23218	MAT 1:5	Salmónboó Booz íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã íin Rahab mit wʉ̃t jʉmʉp wʉt jĩ. Boozboó Obed íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã íin Rut mit wʉ̃t jʉmʉp wʉt jĩ. Obedboó Isaí íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ.
23238	MAT 1:25	Obohjeéhtih, mi weh jʉmat pínah jã́tih, José mijeéh ãt jʉmcap wʉt jĩ. Pánihna, caánt mi weép jʉmat tʉ́ttimah, Joséboó mi wʉ̃ʉ́hdih Jesús ãt wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ.
23260	MAT 2:22	Obohjeéhtih, Herodes ã bʉʉdát tʉ́ttimah, ã wʉ̃ʉ́h Arquelaoboó Judea baácdih moondíh ãt jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉ́m maáh waadáp wʉt jĩ. Páant ã jʉmat doonádih joinít, José caanná ã jwʉ́ʉb bejat pínahdih ãt ʉ́ʉm jenah joyóp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉm jenah joinít, ã jwʉ́ʉb oo jʉ́mʉchah, Dios caandíh Judea baácboó ãt chãwát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. Páant ã chãwát tʉ́ʉtcah joinít, Judea baácdih yap bejnit, pʉ́ʉ́ Galilea baácna ĩt jʉibínap wʉt jĩ.
23268	MAT 3:7	Dawá fariseowã, saduceowãbʉt daabáát tʉ́ʉtʉdih ĩ jʉibínachah ennit, Juan queétdih nin pah ãt jípónih niijíp wʉt jĩ: “¡Maiwã panihnit yeejépwã jʉmna, peéh chãjat pínahdih ʉ́ʉm jweííhnitjeh caá! Obohjeéhtih, yeéb ñi yéej chãjatdih ñi cádahíhcat jíib Dios yeebdíh ã peéh chãjachah, ñi jéih jweicán niít.
23273	MAT 3:12	Trigo teoni panihni caá. Ã́ih chóonadih caóh caj péanit, caán tíibna yoobátdihjeh wʉh wʉʉ́hboó jʉ́i yacnit, ã́ih mʉʉ́boó ã ámohbipna caá. Obohjeéhtih, ã caóh cajni chóonaboodíh ã cáo yohbipna caá. Páant ã chãjat pah wã tʉ́ttimah jʉ̃óhni caandíh jepahnitdih ã tʉ́i ʉbbipna caá. Obohjeéhtih, caandíh jepahcannitboodíh iiguípna ã wahbipna caá. Caán iigát dedé ã noón dʉbcan niít”, Juan ãt niijíp wʉt jĩ.
23275	MAT 3:14	Obohjeéhtih, daabáíhcan, nin pah Juan caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ: —Meémboó chah wẽpni jʉmna, weémboodíh ma daabána ãta tʉ́i tagaá. Meemdíh daabáni pínah nihcan caá, Juan Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23294	MAT 4:16	Caanjĩ́h moón dʉpʉ́napboó jʉmnit panihnit Diosdih ĩt jéih jwʉhcap taga. Pánih jéihcan, iiguípna bejnit déeji ĩt jʉmʉp taga. Obohjeéhtih, Dios ã wahni, yeh iigát panihni, ã tʉ́i chãjatdih jʉ́ʉtnit, queétdih caandíh ãt jéihyanap taga bʉca”, Isaías ãt niíj daacáp tajĩ.
23315	MAT 5:12	Dios naáwátdih naóh yapanitjidih biíc yoobó yeejép ĩtát chãj waáwáp tajĩ. Pánihna, queétdih ĩ chãjatji pahjeh bita yeebdíhbʉt yeejép ĩ chãjbipna caá. Obohjeéhtih, jeáboó ñi jʉibínachah, Dios yeebdíh bʉ́dí ã tʉ́i chãjbipna caá. Páant ã tʉ́i chãjat pínahdih jéihnit, bita yeebdíh yeejép ĩ chãjachah yʉhna, ñi tʉ́i weñeé”, Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23316	MAT 5:13	“Yeéb nin baácboó jʉmna, nʉ́ʉmni panihni ñi jʉmna caá. Nʉ́ʉmnijĩh ñipĩ́ bʉiná caá, jeémát ã nʉñat pínah niijná. Pánihat pah yeéb wĩ́ihwãboó nihat bitajeéh jʉmna, queétdih ñi tʉ́i teo wáacna caá, ĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná. Obohjeéhtih, nʉ́ʉmni ã bʉyát beedéchah, ñi jéih jwʉ́ʉb bʉyácan caá. Páant ã bʉicáh, caandíh yohatjeh caá náahap. Pánih yohnidih cã́acwã jéihcanjeh, ĩ wid chʉ̃ibipna caá. Pánihat dée pah yeéb Diosdih cádahna, bitadih teo wáacat dée wihcan, bʉicánni nʉ́ʉmni panihni ñita jʉm tagaá.
23318	MAT 5:15	Jiiát dahdih jiinít, pamap dahjĩh cã́acwã ĩpĩ́ páah jwejcan caá. Obohjeéhtih, caandíh japboó ĩpĩ́ jií cáagna caá, nihat mʉʉ́ diítboó jʉmnit ĩ tʉ́i enat pínah niijná.
23322	MAT 5:19	Ded biíc wʉtatdih yap yohna, ‘Dedé pínah nihcan caá’, niijní, bitadihbʉt yap yohat tʉ́ʉtni, Dios ã maáh jʉmʉpboó oboh jʉmni ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã wʉtatdih tʉ́i jepahna, bitadihbʉt jepahat tʉ́ʉtni, Dios ã maáh jʉmʉpboó maáh ã jʉmbipna caá.
23325	MAT 5:22	Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Ded biíhdih íijna, cã́acdih mao yohnidih ĩ peéh chãjat pah, caandíhbʉt peéh chãjat ã jʉmbipna caá. Ded biíhdih jʉ̃ihna ‘Meém jenah joicánni caá’, ã niijátji jíib, peéh chãjat tʉ́ʉtnit pebhboó ĩ ʉb bejbipna caá. ‘Meém yeejépabeh caá’, niijní iiguípna bejni pínah ã jʉmna caá.
23331	MAT 5:28	Obohjeéhtih, weémboó yeebdíh nin pah wã naóhna caá: Ded yad wilijĩh yeejép chãjcan yʉhna, caántdih en ñinahnitjeh, yeejép ãtát chãj péanap taga. Pánihna, yaddihbʉt biíc yoobó mʉntih ã yapna caá.
23332	MAT 5:29	“Ma jéihyepmant bóo quíibjĩh en ñinahnit, yeejép chãjna, caan dáhdih wã́at yohat pah, caán yéej chãjatdih ma cádahaá. Caandíh cádahcan, iiguípna mata bej tagaá. Míih quíib dahdih ma wã́at yohochah, caan dáhjeh ãta bʉʉd tágaá. Obohjeéhtih, chénat pah dahjĩh iiguípna bejna, chah yeejép pohba mata yap tagaá. Pánihna, en ñinahnit, yeejép chãjatdih cádahat caá náahap.
23333	MAT 5:30	“Míih jéihyepmant bóo téihyajĩh yeejép chãjna, caán téihyadih ma dʉ́ʉc bóod yohat pah, caán yéej chãjatdih ma cádahaá. Caandíh cádahcan, iiguípna mata bej tagaá. Míih téihyadih ma yohochah, caán téihyajeh ãta bʉʉd tágaá. Obohjeéhtih, chénat pah téihyajĩh iiguípna bejna, chah yeejép pohba mata yap tagaá. Pánihna, yéej chãjatdih cádahat caá náahap”, Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23335	MAT 5:32	Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Ãjeéh bóli biíh newéjĩh yeejép mi chãjat jíibjeh, newé caántdih ã jéih yohna caá. Páant mi chãjcah yʉhna, ã yohat tʉ́ttimah, biíhjĩh mi jwʉ́ʉb áa jʉmna, caanjĩ́h yeejép mita chãj tagaá. Pánihna, det yohnitjĩh jwʉ́ʉb áa jʉmna, yeejép ĩ chãjna caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23337	MAT 5:34	Obohjeéhtih, yeébboó ñi niiját pah chãjíhcan, Dios ã wʉ̃tjĩh niijcánjeh, ‘weemdíh peéh chãjná’, niijná, biíh wʉ̃tjĩhjeh ñipĩ́ niijná caá. Yoobópdih nin pah yeebdíh wã naóhna caá: ‘Jeá tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, ‘jeá’, niijná yʉhna, Dios ã maáh jʉmʉpboó ã jʉmʉchah, ã wʉ̃tdih niiját pahjeh mʉntih niijná caá ñi chãjap.
23338	MAT 5:35	‘Nin baác tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, ‘baác’, niijná yʉhna, nin baácdih moondíh Dios maáh ã jʉmʉchah, ã wʉ̃tdih niiját pahjeh mʉntih niijná caá ñi chãjap. ‘Jerusalén tʉ́tchi tʉ́ini ã jʉmat pah, wã niiját biíc yoobó wã chãjbipna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, Jerusalén jwĩ Maáh chah wẽpni ã ñíoni, caandíh jwĩ weñat pínah tʉ́tchi, oboh jʉmni tʉ́tchi nihcah, biíc yoobó mʉntih niijná caá ñi chãjap.
23340	MAT 5:37	Obohjeéhtih, nin pahjeh ñi niijí: ‘Páant wã chãjbip caá’, niíj, ‘Páant wã chãjcan niít’, ñi niijí. Chah dawá jacna ñi niijíchah, ã tʉ́ican caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23342	MAT 5:39	Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Meemdíh yeejép chãjnidih yeejép ma chãj jwʉ́ʉbaca bojoó. Ded meemdíh íijnit, míih jéihyepmant bóo pʉ́o tíibdih ã mawachah, biámantbʉt ma jʉ́ʉtʉ́, mawíhna, ã jwʉ́ʉb mawat pínah niijná.
23346	MAT 5:43	“Ñi nʉowãdih nin pah ĩ niíj naóh bohéátjidih yeebbʉ́t ñit joijí tagaá: ‘Ñijeéh jʉmnitdih ñi oyoó. Obohjeéhtih, yeebdíh eníhcannitdih eníhcat caá náahap’, ĩt niijíp wʉt jĩ.
23347	MAT 5:44	Obohjeéhtih, weémboó nin pah yeebdíh wã naóhna caá: Yeebdíh eníhcannitdih oinit, ñi tʉ́i chãjaá. Det yeebdíh yeejép ĩ chãjachah, Diosdih ñi ʉʉ́bʉ́, queétdih ã tʉ́i chãjat pínah niijná.
23349	MAT 5:46	Yeebdíh oinitdihjeh ñi oi jwʉ́ʉbanachah, dedé pínah nihcan caá. Romano maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bhnitboó tʉbit yéejnit jʉmna yʉhna, páant ĩ chãjna caá. Obohjeéhtih, yeéb wĩ́ihwãboó nihatdih oinit, biíc yoobó teo wáacat caá náahap.
23350	MAT 5:47	Yeéb ñi déewãdihjeh míic jwãáhnit, ñi wẽi naóh ʉʉ́bʉ́chah, dedé pínah nihcan caá. Diosdih jéihcannit yʉhna, biíc yoobó ĩ chãjna caá. Obohjeéhtih, yeébboó nihatdih ñi tʉ́i wẽi jwãáá.
23354	MAT 6:3	Obohjeéhtih, moh yéejnitdih teo wáacna, biíh ma chéen yoobát ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh jʉ́ʉtcanjeh, ma wʉ̃hʉʉ́.
23357	MAT 6:6	Obohjeéhtih, yeébboó Diosdih ʉʉ́bát tʉ́ʉt niijná, ñíih tólihboó ñi nem waad béjeé. Pánih nem waad béjnit, jwĩ íip jwĩ jéih enca naáhdih ñi ʉʉ́bʉ́. Pánihna, cã́acwã ĩ encah yʉhna, jwĩ íipboó yeebdíh ennit, ã tʉ́i joibípna caá. Pánih joinít, ñi ʉʉ́bʉ́chah, yeebdíh ã tʉ́i teo wáacbipna caá.
23359	MAT 6:8	Pánihna, queét ĩ ʉʉ́bát pah ñi ʉʉ́bhca bojoó. Obohjeéhtih, ñi ʉʉ́bát pínah jã́tih, jwĩ íipboó ded pah ñi náahatdih ã jéihna caá.
23366	MAT 6:15	Obohjeéhtih, bita yeebdíh ĩ yéej chãjatdih ñi yohcah, jwĩ íipbʉt ñi yéej chãjatdih ã yohcan niít”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23368	MAT 6:17	Obohjeéhtih, yeébboó jeémp jwʉhcan, ñíih móotdih tʉ́i chocnit, yeó jáap jʉmat pah ñi tʉ́i míic ámohat pah ñi chãjaá.
23371	MAT 6:20	Obohjeéhtih, bií déedih ñi en ñinahat pah Dios ã weñat pínahdih tʉ́i jenah joí chãjnit, bʉ́dí jíib jʉmni panihnidih jeáboó ñi bíbohbipna caá. Caán ñi bíbohniboó ã moópcan niít. Nʉʉmnít ĩ jéih ʉb bejcan niít. Pánihna, caanná ñi bíbohat pínah ã bʉʉdcán niít.
23372	MAT 6:21	Dios pebhboó ñíih bʉ́dí jíib jʉmni panihni ã jʉmʉchah jéihnit, Dios ã weñat pínahdih ñi tʉ́i jenah joibípna caá. Obohjeéhtih, nin baácboojéh ñíih bʉ́dí jíib jʉmnidih bíbohnit, ñi weñat pínahdihjeh ñi jenah joibípna caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23374	MAT 6:23	Obohjeéhtih, tʉ́icannidih jenah joinít, yeejépdih ñi chãjbipna caá. Páant yeejépdih ñi jenah joyóchah, tʉbit yeejép ñi chãjat ã jʉmbipna caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23375	MAT 6:24	“Ded Diosdih oini ã weñat pínahdih chãjna, tʉbit pohba dinerodih ã jenah joicán niít. Obohjeéhtih, ded dinerodihjeh bʉ́dí jenah joiníboó Diosboodíh ã oican caá. Dinerojĩhjeh wẽini jʉmna, Diosboodíh ã náahcan niít. Pánihna, Diosdih, dinerodihbʉt biíc yoobó ñi jéih bidcan caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23376	MAT 6:25	“Nin pah yeebdíh wã jwʉ́ʉb naóhna caá: Ñi jeémát pínah, ñi babhbat pínah, ñi dʉwát pínah yéguehnadihbʉt ñi náhni dahwaca bojoó. Obohjeéhtih, caandíh bidat chah Diosjeéh ñi tʉ́i jʉmat pínahboodíh ñi bidií. Páant ñi bidichah, caán yeebdíh oina, ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt ã wʉ̃hbipna caá, ñi tʉ́i jʉmat pínah niijná.
23377	MAT 6:26	Jwébehwãdih ded pah Dios ã en dawátdih ñi jenah joyoó. Queét wápchi wihcan, jeémát ĩ ámohat mʉʉnádihbʉt ĩ bíbohcah yʉhna, jwĩ íipboó queétdih tʉ́i en daoná, ĩ jeémát pínahdih ãpĩ́ wʉ̃hna caá. ¡Obohjeéhtih, jwébehwãdih ã oyat chah yeébboodíh Dios ã oina caá! Pánih oinit, yeebdíhbʉt ã tʉ́i en daobípna caá.
23381	MAT 6:30	Caán cháanadih Diosboó ã tʉ́i jígohat tʉ́ʉtna caá. Obohjeéhtih, caán cháanaboó bʉʉ déedih jʉm, cheibit déedih ã diib téh bejna caá. Páant ã diib téhechah, cã́acwã ĩpĩ́ cáo yohna caá. Páant maátcanjeh ã jʉmʉchah yʉhna, Dios caán cháanadih tʉ́i jígohni ã chãjna caá. Caán cháanadih tʉ́ini yégueh dée pah ã wʉ̃hat chah yeébboodíh Dios yéguehdih ã wʉ̃hbipna caá. Pánihna, caandíh bʉ́dí jenah joicánjeh, Diosboodíh ñi tʉ́i jenah joyoó.
23383	MAT 6:32	Diosdih jéihcannitboó bií déedih tʉbit ĩpĩ́ jenah joiná caá. Obohjeéhtih, jwĩ íip jeáboó jʉmni, ñi jeémát pínah, ñi dʉwát pínahdihbʉt ded pah yeebdíh jʉdhdatdih ã jéihna caá. Pánih jéihna, yeebdíh ã teo wáacat pínahdih ñi tʉ́i jenah joyoó.
23388	MAT 7:3	Nin pah yeéb ñipĩ́ chãjna caá: Ñi déedih bainí quíib becát ã jʉmʉchah, caanbítdih ñi tʉ́i enna caá. Caán bainí oj ã jʉmʉchah yʉhna, ñi enat pah, ñi dée ã yéej chãjatbitdih ñipĩ́ enna caá. Obohjeéhtih, yeebdíh bʉ́dí quíib becát ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh ñi encan caá. Caandíh ñi encat pah, bʉ́dí yeejép chãjna yʉhna, ñi enah bojna caá. ¿Dépanih tigaá páant ñi chãj?
23398	MAT 7:13	“Jeáboó bejíhna, Diosdih tʉ́i jenah joinít, ñi jepahaá. Pánih jepahnit, ã weñat pínahdihjeh ñi chãjbipna caá. Pánih chãjnit, bainí jẽc panihni ã jʉmʉchah yʉhna, ã pebhna bejni bainí namádih ñi jéih ñáan bejbipna caá. Obohjeéhtih bʉ́dí jẽcdih waadnít, bʉ́dí namádih ñi bejechah, dedé bʉwat ã wihcan niít. Páant ã bʉocah, dawá jenah joicánjeh iiguípna bejni namádih bejna, bʉʉdnít ĩ jʉmbipna caá.
23399	MAT 7:14	Obohjeéhtih, bainí jẽcdih waadná, bainí namáboó ñi ñáan bejechah, tʉ́i jenah joyát caá náahap. Pánihat pah, Dios pebhboó yeéb ñi bejíhichah, ã bʉwʉchah yʉhna, caandíh tʉ́i jenah joinít jʉmna, ñi jéih bʉʉjábipna caá. Pánih ñáan bejna, Dios pebhboó jʉibínit, páantjeh ãjeéh ñi tʉ́i jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, daocánnit tʉ́i jenah joinítjeh caán namáboó ĩ jéih ñáan bejbipna caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23402	MAT 7:17	Tʉ́ini nah tʉ́ini dahna ã quehna caá. Obohjeéhtih, yeejép nahboó yeejép dahna ã quehna caá.
23408	MAT 7:23	Obohjeéhtih, ‘¡Yeebdíh wã jéihcan caá! ¡Yeejép chãjnitjeh ñi jʉmna caá! Pánih jʉmnit, wã pebhna ñi waád jʉ̃óhca bojoó’, queétdih wã niíj jepahbipna caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23411	MAT 7:26	Obohjeéhtih, ded wã bohéátdih joiná yʉhna, jepahcan, tʉ́i jenah joicánni mʉʉ́ chãjni panihni caá ã jʉmʉp. Caánboó óonjihbitjeh baád waadánit, ã́ih jagápdih ã dodhdop be.
23422	MAT 8:8	—Obohjeéhtih, Maá, wĩ́ih mʉʉná ma bejcah, ã tʉ́imi nacaá. Weem cháh wẽpni ma jʉmʉchah, ‘Wĩ́ih mʉʉdíh ma waád jʉ̃ʉ́wʉ́’, niijní dée nihcan caá. Ma naáwáchahjeh, weemdíh teo wʉ̃hni ã boobipna caá. Wã chah jʉmnit bita maáta weemdíh ĩ wʉtna caá. Weembʉ́t soldadowãdih wʉtni caá. Biícdih ‘Ma bejeé’, wã niijíchah, ãpĩ́ bejna caá. Biíhdih ‘Ma jʉ̃ʉ́wʉ́’, wã niijíchah, ãpĩ́ jʉ̃óhna caá. ‘Nindih ma chãjaá’, wã niijíchah, páant ã chãjna caá. Weém wʉtni jʉmna, meembʉ́t wʉtni ma jʉmatdih wã jéihna caá. Ma wʉtat pahjeh weemdíh teo wʉ̃hni ã boobipna caá, soldadowã ĩ maáh Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23426	MAT 8:12	Obohjeéhtih, judíowã Dios ã maáh jʉmʉpna bejnit déejidih, yeejép dʉpʉ́napboó ã wahbipna caá. Caanná ã wahnitboó bʉ́dí jĩ́gahnit, ĩ́ih maodíh ĩ néeh chãác jʉ̃ibípna caá, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
23434	MAT 8:20	—Jia mʉjjiowã́ ĩ́ih mʉʉ́ pínah íitnadih ĩ bíbohna caá. Jwébehwãbʉt ĩ́ih yécanadih ĩ bíbohna caá. Obohjeéhtih, weémboó nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wĩ́ih mʉʉjéh pohba wã bíbohcan caá. Pánihna, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́chah, bʉ́dí bʉwat meemdíhbʉt ã jʉmbipna caá, Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ.
23435	MAT 8:21	Páant ã niijíchah joinít, biíh jwʉh nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Maá, majeéh weembʉ́t wã bejmi caá. Obohjeéhtih, wã bejat pínah jã́tih wã íip ã wʉnʉchah, ã́ih bácahdih wã yohat pínah niijná, ‘Ma chão jwʉ́hʉʉ́’, weemdíh ma niijí. Ã wʉnʉchah yoh péanit, majeéh wã bejbipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ.
23436	MAT 8:22	—Weemdíh náahcannit wʉnnit panihnit jʉmna, queétboó wʉnnitdih ĩ yoho naáh. Obohjeéhtih, meémboó wãjeéh jʉmni pínah bʉʉ ma jʉ̃ʉ́wʉ́, Jesús caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ.
23453	MAT 9:5	‘Ma yéejatdih wã yohna caá’, wã niijíchah joinít, weemdíh jéihcan yʉhna, ‘Yeeni caá’, ñi niíj jenah joiná caá. Obohjeéhtih, ‘Ñah ñʉhnit, ma yáac chʉ̃i bejeé’, wã niijíchah, caán ã bejechah ennit, wã niiját yoobópdih ã jʉmatdih ñi jéihbipna caá. Pánih jéihna, yéejat yohat wẽpat wã bíbohatdihbʉt ñi jéihbipna caá.
23460	MAT 9:12	Páant ĩ niijíchah joinít, Jesúsboó queét fariseowãdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: —Tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hcannit cohnidih ĩpĩ́ bidcan caá. Wʉnnitjeh caá caandíh ĩ bidip. Pánihat pah ‘Weém yéejat wihcanni caá’, niíj jenah joinít, teo wáacni pínahdih ĩpĩ́ bidcan caá. Obohjeéhtih, ‘Wã yéejatdih jĩ́gahnit, wã tʉ́ʉt nʉʉ́míhna caá’, niíj jenah joinít caá teo wáacni pínahdih ĩ bidip. ‘Jwiít yeejépwã caá’, niíj jenah joinítdihjeh teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ĩ yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Dios naáwátdih naóh yapani ã niíj daacátjidih yeebdíh jéihyat caá náahap. ‘ “Nʉñʉ́pwãdih ñi mao cáo wʉ̃hatdih weém wã náahcan caá. Obohjeéhtih, bitadih ñi jĩ́gah en teo wáacatdih caá yeebdíh wã náah yacap”, Dios ã niijná caá’, ãt niíj daacáp tajĩ.Caán ded pah ã daacátjidih jéihyat tʉ́ʉt niijná, ñi jwʉ́ʉb bohénaá. Caán ã daacátji pah, jĩ́gah ennit, weém cã́acwãdih teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ã niijíp jĩ.
23463	MAT 9:15	—Nin pah caá ã jʉmʉp: Téihya chéoni ã nʉmah jeémpnit biícdih ã jʉm jwʉhʉchah, jĩ́gahcan, ĩpĩ́ tʉ́i wẽi jeémpna caá. Obohjeéhtih, caán téihya chéonidih bita ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, jĩ́gahnit, ĩta jeémp jwʉhcan tagaá. Weém caán téihya chéoni panihni wã jʉmna caá. Pánihat pah tigaá wã bohénit wãjeéh jʉmna, wẽinit, páantjeh ĩ jeémpna caá. Obohjeéhtih, bita weemdíh ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, wã bohénitjeéh wã wihcah, caán láa jĩ́gahnit, ĩ jeémp jwʉhcan niít, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23466	MAT 9:18	Wĩ́ih mʉʉ́boó páantjeh jwĩ jʉmʉchah, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉdíh en daonít ĩ maáh ã waád jʉyʉ́p jĩ. Waád jʉinít, Jesús pebh bódicha caj yoh ñajnit, nin pah ã niijíp jĩ: —Wã nʉʉ́m jáantjeh mi wʉnah bejep be. Obohjeéhtih, caántdih ma teo jã́ha booaat tʉ́ʉt niijná, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́. Páant ma teo jã́hanachah, mi jwʉ́ʉb boobipna caá, Jesúsdih ã niijíp jĩ.
23482	MAT 9:34	Obohjeéhtih, fariseowã mácah ĩ míic niíj wéhenap jĩ. —Nemépwã ĩ maáh ã wẽpatjĩh caá nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtʉp, ĩ míic niijíp jĩ.
23499	MAT 10:13	Páant ñi niijíchah, tʉ́init ĩ jʉmat jíib, Dios ã tʉ́yat ĩjeéh ã jʉmbipna caá. Obohjeéhtih, tʉ́icannit ĩ jʉmʉchah, páant ñi niijíchah yʉhna, Dios ã tʉ́yat ĩjeéh ã wihcan niít.
23501	MAT 10:15	Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Peéh chãjni yeó jáapdih Sodoma tʉ́tchidih moón, Gomorra tʉ́tchidih moondíhbʉt Dios bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.Obohjeéhtih, queétdih ã peéh chãjat chah, yeebdíh náahcannitboodíh ã peéh chãjbipna caá”, jwiítdih ã niijíp jĩ.
23511	MAT 10:25	‘Ded pah weemdíh bohénidih ã yapat pah mʉntih weemdíhbʉt ã yapbipna caá’, jáap jéihnidih niíj jenah joyát caá náahap. Teo wʉ̃hnibʉt ‘Ded pah wã maáhdih ã yapat pah mʉntih weemdíhbʉt ã yapbipna caá’, niíj jenah joyát caá náahap. Obohjeéhtih, ‘Wã maáh chah jʉmna, caandíh yeejép ã yapat pah weémboodíh ã yapcan niít’, niíj jenah joicát caá náahap. Weém mʉʉ́ mínah panihni, yeébboó wã pebh moon pánihnit ñi jʉmna caá. Pánihna, cã́acwã weemdíh ‘Beelzebú caá’, niijná, yeéb wĩ́ihwãdihbʉt biíc yoobó yeejép ĩ niijbípna caá”, Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.
23514	MAT 10:28	Cã́acwã yeebdíh maona, ñíih bácahdihjeh ĩ mao yohna caá. Obohjeéhtih, ñíih caolihdih ĩ jéih maocan caá. Pánihna, det yeebdíh mao yohíhnitdih ñi ʉ́ʉmca bojoó. Obohjeéhtih, Diosboodíh caá ʉ́ʉmat náahap. Caanjéh tigaá ñíih bácahdih, ñíih caolihdihbʉt iiguípna ã jéih yohna caá.
23519	MAT 10:33	Obohjeéhtih, ded wĩ́ih jʉmna yʉhna, ‘Weém Jesúíh nihcan caá’, bitadih ã niijíchah, ‘Caán wĩ́ih nihcan caá’, weembʉ́t wã íipdih wã niijbípna caá”, Jesús ã niijíp jĩ.
23520	MAT 10:34	“¿Ded pah tigaá yeéb weemdíh ñi niíj jenah joí? ‘Ã́ih doonádih joinít, nihat cã́acwã tʉ́i biícdih ĩ jʉmbipna caá’, ¿ñi niíj jenah joí niít? Obohjeéhtih, pánihcan caá. Cã́acwã wã bohéátdih ĩ joyát tʉ́ttimah, biquína wã naáwátdih ĩ tʉ́i wẽi joyóchah, bitaboó caandíh jepahcan, queétdih ĩ en jʉ̃ihbipna caá.
23525	MAT 10:39	Ded weemdíh tʉ́i jenah joicán, bií déedih en ñinahnit, ã náahatdihjeh chãjna, iiguípna ã bejbipna caá. Obohjeéhtih, ded ã́ih pínahdih jenah joicánjeh, wã weñat pínahdih chãjniboó páantjeh wãjeéh ã tʉ́i jʉmbipna caá”, Jesús ã niijíp jĩ.
23535	MAT 11:7	Páant ã niijíchah joinít, Juandih naáwádih ĩ jwʉ́ʉb bejep jĩ. Páant ĩ jwʉ́ʉb bejechah, Juan ded pah ã jʉmatdih dawá jwĩjeéh péenitdih Jesús nin pah ã niíj naáwáp jĩ: “¿Dedédih enedih bej tigaá ñipĩ́ chãj, mʉʉ́ wihcapboó bejna? ¿Jiwi jeémp yílip déedih johlit ã joh jwejni panihnidih enedih ñi bejnit beé? Obohjeéhtih, Juan pánihcan beé. Det biáboó ĩ naáwáchah yʉhna, caánboó jweéhcanjeh, yoobópdih ãpĩ́ naáwáp wʉt jĩ.
23536	MAT 11:8	Pánih jʉmnidih bidcan, ¿tʉ́ini yégueh dʉonídih enedih ñi bejnit beé? Obohjeéhtih, tʉ́ini yégueh dʉonít maátaíh mʉʉ́boó ĩpĩ́ jʉmna caá. Juanboó queét pah nihcan beé.
23539	MAT 11:11	Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nihat bita chah Juan Daabáni ã jʉmna caá. Obohjeéhtih, páant ã jʉmʉchah yʉhna, Dios ã maáh jʉmʉpna ded oboh jʉmniboó Juan chah ã jʉmbipna caá.
23540	MAT 11:12	“Juan ã bohé jwíih láa bʉʉ láana, Dios ã maáh jʉmʉpboó dawá ĩ waadát pínahdih bʉ́dí ĩ bidna caá. Pánih bidna, Diosdih tʉ́i jenah joinít, yeó jáap jʉmat pah chah dawá waadná caá ĩ chãjap. Obohjeéhtih, bitaboó páant ĩ waadátdih íijnit, queétdih ĩ jãhna yʉh caá.
23547	MAT 11:19	Obohjeéhtih, weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, cã́acwãjeéh jeémpnit, wãpĩ́ babhna caá. Páant wã chãjachah ennit, ‘Eneé. Nin bʉ́dí jeémpni, babh máihni caá ã jʉmʉp. Romanowã ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni nʉ́odih ʉʉ́bh wʉ̃hnit, yeejép chãjnit biícdih ãpĩ́ pej jʉmna caá’, niíj jʉ̃ihnit, weemdíhbʉt ñi jepahcan caá. Páant niíj jʉ̃ihna, wébít pah caá ñi jʉmʉp. Obohjeéhtih, ded pah Dios ã wʉtat pah wã tʉ́i chãjachah enna, ã jenah joyát yoobópdih ã jʉmatdih ñi jéihbipna caá”, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23553	MAT 11:25	Caán láa nin pah Jesús jwĩ íipdih ã niíj ʉʉ́bʉ́p jĩ: “Paá, meém nihat baácdih moón, nihat jeádih moondíhbʉt ĩ maáh ma jʉmʉchah, meemdíh bʉ́dí wã wẽina caá. ‘Jwiít tʉ́i jéihnit caá’, niijnítdih wã bohéátdih ma beh joyát tʉ́ʉtcap be. Obohjeéhtih, jéih jwʉhcannitboodíh mapĩ́ beh joyána caá. Páant ma chãjachah, ‘Tʉ́ina caá, Paá’, meemdíh wã niijná caá.
23561	MAT 12:3	Páant ĩ niijíchah joinít, “Wã bohénit ĩ yap yohcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná, Jesús queét fariseowãdih nin pah ã niíj bóod chʉñʉp jĩ: —Davidji ã pej jʉmnitjĩh nʉʉgʉ́p wʉnna, Dioíh mʉʉná waadnít, sacerdotewã Diosdih ĩ wʉ̃hniji pandih ĩt jeémép wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán pan sacerdotewãjeh ĩ jeémát pínah ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Dios wʉtna, bitadih caán pandih ãt jeémát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. ¿Davidwã páant ĩ chãjatjidih Dios naáwátdih ĩ daácni nʉ́odih ñi bohécannit jĩí? Caán pandih ĩ jeéméchah yʉhna, ‘Ñi tʉ́i chãjcan beé’, Diosboó ãt niijcáp wʉt jĩ. Pánihat pah, bʉʉ nin trigodih ʉ́ʉc jeémpna, wã bohénitbʉt Diosdih ĩ yap yohcan caá.
23564	MAT 12:6	Yeebdíh nin pah niíj naóhna caá wã chãjap: Dioíh mʉʉdíh wẽina, caán mʉʉ́boó teonit ĩ choocáh enna yʉhna, ‘Ã tʉ́ina caá’, ñipĩ́ niijná caá. Obohjeéhtih, caán mʉʉdíh ñi weñat chah weémboodíh weñat caá náahap.
23565	MAT 12:7	Dios naáwát nin pah ã niijná caá: ‘Nʉñʉ́pwãdih mao cáo wʉ̃hat wã náahcan caá. Obohjeéhtih, bitaboodíh ñi jĩ́gah en teo wáacat caá wã náahap’, Dios ã niijná caá.Páant ã niijátjidih beh joiná nihna, wã bohénitdih ñita jʉ̃ihcan tagaá. Queét caandíh ʉ́ʉc jeémpna, yap yohna ĩ chãjcan caá. Pánihna, queétdih ñi jʉ̃ihñat ã tʉ́ican caá.
23570	MAT 12:12	Obohjeéhtih, oveja chah caá cã́acboó ã jíib jʉmʉp. Pánihna, chooát yeó jáapdih yʉhna, cã́acwãdih Dios ã teo wáacat tʉ́ʉtna caá, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23582	MAT 12:24	Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah joinít, fariseowãboó nin pah ĩ niijíp jĩ: “Nihcan caá. Nemépwã ĩ maáh Beelzebú ã wẽpatjĩhjeh caá nemépwãdih ã bacanap”, ĩ míic niijíp jĩ.
23585	MAT 12:27	Obohjeéhtih, ‘nemépwãdih bacanit, ĩ maáh ã wẽpatjĩh ã wʉtna caá’, ñi niiját yoobópdih ã jʉmʉchah nihna, ñijeéh jʉmnitboó ¿déhe ã wẽpatjĩh tigaá ĩpĩ́ baca? Páant ĩ bacanachah ennit, ‘Ĩ tʉ́i chãjna caá’, ñipĩ́ niijná caá. Pánihna, weém páant wã bacanachah ennit, ‘Ã tʉ́i chãjcan caá’, ñi jéih niijcán caá.
23587	MAT 12:29	“Nin pahbʉt ã jʉmna caá: Wẽpép newéíh mʉʉná ded nʉʉ́míhna yʉhna, ã jéih waadcán caá. Obohjeéhtih, caandíh chéo péanit, ã́ih bií déedih ã jéih ʉbna caá”, Jesús á niijíp jĩ. Páant niijná, nin pah niíj naóhna ãt chãjap wʉt jĩ: Nemépwã ĩ maáh wẽpép ã jʉmʉchah yʉhna, Jesúsboó caandíh chah wẽpni jʉmna, ã jéih yap yohna caá.
23589	MAT 12:31	“Nin pah yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá: Det yéej chãjna, Diosdih yeejép wéhena yʉhna, ĩ jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, Dios ĩ yéejatdih ã yohbipna caá. Det weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédihbʉt yeejép wéhenit, ĩ tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeejép ĩ wéheatjidih Dios ã yohbipna caá. Obohjeéhtih, det Tʉ́ini Espírituboodíh yeejép ĩ wéhenachah, ĩ yéejatdih ã yohcan niít. Páant ĩ yéej chãjatdih quíib bʉʉdcán, Dios queétdih iiguípna ã wahbipna caá”, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23591	MAT 12:33	“Ded máa nah tʉ́ini dahna ã quehechah ennit, tʉ́ini nah ã jʉmatdih ñi jéihna caá. Obohjeéhtih, biíh nah tʉ́icanni ã quehechah ennit, caan náh yeejép ã jʉmatdih ñi jéihna caá. Pánihat pah, cã́ac ded pah ã jʉmatdih jéihíhna, ã chãjatdih enat caá náahap.
23593	MAT 12:35	Pánih jʉmna, ded tʉ́i jenah joiní ãpĩ́ tʉ́i wéhena caá. Obohjeéhtih, ded yeejép jenah joiníboó yeejép ãpĩ́ wéhena caá.
23595	MAT 12:37	Tʉ́i wéhenidih ‘Meém tʉ́ini caá’, Dios ã niijbípna caá. Obohjeéhtih, yeejép wéheniboodíh ‘Meemdíh peéh chãjat ã náahna caá’, ã niijbípna caá”, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23597	MAT 12:39	Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queét maátadih nin pah ã niíj jepahap jĩ: —Yeéb yeejépwã Diosdih náahcannit ñi jʉmna caá. Pánihnit jʉmna, Dios ã wẽpatjĩh ñipĩ́ chãj jʉ́ʉtat tʉ́ʉtna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeebdíh páant wã chãj jʉ́ʉtcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani Jonásjidih Dios ã wẽp chãjat pah mʉntih weemdíhbʉt chãjnit, ã wẽpat yeebdíh ã jʉ́ʉtbipna caá. Páant bóojeh ã wẽpat jʉ́ʉtat ã jʉmbipna caá.
23599	MAT 12:41	Jonás Nínive tʉ́tchidih moonjídih Dios queétdih ã peéh chãjat pínah doonádih ã naáwáchah, ĩ yéejatdih cádahnit, ĩt tʉ́ʉt nʉʉ́m beedép wʉt jĩ. Pánihna, cã́acwãdih ã peéh chãjat yeó jáapdih queét Nínive tʉ́tchidih moondíh Dios ã peéh chãjcan niít. Obohjeéhtih, Jonásji chah caá weém wã jʉmʉp. Páant wã jʉmʉchah yʉhna, yeébboó weemdíh ñi jepahcan caá. Páant ñi jepahcat jíib Dios yeebdíh bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá.
23600	MAT 12:42	Chóop yapapboó jʉmni baácdih moón ĩ maáh wili maáh Salomón tʉ́i jéihni ã jʉmat doonádih joinít, ã naáwátdih joyát tʉ́ʉt niijná, yʉʉ́pmant mit jʉ̃ʉ́wʉ́p wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán tʉ́i jéihni ã jʉmat chah weémboó wã jʉmna caá. Páant wã jʉmʉchah yʉhna, yeébboó weemdíh ñi joííhcan caá. Páant ñi joííhcat jíib cã́acwãdih ã peéh chãjat yeó jáapdih Dios yeebdíh bʉ́dí ã peéh chãjbipna caá, Jesús ã niijíp jĩ.
23606	MAT 12:48	—Ma niiját tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, ¿Dedh tigaá wã íin? ¿Det tigaá wã ʉ́ʉdwã? ã niijíp jĩ.
23612	MAT 13:4	Páant ã waáh bojochah, biquí tíibna namádih ã bʉʉg ñájap yʉh be. Obohjeéhtih, waícanjeh jʉ̃óhnit, jwébehwã caán tíibnadih ĩ jeémp beedánap be.
23616	MAT 13:8	Obohjeéhtih, biíh tíibna tʉ́ini baácboó ã bʉʉg ñájap be. Pánih bʉʉg ñájna, chíihnit, ã tʉ́i quehep be. Pánihna, caánboó chíihni biquí wawánadih cien tíibna, biíh wawánadih sesenta tíibna, biíh wawánadih treinta tíibna ã jʉmʉp be.
23619	MAT 13:11	Páant jwĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah jwiítdih ã niíj jepahap jĩ: —Dios jwĩ maáh yoobát jʉmna, nihat cã́acwãdih ã teo wáacat pínah dooná, jwĩ déewã jon jã́tih moondíh ã jéihya jwʉhca naáh doonádih bʉʉ yeéb wã bohénitdih Dios ã jéihyaat tʉ́ʉtna caá. Obohjeéhtih, bitadih páantjeh ã jéihya jwʉhcan caá.
23620	MAT 13:12	Det caán doonádih tʉ́i joinítdih chah ã jéihyabipna caá. Obohjeéhtih, det tʉ́i joicánnitboodíh bainí ĩ jéihyatdih ã dʉ́ʉc wáyat pah ã chãjbipna caá.
23624	MAT 13:16	“Obohjeéhtih, yeéb wã bohénitboó jéihíhnit jʉmna, ennit, ñi beh enna caá. Joinít, ñi beh joiná caá. Páant ñi jʉmʉchah, Dios yeebdíh ã wẽi enna caá.
23629	MAT 13:21	Obohjeéhtih, wẽi joiná yʉhna, ñeh jáap bejni panihni ĩ jʉmna caá. Pánihna, yeejép ã yapachah, wĩ́ihwã ĩ jʉmat jíib bita queétdih ĩ yéej chãjachah, waícanjeh wĩ́ih tʉ́ini doonádih ĩ cádahna caá.
23630	MAT 13:22	Bita joinítboó nemép óotna cãtíh bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Caandíh joinít, ĩ jepahna yʉh caá. Obohjeéhtih, nin baácdih bóodih bʉ́dí jenah joinít, bií déedihbʉt bʉ́dí ĩ bidna caá. Páant ĩ jenah joyóchah, ĩ joiní tʉ́ini dooná pácahi panihni ĩ́ih caolihboó ã jéih behcan caá. Pánihna, caandíh jenah joicán, tʉ́iniboodíh ĩ jéih chãjcan caá.
23631	MAT 13:23	Obohjeéhtih, bitaboó wĩ́ih tʉ́ini doonádih joinít, tʉ́ini baácboó bʉʉg ñájni panihni ĩ jʉmna caá. Caandíh joiná, tʉ́i beh joinít, ĩ tʉ́i jepahna caá. Pánih jepahnit jʉmna, Dios ã náahat pahjeh ĩ tʉ́i chãjna caá. Biquína, cien tíibna ã quehat pah, chah tʉ́ini yoobát ĩ chãjna caá. Bita, sesenta tíibna ã quehat pah, tʉ́ini ĩ chãjna caá. Bitaboó, treinta tíibna ã quehat pah, nʉmp tʉ́ini ĩ chãjna caá”, Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.
23633	MAT 13:25	Obohjeéhtih, caán, nihat ãjeéh moonbʉ́t ĩ ʉ̃wat pónih, caandíh eníhcanniboó ã́ih wápchina jʉinít, ã momatji cãtíh yeejép yílipdih ã momop be. Mom péanit, ã bejep be.
23646	MAT 13:38	Nin baác wápchi panihni, Diosdih jepahnit trigo panihnit ĩ jʉmna caá. Obohjeéhtih, nemépwã ĩ maáhdih jepahnitboó trigo cãtíh chíihni yeejép yílip panihni ĩ jʉmna caá.
23656	MAT 13:48	Páant dawá ĩ chʉ̃ʉ́ʉ́chah, nihat queejwã́dih íim jwẽ́ejna ʉb ñáan jʉibínit, tʉ́initdihjeh ĩ ñíona caá. Pánih ñíonit, ĩ́ih wʉhnaboó ĩpĩ́ mao yacna caá. Obohjeéhtih, jeémpca naáhwãboodíh ĩpĩ́ yohna caá.
23669	MAT 14:3	Juandih ã mao yohat tʉ́ʉtat pínah jã́tih, Herodes ã ʉ́ʉd Felipe áadih ãt bíbohop wʉt jĩ. Páant ã chãjat doonádih joiná, Juan Daabáni Herodesdih nin pah ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: “Ma ʉ́ʉd áadih dʉ́ʉc wái áa jʉmna, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ma chãjap”, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niiját jíib Herodes caandíh ãt mao yohíhip wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, “ ‘Juan Dios naáwátdih naóh yapani ã jʉmna caá’, judíowã ĩ niíj jenah joiná caá. Pánihna, caandíh wã mao yohat tʉ́ʉtʉchah, queét weemdíh ĩta íij tagaá”, niíj jenah joinít, queétdih ãt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, Juandih mao yohcanjeh, caandíh teonit, chéwat tʉ́ʉtnit, nemat mʉʉ́boó ãt nemat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Yad Herodías mi wʉtʉchah joinít, páant ãt chãjap wʉt jĩ.
23675	MAT 14:9	Páant mi niijíchah joinít, Herodes bʉ́dí ãt jĩ́gahap wʉt yʉh jĩ. Obohjeéhtih, caanjĩ́h míic wáacnitdih tíicnit, “Meemdíh wã wʉ̃hcan niít”, caántdih ãt jéih niijcáp wʉt jĩ.
23683	MAT 14:17	—Obohjeéhtih, biícjĩh bóo téihya botoni pan dahna, chéne queejwã́bitdihjeh jwĩ bíbohna caá, jwĩ niijíp jĩ.
23696	MAT 14:30	Obohjeéhtih, johlit nolihatbʉt bʉ́dí ã jʉmʉchah enna, ãt ʉ́ʉmʉp jĩ. Pánih ʉ́ʉmna, daab béjnajeh, Jesúsdih nin pah ã niíj ejep jĩ: —¡Maá, weemdíh ma teo wáacá! ã niijíp jĩ.
23707	MAT 15:5	Obohjeéhtih, páant ã niijíchah yʉhna, yeébboó ded ã mánadih teo wáaquíhnidih nin pah caá ñipĩ́ niíj wʉtʉp: ‘Ma mánadih teo wáaccanjeh, caán dinerodih Diosboodíh ma wʉ̃hʉʉ́’, ñipĩ́ niíj wʉtna caá.
23713	MAT 15:11	Dios ã enechah, ñi jeémát yeebdíh ã yéejacan caá. Obohjeéhtih, ded pah ñi niijátboó yeebdíh ã yéejana caá, ã niijíp jĩ.
23715	MAT 15:13	—Obohjeéhtih, queét fariseowã wã íip Dios ã momca naáh panihnit ĩ jʉmʉchah, queétdih ã yoh beedábipna caá.