23218	MAT 1:5	Salmón Boozen huaoj o̱ʼu̱yate. Rahab Boozen hua̱ye̱ o̱ʼu̱yate. Booz Obeden huaoj o̱ʼu̱yate. Rut Obeden hua̱ye̱ o̱ʼu̱yate. Obed Isaíen huaoj o̱ʼu̱yate.
23224	MAT 1:11	Josías Jeconíasen huamaʼbuyereen huaoj o̱ʼe̱po kenokaʼ Israel aratbuttaj Babilonia huadaribayo onʼbatohuaʼdeʼuyate.
23230	MAT 1:17	Ken Abraham Davidte catorce Daviden adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Kenpaʼti David Babilonia huadariyo enʼbatohuadeʼte Jeconíaste catorce adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate. Kenpaʼti Jesús eʼsiʼpoe̱deʼte nog catorce adhueaʼpaneʼ o̱ʼnuyate.
23234	MAT 1:21	Bokereksiʼpoaʼ oʼsiʼpopakapo. Kentaj iʼdikkaʼapo Jesús. (Jesúsdik Judíoen huaʼate dakhueaʼ eʼkaʼ huamanopoʼyareaʼeri o̱ʼe̱a̱po) konige̱po keʼnen aratbut Israel aratbuttaj dakhueaʼ eʼkikaʼ oʼmanopoʼyareaʼapo. —‍Diosen huataʼmoneria kenda onaʼuyate. Josétaj onaʼuyate.
23239	MAT 2:1	Belén huakkaʼ jakyo Judea huadaribayo Jesús oʼsiʼpoe̱ʼuyate. Kenokaʼ Herodes Roma hua̱e̱ʼeri Judea gobierno huairi o̱ʼu̱y. Kenokaʼ Jerusalén huakkaʼ jakyo sueʼda huabokerek onʼtiakdepo, kenomey diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria nogbayaʼ niokpo eʼbehuikyon onʼtiakdepo,
23243	MAT 2:5	—‍Judeabayo Belén huakkaʼ jakyo oʼsiʼpoe̱apo. Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼ oʼnigmadoyaʼuyate:
23244	MAT 2:6	Judea huadaribayoda Belén huakkaʼ jak suhuigda e̱e̱ʼpiʼ huakhuairi Cristo oʼsiʼpoe̱ʼapo. Belén jakyaʼ huamataʼmonanhuaʼ Huairi Cristo o̱ʼo̱ro̱kapo. Keʼna Israel aratbuttaj oʼbatiokikaʼapo. —‍Judío huairia oʼnonaʼuyate.
23246	MAT 2:8	Oʼnopo̱e̱depo diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼerite Belényo oʼmataʼmonaʼpo, —‍A̱yon yanʼhuatiʼ. Huasiʼpotaj dakaʼ yaduk. Kenokaʼ yanʼhuahuaydepo doʼtaj yanʼtiaktiʼ. Enadeʼte do kenpaʼti huahuaʼdik i̱jje̱po kentaj huikudate ijtihuadpo, “ʼUruaʼda huairi i̱ʼe̱ne.” Yonaʼapoy. —‍Herodesa namaʼda oʼmanaʼuyate.
23254	MAT 2:16	Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria judío huairisiʼpotaj aʼbatiaʼpakyaʼpo tiakhueʼ ya̱ʼneapet. Namaʼda meʼnonaʼuyne. Herodes kenda oʼnokotdepo diga̱ʼda oʼdiaypo, “Ayaʼda huabokereksiʼpo yo̱bed nogbayoktidaere bottaʼ huabayokere enʼta̱e̱tada yanʼbatiarakaʼ. Belén huakkaʼ jakyo kenpaʼti Belén meyo̱hueʼda huasiʼpotaj yanʼbatiarakaʼ.” Oʼmanaʼuyate. Diga̱ʼda huanopo̱e̱ʼeria aʼnenda bottaʼ huabayok Jesúsen siokpo huaboaʼda onʼtiahuayʼuyate. Kenokaʼ Herodestaj onʼbatiaʼpakuy.
23256	MAT 2:18	Ramá huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria diga̱ʼda onʼbahuikonhuahuaʼ. Bidteda onʼmapeeonhuahuaʼ. Huasiʼpo onʼmabueynok Raquel huasiʼpotaj onʼbahuikonhuahuaʼapo. Jeremíasa kenda oaʼuyate.
23265	MAT 3:4	Yudtaj camello huahuijtaj eʼkaʼ Juan Bautista oʼotikaʼpo kenpaʼti huasiʼdak makaʼbij o̱ʼta̱e̱ʼuyate. Tiktik oʼbapikaʼuyate. Asi̱gku oʼminikaʼuyate.
23274	MAT 3:13	Kenokaʼ Galilea huadaribayaʼ Jordánhue̱yo̱ Juante oʼhuahuaʼuyate Jesúsa. Bautiza megkeʼpo oʼhuahuaʼpo.
23290	MAT 4:12	Juan Bautista huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱, Jesúsa oʼtipe̱e̱depo Galilea huadaribayo oʼhuaʼuyate.
23306	MAT 5:3	—‍Opudomey huataʼda Diosen kikahueʼdik i̱hue̱y, moʼnopo̱e̱po, “Beʼtihuapok Dios,” boʼtionaʼpakikaʼpo, durugda moʼe̱. Dios opuden Huairi o̱ʼe̱. Diosensiʼpo moʼe̱ne.
23316	MAT 5:13	Sal huadakda o̱ʼe̱po aratbuttehuapaʼ. Konigti doʼhued huanigpe̱i̱kaʼeri konig salonig huadakda o̱ʼnepo aratbuttehuapaʼ huadakda o̱ʼne. Sal paiʼ eʼtitiknayo onteʼti huadakda kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Sal paiʼ eʼtitiknayo huadaritehuapaʼ huadak ehueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Paichi kahueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Kenpaʼda enʼdik o̱ʼe̱. Batikhueʼada dakaʼ menʼpe̱e̱ʼ. Batikhueʼada dakaʼ meʼnoknopoenkaʼ.
23321	MAT 5:18	Kurud huadari e̱e̱ʼte batikhued kenpaʼda Moisésen eʼmanaʼ dikenhueʼ o̱ʼe̱a̱po. Suigpiʼ dikenhueʼdik o̱ʼe̱a̱po. Keneʼhua̱ya̱ʼ huameʼnoe e̱ʼe̱deʼte ayaʼda Moisés eʼmanaʼ kuhuitdik o̱ʼe̱a̱pet. Buttida ijjay.
23322	MAT 5:19	Beʼapiʼ Diosen eʼmanaʼtaj kahueʼ e̱e̱ʼnayo kenpaʼti Diosen eʼmanaʼ kahueʼdik yaneʼ eʼmanmadikaʼnayo Dios Huairiensiʼpo ehueʼda o̱ʼneapo. Kenpaʼ Moisésa oʼmanaʼuyate opud boʼkaʼpo kenpaʼti ya̱gʼkikaʼ eʼmanmadikaʼnayo Dios Huairiensiʼpo moʼe̱a̱pone.
23325	MAT 5:22	Kenda huadak e̱e̱ʼpiʼ nogda ijjaʼapoy. Beʼapiʼ nog aratbuttaj eʼhuadiaynayo dakhueʼda oʼkaʼnok gobierno huairite castiga ka̱gkeʼpo tohuaʼdik moʼe̱ne. Nog aratbuttaj oʼbahuadiaypo eʼbatidiʼkeʼnayo dakhueaʼda oaʼnok mabitbitdik moʼe̱ne. Castiga ka̱gkeʼpo gobierno huairi e̱gkupopakyo tohuaʼdik moʼe̱ne. “Huasegda i̱ʼe̱po dakhueaʼ iʼkikaʼne.” Nog aratbuttaj enaʼnayo dakhueaʼda iaʼnok taʼakyo hui̱gdik moʼi̱kaʼapone. Doʼa ijjay.
23332	MAT 5:29	Eʼbokerekboʼnayo dakhueaʼda ijkay yanʼnopo̱e̱po kenpaʼda yanʼbatiktiʼ. Batikhueʼda dakhueaʼda eʼkikaʼnayo Diosa castiga mogkaʼpo taʼakyo hui̱gdik moʼi̱kaʼapone.
23333	MAT 5:30	Dakhueaʼda huabaʼa ekaʼnayo kenpaʼda yanʼbatiktiʼ, dakhueʼda eʼkikaʼnayo. Batikhueʼda Diosa castiga mogkaʼpo taʼakyo hui̱gdik moʼi̱kaʼapone.
23334	MAT 5:31	Beʼapiʼ huabokerek hua̱to̱e̱ e̱ʼennayo ettoneʼtaj e̱ʼendeʼ huanopo̱e̱ʼ berobaʼ yokdik o̱ʼe̱. Opuden adhueaʼpaneʼ kenda monaʼikaʼuyne.
23336	MAT 5:33	“Ijkaʼapoy. Buttida ijjay. Diosa meknopo̱e̱ne.” Diostaj eʼhuaaʼnayo da ahueʼ ya̱e̱ʼ, kenda yakatiʼ. Kenda opuden adhueaʼpaneʼa̱ onʼmanaʼuyate moʼpe̱e̱deʼuy.
23337	MAT 5:34	Donayo nogda ijjay. “Ijkaʼapoy. Buttida ijjay.” Ahueʼ yanikaʼ. “Ijkaʼapoy,” kenyoʼda yaaʼ. Kurud Diosenbayo o̱ʼe̱. Ke̱ya̱ʼ oʼmataʼmonaʼikaʼ. “Ijkaʼapoy. Buttida ijjay. Kuruda meknopo̱e̱ne da ahueʼ i̱jje̱y.” Ken konig ahueʼ yanikaʼ.
23368	MAT 6:17	Opudnayo eʼtionaʼpakte aypo bapehueʼ e̱ʼunhuaʼnayo ya̱gʼkokkoyoikaʼ kenpaʼti dakaʼ ya̱gʼkuirida̱ʼikaʼ. Kenda ekaʼnayo aratbut boʼtiahuaypo aypo bapehueʼ o̱ʼnunhuaʼnigtaj nokothueʼdik o̱ʼneapo. Opuden Apag Diosayoʼda soatayoʼ boʼtiahuayapone. Boʼtiahuaypo moʼpe̱e̱po huanoeonhuahuikaʼ moʼbayokapone.
23377	MAT 6:26	Bakoy baahueʼtada o̱ʼnen Apag Diosa aypo oʼbayokikaʼ. Bakoytaʼ suigda oʼpak. Opudtanayo Apag Diosa huakkaʼda oʼpak. Konige̱po boʼtihuapokikaʼapone. Aypotaʼ mepuʼkikahueʼ yanikaʼ.
23392	MAT 7:7	Katepiʼ boʼpakpo “Beyok” Diostaj yanʼtionaʼpakikatiʼ. Diosa boʼyokikapone. Diostaj boʼukpo boʼhuahuayapone. Menigokhuikeʼ Diosyo ijkuda̱poy. Yanʼtionaʼpak. Moʼtionaʼpakdepo kuddik moʼe̱a̱pone.
23395	MAT 7:10	“Biig beyok.” Enaʼnayo bihui yokhueada, biigda yokdik moʼe̱ne. Kenda huasiʼpo oʼpaknig kenda boʼyokne.
23398	MAT 7:13	Diosyo huahuaʼ suig akbogpe huakud o̱ʼe̱. Diosyo huahuaʼ suigdagda o̱ʼe̱. Diosyo boʼhuaʼpo suigdag huakkaʼ boʼpakpo huaʼdik moʼi̱kaʼpone. Suigdagte huahuaʼ Diostaj moʼnigpe̱i̱kaʼpo Diosere onteʼti moʼnoeonhuahuikaʼapo. Boroʼdagte taʼakyo onʼhuaʼikaʼ. Taʼakyo huahuaʼ dag huaboroʼdag o̱ʼi̱kaʼ. Boroʼdagtaj huakkaʼda eretpakdik o̱ʼnikaʼ. Katepiʼ huakkaʼda eʼtamaetaʼ onʼpakikaʼ. Dakhueaʼda kikaʼdik o̱ʼnikaʼ. Boroʼdagte huakkaʼnada onʼbahuaʼikaʼ. Taʼakyo onʼbahuaʼikaʼ. Taʼakyo mahui̱gdik o̱ʼi̱kaʼapo.
23400	MAT 7:15	Namaʼda huamanmadikaʼeria opudtaj eʼmanmadikaʼtaʼ onʼpakpo yanʼtiakapet. Keyoj namaʼda monmadikapet. Namaʼda eʼmanopo̱e̱a̱ʼtaʼ onʼpak. Konig oveja i̱jje̱y. Huadakda ijkikay. Buttida ijjay. Namaʼda opudtaj monaʼikaʼapet. Konig apetpet o̱ʼne. Huiyokda o̱ʼne. Dakhueaʼda o̱gkaʼdik moʼe̱a̱pone.
23409	MAT 7:24	Ayaʼada doʼhued huaʼataj moʼnigpe̱i̱kaʼpo boʼkikaʼ kenpaʼda bueyhueʼdik moʼi̱kaʼapone. Onteʼti doere moʼnoeonhuahuikaʼapone. Konig huadak huanopo̱e̱ʼeri jak huakaʼeri o̱ʼnepo jak o̱gkaʼ. Oteʼyaʼ dariteytaʼ jak o̱gkaʼ. Adteda ʼiddu o̱gkude̱a̱ʼ. Diga̱ʼda oʼhuiʼ, diga̱ʼda kenpaʼti oʼbapok. Hue̱kurukon oʼtiak. Oteʼyo o̱ʼe̱nok hue̱kurua jak tohuahueʼdik o̱ʼe̱. Bapoka onhue̱ke̱hueʼdik o̱ʼe̱.
23425	MAT 8:11	Huakkaʼda nog aratbutda judío ehueʼ oʼnoknopo̱e̱a̱po. Bidtaʼda onʼtiakapo nogya̱ʼ nogya̱ʼ. Abrahamere Isaacere Jacobere onʼbapeʼpo onʼnoeonhuahuikaʼapo. Diosensiʼpo o̱ʼneapo.
23434	MAT 8:20	—‍Nubakuhued huakog o̱ʼta̱i̱kaʼ. Bakoyen kenpaʼti huapak o̱ʼta̱i̱kaʼ. Do huabokerek i̱jje̱po Diosyaʼ ijtiakuy. Donayo nog jakyo nog jakyo ijtayʼikay. Doere eʼhuaʼnayo meyo̱kon yatayapet nopo̱e̱hueʼ ya̱e̱ʼ. —‍Huamanmadikaʼeritaj Jesúsa onaʼuy.
23439	MAT 8:25	Aʼmaboayaʼpo Jesústaj onʼhuahuaʼ huanigpe̱i̱kaʼeria: —‍Boʼtihuapok, Huairi. Montakotnede. —‍Jesústaj oʼnonaʼuy.
23462	MAT 9:14	Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeria Jesústaj onʼhuatiakpo: —‍Diosa meʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼi̱kay oroʼ. Fariseo huamanmadikaʼeriakon Diosa meʼpe̱e̱ʼpo bapehueʼ o̱ʼnikaʼ. O̱ʼnen huanigpe̱i̱kaʼerinayo kenpaʼda onʼbapikaʼ. ¿Menaʼpo yanʼbapikaʼ? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy.
23466	MAT 9:18	Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúsa eʼmanaʼte judío huairia oʼhuatiakpo Jesúsen huaʼite huikudate oʼtisakotpo: —‍Doʼhued hua̱yo̱bu huaboaʼda eʼbueytada on ehuaʼnayo tanoyhuada̱ʼdik i̱ʼe̱ne. Bohuaʼ. Yakutibataʼteʼ, eʼkutibataʼteʼte oʼnoyhuadapo. —‍Jesústaj onaʼuy.
23477	MAT 9:29	Ekponejdeʼte: —‍Boʼtiahuayapone moknopo̱e̱nok, yanʼtiahuayʼ. —‍Oʼmanaʼuy.
23478	MAT 9:30	Oʼnokpoyarudpo onʼtiahuayonʼuy. —‍Bokpoyareaʼne, beʼtapiʼ batiaʼpakhueʼ yanetiʼ. —‍Huiyokaʼda oʼmanaʼuynigʼa.
23487	MAT 10:1	Oroʼtaj doce huanigpe̱i̱kaʼeritaj, “Menhuatiak.” Jesúsa monaʼuyne. Eʼtiakdeʼte, “Dakhueʼ totoʼa huamanopoʼto̱e̱ʼeritaj kanʼmaoro̱keʼpo onʼteypakapone onʼtihuapokapone. Ayaʼda dakhueʼ e̱e̱ʼ kanʼbayarikeʼpo onʼteypakapone onʼtihuapokapone. Bayareaʼdik moʼe̱a̱pone.” Jesúsa monaʼuyne.
23489	MAT 10:3	nog Felipe, Bartoloméere, kenpaʼti Tomás do Mateoere huakupe huabaeʼeri i̱ji̱kamey, kenpaʼti Jacobo Alfeoensiʼpo, Lebeo konogdikda oʼdikkaʼuy Tadeo,
23497	MAT 10:11	Huakkaʼ jakyo boʼkudondepo, “¿Beʼa Diostaj boʼpak? ¿Beʼa Diostaj eʼnigpe̱e̱taʼ boʼpak?” Yanʼmanatiʼ. Beʼa Diostaj yaʼpakapet keʼnen jakyo yanikatiʼ. Yanhuaʼapo ke̱yo̱da yanʼtayikatiʼ.
23515	MAT 10:29	Bakoysiʼpotaj aratbuta suhuigda onʼpak. Bottaʼ bakoysiʼpote huasigkupesiʼpo bayokdik o̱ʼe̱. Opuden Apag Diosa eʼpaknayo bakoysiʼpo bueydik o̱ʼe̱. Eʼpaknayo bueyhueʼdik o̱ʼe̱. Opuden Apag Diosa bakoysiʼpotaj dakaʼ oʼmato̱i̱kaʼ.
23523	MAT 10:37	Beʼapiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo doʼtaj huakkaʼda diʼnanada meʼnikatiʼ. Apagtapiʼ, hua̱ye̱tapiʼ huasiʼpotapiʼ huamaʼbuytapiʼ huakkaʼda diʼ e̱e̱ʼnayo doʼtaj sueʼda diʼ e̱e̱ʼnayo, doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼdik o̱ʼne.
23525	MAT 10:39	Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri moʼe̱nok diga̱ʼda mogkadhuahuikaʼapone. “Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri ehueʼ i̱jje̱y.” Enaʼnayo ontaj arakhueʼdik moʼe̱a̱pone. Onteʼti Diosere noeonhuahuikahueʼ moʼe̱a̱pone. Doʼhued huaknopo̱e̱ʼeri i̱ʼe̱nok aratbut diga̱ʼda mogkapone. Batikhueʼda “Jesúsen huaknopo̱e̱ʼeri i̱jje̱y.” Iʼmanaʼikaʼnok eʼaraknayo onteʼti Diosere moʼnoeonhuahuikaʼapone.
23530	MAT 11:2	Juan Bautista huabakuda̱ʼ jakyo o̱ʼe̱po Cristo oʼbayareaʼpo nogda nogda ʼuruda oʼkikaʼ. Juana kenda oʼtipe̱e̱depo bottaʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj Jesúste oʼtaʼmonaʼuyate.
23535	MAT 11:7	Ken Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeri eʼnokhuadeʼte huakkaʼ aratbut e̱gkupopakte Jesúsa Juantaj oʼtiaʼpakpo: —‍Nogbayo sueʼda aratbut eʼnahue̱ʼyo̱ opudomey boʼhuaʼuyne. Huabokerek nogpaʼ nogpaʼ huaaʼeritaj aʼpe̱e̱yaʼpo huahueʼ moʼu̱yne.
23544	MAT 11:16	Aratbut oy ken konig o̱ʼnikaʼ ijbatiaʼpakapoy. Kenomeytaj beʼapiʼ madurugpakahueʼdik o̱ʼnikaʼ. Katepiʼ nogomey onʼpakpo o̱gkikaʼnig kenomeynayo konigti eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼne. Kenda Juan Bautista oʼkikaʼnig kenomeynayo pakhueʼ o̱ʼne. Kenpaʼti do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne konig do ijkikaʼnig kenda kenpaʼti pakhueʼda o̱ʼne. Juan Bautista katepiʼ ʼuruda aypo bapehueʼ o̱ʼi̱kaʼpo kenpaʼti vino mayhueʼ o̱ʼi̱kaʼpo. Kenda Juana oʼkikaʼnok totoʼa Juantaj oʼnopoʼto̱e̱ kenomeya̱ namaʼda onʼbatiaʼpakikaʼnigʼa. Nogok do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuyne opudere katepiʼ ʼuruda aypo ijbapikay kenpaʼti do katepiʼ ijmayʼikay. Doʼtakon dakhueaʼda menhuaikaʼne. “Huakkaʼda oʼbapikaʼ kenpaʼti huakkaʼda huamaiʼeri o̱ʼi̱kaʼ. Kenpaʼti Jesúsa dakhueaʼ huakaʼeritaj diʼda oʼmaikaʼ. Kenpaʼti gobierno huakupe huatabaeʼeritaj diʼda oʼmaikaʼ.” Doʼtaj kenpaʼ menhuaaʼikaʼne. Aratbut oy ken konig o̱ʼnikaʼ nogda ijbatiaʼpakapoy. Katepiʼ nogomey onʼpakpo o̱gkaʼ kenomeynayo konigti eʼkaʼtaʼ pakhueʼ o̱ʼnikaʼ. Konig huasiʼpo onʼbatuerikikaʼnig aratbut oy konigti o̱ʼne. Huasiʼpo huakkaʼ jak kurute onʼbahuadpo onʼbatuerikpo nogtaj nogtaj onʼmanaʼpo “Teteʼpuʼte ʼuruaʼda oʼbatadiʼkeay opudnayo oroʼere eʼdurugpaktaʼ pakhueʼ moʼe̱ne, baila e̱e̱ʼtaʼ pakhueʼ moʼe̱ne. Oroʼ eʼbahuiktada opudnayo huikhueʼ moʼe̱ne.” Ken konig huasiʼpoa ondaʼikaʼ. Ken konig aratbut oyda o̱gkikaʼ. Diosa ʼuruaʼda oʼnopo̱i̱kaʼnok Diostaj huanigpe̱i̱kaʼerinayo ʼuruaʼda onʼnopoenkikaʼpo kenomeyoʼda durugda o̱ʼnikaʼ. —‍Jesúsa oʼmanaʼuyate.
23549	MAT 11:21	—‍Huakkaʼ jak Corazín hua̱e̱ʼeria paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Kenpaʼti huakkaʼ jak Betsaida hua̱e̱ʼeria paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Opudomeyen jakyaʼ Diosa teyda oʼkameʼnigʼa ʼuruaʼda oʼkameʼnigʼa oʼbayareameʼnigʼa, opudomeynayo nopoʼkoreahueʼ moʼe̱meʼne. Konig Betsaida huakkaʼ jakyaʼ kenpaʼti Corazínya̱ʼ Diosa ʼuruaʼda oʼkameʼ kenpaʼti teyda oʼkameʼ konigti Tiro nog aratbuten huakkaʼ jakyaʼ Sidón nog aratbuten huakkaʼ jakyaʼkon Diosa ʼuruaʼda ekaʼnayo kenomeya̱ i̱da yanʼmanopoʼkoreaʼaymetnigʼa kenpaʼti kenomey paiʼda o̱ʼneaʼ aratbuttaj moknopo̱e̱po saconig yanʼotayʼmetnigʼa. Nogok kenokaʼ Diosa ayaʼtada aratbuttaj dakhueaʼ huakaʼeritaj castiga oʼmagkaʼpo Tiro hua̱e̱ʼeritaj Sidón hua̱e̱ʼerieretaj sueʼda castiga oʼmagkaʼapo. Opudomeytanayo keʼpoda castiga mogkaʼapone. Opud Capernaum huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeri “Huadakda o̱ʼe̱y. Kurudyo̱ oʼhuaʼapoy.” Moʼnopo̱e̱nigʼa. Kubarakyoda bohuapone. Sodoma huakkaʼ jak hua̱e̱ʼeria dakhueaʼda o̱gkikuynok Diosa huakkaʼ jak taʼaka o̱ʼmahui̱gʼuyate. Kenomeytaj mahui̱ghued konig opudtaj ijbayarikay konigti Sodomayo eʼbayarikaʼuynayo Diosa taʼakyo mahui̱ghueʼ ya̱ʼe̱a̱yʼuyetnigʼa.
23588	MAT 12:30	Beʼapiʼ doʼtaj pakhueʼ e̱e̱ʼnayo konig doʼhued takaʼ moʼi̱kaʼne. Beʼapiʼ doere eʼbaktieʼeaʼtaʼ tihuapokhueʼ e̱e̱ʼnayo doʼhued huaknopo̱e̱ʼeritaj onʼbaknopo̱e̱batikaʼpo dakhueaʼ o̱gkaʼpo.
23590	MAT 12:32	Beʼapiʼ doʼtaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo Diosa bakkahueaʼdik o̱ʼe̱. Beʼapiʼ Diosen Noki̱re̱gtaj dakhueaʼda eʼhuaaʼnayo bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱. Menokapiʼ bakkahueahueʼdik o̱ʼe̱a̱po.
23606	MAT 12:48	—‍Be doʼhued hua̱ye̱ ya̱ʼe̱t. Be doʼhued huamaʼbuy ya̱ʼnet. —‍Jesúsa oʼmanaʼpo,
23617	MAT 13:9	Kenda oʼnonaʼdene dakaʼ yanʼpe̱e̱ʼ. Boʼpeokhuadne. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.
23625	MAT 13:17	Aʼnenda Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼti huadaknopoada aratbut doʼtaj eʼtiahuaytaʼ eʼpakada tiahuayhueʼdik meʼnuyate kenpaʼti doʼhued eʼmanmadikaʼtaj eʼpe̱e̱taʼ eʼpakada pe̱e̱hueʼ o̱ʼnuyate. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oroʼtaj monaʼuyne.
23651	MAT 13:43	Kenokaʼ Diostaj huanigpe̱i̱kaʼeri ʼuruaʼnanada o̱ʼneapo. Konig niokpo eʼtaʼteonig ʼuruaʼnanada o̱ʼneapo. Kenda oʼnonaʼnig dakaʼ yanʼpe̱i̱katiʼ. Boʼpiokhuadne.
23667	MAT 14:1	Galilea huadari gobierno huairi Herodes o̱ʼu̱yate. Herodesen huamaʼbuy Felipeen hua̱to̱e̱ Herodíastaj oʼto̱e̱ʼuyate. —‍Felipeen hua̱to̱e̱ Herodíastaj to̱e̱hueʼdik i̱ʼe̱ne. —‍Juana Herodestaj onaʼikaʼnok Herodes Juantaj oʼtitaʼmonaʼuyate. “Huabakuda̱ʼ jakyo ya̱gʼkuda̱ʼ.” Oʼmanaʼuyate. Herodes Juantaj eʼaraktaʼ oʼpaknigʼa arakhueʼ o̱ʼu̱yate. Aratbuttaj oʼmeʼpukpo Juantaj arakhueʼ o̱ʼu̱yate. Juan Bautista Diosen huamanbatiaʼpakeri o̱ʼe̱. Aratbuta oʼnoknopo̱e̱nok. Herodesen cumpleañote huakkaʼtada oʼbatobapeʼuyate. Ayaʼtada Herodíasen hua̱yo̱bua baileaʼ oʼmanige̱ʼuy. Herodes huakkaʼda oʼdurugpakpo “Ayaʼda katepiʼ on iʼpak menatiʼ kenda oʼyokapone.” Ayaʼda enʼpe̱e̱te hua̱yo̱butaj onaʼuy. Muneʼyo̱a̱ Herodías hua̱ye̱taj oʼhuahuatupo. “¿Kaʼtiaʼ yonaʼapo?” Onatupo. “Juan Bautistaen huaku beyok.” Yanatiʼ. Muneʼyoen hua̱ye̱a̱ onaʼuyate. Herodeste oʼkumej. “Baegte Juan Bautistaen huaku beyok.” Herodestaj onaʼuy. Herodes kenda oʼpe̱e̱depo paiʼda eʼnopoʼe̱a̱da “Ayaʼda katepiʼ on iʼpak menatiʼ kenda ijyokapoy.” Ayaʼada huabokerek onʼpe̱e̱nok sorotatataj “Huabakuda̱ʼ jakyo yanhuatiʼ, Juantaj yanhue̱renokteg. Ya̱gʼkutotiak. Herodíasen hua̱yo̱butaj yanʼyok.” Huairia oʼmanaʼuyate. Sorotataj onʼnigpe̱e̱po huaku onʼtotiakpo Herodesen hua̱yo̱butaj onʼyokuyate. Keʼna hua̱ye̱taj oʼkutohuaʼpo oʼkuyokuyate. Aʼtimon Juan Bautistaen huanigpe̱i̱kaʼeri onʼtiakpo huabuey onʼtohuaʼuy. O̱gkubarakkaʼuyate. O̱gkubarakkaʼdepo Jesústaj onʼhuaʼpo Juantaj onʼhue̱renokteg oʼnonbatiaʼpakatoʼuy. Nogok Jesús ʼuruaʼda oʼkikaʼnok Herodes huairia oʼtipe̱e̱depo: —‍Ken Juan Bautista o̱ʼe̱taj. Huakudakaʼda e̱e̱ʼtada Diosa oʼnoyhuada̱meʼte. Konige̱po ʼuruaʼda oʼkikaʼte. —‍Kenda namaʼda oʼnopo̱e̱po oaʼuyate.
23679	MAT 14:13	Juan Bautista eʼbueydeʼte Jesúsa oʼpe̱e̱depo ke̱ya̱ʼ oʼbakhuaʼuy. Kusiʼpete oʼhuaʼuy. Kente aratbut ehueʼ e̱ʼnikaʼyo oʼhuaʼuy. Jesús oʼhuaʼde onʼtipe̱e̱po huakkaʼda jakyaʼ oʼnoro̱konpo aktaʼbogpeaʼ onʼtahuaʼeʼuy.
23696	MAT 14:30	Hua̱hue̱tiudte oʼhuahuaʼpo eʼhuahuada diga̱ʼda oʼbapok oʼnokotpo oʼmeʼpukonʼuy. Oʼmeʼpukonpo huaboaʼda oʼtaʼkotaypo. —‍Beʼtotok, Huairi, ijtaʼkotdey. —‍Pedroa Jesústaj oʼnokoyʼuy.
23707	MAT 15:5	“Huaojtaj hua̱ye̱tere oyda tihuapokhueʼdik o̱ʼnene kenpaʼti bayokonhuahueʼdik o̱ʼnene. Diostaj ayaʼda moʼtamaikaʼnigtaj oʼbayokdeʼuy.” Beʼapiʼ huaojta hua̱ye̱tapiʼ aʼdik o̱ʼne.
23708	MAT 15:6	Ken konig huaojta hua̱ye̱tapiʼ eaʼnayo tihuapokhueʼdik o̱ʼneapo. Opuda̱ moʼmanmadikikaʼne. Konig adhueaʼpaneʼ namaʼda onʼmanmadikikaʼuyatenig opuda̱ namaʼda moʼmanmadikikaʼnok aratbuta Diostaj nigpe̱e̱hueʼdik o̱ʼnikaʼapo. Boʼikaʼne.
23722	MAT 15:20	Kenpaʼ o̱gkikaʼpo dakhueʼda o̱ʼne Diosa oʼnopo̱e̱. Baʼkoyohueʼada eʼbapeʼnayo “dakhueaʼ iʼkaʼ,” Diosa manahueʼ o̱ʼe̱. —‍Jesúsa monaʼuyne.
23727	MAT 15:25	Ken ettoneʼnayo Jesústaj oʼhuahuaʼpo huaʼikudate oʼtihuadatoʼpo, —‍Beʼtihuapok, Huairi. —‍Jesústaj onaʼuy.
23729	MAT 15:27	—‍Buttida iaʼne. Kuhuanayo huasiʼpoen eʼtaʼsujkahuaʼ onʼbapikaʼ, Huairi. —‍Ettoneʼa̱ Jesústaj onaʼuy.
23734	MAT 15:32	Oroʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj boʼkupopakaʼdepo monaʼpo: —‍I̱yo̱da huakkaʼnada boʼkupopakmeʼne. Bapaʼmeʼnoeaʼ o̱ʼnedepo aypobayoʼ kate bapehueʼdikda o̱ʼnenok ijmatinepahuiʼpo bapehued enʼbahuaʼnayo jakyo o̱kye̱hued dagtaʼ a̱ro̱gdik o̱ʼnenok eʼmataʼmonaʼtaʼ pakhueʼ i̱jje̱y. —‍Jesúsa monaʼuyne.
23737	MAT 15:35	—‍Barakte yanʼbahuad. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.
23743	MAT 16:2	—‍Baysik kurudbed boʼtiahuaypo “Emeʼte ʼuruʼbada o̱ʼe̱a̱po.” Opuda̱ boaʼikaʼne.
23754	MAT 16:13	Nogok Jesús Cesarea Filipo huadaribayo o̱kye̱depo oroʼ keʼnen huanigpe̱i̱kaʼeritaj monaʼpo: —‍¿Be o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj aratbuta menhuaaʼikaʼ? —‍Oroʼtaj monaʼuy Jesúsa.
23755	MAT 16:14	—‍Juan Bautista on o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. On Elías o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. On Jeremías o̱ʼe̱. Noga̱ boʼhuaaʼikaʼne. Diosen huamanbatiaʼpakeripiʼ o̱ʼe̱. Nogomeya̱ boʼhuaaʼikaʼne. —‍Oroʼa Jesústaj onaʼuy.
23756	MAT 16:15	—‍¿Be o̱ʼe̱a̱ʼ doʼtaj opuda̱ onʼhuaaʼikaʼ? —‍Oroʼtaj monaʼuyne.
23761	MAT 16:20	—‍“Cristo o̱ʼe̱. Diosa oʼtaʼmonaʼuy.” Beʼtapiʼ manahueʼ yaneʼ. —‍Oroʼtaj monaʼuyne Jesúsa.
23762	MAT 16:21	“Jerusalén gobierno huairien huakkaʼ jakyo huaʼdik i̱jje̱y. Ke̱yo̱ judío huairitoneʼ sacerdote huairiere Moisésen eʼmanaʼbaʼ huamanmadikaʼeriere doʼtaj paiʼda meʼnogkaʼapone. Doʼtaj menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe eʼpokdeʼte Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone.” Kenokaʼ Jesúsa huaboaʼda kenpaʼ monbatiaʼpakuyne. Oroʼtaj monbatiaʼpakuyne.
23765	MAT 16:24	—‍Bepiʼ doʼtaj eʼnigpe̱i̱kaʼtaʼ eʼpaknayo katepiʼ hua̱ʼenda onʼpakikaʼ onaʼti eretpakhueʼ kaʼnikeʼ. Onaʼti doʼhuedyoʼda kanʼpakikeʼ. Kenpaʼti doʼtaj moknopo̱i̱kaʼpo paiʼda nopoʼe̱dik moʼe̱a̱pet.
23780	MAT 17:11	—‍Elíasonigti huakkuruda tiakdik o̱ʼe̱a̱po. Ayaʼtada yaʼmanopoʼyareayaʼpo yaʼtiakapet. Buttida oaʼuynigʼa.
23781	MAT 17:12	Elías eʼtiaktada kentaj o̱ki̱e̱hueʼ o̱ʼnuy Apagbaʼ huamanmadikaʼeria. Dakhueaʼ huakaʼeria kentaj dakhueaʼda oʼnogkaʼuy. Onʼpakpo dakhueaʼda oʼnogkaʼuyate. Doʼtaj kenpaʼti dakhueaʼda meʼnogkaʼapone. Paiʼda menʼnopoʼe̱a̱ʼapone. Do huabokerek i̱jje̱nok Diosa meʼtaʼmonaʼuy. Buttida ijjay. —‍Jesúsa oroʼomeytaj monaʼuyne.
23782	MAT 17:13	Jesúsa Juan Bautistataj oʼhuaaʼ oroʼomeya̱ huaboaʼda oʼnopondeʼuy.
23790	MAT 17:21	Bapehueʼ moʼunhuaʼpo kenpaʼti eʼtionaʼpakonhuaʼnayo in totoʼtaj taʼmonaʼdik moʼe̱ne. —‍Jesúsa monaʼuyne.
23792	MAT 17:23	Doʼtaj menʼarakapone. Bapaʼmeʼnoe huakudakaʼda e̱ʼe̱a̱da ijnoyhuada̱poy.” Jesúsa monaʼuyne. Jesús kenda eadeʼte paiʼda oʼmauy.
23802	MAT 18:6	Beʼapiʼ doʼhued ʼuru huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼnayo keʼponanada castiga Diosa o̱gkadhuahuikaʼapo konige̱po doʼhued ʼuru huanigpe̱i̱kaʼeritaj dakhueaʼ eʼbatokaʼtaʼ eʼpaknayopiʼ dakhueaʼ batokahued beʼapiʼ huidtoneʼ keʼnen hua̱hue̱rentaʼ yanʼtiontidukupo taʼkotdik a̱ʼe̱ya̱ʼpo jod ya̱koyo eʼkotnayo kendanayo konig sueʼda castiga eʼmagkaʼ o̱ʼe̱.
23836	MAT 19:5	Kenpaʼti oaʼpo: “Konige̱po huabokerek keʼnen huaoj hua̱ye̱eretaj okhuaʼpo ettoneʼtaj aʼto̱e̱pakyaʼpo. Bottaʼ e̱ʼe̱a̱da onʼto̱e̱pakdepo konig nogtida o̱ʼnede.” Apagbaʼte kenpaʼ oaʼ.
23856	MAT 19:25	Kenpaʼ oroʼ oʼpe̱e̱depo, —‍¡Kenpihuay! ¿Beʼa Diosensiʼpo e̱ʼdik ya̱ʼneapo? ¿Beʼa Diosere onteʼti noeonhuahuikaʼdik ya̱ʼneapo? —‍Oroʼa huayahuaya oʼbatiaʼpakuynok.
23868	MAT 20:7	“Beʼapiʼ oroʼtaj taʼmonahueʼ moʼe̱ne.” Huairitaj oʼnonaʼuy. “Doʼhued taʼbayo yanhuaʼ. Ke̱yo̱ yanʼbaaʼ. Dakhuapa onʼyokapone.” Huairia oʼmanaʼuy.
23880	MAT 20:19	Nog aratbuttaj judío aratbut ehueʼtaj doʼtaj onʼbayokapo. Nog aratbuta doʼtaj menʼtierikapone. Huiyokda pidetbiʼa menʼbitbitapone. Hue̱ypa Cruzte doʼtaj meʼdarakapone. Bottaʼaʼ eʼtisikdeʼte kubarakyo huakudakaʼda e̱ʼemeʼtada Diosa meʼnoyhuada̱ʼapone. —‍Jesúsa monaʼuyne.
23884	MAT 20:23	—‍Buttida ijjay, konig do paiʼda ijnopoʼe̱a̱poy opud konigti paiʼda moʼnopoʼe̱a̱pone. Nogok do huakhuairi i̱jje̱depo ijmanikaʼapoy. Doere huakhuairi kaʼneʼpo doʼhuanayo yahueahueʼdik o̱ʼnene. Kenomey doʼhued Apag Dios aʼnenda oʼbaktieʼeaʼuynigtaj doʼere huairi oʼbayahueaʼapo. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.
23887	MAT 20:26	Opudnayo ken konig kikahueʼdik moʼe̱ne. Beʼapiʼ huairi e̱e̱ʼtaʼ eʼpaknayo nog aratbuttaj kanʼbatihuapokikeʼ.
23896	MAT 21:1	Jerusalén meyo̱hueʼda e̱ʼe̱deʼte Betfagé huakkaʼ jakyo oʼtiakuy. Olivos oteʼ kenteda o̱ʼe̱. Jesús bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmataʼmonaʼpo:
23898	MAT 21:3	“¿Menaʼpo boʼtohuaʼ?” Beʼapiʼ enaʼnayo “Huairia oʼpaknok oʼkay. Huaboaʼda onteʼti oʼtotiakapoy.” Ya̱ʼnonatiʼ. —‍Jesúsa bottaʼ huanigpe̱i̱kaʼeritaj oʼmanaʼuy.
23900	MAT 21:5	Jerusalén aratbuttaj yanaʼ: “Yanʼmaboʼ. O̱ʼnen Huairi opudtaj boʼhuatiakne. Konig huanabaʼ huiyokaʼ ahueʼ o̱ʼe̱po burrosiʼpote oʼhuadpo oʼtiakapo. Burra katepiʼ huamabaʼhuiʼeri o̱ʼe̱.” Diosen huamanbatiaʼpakeria kenpaʼ oʼmadoyaʼuyate.
23902	MAT 21:7	Burra huasiʼpoere onʼtotiakuy. Huanigpe̱i̱kaʼeriomeyen huaokaʼ burrataʼpite onʼhueda̱ʼdenok Jesúsa burrataʼpite oʼhuaddeʼuy.
23905	MAT 21:10	Jerusalényo̱ Jesúsa eʼkuddeʼte ayaʼ huakkaʼ jakyo hua̱e̱ʼeria diga̱ʼda onʼbatiaʼpakpo: —‍¿Beʼa in ya̱ʼe̱? —‍Huakkaʼada huayahuaya onʼbatiaʼpakuy.
23912	MAT 21:17	Judío huairitaj oʼbakhuaʼdepo huakkaʼ jak Betaniayo oʼhuaʼuy. Ke̱yo̱ oʼtayʼuy.
23918	MAT 21:23	Nogok Diosen jakyo Jesúsa oʼkudondepo eʼmanmadikaʼte sacerdote huairi huatoneʼ huairiere Jesústaj onʼhuatiakpo: —‍¿Yabayareadhuatiʼ. Beʼa menaʼuy? —‍Jesústaj oʼnonaʼuy.
23920	MAT 21:25	“Bautiza yamagkikaʼ.” ¿Beʼa Juantaj yanaʼuy, huabokereka Diosapiʼ? —‍Jesúsa oʼmanaʼnok. Ken huairiayoʼ huayahuaya onpayoʼ onʼbatiaʼpakpo: —‍Diosa Juantaj oʼtaʼmonaʼuy. Oroʼa eaʼnayo “¿Kenda Juana doʼtaj beʼtiaʼikuynig menaʼpo oknopo̱e̱hueʼ moʼu̱y?” Oroʼtaj monaʼapone.
23922	MAT 21:27	—‍Beʼa Juantaj yanuye̱t oroʼ nopo̱e̱hueʼ o̱ʼe̱y. —‍Huairia Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍“Yabayareaʼ.” Keʼna menaʼuyne do kenpaʼti onahueʼ o̱ʼneapone. —‍Jesúsa oʼmanaʼuy.
23926	MAT 21:31	¿Menata huasiʼpoa huaoj oʼpaknig yaʼkaʼuy? —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy. —‍Huakkuru e̱ʼhuana huasiʼpo konig huaoj oʼpaknig oʼkaʼuy. —‍Huairia Jesústaj oʼnonaʼuy. —‍“Yanʼnopoʼkoreaʼ onteʼti Diosen ya̱gʼkikatiʼ.” Juan Bautista opudtaj monaʼuynigʼa opuda̱ nopoʼkoreahueʼ moʼu̱y. Oknopo̱e̱hueʼda moʼu̱y. Gobierno huakupe huabaeʼeria kenpaʼti huakupete huabakdejeriomeynayo Juana eʼmanmadikaʼte onʼnopoʼkoreaʼpo oʼnoknopo̱e̱ʼuyate. Opud kenomeytaj eʼbatiahuayada eknopo̱e̱ʼtaj nopoʼkoreahueʼ moʼu̱ynok. Konige̱po gobierno huakupe huabaeʼeria kenpaʼti huakupete huabakdejeriere huakkuruda Diosensiʼpo o̱ʼneapo. Opudnayo taʼpote Diosensiʼpo e̱ʼdikpiʼ moet. Buttida ijjay. —‍Jesúsa judío huairitaj oʼmanaʼuy.