23231	MAT 1:18	Y ri ralaxbel ri Jesucristo quec'are' ri rubanic: Ri María rute' ri Jesucristo, jun c'a k'opoj ri c'utun chic ruma ri José. Y xc'ulwachitej c'a chi tek c'a ma jane quic'uan ta qui', xnabetej chi ri María yawa' chic riche (rixin) chi nic'oje' ral. Yac'a ri María queri' xril ruma ruchuk'a' ri Lok'olaj Espíritu.
23235	MAT 1:22	Ronojel c'a re' xc'ulwachitej riche (rixin) chi can nibanatej ri xbix ruma ri Dios chare ri profeta Isaías ri jun chique ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, tek xubij:
23240	MAT 2:2	y xquic'utuj c'a chique ri winek: ¿Acuchi (achique) c'o wi ri ac'al ri qui-Rey ri israelitas ri xa c'a xalex? Ri ruch'umil katz'eton pe riyoj c'a quela' pa relebel k'ij, y xojpe chuya'ic ruk'ij, xecha'.
23243	MAT 2:5	Xepe ri principali' tak sacerdotes y ri aj tz'iba' xquibij c'a chare ri rey: Ri Cristo nalex pa tinamit Belén wawe' pa rucuenta re Judea. Ruma jun chique ri profetas ri xek'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, quec'are' ri rutz'iban ca:
23246	MAT 2:8	C'ac'ari' tek xerutek el pa tinamit Belén y xubij el chique: Quixbiyin c'a chila' y ticanoj ri ac'al, y tek iwilon chic ca, no'ibij ca chuwe, riche (rixin) chi riyin yibe chuka' chuya'ic ruk'ij.
23251	MAT 2:13	Y tek ri achi'a' ri c'o quetamabel chiquij ri ch'umila' ye elenak chic el, can yac'ari' tek jun ángel riche (rixin) ri Ajaf Dios xuc'ut ri' chuwech ri José pa rachic'. Y ri ángel ri' xubij chare: Cayacatej c'a el. Tac'uaj el ri ac'al rachibilan ri rute' y quixanmej el wawe'. Quixbiyin c'a pan Egipto y quixc'oje' chila', y riyin xtinya' rubixic chawe tek utz chic yixtzolin pe. Ruma chi re wacami, ri rey Herodes can xtorucanoj wi re ac'al riche (rixin) chi nucamisaj, xcha' chare.
23253	MAT 2:15	Can chila' wi c'a pan Egipto xebec'oje' wi y xetzolin pan Israel c'a ya tek caminek chic ri rey Herodes. Riche (rixin) chi queri' can nibanatej na c'a ri ruk'alajsan ri Ajaf Dios chuwech ri jun profeta ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Ri tz'ibatal c'a ca nubij: Pan Egipto c'a c'o wi ri nuc'ajol tek xinsiq'uij (xinwoyoj). Quec'ari' ri rubin ri Dios.
23255	MAT 2:17	Wawe' can xbanatej wi c'a achi'el ri tz'ibatal ca ruma ri jun profeta ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, ri xubini'aj Jeremías, tek xubij ca:
23258	MAT 2:20	Y ri ángel riche (rixin) ri Ajaf xubij c'a chare: Cayacatej c'a el. Tac'uaj el ri ac'al rachibilan ri rute' y quixtzolin c'a pan Israel. Ruma ri xe'ajowan chi xquicamisaj ta ri ac'al, xecom yan.
23263	MAT 3:2	Riya' xubij c'a chique ri winek: Can titzolin c'a pe ic'u'x riq'ui ri Dios, ruma xa nakaj chic c'o wi pe ri rajawaren ri Dios, nicha' chique.
23264	MAT 3:3	Can chrij c'a ri Juan ri' ch'onak wi ca ri profeta Isaías, jun achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Riya' quec'are' ri rutz'iban ca: C'o c'a jun achi ri xtic'oje' pa jun desierto. Y riya' xturek c'a ruchi' riche (rixin) chi xtubij chique ri winek ri xque'apon riq'ui: Tichojmirisaj apo rubey ri Ajaf. Y can choj c'a tibana' chare. Quec'ari' ri tz'ibatal ca.
23268	MAT 3:7	Y tek riya' xutz'et chi can ye q'uiy c'a chique ri achi'a' fariseos y ye q'uiy chuka' chique ri achi'a' saduceos ye'apon riq'ui ruma nicajo' chi yeban el bautizar ruma riya', riya' xubij c'a chique: Riyix xa yix achi'el itzel tak cumatz, ruma niwajo' yixanmej chuwech ri ruc'ayewal. ¿Achique xbin chiwe chi utz yixanmej chuwech ri ruc'ayewal ri xtutek pe ri Dios, re chkawech apo?
23275	MAT 3:14	Yac'a ri Juan ma nrajo' ta nuben bautizar ri Jesús, y nubij c'a chare: Xa yin ta riyin ri' ri utz chi yiban bautizar awuma riyit y mani chi can yit c'a riyit ri xatoka wuq'ui riyin, riche (rixin) chi yatinben el bautizar, xcha' ri Juan.
23276	MAT 3:15	Yac'a ri Jesús xubij chare ri Juan ri Bautista: Riyoj rajawaxic c'a chi nikaben ronojel ri nubij ri Dios chake. Rumari' re wacami rajawaxic c'a chi riyit yinaben bautizar riyin. Y c'ac'ari' tek ri Juan ri Bautista xuben bautizar ri Jesús.
23278	MAT 3:17	Y can c'o c'a jun ch'abel xpe chila' chicaj y xubij: Yare' ri Nuc'ajol y can sibilaj nwajo', y nucukuban nuc'u'x riq'ui, xcha' ri ch'abel ri'.
23281	MAT 4:3	Y can yac'ari' tek xpe ri itzel winek nutojtobej ri Jesús, y xubij c'a chare: Wi kas kitzij chi yit c'a riyit ri Ruc'ajol ri Dios, tabana' c'a chique re abej re' chi que'oc caxlan wey, xcha'.
23282	MAT 4:4	Yac'a ri Jesús xubij c'a chare ri itzel winek: Tz'ibatal ca chupan ri ruch'abel ri Dios, chi ma xu (xe) ta wi riq'ui caxlan wey nic'ase' wi ri winek, xa can nic'ase' chuka' riq'ui ronojel ri ruch'abel ri Dios.
23284	MAT 4:6	C'ac'ari' tek ri itzel winek xubij chare ri Jesús: Wi kas kitzij chi yit Ruc'ajol ri Dios, tac'aka' ka awi' pa xulan. Ruma chupan ri ruch'abel ri Dios tz'ibatal ca, nubij: Ri Dios can xquerutek pe ri ru'ángeles awuq'ui riche (rixin) chi yatquichajij. Xcatquili'ej pa quik'a', riche (rixin) chi queri' ma xtachak'ij (xtatoch') ta awaken chuwech abej, xcha' chare.
23285	MAT 4:7	Yac'a ri Jesús xubij chare ri itzel winek: Riyin ma nben ta ri narayij riyit. Ruma tz'ibatal ca chuka' chupan ri ruch'abel ri Dios chi ma tatojtobej ta ri Awajaf Dios, xcha' ri Jesús.
23287	MAT 4:9	Y yac'ari' tek ri itzel winek xubij c'a chare ri Jesús: Can ronojel c'a re xinc'ut chawech xtinya' chawe, wi yaxuque' yamaje' chinuwech riche (rixin) chi naya' nuk'ij, xcha' chare ri Jesús.
23288	MAT 4:10	Yac'ari' tek ri Jesús xubij chare: Cabiyin quela' riyit Satanás. Ruma chupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca, nubij: Xaxu (xaxe wi) c'a ri Ajaf Dios taya' ruk'ij, y xaxu (xaxe wi) chuka' Riya' ri ruc'amon chi nanimaj ri nubij, xcha' ri Jesús chare.
23292	MAT 4:14	Ri Jesús xapon c'a chupan ri jun tinamit ri', riche (rixin) chi queri' nibanatej ri tz'ibatal ca ruma ri profeta Isaías, ri achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Y riya' rubin c'a ca:
23295	MAT 4:17	Y tek ri Jesús xapon ri pa tinamit Capernaum, can yac'ari' tek xuchop rutzijoxic ri ruch'abel ri Dios y nubij c'a chique ri winek: Can titzolin c'a pe ic'u'x riq'ui ri Dios, ruma xa can nakaj chic c'o wi pe ri rajawaren ri caj, xcha' ri Jesús chique.
23297	MAT 4:19	Y tek ri Jesús xch'o quiq'ui ri ca'i' aj chapoy tak car ri', xubij chique: Quinitzekelbej y xtinc'ut chiwech achique rubanic ye'ich'ec pe winek riche (rixin) chi yinquitzekelbej.
23330	MAT 5:27	Riyix can jabel iwetaman, ruma can iwac'axan ri tzij bin ca ojer. Ri tzij ri' nubij: Jun achi ri c'o rixjayil, man c'a tucanoj ta jun chic ixok. Y jun ixok ri c'o rachijil, man c'a tuc'om ta ruwech jun chic achi.
23334	MAT 5:31	Y chuka' bin ri ojer ca: Ri achi ri can jurayil nujech ri' riq'ui ri rixjayil; tutz'ibaj jun wuj y tubij chupan ri wuj ri' chi xquijech qui' y tuya' el chare ri ixok.
23335	MAT 5:32	Yac'a riyin nbij chiwe: Ri achi ri nujech ca ri rixjayil y xa ma ruma ta chi ri ixok xuc'om ruwech jun chic achi; ri achijlon ri' can nuben wi c'a chare ri rixjayil chi nimacun tek nibe chic riq'ui jun achi. Ri achijlon ri' can nimacun wi, y queri' chuka' ri jun chic achi ri nic'amo ri ixok ri jachon ca, can nimacun c'a chuka'.
23337	MAT 5:34	Yac'a riyin nbij chiwe: Majun bey tiben ta jurar, ni ma tinataj ta ri caj ruma chi niben jurar, ruma ya ri chila' chicaj tz'uyul wi ri Dios.
23342	MAT 5:39	Yac'a riyin nbij chiwe: Xa ticoch'o' ri nibano jun pokon chiwe. Wi xa c'o c'a jun ri xupak'ij juc'an apalej chi k'a' ri c'o pan awajquik'a', xa taya' chic apo ri juc'an apalej chuwech.
23346	MAT 5:43	Riyix can jabel iwetaman, ruma iwac'axan ri tzij ri bin ojer ca. Ri tzij ri' nubij: Can utz wi chi que'awajo' ri awuc' awach'alal. Yac'a ri ye'etzelan awuche (awixin), can que'awetzelaj.
23347	MAT 5:44	Yac'a riyin nbij chiwe: Can que'iwajo' c'a ri ye'etzelan iwuche (iwixin); tic'utuj c'a chare ri Dios chi yeruben ta bendecir ri winek ri yerayin itzel pan iwi'; tibana' utzil chique ri xa ma utz ta quina'oj iwuq'ui riyix; y tibana' chuka' orar pa quiwi' ri ye'okotan y yeyok'o iwuche (iwixin).
23376	MAT 6:25	Y rumari' tek riyin nbij chiwe: Ma tich'ujirisaj ta iwi' chupan ri ic'aslen chi acuchi (achique) nipe wi ri iway iwuc'ya', ni ruma ta ri itziak ri nicuchbej ri ich'acul. ¿La ma ya ta cami ri ic'aslen ri ruya'on ri Dios ri más rejkalen que chuwech ri iway iwuc'ya'? ¿La ma ya ta cami ri ich'acul ri más rejkalen que chuwech ri itziak?
23407	MAT 7:22	Y chupan c'a ri k'ij tek riyin xtink'et tzij pa quiwi' ri winek, ye q'uiy c'a ri xquebin chuwe: ¡Ajaf! ¡Ajaf! xquecha', riyoj pan abi' riyit xkak'alajsaj wi ri ruch'abel ri Dios, pan abi' riyit xekelesaj itzel tak espíritu quiq'ui q'uiy winek y pan abi' chuka' riyit xekabanala' sibilaj q'uiy milagros, xquecha'.
23416	MAT 8:2	Y xpe c'a jun achi ri c'o jun itzel yabil chrij, y ri yabil ri' lepra rubi'. Ri achi ri' xxuque' xmaje' ka chuwech ri Jesús y xubij c'a chare: Ajaf, wi riyit nawajo' yinac'achojsaj chare re nuyabil, can yic'achoj wi c'a ri', ruma riyin wetaman chi can yacowin wi, xcha'.
23417	MAT 8:3	Y ri Jesús can yac'ari' tek xuyuk apo ruk'a' y xuchop apo ri achi ri c'o ri itzel yabil chrij y xubij chare: Nwajo' chi yac'achoj. Tiq'uis c'a el re yabil re' chawij, xcha' chare. Y can xu (xe) wi xubij queri' ri Jesús, ri achi xch'ajch'ojir chare ri ruyabil.
23420	MAT 8:6	Quec'are' ri xubij ri capitán: Ajaf, ri numozo siquirnek; y ri yabil ri' rukasan pa ruwarabel chila' chwachoch. Y sibilaj pokonal ri ntajin chuk'axaxic, xcha' chare.
23421	MAT 8:7	Xpe ri Jesús xubij chare ri capitán: Yibe c'a y xtinc'achojsaj ri amozo, xcha' chare.
23422	MAT 8:8	Y quec'are' ri ch'abel ri xubij chic apo ri capitán chare ri Jesús: Ajaf, riyit nim ak'ij y ma ruc'amon ta (takal ta chuwij) chi yatoc pa wachoch. Xaxu (xaxe) wi tabij jun ch'abel chi nic'achoj ri numozo y xtic'achoj.
23427	MAT 8:13	Yac'ari' tek ri Jesús xubij el chare ri capitán: Catzolin chawachoch. Ruma xanimaj chi riyin yicowin yic'achojsan, can xtibanatej c'a ri araybel, xcha' el chare. Y ri rumozo ri capitán, can ya c'a hora ri' xc'achoj chare ri ruyabil.
23431	MAT 8:17	riche (rixin) chi queri' can nibanatej c'a ri rubin ca ri profeta Isaías, ri jun achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Ri Isaías quec'are' ri rubin ca chrij ri Jesús: Xerelesaj c'a el kayabilal konojel, y xuc'uaj c'a ronojel ri kak'axomal. Queri' ri rubin ca.
23433	MAT 8:19	Y c'o c'a jun achi aj tz'ib ri xapon apo riq'ui ri Jesús y xubij chare: Tijonel, riyin nwajo' c'a chi yatintzekelbej xabacuchi (xabachique) ri yabe wi, xcha' chare.
23435	MAT 8:21	Yac'a chuka' ri' tek jun chic ri can tzekelbey riche (rixin) ri Jesús, xubij c'a apo chare: Ajaf, riyin can nwajo' wi yatintzekelbej. Xa yac'a chi taya' na k'ij chuwe chi nmuk na el ri nata', c'ac'ari' tek xcatintzekelbej chic, xcha'.
23436	MAT 8:22	Xpe ri Jesús xubij chare: Riyit quinatzekelbej. Xa taya' c'a ca chi ri caminaki' quemuk na cuma ri ye caminek chupan ri quimac, xcha' ri Jesús.
23439	MAT 8:25	Y xepe ri discípulos xquic'asoj c'a ri Jesús y xquibij chare: ¡Ajaf! ¡Ajaf! Kojacolo' c'a. Wacami yojcom, xecha' chare.
23440	MAT 8:26	Xpe ri Jesús xubij chique ri ye rudiscípulos: Can ma cukul ta c'a ic'u'x wuq'ui, rumari' tek ixibin iwi', xcha' chique. Y Riya' xbeyacatej c'a pe y xubij: Tiq'uis el ri cak'ik' y titane' ka ri ruwi' ya', xcha'. Y queri' xbanatej. Ri cak'ik' xq'uis el, y chuka' ri ruwi' ya' xtane' ka.
23443	MAT 8:29	Ri ca'i' winek ri', ri c'o itzel tak espíritu quiq'ui, xquirek apo quichi' chare ri Jesús, y xquibij: Riyit Jesús ri Ruc'ajol ri Dios, ¿achique c'a ruma tek yojanek? ¿Achique c'a ruma yojach'ujirisaj yan, tek xa ma jane napon ta ruk'ijul? xecha' chare.
23445	MAT 8:31	Xepe ri itzel tak espíritu ri yec'o quiq'ui ri ye ca'i' winek ri', xquic'utuj utzil chare ri Jesús, y xquibij c'a chare: Wi yojawelesaj el wawe' quiq'ui re winek re', taya' k'ij chake chi yoj-oc quiq'ui la ak yec'o chila', xecha'.
23446	MAT 8:32	Ri Jesús xubij c'a chique: Jix c'a. Y can yac'ari' tek ri itzel tak espíritu xe'el el y xebe'oc quiq'ui ri ak. Y quinojel ri ak ri' xquichop anin (anibel) pa xulan, chuwech jun juyu' xulan ruwech y choj xebeka c'a pa choy. Can quinojel c'a ri ak ri' xecom pa ya'.
23450	MAT 9:2	Y yac'ari' tek c'o jun achi siquirnek, li'en el chuwech ruwarabel, xuc'uex apo chuwech ri Jesús. Y tek ri Jesús xerutz'et chi can quicukuban quic'u'x riq'ui, Riya' xubij c'a chare ri achi siquirnek: Walc'ual, tiquicot c'a ri awánima; ri amac xecuyutej, xcha' chare.
23451	MAT 9:3	Y can yac'ari' tek yec'o jun ca'i' chique ri aj tz'iba' ri yec'o apo chiri', xquibij ka pa tak cánima chrij ri Jesús: Re' xa itzel xubij ruma nujunumaj ri' riq'ui ri Dios.
23452	MAT 9:4	Yac'a ri Jesús can retaman c'a ri niquich'ob ka ri aj tz'iba'. Rumari' Riya' xubij chique: ¿Achique ruma tek itzel ri xich'ob pa tak iwánima?
23453	MAT 9:5	Wacami tibij na c'a chuwe: ¿Achique cami ri más c'ayef (cuesta) rubanic nich'ob riyix? ¿La ya cami ri nbij chare re achi re' chi ri rumac xecuyutej yan, o ya ri nbij chare: Cayacatej y cabiyin el?
23454	MAT 9:6	Wacami c'a, riche (rixin) chi riyix niwetamaj chi riyin ri C'ajolaxel ri xinalex chicojol can c'o k'atbel tzij pa nuk'a' riche (rixin) chi ncuy mac chuwech re ruwach'ulef, titz'eta' c'a. Y ri Jesús xubij c'a chare ri achi siquirnek: Nbij c'a chawe: Cayacatej, tac'uaj el la awarabel y cabiyin chawachoch, xcha' chare.
23457	MAT 9:9	Y tek ri Jesús ruchapon el bey, xutz'et jun achi Mateo rubi'. Ri achi ri' tz'uyul c'a ri acuchi (achique) yetoj wi ca ri alcawal. Y xpe ri Jesús xubij c'a chare: Quinatzekelbej. Y yac'ari' tek riya' xbeyacatej pe ri acuchi (achique) tz'uyul wi y xutzekelbej el ri Jesús.
23459	MAT 9:11	Y ri achi'a' fariseos tek xquitz'et ri', xquibij c'a chique ri ye rudiscípulos ri Jesús: ¿Achique ruma tek la Itijonel niwa' quiq'ui ri ye c'utuy tak alcawal y quiq'ui nic'aj chic winek ri xa ye aj maqui'? xecha' chique.
23460	MAT 9:12	Tek ri Jesús xrac'axaj pe ri tzij ri niquibij ri achi'a' fariseos, Riya' xubij chique: Jun ajk'omanel ma ye ta ri ye utz ri yerak'omaj. Riya' yerak'omaj ri yawa'i'.
23461	MAT 9:13	Riyin ma xipe ta chiquicanoxic winek ri choj quic'aslen. Riyin xipe chiquicanoxic ri aj maqui', ri rajawaxic chi nitzolin pe quic'u'x riq'ui ri Dios. Quixbiyin c'a chiretamaxic ri achique ntel wi chi tzij ri ruch'abel ri Dios tek nubij: Riyin ri más nika chinuwech chi niben riyix ya chi nijoyowaj quiwech ri winek, ya c'a ri' ri más nika chinuwech, que chuwech ri chicop ri yecamisex y ye'itzuj (ye'isuj) chinuwech.
23462	MAT 9:14	Y yac'ari' tek ri ye rudiscípulos ri Juan ri Bautista xe'oka riq'ui ri Jesús, y xquibij chare: Riyoj can c'o c'a k'ij nikachajij tek can ma yojwa' ta riche (rixin) chi nikaben orar. Y queri' chuka' niquiben ri quidiscípulos ri achi'a' fariseos. ¿Y achique c'a ruma tek ri adiscípulos riyit ma que ta ri' niquiben? xecha'.
23463	MAT 9:15	Xpe ri Jesús xubij chique: ¿Achique nibij riyix? ¿La utz cami chi xa yebison ri xesiq'uix (xe'oyox) pa jun c'ulanen y chi man ta yewa', tek xa c'a c'o na apo quiq'ui ri achijlon ri xa c'a xc'ule'? Ma utz ta. Pero xtapon na ri k'ij tek re achijlon re' xtelesex el chiquicojol, y yac'ari' tek ma xquewa' ta, riche (rixin) chi xtiquiben orar.
23466	MAT 9:18	Y tek ri Jesús c'a ntajin c'a chutzijoxic ronojel ri', c'o c'a jun achi principal xapon y xbexuque' xbemaje' chuwech y c'ac'ari' xubij chare: Ri numi'al xa c'a juba' ticom ka, tabana' jun utzil jaya' ri ak'a' pa ruwi' riche (rixin) chi queri' xtic'ase' chic jun bey, xcha' ri achi.
23469	MAT 9:21	Ruma ri ixok ri' can yerubila' c'a pa ránima: Xa riq'ui ta nchop el juba' ruchi' rutziak ri Jesús, yic'achoj, chinek pa ránima.
23472	MAT 9:24	Xpe Riya' xubij: Kojiya' na ca juba' kayon, ruma re ti k'opoj re' xa ma caminek ta, xa warnek, xcha' chique ri winek. Yac'a riye' xa xetze'en chrij ri Jesús, ruma can quetaman chi caminek chic ri ti k'opoj ri'.
23475	MAT 9:27	Y tek ri Jesús elenak chic c'a pe ri chiri', yec'o c'a ca'i' moyi' xquitzekelbej el ri Jesús y niquirek quichi' chrij y niquibij c'a chare: ¡Riyit ri yit ralc'ual ca ri rey David, tajoyowaj kawech ruma re kabanon! yecha'.
23476	MAT 9:28	Tek ri Jesús xapon pa jay, ri ca'i' moyi' xe'apon c'a chuka' riq'ui. Y ri Jesús xuc'utuj c'a chique: ¿Can ninimaj c'a riyix chi riyin yicowin nben chiwe chi yixtzu'un? xcha' chique. Y ri ca'i' moyi' ri' xquibij: Ja' (je) Ajaf, nikanimaj, xecha' chare.
23477	MAT 9:29	Xpe ri Jesús xuchop ri runak' tak quiwech chi ye ca'i' y xubij chique: Ruma riyix ninimaj chi riyin yicowin yixinc'achojsaj, can tibanatej c'a ri iraybel, xcha' chique.
23478	MAT 9:30	Y can yac'ari' tek xetzu'un. Yac'a ri Jesús xuchilabej c'a el chique: Can tiwac'axaj c'a el jabel, chi re xbanatej iwuq'ui, majun achoj chare titzijoj wi, xcha' el chique.
23481	MAT 9:33	Y tek elesan chic c'a ri itzel espíritu riq'ui ri achi ruma ri Jesús, ri achi xch'o. Y ri winek ri xetz'eto xquimey y xquibij: Majun bey c'a tz'eton ta chi que ta re' banatajnek wawe' pan Israel, yecha' c'a.
23482	MAT 9:34	Yac'a ri achi'a' fariseos xa niquibij c'a chrij ri Jesús: La' xa ya ri cajawalul ri itzel tak espíritu ri niya'o uchuk'a' chare, rumari' tek nicowin yerelesaj itzel tak espíritu, yecha'.
23485	MAT 9:37	Yac'ari' tek ri Jesús xubij chique ri rudiscípulos: Can kitzij wi chi ri samaj riche (rixin) chi nitzijox ri ruch'abel ri Dios, sibilaj nim; yec'a ri yetzijon ri ch'abel ri' xa ma ye q'uiy ta oc.
23491	MAT 10:5	Y yec'a ri cablajuj achi'a' ri' ri xerutek el ri Jesús. Xerupixabala' c'a el. Xubila' chique: Nichop c'a bey, xa yac'a ri ma quixapon ta quiq'ui ri winek ri xa ma ye israelitas ta. Chuka' ma quixapon ta ri pa tak tinamit ri yec'o pa rucuenta ri Samaria.
23499	MAT 10:13	Tibij c'a chique: Ya ta c'a ri uxlanibel c'u'x riche (rixin) ri Dios xtic'oje' pan iwi'. Y wi can utz chi yixc'oje' ka chupan ri jay ri', ri uxlanibel c'u'x ri nuya' ri Dios ri niraybej pa quiwi', can xtika wi c'a pa quiwi'. Yac'a wi ma ruc'amon ta chi yixc'oje' ka chupan ri jay ri', ri uxlanibel c'u'x ri nuya' ri Dios ri niraybej pa quiwi', ma xtic'oje' ta ca quiq'ui, xa xtitzolin pe iwuq'ui riyix.
23531	MAT 11:3	Y riya' xutek c'a el ruc'utuxic chare: ¿Can yit c'a riyit ri Cristo ri c'o chi nipe? ¿O xa nikoyobej chic na jun? Can quec'ari' xbequibij ri ca'i' discípulos riche (rixin) ri Juan ri Bautista.
23532	MAT 11:4	Y ri Jesús xubij c'a el chique ri ye ca'i' rudiscípulos ri Juan: Wacami quixtzolin y jebe'itzijoj chare ri xitz'et ca y ri xiwac'axaj el re wawe'.
23535	MAT 11:7	Y tek ri ye ca'i' rudiscípulos ri Juan ri Bautista xebe el, ri Jesús xerubila' c'a utzilaj tak ch'abel chrij ri Juan chiquiwech ri winek ri yec'o chiri'. Y quec'are' ri nubij ri Jesús chique: ¿Achique ri xbe'itz'eta' riyix pa desierto? ¿La xitz'et cami riyix jun achi chiri', chi xa achi'el jun aj, ri xa nibe quela' y nibe chic quela' pa ruk'a' ri cak'ik'? Ma que ta ri'.
23538	MAT 11:10	Ruma can ya c'a riya' ri' ri tako'n ri natan ca chupan ri ruch'abel ri Dios ri tz'ibatal ca, tek ri Dios xubij: Xtintek c'a ri nutako'n ri ninabeyej chawech, riche (rixin) chi nuchojmirisaj apo ri abey. Quec'ari' nubij ri tz'ibatajnek ca.
23539	MAT 11:11	Kitzij c'a re xtinbij chiwe wacami: Chiquicojol quinojel ri ye alaxnek chuwech re ruwach'ulef, majun chic jun profeta ri más ta nim ruk'ij que chuwech ri Juan ri Bautista. Pero wacami ri pa rajawaren ri Dios, astape' jun winek xa co'ol oc ruk'ij, hasta ri' más nim ruk'ij que chuwech ri Juan.
23553	MAT 11:25	Y ya tiempo chuka' ri' tek ri Jesús xubij: Nya' ak'ij Nata' Dios, riyit ri yit Rajaf ri caj y re ruwach'ulef, ruma ma xak'alajsaj ta ri lok'olaj ach'abel chiquiwech ri winek ri can niquina' chi sibilaj q'uiy quina'oj y q'uiy quetaman. Xa chiquiwech c'a ri winek ri ma q'uiy ta quetaman ri xa ye achi'el tak ac'ala', xa chiquiwech riye' xak'alajsaj wi re lok'olaj ach'abel re'.
23560	MAT 12:2	Y xetz'et c'a pe cuma ri achi'a' fariseos, y xquibij c'a chare ri Jesús: Que'atzu' la adiscípulos xajan yetajin chubanic. Ruma can ma utz ta chi yesamej chupan jun uxlanibel k'ij achi'el re k'ij re wacami, xecha'.
23561	MAT 12:3	Yac'a ri Jesús xubij chique: ¿La majun bey c'a isiq'uin ta ri tz'ibatal ca chupan ri wuj chrij ri xquiben ri David y ri ye rachibil ri ojer ca, tek sibilaj xenum?
23565	MAT 12:7	Xa ta riyix iwetaman achique ntel wi chi tzij ri nubij chupan ri ruch'abel ri Dios, man ta xixcowin xibij chi ri nudiscípulos ma utz ta yetajin chubanic. Ruma chupan ri ruch'abel ri Dios nubij: Riyin ri más nika chinuwech chi niben riyix, ya chi nijoyowaj quiwech ri winek, ya c'a ri' ri más nika chinuwech, que chuwech ri chicop ri yecamisex y ye'itzuj (ye'isuj) chinuwech.
23568	MAT 12:10	Y chiri' chiquicojol ri winek ri quimolon qui', c'o c'a jun achi chaki'j jun ruk'a'. Xepe c'a ri winek ri' xquic'utuj chare ri Jesús: ¿La ruc'amon cami chi nic'achojsex jun yawa' pa jun uxlanibel k'ij? xecha' chare. Queri' c'a ri xquic'utuj chare ruma nicajo' yetzujun (yesujun) chrij.
23569	MAT 12:11	Xpe c'a ri Jesús xubij chique: Wi jun chiwe riyix c'o ta jun rucarne'l ri nitzak ta chupan jun jul pa jun uxlanibel k'ij, ¿achique ta cami nuben riq'ui? ¿La ma nrelesaj ta cami chiri'? Riya' xa can nuc'om wi ka riche (rixin) chi nrelesaj pe.
23575	MAT 12:17	Ri Jesús xubanala' c'a ronojel ri' riche (rixin) chi queri' can nibanatej wi c'a ri ruk'alajsan chic ri Dios chuwech ri profeta Isaías, ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Ri tz'ibatal c'a ca nubij:
23583	MAT 12:25	Y ruma chi ri Jesús can retaman c'a ri niquich'obola' ri achi'a' fariseos, Riya' xubij chique: Wi ri winek riche (rixin) jun ruwach'ulef wi xa ma junan ta quiwech niquiben, nipe ch'a'oj chiquicojol. Y ri' ma utz ta, ruma nuben chare ri quiruwach'ulef chi ma xtiyaloj ta. Y queri' chuka' ronojel tinamit y quinojel winek ri yec'o chupan jun jay, wi xa ma junan ta quiwech niquiben, xa xtiquitaluj el qui'.
23589	MAT 12:31	Y rumac'ari' riyin nbij chiwe: Ri mac y ri yok'onic ri yequibanala' ri winek, can c'a yecuyutej na. Yac'a ri yeyok'on chrij ri Lok'olaj Espíritu, can ma xticuyutej ta quimac.
23597	MAT 12:39	Yac'a ri Jesús xubij c'a chique: Ri winek yec'o wacami sibilaj ye itzel y xa ma niquinimaj ta chic ri Dios. Riye' xa can nicajo' c'a chi riyin nben na jun milagro chiquiwech c'ac'ari' chi yinquinimaj. Y xa ma ya ta c'a ri nicajo' riye' ri xtibanatej. Ruma xa can xu (xe wi) ri xbanatej riq'ui ri profeta Jonás ri jun achi ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca, xaxu (xaxe wi) c'a ri' ri retal ri xtibanatej.
23602	MAT 12:44	nuch'ob ka: quitzolin na chic pa ránima ri winek ri acuchi (achique) xinel wi pe, nicha' c'a. Y tek ri itzel espíritu ri' nitzolin chic apo pa ránima ri winek, nril c'a ri ránima ri winek ri' achi'el jun jay ri majun c'o ta chupan, meson y wikon jabel.
23605	MAT 12:47	Y c'o c'a jun ri xbin apo chare ri Jesús: Ri ate' y ri ye awach'alal yec'o pe wawe' chuwajay el. Riye' nicajo' yech'o awuq'ui, xcha' chare.
23618	MAT 13:10	Y yac'ari' tek ri discípulos xebe apo riq'ui ri Jesús y xquic'utuj chare: ¿Achique ruma tek riq'ui c'ambel tak tzij yach'o wi chiquiwech ri winek? xecha' chare.
23619	MAT 13:11	Xpe c'a ri Jesús xubij chique: Chiwe c'a riyix can ya'on c'a k'ij riche (rixin) chi niwetamaj chrij ri rajawaren ri Dios, ri ma k'alaj ta chiquiwech nic'aj chic winek, ruma riye' ma ya'on ta k'ij chique riche (rixin) chi niquetamaj.
23626	MAT 13:18	Y ri Jesús xubij c'a chique: Tiwac'axaj c'a achique nubij ri c'ambel tzij ri nich'o chrij ri achi ri xbe pa jopin ija'tz.
23635	MAT 13:27	Y yac'ari' tek ri ye rumozo ri rajaf ri ulef xe'apon c'a riq'ui y xquibij chare: Ri ija'tz ri xatic ka pan awulef can utz wi. Xa yac'a wacami c'o itzel k'ayis chucojol. ¿Acuchi (achique) c'a xpe wi ri ija'tz riche (rixin) ri itzel k'ayis? xecha'.
23636	MAT 13:28	Y ri achi xubij c'a chique ri ye rumozo: Re' rusamaj jun ri netzelan wuche (wixin), xcha'. Y ri ye rumozo xquibij c'a chare: ¿Nawajo' c'a chi yojbe chuc'ukic? xecha' chare.
23637	MAT 13:29	Yac'a ri achi xubij c'a chique ri rumozo: Mani, ma yixbe ta chuc'ukic, man xa ruma chi nic'uk ri itzel k'ayis yec'ukutej chuka' ri trigo.
23641	MAT 13:33	Ri Jesús xuya' chic c'a jun c'ambel tzij chiquiwech, y xubij c'a chique: Ri rajawaren ri caj junan c'a riq'ui ri ch'om (levadura) ri xberuc'ama' pe jun ixok y xuya' ca chupan oxi' pajbel harina, xuch'omirisaj c'a ronojel. Quec'ari' chuka' xtibiyin rutzijol ri ruch'abel ri Dios, xcha' ri Jesús.
23643	MAT 13:35	Riche (rixin) chi queri' can nibanatej c'a ri rubin ca ri profeta ri xk'alajsan ri ruch'abel ri Dios ojer ca. Ri rusamajel ri Dios can quec'are' ri rutz'iban ca chrij ri Jesús: Riyin tek xquich'o xquencusaj c'a c'ambel tak tzij. Q'uiy c'a ri can ye ewatel pe pa rutiquiribel re ruwach'ulef, xquenk'alajsaj c'a. Queri' nubij ri tz'ibatal ca.
23644	MAT 13:36	Y tek ri Jesús rubin chic c'a chique ri winek chi quebe chi tak cachoch, yac'ari' tek Riya' xtzolin pa jay ye rachibilan ri rudiscípulos. Y yac'ari' tek ri rudiscípulos xejel apo riq'ui y xquibij c'a chare: Riyoj nikajo' c'a chi riyit nabij ta chake achique ntel wi chi tzij ri c'ambel tzij chrij ri trigo y ri itzel k'ayis ri xetic ca pa jun ulef. Ruma can ma xk'ax ta chkawech, xecha'.
23659	MAT 13:51	Y ri Jesús xubij c'a chique ri rudiscípulos: ¿Xk'ax chiwech ronojel re xinbij chiwe? xcha' chique. Y ri discípulos xquibij c'a: Ja' (je) Ajaf, xk'ax chkawech, xecha'.
23662	MAT 13:54	Yac'a tek xapon pa tinamit ri acuchi (achique) xq'uiy wi, Riya' xuchop c'a ruc'utic ri ruch'abel ri Dios ri chiri' pa jay ri kas nic'ut wi ri ruch'abel ri Dios. Y ruma c'a ri ch'abel ri yerubij chique, ri winek ri' can xquimey c'a y xquibij: ¿Achique c'a ruma tek re achi re' sibilaj q'uiy etamabel c'o riq'ui y nicowin yeruben milagros?
23668	MAT 14:2	Y ri Herodes xubij c'a chique ri rusamajel: Ri Jesús xa ya ri Juan ri Bautista ri xc'astej pe chiquicojol ri caminaki'. Rumari' tek c'o uchuk'a' pa ruk'a' riche (rixin) chi q'uiy ri nicowin yerubanala', xcha' chique.