wunga wandén.
23271	MAT 3:10	“Gwaaménja kundi nak wakawutékwa. Du sék vaakukapuk yakwa miyéké vékulakate kwandang kéraae wani miyé vélékandékwa. Véle yaamba tukandékwa. Bulaa wani gwaaménja kundiké ma vékulaka. Bulaa Got déku kundi vékukapuk yakwa du dakwat yandarén kapérandi musé yakata-kandékwa. Yakatandu de yaa yaanpékatékwa taalat yékandakwa.
23273	MAT 3:12	Du wit kéraae yéku wit sék kéraaké gérindakwa. Gériye yéku wit sék gaamba taakate apa vaanjatindakwa. Yandakwa pulak wuna kukmba yaaké yakwa du wunga yakandékwa. Dé déku du dakwat kéraae kure ye déku gaayémba taakate kapérandi musé yan du dakwat kéraae yaanpékatékwa yaamba vaanjanda-kandékwa.” Naandén Jon.
23284	MAT 4:6	Taakatake dat wandén, “Méné anga waménéngwa, ‘Wuné Gotna nyaan a.’ Wunga wate méné ma késéke daawuli. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Got déku kundi kure gaayakwa dunyansat wandu de ménéké yékunmba vékandakwa. Véndaru méné deku taambamba rate ména maan matumba katik viyaaké méné. Méné wani kundi vékute késéke daawuliye yékunmba raménu akwi du dakwa véte vékusék-ngandakwa. Méné Gotna nyaan wa.”
23297	MAT 4:19	Vétake bérét wandén, “Béné ma yaa wunale. Yaambénu wuné bénat nak jémbaaké yakwasnyé-kawutékwa. Yakwasnyéwutu béné gukwami kutmbénén pulak du dakwa kéraakambénéngwa. Kéraambénu de wuna kundi vékukandakwa.”
23308	MAT 5:5	“Du dakwa ras deku yé kavérékngapuk yate nak du dakwat waarukapuk yate yékunmba yaténdakwa. Wani du dakwat Got yékun yandu de ani képmaamba néma du dakwa tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23309	MAT 5:6	“Du dakwa ras Gorké vékulakate yéku mawulé vékute yéku musé male yaké néma mawulé yandakwa. Kaandéké kiyaakwa du kakému kaké néma mawulé yandakwa pulak, wa de yéku musé male yaké néma mawulé yandakwa. Wani du dakwat Got yékunmba yandu deku mawulé yékunmba téndu de yékunmba tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23311	MAT 5:8	“Du dakwa ras deku mawulémba yéku mawulé male téndékwa. Wani du dakwa Gorét véte dale yékunmba tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé vékulakate de mawulé tawulé yénga yandaru.
23315	MAT 5:12	Talimba de Gotna yémba kundi kwayétan dunyansat wunga yaavan kutndarén. Det yaavan kutndarénngé vékulakate gunat wunga yaavan kutndaru, guné mawulé tawulé ma yangunék. Kukmba Got gunat yékun yandu guné dale yékunmba tépékaa-kangunéngwa. Tépékaaké yangunéngwanngé guné yéku mawulé vékute mawulé tawulé ma yangunék.” Naandén Jisas.
23316	MAT 5:13	Wani kundi watake Jisas anga wandén: “Ani gwaaménja kundi ma véku. Dakwa de sol taakandakwa, kakému résék yandénngé. Sol résék yakapuk yandu, yénga pulak yandaru nakapuk résék yaké dé? Yamba wa. Nakapuk katik résék yaké dé. Yandu kakémumba katik yaasnyéké daré. De wani sol baka vaanjati-kandakwa. Bulaa wani kundiké ma vékulaka. Guné, wuna du, guné kakémumba yaasnyéndakwa sol pulak wa. Guné nak du dakwat yékun yangunu de kapérandi musé nakapuk katik yaké daré. Guné nak du dakwat yékun yakapuk yangunu résék yakapuk yakwa sol baka vaanjatindakwa pulak, Got gunat vaanjati-kandékwa.
23318	MAT 5:15	“Ani gwaaménja kundi ma véku. Du téwaayé véréke kure yaae sapngutaka-ndarén aké arulamba daré taako kapuk? Yamba wa. De jaambétakumba taakandakwa. Taakandaka wamba rakwa akwi du dakwa yékunmba véndakwa.
23319	MAT 5:16	Bulaa wani kundiké ma vékulaka. Guné wani téwaayé pulak wa téngunéngwa. Guné Gorké yéku jémbaa ma yangunék. Wani jémbaa paakuké yambak. Du dakwana ménimba ma yangunék. Yangunu kurkale vésékngandakwa. Vésékte anjorémba rakwa du guna aapa Gotna yé kavérék-ngandakwa.” Naandén.
23321	MAT 5:18	Ani kundi ma véku. Nyét képmaa wayéka téndu Moses wan akwi apakundi rapéka-kandékwa. Randu guné wani kundi vékute wandékwa pulak ma yangunék. Kukmba nyét képmaa késkandékwa. Késndu Moses wan apakundi waak késkandékwa. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa.
23322	MAT 5:19	Du ras Moses wan apakundi nakngé anga wamunaandaru, ‘Wani apakundi wan makal kundi wa. Nané wani kundi yaasékananu wan yékun wa.’ Wunga wandaru, Got néma du rate deké wakandékwa, ‘Wan baka du wa. De wuna taambamba baka randakwa. Deku yé katik kavérékngé wuté.’ Wunga wandu de nak du wani apakundi vékute wandékwa pulak yate anga wamunaandaru, ‘Wani apakundi akwi yékunmba ma vékukwak. Kundi nak katik yaasékaké nané.’ Wunga wandaru Got néma du rate deké wakandékwa, ‘Wan de néma du wa. De wuna taambamba yékunmba randakwa. Deku yé kavérék-ngawutékwa.’ Wunga wakandékwa.
23324	MAT 5:21	Wani kundi watake det anga wandén: “Talimba tan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné du dakwat viyaandékngé yambak. Guné det viyaandékngunu, guné kot vékukwa néma duké kure yéndaru dé wani kapérandi muséké gunat yakata-kandékwa.’
23325	MAT 5:22	Wunga wandaka bulaa wuné nak kundi gunat wawutékwa. Ma véku. Du ras nak duwat rakarka yamunaandaru, Got wani kapérandi muséké det yakata-kandékwa. Du ras nak duwat waarute anga wamunaandaru, ‘Guné waangété du wa.’ Wunga wandaru, wa Got kot vékukwa néma du rate wani kapérandi muséké wunga wakwa duwat némaamba yakata-kandékwa. Du ras nak duwat némaamba waarute anga wamunaandaru, ‘Guné baka gandéndu du wa. Kapérandi taalat yékangunéngwa.’ Wunga wandaru, wa Got wandu wunga wakwa du yaa yaanpékatékwa taalat yékandakwa.
23328	MAT 5:25	“Du ras gunat kotimngé yamunaandaru, guné dele sékét yaambumba yététe dele kayéndéng kundi bule ma yawuréngunék. Nakurakmawulé ma yangunék. Guné dele wani kundi bule yawurékapuk yamunaae, kalmu guné kot vékukwa néma duké kure yéndaru dé wandu guné kalapusmba taakaké daré? Taakandaru guné wamba kwaapéka-kangunéngwa.
23341	MAT 5:38	“Talimba yatan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Du vétik waariyate du nak, nak duna méni viyaapékundu dé yakatamuké we viyaapékwan duwat déku méni viyaapéku-kandékwa. Du vétik waariyate du nak, nak duna némbi nak viyaangérindu dé yakatamuké we wani duwat déku némbi nak viyaangéri-kandékwa.’
23353	MAT 6:2	“Paapu yakwa du ras deku yé kavérékte Gotna kundi bulndakwa gaamba wulaae téte, yaambumba waak téte musé asé kapuk du dakwat musé kwayéndakwa. Némaamba du dakwa véte wani paapu yakwa duna yé kavérékndarénngé, wa de paapu yakwa du musé asé kapuk du dakwat musé kwayéndakwa. Wunga kwayéndaka némaamba du dakwa véte wani paapu yakwa duna yé kavérékndakwa. Kukmba Got wani paapu yakwa duna yé katik kavérékngé dé, némaamba du dakwa deku yé bulaa kavérék-ndakwanmba. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa. Guné paapu yakwa du kwayékwa pulak kwayéké yamarék. Guné musé asékapuk du dakwat musé kwayémuké, nak du dakwat wani muséké waké yamarék. Yakélak ma kwayéngunék. Wunga kwayéngunu nak du dakwa wani muséké vékusékngapuk yandaru gunale tékwa du dakwa waak wani muséké katik vékusékngé daré.
23355	MAT 6:4	Guné wunga yakélak kwayéngunu anjorémba rakwa du guna aapa Got vékandékwa. Vétake kukmba dé yangunén yéku musé kwayékata-kandékwa.” Naandén Jisas.
23357	MAT 6:6	Guné Gorale kundi bulké yate guné nak nak ma guna gaamba wulaae pété kurkale tépe kapmang rate dale kundi bulngunék. Bulngunu guna aapa Got wunga rate bulngunu véte guna kundi vékukandékwa. Dé yamba vénangwe wa. Dé guna kundi vékutake kukmba yangunén yéku musé kwayékata-kandékwa.
23364	MAT 6:13	Méné nanat yékun yaménu nané kapérandi musé yakwa duna kundi vékukapuk yate, kapérandi musé nakapuk katik yaké nané. Wunga ménat waatakunangwa. [Méné nané akwi du dakwaké yékunmba vépékaaréte apa tapa yapékate néma du rapéka-kaménéngwa apapu apapu. Yi wan wanana wa.]
23366	MAT 6:15	Guné nak du dakwa gunat yandarén kapérandi muséké vékulaka-pékaréte det yakataké mawulé yangunu, wa guna aapa Got yangunén kapérandi muséké vékulaka-pékaréte wani kapérandi musé yasnyéputikapuk yate gunat yakata-kandékwa.” Naandén Jisas.
23367	MAT 6:16	Wani kundi watake det nakapuk anga wandén: “Paapu yakwa du Gorale kundi bulké, de naknya naknya kakému yaakétndakwa. Yaakétte nak du dakwa kakému yaakét-ndakwanngé vékusék-ndarénngé wa deku saawimba waama képmaa kaavindakwa. Kaavindaka deku saawi waama yandékwa. Yandéka nak du dakwa véte wandakwa, ‘Wani du Gorké vékulakate wa kaandéké kiyaandakwa. Wan de yéku musé yakwa du wa.’ Wunga wate deku yé wa kavérékndakwa. Wunga yate yandarén yéku musé wa kaatandakwa. Paapu yakwa du wani du dakwamba yéku musé wa kéraandarén. Yi wan wanana wa. Gunat a wawutékwa. Kukmba Got yandarén yéku musé katik kwayékataké dé.
23369	MAT 6:18	Guné wunga yangunu, nak du dakwa gunat véte katik vékusékngé daré, guné Gorale kundi bulké yate kakému yaakét-ngunéngwanngé. De wani muséké vékusékngapuk yandarénngé guna saawi ma yakwasnyéngunu. Wunga yangunu, guna aapa Got male wani muséké vékusék-ngandékwa. Dé yamba vénangwe wa. Guné kakému yaakétte dale kundi bulte kapmang rangunu dé ve sérémaa yangunén yéku musé gunat kwayékata-kandékwa.
23370	MAT 6:19	“Guné apapu néma muséké vékulakangunéngwa. Yate wani muséké mawulé yangunéngwa. Ma véku. Guné wunga yate, ani képmaana némaamba musé kéraaké vékulakaké yamarék. Ani képmaana musé wan néma musé yamba wa. Biyaak wani musé kérékndakwa. Wani musé résépu yakandékwa. Sél yakwa du nak duna gaa wulaae wani musé sél yakandakwa. Wani musé rapékakapuk yakwanngé vékulakate, guné Gotna gaayémba yékunmba rapékamuké ma vékulakangunu. Vékulakate ma yéku musé male yangunék. Gotna gaayémba rate yanguna musé wan néma musé wa. Wani musé wan ani képmaana musé pulak yamba wa. Gotna gaayémba rate yanguna musé rapéka-kandékwa. Biyaak wani musé katik kérékngé daré. Wani musé katik résépu kurké dé. Sél yakwa du wani gaayét wulaakapuk yate wani musé sél katik yaké daré. Ani képmaamba musé saawulatékwa du dakwa de ani képmaana muséké male wa néma mawulé yandakwa. Gotna gaayémba raké vékulakakwa du dakwa de dale yékunmba rapékaké wa néma mawulé yandakwa.” Naandén Jisas.
23377	MAT 6:26	Guné apit ma vé. De kakému yamba yaanandakwe wa. De kakému kéraate kaandi ras gaamba yamba taakandakwe wa. Yandaka anjorémba rakwa du guna aapa dé wa det kakému kwayékwa. Api wan makal musé wa. Guné du dakwa guné néma musé wa. Got apit wunga kakému kwayéndu, wa vékusék-ngangunéngwa. Gunat waak kakému kwayékandékwa.
23378	MAT 6:27	“Ma véku. Guna du nak némaamba kwaaré ras waak yatémuké vékula-laakamunaae, wa watake némaamba kwaaré ras waak yatémuké apa yaké dé? Yamba wa. Déku kapmang watake némaamba kwaaré ras waak yatéké yapati-kandékwa.
23381	MAT 6:30	“Got wani maaweké yékunmba véndékwa. Wani maawe ayélap sékét male tékandakwa. Bulaa téndakwa. Séré kiyaakandakwa. Kiyaandaru du dakwa wani maawe péle yaamba tukandakwa. Wani maawe wan makal musé wa. Guné du dakwa guné néma musé wa. Guné Gorké yamba yékunmba vékulaka-ngunéngwe wa. Yate wup yate wangunéngwa, ‘Nanéké yékunmba kalmu véké dé?’ Wunga wangunénga bulaa gunat wawutékwa. Got maawet wunga yandu véte vékusék-ngangunéngwa. Gunat laplap kwayékandékwa.
23383	MAT 6:32	Wunga waké yambak. Anjorémba rakwa du guna aapa guné wani muséké yapatingunéngwanngé wa vékusékndékwa. Gotna kundi vékukapuk yakwa du dakwa de wani muséké vékula-laakandakwa. Guné de yakwa pulak wani muséké vékulalaakaké yamarék.
23387	MAT 7:2	Wunga wakwate yandékwanngé vékulakate, guné deké, ‘Wan de kapérandi mawulé vékukwa du dakwa wa,’ naaké yamarék bari. Got nak du dakwat guné yan musé vétake gunat yakata-kandékwa.
23388	MAT 7:3	“Nak du dakwa yan makal kapérandi musé wan ménimba kwaakwa mu pulak wa. Guné yan néma kapérandi musé wan ménimba kwaakwa néma baangé pulak wa. Yénga guné nak du dakwana ménimba kwaakwa mu véte, gunékét guna ménimba kwaakwa néma baangé yamba véngunéngwe? Guné wunga yate, wa nak du dakwa yan makal kapéremuséké wate guné yan néma kapérandi muséké yamba vékulaka-ngunéngwe wa.
23392	MAT 7:7	“Gorét waataku-pékaréngunu gunat kwayékandékwa. Ani gwaaménja kundi ma véku. Guné waake waake vékangunéngwa. Guné pétémba viyaangunu viyaangunu pété naapikandékwa.
23393	MAT 7:8	Akwi du dakwa Gorét waatakundaru wa det kwayékandékwa. Du dakwa waake waake vékandakwa. Du dakwa pétémba viyaandaru pété naapikandékwa. Guné wani gwaaménja kundi vékute Gorét ma waataku-pékaréngunék. Waatakuréngunu dé guna kundi vékukandékwa.
23398	MAT 7:13	“Kapérandi taalat yéndakwa yaambu wan néma yaambu wa. Wani yaambu néma tépiyaa wa. Wani yaambumba néma pété wa tékwa. Du dakwa wani néma pétémba tépiyaa yan yaambumba yéké néma jémbaa yamba yandakwe wa. Némaamba du dakwa wani néma yaambumba yéndakwan, wa lambiyak-ngandakwa. Gorale katik rapékaké daré. Guné wani yaambumba yéké yamarék. Gotna gaayét yéndakwa yaambu wan makalkéri yaambu wa. Wani yaambu néma tépiyaa yamba yé wa. Wani yaambumba makal pété wa tékwa. Ayélapkéri du dakwa male néma jémbaa yate wa wani makal pétémba wulaae wani makalkéri yaambumba yéndakwa. De kulémawulé kéraae Gorale rapéka-kandakwa apapu apapu. Guné wani makalkéri yaambumba ma yéngunék.” Naandén Jisas.
23401	MAT 7:16	“Guné deku jémbaa, deku yapaté kurkale ma véngunék. Vétake deku mawuléké vékusék-ngangunéngwa. Képmaamba tékwa ani muséké ma vékulaka. Raamény baangwimba yéku miyé sék yamba vaakundékwe wa. Kapérandi waaramba yéku sék yamba vaakundékwe wa.
23405	MAT 7:20	Guné wani muséké vékulakate miyé sékét véte vékusék-ngangunéngwa. Nak baan miyé wan yéku miyé wa. Nak baan miyé wan kapérandi miyé wa. Bulaa wani dunyanséké ma vékulaka. Guné deku kapérandi jémbaa véte vékusék-ngangunéngwa. Wan kapérandi musé yate paapu yakwa dunyansé wa.
23418	MAT 8:4	Yandéka dat wandén, “Ma véku. Ménat yawutén muséké nak du dakwat waké yamarékate. Méné Gotna kundi bulnangwa gaamba jémbaa yakwa duké ma ye déku ménimba téménu dé ména sépat véndu. Véndu méné Moses talimba wan pulak Gorké kwaami ma kwayéménék. Kwayéménu nak du dakwa véte, lepro késndéka yékun yaménénngé vékusék-ngandakwa.” Jisas dat wunga wandén.
23421	MAT 8:7	Wunga wandéka wandén, “Wuné yaae dat kururé-kawutékwa.”
23424	MAT 8:10	Jisas wani kundi vékute vékulaka vékulaka naandén. Yate déku kukmba yaatan du dakwat wandén, “Ani du dé wunéké yékunmba vékulakandékwa. Wuné wawutu du dakwa yékun yandarénngé wa vékusékndékwa. Guné Israel du dakwa ras wunéké ayélapkéri yékunmba wa vékulaka-ngunéngwa. Dé Rom du téndéka déku yéku mawulé wa guné Israelsé guna yéku mawulat taalékéran. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa.
23450	MAT 9:2	Saambakndéka maan kapére yandéka yeyé yaayakapuk yan du nak déké yaate yéndarén. Dé jaambémba kwaandéka yaate yéndarén. Yéndaka Jisas wa vékusékndén. De deku mawulémba wandarén, “Jisas apamama yate nana duwat kururé-kandékwa.” Wunga wandaka Jisas vékusékte maan kapére yan duwat wandén, “Wuna du, ména mawulé yékunmba yénga téndu. Yaménén kapérandi musé wa yasnyéputiwutén.”
23451	MAT 9:3	Wunga wandéka apakundiké vékusékngwa dunyansé dekét deku kapmang bulte wandarén, “Got male wa du dakwa yandakwa kapérandi musé yasnyéputi-kandékwa. Wani du wa wan, ‘Wuné yandén kapérandi musé wa yasnyéputiwutén.’ Wunga wate dé Gorét wasélékngwa, baka du wa.”
23453	MAT 9:5	Wuné Duna Nyaan ani képmaamba yatéte yandarén kapérandi musé yasnyéputiké wa apamama yawutékwa. Guné wani muséké yamba vékusék-ngunéngwe wa. Yandén kapérandi musé yasnyéputi-wuténngé wate baka kundi wuté wak, kapuk néma kundi wuté wak? Dé waarape yéndénngé wawutan wan néma kundi waké wuté, kapuk? Guné wuna mayé apaké yékunmba vékusék-ngunénngé wa wuné ani kundi dat wakawutékwa.” Wunga watake maan kapére yan duwat wandén, “Méné ma waarape ména jaambé kéraae kure ména gaat yé.”
23465	MAT 9:17	Dékény kwaaré viyaae révéndarén meme sépémba kulé wain kulak yamba wukaasanda-ndakwe wa. Wunga yandaru, wani meme sépé jaangwa ye pungndu gu akwi yékéraa-kandékwa. Yékéraandu wani meme sépé katik yékun yaké dé. Kulé meme sépémba wukaasanda-ndaru, kulé kulak meme sépé waak yékunmba tékandékwa.” Wunga gwaaménja kundi wandén. Talimba tan du wan kundi, déku kulé kundiale véréti katik yékunmba kwaaké béré. Naate wa wandén.
23477	MAT 9:29	Wunga wambéréka déku taamba bérku ménimba kutte wandén, “Bénat kururéké yawutékwa mayé apaké yékunmba vékulaka-mbénénngé béna méni ma nakapuk yékun yandu.”
23501	MAT 10:15	Jisas déku dunyansat nakapuk wate anga wandén, “Gunat kuk kwayéké yakwa du dakwaké gunat wawutékwa. De nanat wunga kuk kwayéte néma kapérandi musé yandakwa. Talimba Sodommba yatan du dakwa, Gomoramba yatan du dakwa waak de kapérandi musé yandarén. Kukmba Got néma kot vékute néma du raké yandékwa nyaa dé wandu de Sodommba tan du dakwa, Gomoramba tan du dakwa kaangél kurkandakwa. Du dakwa nanat kuk kwayéndaran, wa wani nakurak kapérandi musé Sodommba tan du dakwa, Gomoramba tan du dakwa yandarén kapérandi musat wa taalékéra-kandékwa. Wani nyaa Got wandu nanat kuk kwayéké yakwa du dakwa néma kaangél kurkandakwa. Yi wan wanana wa.” Naandén Jisas.
23503	MAT 10:17	Guné jéraawu ma yangunék. Du ras gunat kéraae kotim-ngandakwa. Du ras Gotna kundi bulndakwa gaamba gunat viyaakandakwa.
23507	MAT 10:21	“Kukmba némaamba du deku aanyé waayékat kotimndaru wa aanyé waayékat viyaandék-ngandakwa. Aapambéré deku nyambalat kotimndaru de wani nyambalat viyaandék-ngandakwa. Nyambalé waak aasa aapat kotimndaru aasa aapat viyaandék-ngandakwa.
23508	MAT 10:22	Guné wuna du téngunéngwanngé akwi du dakwa gunéké kalik yakandakwa. Guné guna mawulémba mayé apa yate wuna jémbaa kutpékaa-téngunu kukmba Got gunat kéraandu dale yékunmba rapéka-kangunéngwa apapu apapu.
23517	MAT 10:31	Véndékwanngé vékulakate guné wup yaké yambak. Api wan makal musé wa. Du dakwa wan néma musé wa. Guna aapa Got makal apiké wunga yékunmba véte gunéké yékunmbaa-sékéyak wa vékandékwa.” Naandén Jisas.
23520	MAT 10:34	“Guné anga wambak, ‘Képmaamba tékwa akwi du dakwa waariyakapuk yate yékunmba téndarénngé wa Jisas yaandén.’ Yamba wa. Wuné yaanngé du ras wuna kundi yékunmba vékundaru deku kém rakarka yate dele waariya-kandakwa.
23521	MAT 10:35	Yaawuténngé du dakwa ras wuna kundi yékunmba vékundaru du dakwa ras wuna kundi kuk kwayékandakwa. Yate nyambalé deku aapale waariya-kandakwa. Takwanyanngu deku aasale waariya-kandakwa. Méyasngu deku yawuale waariya-kandakwa.
23522	MAT 10:36	Nakurak gaamba yarékwa du dakwa de waak waariya-kandakwa.
23524	MAT 10:38	Guné anga wangunan, ‘Jisasna jémbaa kutpékaa-kanangwa. Yate kaangél kutte takwemimba kiyaananan wan baka musé wa. Néma musé yamba wa.’ Wunga wangunan, wa guné wunga yate guné wuna du tékangunéngwa. Guné wunga wakapuk yate wunga yakapuk yangunan, wa guné wuna du katik téké guné.
23525	MAT 10:39	Guné wunéké vékulakate wuna jémbaa kutpékaangunu, wuna maamasé gunat viyaandékndaru, wa guné wunale apapu apapu yékunmba rapéka-kangunéngwa. Guné guna sépéké male vékulakate guna jémbaa male yangunan, wa guné kiyaae lambiyak-ngangunéngwa. Wunale yékunmba katik rapékaké guné.” Naandén Jisas déku dunyansat.
23543	MAT 11:15	Guné vékusékngé mawulé ye kurkasale waan taake yékunmba vékwe wa vékusék-ngangunéngwa.
23547	MAT 11:19	Wunga wangunénga wuné Duna Nyaan yaae kangunéngwa kakému kate kangunéngwa wain kulak kawutékwa. Kawutéka guné wunéké kalik yate wangunéngwa, ‘Ma véna. Wani du némaamba kakému kate némaamba wain kulak kandékwa. Kate dé takis kéraakwa dunyansale rate, kapérandi musé yakwa nak du dakwale rate wa dele kundi bulndakwa.’ Naangunéngwa. Wunga wangunénga gunat wawutékwa. Got dé akwi muséké vékusékndékwa. Déku jémbaa wan yéku jémbaa wa. Yi wan wanana wa. Wani kundiké vékulakate wa aané Jonale Gorké yatékwa jémbaaké yékunmba vékulaka-kangunéngwa.” Naandén Jisas wani du dakwat.
23551	MAT 11:23	“Guné Kaperneammba tékwa du dakwa, guné akwi nyaa anga wangunéngwa, ‘Nané Gotna gaayét waarékanangwa.’ Wunga wangunénga gunat wawutékwa. Got wandu guné kapérandi taalat daawulikangunéngwa. Guné Gotna gaayét katik waaréké guné. Wuné guna gaayémba yatéte kulé apanjémba wa yawutéka véngunén. Véte guné Gorké yékunmba yamba vékulaka-ngunéngwe wa. Talimba Sodommba tan du dakwa némaamba kapérandi musé ye wani apanjémba vémunaae, de yandarén kapérandi musé yaasékandaru Got wani gaayé katik yaavan kurkatik dé.
23555	MAT 11:27	Wani kundi watake det anga wandén, “Wuna aapa dé wunat déku jémbaa, mayé apa waak, wa tiyaandén. Wuné déku nyaan téwutéka du dakwa wuné yamba kurkale vékusékndakwe wa. Dé male wa wuné vékusékndékwa. Du dakwa déké yamba kurkale vékusékndakwe wa. Wuné male wa dé vékusék-wutékwa. Déké wawutén du dakwa waak déké wa vékusékndakwa.
23557	MAT 11:29	Wuné jémbaa yawutékwa pulak guné jémbaa ma yangunék. Guné wuna jémbaamba yaalangunu wuné wani jémbaaké gunat yakwasnyé-kawutékwa. Yakwasnyéwutu nané nakurakmawulé yate wani jémbaa yakanangwa. Wuné wuna yé kavérékngapuk yate guna mawulé yékun yawutu guna mawulé yékunmba tékandékwa.
23568	MAT 12:10	Wulaandéka taamba kapére yan du nak wamba téndén. Téndéka Jisaské kalik yakwa du ras deku mawulémba anga wandarén, “Jisas yaap yaré nyaamba jémbaa yandu dé kotim-nganangwa.” Wunga wate Jisasét wandarén, “Yaap yaré nyaamba dunyan baat yakwa duwat kururéndakwan, wa de nana apakundiké daré kuk kwayu, kapuk? Wani muséké yénga méné vékwo?”
23569	MAT 12:11	Wunga wandaka det wandén, “Guna du nak déku sipsip yaap yaré nyaa kwaawumba vaakétndu, wani sipsip kéraae kusaleké dé, kapuk yénga yaké dé? Dé déku sipsip kéraae kusale-kandékwa. Yi wan wanana wa.
23578	MAT 12:20	Dé répkwaakwa séwaa nak katik répsékéyakngé dé. Wani séwaat yékun kurkandékwa. Katik vaanjandaké dé. Dé ayélap vérékngwaakwa yaa katik vélékéyaakngé dé. Dé nakapuk yamungandu néma yaa vérékngandékwa. Dé wunga yate déké ayélap vékulakakwa du dakwat yékun yandu de apamama yate déké yékunmba vékulaka-kandakwa. Dé jémbaa yandu yéku musé male tékandékwa. Kapérandi musé késkandékwa.
23579	MAT 12:21	Akwi képmaamba tékwa du dakwa déké yékunmba vékulakate wakandakwa, ‘Dé nanat yékun yakandékwa.’ Wunga wate déké kaavéré-kandakwa.” Got wunga wandén. Wandéka Aisaia wani kundi Jisaské viyaatakandén Gotna nyéngaamba, déku aasa kéraakapuk yalén sapak.
23586	MAT 12:28	Ma véku. Gotna Yaamambi wuna mawulémba téte wunat mayé apa tiyaandékwa. Tiyaandéka wuné kutakwat wawutéka wa yaange yéndakwa. Guné wani musé véte anga vékusék-ngangunéngwa. Got néma du rate du dakwaké yékunmba véké yandékwa sapak wa yaan.
23589	MAT 12:31	“Wani muséké vékulakate gunat wawutékwa. Du dakwa kapérandi musé ye wani kapérandi muséké kalik ye yaasékandaru, wa Got yandarén kapérandi musé yasnyéputi-kandékwa. Du dakwa kapérandi kundi watake wani kapérandi kundiké kalik ye yaasékandaru, wa Got wani kapérandi musé yasnyéputi-kandékwa. De wasélékte kapérandi kundi Gotna Yaamambiké wamunaandaru, wa Got wani kapérandi musé katik yasnyéputiké dé.
23590	MAT 12:32	Wuné Duna Nyaan, du dakwa wunat wasélékte wunéké kapérandi kundi watake wani kapérandi kundiké kalik ye yaasékandaru, wa Got wani kapérandi musé yasnyéputi-kandékwa. De wasélékte Gotna Yaamambiké kapérandi kundi wamunaandaru, wa Got wani kapérandi musé katik yasnyéputiké dé. Bulaa katik yasnyéputiké dé. Kukmba sérémaa sérémaa waak katik yasnyéputiké dé.” Jisas wunga wandén.
23596	MAT 12:38	Wani kundi wandéka apakundiké vékusékngwa du ras, Farisi du ras de wunga Jisasét wandarén, “Néma du, nané vékapuk yananén kulé apanjémba nak yaménu véké mawulé yanangwa. Méné yaménu nané ve vékusék-nganangwa. Got wandéka wa yaaménén. Wunga vékusék-nganangwa.”
23603	MAT 12:45	Vétake ye kutakwa taambak kaayék vétik (7) we kure yaalén. Kukmba kure yaalén kutakwasé yan kapérandi musé wa taale yaan kutakwa yan kapérandi musat taalékéran. Wani kutakwa akwi wani duna mawulémba wulaae téndarén. Talimba nak kutakwa déku mawulémba wulaae téléka ayélapkéri kapérandi musé yandén. Rékaamba kutakwa déku mawulémba wulaae téndaka wani du némaamba kapérandi musé yandén. Wani kundiké ma vékulaka. Némaamba kapérandi musé yan du yatan pulak, bulaa yatékwa du dakwa wunéké yékunmba vékulaka-kapuk yate baka yatéte némaamba kapérandi musé yakwa du dakwa wa tékandakwa.” Det wunga wandén.
23617	MAT 13:9	Jisas wunga watake wandén, “Guné vékusékngé mawulé ye kurkasale waan taake kurkale vékwe wa vékusék-ngangunéngwa.” Naandén Jisas.
23618	MAT 13:10	Wani kundi wandéka Jisasna dunyan yaae dat wandarén, “Kamuké méné det gwaaménja kundi wo? Méné det gwaaménja kundi wapékaté-ménénga wa de ména kundi kurkale vékuké yapatindakwa.”
23620	MAT 13:12	Yéku mawulé vékukwa du dakwa wuna kundi vékundakwa. Wuna kundi yékunmba vékukwa du dakwa kukmba Gotna akwi kundiké yékunmba vékusék-ngandakwa. Wuna kundi yékunmba vékukapuk yakwa du dakwa wandakwa, ‘Nané Gotna kundi vékuséknangwa.’ Wunga watake kukmba déku kundiké yékéyaak yate baka yatékandakwa.
23631	MAT 13:23	Du dakwa ras wan yéku képmaamba vaakérén wit sék pulak wa. De Gotna kundi yékunmba vékute, wandékwa pulak yate, déku kundi yékunmba vékusékndakwa. Vékusékte yéku jémbaa yandakwa déké. Ras déké yéku jémbaa ayélapkéri yandaka, de ras déké yéku jémbaa némaamba yandaka, de ras déké yéku jémbaa némaamba-sékéyak yandakwa.” Naandén Jisas det.
23644	MAT 13:36	Jisas jaawuwe tékésén du dakwa yaasékatake gaamba nak wulaandén. Wulaandéka déku dunyansé déké wulaae dat wandarén, “Wani kapérandi waaraké gwaaménja kundi waménén. Bulaa wani muséké ma waménu nané kurkasale vékusék-nganangwa.”
23650	MAT 13:42	Kéraae de wani du dakwa, wani kapérandi musé waak néma yaamba vaanjanda-kandakwa. Vaanjandandaru kapérandi musé yan du dakwa wani yaamba yaante de néma kaangél vékukandakwa. Vékute géraakandakwa. Yéku taalémba raké mawulé yate némaamba géraakandakwa.
23652	MAT 13:44	Wani kundi watake anga wandén, “Got néma du rate du dakwaké yékunmba vékandékwa. Wani du dakwa déku kémba yaalakandakwa. Déku kémba raké yandakwa yapaté wan néma musé wa. Du dakwa wunga raké néma mawulé yakandakwa. Yandaru deku mawulé ani duna mawulé pulak wa tékandékwa. Wani du ye yaawimba nak véndén, némaamba yéwaa paakwe rémtépé-takandaka téndéka. Vétake mawulé tawulé yate, wani yéwaa kéraaké néma dusék yandén. Yatake nakapuk rémtépétake ye déku musé akwi kwayéte yéwaa kéraae wani yéwaat kwayéte némaamba yéwaa véndén yaawi kéraandén.” Naandén Jisas.
23657	MAT 13:49	Kukmba ani képmaa késkwa sapak Got wandu déku kundi kure gaayakwa dunyan wunga yakandakwa. De gaaye Gotna du dakwale téte kapérandi musé yakwa du dakwat kéraae néma yaamba vaanjanda-kandakwa. Vaanjandandaru kapérandi musé yan du dakwa wani yaamba yaante néma kaangél vékukandakwa. Vékute géraakandakwa. Yéku taalémba raké mawulé yate némaamba géraakandakwa.” Naandén Jisas.
23674	MAT 14:8	Wunga wandéka ye léku aasat walén, “Dé wunat musé nak tiyaaké wandékwa. Kamu muséké waké wuté?” Wunga waléka léku aasa Jon talimba wandén kundiké wayéka kalik yapékaréte walén, “Baptais kwayékwa du Jon, déku maaka. Wunga kéraanyénu kiyaandénngé vékusék-ngawutékwa.” Naaléka léku takwanyan yaae Herorét walén, “Baptais kwayékwa du Jonna kumbu sékwe amba dismba ma taake wunat tiyaaménék.”
23717	MAT 15:15	Wunga wandéka Pita dat wandén, “Kanangwa muséké waménén gwaaménja kundiké nanat waménu nané wani kundiké kurkale vékusék-nganangwa.”
23718	MAT 15:16	Wunga wandéka wandén, “Guné waak wani kundiké yamba vékusék-ngunéngwe kapuk?
23730	MAT 15:28	Wunga waléka wandén, “Wuné nyéna takwanyanét yékun yaké apamama yawutékwanngé wate nyéné wunéké yékunmba vékulaka-nyénéngwa. Wan yékun wa. Mawulé yanyénéngwa musé bulaa yakawutékwa.” Naandén. Wunga wandén sapak male wa léku takwanyan yékun yalén.
23741	MAT 15:39	Kasékéyak-ndaka Jisas du dakwat wandéka deku gaayét yéndarén. Yéndaka dé botmba nak waare Magadanna taalat yéndén.
23742	MAT 16:1	Farisi dunyan ras Sadyusi dunyan ras Jisaské yéndarén. Ye deku mawulémba anga wandarén, “Got wandéka dé Jisas yaak, kapuk baka nané pulak du dé?” Wunga vékulakate dat wandarén, “Méné kulé apanjémba nak ma yaménu vékanangwa. Wunga vétake vékusék-nganangwa. Got wandéka wa yaaménén.”
23750	MAT 16:9	Guné wuna mayé apaké yamba wayéka yékunmba vékusék-pékaréngunéngwe kapuk? Talimba 5,000 dunyansat makal bret taambak kwayéwutéka kurkale kandaka bret ras baka randéka kémbi késépéri waandangunénngé guné vékulako kapuk?
23752	MAT 16:11	Yékunmba vékulakate vékusék-ngangunéngwa. Wuné némaamba bret yaalandénngé apamama yawutén. Yate wuné yiské wayéka watéte bretké yamba vékulakawutékwe wa. Farisi dunyansé béré Sadyusi dunyanséna yiské ma jéraawu yangunénénngé wa wawutén.” Naandén Jisas det.
23759	MAT 16:18	An ménat wawutékwa. Ména yé Pita. Nana kundimba anga wa: Matu. Wani néma matu taakumba wuna jémbaamba yaalan du dakwa taakakawutékwa. Taakawutu du dakwa kiyaandakwa yapaté nak kapérandi musé waak wuna du dakwat katik yaavan kurké dé. De yékunmba rapéka-kandakwa apapu apapu.
23764	MAT 16:23	Wunga wandéka waalakwe Pitat wandén, “Satan, méné ma yaange yé. Méné wuna jémbaa taakatépé-ménéngwa. Méné Gotna kundi yamba vékuménéngwe wa. Méné ani képmaana duna kundi male wa vékuménéngwa.” Naandén Jisas Pitat.
23765	MAT 16:24	Wani kundi watake Jisas déku dunyansat anga wandén, “Guné wunale yaate wuna jémbaa yaké mawulé yangunan, wa anga ma yangunék. Guné guna mawulé ma yaasékangunék. Yaasétake wunéké vékulakate anga ma wangunék, ‘Nané déku jémbaa yatépéka-kanangwa. Yate nané kaangél kutte takwemimba kiyaamunaananu wan baka musé wa. Néma musé yamba wa.’ Wunga wate wuna jémbaa ma yaténgunék.
23766	MAT 16:25	Wunéké vékulakakwa du dakwa wuna jémbaa yatépékandaru wuna maama det viyaandaru kiyaae de wunale yékunmba rapéka-kandakwa apapu apapu. Wunéké vékulakakapuk yakwa du dakwa deku sépéké male vékulakate deku jémbaa male yatémunaae, wa de kiyaae lambiyak-ngandakwa. Wunale katik rapékaké daré.
23768	MAT 16:27	Kukmba wuna aapa Got wunat mayé apa tiyaate wandu wuné Duna Nyaan nyaa véte kaalékwa pulak ye gaayakawutékwa. Gotna kundi kure gaayakwa dunyansale gaayakawutékwa. Gaaye akwi du dakwa yandarén musé kwayékata-kawutékwa.
23786	MAT 17:17	Wunga wandéka Jisas wa wan, “Yénga pulak dé? Guné wunéké yékunmba yamba vékulaka-ngunéngwe wa. Guna mawulé yamba yékunmba téndékwe wa. Wuné baapmu némaamba wa gunale yatéwutéka guné wunéké yamba yékunmba vékulaka-ngunéngwe wa.
23789	MAT 17:20	Wunga wandaka det wandén, “Guné Gorké yékunmba vékulakakapuk yate wa wani jémbaa yaké yapatingunén. Ma véku. Guné Gorké ayélapkéri vékulakamunaate, wa guné déké yéku mawulé ayélapkéri wa yakangunéngwa. Guné Gorké yéku mawulé ayélapkéri yamunaate, wa guné apanjémba wa yakangunéngwa. Ani némbu ma vé. Guné Gorké yéku mawulé ayélapkéri yangunu, guna yéku mawulé makal miyé sék pulak makal male téndu, ani némbu waarape yéndénngé Gorét waataku-munaangunu, wa ani némbu waarape yékandékwa. Guné déké yékunmba vékulakapékate dat waatakumunaae, wa guné kulé apanjémba ras waak yakangunéngwa.
23800	MAT 18:4	Ani nyaan déku yé yamba kavérékndékwe wa. Déku mawulé yékunmba téndékwa. Déku mawulé tékwa pulak deku mawulé yékunmba tékwa du dakwa, de deku yé kavérékngapuk yate Gotna kémba rate, néma du néma taakwa rakandakwa. De nak néma du néma taakwat waak taalékéra-kandakwa.
23802	MAT 18:6	Wani kundi watake anga wandén: “Ani makal nyambalé wuna kundi yékunmba vékundakwa. Du ras du nakét déku kwaalémba néma matut giye dé vaanjanda-ndaru solwaramba daawuliye kulak ke kiyaandu wan kapérandi musé wa. Du nak wandu wani nyambalé nak déku kundi vékute wuna kundi yaaséka-munaandu, wa Got wunga waké yakwa duwat yandén kapérandi musé némaanmba yakata-kandékwa. Wan néma kapérandi musé wa.
23803	MAT 18:7	“Némaamba du dakwa ani képmaana kapérandi muséké male vékulakate wuna kundiké yékéyaak yandakwa. Wani du dakwaké sémbéraa yawutékwa. Du ras wandaru wuna kundi vékukwa du dakwa deku kundi vékute wunat kuk kwayéndaran, wa det wunga wan du deku mawulé wa yaavan kutndakwa. Wan néma kapérandi musé wa. Got wunga waké yakwa duwat yandarén kapérandi musé némaanmba yakata-kandékwa.
23810	MAT 18:14	Wani kundiké vékulakate vékusék-ngangunéngwa. Wani du sipsipké yékunmba véndékwa pulak, anjorémba rakwa wuna aapa du dakwaké yékunmba véndékwa. Véte wani makal nyambalé nak lambiyake kapérandi taalémba tépékaamuké kalik yandékwa.” Naandén Jisas.
23818	MAT 18:22	Wunga wandéka Jisas dat wandén, “Wuné apu taambak kaayék vétik wunga waménénngé yamba wawutékwe wa. Ména du késépéri apu ménat kapérandi musé yandu méné apapu apapu dat ma wa, ‘Wani muséké nakapuk katik vékulakaké wuté. Dékumukét yénga yakét.’ Wunga wate wani kundi yaasékaké yambak. Wunga waké yaménéngwa apu naakiké yapati-kaménéngwa.” Naandén.
23819	MAT 18:23	Wani kundi Pitat watake ani gwaaménja kundi wandén: “Got néma du rate déku kémngé yékunmba véte anga yakandékwa. Néma du nak wandén, ‘Némaamba jémbaa yakwa duwat yéwaa wa kwayéwutén. Kwayéwutéka wani kwaambu dé pulak yamba tiyaakatandakwe wa. Bulaa wuna yéwaa tiyaakata-ndarénngé mawulé yawutékwa.’
23820	MAT 18:24	Wunga watake det wandén, wunga kwayékata-ndarénngé. Wandéka du nak déké kure yéndarén. Wani du némaamba yéwaa kéraandén (10 milion kina).