23233	MAT 1:20	Yosep nahën kwa nevo nebë sënë, loḳ Mehöböp yi angër yam vu yi loḳ pesepsën benër vu bë, “Davit* yi mewis Yosep-e! Gwenġo! Su nim dëlin Maria! Gaḳ gweḳo nök natu venëm. Hurmahen sën loḳ nare ayo lo, saga Anon Vabuung vonġ vu yi.
23234	MAT 1:21	Rëḳ geḳo nalu aġuu lom ġenanër arë nabë Yesu. In rëḳ geḳo yi alam vër in hir nipaya nyëvewen.”
23236	MAT 1:23	“Ham gwenġo rë! Rëḳ avëh avö nalu doḳ, lom geḳo nalu aġuu. Lob rëḳ ġenanër arë nabë Emanuel.” Arë sënë degwa nebë ‘Anutu nedo ving hil’.
23240	MAT 2:2	“Alam Yuda hir mehö-los-bengö hurmahen mewis sën lo tena? He halë yi betuheng verup ggëp sën nyëġ mala neverup, lom he yam in bë ġaḳo arë jaḳ.”
23242	MAT 2:4	Lob tahi alam-deneḳo-seriveng hir ggev los alam-horek-yi pin ya vu yi beloḳ tepëḳ in sir bë, “Kerisi* ata geḳo yi gëp tena?”
23243	MAT 2:5	Lob denër yah bë, “Ata geḳo yi gëp Betlehem vu distrik Yudea, in mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën kevu ġaġek meneggëp nebë:
23244	MAT 2:6	‘Honġ Betlehem vu nyëġ Yuda, su ġetu nyëġ Yuda yi begganġ-bu mahen tamusën rë, gaḳ ġekwesuu. In ggev böp ti rëḳ berup doḳ honġ, lob ġeġin salam Israel.’”
23246	MAT 2:8	Log vonġ sir ya Betlehem genër vu sir bë, “Ham na sero hurmahen saga niwëëk ata, lob bë ham natöḳ vu yi, og ham gweḳo ġaġek nom vu sa, in senök ġaḳo arë jaḳ geving.”
23251	MAT 2:13	Deya ggovek, log Mehöböp yi angër ti yam vu Yosep benër vu yi loḳ pesepsën bë, “Kwedi gweḳo hurmahen luho ata jaḳ, meġebeya meġena Ejep. In Herot* vonġin sero hurmahen bengis yi nadiiḳ.”
23253	MAT 2:15	Lob ya denedo sagu rot beya verup loḳ buk sën Herot* diiḳ. Devonġ nebë saga lob ġaġek sën Mehöböp vonġ verup mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën avi lo anon raḳ nebë: “Sa tahi naluġ vu Ejep yam.”
23256	MAT 2:18	“Aye ti dedun vu nyëġ Rama. Nesu los nenġeeḳ böpata. Rakel nesu in nalu lo, medenahubin yi, rëḳ ma gesu yoh vu rë. In nalu lo su denedo rë, gaḳ malaj ma.”
23258	MAT 2:20	menër vu yi bë, “Kwedi gweḳo hurmahen luho ata jaḳ meġenah Israel hir dob. In alam sën bë dengis hurmahen lo dediiḳ.”
23261	MAT 2:23	Ya nedo nyëġ ti arë nebë Nasaret. Lom alam-denenër-ġaġek-ranġahsën hir ġaġek lo anon raḳ. Sën denër bë: “Rëḳ denanër yi nabë yi Nasaret ti.”
23263	MAT 3:2	“Ham gweġin ham in Nyëġ-yaġek-yi vonġin anon jaḳ.”
23264	MAT 3:3	Jon saga sën Anutu vonġ ġaġek raḳ yi verup mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën Yesaya avi nebë: “Mehöti aye neraḳ loḳ nyëġ-yumeris bë, ‘Ham bolinin Mehöböp yi aggata, meham sesor begëp niröp.’”
23268	MAT 3:7	Loḳ Jon lë bë alam Parisai* los alam Sadukai* nġahi deyam vu yi in bë dejipek bël geving, lom nër vu sir bë, “Nyël nalu ham! Re nër vu ham bë ham beya in nyëvewen sën rëḳ natöḳ vu ham vu buk tamusën agi?
23273	MAT 3:12	Jom yi savor loḳ ya nema vorot in tetëhin ḳale ḳale na in yi wit* ġahis, gengupin jaḳ na jök-wit-yi. Gaḳ ḳale ḳale saga, og rëḳ besi jaḳ na nengwah sën medo netum degwata lo.”
23275	MAT 3:14	Rëḳ Jon nërin yi bë, “Bë ġejipek sa og mëm nivesa, ma nebë va sën ġeyam vu sa-ë?”
23276	MAT 3:15	Rëḳ Yesu nër yah vu yi bë, “Ġenaḳööḳ galu dahun hil gesepa doḳ Anutu yi aggata nabë sënë rë loḳ mëm.” Lob Jon yoġekin yi ġaġek beripek yi.
23278	MAT 3:17	Log ġaġek ti yam vu yaġek bë, “Yiḳ sa naluġ sënë sën sahëġ neving yi los halë yi nivesa lo!”
23281	MAT 4:3	Lob mehö-pelëpinsën-ala ya menër vu yi bë, “Bë Anutu nalu honġ, og ġenanër ġelönġ sënë denatu brët!”
23282	MAT 4:4	Rëḳ Yesu nër yah vu bë, “Ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë: ‘Nos mu su yoh vu bë gevonġ bemehönon demedo vesaj rë, gaḳ yiḳ ġaġek pin sën neverup raḳ Anutu avi lo nejom ahon ving.’”
23284	MAT 4:6	“Bë Anutu Nalu honġ, og gwetë honġ na dob, in ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya bë: ‘Rëḳ gevonġ yi angër lo nam degeġin honġ nivesa.’ Log ġaġek ngwë nër bë: ‘Rëḳ detabuu honġ doḳ nemaj gesu rëḳ ġengis vaham jaḳ ġelönġ rë.’”
23285	MAT 4:7	Loḳ Yesu nër yah vu yi bë, “Ġaġek ngwë neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya ving nebë: ‘Su ġeseggi Mehöböp sën honġ Anutu.’”
23287	MAT 4:9	log nër vu bë, “Bë ġengun lup vu sa los gweḳo sarëġ jaḳ, og sëḳ dëëin nġaa los arë arë pin sënë nök vu honġ!”
23288	MAT 4:10	Rëḳ Yesu nër yah vu bë, “Satan! Gweḳo honġ jaḳ meġena! Ġaġek neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë: ‘Yiḳ gweḳo Mehöböp sën honġ Anutu lo jaḳ, beġeġurek yi yö timu babu!’”
23293	MAT 4:15	“Alam Sebulon los alam Naptali hir dob, ggëp aggata sën neya los nġaggee Galilea vu bël Yordan nenga vahi sagu. GeGalilea hir dob vahi sën alam dahis yam denedo loḳ lo.
23294	MAT 4:16	Nengwah-tumsën böpata jëh raḳ alam sën denedo loḳ malaḳenu ayo lo! Denedo loḳ nyëġ malaḳenu sagi bebë denadiiḳ bemalaj nama na, loḳ Ranġah raḳ in sir!”
23295	MAT 4:17	Vu buk saga Yesu ḳo yi huk raḳ benër ġaġek ranġah bë, “Ham gweġin ham! In Nyëġ-yaġek-yi vonġin anon jaḳ.”
23297	MAT 4:19	Lob Yesu nër vu luho bë, “Melu nam sepa sa natu sa hur besa tahu meluu in melu gweḳo mehönon denam vu sa nabë sën melu neḳo ġël agi.”
23306	MAT 5:3	“Alam sën deraḳ ni bë su nijvesa rë lo, kwaj vesa, in detu Anutu-yi-alam berëḳ demedo nivesa doḳ yi nyëġ.
23315	MAT 5:12	Ham ayomin nivesa bekwamin vesa anon, in ham nyëvewen rëḳ gëp yaġek, in denevonġ nebë saga vu alam-denenër-ġaġek-ranġahsën wirek.”
23316	MAT 5:13	“Ham nebë dob sënë yi mamireng. Rëḳ mamireng bë nimöḳ jaḳ, og rëḳ hil ġevonġ benengën jaḳ nah nabë va? Mamireng nebë saga hen huk ma, om hil ġetë na balam debaḳë duḳ dob.
23319	MAT 5:16	Om ham najëh jaḳ alam pin malaj nabë saga, lob rëḳ degelë nġaa nivesa sën ham nevonġ lo, lob rëḳ degeḳo ham Amamin sën nedo yaġek lo arë jaḳ.”
23320	MAT 5:17	“Ham su kwamin bo nabë seyam in dahun Moses yi horek los alam-denenër-ġaġek-ranġahsën hir ġaġek na. Gaḳ ma. Sa su yam in bë dahun na rë, gaḳ seyam in bë tateḳin degwa beġevonġ banon jaḳ.
23323	MAT 5:20	Om sa nanër vu ham nabë: Bë ham su sepa doḳ Anutu yi horek bekwesuu alam-horek-yi los alam Parisai* rë, og ham su yoh vu bë rëḳ doḳ na Nyëġ-yaġek-yi rë.”
23324	MAT 5:21	“Ham nġo ġaġek sën neggëp vu alam hib wirek lo ggovek nebë, ‘Su ġengis mehönon denadiiḳ’. Mehöti bë ngis mehö ngwë menadiiḳ, og rëḳ geḳo nyëvewen doḳ nah.
23325	MAT 5:22	Gaḳ sa, og sa nanër vu ham nabë: Mehöti bë ahë sengën vu ari, og rëḳ geḳo nyëvewen doḳ nah. Log bë mehöti nanër ġaġek nipaya jaḳ ari, og rëḳ bare kaunsor mala in debo nyëvewen vu yi doḳ nah. Log mehöti bë nanër ngwë nabë, ‘Kwam ma!’ og rëḳ duḳ na nengwah vu Nyëġ-nipaya megeḳo nyëvewen doḳ nah.
23329	MAT 5:26	Sa nanër vu honġ yönon nabë su rëḳ gwetah honġ vër in ḳarabus pevis rë, gaḳ rëḳ ġemedo rot bena berup doḳ buk sën honġ nyëvewen govek na los dahis lo.”
23330	MAT 5:27	“Ham nġo ġaġek sënë neggëp wirek nebë, ‘Su gwevonġ baggëb’.
23333	MAT 5:30	Log nabë nemam vesa vonġ benġaa nipaya kepë honġ, og maam kwetöv megwetë na. Nabë navim len timu mala nama, og mëm nivesa, in su degetë navim pin doḳ na Nyëġ-nengwah-yi.”
23334	MAT 5:31	“Alam hib wirek hir ġaġek ngwë neggëp nebë, ‘Nabë mehöti nidëlin venë, og bo ḳapiya-vepulsën-yi vu yi’.
23335	MAT 5:32	Gaḳ sa, og sa nanër vu ham nabë: Avëh ti su nevonġ baggëb rë rëḳ regga nidëlin yi, og mehö saga vonġ bevenë vonġ baggëb, om degwa neggëp vu yi. Gemehöti bë geḳo avëh sën regga nilëlin yi lo, og mehö saga vonġ baggëb vu avëh sënë.”
23336	MAT 5:33	“Log ham nġo ġaġek ngwë neggëp vu alam hib wirek nebë, ‘Nabë ham nanër ġaġek los nanër yönon vavunë geving, og ham su gwekuung jaḳ, gaḳ ham gwevonġ noh vu gëp Anutu mala’.
23340	MAT 5:37	Om nabë ġengoġekin nġaa, og ġengoġekin niröp, rëḳ mu nabë kwam bo nabë ‘Ma!’, og ġenanër ranġah nabë ‘Ma!’ Beyiḳ ggovek. Gaḳ bë ham nanër yönon vavunë geving, og sagaḳ Mehö Nipaya yi nġaa.”
23341	MAT 5:38	“Ham nġo ġaġek sënë neggëp wirek nebë, ‘Bë mehöti selupek malam vër, og ġeselupek hen vahi doḳ nah, genabë mehöti getur nevum vër, og gwetur hen ti doḳ nah’.
23345	MAT 5:42	Nabë mehöti ketaġ nġaa ti vu honġ, og ġebo vu. Gemehöti bë ketaġ nabë geḳo honġ nġaa ti mena rëḳ geḳo nom, og su gweruu demim vu yi.”
23346	MAT 5:43	“Ham nġo ġaġek sënë neggëp wirek nebë, ‘Ham ahëmin geving ham alam, geham ngis beġö vu alam sën denesis beġö vu ham lo’.
23351	MAT 5:48	Om ham nġo medo yö niröp anon, nabë sën ham Amamin vu yaġek yö nedo niröp anon.”
23352	MAT 6:1	“Ham gweġin ham. Ham su gwevonġ ham nġaa nivesa vesa jaḳ alam malaj medegelë. Bë ham gwevonġ nabë saga, og ham Amamin sën nedo yaġek lo su rëḳ gevonġ nyëvewen vu ham rë.
23355	MAT 6:4	gaḳ ġedoḳ vu sir yö gëp vunsën. GAmam vu yaġek neraḳ nġaa sën neggëp vunsën lo ni, om rëḳ bo doḳ nah nyëvewen vu honġ.”
23356	MAT 6:5	“Log nabë ham najom jaḳ, og ham su gwevonġ nabë alam kwaj luu rë. Ahëj neving panġsën bë denajom jaḳ doḳ dub-supinsën-yi ayo los aggata böp nenga ḳetu, in alam degelë sir. Sa nanër vu ham yönon nabë deḳo hir nyëvewen ggovek ya raḳ saga, gaḳ su rëḳ denatöḳ jaḳ nyëvewen ngwë vu tamusën rë.
23360	MAT 6:9	Om ham najom jaḳ nabë sënë: ‘He Amamin sën nedo yaġek, mehönon debo vabuung in arëm.
23364	MAT 6:13	Su gweli he na vu pelëpinsën, gaḳ mu gweḳo he vër in nġaa nipaya pin. (In honġ Nyëġ og Nyëġ anon, gehonġ Anutu los niwëëk, garëm og böpata rot kesuu nġaa pin, neggëp degwata los degwata. Yönon!)’
23366	MAT 6:15	Gaḳ nabë ham su dahun mehönon hir nġaa nipaya na rë, og ham Amamin vu yaġek su rëḳ dahun ham nġaa nipaya na rë gerëḳ nama.”
23367	MAT 6:16	“Bë ham ayemin gërin nos geham su gwa rë, og ham su malamin seluh nabë alam kwaj luu sën malaj neseluh in bë alam dejaḳ ni nabë ayej ggërin nos lo. Sa nanër vu ham yönon nabë deḳo hir nyëvewen ggovek ya raḳ saga, gaḳ su rëḳ denatöḳ jaḳ nyëvewen ngwë vu tamusën rë.
23369	MAT 6:18	in alam su dejaḳ ni nabë ayem ggërin nos. GAmam sën nedo vunsën lo yö timu jaḳ ni. Amam vu yaġek nelë nġaa sën neggëp vunsën lo, om rëḳ bo doḳ nah nyëvewen vu honġ.”
23370	MAT 6:19	“Ham su ngupin ham ḳupeḳ nivesa vesa vu dob sënë. In vu dob sënë og nġaa nemoneḳ los jeluj neloḳ benipaya neraḳ, galam hodeḳ denekevoh wes geneggodeḳ ya.
23372	MAT 6:21	Nyëġ sën ham supin ham ḳupeḳ menedo loḳ lo, og ham su rëḳ kwamin birekin nyëġ saga rë.”
23373	MAT 6:22	“Malam tu navim yi ram. Bë malam natum in nġaa nivesa, og ranġah rëḳ gegwanġ na navim pin los dahis.
23374	MAT 6:23	Gaḳ nabë malam natum in nġaa nipaya, og rëḳ navim pin malaḳenu doḳ. Log ayom malaḳenu bë pemëġin ranġah na, og rëḳ malaḳenu natu böpata jaḳ.”
23375	MAT 6:24	“Hur ti su yoh vu bë gevonġ huk vu ala luu doḳ ti rë. In rëḳ nidëlin ngwë, gahë geving ngwë, ma rëḳ ayo napiiḳ vu ngwë genitebö in ngwë. Ham su yoh vu bë gwevonġ huk vu Anutu los monë doḳ ti rë.”
23376	MAT 6:25	“Om sën sa bë nanër vu ham nabë ham su newamin jaḳ in ham medoḳ tepëḳ nabë, ‘Hil rëḳ aġa va? Ma hil rëḳ nanum va?’ Geham su newamin jaḳ in navimin nabë, ‘Hil rëḳ ḳebu navid jaḳ va?’ In hil anod kesuu nos gehil navid kesuu tob.
23382	MAT 6:31	Om ham su newamin jaḳ menanër nabë, ‘He rëḳ aġa va? Ma nanum va? Ma ajöp va?’
23385	MAT 6:34	Ham su kwamin bo nġaa maggin neheng yi benewamin jaḳ pehi. Gaḳ nġaa neheng yi, og neheng rëḳ ham kwamin bo. Nġaa maggin neggëp loḳ buk pin, om ham kwamin bo buk ti ti yö yi maggin doḳ buk saga lo beggovek.”
23386	MAT 7:1	“Ham su seggi mehö ngwë doḳ ayomin nabë mehö nipaya, in lob Anutu su seggi ham benanër ham nabë ham alam nimin paya.
23389	MAT 7:4	Ma nebë va sën ġenër vu arim bë, ‘Ḳööḳ gesa hevonġ ḳale vër in malam ġahis rë.’ Gwelë rë, ġanġ dus ti neggëp loḳ nġo malam ġahis.
23391	MAT 7:6	Ham su gwevonġ Anutu yi nġaa vabuung vu anöö! Geham su gwetë ham nġaa vuneḳsën sën ham nebaġo raḳ monë böp lo na vu bööḳ. In rëḳ debaḳë duḳ dob jaḳ vahaj, log depekwë medega ham.”
23392	MAT 7:7	“Bë ham kwetaġ nġaa vu Anutu og rëḳ bo vu ham, bë ham sero nġaa, og ham rëḳ natöḳ jaḳ, bë ham pepa jaḳ repinġ, og Anutu rëḳ tahinin vu ham.
23397	MAT 7:12	Nġaa pin sën ham ahëmin neving bë alam degevonġ vu ham lo, og ham gwevonġ vu sir namuġin. Horek los alam denenër-ġaġek-ranġahsën hir ġaġek lo degwa nebë sënë.”
23398	MAT 7:13	“Ham doḳ na aggata avi mahen in aggata sënë neya Nyëġ Mala-tumsën-yi. Gaḳ aggata sën neya Nyëġ Nipaya lo, og böpata beneggëp tateḳinsën, lob alam nġahiseḳë deneyoh ya saga rot.
23399	MAT 7:14	Gaḳ aggata sën neya Nyëġ Mala-tumsën-yi lo, og mahen teka, behuk böp, lob alam ti ti mu denetöḳ raḳ medeneloḳ ya.”
23400	MAT 7:15	“Ham gweġin ham vu alam-ġaġek-kuungsën. In alam saga nebë mehönon dekebu sir raḳ sipsip navij gedeneloḳ yök vu ham in bë ham gwekuung nabë sir alam nijvesa. Rëḳ mu ayoj peggo nipaya nebë anöö bemën sën vonġin dega ham.
23405	MAT 7:20	Om ham gwelë alam-ġaġek-kuungsën hir huk, beham jaḳ nij nabë saga.”
23406	MAT 7:21	“Alam pin sën ayej neloḳ sa bë ‘Mehöböp! Mehöböp!’ lo, saga sir pin su rëḳ dedoḳ na Nyëġ-yaġek-yi medenatu Anutu-yi-alam rë, gaḳ yiḳ alam sën denesepa loḳ Amaġ yi ġaġek lo sën rëḳ dedoḳ na Nyëġ-yaġek-yi medenatu yi alam.
23407	MAT 7:22	Vu Buk-tamusën og alam nġahiseḳë rëḳ ayej doḳ sa nabë, ‘Mehöböp! Mehöböp! He nër ġaġek ranġah raḳ arëm, los hetii memö to deya in mehönon raḳ arëm, gehe hevonġ nġaa böp nġahiseḳë raḳ arëm!’
23408	MAT 7:23	Rëḳ ma gesëḳ nanër vu sir nabë, ‘Sa su raḳ ham nimin rë. Ham alam nimin paya, ham jaḳ na nenga in sa!’”
23409	MAT 7:24	“Alam sën degenġo sa ġaġek bedesepa doḳ lo, og sir nebë mehö los kwa sën lev yi begganġ raḳ nedo ġelönġ böp.
23412	MAT 7:27	Lob hob to raḳ, mebël vaar böp, gesanġ böp vë begganġ saga, lob kevoh pevis bekevoh ya veröḳ yi in raggër niyes.”
23416	MAT 8:2	Lob mehöti los nisevuuḳ yam dus vu yi bepetev meneggëp loḳ vaha genër bë, “Mehöböp! Nabë ahëm geving og ġeyoh vu bë gwevonġ mesa niġ veseek jaḳ!”
23417	MAT 8:3	Lom Yesu bë nema raḳ yi genër bë, “Sahëġ ving! Om nim veseek jaḳ!” Lob yiḳ sevuuḳ saga mehor ya pevis.
23418	MAT 8:4	Lob Yesu nër vu yi bë, “Gweġin honġ! Su ġena ġenanër nġaa sënë vu mehö la. Gaḳ mëm ġena ġetato honġ vu mehö-neḳo-seriveng gegwetunġ seriveng noh vu sën Moses nër wirek bë hil ġevonġ lo, in alam pin dejaḳ ni nabë nim veseek raḳ.”
23420	MAT 8:6	Ketaġ bë, “Mehöböp! Sa hur niraḳ meneggëp begganġ ayo; seḳë selönġin benesanġ panġsën rot.”
23421	MAT 8:7	Lom Yesu nër bë, “Sëḳ nök ġevonġ benivesa jaḳ.”
23422	MAT 8:8	Rëḳ mehö neġin alam-beġö-yi nër yah bë, “Mehöböp, sa su mehö niġ vesa yoh vu bë ġedoḳ na sa begganġ rë. Om yiḳ ġenanër jaḳ avim mu gesa hur nivesa jaḳ.
23423	MAT 8:9	Gaḳ yiḳ sa mehö los niġ wëëk ti ving. Sa nahurek sa alaġ sën neġin sa menevo huk vu sa lo babu, log senġo salam-beġö-yi sën sa neheġin sir lo deneggurek sa babuġ ving nebë saga. Bë sa nanër vu sir ti nabë, ‘Ġena!’ og rëḳ na, gesa nanër vu ngwë nabë, ‘Ġenam!’ og rëḳ nam. Gesa nanër vu sa hur nabë, ‘Gwevonġ nġaa sënë!’ og rëḳ gevonġ. Om yiḳ ġenanër jaḳ avim mu og yiḳ yoh vu.”
23424	MAT 8:10	Yesu nġo, lom ranġa nema genër vu alam sën denetamuin yi lo bë, “Sa nanër vu ham yönon nabë sa su töḳ vu Israel ti gayo neyam timu vu sa nebë sënë rë.
23427	MAT 8:13	Lob Yesu nër vu mehö neġin alam-beġö-yi bë, “Ġenah meġena böm, gerëḳ anon jaḳ vu honġ noh vu honġ ġaġek sën ġevonġ ving agi.” Lob nahën nenër log mehö neġin alam-beġö-yi lo yi hur nivesa raḳ pevis.
23431	MAT 8:17	Vonġ nġaa sënë lob mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën Yesaya yi ġaġek anon raḳ. Sën nër nebë: “Yö ti vo hil niraḳsën vër, geḳo hil nivanë aggagga raḳ yah yi.”
23433	MAT 8:19	Lob alam-horek-yi ti ya vu yi menër bë, “Tatovaha! Nyëġ pin sën ġena lo, og sëḳ sepa honġ bena geving.”
23434	MAT 8:20	Rëḳ Yesu nër yah vu bë, “Anöösik lej neggëp, gesoḳ newisej nedo, gaḳ Mehönon Nalu og ben sën gëp doḳ lo ma!”
23435	MAT 8:21	Log yi hur maluh lo ngwë nër bë, “Mehöböp! Amaġ nadiiḳ besedev rë, loḳ mëm senök tamuin honġ.”
23436	MAT 8:22	Loḳ Yesu nër yah vu bë, “Ġetamuin sa, galam-diiḳsën yö rëḳ dedev hir heljënġ.”
23439	MAT 8:25	Loḳ yi hur maluh ya deggee vu yi gedenër bë, “Mehöböp! Ġedoḳ vu hil! Hil hevonġin nadiiḳ bemalad nama!”
23440	MAT 8:26	Loḳ nër yah vu sir bë, “Ham newamin neraḳ in-a? Ham su ayomin neyam timu vu sa yönon rë!” Nër bë saga log kedi petupek raḳ sanġ los nġaggee, lob ahë yes raḳ bededun ma geneggëp.
23441	MAT 8:27	Lom sir pin delëk mederanġa nemaj gedenër bë, “Mehö sënë nebë va? Om sën sanġ los nġaggee denġo aye-ë!”
23443	MAT 8:29	Lob luho pevis bedenġeeḳ bë, “Anutu Nalu honġ! Bë gwevonġ va vu he? Buk yö nahën, log ġeyam sënë in bë ġebo vanë vu he namuġin-a?”
23445	MAT 8:31	Lob memö deketaġ vu Yesu bë, “Nabë gwetii he na, og gwevonġ he na madoḳ na bööḳ yu ti sagu!”
23446	MAT 8:32	Lob Yesu nër vu sir bë, “Ham na!” Nebë saga lob to deya meya deloḳ ya bööḳ, lob bööḳ pin saga deseröġ niwëëk beya depesönġ ya nyëġ vaha degwa ti, bedeluḳ ya nġaggee berehöö sir pin bemalaj maya veröḳ yi.
23450	MAT 9:2	Lob mehö la devaḳu mehöti seḳë selönġin raḳ reek medeya vu yi. Yesu lë bë ayoj neya timu vu yi, lom nër vu mehö seḳë selönġinsën bë, “Naluġ-e! Ayom sepëp jaḳ! In sa dahun honġ nġaa nipaya ya.”
23451	MAT 9:3	Lob tum alam-horek-yi vahi denġo bekwaj nevo loḳ ayoj bë, “Mehö sënë ḳo yi raḳ besevöḳ Anutu!”
23452	MAT 9:4	Rëḳ Yesu raḳ nġaa sën kwaj nevo loḳ ayoj lo ni, lom nër vu sir bë, “Ham kwamin nevo ġaġek nipaya nebë sënë loḳ ham ayomin in va?
23453	MAT 9:5	Ham kwamin nevo ġaġek sën senër bë, ‘Sa dahun honġ nġaa nipaya ya’ agi lo bë anon ma? In re yoh vu bë gelë nabë dahun ya yönon-a? Rëḳ mu mëm nabë sa nanër vu yi nabë, ‘Kwedi jaḳ meġena’, og mëm ham rëḳ jaḳ ni nabë sa nanër ġaġek los anon.
23454	MAT 9:6	Om sa bë ham jaḳ ni nabë Mehönon Nalu niwëëk yoh vu bë dahun nġaa nipaya na vu dob—”; log peggirin menër vu mehö seḳë selönġinsën bë, “Kwedi gweḳo honġ reek jaḳ meġenah böm!”
23457	MAT 9:9	Lob Yesu kedi raḳ vu saga meya, lom lë mehöti nedo raḳ begganġ-takës-yi, arë nebë Matai. Lom nër vu yi bë, “Ġenam ġetamuin sa!” Lob Matai kedi raḳ meya tamuin yi.
23459	MAT 9:11	Alam Parisai* la delë nebë saga lom denër vu yi hur maluh bë, “Nebë va sën ham tatovaha negga nos ving alam-deneḳo-takës* losho alam-nijpaya-ë?”
23460	MAT 9:12	Rëḳ Yesu nġo hir ġaġek menër yah vu sir bë, “Alam nijvesa su deneya vu dokta rë, gaḳ alam nijraḳsën mu yö deneya vu.
23461	MAT 9:13	Om ham nah bekwamin bo ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo degwa rë. Sën nenër bë: ‘Sa su hevonġin bë ġaḳo seriveng sën ham nevesi vu sa lo rë.’ Gaḳ sahëġ ving bë ham kwamin paya in alam beham doḳ vu sir. In sa su yam in bë tahi alam yohvu rë, gaḳ seyam in bë tahi alam sën nġaa nipaya neggëp vu sir lo.”
23462	MAT 9:14	Lob buk ngwë lom mehö-neripek-alam Jon yi hur maluh deya vu Yesu medeloḳ tepëḳ in yi bë, “He los alam Parisai* ayemin neggërin nos buk nġahiseḳë gehe su naha rë, log honġ hur maluh og su denevonġ rë in va?”
23463	MAT 9:15	Loḳ Yesu peggirin ġaġek raḳ mehö sën neḳo avëh lo benër yah bë, “Ham kwamin bo rë, nabë mehöti medo geving yi alam geluho avëh ti denajom nemaj. Bë nabë sënë og yi alam sënë su rëḳ ayoj maggin medengu rë. Rëḳ mëm buk sën debo mehö sën geḳo avëh lo vër, besu medo geving yi alam rë, og mëm yi alam rëḳ ayoj maggin gayej gërin nos doḳ buk saga.
23465	MAT 9:17	Gemehöti su netöö wain* mewis loḳ memëk-navi muġeng rë. Bë gevonġ nabë sënë og rëḳ wain ngol navi muġeng sën bebepul gekeseh geto mena meris, gememëk-navi nipaya jaḳ geving. Gaḳ mëm denatöö wain* mewis doḳ na memëk-navi mewis, og mëm luho rëḳ demedo nivesa doḳ ti.”
23466	MAT 9:18	Yesu nahën nenër ġaġek sënë vu sir, lob alam Yuda hir dub-supinsën-yi ala ti yam vu Yesu beyun lus vu yi log nër bë, “Sa naluġ avëh nahën nediiḳ gwëbengko, om ġenam gwebë nemam jaḳ yi in vesa doḳ nah.”
23469	MAT 9:21	In kwa nevo ggëp ayo nebë, “Bë sa ġebë nemaġ jaḳ yi tob mu, og sëḳ niġ vesa jaḳ.”
23470	MAT 9:22	Lom Yesu ggërin melë avëh lom nër vu yi bë, “Naluġ-e, kwam vesa! In ayom yam timu vu sa lob vonġ benimvesa raḳ.” Lob pevis bavëh nivesa raḳ.
23472	MAT 9:24	“Ham jaḳ na! Avëh mahen su diiḳ rë, gaḳ mu neggëp yiing!” Rëḳ denöp raḳ yi.
23475	MAT 9:27	Log Yesu kedi vu nyëġ saga meya, lom mehö luu malaj ḳenod detamuin yi, bedetahi bë, “Davit* yi Mewis-e! Kwam gevonġin aluu!”
23476	MAT 9:28	Yesu ya verup loḳ ya begganġ ayo, loḳ luho deyam vu yi, lob loḳ tepëḳ in luho bë, “Melu vonġ ving bë seyoh vu bë ġevonġ melu malamin nivesa jaḳ, ma ma?” Loḳ luho deyoġek bë, “Ëë-ë, Mehöböp. Ġeyoh vu.”
23477	MAT 9:29	Lob Yesu bë nema raḳ luho malaj genër bë, “Om anon jaḳ noh vu sën melu ayomin nam vu sa agi!”
23478	MAT 9:30	Lob luho malaj tum yah, log Yesu vo ḳooin luho bë, “Melu su na nanër nġaa sënë vu mehö la.”
23481	MAT 9:33	Lob Yesu tii memö saga to meya log mëm nevengwënġ. Lob alam nġahiseḳë saga kwaj ya nġahi mederanġa nemaj gedenër bë, “Wirek hil su halë nġaa ti nebë sënë ggëp Israel rë!”
23482	MAT 9:34	Rëḳ alam Parisai* denër bë, “Netii memö to deneya raḳ memö alaj niwëëk.”
23485	MAT 9:37	Nebë saga lob peggirin ġaġek menër vu yi hur maluh bë, “Nos nġahiseḳë anon loḳ menedo huk anon, rëḳ alam sën deketöv medengupin lo su nġahi rë.
23486	MAT 9:38	Om ham kwetaġ vu huk ala nabë gevonġ yi hur na debo yi nos medengupin nom!”
23491	MAT 10:5	Lob Yesu vonġ yi hur maluh nemadluho-bevidek-luu sënë ya, log nër ġaġek vu sir ving bë, “Ham su na vu alam-yu-ngwë. Geham su doḳ na alam Samaria* hir nyëġ.
23493	MAT 10:7	Ham na nanër vu sir nabë sënë: ‘Nyëġ-yaġek-yi vonġin anon jaḳ!’
23501	MAT 10:15	Sa nanër vu ham yönon nabë, vu Buk-tamusën, sën Anutu genġo mehönon hir ġaġek lo, og rëḳ alam vu nyëġ saga denatöḳ vu nyëvewen böpata rot kesuu Sodom los Gomora.”
23502	MAT 10:16	“Ham gwenġo rë, sa nehevonġ ham ya nebë sën sipsip deneloḳ ya anöö bemën avij. Om ham kwamin bo namuġin begwevonġ ham nġaa los kwamin nabë sën hil nanër nyël bë denevonġ nġaa los kwaj lo. Geham malamin yes nabë sën hil nanër nuung bë malaj yes lo.
23505	MAT 10:19	Nabë degeḳo ham na ġaġek, og ham su newamin jaḳ nabë, ‘Maḳ hil rëḳ nanër ġaġek nah nabë va? Ma hil rëḳ nanër ġaġek re?’ Gaḳ doḳ buk saga og Anutu yö rëḳ gevonġ ġaġek sën ham nanër vu sir lo vu ham.
23511	MAT 10:25	Nabë hur maluh arëj böp jaḳ nabë hir tatovaha, og ggovek. Genabë hur-huk-meris-yi arëj böp jaḳ nabë alaj, og yoh vu. Nabë denanër Belsebul* jaḳ begganġ ala, og rëḳ denanër yi hur nabë saga los denanër ggev nipaya la jaḳ sir geving.”
23512	MAT 10:26	“Om ham su ġönengin mehönon. Nġaa pin sën neggëp vunsën gwëbeng rëḳ natöḳ nam ranġah vu tamusën. Genġaa pin sën debom meneggëp loḳ ġobeng gwëbeng agi, og nahub rëḳ alam pin dejaḳ ni.
23517	MAT 10:31	Om ham su ġönengin ham, in kwa nevo ham kesuu soḳ nġahiseḳë meneġin ham.”
23518	MAT 10:32	“Mehöti bë nanër yi ranġah vu mehönon nabë sa alam yi, og sëḳ nanër yi ranġah nabë saga vu Amaġ sën nedo yaġek lo.
23519	MAT 10:33	Log bë mehöti dah sarëġ vun in mehönon nabë su sa alam yi rë, og sëḳ dah arë vun in Amaġ sën nedo yaġek lo.”
23520	MAT 10:34	“Ham su gwekuung nabë seyam in ġevonġ mamer vu dob. Ma! Sa su yam in mamer rë, gaḳ seyam in beġö berup.
23525	MAT 10:39	Mehöti bë kwa bo yi, og su rëḳ medo mala-tumsën rë. Gaḳ mehöti bë kwa bo sa gekwa birek in yi, og rëḳ medo mala-tumsën.”
23526	MAT 10:40	“Mehöti bë gevonġ nivesa vu ham, og vonġ nivesa vu sa. Gemehöti bë gevonġ nivesa vu sa, og vonġ nivesa vu Mehö sën vonġ sa meseyam lo ving.
23528	MAT 10:42	Log mehöti bë geḳo bël kul mebo vu sa mehö meris ti menanum in raḳ ni bë sa hur, og sa nanër vu ham yönon nabë, mehö sënë yi nyë vewen neggëp vu yaġek.”
23531	MAT 11:3	“Maḳ honġ mehö sën Jon nër bengöm bë rëḳ ġenam lo sënë, ma he rëḳ medo ġeġin yi rë?”
23532	MAT 11:4	Lob Yesu nër yah vu sir bë, “Ham nah mena nanër nġaa sën ham nġo los ham lë lo vu Jon nabë,
23534	MAT 11:6	Mehöti sën su kwa luu luu in sa rë lo, og kwa vesa!”
23535	MAT 11:7	Lob Jon yi hur maluh deyah loḳ mëm Yesu yom nër Jon degwa vu alam yu böpata saga nebë, “Wirek ham ya nyëġ-yumeris in bë ham gwelë mehö nebë va? Ham bë gwelë ayööng neḳo dee menekepë yah geneyom-a?
23538	MAT 11:10	Yiḳ mehö saga sën dekevu ġaġek raḳ yi loḳ Anutu-yi-ḳapiya nebë: ‘Gwenġo rë! Sëḳ ġevonġ sa hur ti namuġin, mena negetonġin aggata in honġ!’
23545	MAT 11:17	‘He nasis ggaġeng rëḳ ma geham su nelöö rë. Gehe nasu kwamin paya paya, rëḳ ham su nesu menepengah ham rë.’
23546	MAT 11:18	In Mehö-neripek-alam Jon yam, lob su negga nos los nenum wain rë, rëḳ ham nër yi nebë, ‘Memö neloḳ vu yi!’
23547	MAT 11:19	Lob Mehönon Nalu yam benegga los nenum, lob ham nër yi bë, ‘Ham gwelë mehö sënë! Mehö ahëta los nenum wain panġsën, alam-deneḳo-takës* losho alam nijpaya hir mehö yi!’ Rëḳ mu nabë hil ġalë Anutu yi huk og hil ajaḳ ni nabë yi mehö los kwa.”
23549	MAT 11:21	“Wöp-o! Ham Korasin! Gëp in ham! Ham Betsaida! Gëp in ham! Bë mehöti gevonġ nġaa böp gëp alam Ture los Sidon hir nyëġ nabë sën sa hevonġ loḳ ham nyëġ agi, og rëḳ ayoj maggin in devonġ nġaa nipaya medegërin sir nom, medegeyeh vahek duum gededev tamut jak sir gedemedo doḳ vewev degwa.
23552	MAT 11:24	Om sa nanër vu ham nabë doḳ Buk-nyëvewen-yi, og ham rëḳ gweḳo maggin böpata rot kesuu Sodom hir maggin!”
23553	MAT 11:25	Vu buk saga Yesu jom raḳ bë, “O Amaġ! Honġ Mehöböp vu yaġek los dob. Sahëġ nivesa rot vu honġ in nġaa pin sënë neggëp vunsën in alam los kwaj, gaḳ ġetato vu alam sën su deluḳ dub böp rë lo.
23554	MAT 11:26	Yönon Amaġ! In yiḳ nġo kwam nevo bë gwevonġ nabë saga in nivesa.”
23555	MAT 11:27	Log nër ving bë, “Amaġ vo nġaa pin loḳ yam sa nemaġ ggovek ya. Gemehöti su raḳ Nalu ni rë, gaḳ Ama yö timu raḳ ni. Gemehöti su raḳ Ama ni rë, gaḳ yiḳ Nalu yö timu raḳ ni. Galam sën Nalu tato Ama vu sir lo, og deraḳ ni ving.
23558	MAT 11:30	Kë! Huk sën sebo vu ham lo saga su rëḳ deġinengin ham rë, genġaa maggin sën sëḳ ġevonġ vu ham in ham kwerë lo, saga yiḳ sepëp!”
23560	MAT 12:2	Loḳ alam Parisai* delë lob denër vu Yesu bë, “Ġelë! Honġ hur maluh dekeyëh horek Buk-sewahsën-yi*!”
23561	MAT 12:3	Rëḳ loḳ tepëḳ yah vu sir bë, “Maḳ ham su tevin ġaġek sën Davit diiḳahë wirek lo rë?
23565	MAT 12:7	Bë ham jaḳ ġaġek sën neggëp loḳ Anutu-yi-ḳapiya lo ni, og ham su rëḳ bo maggin vu sir rë. Ġaġek sënë nebë: ‘Sa su nehevonġin bë ġaḳo seriveng sën ham nevesi vu sa lo rë, gaḳ sahëġ neving bë ham kwamin paya in alam beham doḳ vu sir.’ Om su devonġ paya rë.
23566	MAT 12:8	In Mehönon Nalu tu Buk-sewahsën-yi* ala.”
23568	MAT 12:10	Lob mehö seḳë belooinsën ti nedo. Lom alam la bë denanër ġaġek jaḳ Yesu, lob deloḳ tepëḳ in yi bë, “Maḳ yoh vu bë hil ġevonġ alam nijraḳsën nijvesa jaḳ doḳ Buk-sewahsën-yi* ma ma?”
23569	MAT 12:11	Loḳ Yesu nër yah vu sir bë, “Bë ham ti yi sipsip perurek timu, lob duḳ söv doḳ Buk-sewahsën-yi*, og maḳ mehö saga su rëḳ najom jaḳ nom vavunë rë? Gaḳ rëḳ najom jaḳ nom!
23570	MAT 12:12	Rëḳ mu mehönon dekesuu sipsip yönon. Om sën hil ayoh vu bë adoḳ vu mehönon doḳ Buk-sewahsën-yi*.”
23571	MAT 12:13	Log nër vu mehö sënë bë, “Ġetelo seḳëm nam!” Lom telo seḳë ya, lob nivesa raḳ nebë vahi.
23576	MAT 12:18	Nebë: “Sa hur sënë, sehooin yi raḳ, sahëġ neving yi, gesa halë yi nivesa kesuu alam vahi pin. Rëḳ sa ġetunġ sa Anon Vabuung jaḳ yi, lob rëḳ tateḳin sa ġaġek anon degwa vu alam-yu-ngwë.
23579	MAT 12:21	Lob alam-yu-ngwë rëḳ medo debo kwaj in yi nabë rëḳ doḳ vu sir.”
23581	MAT 12:23	Lob alam yu böpata saga delëk anon bedenër bë, “Mehö sënëḳ maḳ yiḳ Davit* yi mewis sën lo?”
23582	MAT 12:24	Rëḳ alam Parisai* denġo, lob denër bë, “Netii memö to deneya raḳ memö alaj Belsebul* niwëëk.”
23583	MAT 12:25	Rëḳ Yesu raḳ ayoj ni, lob nër vu sir bë, “Nabë alam dob timu debasuh sir bedengis sir, og dob saga rëḳ nabumeng na. Log nabë nyëġ böp ti ma alam degwa ti debasuh sir na yu luu bedengis sir, og rëḳ nyëġ ma alam degwa ti saga su rëḳ demedo rë.
23590	MAT 12:32	Log mehöti bë nanër ġaġek nipaya ti jaḳ Mehönon Nalu, og rëḳ Anutu dahun yi nipaya sënë na. Gaḳ nabë mehöti nanër ġaġek nipaya ti jaḳ Anon Vabuung, og su rëḳ Anutu dahun yi nipaya sënë na rë. Gaḳ rëḳ nama, vu gwëbeng gevu tamusën geving.”
23591	MAT 12:33	“Nabë ham baroh ḳele nivesa, og yö rëḳ ngis anon nivesa. Nabë ham baroh ḳele nipaya, og yö rëḳ ngis anon nipaya. In hil nehalë ḳele anon rëḳ mëm hil naraḳ ni nebë ḳele nivesa ma nipaya.
23595	MAT 12:37	In honġ ġaġek rëḳ nanër honġ nabë honġ mehö nim vesa ma rëḳ nanër honġ nabë honġ mehö nim paya.”
23596	MAT 12:38	Nër saga ggovek lob alam-horek-yi la los alam Parisai* la denër vu yi bë, “Tatovaha, he hevonġin bë gwevonġ nġaa böp ti behe ġalë.”
23597	MAT 12:39	Lom nër yah vu sir bë, “Ham alam sën nedo dob-ë, ham alam nimin paya. Ham nebë avëh baggëb, om sën ham nekwetaġ bë ham gwelë nġaa böp. Rëḳ mu sa su rëḳ ġevonġ nġaa böp vu ham rë. Gaḳ sëḳ ġevonġ nġaa böp nabë sën mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën Yona yi nġaa böp lo mu vu ham beggovek.
23600	MAT 12:42	Log vu Buk-tamusën og Anutu rëḳ seggi mehönon hir ġaġek, lob rëḳ avëh-los-bengö vu dob nyë sën sanġ-neverup lo kedi bare menanër ġaġek jaḳ alam vu buk sënë nabë denevonġ nġaa nipaya. In avëh-los-bengö sënë yam vu dob nyë in bë genġo Solomon* yi ġaġek los kwa böp. Gaḳ Mehö sën nedo agi og kesuu Solomon*, rëḳ ham su nġo aye rë.”
23601	MAT 12:43	“Memö nipaya sën to meya in mehönon ti lo, og to meya medo neyoh nyëġ nivevo benesero nyëġ len ti in bë sewah doḳ, rëḳ su netöḳ raḳ rë.
23602	MAT 12:44	Lom nër bë, ‘Maam saḳ nah mena ġalë begganġ sën sa nado loḳ wirek lo rë!’ Lob yah verup rëḳ nelë bë desekee begganġ sën lo bedevuneḳ vu benedo meris.
23603	MAT 12:45	Lob rengö yi beyah ḳo memö nemadvahi-bevidek-luu sën denevonġ nġaa nipaya rot medenekesuu yi lo, beyom denedo loḳ begganġ sënë. Lob mehö sën nedo paya wirek lo mëm nedo paya ya veröḳ yi rot. Om nġaa nipaya nabë sënë rëḳ natöḳ vu alam nij paya sën denedo gwëbeng agi nabë saga.”
23605	MAT 12:47	Lob mehöti nër vu bë, “Ġelë, atam losho arim lo yam denare dobnë in bë ham los bengwënġ.”
23606	MAT 12:48	Lob Yesu nër ġaġek yah vu mehö sënë bë, “Sataġ re? Gesarig re lo?”
23607	MAT 12:49	Lob tato yi hur lo raḳ nema genër bë, “Gwelë! Ataġ lo arig lo sënë.
23608	MAT 12:50	Alam sën denesepa loḳ Amaġ vu yaġek kwa lo, og sir saga mëm detu sarig lo, savëhnög lo, sataġ lo!”
23611	MAT 13:3	Log nër ġaġek peggirinsën nġahiseḳë vu sir bë, “Ham gwenġo rë! Mehö netetëhin nos ġahis ti to meya huk anon in bë tetëhin yi nos ġahis.
23617	MAT 13:9	Mehöti bë nenga neggëp, og genġo ġaġek sënë.”
23618	MAT 13:10	Lob yi hur maluh ya deloḳ tepëḳ in yi bë, “Ġenër ġaġek pin netu ġaġek peggirinsën vu sir in va?”
23619	MAT 13:11	Loḳ nër yah vu sir bë, “In Anutu tateḳin Nyëġ-yaġek-yi yi ġaġek vunsën degwa vu ham, gaḳ su tateḳin vu alam sënë rë.
23622	MAT 13:14	Om mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën Yesaya yi ġaġek anon raḳ, sën nër nebë: ‘Ham nengamin rëḳ genġo, rëḳ ham kwamin su rëḳ natöḳ jaḳ rë. Ham malamin rëḳ gelë, rëḳ ham su rëḳ jaḳ degwa ni rë.’
23623	MAT 13:15	GeYesaya nër raḳ sir ving bë: ‘Nabë saga, in alam sënë ayoj niwëëk, medemir nengaj gedekebu malaj in bë malaj rëḳ gelë genengaj rëḳ genġo, lob dejaḳ ni medegërin sir lob sa ġevonġ benijvesa jaḳ.’
23625	MAT 13:17	Sa nanër vu ham yönon nabë: Wirek alam-denenër-ġaġek-ranġahsën los alam yohvu nġahiseḳë denetunġ malaj in bë degelë nġaa sën ham nelë agi, rëḳ su denelë rë. Log denebë nengaj in bë degenġo ġaġek sën ham nenġo agi, rëḳ su denenġo rë.”
23626	MAT 13:18	“Om ham gwenġo ġaġek peggirinsën raḳ mehö netetëhin ġahis lo degwa rë.
23631	MAT 13:23	Log ġahis sën to meluḳ ya dob jeji lo nebë alam sën denġo ġaġek bedetöḳ raḳ degwa bedenevonġ ving bedenevonġ banon raḳ lo. La denesis anon mehödahis nemadvahi, gela denesis anon mehödahis löö, gela denesis anon mehödahis ti benemadluho.”
23632	MAT 13:24	Loḳ nër ġaġek peggirinsën ngwë ggökin vu sir bë, “Sën Nyëġ-yaġek-yi anon jaḳ lo, og yiḳ nebë mehönon ti tetëhin nos ġahis nivesa loḳ yi huk.
23635	MAT 13:27	Lob yi hur ya denër vu yi bë, ‘Mehö böp, maḳ ġetetëhin ġahis nivesa loḳ honġ huk, log vos nipaya sën kip agu yam vu tena?’
23636	MAT 13:28	Loḳ nër vu sir bë, ‘Mehö sën nelë sa paya lo vonġ nġaa sënë!’ Lom yi hur deloḳ tepëḳ in yi bë, ‘Om he na bepul vos sënë na?’
23637	MAT 13:29	Rëḳ nër yah bë, ‘Ma! Bë ham bepul vos na, og maḳ ham rëḳ bepul nos la geving.
23638	MAT 13:30	Om ham naḳööḳ geluho desarömin sir medebare gebuk sën hil abo nos anon lo rë. Lob doḳ buk saga og sëḳ nanër vu alam sën debo nos anon lo nabë dengap vos nipaya jaḳ bun namuġin bena degetë jaḳ na nengwah, log mëm dengupin nos anon jaḳ na sa jök.’”
23639	MAT 13:31	Loḳ Yesu nër ġaġek peggirinsën ngwë vu sir ggökin bë, “Sën Nyëġ-yaġek-yi anon jaḳ lo, og yiḳ nebë mastet* ġahis sën mehöti ḳo meya mehin loḳ yi huk.
23640	MAT 13:32	Nos ġahis saga mahen teka genos ġahis pin kesuu, rëḳ tum nekip lob böp neraḳ benekesuu nos pin geya netu ḳele, besoḳ sën denevëëng medeneya agi yam denejegwi newisej loḳ nema.”
23641	MAT 13:33	Log nër ġaġek peggirinsën ngwë vu sir nebë, “Sën Nyëġ-yaġek-yi anon jaḳ lo, og yiḳ nebë yiist* sën nevonġ bebrët nerig lo. Avëh ti ḳo meya sarömin ving parawa ḳetuḳ löö loḳ ġabum, lom yiist* köd parawa pin sënë merig.”
23643	MAT 13:35	In mehö-nenër-ġaġek-ranġahsën Yesaya yi ġaġek sënë anon jaḳ. Sën nebë: ‘Sëḳ nanër vu sir jaḳ ġaġek peggirinsën. Gesëḳ nanër ġaġek sën nevun yi loḳ buk sën Anutu tunġ yaġek los dob meneggëp rot meverup gwëbeng agi vu sir.’
23644	MAT 13:36	Yesu nër ggovek, log vuu alam yu böpata saga ya, geloḳ yah begganġ ayo, lob yi hur maluh ya deloḳ tepëḳ in yi bë, “Ġenanër ġaġek peggirinsën sën vos nipaya kip loḳ huk anon lo degwa ranġah vu he rë.”
23645	MAT 13:37	Lob nër yah vu sir bë, “Mehö sën nevaroh nos ġahis nivesa saga og Mehönon Nalu.
23651	MAT 13:43	Lob vu buk saga Anutu-yi-alam rëḳ denajëh nabë hes gëp Amaj-yi-Nyëġ. Mehöti bë nenga neggëp og genġo ġaġek sënë!”
23652	MAT 13:44	“Log sën Nyëġ-yaġek-yi anon jaḳ lo, og yiḳ nebë ḳupeḳ nivesa sën mehöti vun meneggëp loḳ dob bemehö ngwë töḳ vu, log vun yah ggökin. Kwa vesa rot geya nevonġ yi nġaa pin balam debaġo beḳo monë raḳ pin, lom yah baġo dob len ti sënë betu yi nġaa.”
23653	MAT 13:45	“Log sën Nyëġ-yaġek-yi anon jaḳ lo, og yiḳ nebë mehö-nebaġo-nġaa nesero ḳumḳum nivesa in bë baġo.