7137	RUT 1:8	de ma Naomi qia ruqun ara revesim ma’, “Uane guir saver uana luqup sagel uan a laviim. De ngu nen ama Slurka ip diip ke tekmet nama atlu sagel uin.Ip saqikka raquar ai de mekai uin, i ai de uane tekmet nama atlu sagel ngua. De sagel ma Malon ke nema Kilion liiam aa i sa ian pereset.
7138	RUT 1:9	De mager iv ama Slurka qe rekmet de maget ip saqiaskerka uane ngervet ip diip kuri uin maget.” Taqura de ma Naomi qia rekmet ip taquar ai de re tekmet. I qia nismet mer im, de qia taqen nama atlu ve ian a reng iv ian diit. Dav im dai ian ares i veses a im be ian neknak.
7139	RUT 1:10	De ian duqun a qi ma’, “Kuasik. Dap diiv une na ngi sagel gia qaqet.”
7140	RUT 1:11	De ma Naomi qia ruqun ma’, “Gua revesim maikka mager iv uane guir. I ngu lu uane na ngua ip nana?
7142	RUT 1:13	De qua mager ip kuri uin de ver a iam ip deng i ian ir ip ama bar iam? De qua liina be quasik mager iv uane ngervet ne uiam ama quar iam? Gua revesim maikka quasik maget. I uan drem ai maikka quasik mager ip liina nge ren taqura. I ama Slurka dai sa qa ngim temanau na ngua. Be maikka ama arem ngua naver a uin.”
7144	RUT 1:15	Taqura de ma Naomi qia ruqun ma Rut ma’, “Rut sa giaik kia guir saver ara luqup de sagel ngen ara iaus (lungera i ai de re lotu saver a nget). Dai mager ip ngi guir naser a qi saver uan a luqup.”
7145	RUT 1:16	Dap ma Rut kia guirtik ma’, “Kula ngi tuqun a ngua ip ngua tit namen a ngi. Dap gia ding se ngua ip ngu na ngi. Baip ngia tit kuaridi, de diip ngu na ngi. Baip kuri ngi quaridi de saqikka diip kuri ngua gel ngi. De gia qaqet dai diip gua qaqer aa. De gia Qamurem dai saqikka diip gua Qamurem aa.
7146	RUT 1:17	De aip ngia ngip saquaridi dai saqikka diip ngu ngip iasai. De qattikka diip te qut ser ngua imek. Maikka mager iv ama Slurka qe rekmet maden na ngua i arik aip kuasik ai ngua tit kut lungera mai ama lengi i sa ngua meraqen na nget. Dap kuasik mager iv a qeni muqas ngere ring mer un. Dap kattikka gua revan i ama apngipki naik dai mager ip ki ring mer un.”
7148	RUT 1:19	De qattikka ian diit be ian diit be deng i baing siim pet ma Betliem. Baip lua ian men pet ma Betliem, de ama qaqet mai vet luqia ama qeringki dai maikka re nanses. De ama nankina dai ra taqen ma’, “Maikka, qua ma Naomi na ngi?”
7149	RUT 1:20	De ma Naomi qia guirtik ma’, “Kula ngen deris ngua ma Naomi (i liina dai ma, ama arias per a ngua). Dap ngen deris ngua ma Mara, (i liina ma, ama aremigl na ngua.) I raquari ma Qamurem i aa dlek pe vit dai qa rekmet ne gua mugunes be quasik ai ama atlu.
7150	RUT 1:21	I lua i mur ngua tit nanari navet luqi iara ama luqupki, dai buup ne gua tekmer iirang. Dap sama Slurka qa guir se ngua dap maikka quasik gua qerang.Taqura dai qula ngen deris ngua ma Naomi. I raquari ma Qamurem ama Slurka i ama dlek mai gel ka dai qa ngim temanau na ngua de maikka qa lenges na ngua.”
7153	RUT 2:2	De ver iak ama niraqa de ma Rut i qi navet ma Moap dai qia ruqun ma Naomi ma, “Ngu nariip ngua tit saver ama sleng ip ngu mali rama bali de ngu ngingdemna na nget. I diip ngu mali rem nget naset lura i ara rem naver a ngua de re serek na nget.” De ma Naomi qia guirtik ma’, “Gua reveski, ngia tit, i maget taqura.”
7155	RUT 2:4	De nakka aip samen ama niraqa miaivuk de qattikka luqa ma Boas ka mit navet ma Betliem. De qa mit be sagel lura i ret matna gel ka, de qa meraqen nama atlu sagel ta ma, “A Slurka aa arem sagel ngen.” De ra guirtik ma, “A Slurka aa rem sagel ngi.”
7156	RUT 2:5	De ma Boas ka snanpet ne aa muverem ma’, “Luqia ama nanki navet nemka aa qemuligl?”
7157	RUT 2:6	De luqa ama amngimka qa guirtik ma’, “Luqia ama nanki dai qi na sanges naver iagl ama qemuligl. I luqia dai qia men naset ma Naomi. I ian men naver ama qeringki ma Moap.
7158	RUT 2:7	I qia snanpet na ngua ip gua ding se qi ip kia tit naset lura i ret matna, de qi ngingdemna nama bali. I maikka la qi ares se bingbingia i qit matna be lu deng iara. Be naqattikka masmas per a qi iara pama menderigl.”
7159	RUT 2:8	Baip luqa qa meraqen be verset, de ma Boas ka ang be qa ruqun ma Rut ma’, “Maqi ngi nari. Kula ngia tit ip ngi ngingdemna nama bali a nger a nging per a qeng ama sleng. Dap kattikka mager ip ngia ter ama bali a ngera nging navet lu iara ama retki. De diip kuri ngi aa ngi ne lura ama nankina i ret matna gel ngua.
7160	RUT 2:9	De maikka maget ip kattikka ngia tu gia qevep ip ngi mali rama bali navet gua sleng. I ngia tit naser ama nankina i ret matna. I sa ngua ruqun lura ama quatta i ret matna gel ngua, iv aip de qula re lenges na ngi. De saqikka aip lua i dingding sep ngi tama qerap, de ngia tit i ngi serup mer ama kaina i lura ama quatta i ret matna gel ngua dai ra uk nget.”
7161	RUT 2:10	De aip ka meraqen be vereset, de ma Rut dai vaik per a qi manep be maikka samen ama aivet (ip ki teqer ma Boas ai qattikka qi dai maikka ama arias per a qi naver aa lengi). De qia ruqun ma Boas ma’, “Ngu dai na sanges naver iaik ama luqupki. Dap ngu lu nana be ngia tu gia qevep saver a ngua de ngi tekmet nama atlu sagel ngua?”
7162	RUT 2:11	De ma Boas ka guirtik ma’, “Sa ngua nari saver ama tekmeriirang mai i ngia rekmet ne iirang sagel gia reveski. I lua i sa giak ka ngip. De nguat drem ai ngia mit namene gia mamiam. De ngia men be quri ngi gel lura ama qaqet i quasik ai ngiat drem se ra. (Be ngu nari raqura de ngua tu gua qevep ip ngua tat naver a ngi.)
7163	RUT 2:12	“De sa ngia men sagel ma Qamurem i ma Israelkina ara Slurka ip ke uas tem ngi. Dai sa qa lu ama tekmerirang mai ama atliirang i sa ngia rekmet niirang. Be ngu nariip se qa ip mager ip ke guirtik ama tekmerirang ama atliirang sagel ngi. De maikka mager ip ke guirtik liirang a vevit barek a ngi.”
7164	RUT 2:13	De ma Rut kia guirtik ma Boas aa lengi ma’, “Maikka ngi tekmet nama atlu sagel ngua. Dap kuasik ai ama atlu ngua ip taquar lura ama nankina i ret matna gel ngi. Dap ngia meraqen nama lengi ama upka vem nget sagel ngua. Be lungera nge sem a dlek na ngua.”
7165	RUT 2:14	Baip lua ip ta tes, de ma Boas ka ruqun ma Rut ma’, “Ngia ren ip ngiar a nga ma asmes de ngi uk nget pama vain anger a qerapki de ngia tes.” Aip ka meraqen taqura de qia mugun ki ne lura i ai de ret matna qel ka. De iang ama bali i ra in me nget. Dai ma Boas ka qur ma Rut tem nget. De ma Rut kia tes dai qia qiranas, be de iang ama asmes.
7166	RUT 2:15	aDe aip ta mes be vereset de ma Rut dai saqiaskerka qia tit de qi ngingdemna nama bali, i lura ra serek na nget. De qasa naser a qi, i qia mit de ma Boas ka ruqun lura i ai de ret matna gel ka ma’, “Mager iv a ngen a ding se ma Rut ip ki nging demna nama bali na gelna ne nge nama qemeng i ra tik met na get. De qula ngen ne serin a qi, i qi ngingdemna nama bali nanari.
7167	RUT 2:16	De qerka ngene berk ik iang ama bali a nge ra ning nep ma qemeng de quri nger aa ip diip ki ngingdemna na nget. De qula ngenem nem ki nanari.”
7170	RUT 2:19	De ma Naomi qi akmenses be qia snanpet nema Rut ma’, “Ngia matna vet nemka aa sleng, be lu ngia met lungera ama bali? Ngu nen ama Slurka ip mager ip ke tekmet nama atlu sagel luqa i qa lu ngi de qe taqa tekmet se ngi.” De ma Rut kia guirtik ma, “La ngut matna ver iak a sleng i ra tis ka ma Boas.”
7171	RUT 2:20	De ma Naomi qia ruqun ma’, “Ngu nen ama Slurka ip mager ip ke tekmet nama atlu sagel luqa. De ama Slurka dai ai de quasik ngere ragen per a qa nama lengi i sa qa quar tem nget. Arevan i lungera ip ke tekmet nama atlu sagel lura i mekai ara lavu ra ngip de sagel lura i re iames.” De qattiasker ma Naomi dai qia taqen ma’, “Luqa dai qa naver a ut. I qa navet lura i re uas tem ut dai mager ip ke uas te aur a tekmeriirang, ngene ma Elimalek aa aiverem.”
7172	RUT 2:21	De ma Rut kia ruqun ma’, “De qerka ma Boas ka ruqun a ngua ip ngu ngingdemna nama bali naset lura i ret matna gel ka, ip deng i re vereset a nema Boas aa retki i re dikdik ama bali.”
7173	RUT 2:22	De ma Naomi qia ruqun ma Rut ma’, “Ii, arevan gua reveski. Maikka mager ip ngit matna ngi ne lura i ret matna vet ma Boas aa sleng. I arik ma aret ta lenges na ngi i arik aip ngia mit saver a qek auang ama sleng.”
7175	RUT 3:1	Baiv aa de ma Naomi qia ruqun ma Rut ma’, “Gua reveski, maikka mager ip diip ngu lu ra nga ma quatka ip ngi ngervet na qa. De diip ke uas tem ngi ip diip kuri ngi maget.
7178	RUT 3:4	De aip lua i qe nariip ke braing, de maikka ngi ra qam ngim aip diip ke braing kuaridi. Iv aip lua i qe braing, de ngia it ip ngiar ama pulagitki vit naver aa ilaing, de ngia ras gel aa ilaing. (I ma Rut kia rekmet ne liina i qi snanpet ne ma Boas ip ke uas tem ki). De diip ke sil ba ngi ne liirang aa ama tekmeriirang i qe nariip se ngi ip ngi tekmet niirang.”
7179	RUT 3:5	De ma Naomi qia meraqen be vereset, de ma Rut kia guirtik ma’, “Maikka ama atlu aa. Diip ngua it kut lungera ama lengi i ngia sil na nget.”
7183	RUT 3:9	De qa snanpet ma’, “Nema na ngi?” De ma Rut kia guirtik ma’, “Kattikka ma Rut na ngua. I ngua i gia muverem na ngua. De ngi dai navet ma Elimalek aa qemuligl. Taqura dai mager ip ngi ngervet na ngua ip ngi uas tem ngua.”
7184	RUT 3:10	De ma Boas ka ruqun ma’, “A gilki, ngu nen ama Slurka ip mager ip ke tekmet nama atlu sagel ngi. I raquari liina i iara i ngia rekmet niini (i liina ip ngu ngervet na ngi), dai maikka iini vevit i quasik aip taquar liirang aa i mekai ngia rekmet ne iirang sagel gia reveski (i ngi taqa uas tem ki). De buup nama lugut ta, i iari dai buup ne ara tekmeriirang dav iari dai quasik ai buup ne ara qerang. Dap kuasik ai ngia tu gia qevep ip ngi ngervet ne a qek. Kattikka quasik. (I qattikka ngia tu gia qevep savet gia reveski de qattikka ngia snanpet na ngua).
7187	RUT 3:13	Diip pet luqi iara ama arenki de ngi braing iara. De maikka aip bingia nepbang de ngua it ip ngu narivet te luqai aa tuaqevep. Be arik aip ke nariip ke uas tem ngi, dai maikka ama atlu. Dav arik aip kuasik ke nariip, dai maikka ngua tu vusep sagel ma Qamurem i qe iames masmas, i diip ngu uas tem ngi. Dai saqiaskerka ngia ras imek de quri ngi iara ip deng sebingbingia.”
7189	RUT 3:15	De ma Boas ka ruqun ma Rut ma’, “Ngiat gia luanki i ai de ngi braing pemki de ngi verik a qi men ama aivet.” De qattikka ma Rut kia rekmet taqura, de ma Boas kartik ama bali sep ama luanki. Be lungera ama bali a nge ra merenka dai ama 20 kilo. De ma Boas ka matna ver a qi i qa mer ama bali se de ara lang, de qia ral nget saver ama luqup.
7190	RUT 3:16	Baip ma Rut kia mit be qia men per ama luqup, de ara reveski qia snanpet na qi ma’, “Gua reveski nana?” De ma Rut kia sil saver ama tekmeriirang mai i ma Boas ka rekmet ne iirang barek a qi.
7191	RUT 3:17	De qerka ma Rut kia sil ma, “De qa ruqun a ngua ai quasik mager ip ngu guir naik sagel dap mager ip ngu tal a nga ma asmes. Taqura de qa qur a ngua re lunger iara ama bali.”
7192	RUT 3:18	Taqura de ma Naomi qia ruqun ma’, “Gua reveski, askerka quri ngi raqura quara de masmas per a ngi. I nani iara dai quasik mager ip kuri ma Boas naik. Kattikka quasik. I diip ke seservet liina nauir. De un dai as kuasik un drem aip diip liina nge ren nana.”
7193	RUT 4:1	Baiv aa de ma Boas ka mit saver ama luqup, be qa mugun dama aiska aam sagel ai de re tekmet nama kaivung. Baiv aa de quasik ama ainkules de qa lu luqa i qe mali rem ka ip ke snanpet na qa aip kua mager ip ke van pet ma Rut. Baiv aa de ma Boas ka nes tem ka de qa ruqun a qa ma’, “Ngia ren ip ngia ruqun gel ngua.” Baiv aa de luqa qa men be qa mugun gel ma Boas.
7195	RUT 4:3	De ma Boas ka mar de qa ruqun aa veriqa ma’, “Guaka sa ngiat drem ai ma Naomi qia guir navet ma Moap. Be qi nariiv a qek ke van pet ma Elimalek aa aiverem.
7196	RUT 4:4	Dai maikka ngu nariip ngu sil ba ngi savet liina. Be maikka quarik aip ngi nariip ngi van per a um, dai maikka mager ip ngi sil ba ut. De ngen aur a barta dai mager ip te nari gia lengi. I lura i ra mugun iara ver ama kaivung. Dav arik aip kuasik dai mager ip ngi sil ba ut, ai quasik ngi nariip ngi van per a um. I qattikka mager iv ure snanpet na ngi nauir i raquari ngi navet ma Naomi ara liinka.” De luqa ama quatka dai qa virit ma’, “Maikka diip ngu van per a um.”
7197	RUT 4:5	De ma Boas ka ruqun ma’, “Maikka maget taqura. Dav arik aip ngia van pet ma Naomi ara aiverem, dai qerka ngia van pet ngene luqia ama sauaiki i ara arenki ma Rut i qi navet ma Moap. De liina i ngia van per ama aiverem, dai ama aiverem dai diip kuri ma Elimalek aa arenki ver a um, i luqa i mur ka ngip.”
7198	RUT 4:6	De luqa qa guirtik ba qa ma’, “Kuasik nguat drem savet liina dai be quasik mager ip ngu van per ama aiverem. I raquari gua ruis dai quasik mager ip te uas tama aiverem. I raquari luum a ama aiverem dai diip te qur ma Rut are uis tem bem. Be guaka mager ip ngi van per a um. Dap ngua dai quri ngua.”
7200	RUT 4:8	Taqura de qattikka aip luqa qa ruqun ma Boas ma’, “Diip ngi van pet luum aa ama aiverem.” De qa verikt te aa ailaing igl de qa qur ma Boas.
7201	RUT 4:9	Baiv aa de ma Boas ka ruqun lura ama barta de ngene iari i lura i ra ingdemna ver ama kaivung. I qa meraqen ma’, “Sa ngen lu de nge nari aurak aa lengi i qa meraqen na nget. Dai sa iara dai ngua van per ama aiverem de ngene ama tekmeriirang mai nagel ma Naomi de nagel ma Elimalek kene aa uimiam ma Kilion ke nema Malon.
7202	RUT 4:10	De qerka ngua met ma Rut, be sa iara dai gua ngerki. I luqia ama nanki ama sauakki i qi navet ma Moap i ma Malon aa ruaqi i luqa i mekai qa ngip na men a qi. Be raquari ngua ngervet nema Rut, taqura be ma Malon aa aiverem, dai qattikka qur um gel aa lanivas ip te uas tem bem. De luqa i qa ngip dai ver aa luqupki, dai qattikka lura i ra naver aa liinaka dai qattikka quasik mager ip ngeragen per ara ne aa renki. Dai sa iara ngen lu de ngene nari liina.”
7203	RUT 4:11	Baiv aa de lura ama barta de ngene lura i ra ingdemna ta ruqun ma’, “Maikka ama revan, i sa ut nari lunger iara ama lengi, de sa ut lu luqa i qa qur a ngi tama ailaing igl. De maikka mager iv ama Slurka qa tat navet gia ngerki ip mager ip ki tal ama ruis, ip taquar mur ma Resel ki nema Lia i mur ian sel ama ruis nagel ma Jekop. De maikka mager ip ngi tal ama qelaing de mager ip kuri ngi i ama barka na ngi navet ma Eprata aa liinka, pet luqi iara ama luqupki ma Betliem.
7204	RUT 4:12	De maikka ure nen ama Slurka ip luqia ama nanki dai mager ip ki raqalsal ama ruis ip taquar mur i qa qur ma Peres tama ruis. Ma Peres i ma Juda qe nema Tama iane uimka.”
7206	RUT 4:14	De ama nankina ra ruqun ma Naomi ma’, “Maikka mager iv ut tar nama a Slurka aa renki. I sa raquari qa qur a ngi rama ruimka i luqa i qa men mene ma Rut. I luqa dai laiv ama barka de diip ke uas tem ngi. De luqa ama gilka dai maikka mager ip laiv ama barka na qa vet ma Israel.
7207	RUT 4:15	De gia reveski dai qia sel ama ruimka ama quatka, de luqia ma Rut dai maikka qi nariip se ngi vevit. De maikka qit matna ver ama reriirang i buup niirang ip kia tat naver a ngi. De arik ngi sel ama ruis ama ngerikit ngen a iam na ra, dai quasik maget na ra qut liirang a ama reriirang i ma Rut ki tekmet niirang ba ngi. I ma Rut dai qattias kit matna maden. Dap sa iara qia sel ama ruimka ba ngi be diip ke qur a ngi rama iames de diip ke uas tem ngi i aip laiv i ama sru ngi.”
7209	RUT 4:17	De ama nankina navet luqia ama luqupki ta ruqun ma’, “Sa ma Rut kia sel ama ruimka ama quatka barek ma Naomi.” De ra mis luqa ama gilka aa renki ma Obet. Baip laiv i ama bar ma Obet, de qa sel ma Jesi. De aiv ama bar ma Jesi de qa sel ma king Devit.
23233	MAT 1:20	Dap katiaskerl ai de ma Josep ka tu aa qevep sevet liina, de qa lu aa viinki, ai iaq ama Slurlka aa Angeluqa qa men sagel ka. Be ama Angeluqa ka ruqun na qa ma’, “Josep, i ngi namene ma Daivit aa liinka, dai quasik mager ip nging ning saatmet ma Maria ip gia ngerlki. I ngi narli. Sa liina ama rluimini i qurli iini de ma Maria ara rlan, dai ama Qevepka ama Glasingaqa ka quarl tem iini ba qi.
23234	MAT 1:21	Be diip ki sel ama rluimka ama quatka, de mager ip ngia ris ka ma Iesus. I raquarli diip ke iames ne aa qaqet never araa viirang.”
23235	MAT 1:22	Liirang iara mai i iirang nge men taqurla ip mager iv iirang ngere raqa verleset mer ma Slurlka aa lengi i murl ka sil na nget mer iak, i aa Aamki na qa. I murl ama Slurlka aa Aamki na qa, ka sil ma’,
23236	MAT 1:23	“Diiv iaiq ama nanki i as ai de quasiq ai arik ki ne a qek, dai diiv ama rutka-vem-ki. De diip ki sel ama rluimka ama quatka. De diip ta ris ka ma’, “Imanuel”, ama rarlimini dai raqurliani ma’, “Ama Ngemumaqa dai qurli qe nauut.”
23240	MAT 2:2	Be lura ra snanpet ne ama qaqet ma’, “Ngu lu ama rluimka qua ama iameska i qa iv ama barlka na qa ip ke uas te ama Judaqena? I uut lu ama ualdengaqa de uut drlem ai sa qa men. De uut lu ama ualdengaqa, men ama uusepka i baing se qa, lua sagel ai de baingbaing se ama nirlaqa. Be uut men iv uure lautu sagel ka.”
23242	MAT 2:4	Taqurla de ma Erot ka iing demna ne lura mai ama barlta nep ma Lautu ip ka taqen per a ra. I lura i ai de re uas te ama Lautu de ngene lura i ai de re su ne ama Slurlka aa Lengi ama narligel-vem-nget. De ma Erot ka snanpet na ra ma’, “Ngu lu ngu narli ai diip ma Kristus ka ren kua?”
23243	MAT 2:5	De ra guirltik ma’, “Per ama luqupki ma Betliem, per ama qerlingki ama barlki ma Judia. I sa iaq ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ka iil sevet liina iara ve ama Ngemumaqa aa Langinka i murl nauirl taqurliani ma’,
23244	MAT 2:6	“Ama luqupki ma Betliem pet ma Judia, ngi dai maikka ngi veviit peleqes ne liirang aa ama luquviirang ama barliirang pet ma Judia. I diip baing se iaq ama barlka ip ke uas i qa naver a ngi. Be luqa ama barlka dai diip ke ruirl se gua qaqet pet ma Isrel.”
23246	MAT 2:8	De ma Erot ka nem ama adrlem per a ra ip ta iit savet ma Betliem. Be qa ruqun lura ama adrlem per a ra ma’, “Ngen diit de maikka ngene raqa mali re luqa ama rluimka ama luaqa. Baip ngen lu ama rluimka, de ngene guirl se ama lengi ip ngene sil ba ngua, ip saqikka mager ip ngua iit ip ngu lautu sagel ka.”
23251	MAT 2:13	Baip naser ama adrlem-per-a-ra i sa ra mit, de ma Josep ka lu aa viinki i qa lu ai ama Ngemumaqa aa Angeluqa ka men sagel ka. Be ama Angeluqa ka ruqun na qa ma’, “Ngia raarlviit de ngia iit nanari! I ngi iit se ama rluimka ke ne aa nan de ngen rlerles saatmit savet ma Isip. De qurli ngen pet ma Isip, ip deng i saqiaskerlka ngu sil ba ngi ip ngen diir ianai. I raquarli ma Erot dai qe mali re ama rluimka, i qe narliip ke veleng ka.”
23253	MAT 2:15	Be ma Josep dai qurli qa vet ma Isip be deng i ma Erot ka ngip. I liini iara nge men taqurla, iv iini ngere raqal sil ne ama rarlimini i sa murl iaq ama Slurlka Aamki na qa ka sil. I ama Slurlka ka ruqun ma’, “Ngua nes te Nguaimka navet ma I sip.”
23255	MAT 2:17	I sa liirang iara nge men taquarl murl iaq ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ma Jeremaia ka iil. I qa iil taqurliani ma’,
23256	MAT 2:18	‘Te narli a qeni a ngere qenem pet ma Rama. I re narli rek nak ne ama arlem i maikka ama arlemigl na ra. I ma Resel ara laanivas dai rek nak never araa uis. De quasik mager iv a qek ka raat never ama ngerlnanta de maget. I ra dai maikka rek nak maden naver araa uis i ra ngip.’
23258	MAT 2:20	I ama Angeluqa ka ruqun ma Josep ma’, “Diip ngia raarlviit de ngi aar ama rluimka ke ne aa nan de ngen diit savet ma Isrel. I lura ama qaqet i mekai re narliip te peleng ka, dai sa ra ngip.”
23261	MAT 2:23	I ma Josep ka mit be qurli qa per iaiq ama qerlingki ama barlki i ra tis ki ma Nasaret, be qurli qa ver a qi. I liina nge men taqurla iv iini ngere sil mamerl mer ama lengi i murl ama Ngemumaqa aa Aamki na ra ta sil taqurliani ma’, “Ma Kristus dai diip ta ris ka ai qa navet ma Nasaret.”
23263	MAT 3:2	I ma Jon kel sil ma’, “Maikka ama qares iv ama Ngemumaqa aa giqi kiat den, ip ke uas tem uut. Dai maikka mager ip ngene guirltik per a ngen a rut.”
23264	MAT 3:3	De luqa ma Jon i murl ma Aisaia ama Ngemumaqa aa Aamki na qa, kel sil sever a qa, i qa sil ma’, “Diiv iak ka taqen slep per ama qerlingki i ama ausaqi na qi, i qel sil ma’, “Ama Slurlka dai diip kat den dai maikka mager ip ngene seserl ver a ngen a rut te a ngen a viirang.”
23268	MAT 3:7	Baiv aa de ma Jon ka lu ama Parasiqena de ngen ama Sadusiqena, i re narliip ke qukmes tem ta, te araa viirang. Dai ma Jon ka lu ra de qa meraqen slep sagel ta ma’, “Ngut lu ngen i ngene qiuaik sagel ngua ip taquarl ama qutmangam i ngere qiuaik tiq ama altingki. I ngene qiuaik sagel ngua i ngene narli ai ama Ngemumaqa aa altingki dai diip kiat den.
23272	MAT 3:11	“I ngua ukmes tem ngen ne ama kainaqi ip ngene teqerl ai sa ngen guirltik per a ngen a rut. Dav iaq i as laip ka ren, i qa dai aa dlek peviit. Dap ngua dai gua dlek manep. De ngua dai ama gilka na ngua. Be quasik mager ip ngu iin barek luqa i ama Barlka. De diip ke qukmes tem ngen ne ama Qevepka ama Glasingaqa ngen ama altingki.
23273	MAT 3:12	De diip ka ren, i sa qa muvem nanas ip ke lemerl ama lagat. Be diip ke aar ama lagat ama atlunget, naver ama vu nget. De diip ka ru ama atlu nget ama lagat pe angera vetki. Dap diip ke ves lungera ama vetat mer ama altingki. I diip ke ves nget met luqia ama altingki i quasik mager ip prleset na qi.”
23275	MAT 3:14	Dap ma Jon dai ke tuqun ai qa dai quasiq ai ama atluqa na qa ip mager ip ke ukmes tem ma Iesus. I ma Jon ka ruqun ma’, “Ngua dai quasik mager ip ngu ukmes tem ngi. Dap mager ip ngi ukmes tem ngua!”
23276	MAT 3:15	De ma Iesus ka guirltik sagel ma Jon ma’, “Katikka mager ip ngi tekmet taqurla ip taqua ngua sil. I qatikka mager iv uune tekmet ne ama atliirang kur ama Ngemumaqa aa narliip.” Taqurla de ma Jon ka narligel ma Iesus be qa ukmes tem ka.
23278	MAT 3:17	De qa narli aa Mam ka taqen naivuk nev uusep. I qa ruqun ma’, “Luqa iara ama Rluimka dai Nguaimka. I maikka gua arlem never a qa. De maikka ngu rarlik ka na de gua rlan.”
23281	MAT 4:3	De ma Satan ka men sagel ma Iesus ip ke siquat na qa. I ma Satan ka ruqun ma’, “Ariq aip ngi, i ama Ngemumaqa aa Uimka na ngi, dai mager ip ngia raqen sagel lunger iara ama dul ip ngere guirltik per a nas iv ama asmes na nget.”
23282	MAT 4:4	De ma Iesus ka guirltik ma’, “Sa ra iil ve ama Ngemumaqa aa Langinka taqurliani ma’, “Ama qaqeraqa dai quasiq ai qe iames nagel ama asmes naik. Dap maikka qe iames nagel ama lengi i ama Ngemumaqa kel sil na nget.”
23284	MAT 4:6	De ma Satan ka ruqun ma’, “Ariq aip ngi i ama Ngemumaqa aa Uimka na ngi, dai mager ip ngia ranas manep. I ama Ngemumaqa aa Lengi, dai nge sil taqurliani ma’, “Diiv ama Ngemumaqa ke sil bareq aa Angeluqena sever a ngi be diip ngia ranas dai samer araa ngerik. Be diip kuasik mager iv a nge ama dulka ke nis ngi.”
23285	MAT 4:7	De ma Iesus ka guirltik sagel ka ma’, “De saqikka iang ama lengi i nget pe ama Ngemumaqa aa Langinka i murl nauirl i nget taqen taqurliani ma’, “Kuasik mager ip ngi siquat ne gia Slurlka i gia Ngemumaqa.”
23287	MAT 4:9	De ma Satan ka ruqun ma Iesus ma’, “Ariq aip ngia aan gia buum pet gua arlim de ngi lautu sagel ngua, dai diip ngu qurl a ngi re liirang aa mai.”
23288	MAT 4:10	De ma Iesus ka guirltik sagel ma Satan ma’, “Satan, ngi iing nanari nagel ngua.” I sa ra iil ve ama Ngemumaqa aa Langinka taqurliani ma’, “Maikka mager ip ngi lautu sagel gia Slurlka i gia Ngemumaqa. De qa naik dai mager ip ngi taneng aa rletki.”
23292	MAT 4:14	I ma Iesus ka rekmet ne liina, iv iini nge ren ip taqua murl iaq ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ma Aisaia ka sil. I qa sil ma’,
23293	MAT 4:15	“Per ama qerlingki ma Sebulan de ma Naptali, nev ama aiska i qa tit sagel ama ngaingmaqa ma Galili, de ve ama kainaqi ara rleng tuarl ma Jodan, dai qurl iari i quasiq ai ama Judaqena na ra.
23294	MAT 4:16	I lura dai ai de qurli ra ve ama arlenki. Dap lura dai sa ra lu ama nirlaqi i qia men ama slurlki, be qia bing men ama arlenki, ngen ama aapngipki ara dlek. De lura i ai de qurli ra vet luqia ama qerlingki, dai sa ama nirlaqi qia men sagel ta.”
23295	MAT 4:17	De ianai de ma Iesus ke rarles i qel sil ne aa lengi, i qa meraqen taqurliani ma’, “Ngene guirltik per a ngen a rut, i sa ama Ngemumaqa aa giqi ip ke uas dai qi gelna.”
23297	MAT 4:19	De ma Iesus ka ruqun iam ma’, “Uan den iv uane na ngua, ip ngu su uin iv uane ngingdemna ne ama qaqet taquarl uane ngingdemna ne ama serlik.”
23305	MAT 5:2	De ma Iesus ke su ra, i qel sil ma’,
23306	MAT 5:3	“Lura i rat drlem ai quasik maget na ra dama Ngemumaqa aa saqang, dai mager iv ama arlias per a ra i raquarli ama Ngemumaqa aa luqupki, i qi re vuk, dai sa araa luqupki.
23323	MAT 5:20	De maikka ngul sil ba ngen ma’, “Maikka mager iv a ngen a gamansena nge ruirl se lura i ai de re su ne ama Lengi ama dlek-pem-nget, de ngene lura ama Parasiqena. I ariq aip kuasiq ai ama atlura na ngen, dai diip kuasik mager ip ngen diit sever ama luqupki ama atluqi vuusep.”
23324	MAT 5:21	“Sa ngen narli ama lengi i murl nge men sagel auur a serlura. I nge men taqurliani ma’, “Kuasik mager ip ngene peleng iari ama qaqet. I ariq aiv a qek ka veleng a qek, dai diip ka raarl ver ama lengi.” Kis 20.13
23325	MAT 5:22	Dap maikka ngul sil ba ngen ma’, “Maikka quasik mager iv ama qurek per a ngen ne iari. I lura mai dai a ngen ari aa. De ariq aiv ama qurek per a ngen ne iari ama qaqet, dai diip ngen daarl per ama kot. De ariq aip ngen deraqen ne ama lengi ama vunget sagel iari, dai diiv ama Judaqena araa kaunsilkena te kot se ngen. De ariq aip ngen dris iari ai ama qabaing per a ra, dai diip ngen diit sever ama luqupki i ama altingki ver a qi.
23329	MAT 5:26	De maikka ngul sil ba ngi ma’, “Ariq aip kuasiq ai ngia guirltik gia dinau mai dai diip kuasiq ai ngia iit nev ama arlenka-vem-ki ip deng i ngi virliit gia qelaing mai.”
23330	MAT 5:27	Sa murl ngen narli ama lengi taqurliani ma’, “Maikka quasik mager ip ngene tekmet ne ama vu i ngene ngangses.”
23331	MAT 5:28	Dap ngul sil ba ngen ma’, “Ariq aiv iaq i qatikka qem ngim sagel ama nanki de qa tu aa qevep ai vadiip ke rekmet ne ama viini ke na qi, dai ver aa tuaqevep dai sa qa rekmet ne ama viini, ke ne luqia ama nanki.”
23334	MAT 5:31	Murl iang ama Lengi i nge taqen taqurliani ma’, “Ariq aiv iak ke narliip barlbarl mer iam ke ne aa rluaqi, dai mager ip ke iil ve ama langin iini sevet liina i qe narliip barlbarl mer iam de qe qurl aa rluaqi.”
23335	MAT 5:32	Dap maikka ngul sil ba ngen taqurliani ma’, “Ariq aiv iaq i qa mit namen aa rluaqi, dav aa rluaqi dai quasiq ai qia rekmet ne a nge ama viini, dai luqa qe lenges ne aa rluaqi. De saqi ariq aiv iak ka ngerlvet ne luqia i sa ara ak ka mit namen a qi, dai luqa i aa viini i saqi qa ngerlvet na qi.”
23336	MAT 5:33	Sa ngen narli ama lengi i murl nge men sagel a uur a murlta taqurliani ma’, “Ariq aip ngen dru vuusep, dai quasik mager ip ngen dru vuusep i ngene kaak. Dap maikka mager ip ngene tekmet taqurla ip taquarl ngen dru vuusep sagel ama Slurlka.”
23337	MAT 5:34	Dap maikka ngu teqerl a ngen ma’, “Maikka quasik mager ip ngen dru vuusep, maikka qurli. I quasik mager ip ngen dris ama uusepka ip ngene sem madlek ne a qeni ama lengiini i raqurli ama uusepka dai ama Ngemumaqa aa luqupka i qa mugun.
23340	MAT 5:37	De qatikka mager ip ngene tuqun ma’. “Gua revan.” I aiv a ngen a revan. De qatikka mager ip ngene tuqun ma’, “Maikka kuasik”, i aiv a ngen a revan i quasik. I askerlka ariq aip ngen deraqen ne a qeng i viit ama lengi ip ngene sem madlek ne a qeni ama lengiini, dai lungera ama lengi dai nget nagel ma Satan.
23341	MAT 5:38	Sa ngen narli ama lengi i murl nge men taqurliani ma’, “Ariq aiv iak ka lenges ne gia sakngaqa, dai saqikka mager ip ngi lenges ne aa uaq ama sakngaqa. De ariq aiv iak ka mel gia arlkingki, dai saqikka mager ip ngi mel aa uaiq ama arlkingki.”
23342	MAT 5:39	Dap maikka ngul sil ba ngen ma’, “Maikka quasik mager ip ngen deraarl sep lura araa qames ama vura. Maikka qurli. De ariq aiv iak ka vukdeng met gia aamki ruarl de saqikka mager ip ngi guirltik pet gia aamki ip ke vukdeng tuarl.
23345	MAT 5:42	De ariq aiv iak ke nen ngi re a qeni nagel ngi, taqurla de mager ip ngi qurl a qa. De ariq aiv iak ke narliip ke dinau gel ngi, de mager iv as ngi qurl a qa.”
23346	MAT 5:43	Sa ngen narli ama lengi i murl nge men taqurliani ma’, ‘Mager iv a ngen arlem naver a ngen a lengiqi-met-ta. Dav ama qurek per a ngen ne a ngen a qumespik.’
23347	MAT 5:44	Dap maikka ngul sil ba ngen ma’, ‘Maikka mager iv a ngen a arlem naver a ngen a qumespik. De ngene raring iv ama Ngemumaqa qa tat navet lura i ai de re tekmet ne ama tekmeriirang ama viirang sagel ngen.
23360	MAT 6:9	Taqurla, be aip ngene raring, dai mager ip ngene raring taqurliani ma’, A uut Mam i ngi vuusep, uure palu gel ngi, i gia rlenki dai ama glasing a qi.
23367	MAT 6:16	Aip lua i ngen driirl ama asmes ip diip ngene raring, de quasik mager ip ngene tekmer iv ama aleng per a ngen a saqang ne ama arlemigl. I quasik mager ip ngene tekmer ip taquarl lura ama kaak-met-ta. I lura ama kaak-met-ta, dai ai de re tekmet taqurla. I ai de rem ngim mavik ip te teqerl ama qaqet ai ra dai ra tiirl ama asmes ip diip te raring. Dap maikka ngul sil bareq a ngen ne ama revan ma’, Lura ama kaak-met-ta dai sa ra raneng ama ranbandem i raquarli re tekmet taqurla.
23376	MAT 6:25	Taqurla dai maikka ngul sil ba ngen, ip kuasik mager ip ngen dru a ngen a qevep maberl ma’, “Ngu lu diiv uure iames nagel ama asmes i nget naqua? De uure srluup ama kainaqi i qi naqua? De quasik mager ip ngen dru a ngen a qevep sever a nas de ngene tuqun ma’, “Ngu lu diiv uure rurlisnas ne ama luan i nget naqua?” I ama iames dai maikka nget peviit dav ama asmes dai naqatikka nget te navuk. De ama qetdingki dai maikka qi veviit. Dav ama luan dai naqatikka nget te navuk.
23380	MAT 6:29	Dap maikka ngul sil ba ngen ma’, “Murl ma Solomon ka muremiis ne aa tekmeriirang mai dap kuasiq ai qa muremiis ne ama luan ama atlunget ip taquarl lungera ama qunam.”
23381	MAT 6:30	“Ama takanaut dai iara de qurli nget per ama sleng dap naqatti aip bigia de ra diq a nget de ra rlu na nget samer ama altingki ip nge rang. De naqatikka ama garas maden taqurla, dai ai de ama Ngemumaqa qa turem nget. Taqurla dai ngen ama qaqet, i naqatikka a ngen a tuaqevep dai ama gil-nget dai maikka mager ip ngen drlem ai saqikka ama Ngemumaqa dai diip ke taqa uas tem ngen.
23382	MAT 6:31	Taqurla dai quasik mager ip ngen dru a ngen a qevep maberl de ngene tuqun ma’, “Ngu lu diiv uues ama gi?” “Dap kua ngu lu diiv uure srluup kua? Dap kua diiv uur ruremiis ne ama luan i nget naqua?”
23389	MAT 7:4	Dap ngu lu nanaa be ngi taqen sagel giak ma’, “Guakka ngu narliip ngu lemerl vet gia sakngaqa te ama guvangini.” Dav as mager ip ngi lu nas nauirl. I as luum aa ama mengem ama barlem dai uum mene gia sakngaqa.
23392	MAT 7:7	Dai ngu tuqun a ngen ma’, “Aip ngene nen ama Ngemumaqa dai diip ke qurl a ngen. De saqikka ariq aip ngene mali te liirang aa nagel ka dai diip ngene lu iirang. De saqikka aip ngene deldel mer ama tarlka, dai diiv ama Ngemumaqa ke raarl mer ama tarlka nanaik ngen.
23407	MAT 7:22	De vet luqa nasat ama Nirlaqa ama Slurlka, dai diip buup ne iari ama qaqet ta taqen sagel ngua ma’, “Ngi dai auur a Slurlka, i ngi dai ai de uurel sil sever a ngi. De ne gia rlenki dai uut nem ama iaus naver iari ama qaqet. De ne gia rlenki dai uur rekmet ne ama rleriirang ama dlek pem iirang i buup.”
23408	MAT 7:23	De maikka diip ngu raqal sil barek lura ama qaqet ma’, “Ngen diit nagel ngua i ngen dai ngen tekmet ne ama tekmeriirang ama viirang. Be maikka ngua dai quasik nguat drlem se ngen.”
23409	MAT 7:24	Ma Iesus ka ruqun ma’, “Lura mai i re narli gua lengi de re narligel nget, dai diip ta raquarl luqa i aa tuaqevep ama atlunget be qa rekmet ne aa vetki per ama dul ama dlek pem nget angera rleng.”
23416	MAT 8:2	Baiv aa de iak ka men sagel ma Iesus. I ama arlemki ver aa qetdingki i maikka ama vuqi, i ra tis ki ai ama laippa. De luqa qa aan aa buum de vaik per a qa manep gelna ne ma Iesus. De qa ruqun ma’, “Gua Barlka, ngi dai gia dlek. Be ariq aip ngi narliip dai mager ip ngi lemerl ngua.”
23417	MAT 8:3	De ma Iesus ka mu aa ngerik pet luqa ama qaqeraqa de qa ruqun ma’, “Diip ngu lemerl ngi. Be maikka diip perleset ne gia arlemki.” Taqurla de maikka masna verleset ne luqia ama arlemki ama vuqi i ra tis ki ai ama laippa navet luqa ama qaqeraqa aa qetdingki.
23418	MAT 8:4	De ma Iesus ka ruqun na qa ma’, “Diip kuasik mager ip ngi sil bareq a qek sevet liina. Dap mager ip ngiit iv ama Barlka nev ama lautu ke lu ngi. De ngi quarl te gia ranbandem ip taquarl murl ma Moses ka ruqun. Taqurla de diiv ama qaqet ta taqat drlem ai sa verleset ne gia arlemki.”
23419	MAT 8:5	Aip lua i ma Iesus ka mit be qa men per ama qerlingki ama barlki ma Kapanaiam, de iaq ama barlka i ai de qe ruirl se ama amiqena i buup, i ama 100 na ra. Luqa qa men sagel ma Iesus be qa snanpet na qa ma’,
23420	MAT 8:6	“Gua Barlka, luqa i gua maatpitka, dai qa imuk pe gua vetki, i maikka qet temarl maden, be qa mas pe ama biraqi. I maikka getget per a qa maden. Be quasik mager ip keng-aang.”
23421	MAT 8:7	De ma Iesus ka ruqun luqa ama amiqena araa barlka ma’, “Diip ngu iit ip ngu rekmet de maget na qa.”
23422	MAT 8:8	De luqa ama amiqena araa barlka ka guirltik ma’, “Gua Slurlka, ngua dai quasiq ai ama atluqa na ngua, ip mager ip ngia ren ip ngia ran sep gua vetki. Dap liina dai ngu narliip kurli ngi iara de ngi ruqun ma’, “Perleset ne gia arlemki.” Taqurla dai diip perleset ne ama arlemki navet luqa i gua maatpitka.
23423	MAT 8:9	I ngua dai ngua ver iari araa arlim i araa dlek peviit. De ngua dai gua dlek be qurli iari ama amiqena vet gua arlim, i ngu uas tem ta. Be ariq aip ngua ruqun iak navet lura i ngu uas tem ta ma’, “Ngiit.” De raqurla dai diip luqa qat tit. De ariq aip ngua ruqun luqa i gua maatpitka ma’, “Ngi rekmet taqurliani”, de diip gua maatpitka ke narligel ngua. Dai be ngua drlem ai ngi dai saqikka gia dlek taqurla.”
23424	MAT 8:10	Baip ma Iesus ka narli raqurla, de ngemerl a qa se qa. De ma Iesus ka ruqun lura i ra tit naser a qa ma’, “Maikka ngul sil ba ngen ne ama revan. I ai de quasik ngua lu sever a qeq i qa navet ma Isrel i aa tuaqevep taquarl luqa.
23426	MAT 8:12	Dap lura i ra navet ma Isrel i quasik ta tu araa qevep dai diiv ama Ngemumaqa ke qirlvem se ra sedarliik sep ma bengaingki. Be diip kurli ra ve ama bengaingki de rek nak maden de res nis araa arlking nana i raquarli getget per a ra.”
23427	MAT 8:13	De ma Iesus ka ruqun luqa ama amiqena araa barlka ma’, “Ngiit sa muk i gia maatpitka dai diip maget na qa, ip taquarl ngia tu gia qevep ai diip maget na qa.” De qatikka vet luus aa de luqa aa maatpitka dai maget na qa.
23431	MAT 8:17	I ma Iesus ka rekmet ne liirang aa iv iirang nge ren ip taquarl murl ma Aisaia ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ka sil. I murl ma Aisaia qa sil ma’, “Katikka qa, ka lemerl ama qaqet te araa arlem de qa ral nget, de ngen ama merlen iirang i iirang sev auut pes.”
23433	MAT 8:19	Baiv aa de iaq ama tiksiqa i ai de qe su ne ma Moses aa lengi, ka men sagel ma Iesus de qa ruqun na qa ma’, “A Tiksiqa, katikka ariq aip ngi narliip ngia tit kuaridi, de diip ngut dadem ngi.”
23434	MAT 8:20	De ma Iesus ka ruqun na qa ma’, “Ama murlep dai angera adem per ama aivet. De ama uaik dai angera vet. Dap ngua i ama qaqet araa Rarlimka, dai quasiq aa a nge ama luqupka iv arik mas per a ngua de ngua ru gua rleng.”
23435	MAT 8:21	De saqiaskerlka iaq i ma Iesus aa risuqa ka ruqun ma’, “Gua Barlka, mager ip nauirl dai ngua guirl ip ngua ru gumam mer ama matmat. De naqerl aiv aa de ngua tit naser a ngi.”
23436	MAT 8:22	Dap ma Iesus ka guirltik sagel ka ma’, “Mager ip ngia tit naser a ngua, dap kurli lura i quasik ta tu araa qevep de re kutserl lura i ra ngip.”
23439	MAT 8:25	Taqurla de ma Iesus aa risura ra mit be ra vileng a qa. De ra ruqun na qa ma’, “Auura Barlka, ngi iames na uut, i diip lenges ne auut!”
23440	MAT 8:26	De ma Iesus ka ruqun na ra ma’, “Ngeneng ning i naqatikka a ngen a tuaqevep dai ama gil-nget.” Baiv aa de ma Iesus ka maarlviit be qa meraqen slep sagel ama laurl ip ke riktik dem nget. Baiv aa de rik de ama laurl be maikka quasiq ama ruqanepka ka pererl.
23441	MAT 8:27	De lura dai maikka ra tu araa qevep maberl. Be ra ruqun ma’, “Maiqatti a qeq iara nanaa. I ama laurl de ngen ama ruqanepka dai nge narligel ka.”
23443	MAT 8:29	I liiam aa ian men sagel ma Iesus be maikka ianes nes maden. I ian ne tuqun ma’, “A Ngemumaqa aa Uimka, ngi narliip ngi tekmet na uun nanaa? I askuasiq ama giqi qia men dap sa qua ngia men ip ngin ban auun te ama getget?”
23445	MAT 8:31	De ama iaus nge nes slep sagel ma Iesus i nge ruqun ma’, “Ariq aip ngi narliip ngim nem uut, dai mager ip ngi nem uut sep ma buurlem ne ama velam.”
23446	MAT 8:32	Taqurla de ma Iesus ka meraqen slep sagel ama iaus ma’, “Ngen diit!” Taqurla de ama iaus nge mit navet liiam aa ama qaqeraiam be nge mit sev ama velam. Baiv aa de ama buurlem mai ne ama velam nge uaik imanep per ama ingares be nge aat pe ama ngaingmaqa. Be lungera ama velam mai nge srluuv ama qerlap.
23450	MAT 9:2	Baiv aa de iari ra men i re tal ama ding ne aa ngerik ngen aa ilaing pe ama ruitka. De ma Iesus ket lu lura i maikka ra tu araa qevep. Taqurla de qa ruqun luqa i ama arlemki-ver-a qa ma’, “Guakka, mager iv ama arlias per a ngi. I sa ngua lemerl ngi te gia viirang.”
23451	MAT 9:3	Baiv aa de iari i ai de re su ne ma Moses aa lengi, ta narli liina, de ra taqen per a na ma’, “Luqa dai nemka na qa? Kua qa siquat ip ka ter ama Ngemumaqa aa luqupka?”
23452	MAT 9:4	Dap ma Iesus dai sa qat drlem araa tuaqevep. Taqurla de qa ruqun na ra ma’, “Ngu lu ngen dru a ngen a qevep mavik ip nanaa?
23453	MAT 9:5	Ngu lu a qeni nanaa dai ama mereqes ne iini? Kua liina i aip ngua ruqun ma’, ‘Sa ngua reviktem se gia viirang’. Dap kua liina, i aip ngua ruqun ma’, “Ngia raarlviit de ngia tit.”
23454	MAT 9:6	Dap maikka ngu narliip ngen drlem ai ver ama aivetki dai ama qaqet araa Rarlimka dai aa dlek be mager ip ke teviktem se ama viirang.” Taqurla de ma Iesus ka ruqun luqa i ama lan-nge-ngip per-a-qa ma’, “Ngia raarlviit de ngi at gia ruitka de ngia iit sep gia vetki.”
23457	MAT 9:9	Baiv aa de ma Iesus ka tit dai qa lu iaq i aa rlenki ma Matiu. I ma Matiu dai ai de qa mugun pe ama takkis arla vetki de qa ai de qa ter ama takkis. De ma Iesus ka ruqun ma Matiu ma’, “Ngia ren ip ngit dadem ngua.” De ma Matiu ka maarlviit de qa mit naset ma Iesus.
23459	MAT 9:11	Baiv ama Parasiqena ra lu liina de ra ruqun ma Iesus aa risura ma’, “Ngu lu nanaa be a ngen a tiksiqa qa tes ke ne lura i ai de re ngingdemna ne ama qelaing bareq auura qumespik, de ngene lura ama vura?”
23460	MAT 9:12	De ma Iesus ka narli raqurla de qa sil ba ra ma’, “Ngen drlem ai lura i quasiq ai ama arlemki-ver-a-ra dai ai de quasiq ai ra tit sagel ama doktaqa. Dap katikka lura i ama arlemki-ver-a-ra dai ai de ra tit sagel ama doktaqa.
23461	MAT 9:13	Dap mager ip ngen diit ip ngene raqa narli ama lengi nev ama Ngemumaqa aa Langinka. I nget taqurliani ma’, “Kuasik ngu narliip se ama vartabar ne ama aurl. Dap ngu narliip se ama ngimsevetki parlen ama qaqet. I quasiq ai ngua men ip ngua taarl se ama qaqet ama atlura. Dap ngua men ip ngua taarl se lura i rat drlem ai ama vura na ra.”
23462	MAT 9:14	Baiv aa de ma Jon aa liinka ta men sagel ma Iesus. Be ra ruqun na qa ma’, “Uut de ama Parasiqena dai ai de uut tiirl ama asmes iv uure taqa lautu vetpet. Dap gia uaq ama liinka dai ai de quasik ta tiirl ama asmes, i nanaa?”
23463	MAT 9:15	De ma Iesus ka virliit ba ra ma’, “Ariq aiv iaq i askerlka lua qa ngerlvet, dai as diip kurli qa ke ne aa lengiqi-met-ta. Taqurla dai diip kuasiq ai ama merlenka ver a ra ip ta tiirl ama asmes. Dav aiv aa de ra nem luqa ama ngerlveraqa, be saqias kuasiq ai qurli qa, ke ne aa rluavik. Taqurla de diiv ama arlem lura naver ama ngerlveraqa. De diip ta tiirl ama asmes.”
23464	MAT 9:16	“Ngi lu, kuasik mager ip ngi qut se ama iamesini ama luanini mer ama ademka men ama luanki ama murlaski. I ariq aip te tekmet taqurla dai diip liina ama luanini i iini nge vesdet mer ama demka, dai saqiaskerlka diiv iini ngere rekmet be diiv ama demka ama slurlka men ama murlaski.
23466	MAT 9:18	As lua i ma Iesus ka taqen ne liirang aa, de iaq ama barlka nep ma lautu ka men sagel ma Iesus. I qa men be sagelna ne ma Iesus de qe aan aa buum pet ma Iesus aa arlim. De qa ruqun ma’, “Nguaimki dai askerlka lua qia ngip. Dap mager ip ngia ren ip ngia ru gia ngerik per a qi ip saqiaskerlka ki iames.”
23469	MAT 9:21	I luqia qia mu ara ngerik pet ma Iesus aa luan i qia tu ara qevep ma’, “Naqatikka ariq aip ngua mu gua ngerik pet ma Iesus aa luan dai diip maget na ngua.”
23470	MAT 9:22	De ma Iesus ka guirltik per a nas dai qa lu luqia ama nanki. De ma Iesus ka ruqun ma’, “Maqi, Maikka mager ip ma arlias per a ngi. I sa maget na ngi i raquarli i ngia tu gia qevep.” Taqurla de verleset ne luqia ama arlemki never a qi.
23472	MAT 9:24	De ma Iesus ka ruqun na ra ma’, “Ngen diit. I ama gilki dai quasiq ai qia ngip, dap ki brlaing.” Dav ama qaqet dai ren ngian te ma Iesus.
23475	MAT 9:27	Baip ma Iesus ka tit ianai, de iaiam ama arleniam ian mit naset ma Iesus. Ian mit naser a qa be ianes nes slep ma’, “Daivit aa Uimka, gia ngimsevetki naver a uun.”
23476	MAT 9:28	De ma Iesus ka mit be qa man sep ma vetki, de ama arleniam ian mit be ian man naser a qa. De ma Iesus ka snanpet na iam ma’, “Kua uan dru uan a qevep ai mager ip ngu rekmet na uin ip saqiaskerlka uanem ngim?” De ama rleniam ian guirltik ma’, “Ii, a uun a Barlka, uun dru a uun a qevep taqurla.”
23477	MAT 9:29	Taqurla de ma Iesus ka mu aa ngerik per ian pes, de qa ruqun ma’, “Uan dru uan a qevep ai mager ip ngu rekmet de maget se uin ip saqiaskerlka uanem ngim. Taqurla dai diip liina nge ren ba uin.”
23478	MAT 9:30	Taqurla de ngil ver ian pes, be saqiaskerlka ianem ngim. De ma Iesus ka meraqen madlek sagel iam. I ma Iesus ka meraqen madlek i qa qel iam ma’, “Maikka kula uane sil bareq a qek sevet liina.”
23481	MAT 9:33	Be ma Iesus ka nem ama iaus ip nger iit navet luqa. Be luqa ama qaqeraqa i quasik mager ip ka taqen dai qa taqen. De ama qaqet ta tu araa qevep maberl de ra ruqun ma’, “Ai de quasik uut lu a qeni raqurliani vet ma Isrel.”
23482	MAT 9:34	Dav ama Parasiqena dai ra ruqun ma’, “Ama iaus angera Barlka dai qa van ma Iesus te lungera ama dleq ip kem nem ama iaus.”
23485	MAT 9:37	De ma Iesus ka ruqun aa risura ma’, “Maikka buup ne ama asmes ip ta ter a nget naver ama Slurlka aa rletki. Dap lura i ret matna ip ta tat naver a qa dai quasiq ai buup na ra.
23486	MAT 9:38	Taqurla dai mager ip ngene raring iv ama Ngemumaqa ke nem aa qaqet ip te ngingdemna ne aa asmes, i aa asmes dai ne ama qaqet.”
23491	MAT 10:5	De ma Iesus ka van ama malepka ngen a iam te ama lengi de qa nem ta ip tel sil bareq ama qaqet sever ama Ngemumaqa aa luqupki. I ma Iesus ka ruqun na ra ma’, “Kuasik mager ip ngen diit sagel lura i quasiq ai ama Judaqena na ra. De quasik mager ip ngen diit saver ama qerleng sagel kurl ama qaqet i ra navet ma Samaria.
23493	MAT 10:7	Baip ngen diit de mager ip ngenel sil taqurliani ma’, “Ama Ngemumaqa aa giqi ip ke uas te ama qaqet dai sa qi gelna.”
23498	MAT 10:12	Baip ngen dran sev iaiq ama vetki de mager ip ngene tuqun ma’, “A Slurlka aa arlem bareq a ngen.”
23505	MAT 10:19	Be aip lua i re kot se ngen de quasik mager ip ngeneng ning de quasik ngene snanpet nanaa ma’, “Ngu lu diiv uut taqen nanaa, dap kua diiv uure guirltik ama lengi nanaa? I aip pet luus aa ip ngen deraqen de diiv ama Ngemumaqa qe teqerl a ngen ne ama lengi ip ngen deraqen na nget.
23507	MAT 10:21	“De diiv ama barlka qe kot se aa qelatka ip te veleng ka. De saqikka diiv ama ngerlmamka dai diip ke kot se aa uimka ip te veleng ka. De ama arluis dai diip ta tesna, te ne araa lavu de re mali re ama ais iv araa lavu rep ngip.
23511	MAT 10:25	Taqurla dai mager iv ama skulka dai aa mugunes ip taquarl aa tiksiqa, de ngen ama buaiska dai mager iv aa gamansena raquarl aa mastaqa. Arik ngu ruirl se gua liinka dap ta tuqut ngua ai ama slang angera King, dai ngen i gua liinka dai diip ta tuqut ngen malai.”
23512	MAT 10:26	“Taqurla dai quasik mager ip ngeneng ning lura ama qaqet. Ngen lu, ama tekmeriirang i qurli iirang pe ama trleses dai nasat de qurli iirang sekgames. De ama lengi mai i qurli nget pe ama trleses dai nasat de ama qaqet tat drlem a nget.
23515	MAT 10:29	“Lua i ai de ren ban per ama uaik i nget ip taquarl ama qirliim. Dai ai de ver ama maiirl dai de ren ban per ama uaiq-iiram ama quanas-iiram ne ama qelaingini ama quiiremini ama quanas-iini. Dap maikka aa ngene Mam dai qe taqa uas be quasik mager iv a qeni ama uaiqini ama giliini navet liirang aa ngere ngip dap kuasik kat drlem.
23518	MAT 10:32	“Ariq aiv iaq i qel sil sevet gua rlenki de iari araa saqang, de qel sil ai qa tu aa qevep sever a ngua, dai diip ngu tuqun ai guaq aa. I diip ngul sil barek Gumam i qa vuusep sever a qa.
23520	MAT 10:34	“Kuasik mager ip ngen dru a ngen a qevep ai ngua men ip ngu tekmet ne ama uupka ip kuasiq ama arasmesna per ama aivetki. Kuasiq ai ngua men ip ngu tiktik de ama arasmesna. Maikka quasik, dap ngua men se ama diitdiit-per-ara araa sinki i ama gerli sepna na qi.
23526	MAT 10:40	“Ariq aiv iaq i qe tekmet ne ama tekmeriirang ama atliirang sagel ngen, dai ke tekmet ne ama atlu sagel ngua. De ariq aiv iaq i qe tekmet ne ama atlu sagel ngua dai qe tekmet ne ama atlu sagel ama Ngemumaqa, i qa i qa nem ngua be ngua men.
23531	MAT 11:3	Be ra snanpet na qa ma’, “Kua ngi, i uut narli ma Jon ka sil ai diip ngia ren, dav as kua qurl uut de uurem ngim naa ne a qek i diip ka ren?”
23532	MAT 11:4	De ma Iesus ka guirltik ma’, “Ngene guirl sagel ma Jon de ngene sil ba qa sever ama tekmeriirang i ngen lu-iirang de ngen narli sever iirang.
23534	MAT 11:6	De ariq aiv iak i quasiq ai ama a qelepka riqim ngua de quasiq ai qa ngim temanau na ngua, dap katikka qa tit naser a ngua, dai mager iv ama marl na qa.”
23535	MAT 11:7	Be aip lua ip ma Jon aa risura ra tit, de ma Iesus ka sil bareq ama qaqet sevet ma Jon taqurliani ma’, “Ngen ama qaqet, ngu lu ngen mit saver ama luqupki i ama ausaqi ver a qi, ip nanaa? Kua ngen mit ip ngenet lu ama ruquuviit i ama laurlka qep kuiv a iit? Katikka kuasik.
23538	MAT 11:10	Lunger iara ama lengi nev ama Langinka i murl nauirl i murl ta iil me nget sevet ma Jon. I ama Ngemumaqa qa ruqun taqurliani ma’, “As laip ngu nem a qek ip kel sil ne gua lengi. De diip ke uirl se ngi de qa tuvem ne gia rletki sagel ama qaqet.”
23544	MAT 11:16	“Pet lunger iara ama niirl, dai ngu lu mager ip ngu sil nanaa sever ama qaqet? Ngu lu ama qaqet dai ra raquarl ama gi? Iara dai ama qaqet ip taquarl ama arluis i ra mugun per ama luqup. I iaqam ama buurlembem ne ama arluis ta nes sagel araa rluavik i saqikka ama buurlembem na ra ma’,
23545	MAT 11:17	“Uure kutming ne ama rliin ip ngene taing, dap kuasiq ai ngene taing. De uure taing ne ama arlemigl, dap kuasiq ai ama arlem ngen.”
23547	MAT 11:19	Dap ngua, i ama qaqet araa Rarlimka, dai ngua men be ngua tes de ngup srluuv ama wain, ip taquarl ngen. Be ama qaqet te tuqun ma’, “Ngene lu, ka tes maden de qe srluuv ama wain i buup. Be qa dai aa rluavik ne lura i ai de re ngingdemna ne ama qelaing, de iari ama vura.” Dap luqia ama rletki dai qi teqerl ai ama Ngemumaqa aa drlem dai maikka ama revan nget.”
23549	MAT 11:21	I qa taqen ma’, “Ngen ama qaqet naver ama qerlingki ama slurlki ma Korasin, dai maikka ama arlem ngua naver a ngen! De ngen ama qaqet naver ama qerlingki ama slurlki ma Betsaida, dai maikka ama arlem ngua naver a ngen! Maikka ngua rekmet ne ama rleriirang ama dlek pem iirang i buup gel ngen. Dav ariq aip mekai ngu tekmet ne liirang aa ama rleriirang ama dlek pem iirang pet ma Taia ki ne ma Saidan, dai ama qaqet pet ma Taia ki ne ma Saidan dai sa vadarl ai de murl ta guirltik per araa rut. De lura dai vadarl ai de ra mu ama luan ama samsam de ra mer ama ualsaing per a nas, ip te teqerl ai ama vura na ra.
23553	MAT 11:25	De vet luus aa de ma Iesus ke raring sagel aa Mam ma’, “Maikka atlu Gumam, i ngi dai ama Slurlka na ngi bareq ama uusepka ngen ma aivetki. De ama arlias per a ngua de ngua taqen ne ama atlu sagel ngi, i raquarli ai de ngia trles liirang iara rik lura i araa drlem peviit de ngen araa tuaqevep. Dap ngia reqerl ne liirang aa barek lura i ra ip taquarl ama gilta.
23555	MAT 11:27	“Be Gumam dai qa qurl a ngua re ama tekmeriirang mai. Dap quasiq a qek kat drlem se ama Rluimka. Dap katikka auure Mam (ama Ngemumaqa naik) kat drlem ama Rluimka. De quasiq a qek kat drlem auut Mam naik. Dap katikka ama Rluimka naik kat drlem auut Mam de ngen ne lura, i ama Rluimka qa reqerl a ra ne ama Ngemumaqa. Dai qatikka ra naik dai rat drlem se auut Mam ama Ngemumaqa.”
23556	MAT 11:28	“I lu ngen aa i lenges lenges na ngen mer ama merlen i nget muqas muqas dai ngen den sagel ngua. De diip mas per a ngen pet gua arlim.
23558	MAT 11:30	I raquarli gua quvang ip ngene tal nget dai quasiq ama merlenka vem nget. Be gua melengka i diip ngene tal vem ka, dai quasik mager ip getget per a ngen.”
23560	MAT 12:2	De ama Parasiqena ra lu liina, de ama qurek per a ra. De ra meraqen slep sagel ma Iesus ma’, “Ngi lu! Gia risura re tekmet ne liina be ra merarlik ama Lautuqa.”
23561	MAT 12:3	De ma Iesus ka guirltik ba ra ma’, “Kua ngen drlem sevet liina i murl ma King Daivit ka rekmet niini? Ngua taqen ne liina i murl ma King Daivit ke ne aa liinka i ama getki-vem-ta.
23565	MAT 12:7	De ama lengi nev ama Langinka i murl na uirl i nget taqen taqurliani ma’, “Kuasik ngu narliip se ama vartabar ne ama aurl; Dap ngu narliip se ama a ngimsevetki varlen ama qaqet.” “I quasik ngen drlem ama rarlimini ve lungera ama lengi angera rleng. Dav arik ngen drlem lungera ama lengi, dai vadarli quasik mager ip ngene kot se gua risura i ra bing se lungera ama asmes ver ama Lautuqa.
23566	MAT 12:8	De ama qaqer araa Rarlimka dai ama Slurlka be qe uas te ama Lautuqa.”
23568	MAT 12:10	Be ve luqia ama Lautu-vem-ki dai qurli iak i ama ding ne aa ngerik. Dav iari ama Judaqena i re narliip te kot se ma Iesus, taqurla be ra snanpet na qa ma’, “Kua mager iv uure lemerl ama arlem-per-a-ra ver ama Lautuqa?”
23569	MAT 12:11	De ma Iesus ka guirltik ma’, “Ariq aiv iak i aa velemki ama quanaski, dai luqia ama velemki qia man mer ama demka ver ama Lautuqa. Ngu lu kua diip kuasik are mam ka raat never a qi nemer ama demka i quaatta i ama Lautuqa?” “Ii, A revan”
23570	MAT 12:12	“Dav ama qaqeraqa dai qa veviit daleng ama velam. Taqurla dai mager iv uure tekmet ne ama rleriirang ama atliirang per ama Lautuqa.”
23571	MAT 12:13	De ma Iesus ka ruqun ama ding ne ngerik per a qa ma’, “Ngi reterl vet gia ngerik.” De luqa ka reterl ver aa ngeriqit sagel ma Iesus, be ama atliit i taquarl i aa uiit.
23575	MAT 12:17	I ma Iesus ka rekmet ne liirang aa iv iirang nge ren ip taquarl murl ma Aisaia ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ka iil. I ma Aisaia qa iil ma’,
23576	MAT 12:18	“Luqa iara dai sa ngua mak na qa bareq a nas, ip ket matna gua rletki. I maikka vem ngua se qa, de maikka ama atlu gua rutka naver a qa. Be diip ngu van a qa re gua Qevepka ama Glasingaqa, de diip ke taqa su ama qaqet mai ver ama aivetki te ama gamansena ama seserlnget i diip ke taqa uas tem ta.
23577	MAT 12:19	De diip kuasiq ai ama qurek per a qa de quasiq ai qe perlekperlek; De diip kuasiq ai ama qaqet te narli aa qenem i qes nes nev ama ais ama barl nget.”
23579	MAT 12:21	De ama qaqet mai dai diip ta tu araa qevep sever a qa.”
23581	MAT 12:23	De ama qaqet mai dai sak met ta. De ra ruqun ma’, “Ani luqa iara (Iesus) dai ma Daivit aa Uimka, i luqa i ama Ngemumaqa qa muvuusep ip diip ke nem ka sagel uut.”
23582	MAT 12:24	De ama Parasiqena re narli ama qaqet ta taqen taqurla, de ra ruqun ma’, “Ma Iesus kem nem ama iaus naver ama qaqet ne ma Bialsibal aa dlek. I ma Bialsibal dai ama iaus a nger a Barlka i qe uas tem nget.
23583	MAT 12:25	Dap ma Iesus dai sa qat drlem araa tuaqevep, de qa ruqun na ra ma’, “Ariq aiv iari naver iaiq ama qerlingki i araa barlka ama quanaska i qe uas tem ta, dai barl met ta be ama liin-iam ama quanasiam, de ra tesna, dai diip lenges ne luqia ama qerlingki. De ariq aip per iaiq ama qerlingki dai ra tesna, dai diip kuasik maget ip kurli qi maget. De ariq aiv iari i ama quanases met ta i ra tesna, dai diip kuasiq ai qurli ra maget.