23233	MAT 1:20	Moro wara iwonumengary jako 'ne iwoneto amy Tamusi apojon wonepo'po i'wa. Ika'po: “Josef, David parymbo, apyty me mo'ko Maria apyiry poko kytety'kai. Mo'ko iwe'mekatopo irombo Tamusi a'kary wyino man.
23234	MAT 1:21	Amy wokyry'membo apyitan. Mo'ko ety me ro Jesus yko me. Mo'ko ro irombo ta'sakarykon epano'tan morokon yja'wan me iwe'i'san wyino.”
23236	MAT 1:23	Eneko. Mo'ko wokyry anukutypyn mynoto me kynaitan. Amy wokyry'membo apyitan. Ety me Emmanuël yta'ton. Moro tauro'po man: ‘Tamusi kymaroine man’.
23240	MAT 2:2	Ika'san: “Oje ko mo'ko oma'senan Simosu Jopotory nan? Moro isirikory wepa'kary enei irombo na'na. Ety awonga na'na nopyi.”
23243	MAT 2:5	Ika'san i'wa: “Betlehem po, Judea ta. Tymero irombo man mo'ko Tamusi auran uku'ponenymbo 'wa:
23244	MAT 2:6	Amoro, Juda yinonorymbo tano Betlehem, irombo ro ko'warono kapyn amoro mana morokon Juda tanokon potonon ra'na. Awyino ro irombo amy poto 'su jopoto kyno'tan. Mo'ko ro mo'karon ypyitorykon Israel pajanymbo enenen me kynaitan.”
23246	MAT 2:8	Irombo Betlehem 'wa emoky'san i'wa. Ika'po i'waine: “Pa'poro one wara mo'ko pitani wairy imengatandoko iru'pyn me. Epory'po mero, ekari'toko me y'wa, ety awonga wyto'se me awu enapa.”
23251	MAT 2:13	Ito'san wyino Josef woneto amy Tamusi apojon wonepo'po. Ika'po i'wa: “Ajawongo. Mo'ko pitani maro, mo'ko isano maro enapa etuwarikako Egypte 'wa. Moro po ro aiko me moro aweramary man ekarityry 'wa ro y'wa. Mo'ko Herodes irombo mo'ko pitani upitan iwoto'me.”
23258	MAT 2:20	Ika'po: “Ajawongo! Mo'ko pitani maro, mo'ko isano maro enapa eramako mo'karon Israel pajanymbo yinonory 'wa. Mo'ko pitani wory 'sangonymbo tyromo'se terapa mandon.”
23263	MAT 3:2	Ika'po: “Ajemamyrykon u'matoko. Tamusi nundymary tyse waty terapa man.”
23264	MAT 3:3	Mo'ko poko ro mo'ko Tamusi auran uku'ponenymbo Jesaja taurana man, moro ero wara tykary jako: Moro iponomyn wo'i ta amy ko'tatoto auran kynotanon: “Mo'ko Jopoto emary ika'toko. Sapatoro morokon emary ytoko.”
23268	MAT 3:7	Pyime enapa Farise, Saduse wopy'san i'wa asetykapo. Ika'po i'waine: “Yja'wangonymbo 'ne roten, noky ko moro o'toto Tamusi erekuru wyino awetuwarikarykon man ekano'poi o'waine?
23270	MAT 3:9	Aturu'san ta te kykaton: ‘Abraham na'na tamurumbo me man.’ Wykaje irombo o'waine: Tamusi erokon topu kapyry taro man Abraham pajanymbo me.
23273	MAT 3:12	Moro aresi pombokatopo irombo aina terapa man. Irombo moro aresi werikatopo a'metan. Irombo moro aresi kura'matan moro ikura'matopo auto ta. Moro iwerirymbo koro'katan te e'wutypyn wa'to ke.”
23275	MAT 3:14	Johanes te a'kotory 'se rypo kynakon. Ika'po i'wa: “O'wa te yjetykary manombo man. Irombo y'wa terapa mo'san?”
23276	MAT 3:15	Jesus 'wa te ejuku'po: “Yjetykary kysa'kotoi. Pa'poro irombo Tamusi nisanory kapyry ky'waine man.” Morombo mero Johanes we'i'po ana'koto'pa noro.
23278	MAT 3:17	Irombo kapukon wyino amy auranano wota'po. Ika'po: “Mo'se ro, mo'ko nipynen ymuru mo'se man. Yturu'po ewa'pory me man.”
23281	MAT 4:3	Irombo mo'ko u'kunen wopy'po I'wa. Ika'po I'wa: “Tamusi ymuru me ro aja'ta iro ke, ajauranako, erokon topu wonurimato'me perere me.”
23282	MAT 4:4	Jesus 'wa te ejuku'po: “Tymero man: Perere poko roten kapyn kari'na kynemandan, pa'poro Tamusi yndary wyino epa'katoto auranano poko te.”
23284	MAT 4:6	Irombo ika'po I'wa: “Tamusi ymuru me ro aja'ta, ata'porongo po'ponaka. Tymero irombo man: Tamusi tapojongon emo'tan ajupu'po me. Awomarymbo apyita'ton, apupuru aniwo'pa awaito'me topu pona.”
23285	MAT 4:7	Jesus wyka'po i'wa: “Tymero enapa man: Mo'ko Ajopotory Tamusi anu'ku'pa maitake.”
23287	MAT 4:9	Irombo ika'po I'wa: “Pa'poro moro sytake o'wa, tokuna'po yjety awonga'poto o'wa.”
23288	MAT 4:10	Morombo mero Jesus wyka'po i'wa: “Omimako, Satan! Tymero irombo man: Ajopotory Tamusi po'ponaka roten mokunamatake. Mo'ko ety roten mawongatake.”
23295	MAT 4:17	Morombo wyino mo'ko Jesus 'wa amy oka ekarityry a'mo'po ero wara: “Ajemamyrykon u'matoko. Moro Tamusi nundymary irombo tyse waty terapa man.”
23297	MAT 4:19	Irombo ika'po i'waine: “O'toko ywena'po ta. Kari'na pokonokon me terapa kyta'ton.”
23306	MAT 5:3	“Sara'me 'ne janon kynaita'ton mo'karon Tamusi embata oty'pambo aitonon. I'wanokon me ro irombo moro Tamusi nundymary man.
23314	MAT 5:11	“Sara'me 'ne janon maita'ton, yjupu'po me ajejurukon jako kari'na 'wa, awekenarykon jako erekurukon 'wa, apokoine yja'wangon onapi ekarityry jako i'waine.
23315	MAT 5:12	Tawa'pore aitoko me. Ajewa'porykon nominon. Moro ajepetykon irombo poto me man kapukon ta. Iwara enapa uwapo mo'karon Tamusi auran uku'ponamonymbo tywekena tywaije mandon kari'na erekuru 'wa.”
23316	MAT 5:13	“Ero nono wajory me mandon amyjaron. Moro iposinymbo wyto'ma'poto te, oty ke noro ko iposinory naitan? A'kuru noro mupija. Mipa'sa terapa. Irombo kari'na kynuta'mipo'tan.
23317	MAT 5:14	“Ero nono aweiry me mandon amyjaron. Amy poto 'su aitopo tywotunemyry upijan, kawo ta'ta, amy wypy tu'po.
23319	MAT 5:16	Iwara ro enapa moro ajaweirykon kari'na 'wano me oty aweipan. Irombo mero morokon iru'pyngon anikapyrykon amaminano eneta'ton. Mo'ko kapu tano ajumykon ety awongata'ton enapa.”
23320	MAT 5:17	“Moro omenano mero'po aike'ka, mo'karon Tamusi auran uku'ponamonymbo nimero'san aike'ka pai ywopy'po kysekano'ton. Aike'kaine kapyn wopyi, iru'pa 'kopore te enepoine.
23324	MAT 5:21	“Ero atangonymbo neta'po auranano tota o'waine man: ‘Woto kyte'i. Mo'ko kari'na wonenymbo wytory man mo'ko a'wembono auranano ynen jopoto po'ponaka.’
23326	MAT 5:23	“Moro Tamusi 'wa tymy apo'ny tu'ponaka moro anyry arory jako awetuwaro'ma'poto moro tyturu'po ta mo'ko aja'sakary 'wa ajapyiry poko,
23328	MAT 5:25	“Ko'i mo'ko ajemendonen poko iru'pa aiko, oma ta noro imaro awytory jako. Ijako irombo mo'ko ajemendonen ajytan mo'ko a'wembono auranano ynen jopoto ainaka. Mo'ko ro mo'ko yja'wangon kari'na aru'katopo jopotory ainaka ajytan. Mo'ko ro ajaru'katan moro yja'wangon kari'na aru'katopo taka.
23330	MAT 5:27	“Ero auranano tota o'waine man: ‘Taporitonone aino kysany'mai.’
23334	MAT 5:31	“Ero enapa takari'se tywaije man: ‘Amy typyty nondanen 'wa amy inondatopo kareta yry man i'wa.’
23336	MAT 5:33	“Ero atangonymbo neta'po auranano enapa tota o'waine man: ‘Mo'ko Tamusi ety ejatory ta awykatopombo kysany'mai. Apyiko te.’
23340	MAT 5:37	Moro ‘a'a’ awykato'kon a'a me nainen. Moro ‘uwa’ uwa me nainen. Morokon ko'pono auranano mo'ko yja'wan wyino man.
23341	MAT 5:38	“Ero auranano tota o'waine man: ‘Onunano onunano epety me nainen. Jewano jewano epety me nainen.’
23346	MAT 5:43	“Ero auranano tota o'waine man: ‘Aja'sakary pynary o'wa man. Ajenono'nen jenonopyry o'wa man.’
23350	MAT 5:47	Poto 'su oty 'kare mika'saton, mo'karon aja'sakarykon 'wa roten ‘Mondo ro rypo mandon?’ awykarykon jako. Mo'karon Simosu me e'i'non enapa 'kare moro wara e'i'pa nandon.
23351	MAT 5:48	Oty anamonopy'pa iro ke aitoko, oty anamonopy'pa mo'ko kapu tano ajumy wairy wara enapa.”
23352	MAT 6:1	“Tuwaro aitoko kari'na enuru me moro Tamusi nisanory kapyry pona o'waine. Ijako irombo mo'ko kapu tano ajumykon ajepema'paine kynaitan.
23355	MAT 6:4	Moro o'wa epanopyry one'pa nainen. Irombo mo'ko one'non otykon enenen ajumy ajepematan.”
23356	MAT 6:5	“Tamusi 'wa ajauranarykon jako, mo'karon tonapiramon wara kytaiton. Mo'karon apokupe irombo man morokon Simosu wota'nano'to'kon auto ta, potonon oma apotyrykon po Tamusi 'wa auranarykon, kari'na 'wa taneto'ko'me. Ita'ro pore, moro tapetykon tapyije terapa i'waine man.
23360	MAT 6:9	Ero wara te ajauranatoko amyjaron: “Kapukon tano Papa, oro ajety tykuranondo nainen.
23365	MAT 6:14	“O'waine moro yja'wan me apokoine aja'sakarykon we'i'po ka'poto irombo, mo'ko kapu tano ajumykon enapa moro yja'wan me awe'i'san katan.
23366	MAT 6:15	Moro yja'wan me apokoine aja'sakarykon we'i'po anika'pa awe'i'sando te mo'ko ajumykon enapa moro yja'wan me awe'i'san anika'pa kynaitan.”
23367	MAT 6:16	“Awonemarykon jako, kata'mato ajembatarykon kysyton mo'karon tonapiramon wara. Mo'karon irombo tombatarykon yja'wangaton, tywonemarykon enepoto'me ta'sakarykon 'wa. Ita'ro pore, moro tapetykon tapyije terapa i'waine man.
23369	MAT 6:18	Kari'na 'wa kapyn moro awonemary enery man, mo'ko onepyn ajumy 'wa te. Irombo mo'ko one'non otykon enenen ajumy ajepematan.”
23370	MAT 6:19	“Tapenamon otykon kysa'nano'ton ero nono tu'po. Oruko, pisu enapa moro po kynija'pukata'ton. Manamangon moro po kyno'myta'ton imona'toine.
23372	MAT 6:21	Ajotyrykon waitopo po ro irombo aturu'po enapa man.”
23375	MAT 6:24	“Amy pairo kari'na oko jopotokon pyitory me tywairy upijan. Ijako irombo mo'ko o'win amy jenono'tan, mo'ko o'win amy pynatan te. Mo'ko o'win amy ekosa tywairy 'se kynaitan, mo'ko o'win amy te ato'ke kynaitan. Tamusi pyitorykon me awairykon mupijaton, moro pyrata pyitorykon me aja'taine.”
23376	MAT 6:25	“Iro ke ro wykaje o'waine: Kytesykaton oty enapyry man poko, oty enyry man poko pai o'waine, ajemando'ko'me, one wara aja'mungon wo'myndory man poko enapa. Moro amano poto me e'i'pa nan moro arepa ko'po? Moro ja'munano poto me e'i'pa nan moro wo'mynano ko'po?
23382	MAT 6:31	Kytesykaton iro ke. Kykaton: ‘Oty ko kysena'ta'ton?’, ‘Oty ko kysenyta'ton?’, ‘Oty ko kyse'mo'ta'ton?’
23385	MAT 6:34	Koro'pono oty poko kytesykaton. Oro koro'po terapa moro koro'pono oty kari'na sykapon. Moro o'win kurita nenepyry yja'wan oty iporo terapa man moro kurita 'wano me.”
23386	MAT 7:1	“Aja'sakarykon kysemendoton. Iwara ro emendo'paine maita'ton.
23389	MAT 7:4	One wara ko iro ke mo'ko aja'sakary 'wa mykatan ‘O'ko 'ne, moro wewe pisara'po sika'se me ajenuru wyino’, aseke moro ajenuru ta moro wakapu a'ta?
23391	MAT 7:6	Moro kurano oty kysyton mo'karon pero 'wa. Ijako irombo kyno'ta'ton ajekapo'seine. Morokon ajotyrykonymbo paraso topurumbo kysematon mo'karon pyiruku 'wa. Ijako irombo kynuta'mipo'ta'ton.”
23392	MAT 7:7	“Otykon poko aturupotoko. Irombo otykon mapyita'ton. Otykon upitoko. Irombo otykon mepota'ton. Pena imorykatoko. Irombo moro pena kynotapurumakatan o'waine.
23397	MAT 7:12	“Mo'karon kari'na 'wa ajenarykon 'se awairykon wara enapa mo'karon kari'na enatoko. Moro ekari'san ro irombo moro omenano mero'po, mo'karon Tamusi auran uku'ponamonymbo nimero'san enapa.”
23398	MAT 7:13	“Moro sirapi pena ta o'mytoko. Poto me irombo moro uta'no taka kari'na a'mykanen pena man. Takumbire moro uta'no taka kari'na aronen oma man. Pyime moro oma taka kari'na kyny'saton.
23400	MAT 7:15	“Tuwaro aitoko mo'karon Tamusi auran uku'ponen waikamon poko. Mo'karon ro kapara eneke kyno'saton o'waine. Koro'na te tokonamon pero me mandon.
23407	MAT 7:22	Moro kurita pyime kari'na kyngata'ton: ‘Jopoto! Jopoto! Ajety ta 'kare Tamusi auran anuku'po'pa na'na ne'i. Ajety ta 'kare akywano animoma'pa na'na ne'i. Ajety ta 'kare pyime pori'tonano anenepo'pa na'na ne'i.’
23408	MAT 7:23	Moro jako ro wykatake i'waine: ‘Ajukuty'paine pairo wa. Omimatoko ywyinombo, yja'wangonymbo 'ne roten.’ ”
23409	MAT 7:24	“Mo'ko yjauran 'wa epanamatoto, irombo moro tyneta'po ka'nen amy oty uku'nen, topu tu'po tauty amynenymbo wokyry wara man.
23412	MAT 7:27	Tauty amy'ma'po mero i'wa, konopo kyno'san. Tunakon kynapeinanon. Pepeito tam'po'kory kyno'san. Moro auto pona kyno'wojan. Irombo kynomanon. Pa'poro imero kyno'tororokanon.”
23416	MAT 8:2	Irombo amy areky pan wopy'po I'wa. Iwokunama'po ipo'ponaka. Ika'po: “Jopoto, i'se aja'ta, ykura'mary taro mana.”
23417	MAT 8:3	Irombo Jesus 'wa tainary tynga'po, apyito'me. Ika'po: “Ekura'mako rapa iro ke!” Irombo o'win wytory moro erekyrymbo utapy'po.
23418	MAT 8:4	Irombo Jesus wyka'po i'wa: “Tuwaro koro aiko. Amy 'wa pairo koro kysekarityi. Asenepotango te mo'ko Tamusi pokono 'wa. Moro Moses wykatopombo yko me Tamusi 'wa, Tamusi emamina'po amyika'to'me mo'karon Tamusi pokonokon 'wa.”
23420	MAT 8:6	Ika'po: “Jopoto, mo'ko ypyitory auto po tapapo man. Ija'mun tyromo'se man. Mene kynota'karykanon.”
23421	MAT 8:7	Jesus wyka'po i'wa: “Wo'take iro ke ikura'ma.”
23422	MAT 8:8	Mo'ko warinu pokonokon jopotory 'wa te ejuku'po. Ika'po: “Jopoto, uwam'po watapoja yjauty taka awo'myto'me. Ajauranako roten te. Irombo mo'ko ypyitory iru'pa rapa kynaitan.
23423	MAT 8:9	Awu ro rypo jopoto nundymary me wa. Ynundymarykon me rapa warinu pokonokon mandon. Amy 'wa ywyka'poto: ‘Itango!’ kyny'san. Amy 'wa rapa ywyka'poto: ‘O'ko 'ne!’ kyno'san. Ypyitory 'wa ywyka'poto: ‘Ero wara aiko!’ moro wara ro kynaijan.”
23424	MAT 8:10	Moro eta'po mero, Jesus enuta'po imero. Mo'karon tywekenanamon 'wa ika'po: “Ita'ro pore, mo'karon Israel pajanymbo ra'na mo'sepan Tamusi amyikanen anepory'pa pairo we'i.
23425	MAT 8:11	“Wykaje o'waine: pyime kari'na kyno'ta'ton undy wyino, aretyry wyino enapa. Irombo kynendameta'ton Abraham, Isak, Jakob maro moro Tamusi nundymary ta.
23426	MAT 8:12	Pyime moro Tamusi nundymary tanokon me rypo yry'san emata'ton moro irombo ro tawa'rumanymbo taka. Moro po ro atamono, aijekyno enapa kynaitan.”
23427	MAT 8:13	Irombo Jesus wyka'po mo'ko warinu pokonokon jopotory 'wa: “I'tango. Moro anamyikary wara ro oty no'ka'nen.” Moro jako 'ne ro mo'ko ipyitory we'i'po iru'pa rapa.
23433	MAT 8:19	Irombo amy Tamusi karetary uku'nen wopy'po I'wa. Ika'po I'wa: “Amepanen, oja awytotopo 'wa ro wy'take awena'po ta.”
23434	MAT 8:20	Irombo Jesus wyka'po i'wa: “Mo'karon joroko tautake mandon. Mo'karon tonoro tapo'nyne mandon. Mo'ko kari'na ymuru upu'po te erematopo'ma man.”
23435	MAT 8:21	Amy terapa inemepary wyka'po I'wa: “Jopoto, oro yjumy na'nen sunendamyi.”
23436	MAT 8:22	Jesus wyka'po te i'wa: “O'ko ywena'po ta. Oro mo'karon iromby'san mo'karon takepyrykon unensen.”
23439	MAT 8:25	Irombo ito'san i'wa. Embaka'po i'waine. Ika'san i'wa: “Jopoto, na'na epano'ko! Kuta'saton terapa!”
23440	MAT 8:26	Irombo ika'po i'waine: “O'tono'me ko tanarike 'ne terapa mandon, Tamusi anamyikaporo'non?” Irombo awomy'po. Morokon pepeito, moro parana e'ma'san i'wa. Ity'me imero pa'poro oty we'i'po moro parana ta.
23441	MAT 8:27	Poto me imero mo'karon kari'na enuta'san. Ika'san: “Noky 'ne ko mo'se nan, se? Morokon pepeito, moro parana ro rypo kore nepanamaton i'wa, ran!”
23443	MAT 8:29	Mo'karon ko'ta'san ro: “Oty 'se ko na'na maro man, se, Tamusi ymuru? Mopyi terapa na'na a'karykapo?”
23445	MAT 8:31	Mo'karon wokyryjan akyrykon we'pima'san Jesus 'wa. Ika'san: “Na'na momary jako o'wa, na'na aropoko mo'karon pyiruku taka.”
23446	MAT 8:32	Irombo ika'po i'waine: “I'tandoko iro ke!” Mo'karon wokyryjan akyrykonymbo wepa'ka'san iwyinoine. Mo'karon pyiruku taka terapa ito'san. Irombo mo'karon pyiruku eka'numy'san moro eme'tary wyino moro tuna juwembory taka. Pa'poro i'maty'san moro tuna ta.
23450	MAT 9:2	Moro i'waine poto me Tamusi amyikary enery ke ty'wa, Jesus wyka'po mo'ko iwajakuta'po 'wa: “Aturu'po apyiko, ito'my! Oja'wanykonymbo kyno'kanon.”
23451	MAT 9:3	Morombo mero amykon Tamusi karetary uku'namon wyka'san tyturu'san ta: “Tamusi ety jamikanon mo'se!”
23452	MAT 9:4	Moro iwonumengarykon ukutyry ke ty'wa, Jesus wyka'po: “O'tono'me ko yja'wan me moro aturu'san ta monumengaton?
23453	MAT 9:5	Otypan ko ija roten nan? Awykary mo'se iwajakuta'po 'wa: ‘Oja'wanykonymbo kyno'kanon.’? Awykary te ka'tu ‘Ajawongo! Itopo'ko!’?
23454	MAT 9:6	O'po'toko, muku'to'se me mo'ko kari'na ymuru aina yja'wan me e'i'po kary wairy ero nono tu'po.” Irombo ika'po mo'ko iwajakuta'po 'wa: “Ajawongo. Apaty anungo. I'tango ajauty 'wa.”
23457	MAT 9:9	Moro wyino a'si 'ko tyto'po mero, amy wokyry wotandy'mo'po ene'po Jesus 'wa moro pyrata amo'i'topo auto po. Ety me Mateus kynakon. Mo'ko 'wa ro ika'po: “O'ko ywena'po ta.” Irombo Mateus awomy'po. Ito'po Jesus wena'po ta.
23459	MAT 9:11	Moro ene'po mero ty'waine, mo'karon Farise wyka'san mo'karon inemeparykon 'wa: “Na! O'tono'me ko mo'karon pyrata amo'i'namon maro, mo'karon tyja'wangamon maro enapa mo'ko ajemepanamon nendamejan?”
23460	MAT 9:12	Aurangon eta'po mero, Jesus wyka'po: “Anyky'non amy tapino'namon anupi'pa mandon. Je'tun pangon te amy tapino'namon upijaton.
23461	MAT 9:13	Onumengatandoko o'to tauro'po me ero auranano wairy poko: ‘Kari'na 'wa kotano enery 'se wa. Tywomy tonomy 'se'pa wa.’ Tamamboramon ko'ma opy'pa tywaije wa. Mo'karon tyja'wangamon ko'ma te tywo'se wa.”
23462	MAT 9:14	Moro jako ro mo'karon Johanes nemeparykon wopy'san Jesus 'wa. Ika'san: “O'kapyn roten na'na, mo'karon Farise enapa kynonematon. O'tono'me ko mo'karon anemeparykon onema'pa nandon?”
23463	MAT 9:15	Jesus wyka'po i'waine: “Mo'karon oko aimytonon ewa'manamon 'kare tywonemarykon taro nandon, mo'ko pytatoto a'ta tokosaine! Amy jako te mo'ko pytatoto pinata'ton iwyinoine. Irombo mero kynonemata'ton.
23464	MAT 9:16	“Amy pairo kari'na amy asery kamisa anatoky'pa man amy penato'po wo'mynanombo poko. Ijako irombo moro asery kamisa moro wo'mynanombo tyngatan. Irombo poto me 'ne ka'tu rapa moro iwo'seka'po kynaitan.
23465	MAT 9:17	Asery winu anije'nyndo'pa enapa mandon penato'san tonomy pi'sanymbo kapy'san ke. Ijako irombo morokon winu je'nykonymbo kyno'sekatan. Irombo moro winu kynotakamatan. Morokon ije'nykonymbo a'kuru upita'ton noro. Asery winu yry te man asery ije'ny taka. Irombo moro winu moro ije'ny maro ro mikura'matake.”
23466	MAT 9:18	Eruparykon jako noro, amy jopoto wopy'po I'wa. Iwokunama'po ipo'ponaka. Ika'po: “Yjemyirymbo eromembo roten nirombyi. O'ko, ajainary myry'se me itu'ponaka, erenato'me rapa.”
23469	MAT 9:21	Tyturu'po ta irombo kyngakon: “Iwo'my y'tu'ka'poto roten y'wa, iru'pa rapa waitake.”
23470	MAT 9:22	Jesus wotu'ma'po te. Mo'ko woryi ene'po mero, ika'po: “Aturu'po apyiko, iso'ne. Moro o'wa Tamusi amyikary akura'mai.” Morombo wyino iru'pa rapa mo'ko woryi kynakon.
23472	MAT 9:24	Irombo ika'po: “Omimatoko! Mo'ko amyija'ko iromby'pa man. Kyno'ny'san te.” Irombo auno'poty'po i'waine.
23475	MAT 9:27	Moro wyino Jesus wytory jako, oko enu'non wyto'san iwena'po ta. Iko'ta'san: “Na'na kotanory eneko, David parymbo!”
23476	MAT 9:28	Auto 'wa itunda'po mero, mo'karon enu'non wopy'san I'wa. Jesus wyka'po i'waine: “Ajepanopyrykon taro ywairy mamyikaton?” Ika'san I'wa: “A'a, Jopoto. Na'na kynamyikanon.”
23477	MAT 9:29	Irombo enurukon y'tu'ka'san i'wa. Ika'po: “Moro anamyikarykon ro no'ka'nen.”
23478	MAT 9:30	Irombo enurukon we'i'san iru'pa rapa. Jesus 'wa te apo'tun pe e'ma'san. Ika'po: “Tuwaro koro aitoko. Amy 'wa pairo ero oty ukutyry kapyn man.”
23481	MAT 9:33	Mo'ko akyrymbo moma'po wyino, mo'ko erupopynymbo aurana'po. Mo'karon kari'na apyimykon enuta'san imero. Ika'san: “Eropan oty asenepo'pa noro man mo'karon Israel pajanymbo ra'na.”
23482	MAT 9:34	Mo'karon Farise wyka'san te: “Mo'ko ewa'rumy tamuru pori'tory ta mo'karon ewa'rumy momanon.”
23485	MAT 9:37	Irombo ika'po mo'karon tynemeparykon 'wa: “Moro typotymy pyime ro rypo man. Mo'karon ipo'namon te pyime waty mandon.
23486	MAT 9:38	Iro ke ro mo'ko wonatopo potyry Jopotory 'wa aturupotoko amykon noro ipo'namon man emo'to'me i'wa.”
23491	MAT 10:5	Mojan ainapatoro itu'ponaka okonokon apojoma'san Jesus 'wa ero wara: “Simosu me e'i'non 'wa kytoton. Samaria ponokon waitopo taka kyto'myton.
23495	MAT 10:9	“Ika'mi'po, amu'nymbo, ikarai'po kysaroton amaroine.
23497	MAT 10:11	“Poto 'su aitopo taka, ko'warono aitopo taka pai awo'my'sando, amy o'wa tatawary 'san upitoko. Mo'ko ekosa ro aitoko, moro aitopo wyino awytorykon 'wa ro.
23498	MAT 10:12	Moro auto taka awo'myrykon jako ro, mo'karon itanokon 'wa kaitoko: ‘Sara'me aitoko, yja'sakarykon.’
23502	MAT 10:16	“Komo'saton te 'ne kapara emokyry wara tokonamon pero ra'naka. Tuwaro koro aitoko okoju wara. Ija'wany'pa koro aitoko akukuwa wara.
23503	MAT 10:17	“Tuwaro aitoko mo'karon kari'na poko. Ajarota'ton irombo a'wembono auranano yto'kon auto taka. Opoky'mata'ton morokon tywota'nano'to'kon auto ta.
23507	MAT 10:21	“Kari'na typiry, tyryi ekaramatan iwoto'me. Jumynano ro rypo ty'me ekaramatan. Pitanikon tysanokon, tyjumykon auran po'takaro imero kynaita'ton. Tysanokon, tyjumykon wopota'ton.
23509	MAT 10:23	“O'win amy aitopo ta kari'na erekuru 'wa awekenarykon jako, amy terapa aitopo 'wa etuwarikatoko. Ita'ro pore, mo'karon Israel pajanymbo waito'kon etawa'mary mupita'ton, mo'ko kari'na ymuru wopyry uwaporo.
23510	MAT 10:24	“Amy omepatoto tamepanen ko'po e'i'pa man. Amy pyitonano tyjopotory ko'po e'i'pa man.
23512	MAT 10:26	“Tanarike kytaiton ipokoine. Pa'poro onepyn oty irombo kynonepotan. Unemy'po oty kynotuku'tan.
23514	MAT 10:28	“Tanarike kytaiton mo'karon aja'mungon wonamon poko. Aja'karykon wory upijaton. Tanarike te aitoko mo'ko ata'karykatopo wa'to ta aja'mungon maro aja'karykon uta'kary taro aitoto poko.
23518	MAT 10:32	“Pa'poro mo'karon kari'na embata ywyinonokon me okari'tonon wyino enapa wokari'take mo'ko kapukon tano yjumy embata.
23520	MAT 10:34	“Nono tu'ponaka sara'me aino ene'se tywo'se kakano'ton. Sara'me aino ene'se kapyn wopyi. Supara ene'se te wopyi.
23523	MAT 10:37	“Amy 'wa ypynary ko'po tyjumy, tysano pynary jako, y'wano me tywairy upitan. Amy 'wa ypynary ko'po tamyiry, tymuru pynary jako, y'wano me tywairy upitan.
23526	MAT 10:40	“Mo'ko ajewa'manamon yjewa'manon. Mo'ko yjewa'manen mo'ko yjemo'nenymbo ewa'manon.
23528	MAT 10:42	Amy 'wa sapera'membo ta roten tuna ke o'win amy mo'kopan ko'warono upa'poto ywyinono me iwairy ke, ita'ro pore, tapety anapo'i'pa e'i'pa kynaitan.”
23531	MAT 11:3	Jesus 'wa aturupo. Ika'san: “Mo'ko o'toto manombo amoro man? Amy terapa momo'tan te ka'tu na'na?”
23532	MAT 11:4	Jesus 'wa ejuku'san: “Morokon aneta'san, anene'san enapa ekari'tandoko Johanes 'wa.
23534	MAT 11:6	Sara'me 'ne janon kynaitan mo'ko ypoko aki'ny'ma aitoto.”
23535	MAT 11:7	Mo'karon Johanes apojongon wyto'san mero, Johanes poko mo'karon kari'na apyimykon erupary a'mo'po Jesus 'wa: “Oty ene ko mytoton moro iponomyn wo'i taka? Amy pepeito ne'wujukuru itupu ene ka'tu?
23539	MAT 11:11	“Ita'ro pore, mo'karon woryijan uwembo wyino oma'san ra'na amy pairo e'i'pa tywaije man mo'ko kari'na etykanen Johanes ko'po. Ise'me te mo'ko ko'waronombo moro Tamusi nundymary tano iko'po man poto me.
23544	MAT 11:16	“Otypan oty wara ko mo'karon eromenokon kari'na syta'ton?
23545	MAT 11:17	Otykon ekaramatopo po tandy'ponokon, ero wara ta'sakarykon ko'manamon pitanikon wara mandon: ‘Na'na o'waine sina etoi. Irombo uwa'pa maiton. Na'na atamotopo ware kapyi o'waine. Irombo atamo'pa maiton.’
23546	MAT 11:18	Mo'ko Johanes irombo nopyi. Arepa anenapy'pa man. Winu anenyry'pa man. Irombo mykaton: ‘Amy yja'wan noky itu'po man.’
23547	MAT 11:19	Mo'ko kari'na ymuru nopyi. Arepa ena'san. Winu enyjan enapa. Irombo mykaton: ‘Enetoko! Amy kumi'man pore kari'na, ran! Amy tanymy 'san pore kari'na, ran! Mo'ko Rome pono jopoto ekataka pyrata amo'i'namon pawanary, amy tyja'wangamon pawanary enapa mo'ko man!’ Tywonumengapore Tamusi wairy enepojan morokon inikapy'san amaminano.”
23548	MAT 11:20	“Irombo Jesus 'wa morokon ty'wa pori'tonano apyimy enepoto'konymbo aito'kon poko tauranary a'mo'po. Tamamyrykon anu'ma'pa iwe'i'san ke, eju'san i'wa:
23549	MAT 11:21	“Je'tun pe pore kynaitan o'wa, Korasin. Je'tun pe pore kynaitan o'wa, Betsaida. Moro Tyrus po, moro Sidon po enapa morokon otaine onepo'san Tamusi pori'torykon wo'kapy'sanymboto, penaro terapa natu'matoryine. Morokon yja'wan me tywe'i'san jetumary enepotopo womynano ke terapa newomyndotoryine. Weru'no'po ke terapa natakoroirotoryine.
23552	MAT 11:24	Wykaje o'waine: moro a'wembono auranano yry jako, moro Sodom ko'po 'ne ka'tu rapa mata'karykatake.”
23553	MAT 11:25	Moro jako enapa Jesus wyka'po: “Papa, kapu, nono Jopotory, poto me ajety sawongaje morokon ynekarity'san otykon unemy'san poko o'wa mo'karon oty uku'namon omepa'san wyino, uku'po'san poko te o'wa mo'karon sikyi'non 'wa.
23555	MAT 11:27	“Pa'poro oty yryi yjumy yjainaka. Amy pairo kari'na mo'ko ymunano anukuty'pa man. Mo'ko jumynano roten kynuku'san. Amy pairo kari'na enapa mo'ko jumynano anukuty'pa man. Mo'ko ymunano roten kynuku'san. Mo'ko i'wa enepory 'se mo'ko ymunano waitopo enapa kynuku'san.
23556	MAT 11:28	“O'toko 'ne y'wa, pa'poro awosin pangon otykon naki'marykon. Awu karemapota'ton.
23558	MAT 11:30	Moro ynyry oty arotopo irombo tupi me waty man. Moro anarorykon me ynyry sawo'ne man.”
23560	MAT 12:2	Moro ene'po mero mo'karon Farise wyka'san Jesus 'wa: “Eneko! Moro otare'matopo kurita ta tykapymy waty oty ka'saton mo'karon anemeparykon!”
23561	MAT 12:3	Jesus wyka'po te i'waine: “Awe'i'san poro o'to mo'ko David we'i'po anerupa'pa mandon, moro kumyno ta ta'ta mo'karon ta'sakarykon maro?
23563	MAT 12:5	“Moro omenano karetary ta ka'tu anerupa'pa mandon onewara mo'karon Tamusi pokonokon 'wa tamendorykon pyndo moro Tamusi auty ta moro otare'matopo kurita yja'wangary?
23564	MAT 12:6	“Wykaje te o'waine: amy Tamusi auty ko'pono ero po man.
23565	MAT 12:7	O'to tauro'po me ero auranano wairy ukutyry manombo rypo tywaije o'waine man: ‘Kari'na 'wa kotano enery 'se wa. Tywomy tnomyn 'se'pa 'wa.’. Moro ukuty'pomboto o'waine, u'tano'non u'ta oty anyry'pa maitoryine.
23566	MAT 12:8	Mo'ko kari'na ymuru irombo moro otare'matopo kurita jopotory me man.”
23568	MAT 12:10	Moro ro po amy ainamiriri'ta'po kynakon. Irombo Jesus emendoto'man epoto'me ty'waine, iwoturupo'san i'wa: “Iru'pa nan moro otare'matopo kurita amy je'tum pan kura'mary?”
23569	MAT 12:11	Jesus wyka'po i'waine: “Amy otare'matopo kurita o'win amy ara'nanokon eky kapara woma'poto topona taka, anika'pa naitan?
23570	MAT 12:12	Kapara ko'po 'kare kari'na e'i'pa nan. Iro ke ro moro otare'matopo kurita aja'sakary poko iru'pa awairy man.”
23571	MAT 12:13	Irombo ika'po mo'ko wokyry 'wa: “Ajainary ityngako!” Irombo moro tainary tynga'po i'wa. Irombo iru'pa rapa moro ainary we'i'po moro atoneno wara.
23581	MAT 12:23	Pa'poro kari'na apyimykon enuta'san imero. Ika'san: “Mo'ko David parymbo kapyn mo'se nan?”
23582	MAT 12:24	Moro eta'po mero mo'karon Farise wyka'san: “Mo'ko ewa'rumy tamuru Be'elsebul pori'tory ta roten mo'karon ewa'rumy momanon.”
23583	MAT 12:25	“Jesus 'wa te iwonumengarykon ukuty'po. Ika'po i'waine: “O'win e'i'pa amy nono undymanamon a'ta, moro nono undymary kynotany'matan. O'win e'i'pa amy aitopo ponokon, amy auto tanokon a'ta, tywairy taro waty moro aitopo, moro auto pai kynaitan.
23589	MAT 12:31	“Iro ke ro wykaje o'waine: pa'poro kari'na yja'wanykonymbo, ukuty'pa 'ne roten yja'wan me o'to ika'san tywo'kary taro man. Mo'ko Tamusi a'kary ejunen yja'wanymbo te o'ka'pa kynaitan.
23591	MAT 12:33	“Iru'pa amy wewe a'ta, moro epery enapa iru'pa man. Yja'wan me amy wewe a'ta, moro epery enapa yja'wan me man. Wewe uku'san kari'na epery poko.
23595	MAT 12:37	Awykato'pombo poko ro irombo a'wembono auranano yta'ton apoko, iru'pyn taka ajyto'me, yja'wan taka ajyto'me pai.”
23596	MAT 12:38	Irombo amykon Tamusi karetary uku'namon, amykon Farise enapa wyka'san i'wa: “Amepanen, amy kapu wyinono oty 'nare enepoko na'na 'wa.”
23597	MAT 12:39	Jesus 'wa ejuku'san: “Yja'wangon kari'na, taporitonokon nonamon kari'na enapa amy kapu wyinono oty enery 'se mandon. Amy anene'pa te kynaita'ton. Mo'ko Tamusi auran uku'ponenymbo Jona po roten te no'po'sen.
23599	MAT 12:41	“Moro a'wembono auranano yry jako, mo'karon Ninive ponokon kynawonda'ton mo'karon eromenokon kari'na maro. Mo'karon Ninive ponokon ro kynemendota'ton imero. Mo'karon Ninive ponokon waty Tamusi 'wa tywotu'ma tywaije nandon moro Jona auran poko. Ero po kore Jona ko'pono 'ne ka'tu rapa na.
23600	MAT 12:42	Moro a'wembono auranano yry jako, mo'ko ijary pono woryi jopoto kynawondan mo'karon eromenokon kari'na maro. Mo'ko woryi ro kynemendota'ton imero. Mo'ko woryi waty tywo'se nan ero nono y'maty'po wyino Salomo wonumengapory eta. Ero po kore Salomo ko'pono 'ne ka'tu rapa na.”
23601	MAT 12:43	“Amy yja'wan akywano womimapoto mo'ko tynaki'marymbo wyino, tywotare'matopo upi kyny'san iponono aito'kon taka. Amy anepory'pa tywe'i'poto te
23602	MAT 12:44	kynganon: ‘Weramatake rapa moro yjautymbo 'wa.’ Irombo tytunda'po po, moro tywaitopombo epojan itary'pa, ta'me, sara'me.
23603	MAT 12:45	Irombo kyny'san rapa oko-to'ima noro amykon tyko'ponokon yja'wangon akywano aije. Irombo kyno'myjaton, moro po tywaito'ko'me. Iwara mo'ko wokyry yja'wan me 'ne ka'tu rapa kynaijan moro koromo tywe'i'po ko'po. Mojan eromenokon yja'wangon kari'na epotan enapa moropan oty.”
23604	MAT 12:46	“Mo'karon kari'na apyimykon 'wa auranary jako noro, mo'ko Jesus sano tunda'po mo'karon ipiryjan maro. Enery 'se kynatokon. Kurando kynaimomo'satokon.
23605	MAT 12:47	Irombo amy wyka'po I'wa: “Asano, apiryjan kurando mandon. Ajenery 'se mandon.”
23606	MAT 12:48	Mo'ko torupanenymbo 'wa te Jesus wyka'po: “Noky ko ysano me nan? No'kan ko ymeseku'san me mandon?”
23607	MAT 12:49	Tainary ke mo'karon tynemeparykon ekarity'san i'wa. Ika'po: “Mojan te ysano me, ymeseku'san me mandon.
23608	MAT 12:50	Mo'ko kapukon tano yjumy nisanory wara aitoto ro ypiry me man, yjenauty me man, ysano me enapa man.”
23611	MAT 13:3	Irombo Jesus 'wa pyime otykon ekarity'san onumengato'kon auranano ke. Ika'po i'waine: “Epanamatoko! Amy maina pokono o'ponje kyny'san.
23615	MAT 13:7	“Amykon enapa takyramon itupu paty ta kynopa'san. Irombo moro takyramon itupu atytary moro wonatopo wojan.
23616	MAT 13:8	“Amykon kyno'pa'san iru'pyn nono tu'ponaka. Amykon kynepetanon ainatone-kari'na me, amykonymbo oruwa-kari'na me, amykonymbo o'win-kari'na me itu'ponaka ainapatoro.
23617	MAT 13:9	Mo'ko typanaken nepanaman.”
23618	MAT 13:10	Irombo mo'karon inemeparykon wopy'san I'wa. Ika'san: “O'tono'me ko onumengato'kon auranano mekari'san i'waine?”
23619	MAT 13:11	Irombo ejuku'san i'wa: “Amyjaron moro Tamusi nundymary poko tamorepa mandon, mo'karon kapyn te.
23622	MAT 13:14	Mojan ro ero Tamusi auran uku 'ponenymbo Jesaja wyka'po ka'pojaton: “Mepanamata'ton ro rypo apanarykon ke. Otymbo ro aneta'pa te maita'ton. Mo'po'ta'ton ro rypo ajenurukon ke. Otymbo ro anene'pa te maita'ton.
23624	MAT 13:16	“Amyjaron, sara'me 'ne morokon ajenurukon ajypojaton. Oty enepojaton irombo o'waine. Sara'me 'ne morokon apanarykon ajypojaton. Oty etapojaton irombo o'waine.
23626	MAT 13:18	“O'to tauro'po me moro maina pokono poko ynekarity'po onumengatopo auranano wairy etatoko.
23627	MAT 13:19	“Morokon oma esi'wo o'papy'san wonatopo epy wara mo'karon ero wara aitonon mandon: Moro Tamusi nundymary ekary etaton. O'to tauro'po me te moro oka wairy anukuty'pa mandon. Irombo mo'ko yja'wan kyno'san. Moro ituru'san ta o'papy'san mona'tojan.
23628	MAT 13:20	“Morokon topu pan nono tu'ponaka o'papy'san wonatopo epy wara mo'karon ero wara aitonon mandon: O'win wytory Tamusi auran ewa'maton, eta'po mero ty'waine.
23630	MAT 13:22	“Morokon takyramon itupu paty ta o'papy'san wonatopo epy wara mo'karon ero wara aitonon mandon: Tamusi auranymbo etaton. Irombo te pyime nono tu'ponokon otykon poko kynonumengaton. Pyrata kynemu'maton. Iwara te moro Tamusi auranymbo epeta'pa kyniromo'san ituru'san ta.
23631	MAT 13:23	“Morokon iru'pyn nono tu'ponaka o'papy'san wonatopo epy wara mo'karon ero wara aitonon mandon: Moro Tamusi auranymbo etaton. O'to tauro'po me iwairy uku'saton. Irombo kynepetaton, amykonymbo ainatone-kari'na me, amykonymbo oruwa-kari'na me, amykonymbo o'win-kari'na me itu'ponaka ainapatoro.”
23632	MAT 13:24	Amy rapa onumengatopo auranano ekarity'po Jesus 'wa i'waine. Ika'po: “Moro Tamusi nundymary amy tymainary ta iru'pyn wonatopo epy pyryrykanen kari'na wara man.
23635	MAT 13:27	Irombo mero mo'ko maina aporemy pyitorykon kyno'saton i'wa. Kyngaton i'wa: ‘Jopoto, iru'pyn wonatopo epy kapyn amainary ta mipyryrykan? One wara ko iro ke itupu pe nan?’
23636	MAT 13:28	Kynganon i'waine: ‘Amy yjenono'nen 'wa moro wara tyje man.’
23637	MAT 13:29	Irombo mo'karon ipyitorykon kyngaton i'wa: ‘Na'na wytory 'se iro ke man moro itupu yna?’ Kyneju'saton: ‘Uwa. Ijako irombo moro itupu nary ta moro awasi mungata'ton.
23638	MAT 13:30	Oro okororo natytan moro awasi potyry 'wa ro. Moro awasi po'topo kurita wykatake mo'karon ipo'namon 'wa: “Moro itupu 'ne ka'tu inatoko. Tamororo'ke pai imypo'toko, mikoro'kato'se me. Irombo moro awasi a'nano'toko moro ikura'matopo taka.” ’ ”
23639	MAT 13:31	Amy rapa onumengatopo auranano ekarity'po Jesus 'wa i'waine. Ika'po: “Moro Tamusi nundymary amy tymainary ta kari'na nipomyry wonatopo epy'po'membo 'ko wara man.
23640	MAT 13:32	Moro wonatopo epy'po ro irombo ro ko'warono moro man. Atyta'ma'poto te, poto me kynaijan pa'poro amykon terapa wonatopo ko'po. Wewe me kynaijan. Mo'karon tonoro tapo'nykon ka'saton morokon iporirykon poko.”
23641	MAT 13:33	Amy rapa onumengatopo auranano ekarity'po i'wa i'waine: “Moro Tamusi nundymary moro perere uwapurotopo wara man. Amy woryi 'wa oruwa parapi poromy taka tyry'poto, pa'poro moro poromy uwapurojan.”
23644	MAT 13:36	Irombo Jesus 'wa mo'karon kari'na apyimykon no'san. Auto 'wa ito'po. Irombo mo'karon inemeparykon wopy'san i'wa. Ika'san: “Moro maina tano itupu poko anekarity'po onumengatopo auranano ekari'ko na'na 'wa iru'pyn me 'ne ro.”
23645	MAT 13:37	Ejuku'san i'wa. Ika'po: “Mo'ko irupyn wonatopo epy pyryrykanen, mo'ko kari'na ymuru mo'ko man.
23648	MAT 13:40	“Moro itupu a'nanopy'po koro'kary wara enapa oty kynaitan ero nono y'matyry jako.
23651	MAT 13:43	Irombo mero mo'karon tamamboramon moro tyjumykon nundymary ta weju wara taweije kynaita'ton. Mo'ko typanaken nepanaman.”
23652	MAT 13:44	“Moro Tamusi nundymary amy maina ta unemy'po karukuri wara man. Moro epojan ro amy kari'na. Irombo kynunenjan rapa. Ewa'pory pa'poro totyrymbo ekarama kyny'san. Morombo mero moro maina epeka'san.