24285	MRK 1:1	Weni na Yesu Keriso, Meimeituwa natuna, Varana Beibeina ikarei.
24286	MRK 1:2	Ivi karei, Meimeituwa ina kikiverena* Aisaiya kununa kava igirugirumi na Meimeituwa ina buka kamonai, evavavo bo, “Ke kitai, kununa aku wasawasa ana ki tawayei ma am keta ina vo kavikaviyei.
24287	MRK 1:3	Wasawasa edimadima dobututu wai evavavo bo, ‘Bada ina piti kubina ko vokavikaviyana, ina keta kovo manimaniniya ma ina yawara.’”
24288	MRK 1:4	Vagheina ma wasawasa Jon ipiti rava ivivi towasamaghisi* dobututu wai ma Meimeituwa varana ivivi debei rava kurisi ivavavo bo, “Kota viremi ami berabero wai ma ami bera bero Meimeituwa ina nota kuputemi. Nuke taku ani towasamaghimi* na ini matakira da ami bera bero kone kuputei.”
24289	MRK 1:5	Ma rava tupasi yavu dobu Jiudia ma Jerusalem sinenai ikasibau Jon iti yanei. Maranai asi bera bero ivi debei, touna ivi towasamaghisi* Jodan yokowinai.
24290	MRK 1:6	Ma Jon kana gara ikoteni na kamel* munimuninai iwouri ma ina bori saghira borinai isaghiri nana ghamoghamo kwapirina ma touna na keitupisi ikamkam ma manigewa imuma.
24291	MRK 1:7	Ma rava iki kisi ma ivavavo bo, “Muriku wai sago epitipiti, touna na ighe sasara iya taku nuke. Taku na iya kovokovoghina da ana tepika kana kae vopapara ghuravina ana vo tariya.
24292	MRK 1:8	Taku na yokowai ai towasamaghimi*, ma touna na Kanuma Vokuwayinai ini towasamaghimi*!”
24293	MRK 1:9	Touna maranai, Yesu Nazaret yai ipiti Galili sinenai ma ipiti Jon kurina, ma Jon ivi towasamaghi Jodan yokowinai.
24294	MRK 1:10	Ma maranai yokowai igheghe tawayei, ikita da kunuma itamotaweyana, ma Kanuma Vokuwayina kitana kama gabubu isoru ku tepana.
24295	MRK 1:11	Ma pona kunuma yai ikasibau Meimeituwa ivi sisiya ivavo bo, “Tam na natuku, aku nuwa yuyuna ma ai gheghena kiraki yem.”
24296	MRK 1:12	Mara sago kava touna murinai Meimeituwa Kanumina Yesu ivo tawayei ku dobututu irui.
24297	MRK 1:13	Mara foti dobututu wai imake ma Seitan ivovo rubui. Touna na ghamoghamo kwakokwakosi sanasi yai imakemake nani dobunai, ma Meimeituwa ina aneya iruru koyaghi.
24298	MRK 1:14	Keivavo Herod, Jon Touvitowasamagha* ku dibura itawana runi, ma murinai Yesu inae ku Galili ma Meimeituwa varana idimedimei rava kurisi.
24299	MRK 1:15	Ivavavo bo, “Meimeituwa mara itereterei na isegha! Meimeituwa ina Koyaga Yawasa Kuvouna ina rava kubisi na namada weni. Tami ami bera bero kone kuputesi ma varana beibeina ko tumetumei.”
24300	MRK 1:16	Mara sago maranai Galili yawawina magaminai iyawayawara, ma tiya touyebayebaghisi* ruwa ikitasi, Saimon ma teina kiki Anduru, yawawai* iweiweito.
24301	MRK 1:17	Ivi sisiya kurisi ma ivavo bo, “Ko piti, ko wagise ku. Ma ani beyemi da rava kona konasi da ina tumetumeku kama iki makava tiya ko konakonasi na nuke.”
24302	MRK 1:18	Mara sago kava asi weito ivoteresi ma iwagisei.
24303	MRK 1:19	Ma nuke berokikina ine riya magamai kava, Sebedi natunatuna Jems ma Jon asi waga kamonai asi weito iwouwoura munamunagha na ikitasi.
24304	MRK 1:20	Ma, mara sago kava ighore kurisi ivavo bo, “Ko wagiseku.” Vagheina ma asi mamai waga kamonai ina toubagibagi meiteni ine kuyowesi ma iwagisei.
24305	MRK 1:21	Vagheina ma Yesu ma ina touvotaghotagho dobu ku Kapaniam isegha, ma maranai Sabati* isegha, Yesu dam Jiu asi vibeyebeyena ku numana irui ma giu ivi karei Meimeituwa varana rava kurisi.
24306	MRK 1:22	Igiugiu na kama rava sago ere maragasina, iya kama Mosese ina vigheiyena touvibeyebeyena* nuke, touna kubina rava ina giu ivi deiyei.
24307	MRK 1:23	Igiugiu maranai dam Jiu asi vibeyebeyena numana sinenai koroto sago kanuma berona itowai na igarara rukwatu.
24308	MRK 1:24	Ma ivavo bo, “Am kayowana avai gwabiki yai, Yesu koto Nazaret? Ku piti wike kwa pupuniki bo? Asakovi da tam iyai, tam na Meimeituwa ina Vokuwayina.”
24309	MRK 1:25	Ma, Yesu ikawarupotei “Kevi yasamim! Koroto ke kasibu kuyowei.”
24310	MRK 1:26	Vagheina ma kanuma berona koroto ivo kirokiroroi ma ere gararina ikasibu kuyowei.
24311	MRK 1:27	Ma rava tupasi yavu ivi deiyena sasarei ma tousi mani ivi tupa vivirana meyesi ma ivavo bo, “Wena avai? Weni na giu vouna ere maragasina! Weni korotona na ina maragata imake da kanuma berosi, ina kawa rupotesi ma ivo teketekei!”
24312	MRK 1:28	Mara sago kava Yesu varana ivi turawasei Galili dobuna inunui.
24313	MRK 1:29	Ma mara sago kava tousi dam Jiu asi vibeyebeyena numana ikasibu kuyowei ma inae Saimon ma Anduru asi ku numa ma Jems ma Jon meiteni ine yavuyavu.
24314	MRK 1:30	Saimon rawananaki wavinena igubaga ikenakena, muyamuya iveiya ma mara sago kava Yesu ivi seghei.
24315	MRK 1:31	Ineru kuriya, imana iveiya ma ivowagui da ivo meiri. Mara sago kava muyamuya ivoterei ma kasi vavai ivo kavikaviyei.
24316	MRK 1:32	Namada ivivi kuririsi, ma yabodiri inene make maranai, rava gubagubagisi ma kanuma berosi itowatowasi na ipiti yesi Yesu kurina.
24317	MRK 1:33	Ma meiteni rava tupasi yavu nani ku dobuna iriyei ma matamkwetai ivi damnisi.
24318	MRK 1:34	Ma Yesu rava ipesari kirakai ivi yawasisi kasi gubaga bogeibogei ma kanuma berosi ipesari sasara ivi kasibunisi rava sinesi yai. Yesu kanuma berosi iya iti vagheinesi da ini sisiya, isakovi da touna na Meimeituwa natuna kubina.
24319	MRK 1:35	Boiboighi nubanubanai, dididibarinai, Yesu ikena vomeiri, numa ikasibu kuyowei ma ine seirana touna maniduma ivivi kawavenoveno.
24320	MRK 1:36	Murinai Saimon ma ina rava ivo meira inegwanegwai.
24321	MRK 1:37	Ma maranai ipananai, ma ivavo, “Rava tupasi yavu itarakasiyanem!”
24322	MRK 1:38	Yesu, ikipotesi ma ivavo bo, “Ta nae ku meyagi gwabigwabitai, ma taku Meimeituwa varana rava ana giunisi. Iyamna na touna kubina apiti.”
24323	MRK 1:39	Vagheina ma Galili ine bouni Meimeituwa varana ivi debei dam Jiu asi vibeyebeyena numasi sinesi yai ma kanuma berosi ipesari sasara ivi kasibunisi rava gwabisi yai.
24324	MRK 1:40	Mara sago koroto sago gubaga bero tomatomana lepera* iveiya. Ipiti Yesu kurina ma kae tupina iru tonai maghinonai ma ivi weno kuriya ma ivavavo bo, “Tam na kovokovoghina kwa beraku da ana seyaseya, mike da am kayowana.”
24325	MRK 1:41	Vagheina ma Yesu iru nuwayakapowei, imana ivo roroni ma ivotovoni ma ivavavo bo, “Vagheina, aku kayowana. Tam ku seyaseya!”
24326	MRK 1:42	Ma mara sago kava koroto nininai gubaga ikovi, ma ibeibai meme.
24327	MRK 1:43	Bade Yesu ikikiraki yei, “Ke nae.
24328	MRK 1:44	Rava iya kwi seghesi da taku avai aberai. Ke nae maninina prist*kurina ma kwi beye meyem. Ma banuwara ina suwaghi ku yawasa kubina, Mosese ina vigheiyena nuke evavavo da touna rava ini matakiresi da tam ku seyaseya kubina.”
24329	MRK 1:45	Touna Yesu ponana iya iti yanei, ma ikasibau rava ivi segheseghesi avai itupuwa kurina ma varana dobu yavu inununui. Touna berana kubina Yesu iya kovokovoghina debanai ita rurui ku meyagi, bade inene seiseirana touna maniduma ma rava dobu tupana yavu ipitipiti kuriya.
24330	MRK 2:1	Yesu ma ina touvotaghotagho ivovira meme ku Kapaniam. Mara visa murinai rava ivi yanei da Yesu na numai,
24331	MRK 2:2	ma rava ipesari sasara nake iriyei, da wasa kegha numa sinenai bo matamkwetai. Yesu Meimeituwa varana igiugiunisi.
24332	MRK 2:3	Korokoroto asi vi ruwamaruwa koroto bakobakona nigharai ikavari ipiti yei Yesu kurina.
24333	MRK 2:4	Numaduba irakata sasara da iya kovokovoghina korotona ita piti yei Yesu kurina, vagheina ma wawanai itu tete ighai ku vovo ma vovo ivo rikarikai. Yesu vovonai ma imakemake na. Gavogavo vovo wai iberai ikovi, koroto bakobakona nigharai ghuravai ivi soruni, Yesu ku dogarina.
24334	MRK 2:5	Yesu asi tumetume ikitai, ma ivavo koroto bakobakona kurina, “Natuku, am bera bero anota kuputei.”
24335	MRK 2:6	Mosese ina vigheiyena touvibeyebeyena* nani dobusi yai imakemake. Tousi mani asi notai ivivi tupavireyana meyesi:
24336	MRK 2:7	“Meimeituwa kava bera bero ina nota kuputei. Avikubina weni korotona weni nuke isisiya? Touna Meimeituwa igibowei*, evavavo touna Meimeituwa nuke!”
24337	MRK 2:8	Mara sago kava Yesu ina kanuma ikasi beyei da tousimani avai ivivi nuwatetei, ma ikisi bo, “Avikubina nuke koi nuwatete?
24338	MRK 2:9	Meni itekateka: Mike da ata vavo koroto bakobakona kurina, ‘Am berabero anota kuputei,’ bo mike da ata vavo, ‘Ke vomeiri ma am nighara ke kavari ma keyawara’?
24339	MRK 2:10	Ani beyemi da kona kitai da taku na Koroto Keimatana*, ma maragata gwabikuwai da berabero ana nota kuputesi.” Bade koroto bakobakona ikiya,
24340	MRK 2:11	“Akim, ‘Ke vo meiri! Am nighara ke kavari ma am ku numa ke nae!’”
24341	MRK 2:12	Koroto ivo meiri, ma mara sago kava ina nighara ikavari, ma inae, numaduba matasi yai. Tupasi yavu ivi deiyei, ma Meimeituwa ivo epaepae ma ivavavo bo, “Iya meyana bera sago weni nuke kata kitai!”
24342	MRK 2:13	Yesu Kapaniam ine kuyowei ma ina touvotaghotagho meiteni yawawa* magami nai kava iyawara ine nae. Numaduba ipiti kuriya Meimeituwa varana igiugiunisi.
24343	MRK 2:14	Ineriya maranai koroto sago kana wava Livai, Alfias natuna, ikitai. Ina makemake yai imakemake ma taks* iragaragau Rom asi gabeman kubina. Yesu ikiya, “Ke wagiseku ma kwi aku vi touvotaghotagho.” Vagheina ma ivo meiri da ine yavuyavu.
24344	MRK 2:15	Touna murinai, Yesu ma ina touvotaghotagho Livai ina numai ikamkam, taks* touragunisi ma bera bero ravasi meiteni, bade tousi Yesu iwagiwagisei nake ma wike.
24345	MRK 2:16	Mosese ina vigheiyena touvibeyabeyena* ruwamtousi, tousi na Parisi*. Yesu ikitai taks* touragunina* ma bera bero ravasi meiteni ikamkam yavuyavu. Touna kubina Parisi* ina touvotaghotagho ikisi, “Avikubina taks* touragunisi* ma bera bero ravasi ruwamtousi meiteni ekamkam?”
24346	MRK 2:17	Yesu touna ivi yanei, ma ivi sisiya kurisi, “Bunama ravana na iya rava yawayawasisi kubisi ita piti. Kegha, bunama ravana na rava gubagubagisi kubisi ipiti.” Ma ivi sisiya kurisi, “Taku iya ata piti da rava beibeisi ani yawasisi ma apiti da bera bero ravasi kubisi.”
24347	MRK 2:18	Mara sago Jon ina touvotaghotagho ma Parisi* ruwamtousi asi dam ivivi siya. Rava ruwamtousi ipiti Yesu kurina ma ivi sisiya kurina, “Jon ina touvotaghotagho ma Parisi* asi touvotaghotagho isiya. Ma am touvotaghotago avikubina iya ita vivi siya?”
24348	MRK 2:19	Yesu ivavo kurisi, “Maranai tavine vouvou korotona, ina rava meiteni na kara iya ini siya, tousi nuke bo? Maranai tousi meiteni, tousi iya kovokovoghina ini siya tousi inuwa beibai sausau kubina.
24349	MRK 2:20	Ma maranai mara ina segha, tavine vouvou korotona ina vei tawayei, ma nani maranai ini siya, tousi ini nuwaboya kubina.”
24350	MRK 2:21	Bade ivavo, “Taku bera vouna apiti yei, ma iya iti kovokovoghana ami bera wadubosi meiteni. Rava iya iyai gara vouna ina veiya ma gara wadubona tamo sikana ina popopotai, mike da nuke ina berai na gara vouna ini teiteinana na gara wadubona ina ta sikai, ina berai na ina ta sika nabanabai.
24351	MRK 2:22	Bade nuke, iya iyai wain vouna ku wainkwapira* katamanina ina terei. Mike da touna ina berai, na nani wainkwapirina ini kwata. Iya kovokovoghina ita ta nabai maranai wain ipuropuroi. Avai ina tupuwa na wain ma wainkwapira* ini bero ruwasi! Kegha, rava wain vouna na ku wainkwapira* vouna ku sinena ina terei!”
24352	MRK 2:23	Mara sago Sabati* yai Yesu ma ina touvotaghotagho vavai ere poposi rovuna* sananai iyawayawara. Maranai iyawara ine nae ma ina touvotaghotagho poposi ivuvuvu ita kam.
24353	MRK 2:24	Parisi* ruwamtousi ivi sisiya kurina maranai ikitasi nuke iberabera, “Ke kitai! Aki vigheiyena bagibagi Sabati* yai ivi ghaiyei. Avikubina tousi evovo bagibagi?”
24354	MRK 2:25	Ikipotesi ma ivavo bo, “Tami kade meyana ko siyavi bo kegha Devida avai iberai maranai ina yaraga meiteni kam isiraghe ma ivoyadagha? Touna ko siyavi na, avikubina iyamna iya koti nuwa vitetei?
24355	MRK 2:26	Devida Meimeituwa ina numa iruni maranai Abaiatar nana prist* gheghena ma ivi bagha da parawa kubina. Prist gheghena parawa visana iverei. Nani parawina na parawa tarapaparina. Prist kava nani parawina ina kaniya, bade Devida visana ikaniya. Ma nuke parawa ruwamtousi ina yaraga iveresi. Bade nuke Meimeituwa iya ita notai da touna ita bero!”
24356	MRK 2:27	Yesu ivi sisiya kurisi iteretupe meyei, “Meimeituwa Sabati* iterei na rava vowagusi kubina! Ma iya rava ita yamonisi da Sabati* kubina!
24357	MRK 2:28	Vagheina notana weni nuke: Touna kubina ina Koroto Keimatana* nana Bada, bade Sabati* badana!”
24358	MRK 3:1	Mara sago Yesu dam Jiu asi vi beyebeyena ku numana irui meme, ma koroto ima sirasiraghena na imakemake na ikitai.
24359	MRK 3:2	Parisi* ruwamtousi asi kayowana da iti waroi, ma ikitakita nunura bubuni da ita kitai koroto ima sirasiraghena iti yawasi Sabati* yai.
24360	MRK 3:3	Ma Yesu koroto ima sirasiraghena ikiya, “Ke meira riya rava maghinosi yai kwa meiri.”
24361	MRK 3:4	Bade nani ravasi ivi taraviresi ivavo bo, “Avai ita vigheiyena ivagheineta da Sabati* yai ta berai: Bera beibina ta berai bo bera berona ta berai? Bo ti yawasa bo ti siraghena?” Bade iya iyai ita ki potei.
24362	MRK 3:5	Ma ere nuwaghisina ikita kwavikwavivirosi. Tousi nuwanuwasi ibagibagi sasara, ma touna kubina Yesu nuwanuwana ibero. Bade ivavo koroto ima sirasiraghena kurina, “Imam keta roroni.” Ma imana ita roroni ma iyawasa.
24363	MRK 3:6	Vagheina ma Parisi* mara sago kava ivomeiri ma inae Herod ina dam* kurisi ma sausau keta inegwai da Yesu iti waroi ma iti siragheni.
24364	MRK 3:7	Yesu ma ina touvotaghotagho meiteni ine seirana yawawa* ku magamina, ma numaduba Galili yai iwagisei. Rava ipesari sasara Yesu bera iberaberai na varana ivi yanei, ma vagheina ma rava ipiti kuriya Jiudiai, Jerusalem yai, Idumeai, ma dobu tupana yavu idamana Jodan nevaneva nai ma ighae Taiya ma Saidon ririvisi yai.
24366	MRK 3:9	Rava ipesari sasara ivi yawasisi, ma nuke rava gubagubagisi ivivi vo duduwana da ita votovoni kubina. Vagheina ma rava igugugu sasarei kubina ina touvotaghotagho ikisi da waga sago ita kitai da iti yapakei.
24368	MRK 3:11	Meni dobunai kanuma berosi ikitakitai na kae kunukununai itawatawayesi ma iruru kwatu kurina, “Tam na Meimeituwa natuna!”
24369	MRK 3:12	Bade Yesu iki kikiraki yesi da iya ini sisiya da touna iyai.
24370	MRK 3:13	Yesu ighe koya ku tepana ma ina kayowana korokorotosi ighoresi ipiti kuriya, ma ipiti kurina.
24371	MRK 3:14	Korokoroto asi vi 12 ivinesi da ita ta gwabiya ma ivi wavasi aposol*. Ivavo kurisi, “Aku kayowana da tami kona ta gwabiku, ma muriyai ana kitawayemi kona ka sibau da varaku rava kona ki veresi.”
24372	MRK 3:15	Ma maragata iveresi da kanuma berosi rava itowatowasi na ini ka sibunisi.
24373	MRK 3:16	Asi vi 12 ivinesi na kasi wava na weni: Saimon (iyai Yesu ighorei na Pita)
24374	MRK 3:17	Sebedi natunatuna Jems ma teina kiki Jon, Yesu ivi wavasi Boanejas (touna iyamna na ‘warikeyakeya natunatuna,’)
24375	MRK 3:18	Anduru, Pilip, Batolomiu, Matiu, Tomas, Jems, Alfius natuna, Tadius, Saimon na Selot
24376	MRK 3:19	ma Judas Iskariot iyai Yesu ivi benabenamei.
24377	MRK 3:20	Ma bade Yesu ma ina touvotaghotagho ku numa sinena irui, ma bade numaduba iriyei, ma tousi iya kovokovoghina da ita kam.
24378	MRK 3:21	Maranai ina dam nuke ivi yanei kubina na ivavo, “Isanene bo,” ma ivo meira da ita nae matepona ita vowai ma ita ruteni.
24379	MRK 3:22	Touvibeyebeyena Mosese ina vigheiyena yai ruwamtousi Jerusalem yai isoru ma ivavo bo, “Touna na kanuma berosi asi bada Bielsibab ibadebadei! Touna ina maragatai Yesu eberaberai da kanuma berosi ikasibunisi.”
24380	MRK 3:23	Ma Yesu ighoresi ma meibai ivi sisiya kurisi, ivavo bo, “Ikimakava Seitan ita berai da Seitan iti kasibuni?
24381	MRK 3:24	Mike da keivavo touna mani ita meiri tavirei ma touna mani iti ghaviya meyei nana nani keivavona iya kovokovoghina da ita meiri.
24382	MRK 3:25	Ma nuke bade dam ita meiri tavirei ma iti ghaviya meyei nana nani dam na iya kovokovoghina da ita meiri.
24383	MRK 3:26	Ma mike da Seitan ina dam tousi mani ita yaraghisi ma iti ghaviya meyesi kara iya kovokovoghina da ita meiri.
24384	MRK 3:27	Weni na meiba sago Seitan ina bera: Iya iyai kara ina rui koroto maragasina ina ku numa ma ina purapura ina yapi. Kegha da kununa ina patuma kikini ina kenakena ma muriyai da ina numai ina yapi.
24385	MRK 3:28	Weni na sisiya keimatana akiki bubunimi. Meimeituwa kara kovokovoghina rava avai eberaberai, isisiya wapawapa bo igibowa rava kurisi na ina nota kuputei.
24386	MRK 3:29	Ma bade rava iyai Kanuma Vokuwayina ini gibowei, Meimeituwa kara iya kovokovoghina ina nota kuputei ma ina bera bero ina make vaghata.”
24387	MRK 3:30	Yesu weni nuke ivi sisiya kanuma berosi ivivi ka sibunisi na Kanuma Vokuwayina ina maragatai, ma tousi na ivivi sisiya wapawapa ma Kanuma Vokuwayina ivivi gibowei* kubina rava ivavavo bo, “Kanuma berona itowai.”
24388	MRK 3:31	Ma bade Yesu ina maduwa ma teiteina yoghoyogho isegha ma matarai ivivi meiriyana, ma rava sago ikitawa yei da Yesu ita kiya da ita kasibau kurisi.
24389	MRK 3:32	Numaduba irakata sasara Yesu imake garigariya, ma nani ravasi ikiya, “Am maduwa ma teiteim yoghoyogho matarai ma enegwanegwam.”
24390	MRK 3:33	Iki potesi ma ivavo, “Aku maduwa ma teiteiku yoghoyogho na iyavo?”
24391	MRK 3:34	Bade ikita kwa viviro rava kae kunukunu nai imakeni, ma ivavo bo, “Kovi yana! Weni na aku maduwa ma varevaresiku!
24392	MRK 3:35	Iyavo Meimeituwa ina keta ekivikivini na varesiku, novuku, ma aku maduwa.”
24393	MRK 4:1	Yesu giu ivi kare meyei Galili yawawina ririvinai. Rava damsi inae ina giu ivivi yanei, numaduba irakata sasara kubina da ku waga ivo geru da kamonai imake yawawa* tepanai, ma rava yawawa* kawa ririvinai imeirini.
24394	MRK 4:2	Yesu meibai ivi sisiya, bera tupana yavu igiugiunisi.
24395	MRK 4:3	Yesu meibai ikisi. Ivavo bo, “Weni kovi yanei. Koroto sago, ina dowa ina kupurai iuwata yavui, ma pesi ivo suwasuwaghisi.
24396	MRK 4:4	Pesi ruwamtousi na ketaki yai iririgha, da kiu ipiti da ikam yavusi.
24397	MRK 4:5	Pesi ruwamtousi na dowa kimakimarinai iririgha, ma nani pesisi mara sago kava igogo,
24398	MRK 4:6	bade ramramsi na itukemakema wota, maranai yabodiri iraranisi, na iberasi da isiraghe.
24399	MRK 4:7	Pesi ruwamtousi inamona tonatonasi yai iririgha, ma inamona igogo ighae da iruputanisi ma iya iti yam.
24400	MRK 4:8	Bade pesi ruwamtousi na dowa beibeinai iririgha na iru titi ma igogo bubuna ighai ma tupasi ivi yam bubuna. Ruwamtusi ivi yam na 30 ma ruwamtousi ivi yam na 60, ma ruwamtousi ivi yam na 100 kovokovoghina.”
24401	MRK 4:9	Ma ikisi, “Mike da tinimi emakemake na avai akikimi na kovi yanei.”
24402	MRK 4:10	Mara sago, Yesu ina touvotaghotagho* asi vi 12 ma rava ruwamtousi kava meiteni ma ivi taravirei meiba kubisi.
24403	MRK 4:11	Yesu ikipotesi ma ivavo, “Tami kava avi vagheinemi da Meimeituwa ina kasibeyemi da vara kena gavugavuna koni seghani Meimeituwa ikarei da rava ina koyaghisi yawasa vounai. Touna rava wapawapa kara iyamna iya ina sakovi, meibai kava ana vivi sisiya.
24404	MRK 4:12	Nuke ana berai da tousi sisiya katakatamanisi Meimeituwa ina kikiverena* kununa kava igirumi na ina tupuwa, ‘Tousi ina kita ma ina kita ma kara iya ina vo modiya, Ini yana ma ini yana ma kara iya ina sakovi, Bo mike da asi bera bero ina ne kuputei na ana nota kuputesi.’”
24405	MRK 4:13	Yesu ivi tarakasi yanesi, “Avai? Iya kota sakovi da meiba iyamna avai. Mike da weni meibina kovi pupuwei na kara iya meiyana meiba sago kona sakovi.
24406	MRK 4:14	Koroto pesi ivo suwasuwagha na touna iyai Meimeituwa varana rava ekikiveresi.
24407	MRK 4:15	Rava ruwamtousi na bagibagisi kama ketaki nuke. Vara ivi yanei, ma kegha da Seitan ipiti da nai varana iveitawayei.
24408	MRK 4:16	Rava ruwamtousi na kama dowa kimakimarina nuke. Ere nuwa beibeisi sisiya ivi yanei.
24409	MRK 4:17	Mike da ramramsi kegha, na iya ina make guri. Maranai nuwaboya bo berabero ipiti iyamna nani varana kubina, mara sago kava ina basara.
24410	MRK 4:18	Rava ruwamtousi na kama dowa meni dobunai inamona tonatonasi igogo. Weni ravasi vara ivi yanei,
24411	MRK 4:19	bade tousi weni yawasina ivi nuwaboyei, mane ma purapura nuwanuwasi iveiya ma nani purapurasi varana iruputanisi, ma iya iti yam.
24412	MRK 4:20	Ma dowa beibeina na kama rava iyavo vara ivi yanei ma iveiya ma ivi yam bubuna, ruwamtousi 30, ruwamtousi 60 ma ruwamtousi na 100.”
24413	MRK 4:21	Yesu ivi sisiya kurisi, “Rava tapa ipiti yei da siripu gaburinai bo vatara gaburinai ita terei, bera nuke bo? Kegha. Tapa kana makemake tepanai iterei.
24414	MRK 4:22	Bera tupasi tere gavugavusi na nuke nana kara Meimeituwa ina kasi beyesi. Ma bera kasi gavugavusi nuke na touna ina kasi gigirisi.
24415	MRK 4:23	Mike da tinimi emakemake na avai akikimi na kovi yanei.”
24416	MRK 4:24	Ma ivi sisiya kurisi, “Kovi yana bubuna avai kovi yanei. Kovi yana kamowa ma kona sakova bubuni ma bade nuke, ipesari sasara kona sakovi.
24417	MRK 4:25	Touna kubina mike da aku sisiya ko vomodiya na, Meimeituwa ina vere kirakiyemi. Ma iyavo ivivi yanei ma iya ita vomodiya na tupana ini wapai.”
24418	MRK 4:26	Yesu ivavo, “Weni sisiyakutukutuna na Meimeituwa ikarei da ikimakava ina rava ina koyaghisi: Touna kama pesi egogogo, maranai koroto ina kupurai iyasiri.
24419	MRK 4:27	Didibarai na ekenakena ma marai na esupisupi, ma pesisi na nonowa egogogo, bade koroto iya ita sakovi da ikimakava egogogo.
24420	MRK 4:28	Touna mani tano eberaberasi na egogogo, kununa na erurutiti, muriyai na egogogo egheghae, bade ini yam sasara.
24421	MRK 4:29	Maranai da vavai imagura, koroto ivi karei da ina yabai.”
24422	MRK 4:30	Yesu ivavo, “Vagheina ma meibina sago ana kimi ikimakava Meimeituwa ikarei da ina rava ina koyaghisi.
24423	MRK 4:31	Touna kama mastad* pesina nuke. Touna na pesi gisigisi vaghasina rava eyasiyasiri.
24424	MRK 4:32	Bade maranai igogo ighae na keyama gubugubusi ighe kuyowesi, ma kovokovoghina rogunai na kiu ina runuma.”
24425	MRK 4:33	Yesu sisiyakutukutu damsi nuke meibai ivi sisiya rava kurisi, da tousi ivi yana da inunusi.
24426	MRK 4:34	Meibai kava ivivi sisiya kurisi, bade maranai ina touvotaghotagho kava meiteni, na bera tupana yavu iyamna ikiki sakovisi.
24427	MRK 4:35	Nani maranai, kuririsi yai, Yesu ina touvotahgotagho* ivi sisiya kurisi, “Ta damana yawawa* ku nevana.”
24428	MRK 4:36	Touna namada waga sinenai imakemake, ma tousi muriyai igeru. Numaduba ine kuyowesi ma idamana, waga ruwamtousi meiteni.
24429	MRK 4:37	Ma yanunu ghamanakina ivomeira, tovava waga iraraviya, ma yokowa waga iruruni da berokikina kava ita wounu.
24430	MRK 4:38	Yesu na waga murinai ivi kunuwana ma ikenakena. Ina touvotaghotagho ikasi mataki ma ivavo, “Bada, berokikina kava da ta siraghe. Am nota nuke bo?”
24431	MRK 4:39	Ivomeiri ma yanunu ikiya, “Ke tutuwa!” Ma tovava ikiya, “Kevi yasamim!” Yanunu ikovi ma beimara ikena.
24432	MRK 4:40	Touna ivi sisiya kurisi, “Avikubina ko yabumana?” Kara kava da kona tumetumeku bo?”
24433	MRK 4:41	Iyabumana sasara, ma ivi ki daguwana, “Weni na koroto iyai? Ina maragata imake, da yanunu ma tovava ikisi da ita voterei, ma ivo teketekei!”
24434	MRK 5:1	Yesu ina touvotaghotagho meiteni ipiti Galili yawawina ku nevanevana dobu Gerasa ravasi imakemake yeina.
24435	MRK 5:2	Maranai Yesu waga ikasibu kuyowei, mara sago kava koroto sago karawagai* ine kasibau. Weni korotona na kanuma berona ivivi badebadei.
24436	MRK 5:3	Iya rava sago kovokovoghina da iti badei — mara ipesari kirakai imana ma kaena kiramai ipatumisi, nuke marana patapatana ipatupatumisi, ma ivivi kasi yaraghanesi, ma iya iyai kovokovoghina da iti votani ma ita patumi. Marai ma didibarai inene wapawapa, irurukiwara ma wakimai ivivi kasi teveyanei, karawagai* ma koyai imeimeira yawara.
24439	MRK 5:6	Nokoma naki Yesu ikitai ma ivuru da maghinonai itawayei,
24440	MRK 5:7	ma irukiwara, “Yesu, Meimeituwa gheghena natuna! Am kayowana avai taku gwabiku wai? Meimeituwa wava nai, ai bagham iya kovogha kwa vereku!”
24441	MRK 5:8	Weni ivavo yei na namada Yesu ivavo kuriya, “Kanuma berona, weni korotona ke kasibu kuyowei!”
24442	MRK 5:9	Yesu ivi taravirei, “Kam wava iyai?” Ikipote ma ivavo, “Taki na ka pesari sasara kubina taku kaku wava na Dam.””
24443	MRK 5:10	Ma Yesu ivi bagha tupetupei da iya ina ki tawayesi weni dobuna ina kasibu kuyowei.
24444	MRK 5:11	Iya uwamai, koya ririvinai poro damsi ikarakarayaba.
24445	MRK 5:12	Kanuma berosi Yesu ivi baghai, “Keki tawayeki poro kurisi, da ku sinesi kana rui.”
24446	MRK 5:13	Ivi vagheinesi, ma kanuma berosi koroto ikasibu kuyowei ma poro ku sinesi irui. Poro asi pesara 2,000 nuke — ivi vuruvuruwana dagi iyoyowi da ku yawawa* ma iumabuta.
24447	MRK 5:14	Poro toughamosi ivi vuruwana inae ku meyagi ghamanakina ma meyagi yoghoyogho da rava ivi segheseghesi. Rava inae ita kita da avai itupuwa.
24448	MRK 5:15	Maranai ipiti Yesu kurina, ma koroto ikitai iyai kununa kanuma berosi itowai, na imakemake, gara ikotesi, ina nota beibeinai, ma tupasi yavu na iyabumana.
24449	MRK 5:16	Rava iyavo nani berana ikitai rava ruwamtousi ivi seghesi avai itupuwa koroto kanuma berosi itowai ma poro kurisi.
24450	MRK 5:17	Touna kubina Yesu ikiya da nani dobuna ina kasibu kuyowei.
24451	MRK 5:18	Maranai Yesu ku waga igerugeru, koroto kununa kanuma berosi itowai na Yesu ivi baghai da ita neyavuyavu.
24452	MRK 5:19	Ma Yesu iya iti vagheinei, bade ikiya, “Ke vovira am ku numa, ma bera tupana yavu Bada iberai kubim ma ina aga beibai kurim na kevi seghesi.
24453	MRK 5:20	Vagheina ma koroto ivomeira Dekapolis* yai ine rui ma ine kasibau ivi segha da Yesu avai kurina iberai. Ma iyavo ivi yanei na ivi deiyei.
24454	MRK 5:21	Yesu ivovira meme, wagai yawawa* idamani. Touna kara kava yawawa* ririvinai ma numaduba iriyei kurina.
24455	MRK 5:22	Koroto sago ipiti kuriya, kana wava na Jairus, dam Jiu asi vibeyebeyena numana kana toukoyagha. Maranai Yesu ikitai na kae kunukununai isoru kai tupunai
24456	MRK 5:23	ma ivi weno kuriya, “Natuku esirasiraghe. Ke piti da imam ku tepana kwa terei da ini damiya ma ina yawasa.”
24457	MRK 5:24	Vagheina ma Yesu meiteni inae. Numaduba na iwagisei ma ivivi vo duduwana.
24458	MRK 5:25	Wavine sago nani, nawaravi iveiya da madegha 12 ikovi.
24459	MRK 5:26	Ina mane bunama ravasi kurisi ine yavu, ma nuke ivovo kwarakwara make iya kovokovoghina da kana gubaga iti yawasi, ma kana gubaga na irakarakata.
24460	MRK 5:27	Yesu ipitipiti na varana ivi yanei ma touna mani ivavo, “Mike da ana nae ma kana gara kava ana votovonisi na ana yawasa.” Vagheina ma numaduba pousi yai itasonagha ighe da kana gara ivo tovonisi.
24462	MRK 5:29	Mara sago kava tara vuru ivoterei ma damina iveiya da kana gubaga ikovi.
24463	MRK 5:30	Mara sago kava Yesu damina iveiya da maragata ikasibu kuyowei ma numaduba sanasi yai imeira tavirei ma ivavo, “Iyai kaku gara ivotovonisi?”
24464	MRK 5:31	Ina touvotaghotagho ikiya, “Ku kitai da numaduba ivo duduwana ma ku vavo da ‘Iyai ivo tovoniku?’”
24465	MRK 5:32	Bade Yesu ikita negwanegwa, da ita kitai iyai ivo tovoni.
24466	MRK 5:33	Wavine iyabumana ma ikirokiroro, bade isakovi da avai itupuwa kuriya. Nuke ma ipiti Yesu maghinonai kaetupina irutonai ma bera tupana yavu iki bubuni.
24467	MRK 5:34	Bade Yesu ivavo ikiya, “Natuku, ku tumetumeku, kubina na kuyawasa. Kam gubaga ikovi. Ere nuwa beibeim ke nae.”
24468	MRK 5:35	Kara kava ivivi sisiya, ma wasawasa Jairus ina numai isegha ma ivi sisiya kurina, “Natum kana mara ikovi. Avikubina Bada ki teina viravirai?”
24469	MRK 5:36	Yesu asi sisiya ivi yana kuyowei ma ikiya, “Am nota iya ina soruwei, ke tumetumeku.”
24470	MRK 5:37	Pita, Jems ma varesina Jon, Yesu ikasiveinisi — rava iya iyai iti vagheinei da tousi meiteni ita nae.
24471	MRK 5:38	Jairus ina ku numa isegha, ma Yesu rava damsi ikitasi ivivi toutouwana ma ighaghagharisi,
24472	MRK 5:39	ine rui ma ivi sisiya kurisi, “Avai kovi nuwaboyei na koi toutouwanei? Pipiya kiki iya ita siraghe — ekenakena wota.”
24473	MRK 5:40	Tousi ivi namei, touna kubina ivi kitawayanesi ikasibau ma pipiya kiki ina maduwa, ina mamai ma ina touvotaghotagho asi vi aroba kava iveinisi, ma ku papayaragha irui pipiya kiki ma ikenakena.
24474	MRK 5:41	Imana iveiya ma ivi sisiya kurina, “Talitha, koum!” iyamna na, “Wavine kiki, akim, kevo meiri!”
24475	MRK 5:42	Mara sago kava ivomeiri ma yawara ivi karei. Kana madegha na 12. Tousi ivi deiyena kavakavai.
24476	MRK 5:43	Yesu iki kiraki yesi da iya rava sago ina kiya, ma ikisi, “Vavai ko verei ina kam.”
24477	MRK 6:1	Yesu ma ina touvotaghotagho nani dobuna ine kuyowei ma ivovira meme ina ku meyagi Nasaret.
24478	MRK 6:2	Sabati* yai touna giu dam Jiu asi vibeyebeyena numanai ivi karei. Rava damsi nani, maranai ivi yanei na ivi deiyei. Tousi mani ivi tupavire yana vivira, “Touna nuwasuyasuya ma iveiya? Ma ikimakava da inuwasuyasuya sasara? Ma, ikimakava aniba berasi eberaberasi?”
24479	MRK 6:3	Ivi ki daguwana vivira, ma ivavo, “Touna na kamda kava, ta vavo bubuna bo? Mary natuna, ma varevaresina Jems, Joseph, Judas ma Saimon. Ma novunovuna na wa ta makemake yavuyavu, ta bo?” Nuke kubina inuwakapi yei ma iya ita tumetumei.
24480	MRK 6:4	Yesu ivi sisiya kurisi, “Rava Meimeituwa ina kikiverena* dobu yavu sinesi yai na ivo vivirei, ma ina meyagi wosinai, ina tupuwa ma ina dam asi vivira gwabinai na kegha.”
24481	MRK 6:5	Touna kubina iya kovokovoghina da aniba berasi nani dobunai ita berasi, imana kava rava visana gubagubagisi ku tepasi iterei ma ivi yawasisi. Yesu ivi deiyena sasaresi da asi nota soruwana kubina. Ma touna ine rui ma ine kasibau meyagi nununai rava igiugiunisi.
24483	MRK 6:7	Yesu ina touvotaghotagho asi vi 12 ivi ruriyeriyesi ma ivi kita weyanesi ruweruwei yeta ikasibau ku meyagi bogeibogei yeta. Kanuma berosi kurisi vi badana iveresi,
24484	MRK 6:8	ma sisiya bagibagina iveresi, “Ami yawarai iya avai sago kona veiya ami diwona kava — vavai kegha, koutu kegha, ma mane kegha ami kikiru kamosi yai.
24485	MRK 6:9	Kae vopapara ko kote, ma iya gara ruwa kona kotei.”
24486	MRK 6:10	Bade ivavo, “Meni ku meyagisi kona segha, ina ru woremi ma ina koyagha bubunimi, nani numanai kava ko runuma da nani meyagina kona kasibu kuyowei.
24487	MRK 6:11	Ku meyagi sago kona segha mike da rava ina kayo beromi bo iya ini yanemi, ko ne kuyowesi ma kaemi yapoyapo ko kasi sabusabui. Touna na ini mata kitekitesi, da tousi vara viyanina ibasarei. Meimeituwa tousi ini wavusi, vara viyanina ibasarei kubina!”
24488	MRK 6:12	Nuke ma ikasibau rava ikikisi, “Ami bera bero ko tukuyowei ma Meimeituwa kurina kona taviremi.”
24489	MRK 6:13	Kanuma berosi ipesari sasara ivi kasibunisi, ma oliv* monamonanai rava gubagubagisi ipesari sasara imumusi ma ivi yawasisi.
24490	MRK 6:14	Rava yavu na Yesu ivivi sisiyei, ma yavana itete. Rava ruwamtousi ivavavo, “Aniba berasi ibera berasi na vagheina touna Jon Touvitowasamagha*, rava sirasiraghesi sanasi yai iru yawasa meme.” Rava ruwamtousi ivavo, “Touna Elaija — ivoviri meme.” Rava ruwamtousi ivavo, “Touna Meimeituwa ina kikiverena*, kama Meimeituwa ina kikiverena* kununa kava nuke.” Keivavo Herod weni sisiyisi ivi yanesi, ma ivavo, “Jon Touvitowasamagha* na iwana akasi yaraghi, ma iru yawasa meme.”