23214	MAT 1:1	Ndö lista nguee nnꞌan tsjan na tui Jesucristo. Condui jon tsjan David na jndyocahanꞌ ndoꞌ mantyi ntyja ꞌnaanꞌ Abraham.
23231	MAT 1:18	Ndö vaa ntyja na tui Jesucristo. Ndyee jon María, tomin jñꞌoon na ngoco jon yo José. Majoꞌ vitjachen na ntoncohin, taaꞌ tsꞌon María na ñjon jnda juu ntyja ꞌnaanꞌ najndei nquii Espíritu Santo.
23234	MAT 1:21	Nndui jnda jon yusꞌa. Ndoꞌ ꞌuꞌ ntsiquijndyuꞌhin Jesús ngꞌe nque nnꞌan cüentaaꞌ jon, ntsinꞌman jon ñuaanhan yo jnan na nanꞌxuanhin.” Ndöꞌ jñꞌoon siquindyii ángelꞌñeen José.
23240	MAT 2:2	Totaꞌxeeꞌhin ndëë nnꞌan: —¿Yuu jon mꞌaan nquii yujntꞌa na tui na conduihin na coꞌxen jon ꞌoꞌ nnꞌan judíos? Ngꞌe xjen na ninvaa mꞌán ndyuaa nján yuu jon na jnán tontyja na quinduiꞌ ndoꞌcüjioonꞌ, xjenꞌñeen jntyꞌiá na tityincyooꞌ quixjuu na itsiꞌmanhanꞌ na jndë tuihin. Joꞌ na tincyö́ na nnanꞌtꞌmánꞌ jon.
23243	MAT 2:5	Ndoꞌ tꞌa nanꞌñeen, jnduehin nnon jon: —Ntji na tquen Tyoꞌtsꞌon itsiquindyihanꞌ na juu Mesías nduihin tsjoon Belén ndyuaa Judea. Ee jñꞌoon na tji Miqueas na toninncyaa jon jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon ndyu na toxenꞌchen, ndö vaa na itsiquindyihanꞌ:
23244	MAT 2:6	ꞌOꞌ nnꞌan tsjoon Belén ndyuaa Judá, ꞌoꞌ tꞌmanntyi conduihoꞌ quiiꞌ ntꞌan njoon ninvaa ndyuaa Judá, ngꞌe quityquiiꞌ ntꞌan ꞌoꞌ nduiꞌ cüii tsꞌan na nnintquehin tondëë nnꞌan. Juu jon ngüantyjeeꞌ jon nnꞌan njan nnꞌan Israel. Ndöꞌ vaa jñꞌoon tso juu tsanꞌñeen na toninncyaa jon jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon.
23246	MAT 2:8	Ndë joꞌ jñon jon joohin na cꞌohin Belén. Tso jon ndëëhin: —Cꞌohoꞌ Belén, ndoꞌ vi na jndë squehoꞌ joꞌ, quijntꞌue jndaꞌ ꞌoꞌ yuu vijon mꞌaan juu luꞌñeen. Ndoꞌ vi na jndë jndiohoꞌhin, ncyo ntcüeꞌhoꞌ na quinanꞌquindyiihoꞌ ja, chaꞌ mantyi nndëë ncjö na ntsitꞌmaanꞌhin.
23251	MAT 2:13	Xjen na jndë jnduiꞌ nanꞌñeen, cüii ángel cüentaaꞌ ta Tyoꞌtsꞌon tityincyooꞌhin nnon José xjen na tsooꞌ jon ndaa. Tso ángelꞌñeen nnon jon: —Quinaquintyjaꞌ, cayonꞌ luchjöhöꞌ yo ndyee jon, quinanꞌcjehoꞌ, cꞌohoꞌ ndyuaa Egipto. Joꞌ quintjohoꞌ ata xjen na ntsiquindyi ꞌuꞌ. Quitsaꞌ na nndaꞌ ngꞌe ntꞌuevichen tsꞌon Herodes luchjova chaꞌ na ntscueeꞌ jonhin.
23253	MAT 2:15	Joꞌ tomꞌanhin ata xjen na tueꞌ juu Herodes. Ndoꞌ na tui na nndaꞌ, siquindëhanꞌ juu jñꞌoon na siꞌman Tyoꞌtsꞌon ndyu na toxenꞌchen nnon Oseas, tsan na toninncyaa jñꞌoonꞌ jon ntyja nchu vaa ꞌnan na nguaa. Ndö vaa na itsohanꞌ: “Tquënꞌ yusꞌa jnda na quinduiꞌ ntcüeꞌ jon ndyuaa Egipto.”
23258	MAT 2:20	Tso ángelꞌñeen nnon jon: “Quinaquintyjaꞌ, cayonꞌ ntcüeꞌ yuchjova yo ndyee jon ndoꞌ cꞌo ntcüeꞌ ꞌoꞌ ndyuaa Israel, ngꞌe nnꞌan na tojntꞌuehin yuchjova na nnanꞌcueeꞌhanhin, jndë tjëhan.” Ndöꞌ vaa na siquindyi ángelꞌñeen jon.
23270	MAT 3:9	Min tyiꞌnanꞌtiuhoꞌ na vanaan na nnanꞌsaaꞌ nque nꞌonhoꞌ na nnduehoꞌ: Jaa tyiꞌxeꞌquitꞌuii Tyoꞌtsꞌon jaa ngꞌe condui jaa tsjan Abraham na jndyocahanꞌ. Quindyehoꞌ jñꞌoon na ntsjö, min veꞌ ntjöꞌmin nndëë ntscüequen Tyoꞌtsꞌonhanꞌ na nnduihanꞌ nnꞌan tsjan ꞌnaanꞌ Abraham ndoꞌ na nndaꞌ nꞌndyihanꞌ ꞌoꞌ.
23271	MAT 3:10	Chaꞌxjen ndyiiꞌ cje hacha ntꞌö tsꞌan na ncꞌua juu ngꞌee nꞌoon na tyiꞌya të contꞌa, ndoꞌ vi na jndë tinquehanꞌ, ndyion juuhanꞌ nnon chon, manndaꞌ itsijonhanꞌ na ntsꞌaa Tyoꞌtsꞌon ꞌoꞌ.
23272	MAT 3:11	Jñꞌoon na mayuuꞌ na matsiquintꞌë ꞌoꞌ yo ndaa, ngꞌe na contcüeꞌ nꞌonhoꞌ jnan na nanꞌxuanhoꞌ. Majoꞌ vi na jndë na jntyꞌiihanꞌ ja na matsixuan tsꞌianmin, yajoꞌ ncꞌoon nquii jon na ntsiquindëëꞌ jon ꞌoꞌ na nninncyaa jon Espíritu Santo. Majoꞌ ñꞌen ꞌoꞌ na ntsiquindëëꞌ jon ꞌoꞌ yo chon ngꞌe na nntꞌuiityenhanꞌ ꞌoꞌ ntyja ꞌnaanꞌ jnan ꞌoꞌ. Juu jon tꞌmanchen conduihin, chintyi ja, min tyiꞌquijntꞌue ja na veꞌ na ncjöcyꞌön ntcoonꞌ jon na nñjon jonhanꞌ.
23273	MAT 3:12	Cje ntscüeꞌndyii jon juu trigo. Ndë joꞌ ntsue jon juu trigoꞌñeen quityquiiꞌ vaaꞌ jon, majoꞌ tsjaaꞌhanꞌ ntsco jonhanꞌ yo chon na tajon quinduuꞌ.” Ndöꞌ jñꞌoon na sinin Juan ndëë nanꞌñeen. Jñꞌoonꞌñeen tyíꞌquitsinin nquiiꞌ jonhanꞌ.
23276	MAT 3:15	Majoꞌ sentcüeꞌ Jesús jñꞌoon nnon tsanꞌñeen, tso jon: —Jndyoyu icüjiꞌhanꞌ na quindui ꞌnan na matsjö, ngꞌe icanhanꞌ na quitaꞌncꞌuë jaa tsoñꞌen na itsijndaꞌ Tyoꞌtsꞌon. Yajoꞌ tangueeꞌ Juan.
23278	MAT 3:17	Ndoꞌ nquii Tyoꞌtsꞌon na mꞌaan quiñoonꞌndue, ticꞌuaa na sinin jon, tso jon: “Ndöhin tsansꞌa jnda na viꞌnchjii jndyihin, na nën jndyihin.”
23281	MAT 4:3	Ndoꞌ tyjeeꞌnon yutyia na mꞌaan Jesús na ninꞌquityiiꞌ juu ngꞌee juuhin. Tso juu nnon jon: —Xe na aa mayuuꞌ condui ꞌuꞌ jnda Tyoꞌtsꞌon, quitsuꞌ ndëë ntjöꞌmin na cüequen tyooꞌhanꞌ na ntcüaꞌ.
23284	MAT 4:6	Tso juu nnon jon: —Xe na aa mayuuꞌ condui ꞌuꞌ jnda Tyoꞌtsꞌon, cüa, cjuꞌ ꞌuꞌ tyuaa, ngꞌe jñꞌoonꞌ jon itsohanꞌ: Ncꞌua jon tsꞌian ndëë ángeles cüentaaꞌ jon ntyja ꞌnanꞌ. Joohin ntyiꞌhin ndueehin ꞌuꞌ chaꞌ tyiꞌncjaquiñjon ntjöꞌ ngꞌeꞌ.
23285	MAT 4:7	Majoꞌ tꞌa Jesús, itso jon nnon yutyia: —Min tyiꞌquichuhanꞌ na quitsꞌa chaꞌxjen na matsuꞌ ndöꞌ ngꞌe mantyi vaa jñꞌoonꞌ jon na itsiquindyihanꞌ: “Tyiꞌntquenꞌ xjen ꞌnanꞌ nquii ta Tyoꞌtsꞌon na conduihin na ityeꞌntjon jon tsoñꞌen.”
23288	MAT 4:10	Tꞌa Jesús, tso jon: —Quenanꞌ ꞌuꞌ nnön Satanás. Ee quityquiiꞌ jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon chuuꞌ jñꞌoon na coxenhanꞌ na xiaꞌntyi nquii jon na quitsitꞌmaanꞌ tsꞌan, ninnquii jon ntyeꞌntjonꞌ nnon jon.
23292	MAT 4:14	Na tomꞌaan jon juu ndyuaaꞌñeen, siquindëhanꞌ jñꞌoon na tji Isaías, tsan na toninncyaa jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon ndyu na toxenꞌchen nchu vaa ꞌnan na nguaa. Juu jñꞌoonꞌñeen, ndö vaa na itsiquindyihanꞌ:
23318	MAT 5:15	Min tanin juu na ntscüꞌa ncüii lámpara chaꞌ ndëcya ntscüangiooꞌ tsanꞌñeen istjö cjooꞌhanꞌ. Juu tsanꞌñeen ntsintyja jon lámparaꞌñeen chaꞌ ya ntsixueehanꞌ ndëë tsoñꞌen nnꞌan na mꞌan vꞌaa.
23320	MAT 5:17	“Joo jñꞌoon na tquen Moisés yo jñꞌoon na toninncya nque nnꞌan na tomꞌan ndyu na toxenꞌchen nchu vaa ꞌnan na nguaa, tyiꞌnanꞌtiuhoꞌ na jndyö na ntsityꞌui joohanꞌ, ja jndyö na joo jñꞌoonꞌñeen ntsiquindëhanꞌ juuhanꞌ ntyja njan ndoꞌ chaꞌ ntsiꞌman nchu vaa itsiquindyihanꞌ.
23321	MAT 5:18	Jñꞌoon na mayuuꞌ matsjö ndëëhoꞌ, viochen xjen na vacachen na mꞌaan tsjöꞌndue yo tyuaa, ncüii cüii ntji na quindëchen na mꞌaanhanꞌ tyquiiꞌ jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon na coꞌxenhanꞌ, tsoñꞌenhanꞌ ntsiquindëhanꞌ juuhanꞌ.
23323	MAT 5:20	Chaꞌ na nndëë ntsijon tsꞌan ntyja ꞌnaanꞌ juu na icoꞌxen Tyoꞌtsꞌon na mꞌaan jon quiñoonꞌndue, chuhanꞌ na quitsiquindëntyichen juu chaꞌxjen ꞌnan na ntꞌue tsꞌon jon, chito chaꞌxjen na contꞌa nnꞌan tmaanꞌ fariseos yo nnꞌan na conanꞌman nchu vaa itsiquindyi juu jñꞌoon na tquen Moisés. Xe tyiꞌquintꞌahoꞌ chaꞌxjen na matsjö ndöꞌ, tyiꞌjon quindëë nanꞌjonhoꞌ ntyja ꞌnaanꞌhanꞌ.
23325	MAT 5:22	Majoꞌ ja matsjö ndëëhoꞌ, minꞌcya ro tsꞌan na ntsivꞌii juu ncüii ntyje juu, chi ntꞌuiityenhanꞌ tsanꞌñeen, ndoꞌ minꞌcya ro tsꞌan na ngitso juu na tayuujntꞌue tyje juu ndoꞌ xe na aa ngitso juu nnon tsanꞌñeen: Tsanꞌ ꞌuꞌ, vaa na toncuuꞌ na ncjuꞌhanꞌhin quityquiiꞌ chon vꞌio.
23329	MAT 5:26	Jñꞌoon na mayuuꞌ matsjö nnonꞌ, tyiꞌxeꞌquinduiꞌ joꞌ ata jndë tyionꞌñꞌenꞌ na chuꞌjnanꞌ.
23330	MAT 5:27	“ꞌO jndë jndyehoꞌ na tso Tyoꞌtsꞌon ndëë ndochihoꞌ: ꞌUꞌ tyiꞌncꞌonꞌ yo tsꞌan na veꞌ ndöꞌ ro.
23331	MAT 5:28	Majoꞌ ncö, jñꞌoon na mayuuꞌ matsjö ndëëhoꞌ, minꞌcya ro ncüiihoꞌ na ndyiaaꞌ juu ncüii tsanscu, na ninꞌcꞌoon jndyi juu yo tsanꞌñeen, ndoꞌ na nndaꞌ, jndë tsixuan juu jnan yo tsanscuꞌñeen, ngꞌe quiiꞌ tsꞌon juu jndë sitiu juu na nndaꞌ.
23333	MAT 5:30	Ndoꞌ mantyi juu ntꞌöꞌ ntyjaya, xe na aa itsꞌaahanꞌ na matsitja ꞌuꞌ, yantyi quityjeꞌhanꞌ ndoꞌ ndë quityqueꞌhanꞌ, ngꞌe yantyi na tyiꞌquindë ꞌuꞌ na ncjaꞌ quiñoonꞌndue, chito na quindë ꞌuꞌ na ncjaꞌ vꞌio.
23335	MAT 5:32	Majoꞌ jñꞌoon na mayuuꞌ na matsjö ndëëhoꞌ, xiaꞌntyi xe na aa mꞌaan scuuꞌ tsꞌan yo ncüiichen tsꞌan, joꞌ vanaan na nꞌndyii jonhin. Xe na aa chito nndaꞌ vaa, ndoꞌ ꞌndyiꞌhin, matsaꞌ na veꞌ mꞌaan ya juu yo ncüiichen tsꞌan, ndoꞌ mantyi juu tsansꞌaꞌñeen vaa jnaanꞌ jon na veꞌ mꞌaan ya jon yo juu tsanscuꞌñeen.
23337	MAT 5:34	Majoꞌ ja matsjö ndëëhoꞌ, minꞌncüii nnon tyiꞌngitaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ jñꞌoon na conduehoꞌ na nchjii Tyoꞌtsꞌon na mayuuꞌhanꞌ, min tyiꞌngitaꞌhoꞌ jndyuehoꞌ na ntjiꞌhoꞌ xueeꞌ quiñoonꞌndue ngꞌe juuhanꞌ conduihanꞌ silla na maninꞌtsꞌiaanꞌ na vequityen jon.
23342	MAT 5:39	Majoꞌ ja, ndö vaa matsjö ndëëhoꞌ ntyja ꞌnaanꞌ juu jñꞌoonvaꞌ: Tyiꞌntꞌueꞌ ꞌuꞌ na nnjon tsꞌan na itsꞌaa viꞌ ꞌuꞌ. Minninchen tsꞌan na iminꞌ ndaꞌchcya quinchoꞌ tontyjaya, ncyaꞌ na quiminꞌ juu cüiichenhanꞌ tontyjandyuaanꞌ.
23347	MAT 5:44	Majoꞌ ndö vaa matsjö ndëëhoꞌ ntyja ꞌnaanꞌ juu jñꞌoonvaꞌ: Cüivengiohoꞌ joo nnꞌan na jndohin ꞌoꞌ, ndoꞌ quitanhoꞌ na quityio Tyoꞌtsꞌon jnꞌaan nque nnꞌan na contyꞌehinhoꞌ tsojnaanꞌ na conanꞌjonhoꞌ ntyja njan.
23348	MAT 5:45	Ee na ntꞌahoꞌ chaꞌxjen na matsjö, nnduihoꞌ ntsinda nquii tyehoꞌ na mꞌaan jon quiñoonꞌndue. Nquii jon itsꞌaa jon na juu ndoꞌcüjioonꞌ ꞌnaanꞌ jon ndyiaaꞌhanꞌ ndëë nnꞌan na ya nnꞌan ndoꞌ mantyi yo ndëë nnꞌan na tyia nnꞌan. Ndoꞌ mantyi itsquioo jon ndaatsuaꞌ ꞌnaanꞌ jon cjo nnꞌan na contꞌa chaꞌxjen na chuhanꞌ ndoꞌ mantyi cjo nnꞌan na conanꞌtja nnon jon.
23353	MAT 6:2	“Mangꞌe joꞌ ya na matsaꞌ naya cüii tsꞌan, quitsaꞌ na ninncuꞌ cüintyjiꞌhanꞌ, tyiꞌntsixuaꞌ ndëë nnꞌan juu naya na matsaꞌ chaꞌxjen na contꞌa nnꞌan na veꞌ contꞌa nquehin na ya jndyi nnꞌanhin. Joo nnꞌan na covancüi ntꞌaanꞌon ndoꞌ natahinꞌ, contꞌa nanꞌñeen na quindye nnꞌan juu naya na contꞌahin chaꞌ quindue nanꞌñeen na ya jndyi nnꞌanhin. Jñꞌoon na mayuuꞌ matsjö ndëëhoꞌ, xiaꞌntyi joꞌ naya ꞌnaanhin na joo ntyjehin conanꞌtꞌmaanꞌ nanꞌñeenhan.
23356	MAT 6:5	“Juu xjen na conanꞌneinhoꞌ nnon Tyoꞌtsꞌon, tantꞌahoꞌ chaꞌxjen contꞌa nnꞌan na veꞌ contꞌa nquehin na njon jndyihin tonnon Tyoꞌtsꞌon. Ngꞌe joohin ya jndyi ngiohin na quijntyꞌia nnꞌanhin xjen na minntyjeeꞌhin quityquiiꞌ ntꞌaanꞌon ndoꞌ nata na conanꞌneinhin nnon Tyoꞌtsꞌon. Jñꞌoon na mayuuꞌ na matsjö ndëëhoꞌ, xiaꞌntyi joꞌ naya ꞌnaanhin na vaa.
23360	MAT 6:9	Ndö vaa jñꞌoon na quinduehoꞌ nnon jon: Tyë́ na mꞌanꞌ quiñoonꞌndue, quitsꞌaahanꞌ na ninnquiiꞌchen cüitꞌmaanꞌ xueꞌ.
23363	MAT 6:12	Quitsitꞌman tsonꞌ já yo ꞌnan tyia na jndë jntꞌá chaꞌxjen conanꞌtꞌman nꞌö́n nnꞌan na conanꞌtjahin ndë́.
23367	MAT 6:16	“Xjen na conanꞌquindëhoꞌ jñꞌoon na cotyjehoꞌ ꞌnan jndyuehoꞌ, tyiꞌntꞌa yahoꞌ na ntsiꞌmanhanꞌ na chjooꞌ nꞌonhoꞌ chaꞌ quitquen nnꞌan cüenta na juuhanꞌ contꞌahoꞌ. Mꞌan nnꞌan na veꞌ contꞌa yahin na cotyjehin ꞌnan jndyuehan chaꞌ quijntyꞌia nnꞌan na conanꞌquindëhin. Jñꞌoon na mayuuꞌ na matsjö ndëëhoꞌ, veꞌ ntyja ꞌnaanꞌ na cojntyꞌia nnꞌan na nndaꞌ contꞌahin, xiaꞌntyi joꞌ vaa naya ꞌnaanhin.
23376	MAT 6:25	“Mangꞌe na nndaꞌ vaa, matsjö ndëëhoꞌ na tancꞌonhoꞌ na mꞌaanꞌ jndyi nꞌonhoꞌ nchu vaa na vja na mꞌanhoꞌ tsonnangueva, na nin ꞌnan ntcüaꞌhoꞌ, ndoꞌ na ncüehoꞌ, min ntyja ꞌnaan ndiaa na ntcüehoꞌ. Ngꞌe ntyjii Tyoꞌtsꞌon nchu vaa na cotandoꞌhoꞌ, majndeichen yo ꞌnan na ntcüaꞌhoꞌ. Ntyjii jon tsoñꞌen ntyja ꞌnaanhoꞌ, majndeichen yo ndiaa na ntcüehoꞌ.
23380	MAT 6:29	Majoꞌ quindyehoꞌ ntsjö: Juu rey Salomón, min na tya jndyihin, ndoꞌ tëquintyja na ya ꞌnan na tonanꞌchu jon, majoꞌ tyiꞌquitsijonhanꞌ na nancooꞌ ndiaa na tocüe jon chaꞌxjen nancooꞌ ncüii ntjaaꞌmin.
23394	MAT 7:9	“Juu jndaꞌ, xe na aa ntcan juu cüii tanꞌ tyooꞌ nnonꞌ, tyiꞌjeꞌncyaꞌ na veꞌ cüii tsjöꞌ nnon juu na ntcüaꞌ juu.
23401	MAT 7:16	Nndëë ncüaaꞌ nꞌonhoꞌ nchu vaa nanꞌxuanhin na cotquenhoꞌ cüenta ꞌnan na contꞌahin. Mangiohoꞌ na joo tëndöndyooꞌ tsjan, tyiꞌxeꞌquityjee tsꞌanhanꞌ nꞌoonneon, min tyiꞌxequityjee tsꞌan tëhigos tsonneonndye.
23406	MAT 7:21	“Jndye nnꞌan conduehin nnön ta, majoꞌ chito tsoñꞌenhan ntsaqueꞌhan tyquiiꞌ juu na ityentjon Tyoꞌtsꞌon nnꞌan. Majoꞌ minninchen tsꞌan na ntsiquindë juu chaꞌxjen na ntꞌue tsꞌon Tyëhöꞌ na mꞌaan jon quiñoonꞌndue, juu tsanꞌñeen ngaqueeꞌ juu ntyja ꞌnaanꞌ na ityeꞌntjon jon nnꞌan.
23407	MAT 7:22	Ya na ngüentyja xjen ntcoꞌxen Tyoꞌtsꞌon nnꞌan ntyja ꞌnaanꞌ na jndë jnanꞌtjahin nnon jon, nnduehan nnön: Manchjiꞌ riiꞌ ta na jndë tyincyá já jñꞌoon naya ꞌnanꞌ yo juu najndei na matsixuanꞌ, ndoꞌ jndyetyia yo nanjndyi, jndë tjíꞌ jáhanꞌ quityquiiꞌ nꞌon nnꞌan, ndoꞌ yo najndei na condui ꞌuꞌ, jndë jntꞌá jndye nnon tsꞌian na tyiꞌxeꞌquinduihanꞌ yo na jndë nquë́.
23408	MAT 7:23	Yajoꞌ ntsintcüꞌë jñꞌoon ndëë nanꞌñeen: Min tyiꞌcüajnꞌan ꞌoꞌ. Quenaanhoꞌ na tonnön, ꞌoꞌ na ninnquiiꞌchen tontꞌahoꞌ ꞌnan tyia.
23409	MAT 7:24	“Ncüii ncüii tsꞌan na indyii juu jñꞌoonmin na matsjö ndoꞌ vangueeꞌ juuhanꞌ, itsijonhanꞌ tsanꞌñeen chaꞌvijon tsꞌan na jndaꞌ xquen na sia vaaꞌ cjooꞌ tsjöꞌ na tyen minntyjeeꞌhanꞌ.
23411	MAT 7:26	Majoꞌ ncüii cüii tsꞌan na indyii jñꞌoon na matsjö, majoꞌ tyiꞌquitsiquindë juuhanꞌ, itsijonhanꞌ tsanꞌñeen chaꞌvijon cüii tsꞌan na tyiꞌjndaꞌ xquen na veꞌ siato juu vaaꞌ juu cjooꞌ teiꞌ.
23416	MAT 8:2	Ndoꞌ tyjeeꞌnon cüii tsansꞌa na chu ndöꞌ cotöꞌ, tconxtye juu tonnon jon, itso juu: —Nndaꞌ ta, nchji na vaa najndei na condui ꞌuꞌ na nndëë ntsinꞌmanꞌ ja xe na aa ntꞌue tsonꞌ.
23417	MAT 8:3	Ndoꞌ tyio Jesús ntꞌö jon nacjooꞌ tsanviiꞌñeen, itso jon nnon juu: —Ntꞌue tsꞌön, cꞌonꞌ na jndë ntjo ya ntcüeꞌ ꞌuꞌ. Ndoꞌ ninñoonꞌ jnꞌman juu, mana tsu ndöꞌñeen.
23421	MAT 8:7	Tꞌa Jesús, itso jon: —Ncjö ntsinꞌmanhin.
23423	MAT 8:9	Ngꞌe mantyi ja mꞌan nacje ꞌnaan nnꞌan na cotoꞌxenhin ja. Ndoꞌ mantyi mꞌan sondaro na macoꞌxën. Ya na maꞌua tsꞌian nnon ncüiihin, matsjö nnon juu: “Cjaꞌ ndöhin, ndoꞌ ncja juu.” Ndoꞌ ya na maꞌua tsꞌian nnon cüiichenhin: “Quindyoꞌ ntjoohin”, ndoꞌ nndyo juu. Ndoꞌ na ntsjö nnon moso njan: “Quitsaꞌ tsꞌianvaꞌ, ndoꞌ ntsꞌaa juuhanꞌ.”
23424	MAT 8:10	Ndoꞌ vi na jndë jndyii Jesús jñꞌoon na tso tsanꞌñeen, tëveeꞌ jndyi tsꞌon jon. Tso jon ndëë nnꞌan na cotsantyja naxenꞌ jon: —Jñꞌoon na mayuuꞌ matsjö ndëëhoꞌ, quiiꞌ ntꞌan ntyjëëhë nnꞌan Israel, minꞌjon tacontji ncüii tsꞌan na tꞌman vaa na vantyja tsꞌon juu Tyoꞌtsꞌon chaꞌna juu tsanvahin.
23425	MAT 8:11	Quitquenhoꞌ cüenta jñꞌoon na ntsjö, juu xjen ya na nnintyincyooꞌ ntyja na ityeꞌntjon Tyoꞌtsꞌon nnꞌan tsonnangue, nnan nnꞌan xiꞌjndiohanꞌ na ngüendyuaahan yo ndochihi Abraham, Isaac yo ninꞌJacob na ntcüaꞌ nanꞌñeen yohan.
23429	MAT 8:15	Joꞌ tꞌui Jesús ntꞌö tsanscuꞌñeen. Ndoꞌ ninñoonꞌ jndya tjuenꞌhin. Jnanquintyja juu, taꞌ juu na sijñꞌoonꞌ juu na tcüaꞌhan.
23431	MAT 8:17	Tui na nndaꞌ chaꞌ quitsiquindëhanꞌ jñꞌoon na jndui na toninncyaa Isaías ndyu na toxenꞌchen. Itso jon: “Manquii Tyoꞌtsꞌon tejndei jon jaa na tyiꞌjndeiꞌ nnꞌön. Ndoꞌ sinꞌman jon jaa tsoñꞌen nnon ntycu na coquenön.”
23434	MAT 8:20	Joꞌ sintcüeꞌ Jesús jñꞌoon nnon juu, itso jon: —Joo ndyondyehinꞌ min ndueꞌ oꞌ, ndoꞌ quintsahinꞌ min ntycya oꞌ, majoꞌ ja na condui tsansꞌa na tꞌua Tyoꞌtsꞌon tsꞌian nnön na coxën tsoñꞌen nnꞌan, min naijon na ngüajndyëë, taꞌnan yu ro.
23435	MAT 8:21	Cüiichen tsꞌan na ivayꞌoon juu yo jñꞌoon na toninncyaa Jesús, itso juu nnon jon: —Ta, ncyaꞌ chjo jñꞌoon na ntixꞌë tyëhöꞌ ndoꞌ vi na jndë tyꞌiuhin, yajoꞌ yu jeꞌ, ngöyꞌön ja yo jñꞌoon na mancyaꞌ.
23438	MAT 8:24	Ndö vaa ꞌnan tui, tyíꞌcovijndye na tyꞌehan, ndoꞌ tyioo ncüii jndye tꞌman nnon juu ndaandueꞌñeen, mavaaxjen na nchjehanꞌ vꞌaandaaꞌñeen ngꞌe juu ndaandueꞌñeen, jndei ijuhanꞌ. Ndoꞌ Jesús jeꞌ, itso jon.
23439	MAT 8:25	Yajoꞌ joo nnꞌan na tonanꞌjon jñꞌoon na toninncyaa jon, jnanꞌndyooꞌhin nnon jon, jnanꞌntcüihan jon, jnduehan: —Nndaꞌ ta, quitsinꞌmanꞌ jaa, ee juu vꞌaandaa na ñjön, mangua ndaahanꞌ na nchjehanꞌ juuhanꞌ na ntscüjehanꞌ jaa.
23445	MAT 8:31	Ndoꞌ tan jndyetyiaꞌñeen cüii nayaꞌñeen nnon Jesús, jnduehan: —Xe na ncüjiꞌ já quityquiiꞌ nꞌon nanmin, ncyaꞌ jñꞌoon na ntsacꞌë́ quiiꞌ nꞌon quintcu na mꞌan ndöꞌ.
23450	MAT 9:2	Joꞌ squenon nnꞌan na mꞌaan jon, yꞌonhin cüii tsanviiꞌ, vaa juu cjooꞌ tsue. Tycu coquen tyꞌoonhin, ntjo ntjein ngꞌee juu. Ya na tquen Jesús cüenta vantyja nꞌon nanꞌñeen, tso jon nnon juu tsanviiꞌhin: —ꞌUꞌ jnda, cyonꞌ na tꞌman tsonꞌ. Ja jndë sitꞌman tsꞌön ꞌuꞌ jnan na tsixuanꞌ.
23453	MAT 9:5	¿Nin jñꞌoon na cotjiꞌhoꞌ cüenta na tyiꞌjndyaaꞌchen ntsjö nnon tsanvahin? “¿Aa na ntsjö nnon juu na matsitꞌman tsꞌönhin yo jnan na tsixuan juu?” Ndoꞌ “¿Aa ntsjö na quinanquintyja juu, cjaca juu?”
23454	MAT 9:6	Majoꞌ quitquenhoꞌ cüenta, ja na condui tsansꞌa na iꞌua Tyoꞌtsꞌon tsꞌian nnön na coxën tsoñꞌen nnꞌan, ntsjö jñꞌoon na jndyaaꞌntyichenhanꞌ ngiohoꞌ. Yajoꞌ vi na jndë jnꞌman tsanvaꞌ, ncüaaꞌ nꞌonhoꞌ na vaa najndö na matsixuan nnon tsonnangue na nndëë ntsitꞌman tsꞌön nnꞌan jnan na nanꞌxuanhan. Joꞌ tso jon nnon tsꞌan na ntjein ngꞌeeꞌhin: —Cüa, quinaquintyjaꞌ, quitsintcüiꞌ tsueꞌ ndoꞌ cjaꞌ vaꞌ.
23457	MAT 9:9	Jnduiꞌ Jesús joꞌ, tja jon na tonnonchen. Joꞌ jndyiaaꞌ jon ja Mateo. Tomꞌan vꞌaa naijon na mꞌan nnꞌan na cotye sꞌon cüentaaꞌ gobiernon tsjoon Roma. Tso jon nnön: —Quindyotsijon ꞌuꞌ yo jñꞌoon na mancya. Ndoꞌ jntyꞌi tsꞌianꞌñeen, ndoꞌ tyjë yo nquii jon.
23458	MAT 9:10	Ndoꞌ ndö vaa ꞌnan na tui, vequityen Jesús mesa quiiꞌ vꞌa na cocüꞌá. Ñꞌen ntyjë na mantyi cotye sꞌon na cotyion nnꞌan ntyja ꞌnaanꞌ tsanmꞌaantsꞌian tsjoon Roma, ndoꞌ mantyi ñꞌen nnꞌan na cotjiꞌ nnꞌan cüenta ntyja ꞌnaanhan na conduihan nnꞌan na conanꞌtjahin nnon Tyoꞌtsꞌon. Ninvi tojnaanꞌ tovendyuaa nanꞌñeen yo nnꞌan na conanꞌjon jñꞌoon na toninncyaa Jesús.
23461	MAT 9:13	Nquii Tyoꞌtsꞌon ntꞌue tsꞌon jon na cüaaꞌ nꞌonhoꞌ jñꞌoonva na itsohanꞌ: “Ja njon jndyi ntyji na ncꞌonhoꞌ na cüivengiohoꞌ nnꞌan, chichen na nnanꞌcueeꞌhoꞌ quiooꞌ na conanꞌtꞌmaanꞌhoꞌ ja yohanꞌ.” Ndoꞌ tsontyichen Jesús: —Quintꞌahoꞌ chaꞌxjen itsinin jñꞌoonꞌ Tyoꞌtsꞌon na jndui: “Ja chito jndyö na macꞌën nnꞌan na contꞌa ntyja na ntꞌue tsꞌon Tyoꞌtsꞌon. Joo nnꞌan na nanꞌxuan jnan, jndyö na macꞌënhin na quintcüeꞌ nꞌonhan.”
23466	MAT 9:18	Ninvaa na itsinin Jesús jñꞌoonꞌñeen ndoꞌ ncüii tsꞌan juu tsjoonꞌñeen na conintquehin ntyja ꞌnaanꞌ vatsꞌon cüenta nnꞌan judíos, tyjeeꞌnon juu na mꞌaan Jesús. Tconxtye tsanꞌñeen nnon Jesús. Tso jon: —Quichenviꞌ tueꞌ yuscu chjo jnda, majoꞌ xe na aa ntsaꞌ vi nayaꞌñeen na ncjaꞌ quityioꞌ ntꞌöꞌ cjooꞌ juu, yajoꞌ ngüandoꞌ nndaꞌ juu.
23467	MAT 9:19	Maninñoonꞌ sicje Jesús, tantyja jon toxenꞌ tsanꞌñeen, mantyi já na totsayꞌö́n yo jñꞌoon na toninncyaa jon, sáñꞌë́n yohin.
23473	MAT 9:25	Majoꞌ vi na jndë tjiꞌ jon nanꞌñeen chꞌen, tëqueeꞌ jon naijon vequityen tsꞌoo chjoꞌñeen, joꞌ tꞌuii jon ntꞌö juu, ndoꞌ jnanquintyja juu.
23474	MAT 9:26	Ndoꞌ na sꞌaa Jesús na nndaꞌ, tycya jñꞌoon ntyja ꞌnaanꞌhanꞌ ninvaa ntꞌö juu ndyuaaꞌñeen.
23475	MAT 9:27	Xjen na jnduiꞌ Jesús vꞌaaꞌñeen, tentyja ve nnꞌan nchjan toxenꞌ jon. Tonanꞌxuaahan, jnduehan: —ꞌUꞌ ta na condui ꞌuꞌ tsjan David na jndyocahanꞌ, cꞌonꞌ na ntyꞌia rö́ ntyjiꞌ.
23476	MAT 9:28	Ndoꞌ vi na jndë tëqueeꞌ jon quityquiiꞌ vꞌaa, jnanꞌndyooꞌhin na mꞌaan jon. Taxeeꞌ jon ndëëhin: —¿Aa vantyja nꞌonhoꞌ na nndëë nninncya na njntyꞌia nndaꞌhoꞌ? Tꞌahan, jnduehan: —Ta, vantyja nꞌö́n.
23477	MAT 9:29	Ngue ro jñoon ntꞌö jon tëndëëhin, ndoꞌ tso jon ndëëhin: —Quindui chaꞌxjen na vantyja nꞌonhoꞌ.
23481	MAT 9:33	Ndoꞌ vi na jndë tjiꞌ Jesús jndyetyiaꞌñeen quiiꞌ tsꞌon tsanꞌñeen, tyeꞌ tsinin juu. Ndoꞌ nnꞌan na jntyꞌia na tui na nndaꞌ, tyuehin ndoꞌ tomꞌanhan na neinhin. Jnduehan: —Jaa nnꞌan Israel, minꞌjon tacojntyꞌia na ntsꞌaa tsꞌan cüii tsꞌian tꞌman chaꞌ juu ꞌnan na sꞌaa Jesús ndöꞌ.
23488	MAT 10:2	Ndö nguë́ já nnꞌan na nchoꞌve na tꞌua jon tsꞌian ꞌnaanꞌ jon ndë́. Naminjndyee Simón, na mantyi xueeꞌ jon Pedro, jndë ve, tyje jon Andrés, ndë joꞌ Santiago yo tyje jon Juan, joohan ntsinda Zebedeo,
23491	MAT 10:5	Ndoꞌ ndö vaa tsꞌian na tꞌua Jesús ndë́ na nchoꞌve já na tji jon, tso jon: —Tyiꞌntsaqueꞌhoꞌ quiiꞌ ntꞌan nnꞌan na chito conduihan ntyjë nnꞌan judíos, ndoꞌ min tyiꞌntsaqueꞌhoꞌ njoon na mꞌan nnꞌan ndyuaa Samaria.
23493	MAT 10:7	Viochen na cotsacondyiꞌhoꞌ, ndö jñꞌoon quinduehoꞌ ndëë nnꞌan: Quitquenhoꞌ cüenta na nquii Tyoꞌtsꞌon na mꞌaan quiñoonꞌndue, jndë tentyja xjen na ninncyahoꞌ na ntyeꞌntjon jon ꞌoꞌ.
23494	MAT 10:8	Ndoꞌ tsontyichen Jesús ndë́: Quinanꞌnꞌmanhoꞌ nnꞌan vꞌi yo nnꞌan na cho ndöꞌ cotöꞌ. Quintꞌahoꞌ na ntaꞌndoꞌ xco nnꞌan na jndë tjë. Quitjiꞌhoꞌ jndyetyia quiiꞌ nꞌon nnꞌan. Juu nayavahin, veꞌ yu tyincyaa Tyoꞌtsꞌon na nanꞌxuanhoꞌhanꞌ. Mantyi ꞌoꞌ tyiꞌntaꞌntjonhoꞌ xoquituꞌ ndëë nnꞌan ntyja ꞌnaanꞌhanꞌ.