24286	MRK 1:2	Ivi karei, Meimeituwa ina kikiverena* Aisaiya kununa kava igirugirumi na Meimeituwa ina buka kamonai, evavavo bo, “Ke kitai, kununa aku wasawasa ana ki tawayei ma am keta ina vo kavikaviyei.
24287	MRK 1:3	Wasawasa edimadima dobututu wai evavavo bo, ‘Bada ina piti kubina ko vokavikaviyana, ina keta kovo manimaniniya ma ina yawara.’”
24288	MRK 1:4	Vagheina ma wasawasa Jon ipiti rava ivivi towasamaghisi* dobututu wai ma Meimeituwa varana ivivi debei rava kurisi ivavavo bo, “Kota viremi ami berabero wai ma ami bera bero Meimeituwa ina nota kuputemi. Nuke taku ani towasamaghimi* na ini matakira da ami bera bero kone kuputei.”
24291	MRK 1:7	Ma rava iki kisi ma ivavavo bo, “Muriku wai sago epitipiti, touna na ighe sasara iya taku nuke. Taku na iya kovokovoghina da ana tepika kana kae vopapara ghuravina ana vo tariya.
24292	MRK 1:8	Taku na yokowai ai towasamaghimi*, ma touna na Kanuma Vokuwayinai ini towasamaghimi*!”
24295	MRK 1:11	Ma pona kunuma yai ikasibau Meimeituwa ivi sisiya ivavo bo, “Tam na natuku, aku nuwa yuyuna ma ai gheghena kiraki yem.”
24299	MRK 1:15	Ivavavo bo, “Meimeituwa mara itereterei na isegha! Meimeituwa ina Koyaga Yawasa Kuvouna ina rava kubisi na namada weni. Tami ami bera bero kone kuputesi ma varana beibeina ko tumetumei.”
24301	MRK 1:17	Ivi sisiya kurisi ma ivavo bo, “Ko piti, ko wagise ku. Ma ani beyemi da rava kona konasi da ina tumetumeku kama iki makava tiya ko konakonasi na nuke.”
24304	MRK 1:20	Ma, mara sago kava ighore kurisi ivavo bo, “Ko wagiseku.” Vagheina ma asi mamai waga kamonai ina toubagibagi meiteni ine kuyowesi ma iwagisei.
24308	MRK 1:24	Ma ivavo bo, “Am kayowana avai gwabiki yai, Yesu koto Nazaret? Ku piti wike kwa pupuniki bo? Asakovi da tam iyai, tam na Meimeituwa ina Vokuwayina.”
24309	MRK 1:25	Ma, Yesu ikawarupotei “Kevi yasamim! Koroto ke kasibu kuyowei.”
24311	MRK 1:27	Ma rava tupasi yavu ivi deiyena sasarei ma tousi mani ivi tupa vivirana meyesi ma ivavo bo, “Wena avai? Weni na giu vouna ere maragasina! Weni korotona na ina maragata imake da kanuma berosi, ina kawa rupotesi ma ivo teketekei!”
24321	MRK 1:37	Ma maranai ipananai, ma ivavo, “Rava tupasi yavu itarakasiyanem!”
24322	MRK 1:38	Yesu, ikipotesi ma ivavo bo, “Ta nae ku meyagi gwabigwabitai, ma taku Meimeituwa varana rava ana giunisi. Iyamna na touna kubina apiti.”
24324	MRK 1:40	Mara sago koroto sago gubaga bero tomatomana lepera* iveiya. Ipiti Yesu kurina ma kae tupina iru tonai maghinonai ma ivi weno kuriya ma ivavavo bo, “Tam na kovokovoghina kwa beraku da ana seyaseya, mike da am kayowana.”
24325	MRK 1:41	Vagheina ma Yesu iru nuwayakapowei, imana ivo roroni ma ivotovoni ma ivavavo bo, “Vagheina, aku kayowana. Tam ku seyaseya!”
24327	MRK 1:43	Bade Yesu ikikiraki yei, “Ke nae.
24328	MRK 1:44	Rava iya kwi seghesi da taku avai aberai. Ke nae maninina prist*kurina ma kwi beye meyem. Ma banuwara ina suwaghi ku yawasa kubina, Mosese ina vigheiyena nuke evavavo da touna rava ini matakiresi da tam ku seyaseya kubina.”
24334	MRK 2:5	Yesu asi tumetume ikitai, ma ivavo koroto bakobakona kurina, “Natuku, am bera bero anota kuputei.”
24336	MRK 2:7	“Meimeituwa kava bera bero ina nota kuputei. Avikubina weni korotona weni nuke isisiya? Touna Meimeituwa igibowei*, evavavo touna Meimeituwa nuke!”
24337	MRK 2:8	Mara sago kava Yesu ina kanuma ikasi beyei da tousimani avai ivivi nuwatetei, ma ikisi bo, “Avikubina nuke koi nuwatete?
24338	MRK 2:9	Meni itekateka: Mike da ata vavo koroto bakobakona kurina, ‘Am berabero anota kuputei,’ bo mike da ata vavo, ‘Ke vomeiri ma am nighara ke kavari ma keyawara’?
24339	MRK 2:10	Ani beyemi da kona kitai da taku na Koroto Keimatana*, ma maragata gwabikuwai da berabero ana nota kuputesi.” Bade koroto bakobakona ikiya,
24340	MRK 2:11	“Akim, ‘Ke vo meiri! Am nighara ke kavari ma am ku numa ke nae!’”
24341	MRK 2:12	Koroto ivo meiri, ma mara sago kava ina nighara ikavari, ma inae, numaduba matasi yai. Tupasi yavu ivi deiyei, ma Meimeituwa ivo epaepae ma ivavavo bo, “Iya meyana bera sago weni nuke kata kitai!”
24343	MRK 2:14	Ineriya maranai koroto sago kana wava Livai, Alfias natuna, ikitai. Ina makemake yai imakemake ma taks* iragaragau Rom asi gabeman kubina. Yesu ikiya, “Ke wagiseku ma kwi aku vi touvotaghotagho.” Vagheina ma ivo meiri da ine yavuyavu.
24345	MRK 2:16	Mosese ina vigheiyena touvibeyabeyena* ruwamtousi, tousi na Parisi*. Yesu ikitai taks* touragunina* ma bera bero ravasi meiteni ikamkam yavuyavu. Touna kubina Parisi* ina touvotaghotagho ikisi, “Avikubina taks* touragunisi* ma bera bero ravasi ruwamtousi meiteni ekamkam?”
24346	MRK 2:17	Yesu touna ivi yanei, ma ivi sisiya kurisi, “Bunama ravana na iya rava yawayawasisi kubisi ita piti. Kegha, bunama ravana na rava gubagubagisi kubisi ipiti.” Ma ivi sisiya kurisi, “Taku iya ata piti da rava beibeisi ani yawasisi ma apiti da bera bero ravasi kubisi.”
24347	MRK 2:18	Mara sago Jon ina touvotaghotagho ma Parisi* ruwamtousi asi dam ivivi siya. Rava ruwamtousi ipiti Yesu kurina ma ivi sisiya kurina, “Jon ina touvotaghotagho ma Parisi* asi touvotaghotagho isiya. Ma am touvotaghotago avikubina iya ita vivi siya?”
24348	MRK 2:19	Yesu ivavo kurisi, “Maranai tavine vouvou korotona, ina rava meiteni na kara iya ini siya, tousi nuke bo? Maranai tousi meiteni, tousi iya kovokovoghina ini siya tousi inuwa beibai sausau kubina.
24349	MRK 2:20	Ma maranai mara ina segha, tavine vouvou korotona ina vei tawayei, ma nani maranai ini siya, tousi ini nuwaboya kubina.”
24350	MRK 2:21	Bade ivavo, “Taku bera vouna apiti yei, ma iya iti kovokovoghana ami bera wadubosi meiteni. Rava iya iyai gara vouna ina veiya ma gara wadubona tamo sikana ina popopotai, mike da nuke ina berai na gara vouna ini teiteinana na gara wadubona ina ta sikai, ina berai na ina ta sika nabanabai.
24351	MRK 2:22	Bade nuke, iya iyai wain vouna ku wainkwapira* katamanina ina terei. Mike da touna ina berai, na nani wainkwapirina ini kwata. Iya kovokovoghina ita ta nabai maranai wain ipuropuroi. Avai ina tupuwa na wain ma wainkwapira* ini bero ruwasi! Kegha, rava wain vouna na ku wainkwapira* vouna ku sinena ina terei!”
24353	MRK 2:24	Parisi* ruwamtousi ivi sisiya kurina maranai ikitasi nuke iberabera, “Ke kitai! Aki vigheiyena bagibagi Sabati* yai ivi ghaiyei. Avikubina tousi evovo bagibagi?”
24354	MRK 2:25	Ikipotesi ma ivavo bo, “Tami kade meyana ko siyavi bo kegha Devida avai iberai maranai ina yaraga meiteni kam isiraghe ma ivoyadagha? Touna ko siyavi na, avikubina iyamna iya koti nuwa vitetei?
24355	MRK 2:26	Devida Meimeituwa ina numa iruni maranai Abaiatar nana prist* gheghena ma ivi bagha da parawa kubina. Prist gheghena parawa visana iverei. Nani parawina na parawa tarapaparina. Prist kava nani parawina ina kaniya, bade Devida visana ikaniya. Ma nuke parawa ruwamtousi ina yaraga iveresi. Bade nuke Meimeituwa iya ita notai da touna ita bero!”
24356	MRK 2:27	Yesu ivi sisiya kurisi iteretupe meyei, “Meimeituwa Sabati* iterei na rava vowagusi kubina! Ma iya rava ita yamonisi da Sabati* kubina!
24357	MRK 2:28	Vagheina notana weni nuke: Touna kubina ina Koroto Keimatana* nana Bada, bade Sabati* badana!”
24360	MRK 3:3	Ma Yesu koroto ima sirasiraghena ikiya, “Ke meira riya rava maghinosi yai kwa meiri.”
24361	MRK 3:4	Bade nani ravasi ivi taraviresi ivavo bo, “Avai ita vigheiyena ivagheineta da Sabati* yai ta berai: Bera beibina ta berai bo bera berona ta berai? Bo ti yawasa bo ti siraghena?” Bade iya iyai ita ki potei.
24362	MRK 3:5	Ma ere nuwaghisina ikita kwavikwavivirosi. Tousi nuwanuwasi ibagibagi sasara, ma touna kubina Yesu nuwanuwana ibero. Bade ivavo koroto ima sirasiraghena kurina, “Imam keta roroni.” Ma imana ita roroni ma iyawasa.
24368	MRK 3:11	Meni dobunai kanuma berosi ikitakitai na kae kunukununai itawatawayesi ma iruru kwatu kurina, “Tam na Meimeituwa natuna!”
24371	MRK 3:14	Korokoroto asi vi 12 ivinesi da ita ta gwabiya ma ivi wavasi aposol*. Ivavo kurisi, “Aku kayowana da tami kona ta gwabiku, ma muriyai ana kitawayemi kona ka sibau da varaku rava kona ki veresi.”
24374	MRK 3:17	Sebedi natunatuna Jems ma teina kiki Jon, Yesu ivi wavasi Boanejas (touna iyamna na ‘warikeyakeya natunatuna,’)
24378	MRK 3:21	Maranai ina dam nuke ivi yanei kubina na ivavo, “Isanene bo,” ma ivo meira da ita nae matepona ita vowai ma ita ruteni.
24379	MRK 3:22	Touvibeyebeyena Mosese ina vigheiyena yai ruwamtousi Jerusalem yai isoru ma ivavo bo, “Touna na kanuma berosi asi bada Bielsibab ibadebadei! Touna ina maragatai Yesu eberaberai da kanuma berosi ikasibunisi.”
24380	MRK 3:23	Ma Yesu ighoresi ma meibai ivi sisiya kurisi, ivavo bo, “Ikimakava Seitan ita berai da Seitan iti kasibuni?
24386	MRK 3:29	Ma bade rava iyai Kanuma Vokuwayina ini gibowei, Meimeituwa kara iya kovokovoghina ina nota kuputei ma ina bera bero ina make vaghata.”
24387	MRK 3:30	Yesu weni nuke ivi sisiya kanuma berosi ivivi ka sibunisi na Kanuma Vokuwayina ina maragatai, ma tousi na ivivi sisiya wapawapa ma Kanuma Vokuwayina ivivi gibowei* kubina rava ivavavo bo, “Kanuma berona itowai.”
24389	MRK 3:32	Numaduba irakata sasara Yesu imake garigariya, ma nani ravasi ikiya, “Am maduwa ma teiteim yoghoyogho matarai ma enegwanegwam.”
24390	MRK 3:33	Iki potesi ma ivavo, “Aku maduwa ma teiteiku yoghoyogho na iyavo?”
24391	MRK 3:34	Bade ikita kwa viviro rava kae kunukunu nai imakeni, ma ivavo bo, “Kovi yana! Weni na aku maduwa ma varevaresiku!
24392	MRK 3:35	Iyavo Meimeituwa ina keta ekivikivini na varesiku, novuku, ma aku maduwa.”
24395	MRK 4:3	Yesu meibai ikisi. Ivavo bo, “Weni kovi yanei. Koroto sago, ina dowa ina kupurai iuwata yavui, ma pesi ivo suwasuwaghisi.
24400	MRK 4:8	Bade pesi ruwamtousi na dowa beibeinai iririgha na iru titi ma igogo bubuna ighai ma tupasi ivi yam bubuna. Ruwamtusi ivi yam na 30 ma ruwamtousi ivi yam na 60, ma ruwamtousi ivi yam na 100 kovokovoghina.”
24401	MRK 4:9	Ma ikisi, “Mike da tinimi emakemake na avai akikimi na kovi yanei.”
24403	MRK 4:11	Yesu ikipotesi ma ivavo, “Tami kava avi vagheinemi da Meimeituwa ina kasibeyemi da vara kena gavugavuna koni seghani Meimeituwa ikarei da rava ina koyaghisi yawasa vounai. Touna rava wapawapa kara iyamna iya ina sakovi, meibai kava ana vivi sisiya.
24404	MRK 4:12	Nuke ana berai da tousi sisiya katakatamanisi Meimeituwa ina kikiverena* kununa kava igirumi na ina tupuwa, ‘Tousi ina kita ma ina kita ma kara iya ina vo modiya, Ini yana ma ini yana ma kara iya ina sakovi, Bo mike da asi bera bero ina ne kuputei na ana nota kuputesi.’”
24405	MRK 4:13	Yesu ivi tarakasi yanesi, “Avai? Iya kota sakovi da meiba iyamna avai. Mike da weni meibina kovi pupuwei na kara iya meiyana meiba sago kona sakovi.
24412	MRK 4:20	Ma dowa beibeina na kama rava iyavo vara ivi yanei ma iveiya ma ivi yam bubuna, ruwamtousi 30, ruwamtousi 60 ma ruwamtousi na 100.”
24413	MRK 4:21	Yesu ivi sisiya kurisi, “Rava tapa ipiti yei da siripu gaburinai bo vatara gaburinai ita terei, bera nuke bo? Kegha. Tapa kana makemake tepanai iterei.
24415	MRK 4:23	Mike da tinimi emakemake na avai akikimi na kovi yanei.”
24416	MRK 4:24	Ma ivi sisiya kurisi, “Kovi yana bubuna avai kovi yanei. Kovi yana kamowa ma kona sakova bubuni ma bade nuke, ipesari sasara kona sakovi.
24417	MRK 4:25	Touna kubina mike da aku sisiya ko vomodiya na, Meimeituwa ina vere kirakiyemi. Ma iyavo ivivi yanei ma iya ita vomodiya na tupana ini wapai.”
24418	MRK 4:26	Yesu ivavo, “Weni sisiyakutukutuna na Meimeituwa ikarei da ikimakava ina rava ina koyaghisi: Touna kama pesi egogogo, maranai koroto ina kupurai iyasiri.
24421	MRK 4:29	Maranai da vavai imagura, koroto ivi karei da ina yabai.”
24422	MRK 4:30	Yesu ivavo, “Vagheina ma meibina sago ana kimi ikimakava Meimeituwa ikarei da ina rava ina koyaghisi.
24424	MRK 4:32	Bade maranai igogo ighae na keyama gubugubusi ighe kuyowesi, ma kovokovoghina rogunai na kiu ina runuma.”
24427	MRK 4:35	Nani maranai, kuririsi yai, Yesu ina touvotahgotagho* ivi sisiya kurisi, “Ta damana yawawa* ku nevana.”
24430	MRK 4:38	Yesu na waga murinai ivi kunuwana ma ikenakena. Ina touvotaghotagho ikasi mataki ma ivavo, “Bada, berokikina kava da ta siraghe. Am nota nuke bo?”
24431	MRK 4:39	Ivomeiri ma yanunu ikiya, “Ke tutuwa!” Ma tovava ikiya, “Kevi yasamim!” Yanunu ikovi ma beimara ikena.
24432	MRK 4:40	Touna ivi sisiya kurisi, “Avikubina ko yabumana?” Kara kava da kona tumetumeku bo?”
24433	MRK 4:41	Iyabumana sasara, ma ivi ki daguwana, “Weni na koroto iyai? Ina maragata imake, da yanunu ma tovava ikisi da ita voterei, ma ivo teketekei!”
24436	MRK 5:3	Iya rava sago kovokovoghina da iti badei — mara ipesari kirakai imana ma kaena kiramai ipatumisi, nuke marana patapatana ipatupatumisi, ma ivivi kasi yaraghanesi, ma iya iyai kovokovoghina da iti votani ma ita patumi. Marai ma didibarai inene wapawapa, irurukiwara ma wakimai ivivi kasi teveyanei, karawagai* ma koyai imeimeira yawara.
24440	MRK 5:7	ma irukiwara, “Yesu, Meimeituwa gheghena natuna! Am kayowana avai taku gwabiku wai? Meimeituwa wava nai, ai bagham iya kovogha kwa vereku!”
24441	MRK 5:8	Weni ivavo yei na namada Yesu ivavo kuriya, “Kanuma berona, weni korotona ke kasibu kuyowei!”
24442	MRK 5:9	Yesu ivi taravirei, “Kam wava iyai?” Ikipote ma ivavo, “Taki na ka pesari sasara kubina taku kaku wava na Dam.””
24445	MRK 5:12	Kanuma berosi Yesu ivi baghai, “Keki tawayeki poro kurisi, da ku sinesi kana rui.”
24446	MRK 5:13	Ivi vagheinesi, ma kanuma berosi koroto ikasibu kuyowei ma poro ku sinesi irui. Poro asi pesara 2,000 nuke — ivi vuruvuruwana dagi iyoyowi da ku yawawa* ma iumabuta.
24452	MRK 5:19	Ma Yesu iya iti vagheinei, bade ikiya, “Ke vovira am ku numa, ma bera tupana yavu Bada iberai kubim ma ina aga beibai kurim na kevi seghesi.
24456	MRK 5:23	ma ivi weno kuriya, “Natuku esirasiraghe. Ke piti da imam ku tepana kwa terei da ini damiya ma ina yawasa.”
24460	MRK 5:27	Yesu ipitipiti na varana ivi yanei ma touna mani ivavo, “Mike da ana nae ma kana gara kava ana votovonisi na ana yawasa.” Vagheina ma numaduba pousi yai itasonagha ighe da kana gara ivo tovonisi.
24463	MRK 5:30	Mara sago kava Yesu damina iveiya da maragata ikasibu kuyowei ma numaduba sanasi yai imeira tavirei ma ivavo, “Iyai kaku gara ivotovonisi?”
24464	MRK 5:31	Ina touvotaghotagho ikiya, “Ku kitai da numaduba ivo duduwana ma ku vavo da ‘Iyai ivo tovoniku?’”
24467	MRK 5:34	Bade Yesu ivavo ikiya, “Natuku, ku tumetumeku, kubina na kuyawasa. Kam gubaga ikovi. Ere nuwa beibeim ke nae.”
24468	MRK 5:35	Kara kava ivivi sisiya, ma wasawasa Jairus ina numai isegha ma ivi sisiya kurina, “Natum kana mara ikovi. Avikubina Bada ki teina viravirai?”
24469	MRK 5:36	Yesu asi sisiya ivi yana kuyowei ma ikiya, “Am nota iya ina soruwei, ke tumetumeku.”
24470	MRK 5:37	Pita, Jems ma varesina Jon, Yesu ikasiveinisi — rava iya iyai iti vagheinei da tousi meiteni ita nae.
24472	MRK 5:39	ine rui ma ivi sisiya kurisi, “Avai kovi nuwaboyei na koi toutouwanei? Pipiya kiki iya ita siraghe — ekenakena wota.”
24474	MRK 5:41	Imana iveiya ma ivi sisiya kurina, “Talitha, koum!” iyamna na, “Wavine kiki, akim, kevo meiri!”
24476	MRK 5:43	Yesu iki kiraki yesi da iya rava sago ina kiya, ma ikisi, “Vavai ko verei ina kam.”
24478	MRK 6:2	Sabati* yai touna giu dam Jiu asi vibeyebeyena numanai ivi karei. Rava damsi nani, maranai ivi yanei na ivi deiyei. Tousi mani ivi tupavire yana vivira, “Touna nuwasuyasuya ma iveiya? Ma ikimakava da inuwasuyasuya sasara? Ma, ikimakava aniba berasi eberaberasi?”
24479	MRK 6:3	Ivi ki daguwana vivira, ma ivavo, “Touna na kamda kava, ta vavo bubuna bo? Mary natuna, ma varevaresina Jems, Joseph, Judas ma Saimon. Ma novunovuna na wa ta makemake yavuyavu, ta bo?” Nuke kubina inuwakapi yei ma iya ita tumetumei.
24480	MRK 6:4	Yesu ivi sisiya kurisi, “Rava Meimeituwa ina kikiverena* dobu yavu sinesi yai na ivo vivirei, ma ina meyagi wosinai, ina tupuwa ma ina dam asi vivira gwabinai na kegha.”
24484	MRK 6:8	ma sisiya bagibagina iveresi, “Ami yawarai iya avai sago kona veiya ami diwona kava — vavai kegha, koutu kegha, ma mane kegha ami kikiru kamosi yai.
24485	MRK 6:9	Kae vopapara ko kote, ma iya gara ruwa kona kotei.”
24486	MRK 6:10	Bade ivavo, “Meni ku meyagisi kona segha, ina ru woremi ma ina koyagha bubunimi, nani numanai kava ko runuma da nani meyagina kona kasibu kuyowei.
24487	MRK 6:11	Ku meyagi sago kona segha mike da rava ina kayo beromi bo iya ini yanemi, ko ne kuyowesi ma kaemi yapoyapo ko kasi sabusabui. Touna na ini mata kitekitesi, da tousi vara viyanina ibasarei. Meimeituwa tousi ini wavusi, vara viyanina ibasarei kubina!”
24488	MRK 6:12	Nuke ma ikasibau rava ikikisi, “Ami bera bero ko tukuyowei ma Meimeituwa kurina kona taviremi.”
24490	MRK 6:14	Rava yavu na Yesu ivivi sisiyei, ma yavana itete. Rava ruwamtousi ivavavo, “Aniba berasi ibera berasi na vagheina touna Jon Touvitowasamagha*, rava sirasiraghesi sanasi yai iru yawasa meme.” Rava ruwamtousi ivavo, “Touna Elaija — ivoviri meme.” Rava ruwamtousi ivavo, “Touna Meimeituwa ina kikiverena*, kama Meimeituwa ina kikiverena* kununa kava nuke.” Keivavo Herod weni sisiyisi ivi yanesi, ma ivavo, “Jon Touvitowasamagha* na iwana akasi yaraghi, ma iru yawasa meme.”
24493	MRK 6:17	Weni sisiyakutukutu nana Herod Jon kamyona ikasiyaraghi. Touna itupuwa ma muriyai Yesu ina noya ivi karei. Herod varesina Pilip, kawana isaroi. Nani wavinena kana wava na Herodias. Nani berana murinai, Jon, Herod ikiya vigheiyena evavavo da, “Varesim kawana iya kwa ravaghi,” touna kubina Herod ina toughavighaviya iki tawayesi, ma Jon ikou patupatumi ma ku dibura itawana runi. Herod, Jon ikikiya da ipitipiti ivivi sisiya kuriya, ma bade ivivi nuwa ragharagha kiraki yei, ma ina sisiya viyanina ikayowana kiraki yei. Nani wavinena, Herodias, nuwanuwana ighisi kiraki yei Jon kurina, ma ina kayowana da iti siragheni, ma Herod isakovi da Jon na rava maninina ma vokuwayina, touna kubina na iyabumanei ma ivi tarapaparana kiraki yei. Iyamna touna kubina, nani wavinena iya kovokovoghina Jon iti siragheni.
24498	MRK 6:22	Herodias natuna weivine yoghoyoghona irui da ivi saka, ma Herod kana yopeyope meiteni ivi nuwa beibei kiraki yesi. Kubina na keivavo wavinena ikiya, “Am kayowana avai kwi bagheku? Na ana verem.”
24499	MRK 6:23	Iki nuwaghani ma ivavo, “Aki nuwaghanim avai kwi bagheku na ana verem, mike da, namanaki da aku keivavo nevanevana na ana verem!”
24500	MRK 6:24	Vagheina wavinena ikasibau ma ina maduwa ivi baghai, “Avai ani baghei?” Ina maduwa ikipotei ma ivavo, “Jon Touvitowasamagha* tepapuna.”
24501	MRK 6:25	Mara sago kava wavinena ita virei, yaghiyaghina kavakava irui keivavo kurina ma ikiya ma ivavo, “Aku kayowana na karako tete wosina Jon Touvitowasamagha* tepapuna dabirai kwa vereku.”
24507	MRK 6:31	Rava ipesari sasara ivivi vuruvira kurisi touna kubina Yesu ina touvotaghotagho meiteni asi gavogavo iya ita makemake da ita kam. Touna kubina Yesu ivi sisiya kurisi, “Tami maniduma ko piti. Numaduba tane kuyowesi ma ta nae ku dobu makemake nuwatauna ma ti yamroverove.”
24511	MRK 6:35	Yabodiri itata virei ma ina touvotaghotagho ipiti kuriya ma ivavo, “Wena dobututu ma yabodiri eyoriyori.
24512	MRK 6:36	Rava ke kitawayesi ina nae ku kwanatu ma meyagi gwabigwabitai kasi vavai ina gimara.”
24513	MRK 6:37	Bade ikipotesi ma ivavo, “Ko kitasi da avi kona veresi da ina kam.” Ma, ivavo kuriya, “Ku kayokayowei da taki kana nae parawa 200 denarii ruvana kana gimari da weni numadubana kani kanisi bo?”
24514	MRK 6:38	Ma ivi taraviresi, “Parawa meni patana gwabimi yai? Mede kone kona kitai.” Maranai ipananai, na ivavo, “Parawa meikovi ma tiya ruwa.”
24515	MRK 6:39	Vagheina ma Yesu numaduba ikisi, “Ko make pikami gidagida tepanai damdam nununai.”
24526	MRK 6:50	ma ivi kaekirorosi. Bade mara sago kava Yesu ivi sisiya kurisi ma ivavo, “Nuwanuwami etora. Wena taku. Iya kona yabumana!”
24532	MRK 6:56	Yesu dobu ine yavui, ku kwanatu, meyagi ghamanakisi ma kitikitisi, rava gubagubagisi nani ku dobuna ipitipiti yesi, ma debakei nai itereteresi ma Yesu ivivi baghai, “Ke votereki da kam gara damona kava kana votovoni.” Ma iyavo ivotovoni na ina maragatai iyawasa.
24537	MRK 7:5	Bade ivavo kuriya, “Am touvotaghotagho ere ima dowadowasi ekamkam, Meimeituwa matanai na iya ita beibai. Avikubina aki imakiki ma kaekiki asi bera wadubosi iya ita vovo nunuri?”
24538	MRK 7:6	Ikipotesi, “Tami meira vireviremi, ko berabera meyemi da tami beibeimi! Kununa kava Meimeituwa ina kikiverena* Aisaiya igiruma na vagheina ivavo bubuna tami kubimi. Weni nuke igirumi, Meimeituwa ivavo, ‘Weni ravasi na ponasi yai kava evovo vivireku, ma nuwanuwasi iya taku gwabiku wai, ma ivi uwama taweyena.
24539	MRK 7:7	Ma tousimani asi bera wadubosi ibeyebeyena ma nuke evavavo tousi berasi na Meimeituwa ina vigheiyena. Touna kubina asi rudune na iyamna kegha.’”
24540	MRK 7:8	Bade Yesu ivavo, “Tami na Meimeituwa ina vigheiyena ko tutu kuyowei ma tamimani ami bera ko rururunisi.”
24541	MRK 7:9	Ma meiteni ivavo kurisi, “Ko notanotai da ko berabera bubuni maranai Meimeituwa ina vigheiyena ko meimeiri kuputei ma ami bera wadubosi ko rururu bubunisi ami imakiki ma kaekiki yai.
24542	MRK 7:10	Weni na keta sago, ikimakava kwa berai. Mosese igiruma Meimeituwa ina vigheiyena kamonai, ‘Am mamai ma am maduwa kwa vo viviresi,’ ma ‘Iyaiyai ina mamai bo ina maduwa kurina ini sisiya bero, nani ravana na ina siraghe.’
24543	MRK 7:11	Bade tami ko vavavo touna vagheina da rava ina vavo asi maduamau ma mamimau kurisi, ‘Iya kovokovoghina da ana vowagumi. Taku namada avavonuwaghana da Meimeituwa kubina avai tami ata veremi.’
24546	MRK 7:14	Yesu rava iwore meyesi da ipiti kuriya ma ivi sisiya kurisi, “Tupami yavu, aku sisiya ko viyana keimatani ma iyamna kona sakovi.
24547	MRK 7:15	Iya vavai sago rava ekanikaniya erurui ku kawana na ita beraberai da ita dowadowa Meimeituwa matanai. Bade avai sinenai ma avai kawanai ekasi kasibau touna nana eberaberai da rava edowadowa Meimeituwa matanai.”
24549	MRK 7:17	Bade Yesu rava ine kuyowesi ma ku numa sinena irui ma ina touvotaghotagho ivi taravirei, “Meiba iyamna nana avai karakotete wosina kuvi sisiyei na?”
24550	MRK 7:18	Ikipotesi, “Tami meiteni aku sisiya iyamna iya kota sakovi bo? Iya kota sakovi da maranai rava vavai ikaniya, nani vavina na iya ku nuwanuwana ita rui ma irui rava ku kamokamona ma bade tupuwina ina kasibu kuyowei. Touna iya ita berai da ita dowadowa Meimeituwa matanai.” Maranai Yesu touna ivi sisiyei, Touna ivi beyena da vavai bogeibogei na beibeisi Meimeituwa matanai. Iya vavai sago ina berata da ta dowadowa.
24552	MRK 7:20	Ma bade ivavo meme, “Avai rava sinenai ikasibau touna ina berai da ina dowadowa Meimeituwa matanai.
24553	MRK 7:21	Weni purapurasi na rava nuwa sinesi yai ekasi kasibau — nota bero, madawara, yapi, visiraghena, virikam,
24555	MRK 7:23	Weni berasi tupasi yavu rava nuwa sinesi yai ekasi kasibau na rava ebera berasi da edowadowa Meimeituwa matanai.”
24559	MRK 7:27	Yesu isakovi da touna na iya Dam Jiu ma touna kubina ivavo kuriya, “Iya ita beibai da didiyoghoyogho kasi vavai kata veiya ma kata tawayei koukou kurisi, kegha da kununa didayoghoyogho ina kam da ina kam siyowa.”
24560	MRK 7:28	Bade wavinena iki pote, “Bada, ku vavo bubuna, bade kegha, da koukou kepakepa gaburinai kam ririgha ina kam, touna kubina vagheina kwa vowaguku.”
24561	MRK 7:29	Bade ivavo kuriya, “Ere tumetumem ku kipoteku kubina, kanuma berona natum wai avi kasibuni. Ke vovira am ku numa.”
24566	MRK 7:34	Ku mara itepa, koroto iru wayakapo wei iyayagha vutuwa ma ivavo bo, “Efata!” Iyamna ‘Ke tamo taweyana!’
24569	MRK 7:37	Maranai rava sisiya nuke ivi yanei tousi ivi deiyena sasarei ma ivavo bo, “Touna bera tupana yavu eberaberai na beibeina kavakava. Rava tina potapotasi iyawasisi da iyana ma rava kawa potapotasi na ini sisiya.”
24571	MRK 8:2	“Numaduba na taku meiteni ka make yavuyavu da mara aroba ikovi, ma tousi na vavai kegha, touna kubina avi nuwaboyesi.
24572	MRK 8:3	Mike da ana kitawayesi asi ku numa ere kam siraghesi, kara ketaki yai matanenerina ina pananai. Ma bade ruwamtousi na uwamai ipiti.”
24573	MRK 8:4	Ina touvotaghotagho ikipotei ma ivavo bo, “Weni dobunai na rava iya ita makemake, touna kubina parawa meni dobunai ta veiya ruvaruvana da weni ravasi ina kam siyowa?”
24574	MRK 8:5	Bade Yesu ivi taraviresi, “Parawa visa gwabimi yai?” Tousi ivavo bo, “Parawa meikovi ma kumaneva ruwa.”
24581	MRK 8:12	Yesu nuwa sinenai kanumina isoruwana sasarei, ma ivavo bo, “Avikubina tami weni damna karako koi taravira matakira Meimeituwai? Akimi, kara iya meyana da tami matakira ana berai da kona kitai.”
24584	MRK 8:15	Yesu iki kiraki yesi ivavo bo, “Ko kita ruvami da Parisi* ma Herod asi ist iya ina waromi.”
24585	MRK 8:16	Touvotaghotagho ivitarapiri vivira nani sisiyina Yesu ivavavoweina, “Touta parawa iya kata pitiyei kubina na ist isisiyei.”
24586	MRK 8:17	Yesu namada isakovi da tousi avai ivivi sisiyei kubina ivi tarakasiyanesi, “Avai koi nuwaboyei ma ko vavavo da parawa kegha? Agunai tami karakavanaki kona sakova kamowiku. Maghitepami ibagibagi ghagha!
24588	MRK 8:19	Konotai bo kegha ikimakava parawa asi vi meikovi avogimagimasi ma arereghisi rava 5000 kubisi? Ma nani imakemake teresi na siripu asi vivisa kovi tuposi?” Ma ikipotei, “Siripu asi vi-12.”
24589	MRK 8:20	Ma Yesu ivi taravira meyesi, “Ma maranai parawa meikovi ma kumaneva ruwa avogimagimasi ma arereghisi rava 4000 kubisi ma maketeresi siripu visa kovi tuposi?” Ma ikipotei, “Siripu meikovi ma kumaneva ruwa.”
24590	MRK 8:21	Yesu ivavo bo, “Tami karakava da kona sakoviku bo?”
24592	MRK 8:23	Yesu koroto matapotapotana imana iveiya ma iruteni da meyagi ikasibu kuyowei. Vagheina ma koroto matana isovai ma imana ku matana iterei ma ivi taravirei, “Avai kekitakitai bo kegha?”
24593	MRK 8:24	Koroto ikita, ma ivavo bo, “Rava akitakitasi na kama keyama ita vivi yawayawareyana.”
24595	MRK 8:26	Yesu ikiya bo, “Iya ku meyagi kwavovira meme, maninina kenai am ku numa.”
24596	MRK 8:27	Vagheina Yesu ma ina touvotaghotagho inae ku meyagi ruwamtousi Sisiriya Pilipai meyagina ghamanakina ririvinai. Ketaki yai iyawara inenae ma Yesu ina touvotaghotagho ivi taraviresi, “Rava ikima inuwanotenotei, da taku na iyai?”
24597	MRK 8:28	Tousi ikipotei, “Rava ruwamtousi evavavo da tam na Jon Touvitowasamagha, rava sirasiraghesi sanasi yai ivovira meme, ruwamtousi evavavo da tam na kikiverena Elaija ivovira meme, ma ruwamtousi evavavo tam na Meimeituwa ina kikiverena kununa kava nuke.”
24598	MRK 8:29	Bade ivi taraviresi, “Ma tami, kovavavo da taku iyai?” Pita ikipotei, “Tam na Keriso, Meimeituwa ina vinevine, Touviyawasa!”
24600	MRK 8:31	Bade Yesu ivi karei da ina touvotaghotagho ini beyebeyesi. Ivavo bo, “Taku, Koroto Keimatana*, kara ana keivowavowa sasara. Ma babada, Prist babadisi, Mosese ina vigheiyena touvibeyebeyena* ravasi ina basareku. Kaku ghaviya ini siragheniku ma mara aroba murinai ma ana vomeiri meme.”
24602	MRK 8:33	Bade Yesu itavirei ina touvotaghotagho ikitasi ma Pita iyeghai, “Seitan kene kuyoweku! Tam iya kuta vivi nuwanotanota Meimeituwa ina ku nota ma rava asi ku nota kenotanota.”
24603	MRK 8:34	Bade Yesu numaduba ma ina touvotaghotagho iworesi ipiti kurina ma ivi sisiya kurisi, “Mike da rava sago ina kayowei ina wagiseku na ina kayowana tupana yavu kumurina ina terei ma kana korosi ina kavari ma ina wagiseku.
24607	MRK 8:38	Rava iyavo karako emakemake na kama rava iya patupatutusi ma tousi bera berosi eberaberasi. Iyai karako taku ma varaku ini pupuwei, nuke taku, Koroto Keimatana*, touna ani pupuwei. Weni touna ina tupuwa maranai ana vovira meme ku dobu aku mamai ina borumai ma ina aneya vokuwayisi meiteni.”
24608	MRK 9:1	Bade Yesu ivavo kurisi, “Taku sisiya keimatana akikimi, tami ruwamtumi weni, na kununa Meimeituwa epitipiti ina rava ina koyaghisi ere maragasina na kona kitai ma muriyai kona siraghe.”
24612	MRK 9:5	Touvotaghotagho asi viaroba na iyabumana sasara, ma Pita iya ita sakovi da avai ini sisiyei, touna kubina Yesu kurina weni nuke ivi sisiya, ivavo bo, “Bada, ibeibai da touta weni dobunai. Taki vada asi viaroba kana yamoni, sago tam kubim, sago Mosese kubina ma sago Elaija kubina.”
24614	MRK 9:7	Bade ghuva iruseghana ma iruputanisi ma ghuva sinenai Meimeituwa ivi sisiya, ivavo bo, “Wena natuku aku nuwayuyuna. Koviyanei!”
24616	MRK 9:9	Maranai Yesu ma ina touvotaghotagho asi viaroba koyai isorusoru, ma Yesu iki yapakesi, “Avai kokitai na iya rava sago kona kiya. Taku Koroto Keimatana* siragheyai ina vomeiri ma muriyai da rava kona kisi.”
24617	MRK 9:10	Vagheina ma tousi iya rava sago ita kiya ma tousi mani ivi tupa vireyana meyesi, “Bade siragheyai ina vomeiri meme isisiyei na iyamna avai?”
24618	MRK 9:11	Bade Yesu ivi taravirei, “Avikubina da touvibeyebeyena* Mosese ina vigheiyenai evavavo da Elaija kununa ina vovira meme, bade Keriso muriyai ina piti?”
24619	MRK 9:12	Yesu ikipote, “Elaija kununa ina piti bera tupana ina vokavikaviyei Keriso ina piti kubina. Meimeituwa varana bade evavavo taku, Koroto Keimatana*, ana keivowavowa ma rava ina basareku.
24620	MRK 9:13	Sisiya keimatana akikimi da Elaija namada ipiti ma rava asi kayowanai iberai kurina. Kununa kava Meimeituwa varanayai ikimakava igirumi touna kubina na nuke itupuwa.”
24623	MRK 9:16	Ivi tarakasiyanesi, “Avai koi ghaseyanei tousi meiteni?”
24624	MRK 9:17	Koroto sago numaduba sanasiyai iki potei, “Bada, kanuma berona natuku itowai ma iberai da ivi kawa potai, touna kubina apitiyei kurim.
24625	MRK 9:18	Maranai kanuma berona evovomeira kuriya, na ku dowa etawatawayei, kawana epuropuroi, okena ekarakarakikini, ma ibadobadowana. Am touvotaghotagho avi baghasi da iti kasibuni, ma iya kovokovoghina ita berai.”
24626	MRK 9:19	Yesu ikipotesi ma ivavo, “Te-e-e, dam keitumetumemi! Tami rorovani kava taku tami meiteni! Ma mara visa tami kubimi ana meiri? Koroto kiki kopitiyei kuriku!”
24628	MRK 9:21	Yesu koroto kiki ina mamai ivi taravirei, “Mara avai weni gubagina idagui?” Touna ikipotei ma ivavo, “Touna meyameyana maranai.
24629	MRK 9:22	Mara patapatana ku keyama karakarasina ma ku yokowa itawatawayei, da iti siragheni kubina. Mike da tam kovokovoghim, keru wayakapoweki ma ke vowaguki.”
24630	MRK 9:23	Yesu ivavo kuriya, “Avi kubina kuvavo, ‘Mike da tam kovokovoghim’? Iyai etumetume, Meimeituwa kovokovoghina bera tupana yavu ina berai kubina!”
24631	MRK 9:24	Mara sago kava koroto kiki ina mamai ponana ghamanakinai ivavo, “Atumetume. Ma aku tumetume iya itarakata, touna kubina ke vowaguku da ina rakata!”
24632	MRK 9:25	Yesu ikitai da numaduba iriyeriye kousisi, vagheina ma kanuma berona ikikirakiyei, ivavo bo, “Tam kanumim rava ki tina potasi ma ki kawa potasi, akiki kirakiyem da koroto kiki ke kasibu kuyowei ma iya meyana kwaru meme ku sinena!”
24633	MRK 9:26	Kanuma berona irukwatu, koroto kiki ikasi sirasiragheni ma koroto kiki ikasibu kuyowei. Koroto kiki kitana kama rava sirasiraghena ikenakena, rava ipesara sasara nani dobunai ivavo bo, “Isiraghe!”
24635	MRK 9:28	Muriyai Yesu ku numa sinena irui, tousimani duma ma ina touvotaghotagho ivi taravirei ivavo bo, “Avikubina taki iya kovokovoghina da kanuma berona kati kasibuni?”
24636	MRK 9:29	Ivi sisiya kurisi, “Weni nuke kanuma berona na touta iya kovokovoghina tikasibuni, kegha da vi kawavenoveno wai kava.”
24637	MRK 9:30	Yesu ina touvotaghotagho meiteni nani dobuna ine kuyowei ma dobu Galili yai itu yaragha inenae. Ina touvotaghotagho ivivi beyebeyesi touna kubina iya ina kayowana da rava ina sakovi da touna nani dobunai. Weni nuke ivi sisiya kurisi, “Kaku ghaviya taku, Koroto Keimatana*, ina veiniku da rava kuimasi ina tereku da ini siragheniku, bade mara aroba ina kovi na ana vomeiri meme.”
24640	MRK 9:33	Yesu ma ina touvotaghotagho ku Kapaniam isegha ma ku numa sinena irui, ma ivi taraviresi, “Ketakiyai na avai ko vivi ghaseyanei?”
24642	MRK 9:35	Imake pikai, ma asi vi 12 ighoresi da itariyesi kurina, ma ivi sisiya kurisi, “Iyai ina kayowana da ini bada, touna ina tere soruwana meyei ma ini muri tawayena ma touna ini toubigabiga rava kubisi.”
24644	MRK 9:37	“Iyai weni pipiya kikina nuke ini kaikaiwei taku wavakuai, na taku ikaikaiweku, ma iyai ikaikaiweku, iya taku kava iti kaikaiweku, ma iyai ikitawayeku na meiteni ikaikaiwei.”
24645	MRK 9:38	Jon Yesu kurina ivi sisiya, “Bada, koroto sago kakitai kam wavai kanuma berosi ivivi kasibunisi. Touna na iya touta ita yaraga, touna kubina kavigheiyei da iya ina bera meyei.”
24646	MRK 9:39	Yesu ivavo, “Iya koni gheiyei. Rava sago aniba berasi kaku wavai ina berai na iya kovokovoghina da mara sago kava ini vara beroweku.
24649	MRK 9:42	“Mike da rava sago rava kiki iyai itumetumeku na ku berabero ina terei, rava kiki kama weni pipiya kikina nuke, Meimeituwa ina kovogha kirakiyei. Ibeibai mike da nani ravana kamyonai wakima ghamanakina ina saghiri ma ku neyagha ina tawayei, ma touna kovoghina na iya itarakata.
24655	MRK 9:48	Nani dobunai, ‘motamota rava ekanikanisi na kara iya ina siraghe, ma keyama karakarasina iya meyana ina siraghe.’
24656	MRK 9:49	“Aku touvotaghotagho tupasi vorubu vitana ina pananai damina kama keyama karakarasina nuke, ma nani keyamina karakarasina ina berasi da Meimeituwa matanai tousi na seyaseyasi, kama neyagha ku banuwara etereterei ma ekapukapuni na nuke.”
24657	MRK 9:50	“Neyagha na purapura beibeina, ma mike da ina dagisa ina kovi, touna iya kovokovoghina taberai da ina dagisa meme. Ko berai da tami kama vavai neyagha meiteni etavatava na nuke — tupami yavu kwamaru yai komake.”
24659	MRK 10:2	Parisi* ruwamtousi ikayokayowei da ita rubui, ma ipiti kurina, ma ivi taravirei, “Kade ita vigheiyena ivagheineta da koroto kovokovoghina kawana ina basarei?”
24660	MRK 10:3	Ikipotesi ma ivavo, “Mosese vigheiyena iveremi, na ikimakava evavavo?”
24661	MRK 10:4	Tousi ivavo, “Mosese ina vigheiyena ivi vagheina da koroto vibasabasarana pepana ina girumi, ma kawana ina verei ma muriyai ina kitawayei.”
24662	MRK 10:5	Bade Yesu ikipotesi ma ivavo, “Tami na kami vibeyebeyena ibagibagi ma ko kawaghaseghase kirakai, touna kubina Mosese ina vigheiyena igirumi nana tami kubimi.
24663	MRK 10:6	Bade konotai karenai, maranai Meimeituwa bera tupana ivi tupuwisi, touna ‘rava iyamonisi koroto ma wavine.’
24664	MRK 10:7	‘Ma nuke itupuwa kubina, na vagheina korokoroto asi mamimau ma maduwamau inane kuyowesi ma kakawasi meiteni ini siyagosi,
24665	MRK 10:8	da tousi sago kava.’ Vagheina tousi iya ruwa ma sago.
24666	MRK 10:9	Meimeituwa ivi siyagosi, na iya rava sago ini yamonesi.”
24668	MRK 10:11	Yesu ikipotesi ma ivavo, “Mike da koroto sago kawana ina basarei ma ta wavine ina ravaghi, na iya iti patutu kawana kurina na imadawara.
24671	MRK 10:14	Yesu weni nuke ikitai na ivi nuwaghisi ma ivavo kurisi, “Didayoghoyogho ko voteresi ina piti kuriku, iya koni ghaiyesi, iyamna Meimeituwa ina Koyagha na kama rava weni didayoghoyoghosi nuke na kubisi.
24672	MRK 10:15	Sisiya kamowa akikimi, mike da rava sago iya ere nuwabeibeina Meimeituwa ina Koyagha ita vivi vagheinei kama didayoghoyogho ita vivi vagheina na nuke, nani ravana kara iya Meimeituwa ina Koyagha ina runi.”
24674	MRK 10:17	Bade, nani maranai Yesu ivomeira ina yawara ivi karei inenai, ma koroto sago ivuru kuriya ma maghinonai kaetupinai isoru ma ivi baghai, “Bada beibeim, avai ana berai da yawasa makemake vaghasina ana veiya?”
24675	MRK 10:18	Yesu ivavo kuriya, “Avikubina kuvavo da taku beibeiku? Iya iyai beibeina, Meimeituwa touna kava beibeina.
24676	MRK 10:19	Am vi taravira kubina, tam namada Meimeituwa ina vigheiyena ku sakovi: Iya kwi siraghena; Iya kwa madawara; Iya kwa yapi; Iya kwi wavu wapawapa; Iya kwi bedabeda da rava asi purapura kwi tuwakare yei; Am mamai ma am maduwa kwa vo viviresi.”
24677	MRK 10:20	Ma koroto ivavo kuriya, “Bada, meyameyakuwai da karako, weni vigheiyenisi avoteketeke bubuna yavusi.”
24678	MRK 10:21	Ma Yesu ikita nuwa yuyunei ma ivavo kuriya, “Bera sago kava karakava kwa berai. Kenae ma am purapura tupana yavu kwi gimagimarei ma manena rava keikayokayosi kwa veresi, ma kam maiya Meimeituwa kunumai ina verem. Bade touna kwa berai ina kovi ma kwa piti kwa wagiseku.”
24680	MRK 10:23	Bade Yesu ikita kwavikwaviviro ma ina touvotaghotagho kurisi ivi sisiya ma ivavo bo, “Ipiripiri sasara da rava moumourisi arui Meimeituwa ina Koyaga Yawasa Kuvouna.”