23216	MAT 1:3	te Peresi te Sara nenom Yura te yai surai manom Tema te Esaron nem Peresi te Uram nem Esaron
23222	MAT 1:9	te Yotam nem Usaia te Easi nem Yotam te Esekaiya nem Easi
23223	MAT 1:10	te Manasa nem Esekaiya te Emon nem Manasa te Yosaia nem Emon
23226	MAT 1:13	te Apiu nem Serapape te Eraiakim nem Apiu te Eso nem Eraiakim
23227	MAT 1:14	te Satoki nem Eso te Eki nem Saroki te Eriyu nem Eki
23228	MAT 1:15	te Eriesa nem Eriyu te Matan nem Eriesa te Yakopo nem Matan te Yosefe nem Yakopo.
23230	MAT 1:17	Ena Aparam ariyoma moi winga ure Dawiri moingui tei fuka dinga ariyoma okonom koro koro muruwo te kaunom suwo suwo. Te Dawiri ariyoma muruwo moi winga ure kakom i yokamai kan iki Bapiron fainga fuka dinga ariyoma okonom koro koro muruwo te kaunom suwo suwo. Te kakom i Bapiron iki kan fainga moi winga ure Mesia kui nongua kakom i fuka dungua ariyoma okonom koro koro muruwo te kaunom suwo suwo.
23234	MAT 1:21	Ena opai wam kui nowangore yaromi ariyoma bianom fanangua kore de erowangua iran ne gan i kam ‘Yesuye,’ diro,” nuwi kokonan gan di tome.
23235	MAT 1:22	Komari Ari Wanopanom di tongoro kam mapunom yai boime. Epenai tai ta muruwo epe beingoro kam mapunom mukom faimie.
23236	MAT 1:23	Komari kam mapunom yai epe boime, “Yai kau eikengua oparom gan miriyomdi moiro wam kui nowangoro yaromi kam Emanue enaime,” boime. Gan kam mapunom i epe: Yai Gumam nonon ama moipunie.
23237	MAT 1:24	Ena Yosefe wi fairo ariro Ari Wanopanom nuwi kokonan gan di tonguamere epe beiro Maria iro moime.
23239	MAT 2:1	Eroti kiapanom bengua yai ori moingua kakom i Maria wam Yesu Beterem iki birom ori kei faingi tei kui nome. Te Beterem i Yura ari ikinom akainom suna tei dume. Maria wam kui nongoro ena okome kui mokome mapunom finga ari aro moko ungui koro ime moinga ma dere u Yerusarem ure
23241	MAT 2:3	kiapanom bengua yai ori Eroti ka i firo niki de fire gam nouro dungoro te ari yai opai Yerusarem tei moinga muruwo ama ganom nouro dime.
23242	MAT 2:4	Ena Eroti yaromi Yai Gumam fi mun ei teinga ari ori te ka di guwo dungua nuwi si ereinga ari u boire “Ure kuku boiyo” di erere winga “Mesia yaromi amai kui nowame?” dire mina wako erongoro
23245	MAT 2:7	Ena iran Eroti ari kui mokome finga yokamai u boire “Nenen mora wiyo,” u boi erere winga “Tora kakom kui mokome i fuka dume,” diro mina wako erere yokamai kanom fire
23250	MAT 2:12	Ena kuwandi Yai Gumam ari yokamai ka di erere “Ne yokamai inako dere Eroti moingui tei kiyo,” di erongoro yokamai kon ta dungui tei fure ikinomdi fime.
23251	MAT 2:13	Ari yokamai fu deingoro Yosefe kuwan kanonguai Ari Wanopanom nuwi kokonan gan ta uro “Epena arire gan te mam endire Isipi man tei tongi fo. Ena ne Isipi tei moingoro te okome na ‘Yura akai fo,’ di erowaye. Epena Eroti gan wandou uro ‘Si goraye,’ diro bemie,” di tongoro
23252	MAT 2:14	ena Yosefe giruwangua kakom ariro gan te mam endiro ena Isipi fure tei moingoro okome Eroti mora goime.
23254	MAT 2:16	Ena Yesu nem mam Isipi yo moingi ena ari kui mokome mapunom finga yokamai Eroti gumam bawingoro yaromi dem miriyom eriyom mokore ena ari suwo koropane ewi Beterem akai teina koro koro tei dere, “Ne yokamai fure gan gawo noniki suraiye i dekenainga muruwo ei goiyo,” di erome. Koma Eroti yaromi ari kui mokome mapunom finga yokamai “Tora kakom kui mokome fuka dume?” diro mina wako erere ka i fire iran epena epe beme.
23255	MAT 2:17	Ena epe bengoro komari ka mapunom yai Yeremaia boingua epena mukom faimie. Yaromi epe boime,
23257	MAT 2:19	Ena okome Eroti mora goingoro Yosefe Isipi akai moire kuwan kanongua Ari Wanopanom nuwi kokonan gan ta ure
23258	MAT 2:20	“Yaromi koma ‘Ne yokamai fure gan si goiyo,’ dungua yaromi epena mora goime. Ena ne arire gan te mam endire Isirae man tei fo!” di tongoro
23260	MAT 2:22	Yaromi Isirae mansinom ure “Eroti wam Akereya epena Yura ari kiapanom bengua yai ori moimia,” ka dinga fire kuri firo “Akai tei kei fanapunga kuri fiye,” diro moingua te kuwandi Yai Gumam ka di tongoro iran Yosefe Gariri akai suna tei furo
23266	MAT 3:5	Ena Yerusarem ari te Yuria ari muruwo te ari Yoran nuwi teina moinga yokamai muruwo u Yoane moingui tei ure
23269	MAT 3:8	Ena ne yokamai bianom ma dere nomanenom si awa towainga iran si awa teinga mapunom nokapu beiyo. Ne yokama epe benaingere ena Yai Gumam kura kam di erekename.
23271	MAT 3:10	Epena eri dunguamere epe ne yokamai moinga ena ari eri i di mapunomdi gerowaime. Eri muruwo mukom nokapu koikengua ari gere ire fiasi e dongua deime.
23275	MAT 3:14	te Yoane yaromi “Tora bengoro ne na moiki tei ungoro na nuwi bui erowaye! I faikeme. Ne nuwi bui narowanie. Ena ne nomane awa to,” di tongoro
23276	MAT 3:15	“E e, epena na dikamere ne epe beyo. Nonon epe beire Yai Gumam yo tongua mapunom muruwo dourom borapune,” di tongoro iran Yoane Yesu kam gore di tome.
23277	MAT 3:16	Ena Yoane nuwi mora bui tongoro Yesu yaromi nuwiri tei ma dero moko ungoro kamun giram koingoro ena Yai Gumam Murom Sumuna ako sunguamere kapu kunuma epe mere Yesu kanunguai te Murom Sumuna u Yesu moingui tei ungoro
23280	MAT 4:2	Ena Yesu kua kopuna moi tongua aro kakom 40 te kama kakom 40 fungoro ena meran goingoro
23285	MAT 4:7	“Ka mapunom ama dumia, ‘Ari Wanopanom i ne Yai Gumanum moimie. Ena iran ne “Yai Gumam yo, ne epe bei naro,” yo epe dikeyo,’ ama dumie,” Yesu di tome.
23289	MAT 4:11	Ena iran Satan yaromi Yesu moingui tei ma dongoro te Yai Gumam nuwi kokonan gan yokamai ure Yesu akire di teime.
23295	MAT 4:17	Ena epena kakom Yesu ka di mari dero, “Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua kakom i teina ungoro iran ne yokamai nomanenom si awa teiyo!” epe di erome.
23296	MAT 4:18	Yesu nuwi dian i kam Gariri dingi bunamdi yaromi wanero auwom emerom surai ekanumie. Yai ta i kam Saimon te yaromi kam ta Pita ama dinga, te yaromi emerom Enduru ama moime. Yokamai surai nuwi kapu singa gaiyom fiasi nuwiri dere te nuwi kapu wan doure suware kokonan beipikoro
23299	MAT 4:21	Yesu yaromi nuwi dian koro wan furo auwom emerom surai ama ekanume. Yai ta i kam Yemesi te emerom Yoane ama moime. Surai nenom Sepeti. Ena yai suraiye nuwi kopare moingi tei nuwi kapu singa gaiyom bei kun dai moingoro te Yesu yai surai “Wiro,” di erongoro
23301	MAT 4:23	Ena Yesu Gariri man man wan fure ka mapunom nuwi si ereinga ikom munmane ikai furo ari ka nuwi si erero te Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua gunom kam i ama di mari de erere te ari nupi fainga te ganomdi tai mapunom mapunom gainga bei nokapu de erome.
23303	MAT 4:25	Ena ari munmane wom Gariri ari te Dekapori ari te Yerusarem ari te Yuria ari te ari Yoran nuwi koro fainga yokamai muruwo Yesu mouwomdi fime.
23306	MAT 5:3	“Ne yokamai nomanenom inokore ei oropo deinga ne yokamai mun fiyo! Epe beingoro Yai Gumam kiapanom bei erowame.
23314	MAT 5:11	Ena ne yokamai mounamdi unaingoro te ari kanere ena ure ka niki dongua di erere te bei niki de erere te ka kasu wom di erowainga kakom i ne yokamai mun fiyo!
23315	MAT 5:12	Koma ka mapunom ari moinga te koma ari kupa eingamere epe ari nenen kupa eimie. Ena iran ne yokamai meinanom ori wom kamundi dunguai inainga ena mun ori wom fiyo,” Yesu epe di erome.
23316	MAT 5:13	Ena Yesu ka ta di erome, “Te ne yokama Yai Gumam kam gore dingere ena Yai Gumam ne yokama endire ari muruwo mansinomdi moingi suna engamere epe ari fui iro kua kopuna beime. Ena fui dorimin tongua bi duwangua nonon nokapu tokoi beikenapune. Fui epe bengua i faikeme. Te ari yokamai ma dere fui boromdi wanime.
23319	MAT 5:16	Epe wom ne yokamai mapunom epe kewa dongua ari gumanomdi tei dowaimie. Ena ne yokamai tai mapunom nokapu beinga ari kanere ena ne yokamai nenom kamundi moingua kam akire duwaimie,” epe di erome.
23321	MAT 5:18	Ne yokamai fiyo. Man kamun yo dunguairai ka mapunom muruwo i goukenangoro te ka mapunom gawo gera i ama goukenamie. Ena okome man kamun tai ta ta muruwo gounangua kakom tei ka mapunom i ama gouname.
23325	MAT 5:22	Ena epena na ne yokamai di erowaiye, ‘Nenta ariyoma niki de fi towangua yaromi ka kori gawo toka boromdi di towaimie. Te nenta furo ariyom ka niki dowangua di towangua yaromi kaunsel ka kori ori di towaimie. Te nenta furo ariyom “Ne du dinga yai moinie,” di towangua yaromi e dongua akaiyom nangua teina moime,’ di ereye.
23326	MAT 5:23	Ena ne mun fire Yai Gumam towanga tai ta ta ire fure fi mun ei teinga iki ori tei fure teinga akai fure moire ‘Na arinam bei niki de teye,’ inokore eire
23328	MAT 5:25	Ena yai ta ne ka kori di erowaro benangore koma ne surai nomanenom towane kene kene eire eiro! Ne epe beikenangere yaromi ne endiro furo ka kori finga yarom towangoro te yaromi ne endiro furo kiminem ari erowangoro te yokamai ne endiro fure kan iki de erowaimie.
23330	MAT 5:27	Ena Yesu tokoi di erome, “Ne yokamai ka koma ari dinga fime. Yokamai epe dime: ‘Ne fure yai opai kau einga bei niki dekeyo!’ dime.
23335	MAT 5:32	Epe dimba epena na ne yokamai di ereiye. ‘Yai ta bei moiro efem biyai kau einga bei niki dekengua oparomi awi dowangua ena yaromi efem biyai akire di tongoro oparomi tokoi kau enangua koma kau einga bei niki dome. Te yai ta furo opai awi dowangua oparomi kau enangua yaromi ama yai opai kau einga bei niki dome,’ epe di ereiye,” Yesu epe dume.
23336	MAT 5:33	Ena Yesu ka ta ari di erome. “Ne yokamai ka koma ari dinga mora fime. Yokamai epe dime, ‘Ne “Na epe benaiye” dire okom koiro te okome “Na epe beikenaiye” dingoro mapunom i beikeyo. Nemane. Ne “Na epe benaiye,” diro okon koiro duwanga epe beyo! Ari Wanopanom kanere mun firame,’ koma epe dime.
23337	MAT 5:34	Ena epena na ne yokamai di ereiye, ‘Okonom koire kawom duwainga epe beikeiyo. Kamun akai i Yai Gumam kiapam bei norongua akaiyom dungua ena okonom koi kamundi dere “Kawom duwaye,” dinga epe beikeiyo.
23340	MAT 5:37	Ena ne yokamai “O” duwaimbo te “E e” duwaimbo epe diyo. Te ne yokamai ka ta ama duwainga ka i Satan niki dongua yaromi di erome,’ epe di ereiye,” Yesu dume.
23341	MAT 5:38	Ena Yesu tokoi di erome, “Koma ka dingi ne yokamai fime. Ka i epe: ‘Yaromi ne okonum murom bei dowangore ena ne yaromi okom murom bei dowanie. Te yaromi ne kinum okore dowangua ena ne yaromi kiom okore dowanie,’ ka i epe dime.
23342	MAT 5:39	Te epena na ne yokamai di ereye, ‘Yaromi ne yokamai tai ta niki dongua bei erowangua ne yokamai tai ta niki dongua mokom bai tekeiyo! Ena nenta ne fanandi einangore ena ne fanan koro awa teingoro eimbo.
23347	MAT 5:44	Ena epena na ne yokamai ka ta di ereye, ‘Ne yokamai kianom morainga yokamai mun fi ereiyo. Te ari uro ne yokamai bei niki de erowaingai Yai Gumam ka make ei tere “Yai Gumam yo, yokamai akire di ero,” epe diro ka make ei teiyo!
23352	MAT 6:1	Ena Yesu tokoi ka dume. “Ari yokamai ne kaningai ena ari gumanomdi ne yokama tai nokapu mapunom mapunom i benaingere i faikeme. Te ne yokamai epe benaingere nenom kamundi moingua meina erekename.
23353	MAT 6:2	Iran ne ari yokamai guwai gai dikengua moinga yokamai akire di erere tai erowanga kakom i u boingua yai ewi koma dekeyo. Kasu beinga ari epe beire u boingua yai ewi deingoro ka nuwi si ereinga iki fure bo kon mori fure u boime. Yokamai ‘Ari na kanam akire duwaime,’ di fire epe beime. Ena ‘Yokamai meinanom mora imie,’ na kawom di ereye.
23355	MAT 6:4	Iran ne tai nokapu i benga eke dowamie. Ena ne nenum tai eke dero dungua kanongua i moire yaromi ne meinanum erowamie,” Yesu dume.
23356	MAT 6:5	Te Yesu yaromi ka ta di eromie. “Te ne yokamai ka make enaro benainga ne yokamai kasu beinga ari epe mere beikeiyo. Yokamai ‘Ari yokamai nokanaime,’ diro ka mapunom nuwi si ereinga ikom fure arire ka make enaro te konmori bunamdi moire ka make enaro mun fime. Ena yokamai meinanom mora imie. Na kawom di ereye.
23358	MAT 6:7	Ena ne yokamai ka make enaro benainga ka mapunom ikai faikengua munmane unanan dikeiyo. Ari nenta moingua epe dunguamere ‘Na ka munmane duwaika Yai Gumam firame,’ epe di fime.
23359	MAT 6:8	Ne yokamai ari beingamere epe beikeiyo. Ne yokamai tai ta fai erekenguai nenom mora kanomie. Ena ne yokama ka munmane dikeiyo.
23367	MAT 6:16	Ena Yesu tokoi dume. “Ne yokamai ‘Yai Gumam kam make ei towapunga iran kua kopuna moi towapune,’ duwainga ena kasu beinga ari giranom gumanom koingamere epe koikeiyo. Kasu beinga yokamai giranom gumanom eriyom mokore epe beingoro te ari kanere ‘Kopuna nekenaro bemie,’ dime. Ena yokamai meinanom mora imie. Na kawom di ereye.
23369	MAT 6:18	Epe bengoro ari kanere ‘Kua kopuna moi tomie,’ dikenaingore te ne nenum ari ikankeinga yaromi furo ne eke dero benga tarom kanere meinanum erowamie,” Yesu dumie.
23371	MAT 6:20	Ena ne yokamai tainom nokapu kamundi kuku boiyo. Kamundi tei kitai nekeingoro te kiren sikengoro tai ta ta bei niki dekengoro te ari tai ta ta kunei nekeime.
23372	MAT 6:21	Ne tainum nokapu dungua akai tei ne nomanenum ama morame. Ena ne yokamai tainom nokapu kamundi kuku boi eiyo,” Yesu mouwomdi finga ari epe di erome.
23373	MAT 6:22	Te Yesu ka ta dumie. “Ne nomanenum i epe kewa denum minum ikai dome. Ena ne nomanenum i akai nokapu bei moranguai ena ne denum minum muruwo kewa dowame.
23374	MAT 6:23	Te ne nomanenum i niki duwangua ena ne denum minum i muruwo si boramie. Ena iran kewa ne denum minum ikai koi dowanguairai si borangoro ne denum minum i ori wom si borame,” epe dumie.
23375	MAT 6:24	Te Yesu tokoi dume, “Nenta kiapam yai ori surai kokonan bei erekenamie. Yaromi epe benangua yai ori ta mun fi tero te yai ori ta i niki de fi towame. Te yai ori ta gore di tero te yai ori ta gore di tekename. Ena yai ta ‘Na Yai Gumam kokonan towane benaye,’ diro te ‘Na kongo ori towane ako nowaye,’ ama epe duwangua i faikeme,” dume.
23376	MAT 6:25	Ena Yesu tokoi dume. “Iran na ne yokama ka ta di erowaiye. Ne yokamai kopuna te nuwi gai finga i ‘Ne goikenaro beiye,’ di fire inokore munmane eikeiyo. Ne yokamai kawom morainga i kopuna towane neimo? Ma deiyo! Yai Gumam kam ama neime. Te ne yokamai kawom morainga i ganom gai towane fimo? Ma deiyo! Ne ganom dinom i fire te Yai Gumam kam ama gore dume.
23377	MAT 6:26	Ena ne yokama kapuka kaniyo. Yokamai kui mukom woikere te kopuna kuku boire ikinom ikai eikeimie. Epe beikeingoro ena ne yokamai nenom kamundi moingua yaromi kapuka kopuna eromie. Ne yokamai kapuka yokamai bire ereime.
23380	MAT 6:29	Ena ne yokama ‘Koma Soromon yaromi gaiyom te guwai gai munmane nokapu ako nome,’ epe dime. Te na ne yokama di ereiye, ‘Faruwa nokapu wom dumba Soromon yaromi gaiyom nokapu wom dikemie,’ di ereiye.
23381	MAT 6:30	Te epena kui tai moro mokongua ena ongo kui waure fiasi e donguari dowaimie. Kui dunguamere epe moinga Yai Gumam eken bei eromie. Ena Yai Gumam ne yokamai ama kenom bei erowamie. Ne yokamai nomanenom gawo gera fi kun daire moime.
23384	MAT 6:33	Ena ne yokamai Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua akaiyom koma inokore eire te Yai Gumam yo tongua mapunom dourom boiyo! Ena ne yokamai epe benaingoro Yai Gumam tai ta muruwo ama erowamie.
23386	MAT 7:1	Ena Yesu mouwomdi finga ari tokoi di eromie. “Ne yokamai ari mapunom niki dongua beinga yoporam boiro ipu si erowainga ena Yai Gumam ne yokamai mapunom niki dongua beinga yoporam boiro ipu si erowame.
23389	MAT 7:4	Ne okonum muromdi ipo eri duwarom ori dungua te tora bengoro ne emenum ‘Emenamyo, ne okonum muromdi ipo tai moro gawo ta dungua na bei dowaro beiye,’ di tenie?
23392	MAT 7:7	Te Yesu ka ta dume. “Ne yokamai ka make ei teinga mina wako teiyo! Ena yaromi erowamie. Te ne yokamai wan fure kan goi iyo! Ena ne yokama kanaimie. Te ne yokamai kori gumam gure diyo! Ena Yai Gumam kori yauname.
23393	MAT 7:8	Ena nenta mina wakonangua yaromi tarom inamie. Te nenta tai wan fure kan goi inangua yaromi kanamie. Te nenta kori gumam gure duwangua Yai Gumam kori yau towame.
23394	MAT 7:9	Ena nenta wam ‘Auwo, kaime dori i naro,’ duwangoro ena yaromi kongo wom iro wam towamo? Ma deiyo!
23398	MAT 7:13	Ena ka ta dume. “Konmori e dongua guwom akai funguai kon kori gumam i ori wom dungoro te konmori i wara gai ori wom fungoro ena ari munmane konmori i fime.
23404	MAT 7:19	Eri muruwo mukom nokapu koikengua ari eri i weire fiasi e donguari deimie.
23408	MAT 7:23	Ena kakom i na yokamai ‘Na ne yokamai gumanom ekankeye. Ne yokamai bianom bei moinga iran na moiki tei moikere fakai fiyo,’ di erowaye,” Yesu dume.
23409	MAT 7:24	Ena Yesu tokoi dume. “Iran nenta na kanam i fire gore duwangua yaromi moranguamere epe yai tai nokapu fingua yai moime. Yaromi bei moiro ikom kongo nokapu boromdi keme.
23412	MAT 7:27	Kengoro ena nimi ori sungoro te nuwi ori ungoro te kamun kai ori wom sungoro iki i koka tere ako sumie. Gui dire ako sire niki ori wom domie. Ena na kanam mora goume,” Yesu di eromie.
23418	MAT 8:4	Yaromi nokapu moingoro Yesu “Firo! Yai ta di tekeyo! Ne fure fi mun ei teinga yai moingui tei fure ne ganum opom di tere te koma Mose ‘Ne mantai gainga mora gounangoro kapu miyom Yai Gumam to,’ dunguamere ne epe beyo. Ne kapu miyom Yai Gumam towangere ena ari yokamai kanere ‘Epena yaromi nokapu moime,’ duwaimie,” Yesu di tome.