Wildebeest analysis examples for:   cbc-cbcNT   GENERAL_PUNCTUATION    February 24, 2023 at 23:50    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23232  MAT 1:19  José pʉame masĩẽsupʉ Espíritu Santo bairo cʉ̃ caátiatajere. Roro átiatacomo, ĩ tʉ̃goñañupʉ̃ cʉ̃ yeripʉ. Baipʉa, nipetiro camasã na caĩñajoro cõ tutigaesupʉ. Cariape caãcʉ̃ ãnirĩ caroaro tʉ̃goñañupʉ̃. yarã jetore, Cõrẽ boetiya, ñigʉ yasioroa, ĩ tʉ̃goñañupʉ̃.
23233  MAT 1:20  Bairo cʉ̃ caĩtʉ̃goñarõ bero caãnimiatacʉ̃ãrẽ, ñami caãno qũẽguericaropʉ Dios cʉ̃ cajoʉ, ángel majũ buiaetayupʉ. Cʉ̃ pʉame bairo qũĩñupʉ̃: José, David ãnacʉ̃ pãrãmi, tʉ̃goñarĩqũẽ paieticõãña María menarẽ. Rorije áperiyamo. Cõ macʉ̃ caãnipaʉ Espíritu Santo cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori cabuiapaʉ niñami. Torecʉ, Cõrẽ cõ yʉ boetiya, ĩ tʉ̃goñaeticõãña.
23234  MAT 1:21  Tunu bairoa cõ macʉ̃ cʉ̃ cabuiaro, Jesús cʉ̃ mʉ wãmetigʉ. Tore bairo wãmecʉtigʉmi, cabero bʉtiácʉ́ cʉ̃ yarã na carorije wapare canetõõpaʉ ãnirĩ. Bairi Jesús cʉ̃ mʉ wãmetigʉ, qũĩñupʉ̃ ángel Josére, qũẽguerica tutipʉ yua.
23236  MAT 1:23  Jĩcãõ carõmio, caʉ̃mʉ mena caãmeo nimiocʉ̃ã, macʉ̃cʉtigomo. Yʉ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori macʉ̃cʉtigomo. Cʉ̃, cõ macʉ̃ pʉame Emanuel wãmecʉtigʉmi, ĩ quetibʉjʉyupi profetare. (Emanuel ĩgaro ĩña: Dios marĩ mena ãnicõãñami.)
23240  MAT 2:2  Bairo eta yua, atore bairo na ĩ jẽniñañuparã: ¿Noo cʉ̃ ãniñati mʉjãã, judío majã, quetiupaʉ rey caãnipaʉ cabuiatacʉ? Cʉ̃ yaʉ ñocõrẽ jãã ĩñajoapʉ. Ñocõ pʉame muipʉ cʉ̃ cawãmʉatópʉ buiatuaetami. Bairi cʉ̃ãcãrẽ qũĩroagarã jãã atíapʉ na ĩ quetibʉjʉyuparã cabʉtoa camasĩrã.
23242  MAT 2:4  Bairo Herodes pʉame tʉ̃goacʉari yua, na piijoyupʉ sacerdote majã quetiuparãrẽ, bairi Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majã cʉ̃ãrẽ. Bairo na caneñaetaro ĩña yua, atore bairo na ĩ jẽniñañupʉ̃: ¿Dope bairo na ĩ quetibʉjʉyupari marĩ ñicʉ̃jãã, Mesías cawãmecʉcʉ cʉ̃ cabuiapeere? ¿Cʉ̃ pʉame noopʉ cʉ̃ buiagayupari? na ĩ jẽniñañupʉ̃ Herodes cʉ̃ capiijoatanarẽ.
23243  MAT 2:5  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go yua, na pʉame qũĩñuparã: Belén na caĩrĩ macãpʉ Judea yepapʉ buiagayupʉ Mesías. Dios yaye quetire woaturica tutipʉ atore bairo ĩ woatuyupi profeta Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caĩquetibʉjʉrijere:
23244  MAT 2:6  Mʉjãã, Judea yepa, Belén na caĩrĩ macã macããna ʉseanirĩ ãña. Capairi macã macããna mee nimirãcʉ̃ã, caãni macã majũ macããna mʉjãã ãniña. Mʉjãã mena macããcʉ̃ jĩcãʉ̃ quetibʉjʉ masĩgʉmi. Yʉ yarã, Israel yepa macããnarẽ na quetibʉjʉ masĩgʉmi, ĩ woatuyupi profeta Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caĩquetibʉjʉrijere qũĩ quetibʉjʉyuparã Herodere cʉ̃ capiijoatana pʉame.
23246  MAT 2:8  Bairo tiere cʉ̃rẽ na caquetibʉjʉyaparoro, Herodes pʉame Belẽpʉ na joyupʉ. Atore bairo na ĩ joyupʉ: Topʉ ánája. Cʉ̃, cawĩmaʉacarẽ mʉjãã macãwã. Bairo cʉ̃ mʉjãã cabocaata, yʉ mʉjãã quetibʉjʉjowa. Yʉ cʉ̃ã, cʉ̃ ñiroaʉ ágʉ na ĩtomiñupʉ̃ Herodes cabʉtoa camasĩrĩ majãrẽ.
23247  MAT 2:9  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, Jaʉ qũĩñuparã. Bairi Belẽpʉ acoásúparã cabʉtoa camasĩrã pʉame. Bairo na caátó, ñocõ na caĩñajoatacʉ pʉame tunu buiatuayupʉ. Na riape baujʉ̃goyecʉsupʉ. Cawĩmaʉaca cʉ̃ caãni wii buipʉ bauetayupʉ.
23251  MAT 2:13  Bairo cabʉtoa camasĩrã na catunuátó bero, marĩ Quetiupaʉ cʉ̃ cajoʉ ángel buiaetayupʉ tunu. José cʉ̃ cacãnirõ qũẽguerica tutipʉ cʉ̃tʉ buiaetayupʉ. Atore bairo qũĩñupʉ̃ ángel Josére: José, wãcãña. Herodes, cawĩmaʉacarẽ cʉ̃ pajĩãrocacõãgʉ, mʉjããrẽ macãʉ̃ átiyami. Bairi cawĩmaʉ, cʉ̃ paco mena cʉ̃ jʉ̃gorutiácʉ́ja Egipto yepapʉ. Topʉ mʉjãã ãnicõãwã. Cabero mʉjãã yʉ quetibʉjʉgʉ tunu qũĩñupʉ̃ ángel Josére.
23253  MAT 2:15  Topʉre eta, yoaro ãnicõãñuparã. Herodes cʉ̃ cariatato beropʉ tunucoásúparã na ya yepapʉ tunu. Profetare marĩ Quetiupaʉ cʉ̃ caĩjʉ̃goyetiricarore bairo baietaro baiyuparo. Atore bairo mai ĩ quetibʉjʉyupi Dios profetare tirʉ̃mʉpʉ: macʉ̃ Egiptopʉ caãniatacʉre cʉ̃ yʉ piitunuojogʉ, ĩ quetibʉjʉyayupi Dios profetare.
23254  MAT 2:16  Mai, Herodes pʉame cabʉtoa camasĩrã cʉ̃ cabairotirore bairo na cabaieto tʉ̃goʉ yua, bʉtioro asiajãñuñupʉ̃. Bairi cʉ̃ ʉ̃mʉarẽ na joyupʉ Belén macãpʉ, nipetiro cawĩmarã caʉ̃mʉa pʉga cʉ̃ma cacʉ̃gorã, na bairã cʉ̃ãrẽ na capajĩãrepeyoparore bairo ĩ. Belén macãtʉ macããna cʉ̃ãrẽ tore bairo na pajĩãrepeyocõãrotiyupʉ. Cabʉtoa camasĩrã na caquetibʉjʉriquei jʉ̃gori, Pʉga cʉ̃ma cacʉ̃goʉ ãcʉ̃mi cʉ̃ãcã, ĩ tʉ̃goñarĩ bairo na átirotiyupʉ.
23256  MAT 2:18  Ramá cawãmecʉti yepapʉre otiawajarique ocajogaro bʉtioro majũ. Raquel nigomo roro yapapuarique mena caotio, cõ pũnaa na cariapetiro ĩñarĩ yua. Bairi, Roro otiecoa. Roro mʉ cabairije netõcoagaro, cõ na caĩrĩjẽrẽ tʉ̃gogaetigomo. Oticõã ninucũgomo, ĩ quetibʉjʉ woatuyayupi Jeremías ãnacʉ̃ cabaipeere.
23258  MAT 2:20  Wãcãña José. Cawĩmaʉacarẽ capajĩãgamirĩcãrã merẽ riapeticoama. Bairi cʉ̃, cawĩmaʉ, cʉ̃ paco mena cʉ̃ neácʉ́ja tunu mʉjãã ya yepa, Israel yepapʉ qũĩñupʉ̃ ángel Josére.
23260  MAT 2:22  Mai, topʉ ãcʉ̃, quetire tʉ̃goyupʉ José. Herodes ãnacʉ̃ macʉ̃, Arquelao cawãmecʉcʉ Judea yepa macããna quetiupaʉ merẽ jããũpʉ̃, ĩrĩqũẽ quetire tʉ̃goyupʉ. Bairo tʉ̃go yua, uwi, ti yepare tunuágaetimiñupʉ̃. Bairo qũẽguerica tutipʉ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉatacʉ ãnirĩ, Galilea yepapʉ roque na jʉ̃goásúpʉ José.
23261  MAT 2:23  Bairo Galilea yepapʉre etaʉ, na jʉ̃goãnicõãñupʉ̃ Nazaret cawãmecʉti macãpʉ. Profeta majã Jesure na caĩwoatujʉ̃goyetiricarore bairo baietaro baiyuparo: Jesús, Nazaret macããcʉ̃ na caĩ nigʉmi, ĩ woatuyupa mai profeta majã.
23263  MAT 3:2  Atore bairo na ĩ quetibʉjʉyupʉ: Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ merẽ etaro baiya. Bairi tʉ̃goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena, mʉjãã yasire, na ĩ quetibʉjʉyupʉ cʉ̃tʉ catʉ̃gorã etarãrẽ.
23264  MAT 3:3  Mai, Juan pʉame profeta Isaías ãnacʉ̃ cʉ̃ cawoatujʉ̃goyecʉtacʉ ãñupʉ̃. Atore bairo ĩ woatu quetibʉjʉyayupi Juan cʉ̃ cabaipeere: Bairo ĩgʉmi jĩcãʉ̃ desierto cayucʉmanopʉ caãnicõãniatacʉ: Marĩ Quetiupaʉ yoaro mee etagʉmi. Torena, caroaro cariape ãnicoteya. Camasã na quetiupaʉ cʉ̃ caetaparo jʉ̃goye cʉ̃ caatípawãrẽ na caqũẽnoyurorea bairo cʉ̃ qũẽnoyuya mʉjãã cʉ̃ã, ĩ woatu quetibʉjʉyayupi Isaías ãnacʉ̃ Juan cʉ̃ caĩquetibʉjʉpeere.
23268  MAT 3:7  Mai, aperã capããrã fariseo majã, bairi saduceo majã mena Juarẽ cʉ̃ bautiza rotiraná etayuparã na cʉ̃ã. Bairo na caboro ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupʉ̃ Juan: ¡Mʉjãã caĩtopairã, ãña pũnaarẽ bairo caãna mʉjãã caãnoi, mʉjãã yʉ bautizaecʉ! Atore bairo mʉjãã ĩ tʉ̃goñarã: Dios camasãrẽ cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉrẽ popiye marĩ cabaibujioatajere oco mena marĩ cosenetõbujioʉmi, mʉjãã ĩ tʉ̃goñarã. ¿Ñamʉ mʉjãã cʉ̃ quetibʉjʉyati, Tie mena jãã netõgarã, mʉjãã caĩrĩjẽrẽ?
23269  MAT 3:8  Bairo pʉame mʉjãã caátiãnierẽ boya: Rorije mʉjãã caátiere yapapuari caroaro ãnajẽ pʉame átijʉ̃goya. Bairo mʉjãã caáto, camasã nipetiro ĩñarã, Torena, na yerire merẽ wasoa yaparoupa, ĩ masĩgarãma.
23270  MAT 3:9  Tunu bairoa, Marĩã, Abraham ãnacʉ̃ pãrãmerã marĩ caãnoi, marĩ netõõgʉmi Dios, ĩ tʉ̃goñaeticõãña. Bairo mʉjãã caĩtʉ̃goñamiatacʉ̃ãrẽ, dope bairo átinetõmasĩã maniña. Dope bairo Dios boʉ, atie ʉ̃tã rupaa mena Abraham pãrãmerãrẽ bairo na átiqũẽno jẽñomasĩñami.
23272  MAT 3:11  Bairopʉa, yʉ paarique niña mʉjããrẽ oco mena yʉ cabautizarije. Roro mʉjãã caátajere yapapua tʉ̃goñarĩ tiere mʉjãã cajãnarõ ĩñarĩ, tore bairo mʉjããrẽ yʉ átiya. Yʉ paarique to cañumiatacʉ̃ãrẽ, yʉ bero caetaʉ cʉ̃ capaarije pʉame ñunetõgaro. Cʉ̃ roque Espíritu Santore jõmasĩgʉmi camasãpʉre. Tunu bairoa camasã roro na catʉ̃goñarĩjẽrẽ na wasoao joroque na átigʉmi. Cʉ̃ roque yʉ netõrõ caãnimajũʉ̃ nigʉmi. Bairi yʉ pʉame jĩcãrõ tʉ̃ni yʉ átipeyomasĩẽtĩña.
23273  MAT 3:12  Yʉ bero caetapaʉ pʉame marĩ ĩñabesegʉmi. Bairo carorãrẽ na beseregʉmi. Trigo aseri carorijere joerocacõãrĩcãrõrẽ bairo camasã carorãrẽ na beseregʉmi. Caʉ̃petieti peeropʉ na joeregʉmi. Caroarã roquere caroaro na qũẽnogʉmi. Trigo caroa majũrẽ caroaro na caqũẽnocũrõrẽ bairo caroaro na qũẽnogʉmi caetapaʉ cʉ̃ yarã majũrẽ, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Juan catʉ̃gorã etarãrẽ Jesús cʉ̃ caátipeere.
23274  MAT 3:13  Cabero Jesús Galilea yepa caãniatacʉ Juan tʉre etayupʉ Rio Jordán cawãmecʉtiya tʉ̃nipʉ. Juan yʉ cʉ̃ bautizáto, ĩ etayupʉ.
23275  MAT 3:14  Cajʉ̃goye mai Juan pʉame cʉ̃ bautizagaetimiñupʉ̃ Jesure. Bairi atore bairo qũĩmiñupʉ̃ Juan: ¿Nopẽĩ mʉ pʉame yʉre mʉ bautiza rotiatíati? Yʉre mʉ cabautizaro roque ñubujioatato qũĩñupʉ̃.
23276  MAT 3:15  Bairo Juan cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: Baipʉa, yʉ caborore bairo mʉ ápa. Bairo mʉ caápata, caroaro cariape Dios marĩrẽ cʉ̃ carotirore bairo marĩ átigarã qũĩñupʉ̃ Jesús Juarẽ. Bairo cʉ̃ caĩrõ bero, Juan pʉame Jaʉ ĩ, Jesús cʉ̃ caborore bairo oco mena cʉ̃ bautizayupʉ yua.
23278  MAT 3:17  Bairo cʉ̃ caruietaro, jõbuipʉ atore bairo bʉsʉrique ocajoyuparo: Ãni, yʉ macʉ̃, yʉ camai majũ niñami. Cʉ̃ caátiãnierẽ ñiñajesoya bʉtioro, ĩ bʉsʉocajoyuparo bʉsʉrique.
23279  MAT 4:1  Cabero Espíritu Santo pʉame Jesure cʉ̃ neásúpʉ desierto cayucʉmanopʉ, wãtĩ cʉ̃rẽ cʉ̃ átiñato ĩ. Cariapea cʉ̃ átinucũñati, Jesure qũĩ jẽniñagʉ ásupʉ wãtĩ.
23281  MAT 4:3  Bairo cʉ̃ cabairo, wãtĩ pʉame Jesutʉ etayupʉ, roro cʉ̃ áparo, ĩ. Bairo cʉ̃tʉ etari, atore bairo qũĩñupʉ̃: Mʉ, Dios macʉ̃ mʉ ãniña. Bairo cariapea Dios macʉ̃ caãcʉ̃ ãnirĩ, ati ʉ̃tã rupare pan qũẽnorĩ ʉgaya qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.
23282  MAT 4:4  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo pʉame qũĩcõãñupʉ̃ Jesús: caĩrõrẽ bairo yʉ áperigʉ. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ ricaati yʉ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: Ʉgarique marĩ caʉganucũrõ jeto boetiyami Dios. Nipetirije cʉ̃ yaye quetibʉjʉriquere marĩ catʉ̃goñarĩjẽ cʉ̃ãrẽ boyami, ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ.
23284  MAT 4:6  Bairo topʉ cʉ̃ jʉ̃goetari, qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure: Mʉ, Dios macʉ̃ mʉ ãniña. Bairo cariapea Dios macʉ̃ caãcʉ̃ ãnirĩ, mʉ majũ patiñarui ácʉ́ja jõ yepapʉ. Mʉ riaecʉ. Tore bairo ĩ quetibʉjʉya Dios yaye queti: Dios pʉame cʉ̃ yarã ángelea majãrẽ mʉ coterotigʉmi. Na, ángelea majã, mʉ bocáñegarãma ʉ̃tã rupaare mʉ cañarocapeaetiparore bairo ĩrã, ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.
23285  MAT 4:7  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: Bairo mʉ caĩquetibʉjʉrore bairo caĩmiatacʉ̃ãrẽ, mʉ caátirotirore bairo yʉ áperigʉ. Bairo yʉ caáto boetiyami Dios. Ape wãme ape pũrõpʉ atore bairo ĩ quetibʉjʉya: Marĩ Quetiupaʉ Diore cʉ̃ camasĩrĩjẽrẽ átiepecõãrĩ cʉ̃ jẽnieticõãña, ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ.
23287  MAT 4:9  Bairo qũĩñojo yua, atore bairo qũĩñupʉ̃ wãtĩ: Atie mʉrẽ yʉ caĩñojorijere mʉ yʉ nunigʉ. Yʉtʉ rʉpopaturi mena etanumurĩ yʉ mʉ caĩroaata, mʉ yʉ nunigʉ nipetirijere. Jaʉ, miwã qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.
23288  MAT 4:10  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: Ácʉ́ja wãtĩ. Mʉ caĩrotirore bairo yʉ áperigʉ. Dios yaye woaturica tutipʉ ricaati yʉ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: Jĩcãʉ̃ã niñami marĩ caĩroaʉ, Dios jeto. Cʉ̃ caĩrĩjẽ jetore tʉ̃goya, ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ. Cʉ̃ yʉesupʉ.
23290  MAT 4:12  Cabero Jesús pʉame queti tʉ̃goyupʉ, Juan preso jorica wiipʉ niupʉ̃, ĩrĩqũẽ quetire. Bairo tiere tʉ̃go yua, Galilea yepapʉ acoásúpʉ.
23293  MAT 4:15  To Zabulón yepa macããna, bairi aperã Neftalí yepa macããna, bairi aperã Rio Jordán ape nʉgõã, mar tʉ̃ni macããna, bairi aperã Galilea yepa macããna cʉ̃ã Diore camasĩẽna niñama.
23294  MAT 4:16  Na, canaitĩãrõpʉ cañesẽãrãrẽ bairo caãna niñama. Bairo caãna nimirãcʉ̃ã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma. Dios cʉ̃ cajoʉ cʉ̃ caquetibʉjʉrijere tʉ̃gorã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma. Diore masĩcoagarãma yua, ĩ woatuyupi profeta Isaías ãnacʉ̃.
23295  MAT 4:17  Ti watoare na quetibʉjʉ jʉ̃goyupʉ Jesús cʉ̃ yaye quetire camasãrẽ. Atore bairo na ĩ quetibʉjʉyupʉ: Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ merẽ etaro baiya. Bairi tʉ̃goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús camasãrẽ.
23296  MAT 4:18  Cabero, Galilea na caĩrĩ ʉtabʉcʉra tʉ̃nipʉ ásúpʉ Jesús. Bairo ácʉ́ yua, Simón, apei cʉ̃ bai Andrés, jĩcãʉ̃ pũnaa caãna pʉgarãrẽ na ĩñajoyupʉ. Ape wãme Pedro qũĩñuparã Simorẽ. Bairo Jesús narẽ cʉ̃ caĩñajoro, na pʉgarãpʉa ʉtabʉcʉrapʉ bapi mena wai wasarã ásuparã na, pʉgarãpʉa. Na capaarije, waiwe wapatarique ãñuparõ.
23297  MAT 4:19  Bairo na ĩña, atore bairo na ĩñupʉ̃ Jesús: Jito, yʉ bapacʉsa. Caroaro waire cawãsãmasĩrã mʉjãã ãniapʉ, wai na rutieticoáto, ĩrã. Ãmerẽ yua, caroaro camasãrẽ caquetibʉjʉrã mʉjãã ãnio joroque mʉjãã yʉ átigʉ, na yasieticõãto, ĩrã na ĩñupʉ̃ Jesús.
23299  MAT 4:21  Bairo cajʉ̃goye jãñurĩ na caánemorõ, ʉtabʉcʉra tʉ̃nipʉ Jesús pʉame na ĩñajoyupʉ aperã pʉgarãrẽ tunu. Santiago, bairi cʉ̃ bai Juan cawãmecʉcʉ Zebedeo pũnaarẽ na ĩñajoyupʉ Jesús. Mai, Santiago, cʉ̃ bai Juan mena cũmua capairicapʉ ãñuparã. Bapi yucʉ caopecʉtiere jiyajãrã ásuparã. Bairo narẽ na ĩña, na piijoyupʉ Jesús: Jito. Yʉ bapacʉsa. Marĩ quetibʉjʉto camasãrẽ Dios yaye caroa quetire, na ĩñupʉ̃.
23306  MAT 5:3  Ʉseanirĩ niñama Diore caroaro masĩẽtĩmirãcʉ̃ã, cʉ̃ mena catʉ̃goñatutuanemogarã pʉame. Bairo caãna ãnirĩ Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããna nigarãma yua.
23307  MAT 5:4  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama yapapuari caãnimiatana cʉ̃ã. Dios pʉame ʉseanirõ ãnitʉ̃goñarĩqũẽrẽ na jogʉmi.
23308  MAT 5:5  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama rorije caãmeoáperã. Ati yepa uparã na ãnio joroque na átigʉmi Dios cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo.
23309  MAT 5:6  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama Dios cʉ̃ caborore bairo bʉtioro caáticõã ãnigarã. Dios pʉame na jʉátinemogʉmi, cʉ̃ caborore bairo na caátimasĩparore bairo ĩ.
23310  MAT 5:7  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama cabopacarãrẽ caĩñamairã. Na cʉ̃ãrẽ na ĩñamairĩ na jʉátigʉmi Dios.
23311  MAT 5:8  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama ñe ũnie na yeripʉ carorije mána caãna. Na roque Diore qũĩñagarãma.
23312  MAT 5:9  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama jĩcãrõ tʉ̃ni ãnajẽrẽ cajʉ̃goátiãna. Narẽ Dios pũnaa caãna, na ĩgarãma.
23313  MAT 5:10  Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama Dios cʉ̃ caborore bairo na caátie jʉ̃gori caĩñate ecorã. Aperã roro popiye na baio joroque na caátimiatacʉ̃ãrẽ, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããna majũ nigarãma bairãpʉa.
23314  MAT 5:11  Tunu bairoa ʉseanirĩ mʉjãã ãnigarã, camasã roro mʉjããrẽ na caĩmiatacʉ̃ãrẽ. Tunu yʉre mʉjãã catʉ̃goʉsarije jʉ̃gori capee ĩtorique mena popiye mʉjãã baio joroque na caátimiatacʉ̃ãrẽ, ʉseanirĩ mʉjãã ãnigarã.
23316  MAT 5:13  Mʉjãã, yʉ yarã ati yepapʉre moarẽ bairo mʉjãã ãniña camasãrẽ. Moa caocaetie caãmata, ñerẽ átimasĩẽtĩña camasãrẽ. Bairi moa caocarije capeticõã ʉsapata, ñe ũnie pʉamerẽ ñuẽtĩña. Rerique niña. Bairi macã yepapʉ reyama camasã tie ũnie carorijere. Bairo na carero, na ya wii macã yepa canetõáná pʉame na careatajere peaborecõãgarãma.
23317  MAT 5:14  Tunu bairoa ati yepapʉre cabusurijere bairo mʉjãã ãniña camasãrẽ. Jĩcã macã ʉ̃tãʉ̃ buipʉ na caqũẽnorĩcã macã caãmata, yasioropʉ ãmerĩña. Nipetiro camasã caroaro ti macãrẽ ĩñajomasĩñama.
23319  MAT 5:16  Bairi mʉjãã pʉame torea bairo mʉjãã átigarã mʉjãã cʉ̃ã. Caroaro mʉjãã átiãninucũgarã camasã na caĩñajoro, marĩ Pacʉ Dios, ʉmʉrecóo macããcʉ̃rẽ cʉ̃ na cabasapeoparore bairo ĩrã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23320  MAT 5:17  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Moisés ãnacʉ̃, bairi profeta majã ãnana cʉ̃ã na caquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ jãnarotiacʉ́, tiere bueyami, ĩ tʉ̃goñaeticõãña yʉ capaarique cʉtiere. Bairo mee átiacʉ́ yʉ baiya ati yepapʉre. Dios yarã ãnana na caĩquetibʉjʉ jʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽ bairo jĩcãrõ tʉ̃ni to baipeticõãto ĩ, ati yepapʉre yʉ apʉ́.
23323  MAT 5:20  Cariape mʉjããrẽ ñiña: Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majã, bairi fariseo majã na caátiãnie netõjãñurõ Dios cʉ̃ caborore bairo caroaro mʉjãã caápericõãta, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre mʉjãã etaetigarã.
23324  MAT 5:21  Apeyera, Marĩ ñicʉ̃jããrẽ na caquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa: Camasãrẽ na pajĩãreeticõãña. Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ apeire cʉ̃ capajĩãrocaata, roro cʉ̃ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cʉ̃ baio joroque cʉ̃ átirotigarãma cabʉtoa camasĩrã, na caĩrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23325  MAT 5:22  Bairo na caĩquetibʉjʉcũmiatacʉ̃ãrẽ, yʉ pʉame atore bairo mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉ cũnemoña: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ yaʉ mena cʉ̃ caasiata, Dios pʉame roro cʉ̃ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cʉ̃ baio joroque cʉ̃ átigʉmi. Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ yaʉre roro cʉ̃ caĩtutiata, Junta Suprema macããna roro cʉ̃ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cʉ̃ baio joroque cʉ̃ átigarãma. Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ yaʉre, Catʉ̃gomasĩẽcʉ̃ ãniña, ĩrĩ, bʉtioro yapapua tʉ̃goñarĩ cʉ̃ ãnio joroque cʉ̃ cʉ̃ caápata, caʉ̃petietopʉ caácʉ́re bairo nigʉmi.
23326  MAT 5:23  Bairi ni mʉjãã mena macããcʉ̃ roro cʉ̃ caátaje wapare yasiogʉ, altar mesapʉ waibʉcʉre cʉ̃ neátí, bairi, mena asiajãñuñami mai yʉ yaʉ, cʉ̃ caĩtʉ̃goñabócaata, ti altapʉre cʉ̃ canunigamirĩjẽrẽ cʉ̃ cacũrõ ñuña mai. Cariape cʉ̃ yaʉtʉ cʉ̃ caátó boya. Cʉ̃ mena cʉ̃ cabʉsʉqũẽnorõ boya. Bairo tiere áti yaparori bero roque, Diore cʉ̃ cañubuero ñuña.
23328  MAT 5:25  Tunu bairoa ni apei ũcʉ̃, mʉjãã wapamoña, ĩrĩ, mʉjããrẽ juez caĩñabesei tʉpʉ cʉ̃ caneápáro jʉ̃goye, tãmurĩ cʉ̃ mena bʉsʉqũẽnojʉ̃goya. Mʉjããrẽ juez tʉpʉ cʉ̃ caneápériparore bairo ĩrã, cʉ̃ mena bʉsʉqũẽnojʉ̃goya. Mʉjãã cabʉsʉqũẽnojʉ̃goeticõãta, juez pʉame preso jorica wii macããna cacoterãrẽ mʉjããrẽ ñerotigʉmi. Bairo áti yaparo, na pʉame preso jorica wiipʉ mʉjããrẽ cũrecõãgarãma.
23329  MAT 5:26  Cariape mʉjããrẽ ñiña: Dinero mʉjãã cawapamorĩjẽrẽ mʉjãã cawapatipeyoparo jʉ̃goye, topʉ mʉjãã ãnicõãgarã. Mʉjãã witimasĩetigarã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23330  MAT 5:27  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, na ĩ nemoñupʉ̃ tunu: Apeo mʉ nʉmo mee caãcõrẽ eperico cʉ̃goeticõãña, na caĩquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23332  MAT 5:29  Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ cʉ̃ caapea cariape nʉgõã macããcã mena carorije macããjẽ jetore ĩñanucũʉ̃mi. Bairo tia cʉ̃ caapea jʉ̃gori carorije macããjẽrẽ caĩñapai cʉ̃ caãmata, apeire tia cʉ̃ caapeare weeroticõãrĩ caãcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ caãno, ñubujioro. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããtõ jĩcãrõrẽ cʉ̃goetimicʉ̃ã, Dios tʉpʉ cʉ̃ caetaata, ñuña. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããjẽ roro cʉ̃rẽ caátiecorotirije nipetiro mena peeropʉ roro cʉ̃ tãmʉo joroque Dios cʉ̃ caápata roque, ñuetimajũcõãña.
23333  MAT 5:30  Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ cʉ̃ wãmo jʉ̃gori rorije jetore átinucũʉ̃mi. Bairo cʉ̃ wãmo jʉ̃gori carorijere caátieconucũʉ̃ cʉ̃ caãmata, apeire cʉ̃ wãmorẽ yisetaroticõãrĩ caãcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ caãno, ñubujioro. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããtõ jĩcãrõrẽ cʉ̃goetimicʉ̃ã, Dios tʉpʉ cʉ̃ caetaata, ñuña. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããjẽ roro cʉ̃rẽ caátiecorotirije nipetiro mena peeropʉ roro cʉ̃ tãmʉo joroque Dios cʉ̃ caápata roque, ñuetimajũcõãña. Bairi roro mʉjãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23334  MAT 5:31  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ nʉmorẽ cʉ̃ carocagaata, atore bairo ĩrĩcã pũrõrẽ cõ cʉ̃ cajoro, ñurõ: Bairo mʉ cabairoi, mʉrẽ teei, mʉrẽ yʉ rocaya yua, na caĩquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23335  MAT 5:32  Bairo na caĩquetibʉjʉcũmiatacʉ̃ãrẽ, yʉ pʉame atore bairo mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉ cũnemoña tunu: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ nʉmo, apei mena roro caepeeco cõ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, cõrẽ cʉ̃ carocaata, roro cõ baio joroque cõ átiyami. Apei mena roro caepericore bairo caãcõ cõ ãnio joroque cõ átiyami, bairo cõ cʉ̃ caápata. Tunu bairoa apei pʉame capitiecoricore cʉ̃ cawãmojiyaata, apeo mena roro caepericʉre bairo caãcʉ̃ ãnibujioʉmi cʉ̃ cʉ̃ã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23336  MAT 5:33  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, ape wãme atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Dios mena ñiña, mʉjãã caĩatato bero caãmata, mʉjãã caĩrõrẽã bairo ása. Ĩtoeticõãña, marĩ ñicʉ̃jãã na caĩquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23337  MAT 5:34  Bairo na caĩquetibʉjʉcũmiatacʉ̃ãrẽ, yʉ pʉame atore bairo mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉ cũnemoña tunu: Atore bairi wãme ĩẽtĩcõãña: ʉmʉrecóo mena ñiña, o Ati yepa mena ñiña, o Jerusalén na caĩrĩ macã mena majũ ñiña, ĩẽtĩcõãña. Bairo mʉjãã caĩata, Diore caĩroaenarẽ bairo caãna mʉjãã ãnibujiorã. Ʉmʉrecóo pʉame Dios cʉ̃ caãnipaʉ niña. Ati yepa pʉame cʉ̃ carotiripaʉ niña. Jerusalén cʉ̃ã cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ niña.
23339  MAT 5:36  Tunu bairoa, rʉpoa mena ñiña, ĩẽtĩcõãña. Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ poawẽ jĩcãwẽ cañirĩwẽãcãrẽ cabotiriwẽ majũ átiwasoamasĩẽtĩñami. O cabotiriwẽãcã caãmata, cañirĩwẽ majũ átiwasoa masĩẽtĩñami.
23340  MAT 5:37  Bairi atore bairo ĩrĩqũẽ jeto ñuña: Bairo átigʉ, o Bairo áperigʉ, cariapea ĩrĩqũẽ jeto ñuña. Tie netõjãñurõ mʉjãã caĩata, wãtĩ cʉ̃ caĩbʉsʉjãrĩjẽrẽ catʉ̃goʉsarãrẽ bairo caãna mʉjãã ãnibujiorã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23341  MAT 5:38  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Jĩcãʉ̃ apei mena ãmeo qũẽrĩ cʉ̃ caapeere cʉ̃ caroyetuata, cʉ̃ cʉ̃ã cʉ̃rẽã bairo cʉ̃ caapeere cʉ̃ caãmerõ ñurõ. O cʉ̃ opire cʉ̃ capapeata, cʉ̃ cʉ̃ã cʉ̃rẽã bairo cʉ̃ opire cʉ̃ capapeero ñurõ, na caĩquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23344  MAT 5:41  Tunu bairoa ape yepa macããcʉ̃ soldau ũcʉ̃, Pʉga kilómetro majũ yʉ yayere pʉsabojaya tãmurĩ wapa mano, mʉjãã cʉ̃ caĩata, baparicãnacã kilómetro majũ buipearo cʉ̃ mʉjãã pʉsabojagarã.
23345  MAT 5:42  Tunu bairoa apei cʉ̃ cajẽniata, cʉ̃ cabopacarijere cʉ̃ nuniña. Tunu apei, Yʉre wasoya, mʉjãã cʉ̃ caĩata, wasoecʉ, qũĩẽtĩcõãña. Cʉ̃ nunicõãña, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23346  MAT 5:43  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Marĩ yarãrẽ marĩ camairõ ñuña. Tunu marĩ pesua pʉamerẽ marĩ cateero ñuña, na caĩquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23350  MAT 5:47  Tunu bairoa mʉjãã yarã jetore, Caroare cʉ̃ joáto Dios mʉjããrẽ, na mʉjãã caĩata, ¿ñe ũnierẽ aperã netõrõ caroare mʉjãã átiyati? Tore bairo átinucũñama Diore camasĩẽna cʉ̃ã.
23351  MAT 5:48  Marĩ Pacʉ, ʉmʉrecóo macããcʉ̃ pʉame roque caroaro cariape cʉ̃ caátie petietiya. Bairi mʉjãã Dios yarã ãnirĩ roro mʉjããrẽ caána cʉ̃ãrẽ caroaro na ása. Bairi Dios cʉ̃ caátinucũrĩjẽrẽ bairo mʉjãã cʉ̃ã caroaro cariape átinucũña, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23352  MAT 6:1  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Ñubueráná caroaro tʉ̃goñaña. Capããrã camasã na caneñarõ jetore marĩ ñubuegarã, caroaro marĩ caátiere na caĩñaparore bairo ĩrã, ĩ tʉ̃goñaeticõãña. Bairo mʉjãã caĩtʉ̃goñaata, marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóo macããcʉ̃ mʉjãã cawapatapee mʉjããrẽ cʉ̃ cajopeere mʉjãã joetigʉmi.
23353  MAT 6:2  Bairi camasã na cabopacarijere mʉjãã cajoata, nipetiro camasãrẽ, bairo mʉjãã caátiere na quetibʉjʉ masĩõẽtĩcõãña. Tore bairo átinucũñama caĩtopairã cʉ̃ã ñubuerica wii, sinagogare ãna, o maapʉ áñesẽãrã, nipetiro camasã narẽ na caĩroaparore bairo ĩrã. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Na ũna camasã aperã narẽ na caĩroanucũrĩjẽ netõrõ cʉ̃gonemoetigarãma. Dios pʉame na ĩroaetiri caroare na joetigʉmi roro na catʉ̃goñarĩjẽ jʉ̃gori.
23356  MAT 6:5  Tunu bairoa Diore jẽnirã, caĩtopairã na cajẽnirõrẽ bairo jẽnieticõãña. Na pʉame ñubuerica wiipʉ ãna, nucũrĩ Diore cʉ̃ jẽniʉseanucũñama. O plaza tʉ̃nipʉ capããrã camasã na caãnopʉ ãna, bairo átiʉseanucũñama, nipetiro camasã caroaro na cañubuerijere na caĩñaparorore bairo ĩrã. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Na ũna camasã aperã narẽ na caĩroanucũrĩjẽ netõrõ cʉ̃gonemoetigarãma. Dios na ĩroaetiri, caroare na joetigʉmi, roro na catʉ̃goñarĩjẽ jʉ̃gori.
23358  MAT 6:7  Tunu bairoa Diore cʉ̃ jẽnirã, nairõ jĩcã wãmea cabʉgoro macããjẽrẽ ĩ bʉsʉjẽnieticõãña. Torea bairo jeto ĩ jẽninucũñama Diore camasĩẽna. Nairõ jĩcã wãmea cʉ̃ marĩ caĩata, caroaro tʉ̃goʉmi Dios, ĩ tʉ̃goñañama, masĩẽna.
23360  MAT 6:9  Atore bairo mʉjãã caĩjẽnirõ boya: Jãã Pacʉ, jõbui macããcʉ̃, nipetiro camasã mʉ wãmerẽ na ĩroáto.
23364  MAT 6:13  Tunu wãtĩ roro jããrẽ cʉ̃ caátigarijere jãã ẽñotaya. Jãã netõõña. Mʉ jeto carotimasĩ mʉ ãniña. Mʉ jeto catutuanetõʉ̃ mʉ ãniña. Mʉ jeto camasã na caĩroapaʉ mʉ ãniña tocãnacã rʉ̃mʉa. Bairo to baiáto, bairo Diore cʉ̃ mʉjãã caĩjẽnipee ñuña, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23365  MAT 6:14  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Camasã roro mʉjããrẽ na caátajere na mʉjãã cabʉsʉqũẽnoata, marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóopʉ caãcʉ̃ cʉ̃ã roro mʉjãã caátajere masiriyobojagʉmi.
23367  MAT 6:16  Tunu bairoa ape rʉ̃mʉ ʉgarique betiri Diore ñubueãna, tʉ̃goñarĩqũẽ pairã yapapuarique cʉnarẽ bairã na cabaurore bairo baieticõãña. Tore bairo jeto átiyama caĩtopairã, nipetiro camasã ʉgarique betiri Diore na cañubuero na camasĩparore bairo ĩrã. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Camasã na caĩroarije netõrõ cʉ̃goetigarãma. Dios na ĩroaetiri caroare na joetigʉmi, roro na catʉ̃goñarĩjẽ jʉ̃gori.
23370  MAT 6:19  Tunu bairoa ati yepa macããjẽ pairo cawapacʉtiere jeeneñorĩ caroare bairo jecũcʉ̃gonetõẽtĩcõãña. Ati yepapʉ marĩ caãno, moena ʉgareyama ti ũnierẽ. O tie ãpõã ũnie caãmata cʉ̃ãrẽ, ʉta witiri boacoaya. O aperã tiere jerutirecõãñama.
23373  MAT 6:22  Tunu bairoa mʉjãã caapee pʉame cajĩñaworicare bairo niña mʉjãã rupaʉre. Mʉjãã caapee caroaro to caĩñamasĩata, caroaro mʉjãã ĩñamasĩña. Caroyetuata, caroaro mʉjãã ĩñamasĩẽtĩña. Tore bairo mʉjãã, cayeriñurã ãnirĩ cariape mʉjãã catʉ̃goñaata, caroaro mʉjãã átimasĩgarã. Cayeriñuena mʉjãã caãmata roque, caroaro mʉjãã átimasĩẽtĩbujiorã. Dios mʉjããrẽ cʉ̃ camasĩõrĩjẽrẽ mʉjãã catʉ̃goʉsajãnacõãta, ¡roro majũ ána mʉjãã átibujiorã!
23375  MAT 6:24  Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃, pʉgarãpʉa cʉ̃ quetiuparã na caĩrõrẽ bairo átimasĩẽtĩñami, jĩcãrõrẽã bairo na carotimasĩẽtĩcõãta. Bairo na cabaiata, jĩcãʉ̃rẽ qũĩroabujioʉmi. Apeire qũĩroaetibujioʉmi. Jĩcãʉ̃ mena yeri ñugʉmi. Apeire qũĩñategʉmi. Torea bairo mʉjãã cʉ̃ã dinerore mʉjãã cabotʉ̃goñaata, Dios yaye mʉjããrẽ cʉ̃ caátirotirijere mʉjãã ĩñatebujiorã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23376  MAT 6:25  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Mʉjãã yeri pũna pʉame, mʉjãã caʉgapee, bairi mʉjãã cajãñapee netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña. Bairi mʉjããrẽ ñiña: Ati yepa macããjẽrẽ bʉtioro bootʉ̃goñaeticõãña. Mʉjãã caʉgapeere, mʉjãã caetipeere, bairi mʉjãã cajãñapee cʉ̃ãrẽ bʉtioro tʉ̃goña macãẽtĩcõãña. Minia na caátiãnierẽ mʉjãã masĩña. Na caʉgapeere oteetiyama. Tunu na caʉgapeere cabʉtiro ĩña, jeetiyama. Na caʉgapeere jeri wiipʉ qũẽnocũẽtĩnucũñama. Bairo na caáperimiatacʉ̃ãrẽ, na caʉgapeere jonucũñami Dios. ¡Mʉjãã roquere minia netõrõ mʉjãã maiñami Dios! Bairi ãme mʉjãã caãnierẽ tʉ̃goña macãẽtĩcõãña.
23378  MAT 6:27  Ni ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃, cʉ̃ catʉ̃goñamacãrĩjẽ jʉ̃gori, bʉtinemogʉ jĩcã metro recomacã majũ, ʉ̃mʉaʉ ãnigʉ, ĩ masĩẽtĩñami. Mʉjãã catʉ̃goñamacããrĩjẽ jʉ̃gori mʉjãã átimasĩẽtĩña.
23379  MAT 6:28  Bairi, ¿nopẽĩrã mʉjãã cajãñapeere mʉjãã tʉ̃goñarĩqũẽ paiyati? Oó, tataboaro macããjẽ cabairije cʉ̃ãrẽ mʉjãã masĩña. Oó pʉame paaetinucũña. Eetinucũña.
23381  MAT 6:30  Bairo tie taa ũnie Dios cʉ̃ caqũẽnorĩqũẽ jĩcã rʉ̃mʉ caroa cabaumiatacʉ̃ãrẽ, ape rʉ̃mʉ peeropʉ joeyama camasã, peero riorã. Mʉjããrẽ taa ũnie netõjãñurõ mʉjãã maiñami Dios. Bairi mʉjãã cajãñapeere mʉjãã jogʉmi yua. ¡Mʉjãã, Dios mena catʉ̃goñatutuaenarẽ bairo majũ mʉjããrẽ ñiñaña!
23382  MAT 6:31  Bairi mʉjãã cabopacarijere tʉ̃goña macãẽtĩcõãña. ¿Ñerẽ marĩ ʉgarãati? o ¿Ñerẽ marĩ etirãati? o ¿Nerẽ marĩ jãñarãati? ĩ tʉ̃goña macãẽtĩcõãña.
23385  MAT 6:34  Tocãnacã rʉ̃mʉ ricaati capee wãme baicõã niña. Bairi ñamirõcã mʉjãã caátipeere tʉ̃goña macãẽtĩcõãña. Ñamirõcã caetaro roque mʉjãã caátipee ũnierẽ mʉjãã masĩgarã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23386  MAT 7:1  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Aperã noo na caátiere roro bʉsʉpaieticõãña, mʉjããrẽ Dios cʉ̃ã mʉjãã caátiere, Roro átiyama, cʉ̃ caĩetiparore bairo ĩrã.
23388  MAT 7:3  Tunu bairoa jĩcãʉ̃ caʉ̃mʉ cʉ̃ baire, caapeapʉ pũrõãcã jãñaña. Yʉ nerocapa, qũĩñupʉ̃. Bairo qũĩmicʉ̃ã, cʉ̃ pʉame tutu majũ cʉ̃gocõãñami cʉ̃ caapeapʉ. Tore bairo baiyami jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ pairo roro caátacʉ, cʉ̃ cʉ̃ã petoaca roro caátacʉre, Roro baiya, cʉ̃ cʉ̃ caĩbʉsʉpaiata.
23390  MAT 7:5  ¡Caĩtopairã mʉjãã ãniña! Torena, mʉjãã pʉame roque rejʉ̃goya mʉjãã carorijere. Bairo átiri bero roque, mʉjãã quetibʉjʉ masĩgarã aperã rorije na caátiere.
23391  MAT 7:6  Tunu bairoa caroa majũrẽ marĩ joetiya wii yaiare. Tunu perlas caroa cabotiri rupaaca cʉ̃ãrẽ yeseapʉre marĩ wẽjoetiya. Bairo marĩ caápata, tiere peabato recoagarãma. Torea bairo Dios yaye bʉsʉrique caroa majũ to caãnimiatacʉ̃ãrẽ, wii yaia, bairi yeseare bairo caãnarẽ bairo catʉ̃gogaenarẽ na quetibʉjʉeticõãña, caroa quetire roro na bʉsʉeticõãto, ĩrã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23392  MAT 7:7  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Noa ũna na cajẽniata, na cajẽnirĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu bairoa apeye ũnierẽ na camacãata, na camacãrĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu jopepʉ na capiiata, ti wii upaʉ pʉame ti jopere pããgʉmi. Bairi tore bairo Diore mʉjãã cajẽniata, mʉjãã caãnimasĩpeere jogʉmi. Bairi Diore mʉjãã cajẽnirõ ñuña.
23394  MAT 7:9  Mʉjãã, capũnaacʉna mʉjãã pũnaa pan rupare na cajẽniata, ¿ʉ̃tã rupare na mʉjãã jobujiocʉti? Bairo mʉjãã áperã.
23395  MAT 7:10  Tunu bairoa waire na cajẽniata, ¿ãña ũcʉ̃rẽ na mʉjãã jobujiocʉti? Bairo mʉjãã áperã.
23396  MAT 7:11  Mʉjãã, carorã nimirãcʉ̃ã, mʉjãã pũnaarẽ caroa wãmerẽ mʉjãã jomasĩnucũña. Marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóo macããcʉ̃ roque caroʉ́ majũ niñami. Camasã netõrõ caroʉ́ niñami. ¡Bairi noa ũna cʉ̃rẽ cajẽnirãrẽ na jogʉmi caroa ũnie majũrẽ!
23397  MAT 7:12  Bairi aperã mʉjãã na caátore mʉjãã caborore bairo na cʉ̃ãrẽ na nʉcʉ̃bʉgoya. Tore bairo marĩ ĩ quetibʉjʉ cũñañupã Moisés ãnacʉ̃ bairi profeta majã cʉ̃ã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23398  MAT 7:13  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Ati yepapʉ mʉjãã caãno, pʉga jopeere bairo niña. Jĩcã jope, pairi jope niña. Ti jope jããetaricaro esari wãã baucoaya. Bairo caroa wãã baumirõcʉ̃ã, ti wãã yapapʉ camasã na cayasipapaʉ niña. Bairo cabaimiatacʉ̃ãrẽ, camasã capããrã ti jopere pããjããrĩ ti wããrẽ ánucũñama. Ape jope cʉ̃ã niña õcã jopeaca. Ti jope jããetaricaro esaeti wãã baucoaya. Bairo cabairi wãã nimirõcʉ̃ã, ti wãã yapapʉ camasãrẽ tocãnacã rʉ̃mʉa caroaro na canetõpapaʉ niña. Bairo cabaimiatacʉ̃ãrẽ, camasã petoaca ti jopere pããjããrĩ ti wããrẽ áyama. Mʉjãã pʉame roque na mena mʉjãã caátó yʉ boya, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23400  MAT 7:15  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Dios yaye bʉsʉriquere mʉjããrẽ jãã quetibʉjʉgarã, jĩcããrã mʉjããrẽ na caĩmiatacʉ̃ãrẽ, bairo mʉjããrẽ ĩtogarã baiyama. Na tʉ̃goʉsaeticõãña. Ovejare bairo nurĩcãrã baumirãcʉ̃ã, macãnʉcʉ̃ yaia, cauwarã majũrẽ bairo caãna niñama.
23401  MAT 7:16  Marĩ caʉgarije ʉse cʉ̃ãrẽ marĩ jeetiya pota yucʉpʉ. Tunu bairoa ʉgarique, higuera na caĩrĩjẽ cʉ̃ãrẽ marĩ jeetiya pota wopʉ. Torea bairo caĩtopairã ricaati na caátiãnierẽ ĩñarĩ, Naana, caĩtopairã niñama, mʉjãã ĩ masĩgarã.
23405  MAT 7:20  Tore bairo camasã na caátiãnierẽ ĩñamasĩrĩ tore bairo caátiãnarẽ na mʉjãã ĩ masĩgarã, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23406  MAT 7:21  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: Tocãnacãʉ̃pʉa, Jãã Quetiupaʉ yʉre caĩrã nimirãcʉ̃ã, jĩcããrã na mena macããna ápérigarãma Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉpʉre. Noa ũna, yʉ Pacʉ ʉmʉrecóo macããcʉ̃ cʉ̃ carotirore bairo caáticõãna roque ágarãma.
23407  MAT 7:22  Ti rʉ̃mʉ camasãrẽ Dios na cʉ̃ caĩñabesepa rʉ̃mʉ caetaro ĩña, atore bairo ñigarãma capããrã camasã yʉre: Jãã Quetiupaʉ, jãã cʉ̃ã mʉ yaye bʉsʉriquere jãã quetibʉjʉnetõwʉ̃ camasãrẽ. Tunu bairoa mʉ wãme mena ĩrĩ, wãtĩ yeri pũnarẽ na jãã acuwiyojowʉ. Capee jãã átijẽñowʉ̃ mʉ camasĩrĩjẽ mena. Jããrẽ mʉ masĩĩ, ñimigarãma ti rʉ̃mʉ caetaro.
23408  MAT 7:23  Bairo na caĩmiatacʉ̃ãrẽ, atore bairo ñigʉ: Mʉjãã yʉ masĩẽtĩña. Bairi ánája. ¡Mʉjãã carorije cacʉ̃gorã ãnirĩ yʉ mena mʉjãã ãmerĩgarã yua! na ñigʉ caĩtori majãrẽ, na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23409  MAT 7:24  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, ape wãmerẽ ĩcõñarĩ na ĩnemoñupʉ̃ tunu Jesús: Ni ũcʉ̃ yʉ yaye quetire tʉ̃gori, cabero yʉ caĩrõrẽ bairo caácʉ atore bairo niñami: Tutuari wiire caqũẽnoʉrẽ bairo camasĩ niñami. Camasĩ pʉame cʉ̃ ya wiire ʉ̃tã bui qũẽnoñupʉ̃.
23412  MAT 7:27  Bairi cabero oco pairo caocaro, ria puta, wiipʉ etayuparo. Wĩno cʉ̃ã bʉtioro papuyuparo. Bairo cabairoi yua, ti wii pʉame pecoasuparo. Wii botare cayepa ʉsʉetopʉ nʉcõrĩ cʉ̃ caqũẽnorĩcã wii ãnirĩ, ¡ñe mano ñapeticoasuparo! na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23416  MAT 8:2  Bairo cabairo, jĩcãʉ̃ carupaʉ boaʉ pʉame Jesutʉ cʉ̃ rʉpopaturi mena etanumurĩ qũĩroaʉ etayupʉ. Bairo eta, atore bairo qũĩ jẽniñupʉ̃: Quetiupaʉ, mʉ cabooata, yʉ mʉ netõõgʉ yʉ caboariaye cʉtiere.
23417  MAT 8:3  Bairo cʉ̃ caĩjẽnirõ tʉ̃go, Jesús pʉame cʉ̃ wãmo mena cʉ̃ pãñañupʉ̃. Bairo áticõã, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: cacatiro yʉ boya. ¡Bairi mʉ yʉ netõõña! qũĩñupʉ̃ cariaʉre. Bairo Jesús cʉ̃ caĩrõ, jicoquei caticoasupʉ carupaʉ boamiatacʉ.
23418  MAT 8:4  Bairo qũĩnemoñupʉ̃ tunu Jesús: Tʉ̃goya. Aperãrẽ na quetibʉjʉeticõãña mʉrẽ yʉ canetõatajere. Cariape acoácʉ́ja sacerdote tʉpʉ. Qũĩñoña mʉ rupaʉ, mʉ cacatiatajere. Bairo tunu Diore cʉ̃ nuniña mʉ cacatirije wapare. Tore bairo marĩ átirotiyupi Moisés ãnacʉ̃. Bairo mʉ caátiatato bero, nipetiro camasã masĩgarãma mʉ cacatiatajere yua qũĩñupʉ̃ Jesús carupaʉ boamiatacʉre.
23420  MAT 8:6  Atore bairo qũĩñupʉ̃: Quetiupaʉ, yʉ paabojari majõcʉ jĩcãʉ̃ riajãñuñami. Ámasĩẽtĩñami. Cʉ̃ ñicããrĩ bʉʉjãñuñami. Cʉ̃ rupaʉ cʉ̃ãrẽ bʉtioro wisiojãñuñami qũĩñupʉ̃.
23421  MAT 8:7  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: mena, mʉ ya wiipʉ yʉ ágʉ. Mʉ paabojari majõcʉre yʉ catiobojaʉágʉ́ qũĩñupʉ̃.
23422  MAT 8:8  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ soldaua quetiupaʉ capitán Jesure: Quetiupaʉ, yʉ mena mʉ ápéi. Mʉ, caãnimajũʉ̃ mʉ ãniña. Yʉ pʉame roque mʉrẽ bairo yʉ baietiya. Bairi yʉ ya wiire mʉ cajããrõ ñuetõ. Atopʉa ãcʉ̃, Cʉ̃ catiáto, mʉ caĩjoro jeto ñurõ. Bairo mʉ caĩrõ, caticoagʉmi yʉ yaʉ.
23423  MAT 8:9  Yʉ netõjãñurõ carotirã na carotiricʉ yʉ ãniña. Tunu bairoa yʉ cʉ̃ã quetiupaʉ ãnirĩ yʉ ʉ̃mʉarẽ na yʉ rotimasĩnucũña. Bairi Tiaya, yʉ caĩrõ, jicoquei atínucũñama. Tunu Ánája, yʉ caĩrõ, jicoquei ánucũñama. Tunu Bairo ása, yʉ paabojari majãrẽ yʉ caĩrõ, jicoquei yʉ caĩrõrẽ bairo átinucũñama qũĩñupʉ̃ quetiupaʉ capitán Jesure.
23424  MAT 8:10  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, Jesús pʉame tʉ̃goacʉacoasupʉ. Bairi cʉ̃rẽ caʉsarãrẽ na ãmejore ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupʉ̃: Mʉjããrẽ cariape ñiña: Ato Israel yepa macããna jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ ãnirẽ bairo yʉ mena catʉ̃goñatutuaʉre yʉ bócaetañaẽtĩña. Cʉ̃ pʉame tʉ̃goñatutuajãñuñami Dios cʉ̃ carotimasĩrĩjẽrẽ.
23426  MAT 8:12  Bairo caroaro na mena na caʉga bapacʉtimiatacʉ̃ãrẽ, aperã capããrã judío majã Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre caetabujioatana pʉamerẽ canaitĩãrõpʉ na joregʉmi Dios, cʉ̃ mena na catʉ̃goñatutuaetie wapa. Bairi capããrã topʉ otigarãma. Na opire bacarʉpotugarãma, bʉtioro yapapuarã yua na ĩñupʉ̃ Jesús cʉ̃ bero caʉsarãrẽ.
23427  MAT 8:13  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo qũĩnemoñupʉ̃ tunu soldaua quetiupaʉ capitárẽ: Tunu ácʉ́ja mʉ ya wiipʉ. Tore bairo yʉ mena mʉ catʉ̃goñatutuarore bairo to baiáto. Mʉ paabojari majõcʉ caticoagʉmi qũĩñupʉ̃. Tocãrõã bairo cʉ̃ caĩrõ, jicoquei caticoasupʉ capitán paabojari majõcʉ yua.
23431  MAT 8:17  Bairo profeta Isaías ãnacʉ̃ cʉ̃ caĩquetibʉjʉ jʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiyuparo. Atore bairo ĩ quetibʉjʉ woatucũñañupĩ Isaías: Marĩ riayere, popiye marĩ cabairije nipetirijere marĩ netõbojagʉmi, ĩ quetibʉjʉ woatucũñañupĩ Isaías ãnacʉ̃ Jesús cʉ̃ caátipeere.
23432  MAT 8:18  Cabero camasã capããrã majũ Jesús tʉpʉre ĩñanucũ ãmejoreyuparã. Bairo na cabairo ĩñarĩ, Jesús pʉame, Ʉtabʉcʉra ape nʉgõãpʉ marĩ pẽña átóca, na ĩñupʉ̃ cʉ̃ cabuerãrẽ.
23433  MAT 8:19  Bairo na caápáro jʉ̃goye, jĩcãʉ̃ Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobuei pʉame Jesure qũĩñupʉ̃: Cabuei, yʉ cʉ̃ã mʉ cabuei yʉ ãnigaya. Bairi noo mʉ cañesẽãrõpʉ yʉ ágʉ yʉ cʉ̃ã qũĩñupʉ̃.
23434  MAT 8:20  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: Macãnʉcʉ̃ macããna waibʉtoa na caãnipaʉri cʉ̃goyama. Minia cʉ̃ã na riabatiri na caãnipaʉrire cʉ̃goyama. Bairo na cacʉ̃gomiatacʉ̃ãrẽ, yʉa, Camasã Jʉ̃gocʉ, yʉ caãnipaʉ ũno yʉ cʉ̃goetiya qũĩñupʉ̃ Jesús caʉ̃mʉrẽ.
23435  MAT 8:21  Bairi apei Jesús berore caʉsaʉ pʉame atore bairo qũĩñupʉ̃: Quetiupaʉ, mai mʉ mena yʉ bapacʉperigʉ. Yʉ pacʉre cʉ̃ cotei ácʉ yʉ baiya. Cʉ̃ cariacoato bero roque, mʉ mena yʉ ábujioʉ qũĩñupʉ̃ Jesure.
23436  MAT 8:22  Bairo cʉ̃ caĩmiatacʉ̃ãrẽ, Jesús pʉame bairo qũĩñupʉ̃: Ãmerẽ yʉ mena mʉ cabapacʉto yʉ boya. Camasã cariacoatanarẽ bairo caãna pʉame na qũẽnoáto cabaiyasirãrẽ qũĩñupʉ̃ Jesús jĩcãʉ̃ cʉ̃rẽ caʉsagamirẽ.
23439  MAT 8:25  Bairo cʉ̃ cabairoi, cʉ̃ cabuerã pʉame cʉ̃ wãcõñuparã. Cʉ̃ wãcõrĩ atore bairo qũĩñuparã Jesure: ¡Jããrẽ cabuei, jãã netõõña! ¡Ruarã marĩ baiya! qũĩñuparã.
23440  MAT 8:26  Bairo na caĩwãcõrõ tʉ̃go, bairo na ĩñupʉ̃: ¿Nopẽĩrã bʉtioro mʉjãã uwiyati? ¡Dios mena mʉjãã tʉ̃goñatutuaetimajũcõãña! na ĩñupʉ̃. Ĩ yaparo, wãmʉnʉcãrĩ yua, wĩnorẽ jãnarotiyupʉ. Tunu bairoa oco turi cʉ̃ãrẽ jãnarotiyupʉ. Bairo cʉ̃ caáto, jicoquei jãnapeticoasuparo yua.
23441  MAT 8:27  Bairo cʉ̃ caáto ĩña, cʉ̃ cabuerã pʉame qũĩñacõã maniáti, atore bairo ãmeo ĩñuparã na majũ: ¡Ago tame! ¿Ñamʉ ũcʉ̃ cʉ̃ ãniñati Jesús? Wĩno, ocoturi cʉ̃ã cʉ̃ tʉ̃gocõãña.
23443  MAT 8:29  Bairi yua, na, caʉ̃mʉa pʉame Jesús cʉ̃ camaanʉcãrõ ĩña, bairo qũĩ awajayuparã: ¿Mʉ, Dios macʉ̃, ñerẽ acʉ́ mʉ atíati jãã tʉre? ¿Dios popiye jããrẽ cʉ̃ caátipa rʉ̃mʉ jʉ̃goye, mʉ pʉame popiye jãã baio joroque átigʉ mʉ atíati? qũĩñuparã bʉtioro.
23445  MAT 8:31  Bairo na caʉgaãno, wãtĩ yeri pũna pʉame atore bairo bʉtioro qũĩñuparã Jesure: Jããrẽ mʉ caacurewiyojomajũgaata, yesea tʉpʉ jãã árotiya. Napʉre jãã jããgarã bʉtioro qũĩñuparã.
23446  MAT 8:32  Bairo na caĩrõ tʉ̃go, ¡Jaʉ, topʉ ánája toroque! na ĩñupʉ̃ Jesús, na ároti yua. Bairo cʉ̃ caĩrõ, wãtĩ yeri pũna pʉame caʉ̃mʉarẽ na witipeticoásúparã. Yeseapʉre jããrásúparã. Bairo yeseare na cajããrĩpaʉ yua, yesea ʉ̃tãʉ̃ bui caãnimiatana pʉame mecʉ̃rã ʉtabʉcʉrapʉ atʉre ñañuacoásúparã. Bairi yua, ruapeticoásuparã yesea pʉame.
23450  MAT 9:2  Bairo cʉ̃ caetaro ĩña, ti macã macããna jĩcããrã Jesutʉ, ñicãrĩ cabʉʉricʉre cʉ̃ neasúparã, na canerĩ coro mena. Bairo na caató ĩña, Jesús pʉame masĩcõãñupʉ̃ cʉ̃ mena na catʉ̃goñatutuarijere. Torecʉ, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús ñicãrĩ cabʉʉricʉre: yaʉ, caroaro ʉseanirõ ãnitʉ̃goñaña. Merẽ mʉ carorije wapare yʉ netõõcõãña qũĩñupʉ̃ Jesús.
23451  MAT 9:3  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, cʉ̃tʉ macããna Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majã pʉame bairo ĩ tʉ̃goñañuparã na yeripʉ: Diore cʉ̃ netõnʉcãʉ̃ átiyami bairo cʉ̃ caĩrĩjẽ mena. Merẽ mʉ carorije wapare yʉ recõãña, cʉ̃ ũcʉ̃ ĩ masĩã maa.
23452  MAT 9:4  Masĩcõãñupʉ̃ Jesús cʉ̃ yeripʉ na caãmeobʉsʉrijere. Bairi atore bairo na ĩñupʉ̃: ¿Nopẽĩrã yʉ mena roro mʉjãã tʉ̃goñañati?
23453  MAT 9:5  carorije wapare yʉ netõõña, ãnirẽ yʉ caĩata, Bairo ĩcõãʉ̃ ĩñami, mʉjãã ĩbujiorã. Bairãpʉa, Wãmʉnʉcãña, cʉ̃rẽ yʉ caĩata, to bero cʉ̃ cawãmʉnʉcáto ĩñarã roque, Bairo ĩcõãʉ̃ mee ĩñami Jesús, mʉjãã ĩbujiorã. Yʉ, Camasã Jʉ̃gocʉ, ati yepapʉ yʉ carotimasĩrĩjẽrẽ mʉjãã camasĩparore bairo, tiere ñigʉ na ĩñupʉ̃ Jesús Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majãrẽ. Ĩ yaparo, cʉ̃ caĩrõrẽ bairo qũĩnemoñupʉ̃ Jesús ñicãrĩ cabʉʉricʉre: Wãmʉnʉcãña. Mʉ cacũñarĩ corore nepʉsari mʉ ya wiipʉ tunu ácʉ́ja. Merẽ mʉ riayere yʉ netõõña qũĩñupʉ̃.
23457  MAT 9:9  Cabero topʉ caãniatacʉ acoásúpʉ Jesús. Bairo netõácʉ́, yʉ, ati tutire cawoatuʉ Mateo cawãmecʉcʉre ñiñajowĩ. Mai, yʉ pʉame Roma gobiernorẽ camasã yaye dinero impuestos na caĩrĩjẽrẽ jejobojari majõcʉ yʉ ãmʉ. Bairi yʉ capaari arʉapʉ yʉ caãno, ñiñajowĩ Jesús. Bairo ñiñajori bero, yʉtʉ etari atore bairo ñiwĩ yua: Jito. Yʉ bapacʉsa. Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, tocãrõã jicoquei yʉ pʉame Jesús mena yʉ bapacʉti acoaápʉ́ yua.
23459  MAT 9:11  Bairo jãã caʉgabapacʉtore ĩñarã yua, fariseo majã pʉame bairo jãã ĩ tutiwã: ¿Nopẽĩ dinero jejori majã mena, bairi roro caána mena mʉjããrẽ cabuei cʉ̃ etiʉga bapacʉtiyati? Roro ácʉ átiyami jãã ĩ tutiwã fariseo majã, jãã, Jesús cʉ̃ cabuerãrẽ.
23460  MAT 9:12  Bairo na caĩtutiro tʉ̃go, bairo na ĩwĩ Jesús: Ʉcotiri majõcʉre bairo yʉ ãniña ati wiire. Ʉcotiri majõcʉ ápériyami cacatirã na caãni wiiripʉre. Cariarã na caãni wiiri jetore etanucũñami, na ʉcoti etaʉ. Bairi ãnoa mena yʉ ãniña. Na carorije, riayere bairo caãnierẽ netõõʉ̃ ácʉ yʉ átiapʉ.
23461  MAT 9:13  Mʉjãã, ati wãmerẽ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ bueri mʉjãã camasĩrõ boya: Mʉjãã, waibʉtoa riire mʉjãã cajoemʉgõrĩjẽ mee, cabopacarãrẽ na mʉjãã caĩñamairĩjẽ roquere yʉ boya, ĩ quetibʉjʉyupi Dios cʉ̃ ya tutipʉ. Torecʉna, yʉ apʉ́ ati yepapʉre. Caroarã marĩ ãniña, caĩtorãrẽ na yʉ macãẽtĩña. Aperã, Carorije wapa marĩ buicʉtiya, caĩtʉ̃goñayapapuarãrẽ na macãʉ̃ acʉ́ yʉ apʉ́, na yeri wasoáto, ĩ na ĩwĩ Jesús fariseo majãrẽ.
23462  MAT 9:14  Cabero Juan cʉ̃ cabuerã Jesús tʉpʉ etawã. Eta yua, bairo Jesure qũĩ jẽniñawã: Jãã, bairi fariseo majã cʉ̃ã ʉgarique betiri Diore jãã ñubuenucũña. Mʉ cabuerã pʉame bairo áperiyama. ¿Nopẽĩrã na ʉgarique betietinucũñati? qũĩ jẽniñawã Juan cʉ̃ cabuerã Jesure.
23463  MAT 9:15  Bairo na caĩjẽniñarõ tʉ̃go, atore bairo na ĩwĩ Jesús: Caroaro yʉ caátiere mʉjãã tʉ̃gomasĩẽtĩña. Caʉ̃mʉ cawãmojiyapaʉre bairo yʉ ãniña. Cʉ̃ yarãrẽ bairo niñama yʉ cabuerã. Caʉ̃mʉ cʉ̃ cawãmojiyari rʉ̃mʉrẽ cʉ̃ yarã nipetirã ʉgayama pairo, cʉ̃ mena ʉseaniãna. Ti rʉ̃mʉrẽ aʉatãmʉoetiyama. Caʉ̃mʉ cʉ̃ cawãmojiyari rʉ̃mʉ bero roquere, cʉ̃ yarã caborã ʉgarique betiri Diore cʉ̃ tʉ̃goña jẽniñubuebujiorãma tunu. Narẽ bairo jãã ãniña. Bairi yʉ mena ãna, yʉ cabuerã aʉatãmʉoetigarãma. Yʉ camano roquere aʉatãmʉobujiorãma na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, Juan cʉ̃ cabuerãrẽ.
23464  MAT 9:16  Ĩ yaparo, yaye cawãma quetire cabʉcʉ macããjẽ mena tʉ̃goʉsa masĩã maniña, ĩgʉ, atore bairi wãme na ĩcõña quetibʉjʉnemowĩ Jesús tunu: Cabʉcʉro jutirore cawori opere seretuetiyama camasã camasĩrã jutiro cawãma asero carʉgaeti asero mena. Bairo na caápata, ñuetigaro. Cose, ti aserore bopo na caáto, rʉgagaro. Rʉgari tʉ̃gãwonemogaro paijãñurõ cawãma asero pʉame cabʉcʉro jutirore.
23465  MAT 9:17  Tunu bairoa ʉse oco cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãẽtĩnucũñama camasã cabʉcʉ poa waibʉcʉ asero poapʉre. Bairo na caápata, ti poa wocoagaro, tie oco capãmʉrõĩ. Ti poa macããjẽ yasigaro. Bairi ʉse ocore cawãma qũẽnoyaparoriquere piojãnucũñama camasã cawãma poa mena. Bairo na caápata, ti poa tie oco cʉ̃ã nicõãña. Yasietiya na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús to macããnarẽ.
23466  MAT 9:18  Bairo narẽ cʉ̃ caquetibʉjʉãno, cʉ̃tʉ etawĩ judío majã quetiupaʉ jĩcãʉ̃. Bairo cʉ̃tʉ etari yua, rʉpopaturi mena etanumurĩ Jesure qũĩroawĩ. Atore bairo qũĩwĩ: Jesús, yʉ macõ mepʉ riacoámó. Bairo cariacoataco cõ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, mʉ wãmo mena cõ rupaʉri ãnajẽrẽ mʉ capãñaata, caticoagomo tunu. Bairi yʉ mena mʉ apá tãmurĩ qũĩwĩ quetiupaʉ.
23469  MAT 9:21  Mai, cõ pʉame cariape tʉ̃goñañupõ Jesús cʉ̃ cariaye netõmasĩrĩjẽrẽ. Bairo cariape tʉ̃goñarĩ yua, Cʉ̃ jutiro cayoaro yapaacarẽ yʉ capãñaata, yʉ caticoago, ĩ tʉ̃goñañupõ. Bairo tiere ĩ tʉ̃goñarĩ, Jesús bero pʉame atíri, tore bairo ásupo.
23470  MAT 9:22  Jesús pʉame cõ caátiere masĩcõãñupĩ. Bairo camasĩ ãnirĩ yua, ãmejorenʉcãrĩ, atore bairo cõ ĩwĩ: yao, caroaro ʉseanirõ ãnitʉ̃goñaña. Yʉ mena mʉ catʉ̃goñatutuaroi, mʉ riayere yʉ netõcõãña ĩwĩ. Bairo cʉ̃ caĩrõã, jicoquei caticoamo yua.
23472  MAT 9:24  Bairo na cabairo ĩña, atore bairo na ĩwĩ Jesús: Witiánája. Atio cawĩmao baiyasio mee baiyamo. Cãnio baiyamo na ĩwĩ Jesús. Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, roro cʉ̃ bócaboyeticõãwã, Merẽ yasicõãmo, ĩrã.
23475  MAT 9:27  Cabero topʉ caãniatacʉ acoámí Jesús tunu. Bairo cʉ̃ caátó, pʉgarã caʉ̃mʉa cacaapee ĩñaena cʉ̃ berore ʉsawã. Bairo ʉsa yua, bʉsʉrique tutuaro mena atore bairo qũĩwã: ¡Jesús, David ãnacʉ̃ pãrãmi, bopacooro jãã ĩñaña! qũĩwã.
23476  MAT 9:28  Bairi Jesús wiire cʉ̃ cajããetaro, cacaapee ĩñaena pʉame cʉ̃tʉ etawã. Bairo na caetaro ĩña yua, atore bairo na ĩwĩ Jesús: ¿canetõrĩjẽrẽ cariape mʉjãã tʉ̃goñañati? Bairo cʉ̃ caĩjẽniñarõ tʉ̃go, bairo qũĩwã pʉgarãpʉa: Jããrẽ mʉ canetõõpeere cariape jãã tʉ̃goñaña.
23477  MAT 9:29  Bairo na caĩrõ tʉ̃go, na caapeere pãñawĩ Jesús. Pãña yua, bairo na ĩwĩ: Bairi yʉ mena mʉjãã catʉ̃goñatutuarijerea bairo to baiáto mʉjããrẽ na ĩwĩ.
23478  MAT 9:30  Bairo cʉ̃ caĩrõã, jicoquei ĩñamasĩcõãma yua. Bairo na cacatiro ĩña, Jesús pʉame bairo na ĩnemowĩ tunu bʉtioro: Aperãrẽ na quetibʉjʉeticõãña mʉjããrẽ yʉ cacatiorijere.
23481  MAT 9:33  Bairi Jesús wãtĩ yeri pũnarẽ cʉ̃ cawiyojoro bero, caʉ̃mʉ pʉame catiácʉ bʉsʉmasĩcõámi tunu. Bairo cʉ̃ cabairo ĩña, to macããna qũĩñacõã maniáma. Bairo ãmeo ĩwã na majũ: ¡Diwatoa ũno ãni cʉ̃ cacatiorore bairo marĩ ĩñaepʉ̃ ato Israel yepapʉre! ãmeo ĩwã na majũ.
23482  MAT 9:34  Bairo na caãmeoĩmiatacʉ̃ãrẽ, fariseo majã pʉame bairo ĩwã: Beelzebú, wãtĩã quetiupaʉ majũ cʉ̃ camasĩõrĩjẽ jʉ̃gori wãtĩã yeri pũna, camasãrẽ cajãñarãrẽ na acurewiyojo masĩñami qũĩ bʉsʉpaiwã fariseo majã Jesure.
23485  MAT 9:37  Bairo na cabairoi, atore bairo jãã ĩwĩ Jesús, jãã, cʉ̃ cabuerãrẽ: Oterique camasã na cajepee pairo caãnimiatacʉ̃ãrẽ, tie uparãrẽ cajʉjeparã pʉame capããrã mee niñama. Torea bairo Dios yaye quetire catʉ̃goʉsaparã capããrã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, marĩrẽ cajʉquetibʉjʉparã pʉame capããrã mee niñama.
23488  MAT 10:2  Bairi pʉga wãmo peti rʉpore pʉga pẽnirõ cãnacãʉ̃ majũ jãã ãmʉ Jesús cʉ̃ caquetibʉjʉrotijoparã. Cajʉ̃goye ãmi Simón. Simorẽã qũĩwĩ Jesús tunu Pedro. Tunu cabero ãmi Pedro bai, Andrés cawãmecʉcʉ. Cʉ̃ bero ãma Zebedeo pũna, Santiago, bairi cʉ̃ bai Juan mena.
23491  MAT 10:5  Bairo, Jesús pʉga wãmo peti rʉpore pʉga pẽnirõ cãnacãʉ̃ majũ, jãã, cʉ̃ cabuerãrẽ jãã bese yaparo, camasãrẽ jãã quetibʉjʉ rotijowĩ. Bairo jãã quetibʉjʉ rotijori yua, cariape atore bairo jãã ĩwĩ: Judío majã caãmerã na caãnopʉ mʉjãã cañesẽãrõ yʉ boetiya. Tunu bairoa Samaria yepa macããna na caãni macããrĩpʉ cʉ̃ãrẽ mʉjãã cañesẽãrõ yʉ boetiya.
23493  MAT 10:7  Bairo na mena ãna, atore bairo na ĩ quetibʉjʉya: Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ merẽ etaro baiya.
23495  MAT 10:9  Tunu bairoa oro, plata, cobre moneda tiirire jeápéricõãña.
23497  MAT 10:11  Bairi noo cabori macã, o peeti macããcã camasã na caãnopʉ etarã, ¿Ni caroʉ́ cʉ̃ ãniñati? ti macã macããnarẽ na ĩ jẽniñajʉ̃goya. Bairo cʉ̃ ũcʉ̃rẽ masĩ yua, cʉ̃ ya wiipʉ mʉjãã ãnicõãwã. Capee wiiripʉ patowãcõ ñesẽãẽtĩcõãña.
23498  MAT 10:12  Bairi ti wii jããetarã yua, Dios caroa yericʉtaje cʉ̃ joáto ati wii macããnarẽ, na mʉjãã ĩgarã ti wii macããnarẽ.
23500  MAT 10:14  Bairo ti wii upaʉ cʉ̃ mena mʉjãã cabapacʉto cʉ̃ caboeticõãta, o mʉjãã yaye quetire cʉ̃ catʉ̃gogaeticõãta, cʉ̃ mena ãmerĩcõãña. Bairi yua, cʉ̃ ya wiire witirã, o cʉ̃ ya macãrẽ witiáná, cʉ̃ macã ñerĩ mʉjãã rʉpo jutii macããjẽrẽ mʉjãã paregarã, Roro jããrẽ mʉ átiapʉ, ĩrã.
23501  MAT 10:15  Cariape mʉjããrẽ ñiña: To macããna mʉjããrẽ na catʉ̃gogaetie wapa Dios pʉame roro na átigʉmi. Camasãrẽ cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉ caãno Sodoma, Gomorra macãã macããna netõjãñurõ popiye na baio joroque na átigʉmi yua, jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, jãã, cʉ̃ cabuerãrẽ.
23502  MAT 10:16  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: Tʉ̃goya, ãmerẽ mʉjããrẽ caroa quetire yʉ quetibʉjʉ rotijoya. Ovejas nurĩcãrã, macãnʉcʉ̃ macããna lobos cauwiorã watoa na caãnorẽ bairo watoare mʉjãã yʉ joya. Bairi ãña cʉ̃ camasĩrõrẽ bairo tʉ̃goñamasĩña mʉjãã cʉ̃ã. Bairo baimirãcʉ̃ã, bua ñerẽ caápei cʉ̃ cabairore bairo mʉjãã caãno yʉ boya.
23505  MAT 10:19  Bairo mʉjããrẽ na cañerõ, uwirã, ¿Dope bairo na marĩ ĩrãati? ĩ tʉ̃goña macãẽtĩcõãña. Tipaʉ caetaro ĩña, Dios pʉame mʉjãã caĩmasĩpeere mʉjãã jogʉmi.
23507  MAT 10:21  Tipaʉ caãno, jĩcãʉ̃ pũnaa caãna nimirãcʉ̃ã, ãmeo bʉsʉjãbuitirecõãgarãma. Bairo ána, gobiernorẽ na ñerotiri pajĩãrerotigarãma. Tunu apei cʉ̃ã cʉ̃ macʉ̃rẽ torea bairo cʉ̃ átirotigʉmi. Tunu jĩcãʉ̃ pũnaa na pacʉare boetiri, na pajĩãrerotigarãma.
23510  MAT 10:24  Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ bueri majõcʉ, cʉ̃rẽ cabuei netõrõ masĩẽtĩñami. Tunu ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ paabojari majõcʉ cʉ̃ quetiupaʉ netõrõ rotimasĩẽtĩñami.
23511  MAT 10:25  Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ bueri majõcʉ, cʉ̃rẽ cabueire bairo popiye cʉ̃ cabaigaeticõãta, ñuetõ. Torea bairo ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ paabojari majõcʉ, cʉ̃ quetiupaʉre bairo popiye cʉ̃ cabaigaeticõãta, ñuetõ. Bairi jĩcã wii upaʉre, Wãtĩ quetiupaʉ, Beelzebú cawãmecʉcʉ mʉ ãcʉ̃, cʉ̃ na caĩata, netõjãñurõ na ĩñategarãma caĩbʉsʉpairã ti wii upaʉ yarãrẽ, jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús.
23512  MAT 10:26  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: Bairi yʉ yarã, mʉjããrẽ caĩñaterãrẽ na uwieticõãña. Nipetiro ãme caãna na catʉ̃goñarĩjẽ nipetirijere masĩõpeyocõãgʉmi Dios. Baujaro nigaro mʉjãã yeripʉ mʉjãã catʉ̃goñarĩjẽ nipetirije.
23515  MAT 10:29  Tunu pʉgarã minia, jĩcã moneda tiiaca wapacʉtiyama. Bairi petoaca wapacʉtimirãcʉ̃ã, ni jĩcãʉ̃ mini ũcʉ̃ Dios cʉ̃ caĩñarĩcãnʉgõẽcʉ̃ maami. Bairi marĩ Pacʉ Dios, Bairo cʉ̃ baiáto, cʉ̃rẽ cʉ̃ caĩẽtĩcõãta, ni jĩcãʉ̃ mini ũcʉ̃ riayasietigʉmi.
23517  MAT 10:31  Bairi, Marĩ cabairijere masĩẽcʉ̃mi Dios, ĩ tʉ̃goñaeticõãña. Minia netõjãñurõ mʉjãã maiñami Dios. Bairi uwieticõãña, jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, jãã, cʉ̃ cabuerãrẽ.
23518  MAT 10:32  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃, Jesús yaʉ yʉ ãniña, aperã camasã na catʉ̃goro caĩquetibʉjʉre, yʉ yaʉ cʉ̃ caãnierẽ yʉ cʉ̃ã yʉ Pacʉ, ʉmʉrecóo macããcʉ̃rẽ cʉ̃ yʉ quetibʉjʉgʉ.
23519  MAT 10:33  Bairi tunu apei, Jesure masĩẽtĩña, caĩ pʉamerẽ yʉ cʉ̃ã, Cʉ̃ yʉ masĩẽtĩña cʉ̃rã, ñi quetibʉjʉgʉ yʉ Pacʉ ʉmʉrecóo macããcʉ̃rẽ, jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, jãã, cʉ̃ cabuerãrẽ.
23520  MAT 10:34  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, jãã ĩ quetibʉjʉnemowĩ tunu: Camasã watoa yʉ caãnierẽ cariape masĩña. Dios cʉ̃ cajoʉ cʉ̃ caetaro bero jʉ̃gori nipetiro camasã caroaro ãmeo átiãnigarãma, ĩ tʉ̃goñaeticõãña. Yʉ caetaro jʉ̃gori camasã jĩcãrõ tʉ̃ni tʉ̃goñaetigarãma. Caãmeoqũẽrã na catʉ̃goñarĩjẽrẽ bairo tʉ̃goñagarãma.
23523  MAT 10:37  Bairi tunu ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃, cʉ̃ pacʉre, o cʉ̃ pacore yʉ netõrõ na cʉ̃ camaiata, yʉ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami. Tunu bairoa apei ũcʉ̃ cʉ̃ macʉ̃rẽ, o cʉ̃ macõrẽ yʉ netõrõ na cʉ̃ camaiata, yʉ cabueire bairo ãnimasĩẽtĩñami.
23525  MAT 10:39  Tunu ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ caãnie pʉamerẽ mairĩ, yʉ yaye quetire cajãnaʉ pʉame yasicoagʉmi yua. Baipʉa, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ yʉ yaye quetire cajãnaecʉ roque netõcõãgʉmi. Cʉ̃rẽ na capajĩãrocacõãmiatacʉ̃ãrẽ, caticõã ãninucũgʉmi tocãnacã rʉ̃mʉa, jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, jãã, cʉ̃ cabuerãrẽ.
23526  MAT 10:40  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo jãã ĩnemowĩ tunu: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjããrẽ cʉ̃ canʉcʉ̃bʉgoata, yʉre canʉcʉ̃bʉgoʉre bairo cʉ̃ ñiñagʉ. Tunu bairoa yʉre canʉcʉ̃bʉgoʉ caãcʉ̃ cʉ̃ caãnoi, Dios yʉre cajoʉ pʉame cʉ̃rẽ canʉcʉ̃bʉgoʉre bairo qũĩñagʉmi.
23528  MAT 10:42  Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ pʉame yʉ cabueire cʉ̃ cʉ̃ canʉcʉ̃bʉgoata, caroare cʉ̃ jogʉmi Dios cʉ̃ cʉ̃ãrẽ. Yʉ cabuei, cabʉgoro macããcʉ̃ majũ cʉ̃ caãnimiatacʉ̃ãrẽ, caroaro cʉ̃ cʉ̃ caápata, cʉ̃rẽ caroaro cʉ̃ caátie wapa nigaro. Dise ũnieacãrẽ oco cʉ̃ caetipee cʉ̃ãrẽ yʉ cabueire cʉ̃ cajoata, cʉ̃rẽ caroaro cʉ̃ caátie wapa nigaro, jãã ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús.
23531  MAT 11:3  ¿Cariapea Mesías, Dios cʉ̃ cajoʉ majũ, mʉ ãniñati? Cʉ̃ mee mʉ caãmata, ¿apei pʉamerẽ jãã coterãati? na ĩ jẽniñarotijoyupi Juan cʉ̃ cabuerãrẽ, Jesure.
23532  MAT 11:4  Bairo cabero Juan cʉ̃ cabuerã torea bairo na caĩjẽniñarõ, atore bairo na ĩwĩ Jesús: Tunu ánája Juan tʉpʉ. Cʉ̃ quetibʉjʉrájá mʉjãã caĩñaatajere, bairi mʉjãã catʉ̃goataje cʉ̃ãrẽ.
23534  MAT 11:6  Tunu bairoa mʉjããrẽ ñiña: ¡Ʉseanirĩ niñama camasã yʉ mena catʉ̃goñatutuajãnaena pʉame! na ĩ jowĩ Jesús, Juan cʉ̃ cabuerãrẽ.
23535  MAT 11:7  Bairo Juan cʉ̃ cajoatána na caátó ĩña, to macããna capããrã camasãrẽ na quetibʉjʉ jʉ̃gowĩ Jesús, Juan cʉ̃ cabairiquere. Atore bairo na ĩwĩ: ¿Nopẽĩrã desierto cayucʉmanopʉ mʉjãã ásúpari? ¿Jĩcãʉ̃ yucʉacã wĩnoi cayuguiricʉacarẽ ĩñagarã, topʉ mʉjãã ásúpari?
23536  MAT 11:8  ¿O caʉ̃mʉ, caroa cajutii jãñaʉrẽ qũĩñagarã, topʉ mʉjãã ásúpari? Mʉjãã baiesupa. Camasã caroa jutii cajãnarã pʉame caroa wiiripʉ, quetiuparã ya wiiripʉ ãniñama. Desierto cayucʉmanopʉ etaetiyama na ũna.
23537  MAT 11:9  ¿O profetare qũĩñagarã, topʉ mʉjãã ásúpari? Bairoa mʉjãã baiyupa. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Mʉjãã pʉame, Profeta ãcʉ̃mi Juan, mʉjãã caĩtʉ̃goñamiatacʉ̃ãrẽ, Juan profeta netõõjãñurõ caãnimajũʉ̃ niñami.
23538  MAT 11:10  Cʉ̃ niñami Dios yaye quetibʉjʉrica tutipʉ na cawoatujʉ̃goyecʉtacʉ majũ. Atore bairo ti tutipʉ ĩ quetibʉjʉyayupi Dios, cʉ̃ macʉ̃rẽ, Juan cʉ̃ cabaipeere: Mʉ, yʉ cajopaʉ, ti yepapʉ mʉ cabuiaparo jʉ̃goye, apeire cʉ̃ yʉ qũẽnoroti jojʉ̃gogʉ. Camasã mʉ yaye quetire na tʉ̃goʉsaáto ĩ, apeire yʉ qũẽnoroti jojʉ̃gogʉ, ĩ quetibʉjʉyayupi Dios Juan cʉ̃ cabaipeere.
23540  MAT 11:12  Juan cabautizamiatacʉ cʉ̃ cabauetaropʉi nijʉ̃goaná, ãme caãnapʉ tocãnacã rʉ̃mʉa nituetayama Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ capããrã beropʉ bʉtioro cajããgarã. Na pʉame ãmeo qũẽrĩ majã jĩcã macãrẽ ẽmagarã bʉtioro na caátore bairo popiye bairi jããrã átiyama.
23542  MAT 11:14  Tunu mʉjãã camasĩgaata, atore bairo mʉjããrẽ ñi quetibʉjʉnemoña: Elíare bairo caãcʉ̃ ape rʉ̃mʉpʉ buiaetagʉmi, na caĩwoatucũjʉ̃goyecʉtacʉ majũ niñami Juan.
23544  MAT 11:16  ¿Dope bairo mʉjãã, ati yʉtea macããna mʉjãã ũnarẽ ñicʉti? ¿Noa ũnarẽ bairo mʉjãã ãnicʉti? Cawĩmarãrẽ bairo mʉjãã ãniña. Cawĩmarã pʉame camasã na caneñaporipaʉ ũno plazapʉ eperã, awajari atore bairo ĩ joyama na baparãrẽ:
23545  MAT 11:17  Jãã catõrõã putiro, mʉjãã basaetiapʉ. Tunu bairoa jãã caotiro cʉ̃ãrẽ, jãã mʉjãã otinemoetiapʉ, ĩ joyama cawĩmarã na baparãrẽ. Narẽ bairo mʉjãã ãniña, cayʉgaena majũ.
23546  MAT 11:18  Tʉ̃gopeoya mai. Yʉ jʉ̃goye etayupʉ Juan. Cʉ̃ pʉame pan ʉgaesupʉ. Tunu ʉse oco cʉ̃ãrẽ etietinucũñupʉ̃. Bairo cʉ̃ cabairijere ĩñarã, mʉjãã pʉame, Wãtĩ yeri pũna cacʉ̃goʉ ãcʉ̃mi. Cʉ̃ marĩ tʉ̃goetiroa, mʉjãã ĩñupã Juarẽ.
23547  MAT 11:19  Bairi Juan bero yʉ, Camasã Jʉ̃gocʉ, yʉ etawʉ. Yʉ pʉame camasã mena yʉ ʉganucũña. Na mena yʉ etinucũña. Bairo yʉ cabairijere ĩñarã, mʉjãã pʉame, Ʉgapacajãñuñami. Ʉse oco cʉ̃ãrẽ etipacajãñuñami. Carorã mena bapacʉtiyami. Tunu bairoa Roma macããcʉ̃ gobiernorẽ camasã yaye dinerore cajejobojari majã mena bapacʉtiyami. Bairi caróʉ ãcʉ̃mi. Cʉ̃ marĩ tʉ̃goetiroa cʉ̃ cʉ̃ãrẽ, yʉ mʉjãã ĩnucũña. Baipʉa, Dios pʉame cʉ̃ camasĩrĩjẽrẽ camasãrẽ na áti ĩñoñami cʉ̃ mena catʉ̃goñatutuarã caroaro na caátie jʉ̃gori, na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús cʉ̃tʉ catʉ̃gorã etarãrẽ.
23549  MAT 11:21  ¡Roro majũ baigarãma to Corazín macã macããna! ¡Roro majũ baigarãma Betsaida macã macããna cʉ̃ã! Dios cʉ̃ caátijẽñomasĩrĩjẽ capeere ĩñawã. Bairo caĩñarã nimirãcʉ̃ã, roro na caátajere jãnagaema. Tirʉ̃mʉpʉ macããna Tiro, Sidón macããna ãnana, Corazín, Betsaida macããna na caĩñarĩcãrõrẽã bairo na cʉ̃ã na caĩñaata, roro na caátajere jãnabujioricarãma Tiro, Sidón macããna pʉame. Bʉtioro yapapuarã na cajãñarĩjẽ jutii ũnierẽ jãñabujioricarãma. Peero õwã cʉ̃ãrẽ na rʉpoapʉ mapeobujioricarãma, bʉtioro yapapuari yua.
23551  MAT 11:23  Torea bairo Capernaum macã macããna cʉ̃ã baigarãma. Jõbuipʉ marĩ ágarã, caĩtʉ̃goñarã na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, ¡caʉ̃cʉ̃ãrĩ opepʉ roquere na regʉmi Dios! Cʉ̃ caátijẽñorĩjẽ capeere ĩñawã Capernaum macããna. Tirʉ̃mʉpʉ macããna, Sodoma macããna ãnana, Capernaum macããna na caĩñarĩcãrõrẽ bairo na cʉ̃ã na caĩñaata, roro na caátajere jãnarĩ, yasietibujioricarãma. Na ya macã pʉame ati rʉ̃mʉrẽ nicõãbujioro mai.
23552  MAT 11:24  Cariape mʉjããrẽ ñiña: To macããna na catʉ̃goetie wapa, Dios pʉame roro na átigʉmi. Camasãrẽ cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉ caetaro, Capernaum macããna, Sodoma macããna netõjãñurõ popiye baigarãma, na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús, camasã cʉ̃tʉ catʉ̃gorã etarãrẽ.
23553  MAT 11:25  Bairo ti watoa caãno atore bairo Diore qũĩ jẽniwĩ Jesús: Caacʉ, mʉ, ati ʉmʉrecóo nipetiro upaʉ, mʉ ñujãñuña yʉ yarã mena. Naa, cabʉgoro macããnarẽ bairo caãna na caãnimiatacʉ̃ãrẽ, masĩrĩqũẽrẽ na mʉ joyupa. Aperã, ati yepa macããna, Marĩ roque marĩ masĩnetõña, caĩrã pʉamerẽ na mʉ joesupa.
23554  MAT 11:26  Caacʉ, tore bairo mʉ ásupa mʉ cabojʉ̃goyetiricarorea bairo caãno jʉ̃gori, qũĩ jẽniwĩ Jesús cʉ̃ pacʉre.
23555  MAT 11:27  Bairo qũĩ jẽni yaparo, atore bairo na ĩwĩ Jesús cʉ̃tʉ catʉ̃gorã etarãrẽ: Pacʉ pʉame nipetirije masĩrĩqũẽrẽ yʉ jowĩ. Tunu yʉ caátiãnie cʉ̃ãrẽ yʉ Pacʉ jeto masĩñami. Tunu cʉ̃ caátiãnierẽ yʉ cʉ̃ã yʉ masĩpeyocõãña. Bairi yʉ cʉ̃ã yʉ jeto na yʉ masĩõmasĩña camasã yʉ cabeserãrẽ yʉ Pacʉ cʉ̃ caátiãnierẽ.
23556  MAT 11:28  Tunu mʉjãã nipetirã cajʉ̃gobueri majã na caquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ caátipeyogamirã yʉ mena tʉ̃goñatutuarasá. Caroa yericʉtajere mʉjããrẽ yʉ jogʉ, Jaʉ, mʉjãã caĩata.
23558  MAT 11:30  Mʉjãã caátipee yʉ caborije pʉame tʉ̃goña yapapuao joroque mʉjããrẽ áperigaro. Tunu yʉ caborore bairo mʉjãã caátipee masiriyoetiya, na ĩ quetibʉjʉwĩ Jesús cʉ̃tʉ catʉ̃gorã etarãrẽ.