23221	MAT 1:8	Asaboó Josafat íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Josafatboó Joram íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Joramboó Uzías íip ãt jʉmʉp wʉt jĩ.
23268	MAT 3:7	Dawá fariseowã, saduceowãbʉt daabáát tʉ́ʉtʉdih ĩ jʉibínachah ennit, Juan queétdih nin pah ãt jípónih niijíp wʉt jĩ: “¡Maiwã panihnit yeejépwã jʉmna, peéh chãjat pínahdih ʉ́ʉm jweííhnitjeh caá! Obohjeéhtih, yeéb ñi yéej chãjatdih ñi cádahíhcat jíib Dios yeebdíh ã peéh chãjachah, ñi jéih jweicán niít.
23291	MAT 4:13	Caanjĩ́h jʉmniji Nazaret tʉ́tchimant bejnit, Capernaum tʉ́tchina ãt jʉibínap wʉt jĩ. Caán tʉ́tchi Galilea íim jwẽ́ejdih Zabulón, Neftalí ĩ jʉimenáíh baácji jʉmni tʉ́tchi ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caanná jʉibínit, Jesús ãt jʉmʉp wʉt jĩ.
23293	MAT 4:15	“Zabulón, Neftalí ĩ jʉimenáíh baácji, Jordán mʉj conanaamánt, íim pebh, Galilea wʉ̃t jʉmni baácdih dawá judíowã nihcannit ĩ jʉmna caá.
23323	MAT 5:20	Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt ‘Dios ã wʉtatdih jwĩ tʉ́i jepah beedána caá’, niijná yʉhna, ĩ tʉ́i chãjcan caá. Pánihna, Dios ã wʉtatdih yeébboodíh queét chah tʉ́i jepahat caá náahap. Pánih jepahcan, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi jʉibícan niít”, Jesús queétdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23459	MAT 9:11	Páant queét biícdih jwĩ jeéméchah ennit, biquína fariseowã jwiít Jesús ã bohénitdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: —¿Dépanih tigaá ñíih bohéni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hnit, yeejép chãjnit biícdih ã jeémp? ĩ niijíp jĩ.
23460	MAT 9:12	Páant ĩ niijíchah joinít, Jesúsboó queét fariseowãdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: —Tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hcannit cohnidih ĩpĩ́ bidcan caá. Wʉnnitjeh caá caandíh ĩ bidip. Pánihat pah ‘Weém yéejat wihcanni caá’, niíj jenah joinít, teo wáacni pínahdih ĩpĩ́ bidcan caá. Obohjeéhtih, ‘Wã yéejatdih jĩ́gahnit, wã tʉ́ʉt nʉʉ́míhna caá’, niíj jenah joinít caá teo wáacni pínahdih ĩ bidip. ‘Jwiít yeejépwã caá’, niíj jenah joinítdihjeh teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ĩ yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Dios naáwátdih naóh yapani ã niíj daacátjidih yeebdíh jéihyat caá náahap. ‘ “Nʉñʉ́pwãdih ñi mao cáo wʉ̃hatdih weém wã náahcan caá. Obohjeéhtih, bitadih ñi jĩ́gah en teo wáacatdih caá yeebdíh wã náah yacap”, Dios ã niijná caá’, ãt niíj daacáp tajĩ.Caán ded pah ã daacátjidih jéihyat tʉ́ʉt niijná, ñi jwʉ́ʉb bohénaá. Caán ã daacátji pah, jĩ́gah ennit, weém cã́acwãdih teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ã niijíp jĩ.
23464	MAT 9:16	Pánihna, ded pah jwĩ nʉowã ĩ wʉtatji ã́ih jáap bohéátjĩh fariseowã ĩ widíhichah enna, Jesús queétdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj bohénap jĩ: “Jáap yégueh chóo chocca naáh chóojĩh máa yégueh chóodih nah wai bʉ́ʉdhdat ã náahcan caá. Páant ñi chãjachah nihna, caandíh ñi chocat tʉ́ttimah, jiínt bejna, máa chóodih chah ãta yewa tagaá. Páant tigaá jwĩ nʉowã ĩ naáwátjidih wĩ́ih jáap bohéátjĩh wid naóhcat caá náahap.
23482	MAT 9:34	Obohjeéhtih, fariseowã mácah ĩ míic niíj wéhenap jĩ. —Nemépwã ĩ maáh ã wẽpatjĩh caá nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtʉp, ĩ míic niijíp jĩ.
23489	MAT 10:3	Felipe, Bartolomé, Tomás, weém Mateobʉt jwĩ jʉmʉp jĩ. Weémboó Romanowã ĩ maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hni wã jʉmʉp jĩ. Biíh Santiago, Alfeo wʉ̃ʉ́hbʉt ã jʉmʉp jĩ. Tadeo, Lebeo ĩ niíj wʉ̃t bʉ́ʉdhnibʉt ã jʉmʉp jĩ.
23560	MAT 12:2	Páant jwĩ ʉ́ʉcʉchah enna, jwĩjeéh bejnit fariseowã íijnit, Jesúsdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: —Jwiítdih ma joi jwʉ́hʉʉ́. ¿Dépanih tigaá jwĩ chooát yeó jáapdih yʉhna, ma bohénit ĩ teo? Pánih teona, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ĩ chãjap, ĩ niijíp jĩ.
23561	MAT 12:3	Páant ĩ niijíchah joinít, “Wã bohénit ĩ yap yohcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná, Jesús queét fariseowãdih nin pah ã niíj bóod chʉñʉp jĩ: —Davidji ã pej jʉmnitjĩh nʉʉgʉ́p wʉnna, Dioíh mʉʉná waadnít, sacerdotewã Diosdih ĩ wʉ̃hniji pandih ĩt jeémép wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán pan sacerdotewãjeh ĩ jeémát pínah ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Dios wʉtna, bitadih caán pandih ãt jeémát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. ¿Davidwã páant ĩ chãjatjidih Dios naáwátdih ĩ daácni nʉ́odih ñi bohécannit jĩí? Caán pandih ĩ jeéméchah yʉhna, ‘Ñi tʉ́i chãjcan beé’, Diosboó ãt niijcáp wʉt jĩ. Pánihat pah, bʉʉ nin trigodih ʉ́ʉc jeémpna, wã bohénitbʉt Diosdih ĩ yap yohcan caá.
23568	MAT 12:10	Caanjĩ́h téihya ágahni ã jʉmʉp jĩ. Pánihna, fariseowãboó Jesúsdih naóh yacat tʉ́ʉt niijná, caandíh nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: —¿Ma jenah joyóchah, jwĩ chooát yeó jáapdih Dios ã booaat tʉ́ʉt niít? ĩ niijíp jĩ.
23572	MAT 12:14	Páant Jesús ã booanachah ennit, fariseowã ĩ íij bac bejep jĩ. Pánih íij bac bejnit, ded pah Jesúsdih ĩ mao yohat tʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ĩt míic wéhenap wʉt jĩ.
23573	MAT 12:15	Pánihna, fariseowã caandíh ĩ mao yohíhatdih jéihna, Jesús jwiítdih biáboó ã nʉmah bejep jĩ. Páant jwĩ bejechah ennit, dawá jwiítdih ĩ péenap jĩ. Páant ĩ péenachah, nihat ĩ ʉb jʉ̃óhnit wʉnnitdih Jesús ã booanap jĩ.
23582	MAT 12:24	Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah joinít, fariseowãboó nin pah ĩ niijíp jĩ: “Nihcan caá. Nemépwã ĩ maáh Beelzebú ã wẽpatjĩhjeh caá nemépwãdih ã bacanap”, ĩ míic niijíp jĩ.
23596	MAT 12:38	Biíh láa mʉʉ́ diítboó jwĩ jʉmʉchah, biquína fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitjĩh waád jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niijíp yʉh jĩ: —Bohéní, jwiít cã́acwã jwĩ jéih chãjca naáhdih ma chãj jʉ́ʉtʉ́, meém Dios ã wahni yoobópdih ma jʉmatdih jwĩ jéihyat pínah niijná, ĩ niijíp jĩ.
23703	MAT 15:1	Tʉ́ttimah, Jerusalén tʉ́tchidih moón fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénit biícdih, Jesús pebhna jʉinít, caandíh nin pah ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ:
23714	MAT 15:12	Páant ã niiját tʉ́ttimah, jwiítboó caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: —Páant ma niijíchah joinít, queét fariseowã bʉ́dí ĩ íijna beé, jwĩ niijíp jĩ.
23715	MAT 15:13	—Obohjeéhtih, queét fariseowã wã íip Dios ã momca naáh panihnit ĩ jʉmʉchah, queétdih ã yoh beedábipna caá.
23742	MAT 16:1	Biíh láa fariseowã, saduceowã biícdih Jesús pebhna ĩ jʉibínap jĩ. Cã́acwã ĩ jéih chãjca naáhdih Jesúsdih ĩ chãjat tʉ́ʉtʉp yʉh jĩ, ã jepahcah, “Dios ã wahni nihcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná.
23753	MAT 16:12	Páant ã niíj naáwáchahna, jwiít jwĩ beh joyóp jĩ bʉca. “Pan paáát”, niijná, pan yoobátdih niijná ã chãjcap jĩ. Páant niijná, “fariseowã, saduceowãbʉt ĩ bohéátdih ñi joicá bojoó”, niijná ã chãjap jĩ.
23834	MAT 19:3	Páant jwĩ bejechah, jwiítdih jwãáhnit, biquína fariseowã nin pah Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ, ded pah ã jepahachah joinít, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná: —¿Jwĩ weha mána yaádhdih jwĩ yohochah, ãta tʉ́i taniít? ¿Dios ã wʉtatboó páant niít ã chãjat tʉ́ʉtʉp, ma jenah joyóchah? ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ.
23838	MAT 19:7	Páant ã niijíchah joinít, queét fariseowã nin pah ĩ jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ, páant mʉntih: —Meém páant ma niijíchah yʉhna, Moisésjeh nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Majeéh bólidih yohíhna, “Meém ma tʉ́icat enna, meemdíh wã yohna caá”, niíj daácnit, caántdih ñi wʉ̃hʉʉ́. Páant niíj daác wʉ̃hnit, majeéh bólidih ma yohochah, ã tʉ́ina caá’, Moisés ãt niíj daacáp tajĩ. ¿Páant ma niijíchah yʉhna, Moisésboó dépanih tigaá páant ãt niíj daácji? ĩ niijíp yʉh jĩ.
23896	MAT 21:1	Jerusalén tʉ́tchina tóah jʉibínit, Olivo wʉ̃t jʉmni pácahi jʉmni jeéboó jwĩ jʉibínap jĩ. Pánih jʉibí, pʉ́ʉh laab béjna, Betfagé wʉ̃t jʉmni tʉ́tchibitdih jwĩ tóah jʉibínap jĩ. Caanná jʉibínit, Jesús chénewã jwĩjeéh jʉmnitdih caán tʉ́tchina ã wahap jĩ.
23940	MAT 21:45	Páant ã niijíchah joinít, sacerdotewã ĩ maáta, fariseowãbʉt “Jwiítdih niijná caá ã chãjap”, ĩt niíj jéihyep wʉt jĩ.
23956	MAT 22:15	Páant ã niijíchah joinít, íijna, Dioíh mʉʉmánt bac bejnit, fariseowã nin pah ĩt míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: “¿Ded pah tigaá caandíh jwĩ niíj ʉʉ́bh joibí, mácah ã jepahachah, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná?” ĩt míic niijíp wʉt jĩ.
23975	MAT 22:34	Páant Jesús saduceowãdih ã tʉ́i jepahachah joinít, fariseowãboó ĩ míic wéhenap jĩ.
23982	MAT 22:41	Páant niíj péanit, Jesús jwʉh caanjĩ́h jʉmnit fariseowãdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ:
23989	MAT 23:2	“Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt caán ã wʉtatdih chah tʉ́i jéihnit jʉmna, yeebdíh ĩ wʉtna caá.
24000	MAT 23:13	Páant niíj péanit, nin pah fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdihbʉt Jesús ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: “¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Dios ã wʉtatdih ñi yee bohénachah joinít, Dios ã maáh jʉmʉpboó cã́acwã ĩ jéih waadcán caá. Pánih bohénit, yeebjéhbʉt waadcán, queét ĩ waádíhichah yʉhna, ñipĩ́ jãhna caá.
24001	MAT 23:14	“¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Diosdih tʉ́i maatápdih ʉʉ́bhna yʉhna, éemp wʉnnitíh mʉʉnádih ñipĩ́ dʉ́ʉc wáina caá. Pánih yeenit ñi jʉmat jíib bʉ́dí peéh chãjat yeebdíh ã jʉmbipna caá.
24002	MAT 23:15	“¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Yʉʉ́p jib bejnit, dawá cã́acwãdih ñipĩ́ bohéna caá, ñi jenah joyát pahjeh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Páant ĩ tʉ́ʉt nʉʉmʉ́chah, yeejép ñi chãjat chah queétdih ñi chãjat tʉ́ʉtna caá.
24010	MAT 23:23	“¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Dios ã wʉtatdih jepahna, ded chénat pah téihya chej jʉmni nʉ́onadih bíbohna, biíc nʉ́odih Diosdih ñipĩ́ wʉ̃hna yʉh caá.Obohjeéhtih, pánih wʉ̃hna yʉhna, biíh ã wʉtatna chah jenah joyát pínah ã jʉmʉchah yʉhna, caandíh ñipĩ́ joyáh bojna caá. Cã́acwãdih tʉ́i chãjatboodíh ñi jenah joicán caá. Queétdih ñipĩ́ jĩ́gah en teo wáaccan caá. Ded pah bitadih ñi niijátji pah ñipĩ́ chãjcan caá. Pánihna, Dios ã wʉtat pah, chej jʉmni nʉ́onadih caandíh wʉ̃hna, ã tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, biíh ã wʉtatdihbʉt jepahat caá náahap.
24012	MAT 23:25	“¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Ñíih pamapnadih, ñíih babhbat dahnadihbʉt jiimantjeh ñipĩ́ chocna caá, ã tʉ́i jígohat pínah niijná. Páant ñi chocochah yʉhna, diítboó bʉ́dí queí ã jʉmna caá. Caan pámap jiimantjeh ñi chocat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñi jʉmna caá. Tʉ́i jígohna yʉhna, ñi jenah joyát yeejép ã jʉmna caá. Ñi weñat pínahdihjeh chãjnit, tʉbit en ñinahnitbʉt ñi jʉmna caá.
24013	MAT 23:26	¡Yeéb fariseowã jéih encannit panihnit ñi jʉmna caá! Pánih jʉmna, ñi jenah joyátdih tʉ́ʉt nʉʉmnít, tʉ́iniboodíh ñi chãjaá. Pánih chãjna, yoobópdih tʉ́init ñi jʉmbipna caá.
24014	MAT 23:27	“¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Cã́ac yohopdih bóo mʉʉ dáhnabit tʉ́i baabní chítahjĩh ĩ ñáini panihnit ñi jʉmna caá. Cã́acwã caán yohopdih ĩ enechah, tʉ́i jígohni ã jʉmna caá. Páant jiimant tʉ́ini ã jígohochah yʉhna, ĩ yohni bácahji ã moopátdih queét ĩ jéih encan caá.
24016	MAT 23:29	“¡Yeéb Moisés ã wʉtatjidih bohénit, yeéb fariseowãbʉt bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Tʉ́i bohénit pah jʉmna yʉhna, tʉbit yee naóhnit caá ñi jʉmʉp. Tʉbit yeenit jʉmna, Dios naáwátdih naóh yapanitji, tʉ́i chãjnitjidihbʉt ñi oyatdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, queétdih ĩ yohopjidih ámohnit, tʉ́ini ñipĩ́ chãjna yʉh caá.
24126	MAT 26:3	Tʉ́ttimah, sacerdotewã ĩ chah maáh, Caifás wʉ̃t jʉmni pebhna bita jwĩ maáta biícdih ĩt míic wáacap wʉt jĩ.
24180	MAT 26:57	Jesúsdih teonitboó sacerdotewã ĩ maáh Caifáíh mʉʉná ĩt ʉb waad béjep wʉt jĩ. Jesúsdih naóh yacat tʉ́ʉt niijná, ã́ih mʉʉ́boó jʉmni míic wáacat tólihboó sacerdotewã ĩ maáh, caandíh nʉmp jʉmnit maáta, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, bita jwĩ maátabʉt ĩt míic wáac jʉibínap wʉt jĩ.
24260	MAT 27:62	Ã wʉnniji yeó jáap, chooát yeó jáap pínah jwĩpĩ́ ámohni yeó jáap ã jʉmʉp jĩ. Tʉ́ttimah bóo yeó jáapdih sacerdotewã ĩ maáta, fariseowãbʉt Maáh Pilato pebhna bejnit, nin pah ĩt niíj ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ:
24343	MRK 2:14	Pánih bohé bejna, Leví Alfeo wʉ̃ʉ́hdih ã tewat tólihdih ã chʉ́ʉdʉchah, ãt enep wʉt jĩ. Leví, jwĩ dée jʉmna yʉhna, Romanowã maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hni ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caandíh ennit, Jesús nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Wãjeéh ma pée jʉ̃ʉ́wʉ́, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchah joinítjeh, ñah ñʉh, ã́ih tewatdih cádahnit, Levíbʉt Jesúsjeéh ãt bejep wʉt jĩ.
24345	MRK 2:16	Páant queét biícdih Jesúswã ĩ jeémp chʉ́ʉdʉchah, Moisés ã wʉtatjidih bohénit fariseowã queétdih ĩt enep wʉt jĩ. —¿Dépanih tigaá yeejépwã, dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hnit biícdih Jesús ã jeémp? ã bohénitdih ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ.
24347	MRK 2:18	Caán láa Juan ã bohénit, fariseowãbʉt jwĩ nʉowã ĩ wʉtat pah ĩt jeémp jwʉhcap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, queét ĩ jeémp jwʉhcah yʉhna, Jesúswã páantjeh ĩt jeémép wʉt jĩ. Páant ĩ jeéméchah ennit, biquína Jesúsdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: —Juan ã bohénit, fariseowã ĩ bohénitbʉt, ĩ jeémp jwʉhcan caá, Dios queétdih ã wẽi enat pínah niijná. ¿Dépanih tigaá ma bohénitboó páantjeh ĩ jeémp? Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ.
24350	MRK 2:21	Ded pah jwĩ nʉowã ĩ wʉtatji ã́ih jáap bohéátjĩh fariseowã ĩ widíhichah enna, Jesús queétdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj bohénap wʉt jĩ: “Jáap yégueh chóo chocca naáh chóojĩh máa yégueh chóodih nah teo wai bʉ́ʉdhdat ã náahcan caá. Páant ñi chãjachah nihna, caandíh ñi chocat tʉ́ttimah, jiínt bejna, máa chóodih chah ãta yewa tagaá. Páant tigaá jwĩ nʉowã ĩ naáwátji wĩ́ih jáap bohéátjĩh widcat caá náahap.
24353	MRK 2:24	Páant ĩ ʉ́ʉcʉchah enna, ĩjeéh bejnit fariseowã íijnit, nin pah Jesúsdih ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: —Jwiítdih ma joi jwʉ́hʉʉ́. ¿Dépanih tigaá jwĩ chooát yeó jáapdih yʉhna, ma bohénitboó ĩ teo? Pánih teona, Moisés ã wʉtatjidih yap yohna caá ĩ chãjap, ĩt niijíp wʉt jĩ.
24363	MRK 3:6	Páant Jesús ã́ih téihyadih ã booanachah ennit, fariseowã ĩt íij bac bejep wʉt jĩ. Pánih íij bac bejnit, Herodeíh cã́acwã biícdih míic wáacnit, “¿Ded pah tigaá Jesúsdih jwĩ jéih mao yohbi?” queétjeh ĩt míic niijíp wʉt jĩ.
24373	MRK 3:16	Jesús nit docewãdih ãt ñíwip wʉt jĩ: Simón, Santiago, ã ʉ́ʉd Juan, Andrés, Felipe, Bartolomé, Mateo, Tomás, Santiago Alfeo wʉ̃ʉ́h, Tadeo, Simón Celote poómpdih bóo, Judas Iscariote ã ñíonit ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánihna, Jesús Simóndih Pedro ãt wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ. Santiago, ã ʉ́ʉd Juanjĩh Zebedeo weh ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. Queét waícanjeh íijnit ĩ jʉmʉchah enna, queétdih Boanerges Jesús ãt wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉp wʉt jĩ. “Boanerges” niijná, “Énoh panihnit”, niijná ãt chãjap wʉt jĩ. Judas Iscariote Jesúsdih eníhcannitdih dʉó wáini pínah ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Pánih queétdih ñío péanit, Jesús doce ã naáwát tʉ́ʉtnit pínahdih ãt nʉmah jwʉ́ʉb dei bejep wʉt jĩ.
24533	MRK 7:1	Jerusalén tʉ́tchimant bejnit, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt Jesús pebh ĩt míic wáac jʉibínap wʉt jĩ.
24534	MRK 7:2	Jwĩ nʉowã ĩ wʉtatji pahjeh, jeémát pínah jã́tih fariseowã, nihat bita jwĩ déewãbʉt jwĩpĩ́ téih chocop jĩ. Bií dée jíib chãjadih bejnitji mʉʉná jwʉ́ʉb jʉibínit, ĩ wʉtatji pahjeh téih choccan, jwĩpĩ́ jeémpcap jĩ. Pamapna, pʉʉbátna, jwĩ lajatjinadihbʉt jwĩpĩ́ chocop jĩ. “Dios páant caá ã náahap”, niíj jenah joinít, jwĩ nʉowã dawá biíh ĩ wʉtatjidihbʉt jwĩpĩ́ chãjap jĩ.
24537	MRK 7:5	Jesús pebh míic wáacnit, ã bohénit téih choccanjeh ĩ jeéméchah ennit, fariseowã Jesúsdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: —Jwĩ nʉowã ĩ wʉtatjidih yap yohnit, ma bohénit téih choccanjeh ĩ jeémpna caá. ¿Dépanih tigaá caandíh ĩ jepahcan? Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ.
24546	MRK 7:14	Páant fariseowãdih niíj péa, bita ãjeéh péenitdih ã pebh bid bojnit, nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Yeéb nihat wã naáwátdih tʉ́i joinít, ñi beh joyoó.
24566	MRK 7:34	Pánih teo jã́ha péanit, jeáboó chéi ennit, caolih jʉí jéena bojnit, “¡Efatá!” ãt niijíp wʉt jĩ. “¡Efatá!” niijná, “¡Ma wãtaá!” niijná ãt chãjap wʉt jĩ.
24580	MRK 8:11	Páant ĩ chʉ́ʉh jʉibínachah, fariseowã Jesúsdih jwãáhnit, caanjĩ́h ĩt míic wéhenap wʉt jĩ. Dios ã wẽpatjĩh Jesúsdih ĩt chãj jʉ́ʉtat tʉ́ʉtʉp wʉt yʉh jĩ, ã jepahcah, “Dios ã wahni nihcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná.
24659	MRK 10:2	Páant ã bohéát pónih, fariseowãbʉt ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jʉibínit, Jesúsdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ, ded pah ã jepahatdih joinít, caandíh ĩ naóh yacat tʉ́ʉt niijná: —¿Jwĩ weha mána yaádhdih jwĩ yohochah, ã tʉ́imi naniít? ¿Dios ã wʉtatboó páant niít ã chãjat tʉ́ʉtʉp, ma jenah joyóchah? ĩt niijíp wʉt jĩ.
24661	MRK 10:4	—‘Majeéh bólidih cádahíhna, “Meém ma tʉ́icat enna, meemdíh wã yohna caá”, niíj daácnit, caántdih ñi wʉ̃hʉʉ́. Páant niíj daác wʉ̃hnit, majeéh bólidih ma cádahachah, ã tʉ́ina caá’, Moisés ãt niíj daacáp tajĩ, fariseowã ĩt niíj jepahap wʉt jĩ.
24710	MRK 11:1	Jericó tʉ́tchimant bejnit, Jesús ã bohénit biícdih Jerusalén tʉ́tchina ĩt bejep wʉt jĩ. Caán tʉ́tchidih ĩ jʉibíát pínah jã́tih, Betfagé tʉ́tchibit, Betania tʉ́tchibitbʉt pebhbit ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Olivo dah jeé pʉ́ʉjdih bóo tʉ́tchina wʉt jĩ. Caánboó jʉibínit, chénewã ã bohénitdih caán bainí tʉ́tchina Jesús ãt wahap wʉt jĩ.
24755	MRK 12:13	Pánih bejnitji fariseowã ĩ maátaboó biquína ĩjeéh moondíh Herodesjeéh moondíhbʉt, Jesús pebhna wahna, caandíh ĩt ʉʉ́bh joyát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, Jesús mácah ã jepahachah, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná.
24916	MRK 15:21	Ĩ mao yohat pínah jeéboó bejnit, Simón, Cirene baácdih bóodih ĩt jwãááp wʉt jĩ. Simón Jerusalén tʉ́tchiboó jʉibína ãt chãjap wʉt jĩ. Caán Simón ã wehboó jwĩjeéh jʉmnit Alejandro, Rufojĩh ĩ jʉmna caá. Pánihna, queét ĩ íip Simóndih jwãáhnit, soldadowã caandíh Jesúíh cruzdih ĩt bewat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ.
24963	LUK 1:1	Wã dée Teófilo, weém Lucas meemdíh bainí wã naóh daácbipna caá. Jwĩ cãtíh Jesús ã chãjatjidih dawá cã́acwã ĩt daác jwíihip tajĩ.
24965	LUK 1:3	Páant ĩ bohéátdih joiníji weembʉ́t bʉʉ wã jéihyep bʉca. Pánih jéihnit, “Nin pah Teófilodih wã daác wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ibipna caá”, wã niíj jenah joyóp be.
25095	LUK 3:1	Tʉ́ttimah, Zacarías wʉ̃ʉ́h Juan behna, mʉʉ́ wihcapboó ã jʉmʉchah, Dios caandíh ãt jwíih naáwát tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Caán láa Roma tʉ́tchidih moón ĩ maáh Tiberio César quince jópchi maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Poncio Pilato Judea baácdih moón ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Herodes Galilea baácdih moón ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Ã ʉ́ʉd jeñé Felipe Iturea baácdih moón, Traconite baácdih moón biícdih ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Lisanias Abilinia baácdih moón ĩ maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Páant ĩ maáh jʉmʉchah, Anás Caifásbʉt sacerdotewã ĩ maáta ĩt jʉmʉp wʉt jĩ.
25130	LUK 3:36	Cainánboó Arfaxad ã wʉ̃ʉ́h ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Arfaxadboó Sem ã wʉ̃ʉ́h ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Semboó Noé ã wʉ̃ʉ́h ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Noéboó Lamec ã wʉ̃ʉ́h ãt jʉmʉp wʉt jĩ.
25193	LUK 5:17	Biíh yeó jáap Jesús cã́acwãdih ã bohénachah, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt ĩt joí chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ. Queét Galilea baácmant, Judea baácmant, Jerusalén tʉ́tchimantbʉt bejnit, ĩtát jʉibínap wʉt jĩ. Jesús ã bohénachah, dawá joiná ĩt chãjap wʉt jĩ. Dios cã́acwãdih booaat wẽpatbʉt Jesúsdih bʉ́dí ãt jʉmʉp wʉt jĩ.
25197	LUK 5:21	Páant ã niijíchah joinít, Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt íijnit, queétjeh nin pah ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ: “¿Dedé cã́ac tigaá nin? Diosjeh yéejatdih ã jéih yohna caá. Pánihna, ninboó cã́acjeh jʉmna yʉhna, ‘Ma yéejatdih wã yohna caá’, niijná, ‘Dios wã jʉmna caá’, niíj yeena caá ã chãjap”, queétjeh ĩt niíj jenah joyóp wʉt yʉh jĩ.
25206	LUK 5:30	Páant Jesúswã ĩjeéh ĩ jeéméchah ennit, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt queétdih ĩt íijip wʉt jĩ. Íijnit, Jesús ã bohénitdih nin pah ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: —¿Dépanihna queét dinero nʉʉmnítjeéh, yéej chãjnitjeéhbʉt jeémp babh tigaá ñi chãj? ĩt niijíp wʉt jĩ.
25209	LUK 5:33	Páant queétdih ã niiját tʉ́ttimah, queét Jesúsdih nin pah ĩt jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: —Dios ã wʉtat pah jwĩ nʉowã ĩpĩ́ jeémp jwʉhcap jĩ. Juan ã bohénitbʉt, fariseowã ĩ bohénitbʉt páant ĩ chãjna caá. ¿Dépanihna ma bohénitboó páantjeh ĩ jeémp? ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ.
25212	LUK 5:36	Ded pah jwĩ jeémp jwʉhcatdih jwĩ nʉowã ĩ wʉtatdih, ã́ih jáap bohéátjĩh fariseowã ĩ widíhichah enna, Jesús queétdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj bohénap wʉt jĩ: —Jáap yégueh chóo chocca naáh chóojĩh máa yégueh chóodih nah wai bʉ́ʉdhdat ã náahcan caá. Páant ñi chãjachah nihna, caandíh ñi chocat tʉ́ttimah, jiínt bejna, máa chóodih chah ãta yewa tagaá. Páant tigaá, jwĩ nʉowã ĩ naáwátjidih, wĩ́ih jáap bohéátjĩh wid naóhcat caá náahap.
25217	LUK 6:2	Páant ĩ chãjachah ennit, biquína ĩjeéh bejnit fariseowã íijnit, Jesúsdih nin pah ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: —¿Dépanih tigaá jwĩ chooát yeó jáapdih yʉhna, ma bohénit ĩ teo? Pánih teona, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ĩ chãjap, ĩt niijíp wʉt jĩ.
25222	LUK 6:7	Moisés ã wʉtatjidih bohénit, fariseowãbʉt Jesúsdih ĩt en ñʉʉnʉ́p wʉt jĩ. Chooát yeó jáapdih yʉhna, Jesús téihya ágahnidih ã booanachah, caandíh naóh yacat tʉ́ʉt niijná, eníhna ĩt chãjap wʉt jĩ.
25230	LUK 6:15	Mateo, Tomásdihbʉt ãt ñíwip wʉt jĩ. Biíh Santiago Alfeo wʉ̃ʉ́hdih ñío, biíh Simón Celote poómpdih bóodih ñío,
25294	LUK 7:30	Obohjeéhtih, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt, Juandih daabáát tʉ́ʉtcan, Dios queétdih ã náah yacat pínahdih ĩt náahcap wʉt jĩ.
25300	LUK 7:36	Biíh yeó jáap biíc fariseo, Simón wʉ̃t jʉmni, Jesúsdih ãt nʉmah jeémép wʉt jĩ. Ã́ih mʉʉná jʉibínit, Jesús ãjeéh ãt jeémép wʉt jĩ.
25511	LUK 11:37	Jesús queétdih ã naóh péanachah, biíc fariseo Jesúsdih ã́ih mʉʉ́boó nʉmah jeémédih ãt bejep wʉt jĩ. Caanná waád jʉibínit, ĩ jeémát tʉ́ʉt niijná, Jesúswã ĩt jʉibí chʉ́ʉdʉp wʉt jĩ.
25512	LUK 11:38	Dios queétdih ã tʉ́i wẽi enat pínah niijná, queét judíowã ĩ jeémát pínah jã́tih ĩ nʉowã ĩ wʉtatji pah ĩpĩ́ téih chocop wʉt jĩ. Obohjeéhtih, Jesúsboó waadnít, queét ĩ wʉtatji pah téih choccanjeh ã jeéméchah enna, caandíh nʉmah jeémpni fariseoboó bʉ́dí ãt en wʉ́hi bejep wʉt jĩ.
25513	LUK 11:39	Páant ã en wʉ́hi bejechah ennit, Jesús nin pah caandíh ãt niíj naáwáp wʉt jĩ: —Yeéb fariseowã ñíih pamapnadih, ñíih babhbat dahnadihbʉt jiimantjeh ñipĩ́ chocna caá, ã tʉ́i jígohat pínah niijná. Páant ñi chocochah yʉhna, diítboó bʉ́dí queí ã jʉmna caá. Caan pámap jiimantjeh ñi chocat pah, yeebbʉ́t biíc yoobó ñi jʉmna caá. Ñi tʉ́i jígohna yʉhna, ñi jenah joyát yeejép ã jʉmna caá. Ñi weñat pínahdihjeh chãjnit, tʉbit en ñinahnitbʉt ñi jʉmna caá.
25516	LUK 11:42	“¡Yeéb fariseowã bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Dios ã wʉtatdih jepahna, ded chénat pah téihya chej jʉmni nʉ́onadih bíbohnit, biíc nʉ́odih caandíh ñipĩ́ wʉ̃hna yʉh caá. Obohjeéhtih, pánih wʉ̃hna yʉhna, biíh ã wʉtatnadih ñipĩ́ joyáh bojna caá. Cã́acwãdih tʉ́i chãjatboodíh ñi jenah joicán caá. Diosdih ñi oyatdihbʉt ñipĩ́ jenah joicán caá. Dios ã wʉtat pah, chej jʉmni nʉ́onadih caandíh ñi wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, biíh ã wʉtatdihbʉt jepahat caá náahap.
25517	LUK 11:43	“¡Yeéb fariseowã bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉ́boó waád jʉibínit, waáwápna ñipĩ́ chʉ́ʉdna caá, nihat cã́acwã yeebdíh ĩ wẽi enat pínah niijná. Tʉ́tchi tacboó bií dée jíib chãjat jʉʉ́hna bejnit, cã́acwã yeebdíh ĩ wẽi jwãáátdih ñipĩ́ náahna caá.
25518	LUK 11:44	“¡Yeéb fariseowã bʉ́dí yeejép ñi yapbipna caá! Yeéb cã́ac tacchiana panihnit ñi jʉmna caá. Cã́acwã baác diítboó jéih en waadácan, caán tacchianajih yáac chʉ̃i bejna, ĩ yohniji yagáp ã jʉmatdih ĩ jéih encan caá. Caan pánihat pah cã́acwã ñi bohéátdih joinít, ñíih caolihdih jéihcan, ñi jenah joyát yeejép ã jʉmatdih ĩ jéihcan caá”, Jesús queét fariseowãdih ãt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ.
25519	LUK 11:45	Páant fariseowãdih Jesús ã niíj jʉ̃ihñʉchah joinít, Moisés ã wʉtatjidih tʉ́i jéihni jwʉh nin pah Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ: —¿Bohéní, queétdih páant niíj jʉ̃ihna, jwiítdihbʉt jʉ̃ih niít ma chãjap? ãt niijíp wʉt jĩ.
25527	LUK 11:53	Queétdih páant niíj jʉ̃ih péanit, Jesús ãt bac bejep wʉt jĩ. Páant ã bac bejechah, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénit biícdih Jesúsdih naóh yacat tʉ́ʉt niijná, yeejép ã jepahachah joííhna, tʉbit caandíh ĩt ʉʉ́bh joí ñʉʉ́n pée bac bejep wʉt jĩ.
25618	LUK 13:31	Páant ã niíj péanachahjeh, biquína fariseowã Jesús pebhna jʉibínit, nin pah ĩt niijíp wʉt jĩ: —Herodes meemdíh ã mawíh pã́ina caá. Pánihna, biáboó ma jwei béjeé, caandíh ĩt niijíp wʉt jĩ.
25623	LUK 14:1	Biíh chooát yeó jáapdih fariseowã ĩ maáh ã́ih mʉʉná Jesúsdih nʉmah jeémédih ãt bejep wʉt jĩ. “¿Ded pah caá ã chãjbi?” niijná, caán mʉʉdíh moón caandíhjeh ĩt tʉ́i en ñʉʉnʉ́p wʉt jĩ.
25625	LUK 14:3	Caandíh ennit, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdih, fariseowãdihbʉt nin pah Jesús ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: —¿‘Chooát yeó jáapdih tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hnitdih ñi booanaá’, Moisés ãt niijnít jĩí? ãt niijíp wʉt jĩ.
25627	LUK 14:5	Pánih booa péanit, queét fariseowãdih ãt jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joí jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ. —Jwĩ chooát yeó jáapdih ñi wʉ̃ʉ́h, ñíih momo jiwibʉt íitna ã bʉʉg yác bejechah, yeéb ñita ʉb pʉ́ʉh laabácan taniít. ¿Páant ñi chãjat, tewat nihcan niít? ãt niijíp wʉt jĩ.
25629	LUK 14:7	Jesús fariseoíh mʉʉná waadnít, bita ã nʉmah jeémpnit pínahboó waád jʉibínit, waáwápna ĩ chʉ́ʉdat pínahdih ĩ ñíwichah, Jesús ãt enep wʉt jĩ. Páant ĩ ñíwichah ennit, queét nihatdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:
25659	LUK 15:2	Páant ĩ jʉibínachah ennit, fariseowã, Moisés ã wʉtatjidih bohénitbʉt íijnit, queétjeh nin pah ĩt míic niijíp wʉt jĩ: —Nin newé yeejépwãdih tʉ́i wẽi jwãáhnit, ĩjeéh ãpĩ́ jeémpna caá, ĩt niijíp wʉt jĩ.
25703	LUK 16:14	Páant ã niijíchah joinít, fariseowã dawá bií déedih bidnit jʉmna, caandíh ĩt dehwep wʉt jĩ.
25740	LUK 17:20	Biíh yeó jáapdih fariseowã Jesúsdih nin pah ĩt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: —¿Débólih tigaá nin baácboó Dios ã maáh jʉm jwíihbi? ĩt niijíp wʉt jĩ. —Dios ã maáh jʉmatdih yeéb cã́acwã ñi jéih encan caá.
25767	LUK 18:10	“Chénewã Diosdih ʉʉ́bhna ĩ chãjap be. Biíc fariseo ã jʉmʉp be. Biíh Romanowã ĩ maáh ã wʉtni dinerodih ʉʉ́bhni ã jʉmʉp be.
25768	LUK 18:11	Pánihna, fariseo ñʉhnit, nin pah Diosdih ã niíj ʉʉ́bʉ́p be: ‘Weém bií déedih nʉʉmní, yaádhdih yéej chãjni nihcan caá. Nin Romanowã ĩ maáh ã wʉtni dinerodih ʉʉ́bhni ã yéej chãjat pahbʉt wã chãjcan caá. Bita ĩ yéej chãjat pah wãpĩ́ chãjcan caá. Pánih tʉ́i jʉmna, “Tʉ́ina caá”, meemdíh wã niijná caá.
25769	LUK 18:12	Weém semana jʉmat pah chéne yeó jáap jeémp jwʉhcanjeh, wãpĩ́ ʉʉ́bhna caá. Ded cien dinero jʉ́dʉdih wã jíib ʉbna, diez jʉ́ʉdʉdih meemdíh wãpĩ́ wʉ̃hna caá. Ma wʉtat pahjeh wãpĩ́ tʉ́i chãjna caá’, fariseo ã niíj ʉʉ́bʉ́p be.
25771	LUK 18:14	Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Caán dinerodih ʉʉ́bhni ã́ih mʉʉná ã jwʉ́ʉb bejechah, ‘Caán tʉ́ini caá’, Dios caandíh ã niíj enep be. Obohjeéhtih, fariseoboodíh ‘Caán tʉ́ini caá’, Dios ã niíj encap be. ‘Weém tʉ́ini, dedé yéejat wihcanni caá’, niijnídih ‘Meém tʉ́icanni caá’, Dios ã niíj enna caá. Obohjeéhtih, ‘Meemjéh caá tʉ́ini. Weém yéejni wã jʉmʉchah, weemdíh ma jĩ́gah en teo wáacá’, niijníboodíh Dios ã wẽi enna caá”, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ.
25829	LUK 19:29	Pánih tóah pʉ́ʉh laab béjnit, Betfagé wʉ̃t jʉmni, Betania wʉ̃t jʉmni tʉ́tchina pebh, Olivo Jeé pʉ́ʉjdih ĩt jʉibínap wʉt jĩ. Pánih jʉibínit, Jesús chénewã ã bohénitdih wahnit, nin pah queétdih ãt niijíp wʉt jĩ:
25839	LUK 19:39	Páant ĩ niíj wẽi ejechah joinít, ĩjeéh péenit fariseowã nin pah Jesúsdih ĩt niíj jʉ̃ihñʉp wʉt jĩ: —¡Bohéní, páant bóojeh! Ma bohénitdih ma ej cádahat tʉ́ʉtʉ́, ĩt niijíp wʉt yʉh jĩ.