23214	MAT 1:1	Ndö lista nguee nnꞌan tsjan na tui Jesucristo. Condui jon tsjan David na jndyocahanꞌ ndoꞌ mantyi ntyja ꞌnaanꞌ Abraham.
23224	MAT 1:11	Ndoꞌ Josías jnda jon Jeconías yo ntyje tsanꞌñeen. Tomꞌan joohin xjen na nque nnꞌan tsjoon Babilonia tyechohan nnꞌan Israel ndyuaahan chaꞌvijon preso ngꞌe tsu nnꞌan Israel ya tontꞌa nnꞌan Babilonia tyiaꞌ yohin.
23229	MAT 1:16	Juu Jacobꞌñeen jnda jon José, tsan na toco yo María. Ndoꞌ juu Maríaꞌñeen singui jon Jesús na nquii jon conduihin Mesías.
23231	MAT 1:18	Ndö vaa ntyja na tui Jesucristo. Ndyee jon María, tomin jñꞌoon na ngoco jon yo José. Majoꞌ vitjachen na ntoncohin, taaꞌ tsꞌon María na ñjon jnda juu ntyja ꞌnaanꞌ najndei nquii Espíritu Santo.
23232	MAT 1:19	Majoꞌ José jeꞌ, tsan na ndisaaꞌ María, tonduihin tsꞌan na itsiquindë jon juu jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon na icoꞌxenhanꞌ. Tyíꞌquintꞌue tsꞌon jon na ngüejnaanꞌ tsanꞌñeen. Ngꞌe na nndaꞌ, sitiu jon na veꞌ ninmaꞌchen ndyuiiꞌ juu jñꞌoonꞌñeen.
23233	MAT 1:20	Ndoꞌ viochen xjen na toquindyiiꞌ tsꞌon jon jñꞌoonꞌñeen, tityincyooꞌ cüii ángel nnon jon xjen na tsooꞌ jon ndaa. Ndoꞌ tso ángelꞌñeen nnon jon: “ꞌUꞌ José na condui ꞌuꞌ tsjan David na jndyocahanꞌ, tyiꞌntyꞌueꞌ na ngyonꞌ cüenta juu María na ndiscuꞌhin ngꞌe ntyja ꞌnaanꞌ nquii Espíritu Santo, joꞌ na ñjon jnda jon.
23234	MAT 1:21	Nndui jnda jon yusꞌa. Ndoꞌ ꞌuꞌ ntsiquijndyuꞌhin Jesús ngꞌe nque nnꞌan cüentaaꞌ jon, ntsinꞌman jon ñuaanhan yo jnan na nanꞌxuanhin.” Ndöꞌ jñꞌoon siquindyii ángelꞌñeen José.
23235	MAT 1:22	Tui na nndaꞌ chaꞌ quitsiquindëhanꞌ jñꞌoon na siquindyi Tyoꞌtsꞌon yo ꞌndyo Isaías na toninncyaa juu jñꞌoonꞌ jon ntyja nchu vaa ꞌnan na nguaa.
23236	MAT 1:23	Itso tsanꞌñeen: Quitquenhoꞌ cüenta, ngaquiñjon jnda juu yuscundyua na ntsingui juu cüii yusꞌa, ndoꞌ nnanꞌquijndyu nnꞌan jon Emanuel. Juu jñꞌoon Emanuel itsiquindyihanꞌ: “Nquii Tyoꞌtsꞌon mꞌaan jon yo jaa.”
23237	MAT 1:24	Ndoꞌ juu José, xjen na ticjeeꞌ jon na tsooꞌ jon ndaa, siquindë jon jñꞌoon na tso ángelꞌñeen nnon jon. Ndoꞌ tyꞌoon jon cüenta María na ndiscuuꞌ jonhin.
23238	MAT 1:25	Majoꞌ tyíꞌquitjonꞌhan yo ntyjehin na ninñoonꞌ ata vi na jndë singui tsanꞌñeen yujntꞌaꞌñeen. Ndoꞌ siquijndyu Joséhin Jesús.
23240	MAT 2:2	Totaꞌxeeꞌhin ndëë nnꞌan: —¿Yuu jon mꞌaan nquii yujntꞌa na tui na conduihin na coꞌxen jon ꞌoꞌ nnꞌan judíos? Ngꞌe xjen na ninvaa mꞌán ndyuaa nján yuu jon na jnán tontyja na quinduiꞌ ndoꞌcüjioonꞌ, xjenꞌñeen jntyꞌiá na tityincyooꞌ quixjuu na itsiꞌmanhanꞌ na jndë tuihin. Joꞌ na tincyö́ na nnanꞌtꞌmánꞌ jon.
23244	MAT 2:6	ꞌOꞌ nnꞌan tsjoon Belén ndyuaa Judá, ꞌoꞌ tꞌmanntyi conduihoꞌ quiiꞌ ntꞌan njoon ninvaa ndyuaa Judá, ngꞌe quityquiiꞌ ntꞌan ꞌoꞌ nduiꞌ cüii tsꞌan na nnintquehin tondëë nnꞌan. Juu jon ngüantyjeeꞌ jon nnꞌan njan nnꞌan Israel. Ndöꞌ vaa jñꞌoon tso juu tsanꞌñeen na toninncyaa jon jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon.
23250	MAT 2:12	Jndë joꞌ tyꞌe ntcüeꞌhin ndyuaa na jnanhin. Majoꞌ mañoon nato tyꞌehin ngꞌe quityquiiꞌ tsantsjon, siquindyii Tyoꞌtsꞌonhan na tavincꞌo ntcüeꞌhin na mꞌaan Herodes.
23251	MAT 2:13	Xjen na jndë jnduiꞌ nanꞌñeen, cüii ángel cüentaaꞌ ta Tyoꞌtsꞌon tityincyooꞌhin nnon José xjen na tsooꞌ jon ndaa. Tso ángelꞌñeen nnon jon: —Quinaquintyjaꞌ, cayonꞌ luchjöhöꞌ yo ndyee jon, quinanꞌcjehoꞌ, cꞌohoꞌ ndyuaa Egipto. Joꞌ quintjohoꞌ ata xjen na ntsiquindyi ꞌuꞌ. Quitsaꞌ na nndaꞌ ngꞌe ntꞌuevichen tsꞌon Herodes luchjova chaꞌ na ntscueeꞌ jonhin.
23252	MAT 2:14	Ndoꞌ jnanquintyja José na itso jon. Majuuntyi tsjonꞌñeen tëyꞌoon jon luchjoꞌñeen yo ndyee jon, jnduiꞌhin, tyꞌehin Egipto.
23253	MAT 2:15	Joꞌ tomꞌanhin ata xjen na tueꞌ juu Herodes. Ndoꞌ na tui na nndaꞌ, siquindëhanꞌ juu jñꞌoon na siꞌman Tyoꞌtsꞌon ndyu na toxenꞌchen nnon Oseas, tsan na toninncyaa jñꞌoonꞌ jon ntyja nchu vaa ꞌnan na nguaa. Ndö vaa na itsohanꞌ: “Tquënꞌ yusꞌa jnda na quinduiꞌ ntcüeꞌ jon ndyuaa Egipto.”
23254	MAT 2:16	Majoꞌ juu Herodesꞌñeen, vi na jndë tquen jon cüenta na joo nanꞌñeen na jnan tontyja na quinduiꞌ ndoꞌcüjioonꞌ, veꞌ jnanꞌviꞌnnꞌanhan jon na jnduehan na ntsque ntcüeꞌhan na mꞌaan jon, sevꞌii jndyi jon. Joꞌ tꞌua jon tsꞌian ndëë sondaro ꞌnaanꞌ jon na quinanꞌcüjehin tsoñꞌen yotsca yonon na mꞌan tsjoon Belén, yo na jndë ve chu na tocje ndoꞌ mantyi yo yotsca na cüajon ndyu na mꞌan njoon quijndë na mꞌan xiꞌjndio juu tsjoonꞌñeen. Ngꞌe nndaꞌ vaa na tjiꞌ jon cüenta ntyja ꞌnaanꞌ juu xuee na jndue nanꞌñeen na tityincyooꞌ juu quixjuuꞌñeen na jntyꞌiahin.
23255	MAT 2:17	Ndoꞌ na sꞌaa jon na nndaꞌ, siquindëhanꞌ jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon na tyincyaa nquii Jeremías na tonduihin tsꞌan na toninncyaa jñꞌoon nchu vaa ꞌnan na nguaa. Sinin jon jñꞌoon ntyja ꞌnaan nanntcu judías tsjoon Belén na ntsichjooꞌ jndyihanꞌ nꞌonhin na nnanꞌcüje nnꞌan ndahin. Tyíꞌquitsinin nquiiꞌ jon jñꞌoonꞌñeen.
23256	MAT 2:18	Tso jon: Quityquiiꞌ tsjoon Ramá ticꞌuaa na cotyuee ndyee yotsca. Jndei conanꞌxuaahin, cotyueehin ntyja ꞌnaan ndahin min tyiꞌninncyahin na ntsinjoonꞌ tsꞌanhin ngꞌe jndë jnanꞌcüje nnꞌan ndahin. Nndaꞌ vaa jñꞌoon na tji Jeremías.
23257	MAT 2:19	Ndoꞌ vi na jndë tueꞌ juu Herodesꞌñeen, juu ángel cüentaaꞌ Tyoꞌtsꞌon, tityincyooꞌ nndaꞌhin nnon José xjen na tsooꞌ jon ndaa. Xjenꞌñeen ninvaa mꞌaan jon ndyuaa Egipto.
23258	MAT 2:20	Tso ángelꞌñeen nnon jon: “Quinaquintyjaꞌ, cayonꞌ ntcüeꞌ yuchjova yo ndyee jon ndoꞌ cꞌo ntcüeꞌ ꞌoꞌ ndyuaa Israel, ngꞌe nnꞌan na tojntꞌuehin yuchjova na nnanꞌcueeꞌhanhin, jndë tjëhan.” Ndöꞌ vaa na siquindyi ángelꞌñeen jon.
23260	MAT 2:22	Majoꞌ vi na jndë jndyii José na jndë tueꞌ Herodes, ndoꞌ juu jnda jon Arquelao coꞌxen tsanꞌñeen ndyuaa Judea, joꞌ na sityꞌuehanꞌ José na ncja ntcüeꞌ jon Judea. Ndoꞌ xjenꞌñeen sꞌaa nndaꞌ Tyoꞌtsꞌon na tsooꞌ juu ndaa na siꞌman jon nnon juu na tyiꞌncja juu joꞌ. Mangꞌe joꞌ tja jon tontyja ndyuaa Galilea.
23263	MAT 3:2	Totso jon ndëëhin: “Quintcüeꞌ nꞌonhoꞌ yo jnan na nanꞌxuanhoꞌ ngꞌe nquii Tyoꞌtsꞌon na mꞌaan quiñoonꞌndue, jndë tindyo na ngityeꞌ na ntcoꞌxen jon ꞌoꞌ na cotsamꞌanhoꞌ.”
23264	MAT 3:3	Juu Isaías, tsan na ndyu na toxenꞌchen na toninncyaa jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon nchu vaa ꞌnan na nguaa, sinin jon ntyja ꞌnaanꞌ Juanꞌñeen quiiꞌ jñꞌoon na tji jon, tso jon: Mꞌaan cüii tsꞌan tojndëë naijon tyiꞌjndye nnꞌan mꞌan. Incyaa jon jñꞌoon ndëë nnꞌan, itso jon: “Juu na conanꞌjonhoꞌ ntyja ꞌnaanꞌ Tyoꞌtsꞌon, itsijonhanꞌ juuhanꞌ chaꞌvijon nato. Quitaꞌyahoꞌ na tonnon jon. Quinanꞌyuhoꞌ ntyja na cotsamꞌanhoꞌ chaꞌvijon na conanꞌyuhoꞌ nato na nndyo jon.” Manndaꞌ jñꞌoon tso Isaíasꞌñeen.
23268	MAT 3:7	Ndoꞌ jndyiaaꞌ Juan na jndye nnꞌan tmaanꞌ fariseos yo tmaanꞌ saduceos, squehan na mꞌaan jon na ntꞌue nꞌonhan na quitsiquindëëꞌ jon joohan. Majoꞌ ya na tquen jon cüenta na nndaꞌ, joꞌ jaaꞌ jñꞌoon tso jon ndëëhan: “Joo quindu xjen na ndyo chon, ncyaa jndyi oꞌ, conanꞌnon oꞌhanꞌ. ꞌOꞌ ntyja na contꞌahoꞌ, itsijonhanꞌ juuhanꞌ chaꞌna contꞌa joo choꞌñeen. ꞌOꞌ concyohoꞌ na mꞌan ja ngꞌe na conanꞌtjahoꞌ nnon Tyoꞌtsꞌon. ¿Nin tsꞌan siꞌman ndëëhoꞌ na vaa na nndëë ntꞌahoꞌ na tyiꞌntsivꞌii jon ꞌoꞌ?
23270	MAT 3:9	Min tyiꞌnanꞌtiuhoꞌ na vanaan na nnanꞌsaaꞌ nque nꞌonhoꞌ na nnduehoꞌ: Jaa tyiꞌxeꞌquitꞌuii Tyoꞌtsꞌon jaa ngꞌe condui jaa tsjan Abraham na jndyocahanꞌ. Quindyehoꞌ jñꞌoon na ntsjö, min veꞌ ntjöꞌmin nndëë ntscüequen Tyoꞌtsꞌonhanꞌ na nnduihanꞌ nnꞌan tsjan ꞌnaanꞌ Abraham ndoꞌ na nndaꞌ nꞌndyihanꞌ ꞌoꞌ.
23271	MAT 3:10	Chaꞌxjen ndyiiꞌ cje hacha ntꞌö tsꞌan na ncꞌua juu ngꞌee nꞌoon na tyiꞌya të contꞌa, ndoꞌ vi na jndë tinquehanꞌ, ndyion juuhanꞌ nnon chon, manndaꞌ itsijonhanꞌ na ntsꞌaa Tyoꞌtsꞌon ꞌoꞌ.
23272	MAT 3:11	Jñꞌoon na mayuuꞌ na matsiquintꞌë ꞌoꞌ yo ndaa, ngꞌe na contcüeꞌ nꞌonhoꞌ jnan na nanꞌxuanhoꞌ. Majoꞌ vi na jndë na jntyꞌiihanꞌ ja na matsixuan tsꞌianmin, yajoꞌ ncꞌoon nquii jon na ntsiquindëëꞌ jon ꞌoꞌ na nninncyaa jon Espíritu Santo. Majoꞌ ñꞌen ꞌoꞌ na ntsiquindëëꞌ jon ꞌoꞌ yo chon ngꞌe na nntꞌuiityenhanꞌ ꞌoꞌ ntyja ꞌnaanꞌ jnan ꞌoꞌ. Juu jon tꞌmanchen conduihin, chintyi ja, min tyiꞌquijntꞌue ja na veꞌ na ncjöcyꞌön ntcoonꞌ jon na nñjon jonhanꞌ.
23273	MAT 3:12	Cje ntscüeꞌndyii jon juu trigo. Ndë joꞌ ntsue jon juu trigoꞌñeen quityquiiꞌ vaaꞌ jon, majoꞌ tsjaaꞌhanꞌ ntsco jonhanꞌ yo chon na tajon quinduuꞌ.” Ndöꞌ jñꞌoon na sinin Juan ndëë nanꞌñeen. Jñꞌoonꞌñeen tyíꞌquitsinin nquiiꞌ jonhanꞌ.
23276	MAT 3:15	Majoꞌ sentcüeꞌ Jesús jñꞌoon nnon tsanꞌñeen, tso jon: —Jndyoyu icüjiꞌhanꞌ na quindui ꞌnan na matsjö, ngꞌe icanhanꞌ na quitaꞌncꞌuë jaa tsoñꞌen na itsijndaꞌ Tyoꞌtsꞌon. Yajoꞌ tangueeꞌ Juan.
23279	MAT 4:1	Vi na jndë tui na nndaꞌ, tayꞌoon Espíritu Santo Jesús ndyuaa naijon tyiꞌjndye nnꞌan mꞌan. Joꞌ totsichon yutyia na quityiiꞌhanꞌ ngꞌeehanꞌ Jesús.
23281	MAT 4:3	Ndoꞌ tyjeeꞌnon yutyia na mꞌaan Jesús na ninꞌquityiiꞌ juu ngꞌee juuhin. Tso juu nnon jon: —Xe na aa mayuuꞌ condui ꞌuꞌ jnda Tyoꞌtsꞌon, quitsuꞌ ndëë ntjöꞌmin na cüequen tyooꞌhanꞌ na ntcüaꞌ.
23282	MAT 4:4	Majoꞌ sintcüeꞌ Jesús jñꞌoon, itso jon: —Jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon na jndui itsiquindyihanꞌ na chito veꞌ xiaꞌntyi yo tyooꞌ ngüandoꞌ tsꞌan. Majoꞌ ntyja na vangueeꞌ tsꞌan ncüii ncüii ꞌndyo jñꞌoon na incyaa Tyoꞌtsꞌon, joꞌ ngüandoꞌ juu.
23284	MAT 4:6	Tso juu nnon jon: —Xe na aa mayuuꞌ condui ꞌuꞌ jnda Tyoꞌtsꞌon, cüa, cjuꞌ ꞌuꞌ tyuaa, ngꞌe jñꞌoonꞌ jon itsohanꞌ: Ncꞌua jon tsꞌian ndëë ángeles cüentaaꞌ jon ntyja ꞌnanꞌ. Joohin ntyiꞌhin ndueehin ꞌuꞌ chaꞌ tyiꞌncjaquiñjon ntjöꞌ ngꞌeꞌ.
23285	MAT 4:7	Majoꞌ tꞌa Jesús, itso jon nnon yutyia: —Min tyiꞌquichuhanꞌ na quitsꞌa chaꞌxjen na matsuꞌ ndöꞌ ngꞌe mantyi vaa jñꞌoonꞌ jon na itsiquindyihanꞌ: “Tyiꞌntquenꞌ xjen ꞌnanꞌ nquii ta Tyoꞌtsꞌon na conduihin na ityeꞌntjon jon tsoñꞌen.”
23286	MAT 4:8	Ndoꞌ na matsꞌia tayꞌoon yutyia Jesús cüii tyoꞌ ndye. Siꞌman juu nnon jon ncüii ncüii nnon nanmꞌannꞌian na ninvaa tsonnangue ndoꞌ yo ntyja na tꞌman najndëhan.
23289	MAT 4:11	Ndë joꞌ jntyꞌii yutyia Jesús, ndoꞌ sque ángeles, totixeeꞌhan jon.
23292	MAT 4:14	Na tomꞌaan jon juu ndyuaaꞌñeen, siquindëhanꞌ jñꞌoon na tji Isaías, tsan na toninncyaa jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon ndyu na toxenꞌchen nchu vaa ꞌnan na nguaa. Juu jñꞌoonꞌñeen, ndö vaa na itsiquindyihanꞌ:
23294	MAT 4:16	joo nanꞌñeen mꞌanhin na cje ꞌnaanꞌ najaan, majoꞌ naneinhin jndë tityincyooꞌ ncüii nnon na quixuee jndyi ndëëhin. Itsijonhanꞌ juuhanꞌ chaꞌvijon na ndyova ndoꞌcüjioonꞌ na itsixueehanꞌ nnon tsonnangue, manndaꞌ ro jndë sixueehanꞌ quiiꞌ nꞌon nnꞌan na mꞌanhin nacje ꞌnaanꞌ ncüaanꞌ ꞌnan tyia na itsꞌaahanꞌ cotsu ñuaanhan. Nndaꞌ jñꞌoon na tso Isaíasꞌñeen na toninncyaa jon jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon.
23295	MAT 4:17	Ndoꞌ nquii Jesús, xjenꞌñeen taꞌ jon na toninncyaa jon jñꞌoon. Totso jon: —Quintcüeꞌ nꞌonhoꞌ jnanhoꞌ, ngꞌe jndë tentyja xjen na nninncyahoꞌ na nquii Tyoꞌtsꞌon na mꞌaan quiñoonꞌndue ntyeꞌntjon jon ꞌoꞌ.
23299	MAT 4:21	Jndë na tjantyichen jon, joꞌ ntji jon mañoon vechen tsꞌan. Nanꞌñeen ntsinda Zebedeo, jndyu ncüii tsanꞌñeen Santiago yo tyje jon Juan. Mꞌanhin quityquiiꞌ vꞌaandaa yo nquii tyehin. Cotaꞌyahin ntquiꞌ ꞌnaanhin. Tqueenꞌ Jesús joohin.
23301	MAT 4:23	Ndoꞌ nquii Jesús, tomandyiꞌ jon ninvaa ndyuaa Galilea. Totsiꞌman jon ndëë nnꞌan quityquiiꞌ ntꞌaanꞌon ꞌnaanhin. Toninncyaa jon jñꞌoon naya na nanein ngitaꞌ Tyoꞌtsꞌon na ntyeꞌntjon jon nnꞌan, ncüii nnon na ñoncya vaa yo na totsꞌaa jon ndyu na toxenꞌchen.
23307	MAT 5:4	“Joo nnꞌan na chjooꞌ nꞌonhan na conanꞌtjahan nnon Tyoꞌtsꞌon, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan ngꞌe ntsinjoonꞌ jonhan.
23308	MAT 5:5	“Joo nnꞌan na cotjueꞌcjehin na tonnon nquii Tyoꞌtsꞌon, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan ngꞌe nndahin juu tsonnangue xco.
23309	MAT 5:6	“Joo nnꞌan na ntꞌue jndyi nꞌonhin na ntꞌahin ꞌnan na ntꞌue tsꞌon Tyoꞌtsꞌon, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan ngꞌe quindë ya nninncyaa jon nchu vaa na contyja nꞌonhan jon.
23310	MAT 5:7	“Joo nnꞌan na mꞌanhan na ntyꞌia ro ntyjehan ngiohan, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan ngꞌe ncꞌoon Tyoꞌtsꞌon na ntyꞌia rohan nchjii jon.
23311	MAT 5:8	“Joo nnꞌan na ntjuꞌ mꞌanhin na conanꞌtiuhin yo na contꞌahin, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan ngꞌe njntyꞌia ndëëhin nquii Tyoꞌtsꞌon.
23312	MAT 5:9	“Joo nnꞌan na cotaꞌyahin ntyjehin na cho nanꞌñeen tyiaꞌ, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan. Joo nanꞌñeen na ya contꞌahin, ngitso Tyoꞌtsꞌon na conduihan ntsinda nquii jon.
23313	MAT 5:10	“Joo nnꞌan na contyꞌe nnꞌanhin ngꞌe na cotsantyjahin ntyja ꞌnaanꞌ Tyoꞌtsꞌon, incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhan. Joo nanꞌñeen conduihan nnꞌan na mꞌan nacje ꞌnaanꞌ na icoꞌxen nquii Tyoꞌtsꞌon na mꞌaan jon quiñoonꞌndue.
23314	MAT 5:11	“Incyaahanꞌ na neiinꞌ nꞌonhoꞌ xjen na conanꞌcüejnaanꞌ nnꞌan ꞌoꞌ, ndoꞌ na contꞌaviꞌhin ꞌoꞌ, ndoꞌ cotjiꞌhin tsoñꞌen nnon jñꞌoonviꞌ cjohoꞌ na veꞌ quintuhanꞌ ngꞌe na conduihoꞌ nnꞌan na mꞌan ntyja njan.
23315	MAT 5:12	Cꞌonhoꞌ na nein jndyihoꞌ ngꞌe na coquenonhoꞌ nanꞌminꞌ ngꞌe tꞌman naya ꞌnaanhoꞌ vave quiñoonꞌndue. Ee machaꞌxjen contꞌaviꞌhin ꞌoꞌ, manndaꞌ ro tontꞌaviꞌhan nque nnꞌan na tomꞌan ndyu na toxenꞌchen na toninncyahan jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon nchu vaa ꞌnan na nguaa.
23316	MAT 5:13	“ꞌOꞌ conduihoꞌ chaꞌvijon tsjaanꞌchjenꞌ quiiꞌ ntꞌan nnꞌan tsonnangue. Majoꞌ juu tsjaanꞌ jeꞌ, xe na aa jndë jnduiꞌ na chjenꞌhanꞌ, ¿Nchu ya ntsꞌaa tsꞌan na ndichjenꞌ nndaꞌhanꞌ? Tayuu jntꞌuehanꞌ. Veꞌ ntyqueꞌto tsꞌanhanꞌ na ntqueꞌntjo nnꞌan cjohanꞌ.
23317	MAT 5:14	“Ndoꞌ mantyi conduihoꞌ chaꞌvijon chon na condixuee ndëë nnꞌan tsonnangueva. Mangiohoꞌ cüii tsjoon na vequityenhanꞌ xquen cüii tyoꞌ, tyiꞌxeꞌquindëë ngitëꞌhanꞌ.
23318	MAT 5:15	Min tanin juu na ntscüꞌa ncüii lámpara chaꞌ ndëcya ntscüangiooꞌ tsanꞌñeen istjö cjooꞌhanꞌ. Juu tsanꞌñeen ntsintyja jon lámparaꞌñeen chaꞌ ya ntsixueehanꞌ ndëë tsoñꞌen nnꞌan na mꞌan vꞌaa.
23319	MAT 5:16	Manndaꞌ quintꞌahoꞌ ꞌnan na chuhanꞌ yo nnꞌan ngꞌe naya na ntꞌahoꞌhin ntsijonhanꞌ juuhanꞌ chaꞌvijon chon na covixuee ndëëhin. Ee na nntꞌahoꞌ na nndaꞌ, yajoꞌ ntquenhin cüenta joo ꞌnan ya contꞌahoꞌ ndoꞌ nnanꞌtꞌmaanꞌhin nquii Tyehoꞌ na mꞌaan jon quiñoonꞌndue.
23320	MAT 5:17	“Joo jñꞌoon na tquen Moisés yo jñꞌoon na toninncya nque nnꞌan na tomꞌan ndyu na toxenꞌchen nchu vaa ꞌnan na nguaa, tyiꞌnanꞌtiuhoꞌ na jndyö na ntsityꞌui joohanꞌ, ja jndyö na joo jñꞌoonꞌñeen ntsiquindëhanꞌ juuhanꞌ ntyja njan ndoꞌ chaꞌ ntsiꞌman nchu vaa itsiquindyihanꞌ.
23322	MAT 5:19	Mangꞌe joꞌ, minꞌcya ro tsꞌan na ntsꞌaa na tyiꞌquinjon ncüii nnon jñꞌoon na tquen Moisés, min na tyiꞌjaaꞌchen tsixuanhanꞌ quiiꞌ ntꞌan jñꞌoonꞌñeen, ndoꞌ xe na aa ntsiꞌman juu ndëë ntyje juu na tyiꞌnanꞌvehan jñꞌoonꞌñeen, naijon na icoꞌxen Tyoꞌtsꞌon, ngitsohanꞌ ntyja ꞌnaanꞌ tsanꞌñeen na tyiꞌtꞌman conduihin. Majoꞌ juu tsꞌan na itsue jñꞌoonꞌñeen, ndoꞌ ntsiꞌman jon ndëë nnꞌan na quitaꞌngueeꞌhinhanꞌ, tꞌmanchen condui tsanꞌñeen naijon na icoꞌxen nquii Tyoꞌtsꞌon.
23324	MAT 5:21	“ꞌOꞌ jndë mangiohoꞌ jñꞌoon na tso Tyoꞌtsꞌon ndëë ndochihoꞌ: ꞌUꞌ tyiꞌntscueꞌ tsꞌan, ndoꞌ minꞌcya ro tsꞌan na ntscueeꞌ juu tyje juu, majndaꞌ ntꞌuiityenhanꞌhin tonnon jüe.
23325	MAT 5:22	Majoꞌ ja matsjö ndëëhoꞌ, minꞌcya ro tsꞌan na ntsivꞌii juu ncüii ntyje juu, chi ntꞌuiityenhanꞌ tsanꞌñeen, ndoꞌ minꞌcya ro tsꞌan na ngitso juu na tayuujntꞌue tyje juu ndoꞌ xe na aa ngitso juu nnon tsanꞌñeen: Tsanꞌ ꞌuꞌ, vaa na toncuuꞌ na ncjuꞌhanꞌhin quityquiiꞌ chon vꞌio.
23326	MAT 5:23	“Mangꞌe na nndaꞌ, juu xjen na matyioꞌ ꞌnan nnontyiu na ntsitꞌmanꞌ Tyoꞌtsꞌon, cañjoonꞌ tsonꞌ xe na aa mꞌaan ncüii tsꞌan na tyiꞌya nchjii juu yo ꞌuꞌ.
23328	MAT 5:25	“Juu tsꞌan na ninꞌquen juu ꞌuꞌ nnon tsꞌian, cje ro quitsaꞌ na ntjo ya ntyjii juu yo ꞌuꞌ viochen na incyaahanꞌ xjen na nninjndaꞌ jñꞌoon ꞌnanꞌ yohin, tyiꞌntsꞌaahanꞌ ngꞌe na tyiꞌcotsijndaꞌ jñꞌoon na vaa yo ꞌuꞌ, ntquen juu ꞌuꞌ nnon jüe, ndoꞌ juu jüe ncꞌua juu tsꞌian na quityiꞌ cominsión ꞌuꞌ vancjo.
23331	MAT 5:28	Majoꞌ ncö, jñꞌoon na mayuuꞌ matsjö ndëëhoꞌ, minꞌcya ro ncüiihoꞌ na ndyiaaꞌ juu ncüii tsanscu, na ninꞌcꞌoon jndyi juu yo tsanꞌñeen, ndoꞌ na nndaꞌ, jndë tsixuan juu jnan yo tsanscuꞌñeen, ngꞌe quiiꞌ tsꞌon juu jndë sitiu juu na nndaꞌ.
23332	MAT 5:29	“Ndoꞌ ngꞌe na nndaꞌ, xe na aa tënnonꞌ ntyjaya ntsꞌaahanꞌ na matsitja ꞌuꞌ, yantyi cüjiꞌhanꞌ, quityqueꞌhanꞌ na tycya na mꞌanꞌ, ngꞌe yantyichen na tyiꞌquindë ꞌuꞌ na ngaqueꞌ na mꞌaan Tyoꞌtsꞌon, chito na quindë ꞌuꞌ ncjaꞌ vꞌio.
23333	MAT 5:30	Ndoꞌ mantyi juu ntꞌöꞌ ntyjaya, xe na aa itsꞌaahanꞌ na matsitja ꞌuꞌ, yantyi quityjeꞌhanꞌ ndoꞌ ndë quityqueꞌhanꞌ, ngꞌe yantyi na tyiꞌquindë ꞌuꞌ na ncjaꞌ quiñoonꞌndue, chito na quindë ꞌuꞌ na ncjaꞌ vꞌio.
23334	MAT 5:31	“Mantyi ꞌoꞌ jndë jndyehoꞌ jñꞌoon na tquen Moisés na itsohanꞌ: Minꞌcya ro ncüii ꞌoꞌ na nꞌndyii juu scuuꞌ, nndë ncüii tson na ngitsohanꞌ na jndë jntyꞌehan ntyjehan.
23337	MAT 5:34	Majoꞌ ja matsjö ndëëhoꞌ, minꞌncüii nnon tyiꞌngitaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ jñꞌoon na conduehoꞌ na nchjii Tyoꞌtsꞌon na mayuuꞌhanꞌ, min tyiꞌngitaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ na ntjiꞌhoꞌ xueeꞌ quiñoonꞌndue ngꞌe juuhanꞌ conduihanꞌ silla na maninꞌtsꞌiaanꞌ na vequityen jon.
23338	MAT 5:35	Ndoꞌ min tyiꞌngitaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ na ntjiꞌhoꞌ xueeꞌ tsonnangue ngꞌe juuhanꞌ mꞌaanhanꞌ tocje ꞌnaanꞌ jon, ndoꞌ na nnduehoꞌ na nndaꞌ itsijonhanꞌ na conduehoꞌ na nchjii jon na mayuuꞌ jñꞌoon na conduehoꞌ. Ndoꞌ min tyiꞌntjiꞌhoꞌ xueeꞌ tsjoon Jerusalén na cotaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ, ngꞌe conduihanꞌ tsjoon naijon na icoꞌxen Tyoꞌtsꞌon na nquii jon taquintyja na tꞌman conduihin.
23339	MAT 5:36	Min tyiꞌntjiꞌhoꞌ xueeꞌ nquen nquehoꞌ na cotaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ ngꞌe minꞌncüii sonquenhoꞌ jeꞌquindëë ntꞌahoꞌ na nninquichiꞌhanꞌ ndoꞌ min na aa ndintonhanꞌ.
23340	MAT 5:37	Majoꞌ ya na cotaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ na mayuuꞌ cüii jñꞌoon, quitsiꞌmanhanꞌ na mayuuꞌhanꞌ, ndoꞌ juu xjen na cotaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ na min tyiꞌyuuꞌ ncüii jñꞌoon, quitsiꞌmanhanꞌ na tyiꞌyuuꞌhanꞌ. Ngꞌe minꞌcya ro jñꞌoon na ntscüantjoꞌntyi tsꞌan na ntcoꞌ juu ꞌndyo juu na nchjii Tyoꞌtsꞌon na jñꞌoon mayuuꞌ itsinin juu, juu jñꞌoonꞌñeen conanhanꞌ na mꞌaan yutyia.