Wildebeest analysis examples for:   byr-byr   Word!    February 24, 2023 at 23:47    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

14  GEN 1:14  Yɨrɨka mudɨkeꞌ kavuryaaꞌ Gotɨyai wɨdɨna “Baaka naangeꞌ (Nyɨlyai), baaka maalɨkeꞌ (lawei), sɨlɨngaamɨnya warana!” Sara wɨdɨna kyaaꞌ nyɨlyai, lawei, sɨlɨngaamɨnya yɨmaꞌnyɨna yaaꞌ. Gotɨyai wɨdɨna yaaꞌ “Yɨrɨkegaaꞌ nyɨla wɨdɨna yana! Sawɨsagaaꞌ lawei, sɨlɨngaamɨnya wɨdɨna yana!” Savɨdaasɨ kwaakevakɨ yɨrɨkesɨ wanyɨwanyasɨ warɨꞌ. Gotɨyare sɨmunya nyɨlyalyɨ lawelyɨ saraarɨna wawɨnya yanyaꞌne saꞌ gavi wakɨna, burɨkegaaꞌne saꞌ gavi wakɨna yaaꞌ. Yɨrɨka daryaai daryaai miꞌnanyɨra, sagaaꞌ.
52  GEN 2:21  Sagaaꞌ Gotɨyai daꞌ “Ataamɨ gavei mwaalya saꞌ kayaaꞌnanyabwi yɨꞌ. Nɨmɨ aꞌmwe gamɨnyɨneꞌ yavɨkarima! Aꞌmwe saꞌ gamɨnyɨ wɨgaimwagathesɨra,” daꞌ Gotɨyai. Sara daka Gotɨyai Ataamɨmɨ se naanga marakakei waꞌdɨꞌnyɨ Ataamɨmɨre laasarɨꞌ galalɨvɨꞌmwagamaaꞌna yaka gamɨre kɨlaakejɨꞌ yɨhula yajɨdaꞌna yaꞌ. Yajɨdaꞌna yaka aꞌmwevɨ laasarɨꞌ yavɨkaryaꞌ. Kyavɨkaryaꞌ Ataamɨ kadɨkaavaꞌ Gotɨyai aꞌmweꞌ wɨmaarina yaꞌ. Wɨmaarina kyaꞌ aꞌmwevɨ Ataamɨ wanganaka “Nɨmɨjɨ avaalyaꞌgɨnyɨra,” wɨdɨna. “Gotɨyai nɨmɨre laasarɨꞌ nyɨlɨvɨꞌmwagakaka gyavɨkariwakeꞌneꞌ ‘Aꞌmweꞌgɨ,’ gɨthɨdeinyɨra,” wɨdɨna yaꞌ. Sayabadaaꞌnyɨ dahaaꞌ aꞌmwe pwai ganɨmaangelyɨ ganaangesɨ sawaaryabadaasɨ yagalyaꞌmakuna yojɨ aꞌmweꞌ kwala maarɨna yojɨ gamɨre aꞌmwesɨ mwaalɨna yakɨlyɨyagaaꞌ kɨyoi yune kɨlaaka gave pɨjɨꞌnanyɨ. Gotɨyai wɨdɨna yaꞌ “Kɨrɨmɨre kaimɨraaya jawakɨnyidewaaihɨlyɨra. Nabaai yɨkurɨyaawiarajɨ mala kayaawaryarajɨ jɨlɨkyaawaryarajɨ yuyangɨ dɨmaremwaalyidewaaihɨlyɨra.” Kannyɨmaayawaarɨ sawaarɨ wagɨla muvwaꞌnyaꞌ. Gotɨyai gamɨ yavɨkaryakengɨ tɨnna dara wanganakeꞌ tewaanya naanga waꞌdɨsɨ wanganakengɨra. Yɨrɨka ata pwina ata purɨdaaꞌnyɨ pwai miꞌnanyɨra sagaaꞌ. Yɨrɨka mudɨkeꞌ kavuraꞌ Gotɨyai gannya wawɨnya miꞌna yaka kwazaaka mwaalaꞌ. “Yɨrɨka daryaai daryaai daryaai darɨꞌ sagaaꞌne saꞌ gavinyaꞌnesɨra,” wɨdaꞌ Gotɨyai.
81  GEN 4:1  Ataamɨjɨ Yɨvasɨ sawaai kaimaleraarɨ wɨmwaaihagi. Kenɨ gannya wawɨnyavɨ yadaasɨ Aivelɨ jɨlɨkyaawaryaraavɨ maremwaalɨna. Pɨgaaꞌ Kenɨ wawɨnyavɨdaasɨ wapaaya maarɨna yaka Gotɨyarɨ wɨmaaryɨna. Aivelɨ sipɨzipɨya tewaanyai maaraka Gotɨyarɨ wɨmaaryɨna. Kumaaryagi tawanakei wɨmaaryaka Aivelɨmɨna Gotɨyai yɨlaaya yɨna yaꞌ. Wapaaya wɨmaaryaka Kenɨmɨna jɨkurya yɨna yaꞌ. Jɨkurya yɨna kyaꞌ Kenɨ sɨnna tɨka kudavaꞌ sagaaꞌ Gotɨyai wɨdɨna “Kenɨ sɨnna tɨka magɨthavanna! Kayaaꞌnanyabwi minnera!” Wɨla dɨvi wawɨnyavɨ aꞌmwera mamwaalyaba Kenɨjɨ Aivelɨjɨ saraai mwaaidakɨri Kenɨ Aivelɨmɨ tamakɨna. Tamakɨna kyaꞌ dɨvi sagaaꞌ Gotɨyai Kenɨmɨ wɨdɨna “Jɨhwaalaangei gazɨyaka?” Sara wɨdɨna kyaꞌ Kenɨ wɨdɨna “Mwanganyɨweinyɨ. Gamɨnyɨ maremwaaidɨnyainyɨ daaka!” Gotɨyai wɨdɨna “Jɨhwaarɨ baarɨꞌ yɨwaa? Jɨhwaalaangare tawejɨꞌ kwaakevakɨ warɨꞌ. Dɨvi sagaaꞌ kwaakevakɨ wawɨnya yaꞌgɨzɨyagaaꞌ wapaaya maalɨke dakanadeigɨnyɨ. Gɨmɨ gazabazaba yamarina jɨtheigɨnyɨ.” Miꞌna wɨdɨna kyaꞌ sagaaꞌ Kenɨ wɨdɨna “Gɨmɨ mala kanyɨramaasaꞌgɨzɨ gazabazaba mwalamarina yɨdeinyɨ. Yamaryadaaꞌmujɨ aꞌmwei nyanganojɨ mala nyɨramakadeinyɨ.” Gotɨyai wɨdɨna “Aawano. Sasareꞌ mika.” Wɨdɨna yaka Gotɨyai “Kenɨmɨ mala narabɨka!” daka Kenɨmɨre yamevɨ pɨkarya yaꞌ. Sagaaꞌ Gotɨyaryabadaasɨ Kenɨ kwaaka Nothɨnei kaanna wɨna yaꞌ. Gamɨre kaimɨraayara kwaaka mudɨkeba mwalaaweva kwaariꞌmasannajɨ, pɨradaazannajɨ yuya kunnya saburana yawɨreva yavɨkaryeꞌ.
161  GEN 7:1  Nowaai aꞌmwe tewaanyai Gotɨyarɨ gyaꞌmwei. Gotɨyai Nowaarɨ wɨdɨna “Sɨpɨyaꞌ angeꞌbɨꞌ saꞌ aalyavɨ aꞌba yɨlaradeꞌ javɨkarideigɨnyɨ. Sɨpɨya maalɨka javɨkarideꞌna miꞌ. Sɨpɨya naangeꞌ javɨkarideigɨnyɨ. Sɨpɨyavɨre yɨdaꞌna saamɨnaangeꞌ anga naangebabɨꞌ javɨkari! Sɨpɨyaꞌ angajɨna lalangyagɨnyaꞌbɨꞌ javɨkari! Yɨdaꞌna kekina laalayagɨnyaꞌbɨꞌ saꞌ duthaakwia! Sɨpɨyaꞌ mɨnyeꞌna amwi pɨrɨꞌ tɨnnyaba pɨrɨꞌ dakineba pɨrɨꞌ javɨkari! Yɨrɨtɨnna munyaba yunebanna yunebanna jɨthaakwia! Tɨkurya tɨnnyaba pɨrɨꞌ aꞌmwera bulyaꞌneꞌ kaanyaꞌ javɨkari!” “Aalya naangeꞌ yunebanna pɨdɨravadesɨ. Sɨmudɨnya yadɨvɨsaraavɨ yuyaraavɨ aalya naangeꞌ wakɨwɨjaꞌ maramɨladere. Kɨrɨꞌ kɨrɨmɨyoihi kɨrɨbwaalɨvavajɨ saraavɨre aꞌmwengɨjɨ sɨpɨyavɨ wɨlɨna jidengihɨlyɨ. Nɨmɨre yagaala gɨthɨdeinyɨ. Saꞌ jɨlɨkyaawarya yɨkurɨyaawia kɨmaaka pɨyoina pɨyoina sɨpɨyavɨ dɨmarulakɨdengɨ. Jɨlɨkyaawarya yɨkurɨyaawia pɨnɨ pɨyoina ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraaina kɨmaaka miꞌ. Sa sɨpɨyavɨ dɨmarulakɨdengɨ. Wapaaya ge ge gɨmɨnyɨne sɨpɨyavɨ wɨlapɨꞌdengɨne wapaaya jovɨrawakya!” Miꞌna wɨdɨna kyaꞌ Nowaai sara yɨna. Miꞌna yɨna kyaꞌ Gotɨyai Nowaarɨ wɨdaꞌ “ Aꞌmwe pwara aꞌmwe pɨnɨ kayaaꞌna yadɨvɨsangɨna gɨmɨ tewaanya yadɨnyaigɨnna sarɨmɨ sɨpɨyavɨ dulyidera. Sawɨta ata yuyi ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraai miꞌna kajɨnnojɨ burɨkeꞌ wakɨdeinyɨra. Yuya baihɨrinɨpɨꞌdengɨra,” wɨdaꞌ Gotɨyai.
185  GEN 8:1  Nowaai sɨpɨyavɨ wɨlaꞌdɨꞌnyɨ Gotɨyai sɨmunya yawɨraꞌ. Yawɨraka yɨhuta wakɨna kyaꞌ aalyaꞌ walyuina yadaasɨ lawe dɨkaai dɨkaai dɨꞌ kwavɨlavaꞌ aalya maalɨka warɨna kyaꞌ, sɨpɨyaꞌ Ararata mugunyavɨ waraꞌ. Kwaraꞌ sawɨta aꞌmwe pwaraare ata sɨvɨlɨraai kajɨnnaꞌ Nowaai sɨpɨyavɨya yɨrɨtɨnnyarɨkɨ baasaka mwasawɨ kaamyaakerɨ marapɨlakwaasɨna yaꞌ. Kwaakevakɨ aalɨbunya waꞌdɨsɨ kaamyaakei pɨlakuna. Pɨlakuna kyaꞌ Nowaai “Aalya tɨvi kyeꞌnɨgwaimwaawɨꞌ daaꞌ?” daka mwasawɨ kwaamɨryarɨ marapɨlakwaasɨna yaꞌ. Aalɨbunyaꞌ kuna waꞌdɨsɨ kwaamɨryai mwalaawiaꞌneba kunewɨ wanganaka ayawɨnna sɨpɨyavɨna bulamwaaina. Bulamwaaina kyaꞌ sawɨta ata pwi yaka ata purɨdaaꞌnyɨ pwaraai kajɨnnaꞌ pɨgaaꞌ Nowaai kwaamɨryarɨ marapɨlakwaasaꞌ. Kamarapɨlakwaasaꞌ sawɨsɨrɨ kwaamɨryai yɨta wolivɨyare kɨwasaꞌ mudɨꞌmɨlamaraawɨna yaꞌ. Kamakabaꞌ Nowaai tɨnna wanganaka “Kwaakevaꞌ yaalɨka menanyɨra,” yawɨraꞌ. Kyawɨraꞌ sawɨta ata pwi ata purɨdaasɨ pwaraai kajɨnnaꞌ pɨgaaꞌ Nowaai kwaamɨryarɨ kamarapɨlakwaasaꞌ saꞌ kwaamɨryai yuna kaanna wɨna yaꞌ. Wɨna kyaꞌ Nowaai sɨpɨyavɨya kaanyaꞌ baasaka wanganaasaꞌ. Tɨnna dara wanganakeꞌ kwaakeꞌ yaalɨkevɨ wanganaꞌ. Mena kwanganaꞌ lawe puꞌna kwavɨlavaꞌ Gotɨyai Nowaarɨ wɨdɨna, “Sarɨmɨ mwasabanna jɨkwalyaabila! Jɨlɨkyaawaryaraavɨ yɨkurɨyaawiaraavɨ dɨvuradɨhalamakwalyaama! Kumɨ sara kwaakevakɨ kwala naanga yariwannɨpɨꞌderera.” Sara wɨdɨna kyaꞌ sɨpɨyavɨdaaꞌnyɨ Nowaalyɨ gamɨre gawaalɨsɨ yuya mwasabanna walyaabɨna yeꞌ. Walyaabɨna kyeꞌ Nowaai sɨmunya yawɨraka “Gotɨyai neyɨvainɨwakeꞌna nɨmɨ Gotɨyai tewannyarɨna yɨlaaya yɨgalɨdeꞌna jɨlɨkyaawarya yɨkurɨyaawia wɨjaawɨwɨnabɨsaꞌ dɨkevɨ gaayadɨka yɨravɨma!” yawɨraka Gotɨyarɨne simɨnyeꞌ lɨvalaabaꞌ. Lɨvalaabaka dɨka mariraꞌna yaka “Jɨlɨkyaawarya yɨkurɨyaawia kɨmaaka mwarikera,” daka maarɨna yaka simɨnye lɨvalaabakevɨ dɨkevɨ marakɨna yaꞌ. Sɨmahurɨka wɨvwasɨꞌna yakevɨdaaꞌnyɨ tɨrɨnya wabatɨrɨnya winnaka Gotɨyai daꞌ “Dɨvi yunegaaꞌ nɨmɨ yeꞌna sɨmudɨnya yadɨvɨsangɨ maramuneinyɨra.”
268  GEN 11:1  Kwaakevakɨ aꞌmwe mwaalesara yagaala avaala pɨrɨꞌna dɨneꞌ. Kumɨ sara kwaaka Sinaana kaanna wɨna yeꞌ. Wɨna yeva dɨneꞌ “Gotɨyai sara nedaꞌ ‘Yuyaba dɨmwalamaryɨla!’ nedaka kɨrɨꞌ nemɨ kwaaka gazabazaba mamwalamaryaanna! Dava nemɨ aꞌmwe naangaina yɨmaꞌnyɨna yaadeine. Nemɨ anga naanga madaatheꞌ nabaai anga saamɨnaangeꞌ sɨlyaꞌbɨsaꞌ madaathera,” dɨneꞌ. Miꞌna dɨneva anga madaapɨjɨ Gotɨyai daka “Nɨmɨ walanganaawɨma!” daka walaabaꞌ. Walaabaka wanganaka “Aꞌmwera kunnya yawɨꞌna yapɨjɨyavɨ sara nyɨpɨdɨka!” daka “Aꞌmwera yagaala geꞌ geꞌ dɨpɨꞌdeꞌnana,” daka taalɨta kagɨnyɨwagaꞌ sagaaꞌ yagaala avaalyaꞌ desara sagaaꞌ yagaala geꞌ geꞌ dɨna yeꞌ. Yagaala geꞌ geꞌ dɨna yeva “Anga naangeba madɨna yɨvanɨgoꞌ warana!” deva mamajeꞌ. Anga mamajara kyeꞌ Gotɨyai wɨdaasɨna kyaꞌ anga gazabazabanna mwalamaryɨna yeꞌ. Anga naangeba yosɨnna yeva sara yagalyaꞌmaꞌnɨka sabanneꞌ dɨnɨkesɨ Baivelɨ. Yagaala geꞌ geꞌ yɨmaꞌnyɨna yakebanne yayaꞌ Baivelɨ sara woꞌnyɨna yaꞌ.
300  GEN 12:1  Gotɨyai Evɨramɨmɨ jaka wɨdɨna “Gɨnnya angebadaaꞌnyɨ dɨwona! Gɨmɨjɨ avaalyaraavɨ jahalyaꞌmakwo! Kwaaka anga dɨmwaaide pɨbanna kagivwarɨdaakwaꞌmujɨ dɨmwaaideigɨnyɨ. Nɨmɨ sainyɨ gɨnnya kaimɨraayangɨ maremwaalɨdeinyɨ. Gɨmɨrera kwala naanga yɨmaꞌnɨpɨꞌdere. Gɨmɨ aꞌmwe naangei jɨmaꞌnadeigɨnyɨ. Yɨ gɨmɨnyɨ jɨwaalɨvavaavɨna aꞌmwe kwaakevakɨ yuneba mwaaidɨvɨsaraavɨ tewaanna yɨdere. Kumɨ sarɨmɨnyɨne tewaanna kyapɨjɨ kumɨnyɨne tewaanna yɨdeinyɨ. Kumɨ sarɨmɨnyɨne kayaaꞌna kyapɨjɨ nɨmɨ kumɨnyɨne kayaaꞌna yɨdeinyɨra,” wɨdaꞌ Gotɨyai.
305  GEN 12:6  Evɨramɨ angeba Sekemɨ kwaaka Kainanɨ mannɨkeba wavɨlaꞌna yaka yɨꞌdarya More mwaalɨna. Mwaalɨna kyaꞌ Gotɨyai Evɨramɨmɨ wɨdaꞌ “Kwaaka Kainanɨ yuneba jɨwaalɨvaangeraavɨ kɨnɨdakaavihɨrɨne yɨhɨzaavɨdeinyɨra.” Miꞌna kudaꞌ Evɨramɨ “Nɨmɨ Gotɨyarɨ yɨlaaya yɨgalɨma! Jɨlɨkyaawaryarɨ wɨjaavɨma!” daka simɨnyeꞌ lɨvalaanna yaka jɨlɨkyaawarya gaayadɨka mariravakeꞌ dɨkeꞌ nasɨꞌna yakevɨdaasɨ Gotɨyarɨ sɨmatɨrɨnya winnaꞌ.
324  GEN 13:5  Evɨramɨ bulɨmakaawoya gɨlyɨvɨta naangejɨyai mwaalaꞌ. Nabaai Lotɨ bulɨmakaawoya gɨlyɨvɨta kɨnɨjɨyai avaalyaba mwaalaꞌ. Mwaalagɨlyaraare jɨlɨkyaawarya wapaaya nyaꞌne maalɨka waraꞌ. Saꞌna Evɨramɨmɨre jɨlɨkyaawarya maremwaaidɨvɨsara Lotɨmɨre jɨlɨkyaawarya maremwaaidɨvɨsara maanga dɨnyɨna yeꞌ. Maanga dɨnyɨna kyeꞌ Evɨramɨ Lotɨmɨ wɨdaꞌ “Mayagaala madakanera! Pɨba kwaaka naanga warɨka. Gɨmɨ tuta pimagɨna dɨwona! Nɨmɨ pimagɨna wɨdera.” Sara kudaꞌ Lotɨ waraata aalya Jothanɨ saba aalɨnakeba dara wanganaꞌ “Ai, Gotɨyare kwaaka tewaanyaba waꞌdɨsɨ kɨrɨꞌ mwaaidɨ daaka? Gotɨyare wawɨnyabɨsabe,” daka Lotɨ walaawaka angeba Sothomɨ angeba Gamora aya kɨba mwaalaꞌ. Sothomɨ mwaalyarajɨ Gamora mwaalyarajɨ aꞌmwe kayaaꞌnanaangera mwaaleꞌ. Lotɨ kwalaawaꞌ Evɨramɨ kwaaka Kainanɨ mwaalɨna yaꞌ.
333  GEN 13:14  Evɨramɨ mwaalɨna kyaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Pina pina dɨmaranganamarya! Yuyaba dangadeva gɨzaavɨdeinyɨ. Gɨmɨ tɨnna kwanganaꞌgɨzɨ saba gɨmɨrebe. Nabaai gɨmɨre kaimɨraayara aꞌmwe naanga yɨmaꞌnɨpɨꞌderera. Aꞌmwera kwaatɨrya ata gibɨꞌdeꞌ mɨka. Gɨmɨre kaimɨraaya kwalaalya mwaaibɨzangɨ ata gibɨꞌdeꞌ mɨka.” Miꞌna kudaꞌ Evɨramɨ kaanna yamarina yaka yɨꞌdarya Maamɨre yɨꞌdarɨgidɨkusaba mwaalaka Gotɨyarɨne simɨnyeꞌ lɨvalaabaꞌ.
358  GEN 14:21  Sothomɨ maremwaalakei Evɨramɨmɨ wɨdaꞌ “Gɨmɨ maꞌmwaanyangɨdaasɨ aꞌmweraavɨjɨ aꞌmwengɨjɨ yanga nyɨjaama! Gɨlyɨvɨsa gɨmɨrengɨra.” Kudaꞌ Evɨramɨ wɨdaꞌ “Nemɨ wapaaya pɨnɨ nɨwo. Miꞌna nɨwoꞌna warana! Aꞌmwe daraai dalyarajɨ kumɨrerajɨ pwara nɨmɨnyɨ marɨgaidaaꞌna nyawaaihasaraavɨ gɨlyɨvɨta pɨnɨ dumaarya! Saꞌ Gotɨyai nyɨgaimwadelyɨra. Gɨmɨnyɨ gɨlyɨvɨsa mamaari yɨdeinyɨra. Nɨmɨ sara yaꞌmujɨ gɨmɨ nadɨthɨka ‘Nɨmɨ Evɨramɨmɨ aꞌmwe naangei wɨmwaaihe!’ dɨwa,” wɨdaꞌ.
362  GEN 15:1  Dɨvi sagaaꞌ Evɨramɨ waja kyaꞌnaꞌ Gotɨyai Evɨramɨmɨ wɨdaꞌ “Lɨka nadɨkwosɨꞌdɨka! Nɨmɨ gɨmɨnyɨ mwata tinyaꞌna saabyainyɨbɨsainyɨ gɨmaredaavɨdeinyɨra. Gɨlyɨvɨta naanga gɨzaavɨdeinyɨ.” Kudaꞌ saꞌ Evɨramɨ Gotɨyarɨ “Nyɨbwaalɨꞌ nyɨjaadeinyɨ daaka? Kanyɨjaavaꞌgɨzɨ nɨmɨ kabalaꞌmujɨ Elɨyaizai nyɨdaayadei nɨmɨre gɨlyɨvɨta yuya mamaari yadelyɨra.” Miꞌna kudaꞌ Gotɨyai wɨdɨna yaꞌ “Elɨyaizai gɨlyɨvɨsa mamaari yadengɨra. Jɨwaalɨꞌ kaimɨraaya pwai kyawakɨnaꞌgɨzɨ gamɨzai maaradengɨra. Sɨlɨngaamɨnyangɨ jɨlanganaawa! Sɨlɨngaamɨnya kwalaalya warɨka keꞌnɨngɨ jɨlanganaawa! Gɨmɨre kaimɨraaya kwalaalya avaaina yɨmaꞌnɨpɨꞌdengɨra.” Sara kudaꞌ Evɨramɨ “Gotɨyai nebwi nyɨdɨwaꞌ,” yawɨraka wɨlɨmwagaraꞌ. Sara kulɨmwagaraꞌ Gotɨyai dɨnyɨna yaꞌ “Aꞌmwe sai sara yawɨꞌmanɨkei dahaaꞌ aꞌmwe yɨdaꞌmaraangei wɨmwaaihɨweꞌna dɨwana.” Sara dɨnyɨna yaka Gotɨyai wɨdaꞌ “Gɨmɨnyɨ kwaaka Kalɨthɨyadaasɨ gɨmakulaabena kwaaka dava gɨzaave.” Kudaꞌ Evɨramɨ wɨdaꞌ “Gotɨyaigɨ, kwaakeꞌ nɨmɨreꞌ be yawɨtaꞌna yawɨrɨdeꞌneka?” Wɨdɨna kyaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Jɨlɨkyaawaryara dɨnyɨmakulaama!” Sara wɨdɨna kyaꞌ Evɨramɨ sara yɨna yaꞌ. Miꞌna makulaabaka bulatamaworipuꞌna yaka wakɨna yaꞌ. Yuta maalɨkeraavɨ tamakɨna yaꞌ. Yuta pwara pɨlavamarina “Mɨwɨta tɨka nyɨna yaana!” deva sagaaꞌ Evɨramɨ tɨnna wanganna yaka marirɨgalaasɨna yaꞌ. Dɨvidaasɨ nyɨlyai walakyaꞌnegaaꞌ nyɨla daavɨna kyaꞌ Evɨramɨ pɨgasaai waja yaꞌnyɨna yaka lɨka yɨna yaꞌ. Miꞌna lɨka yɨna kyaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Evɨramɨ, gɨmɨ aꞌmwe nei jɨmaꞌnadeigɨ sagaaꞌ dɨvaideigɨnyɨ. Dahaaꞌna mɨꞌ. Gɨmɨre kaimɨraayara kwaaka pɨbanna wɨna yapɨjɨ saba mwaaibɨꞌderera. Kwaaka saba mwaalyara ‘Aꞌmwera kumɨzara wawɨnya nedaayɨpɨꞌdera yaadeinaava,’ kadapɨjɨ yɨmaꞌnɨpɨꞌderera. Wawɨnya wɨdaayɨpɨꞌdera kyapɨjɨ kwarame naanga 400 kwavɨlavojɨ sara yɨkamaangera yɨpɨꞌderera. Nɨmɨ karamaꞌmujɨ yɨ gɨmɨre kaimɨraayara ayawɨnna wɨdasaabɨdere. Yɨ gɨlyɨvɨkɨraya kɨnɨjɨ kaanna makabɨna yɨpɨꞌdere,” wɨdaꞌ. Miꞌna kudaꞌ sawɨsaꞌ mena kajɨnnaꞌ Evɨramɨ dara wanganakeꞌ “Ai, dɨkeꞌ mɨwɨsangɨ tɨnnyaba danapɨraalaꞌmanɨka!” Kadaꞌ Gotɨyai gannya kɨwɨnyaꞌ wɨdaꞌ “Kwaaka davakɨ sarɨmɨnɨdakaavihɨrɨna yɨhɨzaawevakɨ,” wɨdaꞌ Gotɨyai.
383  GEN 16:1  Saraayaꞌ Evɨramɨmɨre balaangaꞌ kaimɨraavɨmaayasɨra. Gamɨre wɨdaayadeꞌ Yɨzɨpɨ kwaakebadaaꞌnyɨ mwaalakeꞌ Ehaasɨra. Mwaalɨna kyaꞌ Saraayaꞌ Evɨramɨmɨ wɨdaꞌ “Gɨmɨ Ehaavɨ dɨmaaka! Kamaaraꞌgɨzɨ gamɨ nɨmɨnyɨne kaimɨraayangɨ mɨladengɨra.” Sara kudaꞌ Evɨramɨ Ehaavɨ maarɨna. Maarɨna kyaꞌ Ehaaꞌ kaimɨraavɨmunya yaka “Nɨmɨ munyaꞌnyɨ aꞌmwe naangeꞌnyɨ Saraayaꞌ kaimɨraavɨmaayaꞌ maalɨkesɨ,” yawɨꞌna. Sara yawɨꞌna kyaꞌ Saraayaꞌ Evɨramɨmɨ wɨdaꞌ “Ehaaꞌ nɨmɨnyɨna ‘Saraayaꞌ maalɨkesɨ,’ kunya yawɨꞌna yɨwaꞌdɨꞌ.” Kudaꞌ Evɨramɨ wɨdɨna “Gɨmɨresɨra. Gɨnnya kunya yawɨraꞌgɨzɨ sara ja!” Miꞌna kudaꞌ Saraayaꞌ Ehaavɨna sɨmɨlɨka wɨlɨna yaka “Wawɨnya naanga ja!” dadeꞌ kyaꞌ Ehaaꞌ “Saraayaꞌ kayaaꞌna nyɨvanɨꞌ. Nɨmɨ kaanna wɨma!” daka wɨna yaꞌ.
389  GEN 16:7  Kaanna wɨna yaka aꞌmwera mamwaalya kuneba aalɨyɨmɨnyavɨ sabanna Ehaaꞌ mwalaawɨna yaꞌ. Kamwalaawaꞌ Gotɨyare mamaayai ejelɨyai wanganaka “Ehaaꞌ aagaꞌ kamwaalɨka,” daka wɨdaꞌ “Ehaaꞌ, gazɨneꞌgɨnaka?” Sara kudaꞌ Ehaaꞌ wɨdɨna “Saraayavɨna lɨka bena bamwaaihena.” Wɨdɨna kyaꞌ wɨdaꞌ “Saraayayawɨnna jahalaawa! Yagalaawaꞌgɨzɨ gamɨ savɨ duꞌnadera. Kale gyɨwakeꞌgɨnyɨ gwangamanɨkelyɨra Gotɨyai. Nabaai kaimɨraayai Yɨzɨmelɨ dɨmideꞌgɨnyɨ. Gamɨzai kavɨdaayai malakayaawaryaibɨsai yuyaraavɨ mala tamɨna yadelyɨra. Gɨmɨre kaimɨraayara kwala naanga yɨmaꞌnɨpɨꞌderera.” Sara kudaꞌ Ehaaꞌ dɨna yaꞌ “Gotɨyai nyangadelyɨra.” Dɨvidaaꞌnyɨ Evɨramɨ kwarame 86 kwavɨlavaꞌ sagaaꞌ Ehaaꞌ Yɨzɨmelɨmɨ mɨlaꞌ.
426  GEN 18:1  Evɨraamɨ Maamɨre yɨꞌdaryawɨ mwaaidɨꞌnyɨ Gotɨyai bwanganaꞌ. Evɨraamɨ gannya tɨkuryaba mwaalaka aꞌmwe daraai dalyaraavɨ wanganaka walyuna yaka ata bwaꞌnyɨna yaka wɨdɨna “Nɨmɨjɨ dava dalamwaalyɨla! Wapaaya aalya sarɨmɨnyɨne maarɨdeinyɨ. Aalya yɨnapɨjɨ wapaajɨ napɨjɨ dɨwideihɨlyɨra.” Kumɨ “Yo,” sara kudeꞌ Evɨraamɨ gannya angevɨ yarai wɨlɨna, Seraavɨ wɨdaka “Wapaaya yɨdɨka ja!” kaanyɨveꞌna wawaka jɨlɨkyaawarya maalɨka dɨwɨnyai maarɨna. Maarɨna kyaꞌ wɨdaayadei gurya davɨna yɨdɨka yɨna yakeꞌ Evɨraamɨ wapaaya kumaaryaꞌ kumɨ nyɨna. Miꞌna nyɨna yeva aꞌmwera Evɨraamɨmɨ wɨdeꞌ “Gɨmɨre balaangeꞌ Seraaꞌ gawɨ mwaalɨka?” Sara kudeꞌ Evɨraamɨ wɨdaꞌ “Angevɨ wɨlarɨꞌ.” Kudaꞌ pwai wɨdɨna “Kwarame mudɨkeꞌ kwavɨlavojɨ nɨmɨ yagalaawɨdehaaꞌ Seraaꞌ kaimɨraayarɨ mɨladesɨra.” Miꞌna kudaꞌ Seraaꞌ yagaala davɨ wɨꞌnaka yɨmunna jɨka gyaka dɨna “Naarɨmɨ sayoinaai aꞌmwe neyoinaalyɨra. Kaimɨraayai gara mɨlɨdeꞌnanaka! Nɨmɨ aꞌmwe neꞌnyɨra.” Sara yawɨꞌna kyaꞌ Gotɨyai Evɨraamɨmɨ wɨdaꞌ “Seraaꞌ jɨka baaꞌna gyɨwaka? Gotɨyainyɨ yuyangɨ yɨdeinyɨra. Gamɨ saꞌ dɨwɨjaꞌ kwarame pɨrɨꞌ kwavɨlavojɨ kaimɨraayarɨ mɨladesɨ.” Miꞌna kudaꞌ Seraaꞌ lɨka yaka “Ai, nɨmɨ jɨka magyɨwa.” Sara kudaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Gɨmɨ jɨka gyɨwaano.”
441  GEN 18:16  Aꞌmwe daraai dai Evɨraamɨmɨ angevɨdaaꞌnyɨ “Sothomɨ angebanneinera,” deva kaanna wɨna. Evɨraamɨjɨ pwalyɨ maalɨkebanna wɨna. Maalɨkebanna wɨna kyagi Gotɨyai wɨdaꞌ “ ‘Sothomɨ mwaalyarajɨ Gamora mwaalyarajɨ aꞌmwe kayaaꞌnanaangerera,’ sara wɨꞌnadɨnyarera. Nɨmɨ walanganɨma! Aꞌmwe kayaaꞌnanaangeraavɨ sara wanganaꞌmuri nɨmɨ tamakɨdeinyɨra.” Aꞌmweraai “Naarɨmɨ walaawaka!” dahɨla walaawɨna kyagi Evɨraamɨ Gotɨyarɨ wɨdaꞌ “Aꞌmwe tewaanyarajɨ mwaaipɨjara nabaai dɨramakɨdeigɨ daaka? Aꞌmwe tewaanya nɨmɨre ata sɨvɨlɨraai aꞌmwe pware ata sɨvɨlɨraai aꞌmwe pware atɨraaina (50) mwaaidapɨjɨ anga naanga yuyaburaavɨ dɨramakɨdeigɨ daaka? Gɨmɨ kwaaka yuyavakɨ maremwaaidɨnyaigɨnyɨ. Gɨmɨ gazagaasagaaꞌ tewaanna yadɨnyaigɨnyɨra.” Sara kudaꞌ Gotɨyai wɨdɨna “Aꞌmwe nyɨdɨwaanyara mwaaidapɨjɨ anga naanga yuyaburaavɨ maramaki yɨdeinyɨra.” Sara kudaꞌ Evɨraamɨ Gotɨyarɨ aꞌmwe tewaanya ata sɨvɨlɨraai, ata sɨvɨlɨraai ata pwina saraavɨna kudaꞌ Gotɨyai “Maramaki yɨdera,” wɨdaꞌ. Sara wɨdɨna kyaꞌ Evɨraamɨ aꞌmwe tewaanya ata sɨvɨlɨraai, ata sɨvɨlɨraalyaraavɨna kudaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Angeba maramaki yɨdera.” Sara wɨdɨna kyaꞌ Evɨraamɨ aꞌmwe tewaanya ata sɨvɨlɨraai, atɨraalyaraavɨna ayawɨ kudaꞌ Gotɨyai ayawɨ wɨdaꞌ. Sara wɨdɨna kyaꞌ Evɨraamɨ aꞌmwe tewaanya ata sɨvɨlɨraalyaraavɨna ayawɨ kudaꞌ Gotɨyai ayawɨ wɨdaꞌ. Kudaꞌ Evɨraamɨ aayagaaꞌ wɨdaꞌ “Nɨmɨnyɨna sɨnna tɨka magɨthavannera! Nɨmɨ gave pɨgaaꞌna gɨthɨma! Aꞌmwe tewaanya nɨmɨre atɨraalyara mwaaidapɨjɨ anga naangangɨ dɨramakɨdeigɨ daaka?” Miꞌna wɨdɨna kyaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Aawano. Aꞌmwe tewaanya atɨraalyara mwaaidapɨjɨ anga naangengɨ maramaki yɨdeinyɨra.” Miꞌna wɨdaka Gotɨyai kaanna wɨna yaꞌ. Wɨna kyaꞌ Evɨraamɨ gannya angewɨnna yagalaawɨna yaꞌ.
459  GEN 19:1  Sawɨsaburɨ Sothomɨ angeburɨnna ejelɨyaraai walaabahi. Aꞌmwe Lotɨ tɨkuryaba mwaaidɨꞌnyɨ ejelɨyaraai kulaabahi Lotɨ wɨdaꞌ “Ata bwaꞌnaana! Nɨmɨre angevɨna kaanya wawaajɨ anga savɨ waꞌmwaraana!” Kudaꞌ ejelɨyaraai wɨdahi “Aala, mwasaba se waꞌmwaraka!” Sara wɨdɨna kyagi Lotɨ “Nɨmɨre angevɨ waraana! ‘Aala,’ beꞌna dɨwaala? Nɨmɨre angevɨ waꞌmwaraana?” Saꞌ kudaꞌ gamɨjɨ wɨlɨna yeva wapaaya nyɨna yeꞌ.
462  GEN 19:4  Ejelɨyaraai “Naarɨmɨ se waꞌmwaraka!” dahɨla yamaze yɨnaꞌna yadakɨlyɨ Sothomɨ mwaalyara kaanna bɨna yeva Lotɨmɨ jaka wɨdɨna “Aꞌmweraai gawɨ mwaaihɨla? Dɨmakwalyaama! Nemɨ saraarɨ ata lɨmwanna yaana!” Sara kudeꞌ Lotɨ walyuna yaka kaanya tihɨꞌna yaꞌ. Tihɨraka kumɨnyɨ wɨdaꞌ “Sarɨmɨ kayaaꞌna mipɨnera! Nɨmɨre taayawaai saaigɨꞌnyawaai mwaaihɨlyawaarɨ dɨmaarila! Aꞌmweraarɨna myawɨpɨnera!” Miꞌna kudaꞌ Sothomɨ mwaalyara wɨdeꞌ “Gɨmɨ maaveigɨnyɨra. Nemɨnyɨna gɨmɨ dɨnemaremwaaideigɨ daaka! Gɨmɨnyɨna naangevaꞌna kayaaꞌna yaana! Baaꞌna nedɨwaana!” Sara kudeꞌ ejelɨyaraai Lotɨmɨ angevɨdaaꞌnyɨ mwagiꞌnamaata yagɨla kaanya tihɨꞌna yagi. Tihɨꞌna yagɨla Sothomɨ mwaalyaraavɨ tɨnna galapɨnyɨwanna kyagi Sothomɨ mwaalyara tɨnna mwanganyeva “Kaanyaꞌ gavanaka?” deva deva tɨnna wanganyɨꞌmaaꞌna yeꞌ.
470  GEN 19:12  Ejelɨyaraai Lotɨmɨ wɨdahi “Gotɨyai ‘Aꞌmwe anga davanyara kayaaꞌna yadɨvɨsara daaka?’ daka yawɨraꞌ. Anga davɨdaaꞌnyɨ kɨnɨdakaavihi dɨwila! Naarɨmɨ woꞌdaaina yakadera.” Miꞌna kudahi Lotɨ aꞌmweraai gamɨre taayawaarɨ maaryaꞌneraarɨ kaanna wɨna yaka yagaala wɨdaꞌ “Nemɨ yarai lɨkaanya wawaana! Anga dava kayaaka yadevera.” Sara kudaꞌ saꞌ aꞌmweraai kadɨka muꞌnyɨ yagɨla saba mwaalagi.
473  GEN 19:15  Yɨrɨkeꞌ gaai puꞌdaasɨyagaaꞌ dɨkaaꞌna, ejelɨyaraai Lotɨmɨ yagaala naanga wɨdɨna “Dahaasagaaꞌ nemɨ yarai kaanyaana!” Wɨdɨna kyagi Lotɨ kave mwaalɨna kyaꞌ saraai Lotɨmɨjɨ gannya aꞌmwevɨjɨ kɨrɨnnya taayawaarɨjɨ “Yarai kaanyaana!” wɨdahɨla magapɨrina yagɨla angebadaaꞌnyɨ kaanna makuna yagi. Ejelɨyaraai wɨdɨna “Yarai, yarai, ayahi tɨgɨnyɨmaꞌnya mipɨnera! Mugunyavɨna lɨkaanya jɨlaawila! Nabaibɨthɨka!” Sara wɨdɨna kyagi Lotɨ wɨdaꞌ “Mugunyavɨna kaanya yɨlaawiaꞌna lɨka yɨwana. Angebanna yayaꞌ Sawa nɨmɨ wɨlaawɨjɨwana?” Kudaꞌ ejelɨyaraai wɨdahi “Yo, yarai.”
488  GEN 19:30  Dɨvi sagaaꞌ Lotɨ Sawa angeba mwaalyaꞌnei lɨka yadaaꞌnyɨ gamɨjɨ gamɨre taayawaalyɨ mugunyangɨna kaanna waweva simaangeyawɨ mwaalɨna. Mwaaidapɨjɨ aꞌmwe sɨraangeꞌ gyaꞌmwevɨ wɨdaꞌ “Aꞌmweraai nehɨmaarikadeꞌnaai mamwaalyɨgoi. Nehɨrɨnɨmaangerɨ aalya waainɨyaꞌ wɨjaavakadera. Miꞌna wɨjaavakwoihɨri kaimɨraaya mɨlakadeꞌnaarɨneꞌ sɨnnawɨ nɨmɨjɨ gamɨjɨ se waraka! Dɨvi gɨmɨjɨ se darila!” Sawɨsavɨ sɨraangeꞌ sara kyaꞌ saꞌ myawɨryaꞌ Lotɨ. Sawɨta pɨri ganyaabulaangesɨ waragɨla sagaaꞌ sɨmunya myawɨryaꞌ. Kɨnadaai sara yɨ sɨraangeꞌ kaimɨraaya Mawaavɨrɨ mɨlaꞌ. Yɨ ganyaabulaangeꞌ kaimɨraaya Amonɨmɨ mɨlaꞌ. Savɨdaaꞌnyɨ Mawaavɨrava Amonɨmɨvava yɨmaꞌnyɨna yeꞌ.
497  GEN 20:1  Evɨraamɨ Yɨꞌdarya Maamɨredaaꞌnyɨ Kwaaka Geraanei kaanna wɨna yaꞌ. Wɨna yaka ayagaaꞌ aꞌmweraavɨneꞌna lɨka yaka wɨdaꞌ “Seraaꞌ nyaꞌmwesɨra.” Sara kudaꞌ Avimɨlekɨ Geraa maremwaaidei Seraavɨ gannya angevɨ wakaꞌ. Sawɨta sagaaꞌ wajaꞌ kyaꞌnaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Aꞌmwe pware balaangeꞌ maꞌmwaana. Sayaba dɨvaideigɨnyɨra.” Avimɨlekɨ Seraavɨ kwala mamaaryaka Gotɨyarɨ wɨdaꞌ “Nɨmɨnyɨjɨ nɨmɨre maremwaaidɨnyaraavɨjɨ dɨramakɨjɨwaana? Evɨraamɨ nyɨdɨwaꞌdɨꞌ ‘Gamɨ nyaꞌmwesɨra.’ Nabaai Seraaꞌ nyɨdɨwaꞌdɨꞌ ‘Evɨraamɨ nyaꞌmwelyɨra.’ ” Wɨdɨna kyaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Saꞌ yawɨꞌmwa. Gɨmɨnyɨne ‘Avimɨlekɨ kayaaꞌna nyadɨꞌ! Seraavɨ mamaarannera!’ dena navɨka gɨmwaaihe. Evɨraamɨmɨne Seraavɨ ayawɨ dumaarya! Gamɨ sai nɨmɨnyɨne wɨdadelyɨra. Gamɨ ‘Avimɨlekɨ nabaladɨka!’ dozɨ Gotɨyainyɨ yagaala nyɨdathera,” wɨdaꞌ Gotɨyai.
523  GEN 21:9  Ehaavɨre kaimalei Yɨzɨmelɨ Aazakɨmɨ maanga dada mala tamɨna yadaaꞌnyɨ Seraaꞌ wanganaka Evɨraamɨmɨ wɨdaꞌ “Ehaasɨ gamɨre kaimɨraayalyɨ sawaarɨ duthaaso! Gɨmɨ balaꞌgɨzɨ ‘Yɨzɨmelɨ nɨmɨre gɨlyɨvɨsa namaaradɨka!’ daꞌgɨzɨ duthaaso!” Miꞌna kudaꞌ Evɨraamɨmɨ gannya kaimɨraayaryaba kale wiaꞌ. Kale wiadaaꞌnyɨ Gotɨyai wɨdɨna “Ehaasɨ Yɨzɨmelɨjɨ sawaarɨna kale magyannera! Dɨvi sagaaꞌ gɨmɨre kaimɨraaya Yɨzɨmelɨmɨre kwala naanga yɨrɨvadengɨ. Saꞌ Aazakɨ jɨwaalɨvaanga nebulyai naangelyɨra.” Yɨrɨka kavuraꞌ Evɨraamɨ Ehaavɨne wapaajɨ aalyasɨ wɨjaavaka wɨdaꞌ “Dahaaꞌ dɨwila!” Kudaꞌ kɨnaai yagalyaꞌmaꞌna yagɨla kaanna kaanna yamaryagɨla kwaaka kayaaꞌna naanga Bɨyazivana yɨꞌmaꞌna. Yɨꞌmaꞌna kyagi dɨvidaasɨ aalɨtala kuneꞌ waꞌdɨsɨ yɨta maalɨkikɨ yɨkaavɨlyavɨ Ehaaꞌ Yɨzɨmelɨmɨ yagalyaꞌmavaka pɨba mwaalɨna yaꞌ. Mwaalakebadaaꞌnyɨ dɨna “ ‘Nɨmɨre kaimalei baladerɨ tɨnna nangamudɨka!’ dena yɨkaavɨlyavɨ mwaaidɨsɨ pɨba mwaaimwa.” Sara dɨna kyaꞌ Gotɨyare mamaayai ejelɨyai Ehaavɨ jaka wɨdɨna “Lɨka minnera! Yɨzɨmelɨ kɨnna dadaasɨ wɨꞌnɨwa. Gamɨ mwaalajare kwala naanga yadengɨ.” Sagaaꞌ Gotɨyai aalɨyɨmɨnyavɨ yɨbwarɨdaakwaꞌ. Kyɨbwarɨdaakwaꞌ Ehaaꞌ aalya yɨrɨna yaka gawaalɨvɨ wirina yaꞌ. Yɨzɨmelɨ aꞌmwei yɨmaꞌnaka Kwaaka Paraanɨ mwaalaꞌ. “Aꞌmwe Yɨzɨpɨ mwaalyaꞌ maarana!” Ehaaꞌ daka maaraka Yɨzɨmelɨmɨna wɨjaavaꞌ.
536  GEN 21:22  Avimɨlekɨjɨ gannya aꞌmwe naangelyɨ saraai Evɨraamɨmyawɨnna bahɨla wɨdɨna “Gotɨyai gɨhaimwadelyɨra. Gɨmɨnyɨne jaꞌmweinyɨ yɨmaꞌnɨgeinyɨra. ‘Yuyagaaꞌ jaꞌmwei yɨmaꞌnɨdeinyɨ,’ nebwina nyɨdana! Kwaasɨ nadɨthɨka!” Sara wɨdɨna kyaꞌ Evɨraamɨ wɨdaꞌ “Avimɨlekɨ, jaꞌmweinyɨ. Sara dɨwaanyaꞌ gɨmɨre gɨthaayadɨvɨsara nemɨre aalɨbunyavɨ kuka maꞌmwaava.” Kudaꞌ Avimɨlekɨ “Nɨmɨ mujɨweinyɨra,” yawɨraka wɨdaꞌ “Yagaala daꞌ myawɨriwana.” Sara kudaꞌ Evɨraamɨ jɨlɨkyaawarya Avimɨlekɨmɨne wɨmaaryaꞌ. Nabaai sipɨzipɨya dɨwɨnya dawaai dawaai dawaai daꞌ gavinya pɨba wɨmwaaihɨna yaꞌ. Wɨmwaaihɨna kyaꞌ Avimɨlekɨ wɨdaꞌ “Sa gavinya pɨba beꞌna wɨmwaihɨwaana?” Miꞌna kudaꞌ Evɨraamɨ wɨdɨna “Sipɨzipɨya sa dɨmaaꞌdengɨna aꞌmwe pwara yawɨpɨꞌdeꞌ ‘Evɨraamɨ aalɨhavi’ nɨnnya’ lɨkɨnɨkesɨra,’ ” wɨdaꞌ. Savɨdaasɨ kwaakavɨne yayaꞌ Bɨyaziva wɨdɨna yaꞌ Evɨraamɨ.
549  GEN 22:1  Dɨvidaaꞌnyɨ Gotɨyai daka “Evɨraamɨ gara yadelaka?” wɨdaꞌ “Aazakɨmɨna yɨlaaya naanga yadɨnyaigɨnyɨra. Gamɨnyɨ Moraaya kwaakevɨna dɨmakwodeigɨnyɨra. Mugunya savɨ Aazakɨmɨ dɨkevɨ dɨmariraꞌdelyɨra. ‘Gotɨyarɨna wɨjaavɨdeinyɨ,’ dɨthadeigɨnyɨra.” Miꞌna kudaꞌ yɨrɨkeꞌ kavuraꞌ Evɨraamɨ jɨlɨkyaawarya dogiyavɨ dɨkɨraya yɨlakɨna kyaꞌ Aazakɨjɨ wawɨnya wɨdaayadisaraalyɨ gamɨjɨ wɨna. Kaanya kuna yadaaꞌnyɨ sawɨta pɨryaai kajɨnnaꞌ Moraayana kwaaka yɨꞌmavaawɨna yeꞌ. Yɨꞌmavaawɨna kyeꞌ Evɨraamɨ wawɨnya wɨdaayadisaraarɨ wɨdɨna “Dava jemwaalyɨla! Nɨmɨjɨ kaimɨraayalyɨ sainaai mugunyavɨna yɨlaawaka! Gotɨyarɨna wɨdakadera. Miꞌna wɨdakwoihɨri naarɨmɨ yagalaawakadera.” Sara wɨdɨna yaka Evɨraamɨ kwaariꞌmatasɨ dɨkesɨ yengwɨtavamakuna yaꞌ. Aazakɨ dɨkɨraya makuna yaꞌ. Kaanna yɨlaawɨna yadaakɨri Aazakɨ Evɨraamɨmɨ wɨdaꞌ “Nɨmwai, jɨlɨkyaawarya Gotɨyarɨne wɨjaavakadei gavanako?” Kudaꞌ Evɨraamɨ wɨdaꞌ “Nyɨbwaalɨꞌ, Gotɨyai jɨlɨkyaawaryarɨ nehɨzaavadelyɨra.” Sabanna yɨlyɨꞌmavaawɨna kyagi Evɨraamɨ simɨnyeꞌ lɨvalaabaka dɨke yabɨlɨngaka Aazakɨmɨ wɨla marapwɨyɨna yaka dɨka yabɨlɨngakevɨ aꞌbadaaꞌnyɨ yɨlamaarakɨna yaka kwaariꞌmata maarɨna yaka dɨna “Nɨmɨ daakwɨma kwaariꞌmata dasɨ!” Kadaꞌ Gotɨyare ejelɨyai jaka wɨdaꞌ “Jɨwaalɨvɨ maramakɨnnera! ‘Dahaaꞌ Evɨraamɨ nɨmɨrebwi yadelyɨra,’ daka Gotɨyai gɨmɨnyɨna yawɨꞌmwaꞌ.” Miꞌna wɨdɨna kyaꞌ Evɨraamɨ tɨnna dara wanganakeꞌ “Jɨlɨkyaawaryarɨ yɨsɨkɨ gɨlaꞌmwannaꞌna yɨwakeꞌ daaka!” Gawaalɨvɨ wɨlyaꞌ yaarɨna yaka gɨlaꞌmwannaꞌdɨꞌnyɨyai maarɨna yaka tamɨna yaka simɨnyevɨ yɨlamarakɨna yaka dɨka yɨraꞌna yaka Gotɨyarɨ wina yaꞌ. Evɨraamɨ yɨleyagaala wɨdaꞌ “Dava Gotɨyai nejaavaderyaba.” Nabaai Gotɨyai Evɨraamɨmɨ jaka wɨdaꞌ “Nɨnnya yayaꞌna gɨthɨvanɨgeꞌ ‘Nyɨbwaalɨꞌ Aazakɨmɨ Gotɨyarɨna wɨjaavɨma!’ dɨwaanyaꞌna gɨmɨre kaimɨraayara sɨlɨngaamɨnya yuyabɨsara kwala naanga naanga yɨrɨpɨꞌderera. Yɨ kumɨ sara kunnya y’ kamaangeraavɨ maremwaaibɨꞌderera. Yɨ kumɨnyɨna nɨmɨ aꞌmwe kwaakevakɨ mwaalyaraavɨne tewaanna yɨderera,” wɨdaꞌ Gotɨyai. Miꞌna kudaꞌ Evɨraamɨjɨ Aazakɨjɨ walaabɨna kyagi Evɨraamɨmɨre wawɨnya yadisaraalyɨ ayawɨ Bɨyazivana bɨna yeꞌ.
573  GEN 23:1  Seraaꞌ kwarame 127 kwavɨlavaꞌ Evɨronɨ angeba balaꞌ. Kabalaꞌ Evɨraamɨ kɨnna dɨna. Miꞌna kɨnna dɨna yaka Evɨraamɨ Etɨyaraavɨ wɨdaꞌ “Kwaaka daꞌ nɨmɨreꞌ daaka! Mudɨkeinyɨra. Nɨnnya aꞌmweꞌ wakɨdeꞌna kwaaka pɨrɨꞌ nyɨjaayɨla!” Sara kudaꞌ Etɨyara wɨdeꞌ “Aꞌmwe naangeigɨ, nemɨre gɨlaaya wakadaanyaba saba gɨnnya aꞌmweꞌ dakya tewaanyaba!” Sara kudeꞌ Evɨraamɨ “Su!” daka wɨdaꞌ “Simaanga Maakɨpela sabanna nɨgwɨmubya yɨhidera.” Kwaaka savɨ gyakwai Epɨronɨ Evɨraamɨmɨ wɨdaꞌ “Gazare wɨjaavɨna yɨdeinyɨra.” Miꞌna kudaꞌ “Kwaakaꞌna nɨgwia gɨzaavɨdera. Nɨgwia gara gara gɨzaavɨjɨwano?” Epɨronɨ wɨdaꞌ “Aꞌmwera ‘Gɨlaaya wakaana!’ dadɨvɨꞌ 90 kinaaya mubadɨvɨsasɨra. Nyaꞌmweigɨ nɨgwia warana! Gɨnnya aꞌmweꞌ dakya!” Sara kudaꞌ Evɨraamɨ Epɨronɨmɨne nɨgwia wɨjavadaaꞌnyɨ aꞌmwe yuyara banganaraꞌ. Kwaaka miꞌna mubaka Maamɨre kwaaka saba simaangevɨ Seraavɨ wakaꞌ.
593  GEN 24:1  Evɨraamɨ aꞌmwe nei mwaalaka gannya wawɨnya wɨdaayade naangerɨ jaka wɨdaka wɨdɨna “Nɨmɨre kaimɨraayarɨne aꞌmweꞌ dumaaridera. Kainanɨ mwaalyaraayawɨnna munnera! Nɨmɨre avaalyaraayawɨnna kaanya wawaꞌgɨzɨ dɨmaraawɨde. Yagaala naangaꞌ Gotɨyaryaba ‘Evɨraamɨgɨ nyɨdɨwaanyaꞌ sara yɨdeinyɨra,’ nyɨdana!” Wɨdɨna kyaꞌ wawɨnya wɨdaayadei yagaala Evɨraamɨ wɨdake wɨdaꞌ “Aꞌmweꞌ ‘Sabanna kaanna mwɨyɨ yɨdeꞌnyɨ,’ kanyɨdozɨ gamɨre kwaakevɨna Aazakɨmɨ makabɨna yɨdeinyɨ da?” Sara kudaꞌ Evɨraamɨ wɨdɨna “Arɨkawɨnyɨra. Nɨnnya kaimɨraayai mamakunnera! Gotɨyai gannya mamaayarɨ yaasɨna kyojɨ gamɨ gɨmɨnyɨne tewaanna yadelyɨra. Aꞌmweꞌ ‘Aalo,’ kadozɨ, ‘Kaanya muwɨnera!’ kagɨthozɨ gɨmɨre wawɨnya miꞌnanyɨra. Waramaryana!” Miꞌna wɨdɨna kyaꞌ wawɨnya wɨdaayadei wɨdaꞌ “Gɨmɨ dɨwaanyabwi yɨdeinyɨra.”
602  GEN 24:10  Evɨraamɨmɨre wɨdaayadei kaanya wawaka narɨnna, nɨgwia, gɨlyɨvɨta naanga maaraka kaamelɨya atɨraalyangɨ gɨlyɨvɨsa yɨlamarakaka kaanna makuna. Makuna yaka kwaaka Mezapotemɨyana yɨꞌmavaawɨna yaka angeba Aaranɨ aalɨkaviꞌnɨnnyayaba mwaalɨna. Gamɨre kaamelɨyara sɨvɨla tɨkaꞌna aalɨkaviꞌnɨnnyayaba mwaalɨna. Mwaalɨna kyaꞌ Evɨraamɨmɨre wɨdaayadei Gotɨyarɨ wɨdɨna “Gotɨyaigɨ, Evɨraamɨmɨne tewaanna yɨjaꞌ gɨmɨre asɨrɨna wɨma! Davanya sɨdɨraaya aalɨkavi’ nɨnnyavɨna kulaabapɨjɨ sɨdɨraaya pɨrɨꞌ kulaabozɨ ‘Aalyaꞌ dɨnyɨrya!’ sara kudaꞌmujɨ aalyaꞌ nyɨryojɨ nabaai nɨmɨre kaamelɨyaraavɨne aalyaꞌ kwiryojɨ yawɨꞌna yɨdera ‘Aazakɨmɨneꞌ daaka aꞌmwe dava!’ dɨdeinyɨra,” wɨdaꞌ.
607  GEN 24:15  Gotɨyarɨ wɨdadaaꞌnyɨyagaaꞌ sɨdɨraaya Revekaaꞌ aalyaꞌna bɨna. Sɨdɨraaya saꞌ nawɨꞌnyaꞌ kwala mamaaryaꞌ mwaalɨna yakesɨ. Evɨraamɨmɨre wawɨnya wɨdaayadei wanganaka wɨdaꞌ “Aalyaꞌ nyɨryaama! Nɨma!” Miꞌna kudaꞌ Revekaaꞌ aalyaꞌ yarai yɨrɨna yaka wɨjaavɨna. Sara yaka wɨdaꞌ “Nabaai gɨmɨre kaamelɨyaraavɨne aalyaꞌ pɨrɨsɨ wirima!” Sara wɨdakeꞌ yadaaꞌnyɨ Evɨraamɨmɨre wɨdaayadei tɨnna wanganaꞌ. Revekaavɨne sɨnna kadɨtaavarya gɨlɨraka wɨjaavɨna yaka wɨdaꞌ “Gɨmaamaangei aaihwareꞌgɨnaka? Gɨmaamaangere angevɨ gavinyavɨ nɨmɨ mwaalɨdeinyɨ dɨngaka?” Kudaꞌ Revekaaꞌ wɨdaꞌ “Betɨyɨwelɨmɨreꞌnyɨra. Naawomɨ balaangeꞌ Milɨkaaꞌ gamɨzai mɨlaꞌ. Nɨmware anga wapaaya waꞌdevɨ dɨmwaaideigɨnyɨra,” wɨdaꞌ.
620  GEN 24:28  Revekaaꞌ “Nɨwaavɨ wɨdɨma!” daka kaanyɨveꞌna wɨna. Dɨvi gathaakaangei Laivanɨ aalɨbunyayabanna baka wɨdaꞌ “Ata bwaꞌnaka! Kaajo! Nemɨre angevɨ tewaanya yɨwevɨ dɨmwaalo!” Sara kudaꞌ Evɨraamɨmɨre wɨdaayadelyɨ Laivanɨjɨ wawagi.
624  GEN 24:32  Laivanɨ kaamelɨyaraavɨne wapaaya wɨmaarina yaka aalya yɨnyaꞌnesɨ wapaayajɨ maarɨna yaka Evɨraamɨmɨre wɨdaayaderɨ wɨjaavɨna yaꞌ. Wɨjaavɨna kyaꞌ saꞌ wɨdaayadei wɨdɨna “Sɨnnawɨ sagaaꞌ ‘Nɨmɨ wɨlaabena nɨmɨre wawɨnyaꞌ berɨvaka?’ dena dɨnyuꞌnyi! Nɨmɨre dɨwɨjavɨ kanyuꞌnapɨjɨ nɨmɨ wapaa nɨdera. Evɨraamɨmɨre wawɨnya wɨdaayadɨnyainyɨ naangeinyɨ Gotɨyai Evɨraamɨmɨne tewaanna kyaꞌ gɨlyɨvɨkɨravɨnakelyɨra. Seraasɨ Evɨraamɨjɨ aꞌmwe neyoi kyɨmaꞌnagi Seraaꞌ kaimalei kamɨlaꞌ kaimalerɨ Aazakɨ yayaꞌ woꞌnaꞌ. Evɨraamɨ kabalojɨ Aazakɨ gɨlyɨvɨta yuya maaradelyɨra. Evɨraamɨ nyɨdaꞌ ‘Kaanna wɨjaꞌ nɨmɨjɨ avaalyaraavɨreba Aazakɨmɨne aꞌmweꞌ dɨvɨramaaꞌ! Gotɨyai gɨhaimwagadeigɨnyɨra. Aꞌmweꞌ kagɨthozɨ “Kaanna mwɨyɨ yɨdeꞌnyɨ,” wawɨnya gɨmɨreꞌ mɨꞌ,’ sara nyɨdaꞌ Evɨraamɨ. Nɨmɨ aalɨbunyayabanna bena Gotɨyarɨ wɨdɨwa ‘Aazakɨmɨre balaangaꞌ yɨmaꞌnadevɨ nyɨbwarɨdaakwia!’ Kudɨwa Gotɨyai Revekaavɨ nyɨbwarɨdaakwɨwaꞌ. Evɨraamɨmɨre gawaalɨvɨne aꞌmweꞌ Revekaaꞌ dumaarijɨwaai? ‘Nɨmɨ yawɨrɨdeꞌna kɨrɨmɨre sɨmunya yawɨꞌdita nyɨjɨla!’ Nɨmɨ yɨhuꞌnɨma!” wɨdɨna yaꞌ.
642  GEN 24:50  Revekaavɨre ganɨmaangei Betɨyɨwelɨjɨ Laivanɨjɨ sanɨdaai wɨdahi “Gotɨyai dara yakeꞌ naarɨmɨ yagaala madakanera! Revekaavɨ dɨmakwona!” Miꞌna kudahi Evɨraamɨmɨre wɨdaayadei gɨlyɨvɨta naanga yanga mudaꞌ. Mwanyavɨ “Nɨmɨ wɨma!” dadaaꞌnyɨ Revekaavɨre ganaangesɨ gathaakaangelyɨ wɨdahi “Dava sawɨta atɨraai mwaalakɨri dɨwidewaaihɨlyɨ.” Saꞌ Evɨraamɨmɨre wɨdaayadei wɨdaꞌ “Aala. Dahaaꞌ kaanna wɨdera.” Sara kudaꞌ Revekaavɨ wɨdahi “Dahaaꞌ gamɨjɨ dɨwijɨwaai?” Revekaaꞌ wɨdaꞌ “Nɨmɨ kaanna wɨdera.” Sara kudaꞌ gyaꞌmwelyɨ ganaangesɨ sawaai wɨdahi “Gɨmɨ kaimɨraaya kwala naanga maaꞌdɨzara kunnya yɨkamaangeraavɨ maremwaaibɨꞌderera.” Miꞌna kudahi Evɨraamɨmɨre wɨdaayadei Revekaavɨjɨ gamɨre wɨdaayadɨvɨsangɨjɨ maarɨna kyaꞌ kumɨ kaanna wɨna yeꞌ.
686  GEN 25:27  Kɨdaraai aꞌmweraai kyɨmaꞌnagi yɨ Yɨzoi yɨkurɨyaawɨhayaꞌna yakelyɨ. Yɨ Jaikopɨ gannya wawɨnyanna yɨwaainada angebanna mwaaidelyɨ. Yɨkurɨyaawia kamaaraꞌ waburyaꞌna wiakei Aazakɨ Yɨzorɨ yɨlaaya marina yaꞌ. Revekaaꞌ Jaikopɨmɨ yɨlaaya maryaꞌ. Pɨgaaꞌ Jaikopɨ yɨwaadabe yɨraaina yakegaaꞌ Yɨzoi mɨjɨka wiakei yɨꞌdaryavɨdaasɨ wɨlaabaꞌ. Wɨlaabaka Jaikopɨmɨ wɨdaꞌ “Wapaaya wayaaka pɨrɨꞌ nyɨjaama!” Miꞌna kudaꞌ Jaikopɨ wɨdaꞌ “Sɨnnawɨ sagaaꞌ sɨraangebwina gɨmubɨma! ‘Nɨmɨ aꞌmwe naanga yɨmaꞌnɨdeinyɨ,’ dena gɨthɨwa.” Yɨzoi wɨdaꞌ “Mɨjɨka naanga nyɨwakeꞌna nɨmɨ kabaimudɨkeinyɨra. Nɨmɨ aꞌmwe naangeinyɨ dadɨnyainyɨ dahaaꞌ aawano. Nɨmɨ aꞌmwe naangeinyɨ mamwaalyɨ yɨdeinyɨra. Aꞌmwe naangannyaꞌ waramaryana! Saꞌ maalɨkesɨra.” Sara kudaꞌ Jaikopɨ wɨdaꞌ “Kwaasɨ yagaala nanyɨdɨthɨka! Naangeꞌna nyɨdana!” Sara kudaꞌ Yɨzoi sara yaꞌ. Miꞌna kyaꞌ Jaikopɨ wapaaya kujaavaꞌ Yɨzoi naꞌ.
694  GEN 26:1  Kwaaka Kainanɨ Aazakɨ mwaaidɨꞌnyɨ mɨjɨka wiadaaꞌnyɨ Kwaaka Pɨlɨzɨtɨya wawaka Geraa angebanna yɨꞌmavaawɨna yaꞌ. Sagaaꞌ “Avimɨlekɨ kwaaka daꞌ maremwaaidelyɨ,” wɨdesalyɨ. Gotɨyai Aazakɨmɨ wɨdaꞌ “Dava dɨmwaai! Yɨzɨpɨna munnera! Nɨmɨre yagaala gɨmaamaangei Evɨraamɨmɨ wɨdei tewaanna yakerɨne yagaala saꞌ gɨmɨjɨ kaimɨraayarari gɨmɨnyɨnajɨ tewaanna yɨhyɨdeinyɨra.”
700  GEN 26:7  Aazakɨ mwaalaka Avimɨlekɨmɨ wɨdaꞌ “Revekaaꞌ nyaꞌmwesɨra.” Dɨvidaasɨ Avimɨlekɨ dara wanganakeꞌ “O, Revekaaꞌ gannya balaangeꞌ daaka!” daka Avimɨlekɨ wɨdaꞌ “Revekaayaba beꞌna nedahɨna! Kwaasɨ yagaalyaꞌ ‘Nyaꞌmwesɨreva,’ nedahɨ.” Miꞌna sara kudaꞌ “Aꞌmweraavɨna lɨka yena yɨhɨthe.” Miꞌna kudaꞌ Avimɨlekɨ gannya maremwaaideraavɨ yagaala naanga wɨdaꞌ “Aazakɨmɨjɨ Revekaavɨjɨ sawaarɨ mipɨnera!”
729  GEN 27:1  Aazakɨ aꞌmwe nei tɨnna mwanganyɨna, Yɨzorɨ jaka wɨdɨna kyaꞌ Yɨzoi wɨlaabɨna kyaꞌ wɨdaꞌ “Nɨmɨ aꞌmwe neinyɨ maalɨkegaaꞌ balɨdeinyɨ dɨngaka? Naangegaaꞌ balɨdeinyɨ dɨngaka? Mwata mwaryagɨnya dɨmaaꞌ! Yɨꞌdaryawɨnna wawaꞌgɨzɨ yɨkurɨyaawia nyɨbalayaawa! Yɨkurɨyaawia maaraꞌgɨzɨ nɨmɨnyɨne waburyaꞌna mɨwɨta tewaanya dɨvɨraaya! Nɨmɨ miꞌna naꞌmujɨ gɨmɨnyɨne yagaala tewaanyaꞌ gɨthɨdera.”
733  GEN 27:5  Yɨzoi yɨkurɨyaawɨhayaꞌnei kaanna kwawaꞌ Revekaaꞌ Jaikopɨmɨ Aazakɨ wɨdakeꞌ aya wɨdaꞌ. Miꞌna wɨdaka wɨdaꞌ “Nɨmɨre dɨwɨjaꞌna ja! Jɨlɨkyaawarya maalɨkewaarɨ memeyawaarɨ dɨmaaꞌdeꞌna nɨmɨ mɨwɨta tewaanya gɨmaamaangerɨne pɨraayɨdera. Kavɨraayaꞌmujɨ gɨmɨ maaraꞌgɨzɨ duzaade. Gamɨ nojɨ yagaala tewaanyaꞌ gɨthathelyɨ.” Sara kudaꞌ Jaikopɨ wɨdaꞌ “Nyɨdaakaangei Yɨzoi kwazaakiꞌnakelyɨ. Nɨmaamaangei awaarimaayainyɨ nyɨmwanganojɨ ‘Jaikopɨ kwaasɨ yɨvanɨka,’ dozɨ yagaala tewaanyaꞌ manyɨjɨ nanyadɨka! Yagaala kayaaꞌnanaangeꞌ nanyɨdathɨka!” Sara kudaꞌ Revekaaꞌ wɨdaꞌ “Yagaala kayaaꞌnanaangeꞌ gɨthozɨ nɨmɨnyɨ nyɨdathesɨ. Nɨmɨresɨra. Saꞌ dɨwɨjaꞌna ja!” Sara kudaꞌ Jaikopɨ sara kyaꞌ mɨwɨta pɨraayɨna yaꞌ. Pɨraayɨna yaka Yɨzore kannyɨla tewaanya maaraka Jaikopɨmɨ marirakuna yaꞌ. Marirakuna yaka memeyavɨ kɨlaakeꞌ asawaarɨ tɨlɨnnyavɨ marabaazɨꞌmakwɨna yaꞌ. Miꞌna yaka Jaikopɨmɨ Aazakɨmɨne wapaaya wɨmaaryaꞌ.
746  GEN 27:18  Wapaaya kumaaryaꞌ Jaikopɨ Aazakɨmyawɨnna wawaka wɨdaꞌ “Nɨmwai!” Miꞌna kudaꞌ Aazakɨ wɨdaꞌ “Nyɨbwaalɨꞌ aaihwaigɨnaꞌ?” “Yɨzoinyɨ gɨmɨre sɨraangeinyɨ gɨmɨ sara nyɨdɨwaanyaꞌ sara yɨwa. Dahaaꞌ nɨmɨre yɨkurɨyaawia dɨnana! Miꞌna naꞌgɨzɨ yagaala tewaanyaꞌ nyɨdatheinyɨ.” Miꞌna kudaꞌ saꞌ Aazakɨ wɨdaꞌ “Yɨkurɨyaawia yaraina yaraina gara tamwaana?” Jaikopɨ wɨdaꞌ “Gotɨyai kanyɨjaawaꞌ tamwengɨ.” Aazakɨ wɨdaꞌ “Davanna dɨvama! Gɨmwanganɨma!” Sara kudaꞌ Jaikopɨ bɨna kyaꞌ Aazakɨ ata mwanganna yaka wɨdaꞌ “Jaikopɨmɨre maanguraayaꞌ guꞌnena gɨmwangamwa. Gɨmɨre asaꞌ Yɨzoreꞌbɨꞌnanyasɨra. Yɨzoigɨ daaka?” Sara kudaꞌ Jaikopɨ wɨdaꞌ “Sahwainyɨra.” Aazakɨ wɨdaꞌ “Nyɨdɨwaanyaꞌ yɨkurɨyaawia nyɨjaama! Nɨmɨ nɨma! Mena naꞌmujɨ yagaala tewaanyaꞌ gɨthɨdero.” Aazakɨ kudaꞌ Jaikopɨna kujaavaꞌ Aazakɨ mɨwɨtajɨ aalya waainɨyasɨ naka wɨdaꞌ “Dava dɨvama! Yɨlaaya marinaka!” Miꞌna kudaꞌ kɨnɨdaai yɨlaaya marinagi. Aazakɨ gamɨre baazɨꞌmaꞌnya kannyɨla tɨrɨnya winnaka yagaala tewaanyaꞌna wɨdɨna “Gɨmɨre baazɨꞌmaꞌnya kannyɨla Gotɨyai wapaaya tewaanya yɨrɨvadɨwakebadaasɨ wawɨdɨrɨnyavɨ winnɨwa. Gotɨyai gɨmɨnyɨne burɨkeꞌ wɨjaavɨna, sɨlɨja wɨjaavɨna, kwaaka tewaanya wɨjaavɨna gyadeigɨnyɨ. Gɨmɨre wawɨnyavɨ tɨka munne naanga gɨryadengɨ. Aꞌmwe pwara gɨmɨnyɨ gɨthaayɨpɨꞌdera yɨmaꞌnapɨjɨ ‘Aꞌmwe naangeigɨ,’ gɨthɨpɨꞌdeigɨnyɨ. Gɨmɨ naangeigɨ jɨmaꞌnadeigɨnyɨ gɨmɨjɨyara maalɨka yɨmaꞌnɨpɨꞌdere. Nabaai gɨmɨjɨyara ‘Aꞌmwe naangeigɨ,’ gɨthɨpɨꞌdeigɨnyɨra. Aꞌmwe pwai yagaala kayaaꞌnanaangeꞌ kagɨthozɨ gannyasɨra. Aꞌmwe pwai yagaala tewaanyaꞌ kagɨthozɨ gannyasɨra,” wɨdaꞌ Aazakɨ.
758  GEN 27:30  Aazakɨ kudaꞌ Jaikopɨ wɨna kyaꞌ avaalyagaaꞌ Yɨzoi wapaaya maarɨna yaka bɨna yaka ganɨmaangerɨ wɨdaꞌ “Yaawia gɨmɨnyɨne maaꞌmwe dɨnana! Miꞌna naꞌgɨzɨ yagaala tewaanyaꞌ nyɨdathera.” Sara kudaꞌ ganɨmaangei wɨdaꞌ “Aaihwaigɨnaka?” “Yɨzoinyɨra. Gɨmɨre sɨraangeinyɨra.” Sara kudaꞌ Aazakɨ bɨꞌbɨta wida wɨdaꞌ “Wapaaya aai nyɨjaawaka? Nena wɨdɨwa yagaala tewaanyawo. Sɨnnawɨ yagaala tewaanya miꞌna wɨdena dɨvidaaꞌnyɨ mudɨka wɨja saꞌ aawano.” Mena kudaꞌ Yɨzoi kɨnna daka wɨdaꞌ “Nabaai yagaala tewaanya pɨnɨ nyɨdana!” Saꞌ Aazakɨ wɨdaꞌ “Jɨhwaalaangei kwaasɨ kanyɨdɨwaꞌ wɨdɨwa ‘Gɨmɨ aꞌmwe naangeigɨnyɨ. Jaꞌmwei wabelyɨ. Gɨmɨre kaimɨraayara gamɨreraavɨ maremwaaibɨꞌdere,’ wɨdɨwa. ‘Nabaai gamɨre wawɨnya tewaanna yadengɨ,’ wɨdɨwa.” Sara kudaꞌ Yɨzoi kɨnna maredɨna yaka wɨdaꞌ “Nɨmɨnyɨne yagaala tewaanya pɨrɨꞌna nyɨdana!” Aazakɨ wɨdaꞌ “Kwaaka kayaaꞌnanaangeba burɨka maalɨka yadeva saba dɨmwaaideigɨnyɨ. Gɨmɨnne wapaayanna mala dɨradeigɨnyɨ. Gɨmɨ jɨhwaalaangerɨne duthaayɨdeigɨnyɨ. Saꞌ dɨvidaasɨ yagalyaꞌmakuna jɨtheigɨnyɨ.”
775  GEN 28:1  Jaikopɨ sara kyaꞌ Yɨzore sɨnna tɨka naanga kudavaꞌ daꞌ “Jaikopɨmɨ mala tamɨdeinyɨra.” Yawɨta sara kyaꞌ Revekaaꞌ dara wanganakeꞌ “Yɨzoi Jaikopɨmɨ mala tamadei daaka!” Daka “Jaikopɨmɨ pɨbanna wɨdaasɨma!” daꞌ. Miꞌna daka Aazakɨmɨ wɨdaꞌ “ ‘Yɨzoi aꞌmwe Etɨyawaarɨ maarakeꞌneꞌ Jaikopɨ sara nyadɨka!’ dena gɨthɨwano.” Tɨviꞌna kudaꞌ Aazakɨ Jaikopɨmɨ jaka wɨdɨna yaka yagaala tewaanyaꞌ wɨdaka wɨdɨna “Kainanɨ mwaalyavɨ mamaaꞌdɨnnera! Laivanɨ jaakaangere kaimɨraayaꞌ dɨmaaꞌdeigɨnyɨ. Gotɨyai kaimɨraaya naanga gɨzaavadeigɨnyɨ. Gotɨyai Evɨraamɨmɨ wɨdaꞌ ‘Kwaakeꞌ gɨzaavɨdeinyɨ.’ Wɨdaka kwaaka dava gɨmɨnyɨjɨ gɨmɨre kaimɨraayaraavɨjɨ saihɨrɨne yɨhɨzaavadesɨra.” Aazakɨ miꞌna wɨdɨna kyaꞌ Jaikopɨ kwaaka Aaranɨ sawɨ Laivanɨ mwaalakewɨnna wawaꞌ.
942  GEN 32:14  “Yɨzorɨ sɨnna tɨka nudavadɨꞌ! Jɨlɨkyaawarya naanga yanga wɨjaavɨma!” daka Jaikopɨ Yɨzorɨne jɨlɨkyaawaryangɨ maryaasaka gamɨ dɨvidaaꞌnyɨ mɨdɨnaꞌ.
982  GEN 34:1  Lɨyaavɨre taayaꞌ Daainaꞌ “Angeba Sekɨmɨ mwaalyangɨ angirɨꞌmaata yɨma!” daka kaanna wɨna yaꞌ. Anga saba Aꞌmwe Aamo maremwaaida mwaalaꞌ. Aꞌmwe sare gawaalɨꞌ Sekɨmɨ Daainavɨ wanganaka “Sɨdɨraaya tewaanyaꞌ maaꞌmujava,” yawɨꞌna. Sara yawɨꞌna yaka ata lɨmwanna yaꞌ. Ata lɨmwanna yaka Sekɨmɨ ganɨmaangerɨ wɨdaꞌ “Sɨdɨraaya daꞌ nɨmɨre aꞌmwevɨna ganɨmaangerɨ duthana! ‘Gɨmɨre taayaꞌ nɨmɨre mɨgɨnyarɨneꞌ nyɨjaama!’ ” wɨdaꞌ.
987  GEN 34:6  Jaikopɨ dara wɨꞌnakeꞌ “Sekɨmɨ nɨmɨre taayaꞌ ata lɨmwanna jɨwaka!” Dɨna kyaꞌ gawaalɨvava pɨba yɨbwaꞌnadapɨjɨ navɨka mwaalaꞌ. Jɨlɨkyaawarya maremwaaidɨvɨsara gawaalɨvava bɨna yeva kuꞌneꞌ sɨnna tɨka naanga wɨdavaꞌ. Sɨnna tɨka kudavaꞌ saꞌ Aamo Jaikopɨmɨre gawaalɨvavaavɨ wɨdaꞌ “Sekɨmɨ nyɨbwaalɨvɨne Taaya Daainaꞌ nyɨjaama! Gannya aꞌmweꞌ maaradelyɨ. Sarɨmɨ yagaala sara nyɨjideꞌ sara yɨhɨzaavɨdesɨra.” Miꞌna kudaꞌ Jaikopɨmɨre gawaalɨvava kwaasɨ wɨdɨna “Nemɨ yuyaina kɨlaaka pɨkarya neyɨnɨkeinera. Sarɨmɨ kɨlaaka pɨkarya kadaꞌnapɨjɨ Daainaꞌ Sekɨmɨmɨneꞌ yɨhɨzavaadesɨra.” Sara wɨdɨna kyeꞌ Aamojɨ Sekɨmɨ gawaalɨsɨ saraai yɨlaaya yagi. Kɨrɨnnya angewɨnna wawagɨla kɨrɨmɨre aꞌmweraavɨ wɨdahi “Jaikopɨmɨre gawaalɨvava sara nehɨthɨwaasaꞌ sara yaana! Dɨvidaasɨ Jaikopɨmɨre gɨlyɨvɨsa maraadengɨra.” Sara dɨneva angeba Sekɨmɨ mwaalyara kunnya kɨlaaka pɨkarya daꞌneꞌ. Kadaꞌneꞌ kɨlaaka daanga wɨvɨdaaꞌnyɨ Daainavɨre gyaꞌmweraai Sɨmɨyanɨ Livaai saraai wɨlaabahɨla Sekɨmɨ mwaalyaraavɨ tamakɨna yagi. Tamakɨna kyagi Jaikopɨmɨ gawaalɨvava beva Sekɨmɨmɨre angevɨdaasɨ Daainaꞌ makuna yeꞌ. Nabaai aꞌmwejɨ kaimɨraayajɨ Sekɨmɨ mwaalyaraavɨre gɨlyɨvɨsajɨ makwaweꞌ. Jaikopɨ aꞌmwe pwaraavɨna lɨka yaka gawaalɨvavaavɨ mayagaala wɨdɨna. Mayagaala wɨdɨna kyaꞌ “Sekɨmɨ neyaꞌmwevɨ kayaaꞌnanaanga yakelyɨra,” wɨdeꞌ.
1013  GEN 35:1  Gawaalɨvava sara kyeꞌ Gotɨyai Jaikopɨmɨ wɨdaꞌ “Betelɨ sawɨnna dɨmwaaidera. Mwaalaꞌgɨzɨ nɨmɨnyɨne simɨnyeꞌ dɨlɨvalaama!” Miꞌna kudaꞌ Jaikopɨ gamɨrebadaaꞌnyaraavɨ wɨdaꞌ “Sarɨmɨre sɨvuya yuya sabɨsa dɨmarasɨꞌnyɨla! Sarɨmɨre kuryara tewaanyara mwaaibɨka! Nabaai kɨlaakejɨka gɨrɨkaꞌnana aalya dɨzɨnyɨla! Aalya jɨnapɨjɨ kwaabɨhannya baazɨꞌmaꞌnya tewaanya yaaka dakyɨla! Betelɨ sawɨnna nemɨ kaanyaana! Saba Gotɨyai nɨmɨjɨ mwaaiderɨna nɨmɨ simɨnyeꞌ lɨvalaabɨdera!” Jaikopɨ sara wɨdɨna yakeꞌ gamɨjɨyara sara yeꞌ. Miꞌna kyeꞌ wodaapɨjɨ Gotɨyai aꞌmwe pwara yuyaraavɨ Jaikopɨjɨyaraavɨna, “Sarɨmɨ aꞌmwe saraavɨ mipɨnera!” kadaꞌ aꞌmwe yuyara lɨka yɨna yeꞌ. Jaikopɨ Betelɨ mwaalaka Gotɨyarɨna yɨleyagaala wɨdɨna yaꞌ.
1102  GEN 37:18  Badaaꞌnyɨ Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera wanganeva dɨneꞌ “Waja yadei yɨnɨkerɨ tamakaana! Tamakawaajɨ ‘Kavɨjɨlɨkei tamakɨwakelyɨra,’ wɨdaathera. Tamakawaajɨ ‘Gamɨre waja nebulyaꞌ daaka!’ daatheꞌna,” dɨneꞌ. Kadɨneꞌ Ruvanɨ sɨraangei “Jozepɨyarɨ yɨvalɨma!” daka “Maramaki jide. Kaviꞌnɨnnyavɨ marirakɨna jidelyɨra,” wɨdaꞌ. Tɨviꞌna kudaꞌ Jozepɨyai yɨꞌmavaawɨna kyaꞌ lɨmwanna yeva gannya baazɨꞌmaꞌnya tewaanyaꞌ yɨraipurasɨꞌna yeva kaviꞌnɨnna kunevɨ yɨrakeꞌ.
1109  GEN 37:25  Jozepɨyai kaviꞌnɨnnyavɨ wɨlaꞌdɨsɨ gyaꞌmwera wapaaya nadaapi Mithɨyanɨ mwaalyara badaapi Juthai gyaꞌmweraavɨ wɨdaꞌ “Neyaꞌmwe Jozepɨyarɨna aꞌmwe saraavɨne mubaana! Nennya neyaꞌmweryaba maramakaannera!” Sara kudaꞌ kaviꞌnɨnnyavɨdaasɨ Jozepɨyarɨ wɨlyabaalyɨ marayɨꞌdɨvaina yeva maramwagiꞌnamaaꞌna yeva kinaaya ata sɨvɨlɨraaina mubeꞌ. Kamubeꞌ Mithɨyanɨ mwaalyara Kwaaka Yɨzɨpɨna makuna yeꞌ.
1121  GEN 38:1  Sagaaꞌ Juthai Kainanɨ mwaalyaꞌ kamaaraꞌ gannya aꞌmweꞌ kaimɨraaya daraai dai mɨlaꞌ. Aꞌmwe Ei, sɨraangei Taimaaꞌ kwala maaraꞌ. Kamaaraꞌ gamɨrebwi kayaaꞌnanaangebwi kyaꞌ Gotɨyai “Gamɨ balyaꞌnegaaꞌ wakɨdeinyɨra,” dɨnɨkeꞌna Ei balaꞌ. Kabalaꞌ Juthai kutabanyai Wonanɨmɨ wɨdaꞌ “Aꞌmwe Taimaaꞌ dɨmaaꞌ!” Sara kudaꞌ maarɨna yaka “Kaimɨraayanna waramaryana!” daka kayaaꞌna yaꞌ. Kayaaꞌna yakeꞌna Gotɨyai dɨna “Balyaꞌnegaaꞌ wakɨdeinyɨ.” Miꞌna dɨnɨkevɨ Wonanɨ balɨna yaꞌ. Kabalaꞌ Juthai Taimaavɨ wɨdaꞌ “Navɨka dɨmwaala! Aꞌmwe pwarɨ mamaaꞌnɨnnera! Gɨmaamaangeryawɨnna kaanna wɨna jɨ! Saba dɨmwaai! Nyɨbwaalɨꞌ aaya wɨryaakei Silaa naanga gɨrina kyojɨ gamɨzarɨ dɨmaaꞌnana!” Wɨdɨna kyaꞌ Taimaaꞌ kaanna wɨna yaꞌ. Saꞌ Silaa naanga gɨrina kyaꞌ Juthai “Nyɨbwaalɨvaanga dai gannya gyaꞌmweraalyɨ nabaai nabaladɨka!” daka Silaamɨ “Taimaaꞌ dɨmaaꞌ!” mujaꞌ. Yagaala mujɨ yaka mwaalɨna yakere balaangeꞌ balɨna yaꞌ. Balɨna kyaꞌ Taimaaꞌ kwaasɨ kyaꞌ “Juthai Taimaavɨ ata lɨmwamwaka,” dɨnyɨna yeꞌ. Dɨnyɨna kyeꞌ Taimaaꞌ kaimɨraayaraai pwaraai avaalyagaaꞌ maarɨna yaꞌ. Maarɨna kyaꞌ “Sɨraangei Perezɨ, dɨvidaasai Jeraa,” woꞌnaꞌ.
1156  GEN 39:6  Jozepɨyai tewaanyai angevɨ wɨlaꞌdɨsɨ Potipaare aꞌmweꞌ “Tewaanyarɨna maarɨma!” daka wɨdaꞌ “Aꞌmwaagaigɨ, avaanna wɨlakadeꞌnanyɨ.” Sara kudaꞌ Jozepɨyai “Aala,” wɨdɨna yaꞌ. “Potipaai gannya gɨlyɨvɨsa maremwaaina yadɨnyainyɨ nyɨmwaaihɨna yaꞌ. Gamɨreꞌgɨnyɨra. Nɨmɨreꞌgɨ daaka! Sara nɨmɨ myɨwɨnera! Sabwi kyaꞌmujɨ Gotɨyai nɨmɨnyɨna sɨmunya kayaaꞌna nanyawɨradɨka!” wɨdɨna yaꞌ.
1160  GEN 39:10  Gazagaasagaaꞌ Potipaare aꞌmweꞌ sana sana wɨdadeꞌ Jozepɨyai “Aala,” sara wɨdaꞌ. Pɨgaaꞌ sara wɨdakei “Nɨmɨre wawɨnya yɨma!” daka angevɨ wɨlaꞌna yaꞌ. Wɨlaꞌna yadɨsɨ Potipaare aꞌmwe gaveꞌ mwaalaka gamɨre baazɨꞌmaꞌnyavɨ lɨmwanna yaka “Kwala nyɨmaaꞌ!” wɨdaꞌ. Sara yaka sara wɨdɨna kyaꞌ Jozepɨyai yɨraipɨvalakɨna yaka lɨkaanya wɨna yaꞌ. Lɨkaanya wɨna kyaꞌ Potipaare aꞌmweꞌ sɨnna tɨka kudavaꞌ wawɨnya wɨdaayadɨvɨsaraavɨ jaka wɨdɨna yaꞌ. “Yɨvɨruyarajɨyai sai kwayagaala nyɨdɨvanɨꞌ. Nɨmɨ ‘Aaka, aaka,’ dɨweꞌnyɨ gamɨ lɨkaanya wɨna yɨwaꞌ. Danganyɨla! Gamɨre baazɨꞌmaꞌnyaꞌ warɨkaagavaakana!” wɨdaꞌ. Sara wɨdaka navɨka mwaalaꞌ. Potipaai gannya angevɨ wɨlaabaka gannya aꞌmweꞌ wɨdakeꞌ kwɨꞌnaꞌ sɨnna tɨka davɨna wiaꞌ. Davɨna kwiaꞌ Jozepɨyarɨ kalavuzavɨ wɨmwaaihɨna yaꞌ. Wɨmwaaihɨna kyaꞌ Jozepɨyai wɨlaꞌdɨsɨ Gotɨyai baihanaꞌdɨsɨ kalavuzavɨ damei Jozepɨyarɨ tewaanya yaꞌ. “Kalavuza mwaaidɨvɨsara pwaraavɨ dɨmaremwaaideigɨnyɨ,” Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ.
1178  GEN 40:5  Aꞌmwe pwaraai sawɨsavɨ waja yɨna yagi. Waja yɨna kyagi mwanyavɨ Jozepɨyai wɨlaabɨna kyaꞌ jɨkurɨna mwaalɨna yagɨla “Sawɨsavɨ naarɨmɨ waja yaꞌnyawaaiholyainaalyɨra. Waja bewaja yɨvanɨgolyaꞌna aai nehɨzɨwaakajɨwaka?” wɨdahi. Sara kudahi Jozepɨyai “Nɨmɨre Gotɨyai waja yawɨꞌdelyɨ. Kɨrɨmɨre waja nyɨji! Gotɨyai nyɨjɨwaakadeinyɨ,” wɨdaꞌ. Aꞌmwe pwai Peroyare wapaaya wɨmaarina yadei gannya waja Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Gɨraipɨwɨla taanya dawaai daꞌ waꞌdɨsɨ nɨmɨ wangamwa. Wangadaari purɨrya yɨꞌnadaasɨ wanganyawaaiheꞌ dahaaꞌ mya mena yimwakeꞌ wangamwa. Mena kyimwaꞌ Peroyare gulyavɨ maramaꞌmwagikɨna yena wɨjaavɨna yɨwana.” Miꞌna kudaꞌ Jozepɨyai wɨdɨna “Waja saꞌ gɨzɨwaakɨ! Taanya dawaai dasaꞌ sawɨta daryaai darɨꞌ saꞌbɨsasɨra. Sawɨta daryaai darɨꞌ kajɨnnojɨ Pero ‘Nɨmɨre wapaaya dɨnyɨmaryaama! Ayaꞌ jɨthera,’ gɨthathera. Gɨmɨ sara yaꞌgɨzɨ nɨmɨnyɨna jawɨꞌdeigɨnyɨ. Yawɨraꞌgɨzɨ ‘Jozepɨyai kayaaꞌnanyaꞌ myakerɨ kalavuzavɨ wɨmwaaihava,’ duthathera.” wɨdɨna. Aꞌmwe pwai Peroyare gɨrɨkula yɨdɨka yadei sara wɨꞌnaka Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Nabaai nɨmɨ waja yaꞌnyawaaihe. Soigɨlya dawaai daꞌ kinya yɨlamarina yɨvanɨgeinyɨ. Soigɨlya aaya aꞌbanyavɨ gɨrɨkula ge ge mihɨnɨke yusara gɨrɨkula dapanadaapi baihanakeinyɨ,” wɨdaꞌ. Tɨviꞌna kudaꞌ Jozepɨyai “Gɨmɨre wajaꞌ gɨzɨwaakɨ! Soigɨlya akwalamwai sawɨta daryaai darɨꞌ saꞌbɨsasɨra. Sawɨta daryaai darɨꞌ kagɨzɨnnojɨ Peroyai yɨsarɨ wɨla tɨdavojɨ gɨmɨnyɨ pɨgaaꞌ wɨla kamaragɨrɨdavojɨ yusara gɨnɨpɨꞌdeigɨnyɨ,” wɨdaꞌ.
1221  GEN 41:25  Pero miꞌna kudaꞌ Jozepɨyai wɨdaꞌ “Wajawaai pɨrɨwaai sara yɨwaanya kɨrɨꞌ avaala gɨzɨwaakɨma! Bulɨmakaawoyaraavɨna yaꞌnɨwaaꞌnajɨ witɨzɨlaꞌna yaꞌnɨwaaꞌnajɨ avaaiyagaala gɨthɨdera. Gotɨyai dɨvi sara yadeꞌna sara gɨzɨwaainɨvanɨka giwɨriwaꞌ. Kwarame dawaai dawaai dawaai daꞌ wavɨlaꞌdaawojɨ Yɨzɨpɨ dava wapaaya naanga waradevanyɨra. Kwarame dawaai dawaai dawaai daꞌ kwavɨlavojɨ kwarame dawaai dawaai dawaai daꞌ sagaaꞌ mɨjɨka dɨvalyidevanyɨra wapaaya mwaryadozɨ. Nɨmɨre yagaala dɨweꞌna ‘Dahaaꞌ aꞌmwe sɨduꞌnakei aꞌmweraavɨ kwarame tewaanyagaaꞌ wɨdasaawɨna “Mɨjɨkegaaꞌnana wapaaya naanga kanyɨjaavapɨjɨ angengɨ marikwakɨna yɨdera,” dada yaderɨ dumwaaihya! Sara kyaꞌgɨzɨ mɨjɨkegaaꞌ wapaaya tɨka nyaꞌne waradegaakɨra sagaaka.’ ”
1242  GEN 41:46  Jozepɨyai kwarame 30 kwavɨlavaꞌ sagaaꞌ Peroyare wawɨnya yaꞌnei yɨmaꞌnaꞌ. Kwarame tewaanya dawaai dawaai dawaai daꞌ sagaaꞌ wavɨlaꞌdaaꞌnyɨ anga yuyaba wapaaya naanga marikwakɨna. Marikwakɨna kyaꞌ kwarame dawaai dawaai dawaai daꞌ sagaaꞌ mɨjɨka naanga yɨmaꞌnaꞌ. Mɨjɨka naanga kyɨmaꞌnaꞌ sabanyara Peroyarɨ wapaayanna jaka wɨdɨna. Jaka wɨdɨna kyeꞌ Pero wɨdaꞌ “Jozepɨyaryawɨnna dɨwila! Gamɨ sara yɨhɨthatheꞌ sara jɨla!” Jozepɨyai aꞌmweraavɨ wɨꞌnaka anga tɨka wapaaya wakadɨvɨsavɨ basamakwina yaka wapaaya mubɨna yaꞌ aꞌmwe Yɨzɨpɨ mwaalyaraavɨne. Nabaai kwaaka yuyabanna mɨjɨka naanga waꞌdɨsɨ pɨbanyara “Nemɨ Yɨzɨpɨ saba wapaaya mubaana!” dɨneva bɨna yeva wapaaya mubɨna yeꞌ Jozepɨyarɨ.
1254  GEN 42:1  Kainanɨ kwaaka wapaaya mwaryadɨsɨ “Kwaaka Yɨzɨpɨ wapaaya warɨꞌ,” dɨdaapi Jaikopɨ wɨꞌnyɨna. Sara wɨꞌnyɨna yaka gawaalɨvaangeraavɨ wɨdaꞌ “Kwaaka Yɨzɨpɨ sabanna wopɨjɨ wapaaya dɨmubyideihɨlyɨra.” Miꞌna wɨdaka “Bejaminɨ wɨryaakei nyɨbwaalɨꞌ nabaladɨka! Dava mwaaladelyɨra,” daka Jozepɨyarɨ gyaꞌmwe ata yuyɨraai darera gavera wɨdasaawɨna kyaꞌ kaanna wɨna yeva Yɨzɨpɨna yɨꞌmavaawɨna yeꞌ.
1271  GEN 42:18  Sawɨta pɨryaaina kajɨnnaꞌ Jozepɨyai wɨdɨna “Nɨmɨre dɨwɨjaꞌna jide. Gave pwai kalavuzavɨ mwaalanneꞌneꞌna pwara wapaaya sarɨmɨre kɨnɨdakaavɨne makuna yɨpɨꞌdengɨra. Wɨryaakerɨ kanyɨmakabapɨjɨ sarɨmɨre yagaalyaꞌ yawɨrɨdeinyɨra. Sara kyawɨraꞌmujɨ mabalyɨ jideihɨlyɨra.” Jozepɨyai Yɨzɨpɨ yagaala wɨdadaaꞌnyɨ pwai maridɨna kyaꞌ Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera kunnya yagaala dɨneꞌ “Negwaalaanga Jozepɨyarɨna kayaaꞌna yo. Gamɨ kɨnna dadaasɨ wanganona nemɨ dɨragɨnna mwaaloꞌna dahaaꞌ Gotɨyai nemɨnyɨneꞌ kayaaꞌna neyɨvanɨꞌ.” Aꞌmwe Ruvanɨ gyaꞌmweraavɨ wɨdaꞌ “Nɨmɨ yɨhɨthe ‘Mɨgɨnyarɨne kayaaꞌnanyabwi mipɨnera!’ Kyɨhɨtheꞌ mwɨꞌnyɨjeꞌ.” Ruvanɨ sara kudaꞌ Jozepɨyai mwasawɨnna kaanna bwalyuna yaka kɨnna dɨna. Kɨnna dɨna yaka Sɨmɨyanɨmɨ maaraka wɨla pwɨyɨna. Wɨla pwɨyɨna yaka wɨdaayaderɨ kave wɨdɨna “Wapaaya kumɨre gɨlya dɨmaramihya! Aꞌmwe gei gere nɨgwia gannya gɨlyavɨ dɨmihya! Nabaai wapaaya tusavɨne dumaari!” Sara wɨdɨna kyaꞌ sara yaꞌ.
1279  GEN 42:26  Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera wapegɨlya maareva jɨlɨkyaawarya dogiyaraavɨre bulevɨ aꞌba yɨlamarakɨna yeva angebanna kaanna makuna yeꞌ. Kaanna makuna kyeꞌ pɨba waꞌmwaresaba aꞌmwe pwai “Nɨmɨre jɨlɨkyaawaryarɨne wapaaya wɨmaarima!” daka gannya wapegɨlyaꞌ maarɨna yaka wɨlyaꞌ maryaaꞌna. Maryaaꞌna yaka dara wanganakeꞌ “Ai, wapaaya aꞌba nɨmɨre nɨgwia darɨka! Ai, nɨgwia da aai mihɨwaka!” Sara daka gyaꞌmweraavɨ wɨdaꞌ “Nɨmɨre nɨgwia gɨlyavɨ minnarɨꞌ.” Tɨviꞌna kudaꞌ yuyara lɨka yɨna yeva dɨneꞌ “Gotɨyai baarɨꞌ neyɨwaka?”
1282  GEN 42:29  Kwaaka Kainanɨna bɨna yeva kuvɨnɨmaanga Jaikopɨmɨ sara yesaꞌ sara wɨdɨna. Miꞌna wɨdɨna kyeꞌ Jaikopɨ wɨdaꞌ “Jozepɨyai mamwaalyɨꞌ. Sɨmɨyanɨ mamwaalyɨꞌ. Dahaaꞌ sarɨmɨ ‘Bejaminɨmɨ makuna yaana!’ dapɨjɨ makuna jideꞌ daaka! Savɨ kale nyɨwaka. Bejaminɨ mwaalana!” Sara kudaꞌ Ruvanɨ ganɨmaangerɨ wɨjaaꞌ “Bejaminɨmɨ nyɨjaama! Maremwaalɨdeinyɨ. Aya gɨmɨnyawɨnna mulaabi kyaꞌmujɨ nyɨbwaalɨvaangeraarɨ dɨramakya!” Wiꞌna kudaꞌ Jaikopɨ “Nyɨbwaalɨvaangelyɨ mwikanera!” wɨdaꞌ.
1292  GEN 43:1  Wapaaya Yɨzɨpɨ sabadaasa miꞌna nyɨna kyeꞌ kuvɨnɨmaangei wɨdaꞌ “Sarɨmɨ ayahi dɨwila! Wapaaya pɨnɨ dɨnemubyɨla!” Juthai wɨdaꞌ “Bejaminɨjɨ muyɨ kyawaajɨ aꞌmwei wapaaya manemubi neyadera.” Tɨviꞌna kudaꞌ kuvɨnɨmaanga Yɨzɨrelɨ navɨka mwaalɨna yaka pɨgaaꞌ wɨdaꞌ “Wikɨra. Wɨryaakelyɨ dɨwila! Nabaai yanga wɨjaayaꞌne wɨmaarina, nɨgwia aya sarɨmɨre gɨlyavɨ mihakɨnɨke Yɨzɨpɨ mwaalyarɨ dumaari! Nɨgwia navɨka yɨwaꞌdɨke dɨngaka? Nɨgwia pɨnɨ maarapi wapemubyaꞌna dɨmakwi! Dahaaꞌ yarai dɨwi!”
1306  GEN 43:15  Yɨzɨrelɨ sara wɨdakeꞌ sara yeꞌ. Yɨzɨpɨ sabanna Jozepɨyaryabanna kabeꞌ Jozepɨyai Bejaminɨmɨ wanganna. Miꞌna wanganaka gannya angevɨ mwaaiderɨ wɨdaꞌ “Tɨka munne naanga jovɨrava! Sɨrɨgwajagaaꞌ aꞌmwe darari naadera.” Jozepɨyai sara kudaꞌ aꞌmwe pwai tɨka wapaaya yovɨravaꞌ. Jozepɨyare angevɨ gyaꞌmwera davaabɨna yeva lɨka yɨna yeva wɨdaayaderɨ wɨdeꞌ “Kɨgaaꞌ nemɨre gɨlyavɨ nɨgwia mihakɨwaꞌdɨkei mwanganyɨwaꞌdo. Nɨgwia sa aya maaꞌmwo. Nabaai nɨgwia pɨnɨ maarona wapaaya pɨnɨnna mubaathera.” Wiꞌna kudeꞌ Jozepɨyare angevɨ maremwaaidei wɨdaꞌ “Lɨka mipɨnera! Kɨgaaꞌ sarɨmɨre nɨgwia maaꞌmwaꞌde. Gotɨyai nɨgwia pɨnɨ sarɨmɨre gɨlyavɨ dahamihakɨwaꞌdɨꞌ?” Wɨdɨna yaka Sɨmɨyanɨmɨ kalavuzavɨdaasɨ maarɨna kyaꞌ aꞌmwe yuyara angevɨ marasaabɨna yeꞌ.
1326  GEN 44:1  Kɨdaraka miꞌna kaneꞌ Jozepɨyai gannya wawɨnya wɨdaayaderɨ wɨdɨna “Kumɨre gɨlyangɨ wapaaya dɨmaramihya! Aꞌmwera nɨgwia gannya gɨlyangɨ dɨmihya! Aꞌmwe pwarevɨ sara ja! Aꞌmwe pwarevɨ sara ja! Nabaai nɨmɨre maaꞌgula tewaanya naangeꞌ wɨryaakere gɨlyavɨ dɨmaramihya!” Sara wɨdɨna kyaꞌ wɨdaayadei sara yaꞌ. Mwanyagaaꞌ Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera yagalyaꞌmakuna. Yagalyaꞌmakuna kyeꞌ Jozepɨyai wɨdaayaderɨ wɨdaꞌ “Aꞌmwe saraavɨ dɨmɨjaahala! Mɨjaahaina yaꞌgɨzɨ dara dutha! ‘Nɨmɨre aꞌmwe naangere maaꞌgula tewaanya naangeꞌ kuka kyɨwaakɨra.’ ” Wɨdaayadei kaanna kaanna wɨna yaka mɨjaahalaka Jozepɨyai wɨdakeꞌ sara wɨdaꞌ. Sara kudaꞌ Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera wɨdeꞌ “Aawa. Maaꞌgula sai mamaariwo. Pware gɨlyavɨ maaꞌgulyai wanganaꞌgɨzɨ gamɨzai dɨramakɨdelyɨra. Nabaai nemɨ yuyaina gɨmɨre aꞌmwe naangere wawɨnya wɨdayadaanyaina yɨmaꞌnaadeinera.”
1343  GEN 44:18  Miꞌna wɨdɨna yakegaaꞌ Juthai wɨdaꞌ “Bejaminɨmɨne nenɨmaangei yɨlaaya naanga marivanɨka. Kwarame kwalaalya naanga kwavɨlavaꞌ sagaaꞌ neyaꞌmwe Jozepɨyai pwai mɨka. Sagaaꞌ yuyagaaꞌ nenɨmaangerɨ kale wiaꞌ. Dahaaꞌ Bejaminɨmɨ kamaaraꞌgɨzɨ nenɨmaangei balɨna yadelyɨra. ‘Bejaminɨ kaanna wɨna yade,’ daꞌgɨzɨ nɨmɨ dava mwaalaꞌmujɨ wawɨnya gɨthaayadɨnyainyɨ yɨmaꞌnɨdeinyɨra. Bejaminɨ kaanna muyɨ nyadɨka! Nɨmaamaangeryawɨnna aya muyɨ yadɨ mwaalɨna yɨdeinyɨra.”
1360  GEN 45:1  Juthai sara kudaꞌ Jozepɨyai kale naanga wiadaaꞌnyɨ wɨdaayadɨvɨsara yuyaraavɨ mwasawɨnna wɨdasaawɨna. Wɨdasaawɨna yaka kɨnna naanga maredakerɨ Yɨzɨpɨ mwaalyara wɨꞌnyɨna. Kadɨka wɨꞌnyɨna kyeꞌ Jozepɨyai gyaꞌmweraavɨ wɨdɨna “Jozepɨyainyɨ. Nɨmaamaangei nayaa kuna damwaalɨꞌ?” Sara wɨdɨna kyaꞌ gyaꞌmwera atɨka maruꞌnaꞌna yeva yagaala majara navɨka yɨna. Navɨka yɨna kyeꞌ wɨdɨna “Mithɨyanɨ mwaalyaraavɨ kanyɨmubeꞌ kumɨzara Yɨzɨpɨna nyɨmakwaweꞌ. Sarɨmɨ sara nyesaihi dahaaꞌ kave dɨmwaalyi! ‘Nemɨ kayaaꞌna naangeina,’ majɨ jideꞌna Gotɨyai ‘Kumɨ nabalapɨdɨka!’ daka sarɨmɨnyɨna waasɨna nyaꞌ. Waasɨna nyaka ‘Kwaaka Yɨzɨpɨ yuyaba dɨmaremwaaideigɨnyɨra,’ nyɨdɨnɨkeinyɨra. Wapaa kunegaaꞌ kwarame pɨrɨwaai kwavɨlavaꞌ kwarame dawaai dawaai daꞌ wavɨlavadengɨ. Nɨmaamaangeryawɨnna yarai dɨwila! Dara duzi! ‘Nɨmwai gɨmɨnyɨ kɨnɨdakaavihɨrɨjɨ gɨmɨre gɨlyɨvɨsajɨ Yɨzɨpɨna dɨmakwona!’ sara duzi! Wapaaya kunegaaꞌ maremwaaina yɨhyɨdeinyɨra. ‘Gamɨ Jozepɨyalyɨra,’ miꞌna yawɨꞌmwaava. Naangeꞌ yɨhɨthɨwana.” Miꞌna wɨdɨna yaka Bejaminɨmɨ galamujɨꞌna yaka kɨnna maredɨna yaka gyaꞌmwe pwaraavɨ galamujɨꞌna, kɨnna maredɨna yaꞌ.
1375  GEN 45:16  Yɨzɨpɨya aꞌmwe naangei Peroyai “Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera mena bɨna yɨwaaꞌ,” wɨꞌnaka yɨlaaya yɨna yaꞌ. Yɨlaaya yɨna yaka Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Jaꞌmweraavɨ dara dutha! ‘Kaarɨzɨya (kaareꞌbɨsa) dɨmaaryi! Kwaaka Kainanɨna ayahi dɨwila! Sabadaasɨ sɨrɨnɨmaangelyɨ sarɨmɨrejɨ sangɨ nɨmɨnyawɨnna dava dɨmakabyidengɨra,’ dutha!” Pero sara kudaꞌ Jozepɨyai kwaabɨhannya baazɨꞌmaꞌnya wapaaya tusavɨ nɨgwɨyaꞌne wɨmaarina yaka Bejaminɨmɨne nɨgwia naanga baazɨꞌmaꞌnya pɨjaakuna wɨmaarina. Wɨmaarina yaka nabaai wapaaya jɨlɨkyaawarya ganɨmaangarɨne yaasɨna. Yaasɨna kyaꞌ gyaꞌmwera Kainanɨna ayɨna wɨna yeva Jaikopɨmɨ Jozepɨyarɨna wɨdeꞌ. Jozepɨyarɨna kudeꞌ Jaikopɨ balyengɨꞌnaꞌ. Balyengɨꞌnaka wɨdaꞌ “Saꞌ nebwina mɨka.” Kaarɨzɨya Jozepɨyai yasaabɨna yake wanganaka wɨdaꞌ “Nebulyasɨra. Jozepɨyai kwaihwaainakei mwaalɨꞌ. Nɨmɨ wanganaawɨma! Miꞌna wanganaꞌmujɨ dɨvi balɨdeinyɨra,” wɨdaꞌ Jaikopɨ.
1388  GEN 46:1  Yɨzɨrelɨ gannya gɨlyɨvɨta yuya maarɨna yaka anga Bɨyazivana yɨꞌmavaawɨna yaka jɨlɨkyaawarya Gotɨyarɨna dɨka yɨraꞌna yaꞌ. Yɨraꞌna kyaꞌ Gotɨyai wɨdaꞌ “Gotɨyainyɨra. Gɨmaamaanga Aazakɨ yɨlaaya nyɨmaryaꞌ. Kwaaka Yɨzɨpɨ sabanneigɨ lɨka minnera! Saba gɨmɨreraavɨ kwala naangera dɨragɨnyara wɨmwaaihɨna yɨdeinyɨra. Gɨmɨjɨ wawakadeinaalyɨra. Nabaai gɨmɨ balaꞌdaaꞌgi Jozepɨyai gɨmɨnyaba mwaaladelyɨra. Wɨla pɨgaaꞌ ayɨna byaꞌneihɨrɨ yɨhɨmwaaihɨdeinyɨra,” wɨdaꞌ.
1415  GEN 46:28  Jaikopɨ Jutharɨ wɨdasaawɨna “Jozepɨyaigɨ Kwaaka Gozanɨ wɨraꞌnaka!” Jozepɨyai wɨjɨmaaꞌnyɨna kyaꞌ galamujɨꞌnyɨna yagɨla kɨnna maredɨnagi. Kamaredɨnagi ganɨmaangei wɨdaꞌ “Gwangamweinyɨ dahaaꞌ yɨlaaya yɨna, nayaa balɨdeinyɨra.” Jozepɨyai kumɨzangɨ wɨdaꞌ “Nɨmɨ kaanna waanyɨna yaꞌmujɨ Peroyarɨ wɨdɨna yɨdeinyɨra. ‘Jɨlɨkyaawaryajɨ kaimɨraavɨzɨmyajɨ nɨmɨre sa bamwaaihava.’ Sarɨmɨ dara duzi! ‘Nemɨ jɨlɨkyaawarya yɨꞌdɨvaidaanyainera.’ Yɨzɨpɨ mwaalyara jɨlɨkyaawaryaraavɨna yɨlaaya myadɨvɨsarera. Yɨꞌdɨvaidɨvɨsaihi mwaaidapi Peroyai ‘Gozanɨ kwaaka tewaanyaba dɨmwaalyɨla!’ yɨhɨthathelyɨra.”
1422  GEN 47:1  Jozepɨyai gyaꞌmweraavɨ miꞌna wɨdaka Peroyaryawɨnna kaanna wɨna yaka wɨdaꞌ “Nɨmaamaangelyɨ nyaꞌmwerajɨ sara Kwaaka Gozanɨ mwaaihaꞌ.” Jozepɨyai Peroyarɨ wɨdakegaaꞌ gyaꞌmwera aꞌmwe daraai daraai dalyara Peroyare angevɨ mwaaleꞌ. Kamwaaleꞌ Peroyai wɨdɨna “Bewawɨnya yadɨvɨtaihɨlaka?” Sara kudaꞌ kumɨ wɨdeꞌ “Nenɨmaangei jɨlɨkyaawarya kyɨꞌdɨvalaꞌ nabaai nemɨ sara yɨꞌdɨvaidaanyainera. Kwaaka Kainanɨ nemɨre jɨlɨkyaawaryaraavɨne wapaaya mwarika. ‘Kwaaka Gozanɨ saba dɨmwaalyɨla!’ kanedaꞌgɨzɨ saba mwalaadennera.” Miꞌna kudeꞌ Peroyai Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Gɨmaamaangelyɨ jaꞌmwerajɨ saraavɨ dutha! ‘Kwaaka Gozanɨ tewaanyaba dɨmwaalyɨla!’ ‘Wawɨnaangera pwara damwaaihava!’ daꞌgɨzɨ ‘Peroyare jɨlɨkyaawarya jɨꞌdɨvalyɨla!’ duthana!”
1434  GEN 47:13  Sagaaꞌ Kwaaka Kainanɨ Kwaaka Yɨzɨpɨ sabanyaai wapaaya kunegaakɨra. Aꞌmwemɨlɨka Jozepɨyarɨ wapaaya kamubeꞌ Jozepɨyai nɨgwia maaraka Peroyarɨna wɨjaavaꞌ. Sana sana yɨna yɨna yakegaaꞌ aꞌmwemɨlɨka Jozepɨyarɨ wɨdeꞌ “Nemɨ dahaaꞌ nɨgwia mwarika. Kunemɨlɨkanera. Mɨjɨka naanga balaꞌdaanyamɨlɨkanera. Wapaaya nejaama!” Tɨviꞌna kudeꞌ Jozepɨyai wɨdaꞌ “Sarɨmɨre jɨlɨkyaawarya kanyɨjaavapɨjɨ wapaaya yɨhɨzaavɨdeihɨlyɨra.” Sara kudaꞌ aꞌmwemɨlɨka jɨlɨkyaawarya maareva wɨjaavɨna kyeꞌ Jozepɨyai wapaaya wɨjaavɨna yaꞌ. Wapaaya wɨjaavɨna kyaꞌ kwarame pɨrɨꞌ kwavɨlavaꞌ aꞌmwemɨlɨka Jozepɨyaryabanna kaanna bɨna yeva wɨdeꞌ “Nɨgwiajɨ jɨlɨkyaawaryajɨ yuya mwariꞌ. Dahaaꞌ kunegaaꞌ mɨjɨka naangegaaꞌ nemɨre kwaakejɨ nemɨjɨ warɨꞌ. Wapaaya nyaꞌne witɨzɨla wiaꞌne kanejaavaꞌgɨzɨ yuya gɨzavaadera.” Aꞌmwemɨlɨka sara kudeꞌ Jozepɨyai Yɨzɨpɨ mwaalyaraavɨ wɨdɨna “Sarɨmɨre kwaakejɨ sarɨmɨjɨ sangihɨrɨ Peroyarɨne yɨhɨmubɨvanɨge nayaa jawɨrila! Wiaꞌne yɨhɨzaavanɨge dɨvurɨjɨla! Yawaka kyojɨ sarɨmɨ mɨlɨna yapɨjɨ gɨlya atina mihapɨjɨ gɨlya gave pɨrɨꞌ Peroyarɨne wɨmaarina jidesɨra. Sana sana witɨzɨla yuya jidengɨra. Gɨlya dawaai dawaalyangɨdaasɨ witɨzɨla nyaꞌne witɨzɨla wiaꞌne dɨmaaryidengyɨhɨlyɨra. Sarɨmɨresɨra.” Sara wɨdɨna kyaꞌ aꞌmwemɨlɨka yɨlaaya yɨna yeva wɨdaꞌ “Dahaaꞌ nemɨ mwalaadeinera. Peroyare wɨdayadaanyaina yɨlaaya mwalaadera.”
1448  GEN 47:27  Jaikopɨnɨdaka kwala naanga yɨmaꞌnyɨna kyeꞌ Gozanɨ mwaalakei Jaikopɨ gɨlyɨvɨta naangejɨyai mwaalaꞌ. Jaikopɨ kwarame 147 kwavɨlavaꞌ dara wanganakeꞌ “Ai, nɨmɨ aꞌmwe neinyɨ yarai balɨdeinyɨ daaka!” Daka Jozepɨyarɨ “Yarai dɨvama!” jaka wɨdɨna yaka wɨdaꞌ “Nɨmɨ kabalaꞌmujɨ Yɨzɨpɨ dava nanyakɨpɨka! Nɨmaamaangei warɨkeba dɨnyakideinyɨra.” Sara kudaꞌ Jozepɨyai “Naangeꞌ gɨthɨwana ‘Gɨnnya dadɨnyaba gwakɨdeꞌnanyɨra,’ ” wɨdaꞌ.
1453  GEN 48:1  Pɨgaaꞌ sagaaꞌ aꞌmwemɨlɨꞌ Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Gɨmaamaangei nabalɨnakei mwaalɨꞌ.” Sara wɨꞌnaka Jozepɨyalyɨ gawaalɨvaangeraalyɨ “Nemɨ Jaikopɨmɨ wanganaana!” deva kaanna wɨna yeꞌ. Jozepɨyarɨ gawaalɨꞌ pwai Manaazai pwai Yɨpɨremɨ mwaalagi. Jaikopɨmɨ angyɨrɨꞌmaata kyeꞌ Jaikopɨ Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Anga Betelɨ Kwaaka Kainanɨ mannɨkeba Gotɨyai nɨmɨnyaba wɨlaabaka nyɨdaꞌ ‘Gɨmɨre kaimɨraaya kwala naanga gɨzaavɨdeinyɨra. Nabaai kumɨnyɨne gazagaasagaaꞌ Kwaaka Kainanɨ wɨjaavɨdeinyɨ,’ sara nyɨdaꞌ. Jozepɨyaigɨ gɨmɨre kaimɨraayaraai Yɨzɨpɨ saba yawakɨnagɨnyaraai nɨmɨnneraalyɨra. Yɨpɨremɨjɨ Manaazalyɨ saraarɨ nyɨmakama! Kɨrɨmɨnyɨ tewaanna wɨdɨdeinyɨ.”
1521  GEN 50:14  Jozepɨyalyɨ gyaꞌmwerajɨ aꞌmwe yuyarajɨ Yɨzɨpɨna ayɨna wɨna yeꞌ. Gyaꞌmwera Jozepɨyarɨna lɨka yeva dɨneꞌ “Nemɨ kɨgaasagaaꞌ Jozepɨyarɨ kayaaꞌna yo. Dahaaꞌ nemɨnyɨna kayaaꞌna yadei dɨngaka? Baarɨꞌ yajɨwaꞌ?” dɨnyɨna yeꞌ. Dɨnyɨna yeva Jozepɨyaryawɨnna wɨna yeva wɨdeꞌ “Nemɨ kayaaꞌnanyabwi gɨmɨnyɨna yobwi myawɨri jɨthe. Warana! Nemɨ gɨmɨre dɨzavɨ kadɨka wɨꞌnyɨna gyaatheinera. Nenɨmaangei mwaalakegaaꞌ sara nejɨwaakakeinera.” Miꞌna wɨꞌnaka Jozepɨyai kɨnna daka kavena wɨdaꞌ “Lɨka mipɨnera! ‘Jozepɨyarɨ kayaaꞌna yaana!’ kadɨneꞌ Gotɨyai ‘Nɨmɨ aꞌmwe kwala naanga yɨvainɨdera mɨjɨkegaaꞌ,’ daka ‘Jozepɨyarɨ gyaꞌmwera yɨvanɨgasaꞌ sara yɨpɨꞌdeꞌnanyɨra,’ daꞌ Gotɨyai. Sarɨmɨnyɨna tewaanya maremwaalɨdeinyɨra,” wɨdaꞌ.
1529  GEN 50:22  Jozepɨyalyɨ gamɨrejɨ sa Yɨzɨpɨ saba mwaaleꞌ. Jozepɨyai kwarame 110 wavɨlavakei gyakaangengɨ tɨnna wanganaꞌ. Tɨnna miꞌna wanganaka gamɨrengɨ wɨdaꞌ “Nɨmɨ yarai balɨdeinyɨra. Gotɨyai sarɨmɨnyɨ Kwaaka Kainanɨ Gotɨyai kwaaka Evɨraamɨmɨneꞌ Aazakɨmɨneꞌ Jaikopɨmɨneꞌ wɨjaavakebanna ayɨna makuna yɨhyadelyɨra. Naangaꞌna yagaalyaꞌ dɨnyɨjɨla! ‘Nemɨ kwaaka Kainanɨna kaanyagaaꞌ Jozepɨyare yagɨnya makuna yawaajɨ saba wakɨna yaadengɨra.’ ” Sara wɨdaka balɨna yaꞌ. Kabalaꞌ pwara “Gannya kɨlaakeꞌ tewaanya warana!” deva marazɨnanyaꞌ purɨna yeva bɨkusavɨ wɨlakɨna yeꞌ.
23233  MAT 1:20  yawɨꞌdaaꞌnyɨ, yɨthaanyi, wajavɨ Naangere mamaayai ejelɨyai yɨmaꞌnaabɨna. Sara yɨmaꞌnaabɨna yaka wɨdɨna “Jozepɨyaigɨ, Devitɨmɨre gawaalɨꞌgɨ Maarɨyaavɨ maaryaꞌnevɨna yawɨta kwalaalya minnera! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kaimɨraavɨmunya saꞌ Kurya Tewaanyai wɨjaavakesɨra.
23246  MAT 2:8  Wɨdesagaaꞌ Erotɨyai Betɨlemɨna wɨdaasɨna yaꞌ. Nabaai wɨdaꞌ “Dɨwila! Kaimalerɨna dɨvɨraawila! Tɨvɨ bɨramaarapɨjɨ dɨnyɨjideihɨlyɨra. Kanyɨdapɨjɨ yɨlaaya yɨdeꞌna wɨdeinyɨ.” Kwaasɨ sara wɨdaꞌ.
23251  MAT 2:13  Wɨna yesagaaꞌ, yɨthaanyi, wajavɨ Naangere mamaaya pwai Jozepɨyarɨ wɨdaꞌ “Dɨkaaꞌna ja! Kaimalelyɨ ganaangesɨ Yɨzɨpɨna lɨkaanya dɨmakwona! Saba dɨmwaaideigɨnyɨ. Nɨmɨ kagɨthaꞌmujɨyagaaꞌna. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Erotɨyai kaimɨraayarɨna ‘Tamɨma!’ dozɨ bɨraabathelyɨ. Yarai dɨmakwona!”
23254  MAT 2:16  Sɨduꞌnakera kwaweꞌ dɨvidaaꞌnyɨ Erotɨyai dara wanganakeꞌ “Ai! Sɨduꞌnakera kwaasɨ nyɨdɨzɨwaimwaasainyɨ daaka! Ayahi mabanyɨjɨwaava!” Sara daka sɨmɨlɨkwibwaꞌnyai yawɨꞌna “Kingɨya gave kwainyɨ mwaalɨdeinyɨra. Kaimalerɨ tamakɨma!” Yawɨꞌna yaka nabaai sɨmunya yawɨꞌna “Nɨmɨnyɨ Sɨduꞌnakera sɨlɨngaamɨnyarɨꞌ gaai bilyɨrɨꞌna yakegaaꞌna nyɨjawalyaadaasaꞌ.” Sara yawɨꞌna yaka gannya malyaraavɨ wɨdaasɨna “Betɨlemɨ sabanna avaalyabanna dɨwila! Saba kaimalera kwarame pɨrɨwaaina yɨmaꞌnɨnɨkeraavɨjɨ dahaasa maalɨkeraavɨjɨ yuyaꞌ dɨramabwakɨrila!” Erotɨyai sara kudaasaꞌ malyara sara yeꞌ.
23258  MAT 2:20  “Dɨkaavaꞌgɨzɨ kaimɨraayalyɨ ganaangesɨ sawaarɨ Kwaaka Yɨzɨrelɨna dɨmakwona! Sareꞌ dareꞌnesɨ. ‘Kaimɨraayarɨ tamakaana!’ desara miꞌna baleꞌ.”
23261  MAT 2:23  Kaanna wɨna yaka Anga Naazaretɨ saba mwalaawaꞌ. Sarevɨdaaꞌnyɨ Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨsara yɨdayaasaꞌ Jizaazarɨna yunebanna yɨmaꞌnaꞌ. Yagaala saꞌ dara dɨnɨꞌ “Pwara ‘Naazaretɨ mwaalyala! Kayaaꞌnanyaraavɨdaaꞌnyala,’ dɨpɨꞌdelyɨ.” Sara dɨnɨkesɨ.
23263  MAT 3:2  “Mudɨkebwi jawɨramaaka! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyai Sɨgunyavɨ mwaalɨkei nemaremwaaladeꞌ aya kɨgaaꞌ yɨmaꞌnɨwakeꞌnanyɨ.”
23264  MAT 3:3  Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sarerɨna Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakyai Aazaayai dara dɨnɨꞌ “Wawɨmaayaba pwai maanguraayaꞌ jaka yɨmanɨꞌ. ‘Naangei batherɨne tusaꞌ javadaꞌgalyɨlo! Gamɨre tusangɨ yɨdaꞌna jamakwilo!’ ” Jonɨmɨna sara dɨnɨkesɨ.
23268  MAT 3:7  Perɨzɨyara kwala naangeꞌ Sazuzɨyara kwala naangeꞌ yawɨꞌna “Aalyavɨ bavɨtaazɨya neyana!” yawɨꞌna yeva sara besaraavɨ Jonɨ tɨnna wanganaka maanga wɨdaꞌ “Sarɨmɨ naawɨnaanyaraavɨre kaimɨraayaihɨlyɨ. Gotɨyai sabwine saꞌ kayaaka yɨhyadeihɨlyɨ. ‘Sɨnna tɨkebwi yɨmaꞌnaabatheꞌna lɨkaanya dɨwila!’ aai yɨhɨthɨwaka!
23269  MAT 3:8  Sarevɨdaaꞌnyɨ sarɨmɨ ‘Mudɨkebwi yawɨramaraana!’ dapɨjɨyanna tewaanya jɨla! Sara yapɨjɨ sɨmunya mudɨkebulyɨyaihi yɨsɨla nawɨꞌnyabɨta nayaa sara jideihɨlyɨ.
23270  MAT 3:9  Sarɨmɨre sɨmunyangɨ dara myawɨpɨna! ‘Evɨraamɨmɨ gyakwalaangeina mwaaihoꞌna Gotɨyai taanga sa mujaayɨ neyadeꞌnanyɨ.’ Sareꞌ mɨka! Yɨhɨthɨma! Gotɨyarɨ aꞌmweraavɨna wɨgainajɨ kwajɨ ‘Sɨla da Evɨraamɨmɨdaaꞌnya kaimɨraayara yɨmaꞌnɨpɨka!’ dazɨ kwajɨ sa kyɨmaꞌnadɨka! Sareꞌ yɨnɨga wiꞌna yannelyɨra.
23271  MAT 3:10  Yɨsa dawaasaꞌne saajɨngeꞌ yɨsangɨ kaavɨlyavɨ miꞌna warɨkabaaibɨꞌ Gotɨyai sarɨmɨnyɨ yɨhyawɨbwaryaꞌnei yemwaalɨka! Sarevɨdaaꞌnyɨ yɨta yuya sɨla nawɨꞌnya myɨꞌnyade dawaasɨna yojɨ dɨkevɨ marasɨꞌna yadengɨ.
23272  MAT 3:11  Pwara yawɨranganna ‘Sahwara mudɨkebwi jɨvanɨgava!’ yɨhyawɨpɨꞌdeꞌna aalyavɨ bavɨtaazɨya yɨhyɨdeꞌnanyɨ. Sareinyɨ dɨvidaaꞌnyɨ nyɨmɨdɨnɨkei nyavɨlavɨkelyɨ. Dɨragɨnaangelyɨ. Gamɨnyɨna nɨmɨ tewaanyainyɨna mɨꞌ. Wɨdaayadei gamɨre maremwaaidere kwaabɨzɨvɨlyawaai makwode kɨrɨꞌ sara yɨdeꞌna yɨnɨga wiꞌna nawɨꞌnyainyɨ mɨka! Sahwai nawɨꞌnya naangelyɨ. Naangei Kurya Tewaanyarɨ pwaihɨrɨna bavɨtaazɨya yɨhyadelyɨra. Nabaai pwaihɨrɨna dɨkevɨ bavɨtaazɨya yɨhyadelyɨra.
23276  MAT 3:15  Wɨdɨna kyaꞌ Jizaazai maꞌmaaꞌna “Sabwi aawa. Gɨthɨwɨjaꞌ dɨnyo! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Gotɨyai yawɨꞌna ‘Sara yɨkajavwi yɨdaꞌmaraangesɨ.’ Sareꞌna sara yaka! Keꞌbaꞌnanyainyɨ.” Sara kudaꞌ Jizaazarɨ bavɨtaazɨya yaꞌ.
23284  MAT 4:6  wɨdaꞌ “Gotɨyare Gawaalɨvaangeinyɨ daakajɨ, kwaakewɨnna dɨthɨkwosɨka! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dara dɨnɨꞌ ‘Gɨmɨnyɨna Gotɨyai mamaayaraavɨ kudozɨ Sɨlyavɨ gɨmɨre sɨvɨla mala nyamaaꞌdɨka! Sareꞌna asajɨ nayaa maragɨlɨmwabɨka!’ Sara dɨnɨkeꞌna kwaakewɨnna dɨthɨkwosɨka!”
23285  MAT 4:7  Sara kudaꞌ Jizaazai yawɨraka “Saataanɨ Gotɨyare bukuyaꞌ kayaaꞌna marayɨwaka,” wɨdaꞌ “Yagaala pɨrɨꞌ dara dɨnɨꞌ ‘Naangei gɨmɨre Gotɨyarɨ yaamɨjɨ minna! Yune gɨmɨre yawɨsaꞌ yɨjaigɨ dara myawɨꞌdɨnna! “Gotɨyai yaasɨwaꞌna nyɨgaimwagatheinyɨra.” Sara myawɨꞌdɨnna!’ ”
23288  MAT 4:10  Sara kudaꞌ Jizaazai wɨdaꞌ “Saataanɨ, dɨwo! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Dara dɨnɨꞌ ‘Naangei gɨmɨre Gotɨyarɨ yɨlaaya dɨmarya! Yɨsaraavɨjɨ sɨlaangeraavɨjɨ yɨlaaya minna! Gotɨyai gaverɨ yɨlaaya ja!’ Sara dɨnɨkeꞌna Saataanɨ dɨwo!”
23295  MAT 4:17  Sagaaꞌ Jizaazai mwaalaka yagaalyaꞌ gaai wɨjɨwaakɨna. Wɨjɨwaakɨna yada wɨdaꞌ “Kayaaꞌnanyabwi wasɨꞌnaꞌgɨzɨ mudɨkebwi jawɨramaaka! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sɨgunyavɨ mwaalɨkei nemaremwaaladehaaꞌ aya kɨgaaꞌ yɨmaꞌnɨwakeꞌnanyɨra.”
23297  MAT 4:19  Tɨnna wanganna yaka wɨdaꞌ “Saraaihi dɨnyɨmɨdɨnaabyi! Jawɨnya maaꞌditabaaibɨꞌ Gotɨyarɨne aꞌmweraavɨ maaryaꞌneraaihɨrɨ yɨhɨzɨwaakɨdeinyɨ.”
23315  MAT 5:12  Sareꞌna Sɨgunyavɨ yanga naangeꞌ gɨrɨvɨkɨsaꞌ gɨmɨnyɨna gyemwaalɨkeꞌna yɨlaaya ja! Sareꞌna gɨmɨ munyɨꞌ nayaa gaimakunna maremwaalaꞌgi yɨlaaya naanga ja! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Sɨnnawɨ Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨsara gaꞌmɨjamakwawevera Sɨgunyavɨ yangeꞌ tɨvɨkɨta nawɨꞌnyaꞌ maryaatabaai gɨmɨ tɨvɨkɨta naangeꞌ dɨmaaꞌdeigɨnyɨra. Sareꞌna yɨlaaya naanga ja!
23316  MAT 5:13  Gɨmɨ Kwaakevakɨyaraavɨre saalyaigɨnyɨra. Saala wapaayangɨ waburya wiadevaaibɨꞌ aꞌmwe davakɨyara gɨmɨnyɨ tɨnna gwanganapɨjɨ tewaanyabwi yawɨpɨneigɨnyɨra. Sareꞌ kɨrɨꞌ saala waryaanya yɨmaꞌnajaꞌ waburya ayɨna gara yɨmaꞌnadevaka! Saala sasareꞌ wapaayangɨna waburya mi yannesɨ. Saala sasareꞌ yɨnahu marasɨꞌna yadɨvɨꞌ kumɨre sɨvɨlyasɨ paihɨꞌdɨvɨsasɨ.
23319  MAT 5:16  Sarevɨ dɨꞌbaakeigɨ aꞌmwera tɨnna nayaa wangabɨꞌdeꞌna tewaanyabwina nayaa ja! Tewaanya yuyabwi yadaaꞌgɨzɨ tɨnna gwanganapɨjɨ Gɨmaamaanga Sɨgunyavɨ mwaalɨkerɨna yawɨrapɨjɨ yɨlaaya yɨna yadɨvɨꞌ gamɨnyɨ yayaꞌ munyaba makibɨꞌdelyɨ.
23320  MAT 5:17  ‘Pɨropetɨyara Gotɨyarɨ wɨꞌnawɨjɨwaakadɨvɨsaraavɨre yagaalyajɨ Ne Mozɨzare Kɨwɨnyasɨ dɨnɨkenna marasɨꞌnadei dɨngaka?’ Nɨmɨnyɨna sɨmunya sara nyawɨꞌdɨka! Nɨmɨ marasɨtaꞌneinyɨ bɨweinyɨ mɨka! Aawa. ‘Nɨmɨ yagaala sanne yunebanna yɨmaꞌnyaꞌneinyɨ bɨweinyɨ.’
23324  MAT 5:21  Gɨmɨ kadɨka mena wɨꞌnagɨ yagaala dathaꞌ Ne sɨnnawɨnyara maaresavɨ. Aꞌmwerɨ maramakɨnna! Aꞌmwe pwai aꞌmwe pwarɨ tamakajaꞌna sai kotɨya wɨmaryɨpɨꞌdelyɨ.
23327  MAT 5:24  Sara daꞌgɨzɨ Gotɨyarɨ wɨjaayaꞌneba gɨmɨre yovɨravamakabɨzaꞌ wakaꞌgɨzɨ jaꞌmweryawɨnna jɨꞌmavaawa! Jaꞌmwelyɨ yagaalyaꞌ mena yavadaꞌgalaꞌgɨzɨ sagaaꞌ gɨmɨre yovɨraꞌdɨzaꞌ Gotɨyarɨ duzaadesɨ.
23328  MAT 5:25  Pwai gɨmɨnyɨna ‘Kotɨya marima!’ kadozɨ yarai yavadaꞌgainyɨna jideraaihɨlyɨ. ‘Sahwai yawɨbwaꞌderyaba nanyɨmarakadɨka! Nabaai, yawɨbwaꞌdei nyɨmaarojɨ pɨlɨzɨmaanyaraavɨ nanyɨmarɨmwangadɨka! Pɨlɨzɨmaanyara kalavuzangevɨ nanyɨmwaaihɨpɨdɨka!’ jawɨka!
23329  MAT 5:26  Nebulyaꞌna gɨthɨvanɨge. Gotɨyarɨne sareigɨ kayaaꞌna yagɨnebwina yuya mamubyaꞌgɨzɨyagaaꞌna kalavuzavɨ jahalyaꞌmaꞌdeigɨ mɨka!
23330  MAT 5:27  Sɨnnawɨ dɨnɨkeꞌ kadɨka mena dara wɨꞌnɨvanɨgɨ. Aꞌmwe pwarevɨ ata malɨmwadɨnnera!
23332  MAT 5:29  Sareꞌna gɨmɨre aangasɨmagɨnya tɨnnyai banganaꞌdɨzɨyai kayaaꞌnanyabwina kagɨmwagiꞌnojɨ jɨwaꞌmwagasɨꞌna jɨtheigɨnyɨ. Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨlaaka yuyajɨsɨyaigɨnyɨ Dɨkevɨ maragɨlɨvaramajaꞌna kayaaꞌnanyasɨ. Kɨlaaka pimagɨnya pɨjɨꞌ maayaigɨ mwaaidɨzaꞌna tewaanyasɨ. Sareꞌ daresɨ. Tɨnnyai jɨwaꞌmwagasɨꞌnyaꞌneꞌ daanga wɨvɨnyasɨ. Kɨrɨꞌ Dɨkevɨ wɨyaꞌneꞌ kayaaꞌnanaangesɨ. Sarevɨdaaꞌnyɨ aꞌmwengɨna nyawɨꞌdɨka!
23333  MAT 5:30  Nabaai, gɨmɨre aangasɨmagɨnya asi kayaaꞌnanyaburɨ givwarɨdaakwajai dapalasɨꞌna ja! Sareꞌ dareꞌnesɨ. Kɨlaaka yuyajɨsɨyaigɨnyɨ Dɨkevɨ maragɨlɨvaramajaꞌna kayaaꞌnanyasɨ. Kɨlaaka pimagɨnya pɨjɨꞌ maayaigɨ mwaaidɨzɨyaꞌna tewaanyasɨ.