23240	MAT 2:2	Hi³ jáun² tsá² hí³ né³ ca³ngáɨ³: ―¿Ha³ jinh¹ rón³² Tsá² má²ca³lɨ³zian², Tsá² lɨ́n³ Re²¹ Juo¹³ tsá² *judíos? Quí¹ tɨ³ ñí¹ hia³² hiú² má²ca³neh²¹ jnoh¹ chí¹jmaɨ²¹ hi³ ca³tɨn¹ tsú², hi³ jáun² jau³ jnoh¹ ñí¹ lá² hi³ ja³ma³tsú¹ ma³jonh²¹ jnoh¹ tsú².
23242	MAT 2:4	Jmɨ́¹jáun² ca³teh³ re²¹ hí³ la³jɨ́n³² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ nɨ́², jáun² ca³ngáɨh³ dí² tsá² hí³ ha³ jinh¹ ca³tɨ²¹ hi³ lɨ³zian² Tsá² lɨ́n¹³ Cristo.
23245	MAT 2:7	Jáun² ta³máɨh³ bíh¹ ca³teh³ Herodes tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hí³, hi³ jáun² ca³ngáɨh³ dí² hi³ hín² jmáɨh¹ ti³tsóh³ ca³jnia³ chí¹jmaɨ²¹ jáun².
23251	MAT 2:13	Jmɨ́¹ má²já²tanh²¹ jáun² tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³ né³, jáun² jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² Juo¹³ dí² ca³jnia³ jéinh³² Sé³² juɨ³² qui³ ziú³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: ―Náu², jan³² dáɨn² nɨ́² quionh³ mí¹ziú¹³, cuóun³ tɨ³ hué³² Egipto, ca³la³ ñí¹ cá¹juáh²¹ jná¹³ hi³ cuá¹han² nú² siáh³ hué³² jáun²; quí¹ né³bí¹ ja³hniah² Herodes dáɨn² hi³ jngɨh³.
23252	MAT 2:14	Jmɨ́¹jáun² ca³náu² Sé³² hi³ ca³jan³ dáɨn² quionh³ mí¹ziú¹³ hi³ ja³taunh²¹ ta³ já¹niéi² tɨ³ hué³² Egipto;
23253	MAT 2:15	jáun² ñí¹ jáun² bíh¹ ca³tiánh³ tsú² ca³la³ tɨ³ ñí¹ jun¹ Herodes. La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ má²ca³juáh³ Juo¹³ dí² jmɨ́¹tin² cun³quionh³ jan² hla¹ tɨ³² jë¹ Dió³²: “Tɨ³ hué³² Egipto bíh¹ ca³teh³ jná¹³ Jón³²”.
23254	MAT 2:16	Jmɨ́¹ ca³lɨ³tsɨn² jáun² Herodes hi³ tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³ lɨ́¹ má²lɨ́²cáuh³² cú²nga¹ bíh¹, jáun² ca³míh³ lɨ́n³² tsɨ́³ tsú²; hi³ jáun² ca³jmú³ dí² héih³² hi³ ma³tsan² tsú² la³jɨ́n³² tsá¹míh¹ tsá² jmɨ́¹ má²tiáunh¹ tun³ mieh² tɨ³ la³ hué³² jmɨ́¹ zian² já¹ juú² Belén jɨ³ juú² la³ cu³ la³ jéin³ jáun² nɨ́², la³ cun³ tí³ jmáɨ¹ hi³ ca³hɨ́e³ jáun² tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³.
23256	MAT 2:18	Ñí¹ja²¹ cáun² mah¹ tɨ³ juú² Ramá, hi³ ñí¹ho¹ lɨ́n²¹ tsú² hi³ hú¹ quí² hú¹ jngɨh³² tsɨ́³; Raquel bíh¹ hí³ tsá² cuá¹ho² hi³ ca³tɨn¹ jón²zɨ́h¹. Cun³ tiá² ca³lɨ³hnió³ bíh¹ tsú² hi³ niau²¹ re² tsɨ́³, quí¹ cun³ñí¹ hi³ jlánh¹ má²ca³hiá² cá²tsan³ jón²zɨ́h¹.
23257	MAT 2:19	Hi³ jáun² né³, jmɨ́¹ má²jún¹ jáun² Herodes ca³jnia³ jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² Juo¹³ dí² jéinh³² Sé³² juɨ³² qui³ ziú³ tá¹la³ cuá³ jáun² hué³² Egipto, hi³ ca³juáh³ la³ lá²:
23258	MAT 2:20	―Náu², jon¹ dáɨn² quionh³ mí¹ziú¹³ hi³ cuánh² tɨ³ hué³² Israel, quí¹ má²cá²tsan³ bíh¹ tsá² jmɨ́¹ hnió³ jngɨh³ dáɨn².
23261	MAT 2:23	Jmɨ́¹ cá¹chánh²¹ tsú² hué³² jáun² né³, ngau³ hi³ ca³ñí¹cuá² já¹ juú² Nazaret. La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ jáun² tsá² jmɨ́¹ ná¹lɨ́n³ hí³ tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹tin² hi³ Jesús téh³ tsú² hná¹ tsá² Nazaret.
23282	MAT 4:4	Tɨ³la³ Jesús ca³ngáɨ³: ―Ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Jun³juáh¹³ jmáh³la³ cun³quionh³ hí³ yáh³ lɨ́¹³ zian² tsá²mɨ³cuóun², quí¹ ja³bí¹ cun³quionh³ ca³la³ jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ hleh³² Dió³² bíh¹ siáh³”.
23285	MAT 4:7	Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³: ―Ja³bí¹ ñí¹ Sí² jáun² siáh³ rá¹juáh³: “Ha³ lɨ́² cá² lɨ́² lan³ hnú² Dió³² Juóuh³²”.
23286	MAT 4:8	Siáh³ siáh³ cu³ jéin³² ca³ñí¹jau² tsá² hláɨnh¹ cáun² tsɨ³ máh³ ñe¹ lɨ́n²¹, hi³ jáun² ñí¹ jáun² ca³hɨ́eh³ dí² Jesús la³jɨ́³² juú² ñí¹ ná¹hu²¹ cuo² tsá² ná¹ho² ta²¹ tá¹ cáun² hngá¹máh³ jɨ³ la³jɨ́³² hi³ zia³² quioh²¹ tsá² hí³ nɨ́² siáh³;
23290	MAT 4:12	Jmɨ́¹ ca³náɨ³² Jesús hi³ Juan² tsá² ziau² jmáɨ² má²cuá¹hún¹ hñu³mí¹ñí², jáun² ngah³ dí² tɨ³ hué¹³ Galilea.
23291	MAT 4:13	Tɨ³la³ tiú²uú² ca³cuá³ yáh³ tsú² já¹ juú² Nazaret má¹ná¹, quí¹ já¹ juú² Capernaum bíh¹ ngau³ tsú² cú²jueh³² hi³ ca³ñí¹cuá², cáun² juú² nio² can³² jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³, ñí¹ má²can³² hué¹³ juú² Zabulón quionh³ juú² Neftalí.
23296	MAT 4:18	Jáun² jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ cuá¹ngɨ³² Jesús can³² jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ hué¹³ Galilea; ñí¹ jáun² né³ ca³jɨ́en³² gon³ tsá² má²tún² raɨnh²¹, jan² tsá² jmɨ́¹ jmáɨ² Sí¹mu²¹ tsá² ca³lɨ³ jmáɨ² siáh³ Pé¹, hi³ tsá² jan² né³ jmáɨ² Tre²¹. Tsá² hí³ jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² zanh²³ juo¹³, hi³ jáun² jmɨ́¹ ná¹tón³² hmá³ quioh²¹ chu³ jmáɨ².
23299	MAT 4:21	Tɨ³ chí¹ján³ jáun² ca³lá² ca³jɨ́en³² siáh³ Jesús cónh³í¹ gon³ tsá² má²tún² raɨnh²¹: Jacobo jon² Zebedeo quionh³ Juan² dá¹jon²¹. Tsá² hí³ jmɨ́¹ tiáunh¹ hñu³ mu² quionh³ jméi², hi³ ná¹rauh³² hmá³ quioh²¹. Hi³ jáun² Jesús ca³teh³ siáh³ tsá² hí³,
23301	MAT 4:23	Hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ cuá¹tɨ́² cuá¹ngɨ³² Jesús tá¹ cáun² hué¹³ Galilea hi³ má²tɨn² tsáu² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos hi³ táun³ ma³ quin³² ma³ caun³² juú², hi³ hleh³² jú¹ chú³² ca³tɨ²¹ hi³ Dió³² má²cuá¹hinh²³ tsáu² jo³cuo², jɨ³ hi³ jmɨ́¹ jmah²³ siáh³ tsáu² ca³la³ jáh³ dú¹ ñí¹ mɨ́¹uɨ́³ hi³ ná¹zian² tsú².
23321	MAT 5:18	Quí¹ jú¹ tson² juanh³² jná¹³ ñí¹con² hnoh², hi³ uá¹ cun³ má²já²hín³ la³jɨ́³² hi³ jniá³ chi³cuú² la³ má²quionh³ hngá¹máh³ lá², tiá² lɨ́¹³ yáh³ tsa³hín³ hí¹ cáun² huéh³ quioh²¹ liei²¹, sa³jun³ hí¹ cáun² máɨ³ pih²¹ quioh²¹ huéh³ jáun², ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³tɨ²¹ lɨ́¹³.
23322	MAT 5:19	Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² ta²¹ haɨh²¹ lɨ³ua³ cáun² héih³² hi³ rá¹lɨ́³ jáun², uá¹jinh¹ cáun² hi³ tiá² lin¹ nga³ quien², hi³ záɨh³² tsú² siáh³ tsáu² hi³ tiá² hniáuh³² tónh³² ta²¹, hi³ jáun² má²lɨ́n³ bíh¹ tsú² jan² tsá² tiá² lin¹ ñí¹ quien² ja¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³². Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² má²tí³² héih³² jáun² né³, jɨ³ hi³ hɨeh³² siáh³ tsá² siánh³ hi³ jmu³ la³ jáun², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ jan² tsá² quien² ja¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³².
23324	MAT 5:21	”Hnoh² má²ca³niéih² hi³ hiauh³ tsá² haun³² dí¹hio³ ñú²deh³ dí² héih³² hi³ lɨ́³ la³ lá²: “Ha³ lɨ́² jngɨh³ tsáu², quí¹ lɨ³ua³ jan² tsá² jngɨh² tsáu² ca³tɨn¹ tá¹tsɨn¹ héih³²”.
23338	MAT 5:35	sa³jun³ hniáuh³² má¹tson¹³ náh² jáɨ¹³ quián¹³ cun³quionh³ hi³ hɨeh³² náh² hngá¹máh³ lá², quí¹ ñí¹ hué²¹ lá² dá² lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² ñí¹ ná¹tsɨn¹ ta³ bíh¹ Dió³²; hi³ sa³jun³ hniáuh³² má¹tson¹³ náh² jáɨ¹³ quián¹³ cun³quionh³ hi³ hɨeh³² náh² juú² Jerusalén, quí¹ ñí¹ jáun² dá² ca³tɨn¹ Re²¹ Tsá² chín¹ bíh¹.
23375	MAT 6:24	”Hí¹ jan² tsáu² tiá² lɨ́¹³ ma³tí³² ñí¹con² gon³ juo¹³, quí¹ tiá² tɨ²¹ yáh³ tsɨ́³ tsú² tsá² jan², hi³ tsá² jan² né³, tɨ́³² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³ tsú²; re² lɨ́n³² bíh¹ ma³tí³² tsú² héih³² quioh²¹ jan², hi³ tsá² jan² né³, tiá² ta²¹ tanh² yáh³ tsú². Jáun² né³, cónh³ tiá² lɨ́¹³ bíh¹ hno³ náh² Dió³² cu³tsa³² quionh³ hi³ hniá¹ náh² hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá².
23376	MAT 6:25	”Juo³ jná¹³ hnoh²: Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ hi²¹ honh² náh² ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ zian² náh², ca³tɨ²¹ ha³ jinh¹ já³² má³² hi³ cúh¹³ náh² ho³ jmáɨ² hi³ húh¹³ náh², jɨ³ ha³ jinh¹ já³² hmɨh³² hi³ quɨ́h¹³ náh² siáh³. ¿Há¹ jun³juáh¹³ jmɨ́²chí³ quioh²¹ bíh¹ tsú² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bí¹ má³² dúh¹; hi³ ngú³ quioh²¹ bíh¹ tsú² siáh³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ ha¹ tsú²?
23408	MAT 7:23	Tɨ³la³ jná¹³ né³ nga¹ la³ lá² má¹jáun², hi³ juo¹³ ná¹: “Hí¹ cónh³ yáh³ tiá² ca³lɨ³ cuóu³² jná¹³ hnoh². ¡Tɨ³ có³² quin³² náh² ñí¹con² jná¹³, hnoh² tsá² jmuh³² náh² hi³ hlah³ hi³ hó³²!”
23419	MAT 8:5	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ngah³ siáh³ Jesús já¹ juú² Capernaum. Jáun² jan² hliáu³ tsá² chín¹ tsá² *romano ja³ ñí¹con² tsú² hi³ ca³hiu³ ca³mɨ́³,
23422	MAT 8:8	Tɨ³la³ hliáu³ tsá² chín¹ hí³ né³ ca³ngáɨ³: ―Tɨ³², jun³ lin¹ tsáu² yáh³ jná¹³ hi³ juáh¹³ hi³ hnú² cuóh¹³ hñu³² ná¹; ñí¹ jɨ́²¹la³ ti³ jmúh¹³ hnú² héih³² bíh¹ hi³ jáun² tsá² quian²¹ jná¹³ lan¹³.
23428	MAT 8:14	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ngau³ Jesús hñú¹³ Pé¹, hi³ jáun² ñí¹ jáun² ca³jɨ́en³² tsú² mɨ³ziú¹³ Pé¹ hi³ rá¹tsɨn² ñí¹ jen³ hi³ rá²tsáun¹ hi³ chéin³.
23440	MAT 8:26	Jáun² hí³ né³ ca³ngáɨ³: ―¿He³ láɨh³² ja³²lɨ³ ná¹juenh²¹ náh²? ¡Jlánh¹ tiá² cáun² la³ nio² honh² náh²! Hi³ jáun² ca³náu² Jesús hi³ ca³jin³ chí³ jɨ³ jmɨ́²miih²¹ nɨ́²; hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² ca³hná³ chí³ hi³ ca³ta³no¹ tie³ pih²¹.
23442	MAT 8:28	Jmɨ́¹ cá¹chó²¹ jáun² Jesús jo²¹ jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ né³, ñí¹ má²lɨ́³ hué³² quioh²¹ tsá² Gadara, jáun² ca³huén² gon³ tsá²ñuh² ñí¹ táun³ jéin³ lo¹ ñí¹ ná¹hón²¹ hla¹, hi³ jáun² ca³ja³taunh²¹ ñí¹ zenh¹ Jesús. Tá¹ gon³ bíh¹ tsú² jmɨ́¹ tiáunh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³; tsá² hí³ jmɨ́¹ hian² lɨ́n³² tsɨ́³ hi³ ca³la³ hí¹ jan² tiá² hin² jmɨ́¹ lɨ³ ngá¹³ hú¹ juɨ³² jáun².
23453	MAT 9:5	¿Hín² jáɨ¹³ hi³ tun³ lá² hi³ jlánh¹ huán¹ tsɨ́³ lɨ³ lin¹ hi³ zia³² pí³ quioh²¹ tsá² hleh³², hí¹ cun³quionh³ hi³ juáh³ tsú²: “¡Tso³ quián¹³ hnú² má²cá²hin³!” ho³ hi³ juáh³ tsú²: “¡Náu², ngɨ́¹!”?
23455	MAT 9:7	Jmɨ́¹jáun² ca³náu² tsá² jmɨ́¹ hma² hí³ hi³ ngah³ hñú¹³.
23457	MAT 9:9	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, cua³han³ Jesús ñí¹ jáun² hi³ ngau³ ñí¹ siáh³, jáun² ca³jɨ́en³² tsú² jan² tsá²ñuh² jmáɨ² Má²téh³, hi³ jmɨ́¹ cuá¹tón²¹ ñí¹ cuá¹caɨ³² hmah²¹ [cha¹³ tsá² *romanos], hi³ jáun² ca³záɨh³ dí²: ―Ña³² cu³hna³² jná¹³. Jmɨ́¹jáun² ca³náu² Má²téh³ hi³ ngau³ cu³hna²¹ Jesús.
23461	MAT 9:13	Cuá²tánh¹ náh², hi³ cuá²ma³tɨn¹³ náh² la³ cun³ hi³ hnió³ juáh³ Sí² tioh³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³², ñí¹ rá¹juáh³ la³ lá²: “Jná¹³ hnó³² hi³ já³² mií³ honh² bíh¹ náh², jun³juáh¹³ hi³ hnó³² jná¹³ hi³ jngɨh¹³ náh² jáh³ yáh³ ñí¹con² jná¹³”. La³ nɨ́² bíh¹ rá¹juáh³, quí¹ tiá² ja³ yáh³ jná¹³ hi³ ja³te³ ná¹ tsá² chun¹, quí¹ hi³ ja³te³ tsá² ná¹ren² tso³ bíh¹ jná¹³ ja³.
23462	MAT 9:14	Jmɨ́¹jáun² cua³taunh²¹ tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² ñí¹ zenh¹ Jesús, hi³ ca³ngáɨ³: ―¿He³ láɨh³² ma³hɨen²¹ lɨ́n²¹ jnoh¹, jɨ³ tsá² fariseos nɨ́² siáh³, tɨ³la³ tsá² haɨn²¹ nɨ́² tɨ³ con² hnú² né³, sa³ tiá² má²hɨen²¹ yáh³?
23467	MAT 9:19	Jmɨ́¹ má²lɨ́²juáh³ jáun² tsá² hí³ la³ nɨ́², ca³náu² Jesús hi³ ngau³ quionh³ tsá² hí³, la³ má²quionh³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con².
23472	MAT 9:24	Jáun² ca³záɨh³ dí² tsá² hí³ la³ lá²: ―¡Huen³ náh² ñí¹ lá²! Quí¹ mɨ́¹míh¹ lá² tiá² rá²jún¹ yáh³, quí¹ rá²cuóun¹ bíh¹ tsú². Tɨ³la³ tsá² hí³ né³, lɨ́¹ ca³ju³ ca³ngáɨ³ bíh¹ quioh²¹ Jesús.
23475	MAT 9:27	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ cua³han³ Jesús ñí¹ jáun², jáun² hú¹ juɨ³² ja³taunh²¹ gon³ tsá² ten³ cu³hna²¹ tsú² hi³ hí¹hóh³², hi³ hí¹juáh²³: ―Hnú² Tsá² jón²zɨ́h¹ jon²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹, ¡cuɨ́¹ já² mií³ honh² hnú² quiú¹³ jnoh¹!
23476	MAT 9:28	Jmɨ́¹ hi²¹ jáun² Jesús ñéih³, jáun² tsá² ten³ hí³ taunh³ siáh³ ñéih³, jáun² ca³záɨh³ Jesús tsá² hí³: ―¿Nió¹ cáun² honh² hnoh² hi³ lɨ́¹³ jmu¹ jná¹³ la³ cun³ hi³ mɨh³² náh² nɨ́²? Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: ―Ján³, Tɨ³².
23483	MAT 9:35	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³tɨ³ ca³ngɨ́³ Jesús la³jɨ́³² juú², jɨ³ juú² míh¹ juú² siún¹ hi³ má²tɨn² tsáu² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² judíos hi³ táun³ ma³ quin³² ma³ caun³² juú², hi³ ñi³hleh²¹ jú¹ chú³² ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsáu² jo³cuo² Dió³², jɨ³ hi³ jmah²³ tsáu² jɨ³lɨ³² ñí¹ mɨ́¹uɨ́³ hi³ zian² tsú², jɨ³ hi³ cú² hi³ uóu³² nɨ́² siáh³.
23507	MAT 10:21	”Hí¹ la³ tɨ³ tsá² jan² jméi² mí¹ziú¹³ quionh³ yáh³ tsú² jɨenh³ hi³ jngah³ tsáu², jɨ³ tsá² má²lieih²¹ siáh³ jɨenh³ jon²; jon² tsáu² jmu³ hniéi² quionh³ jméi² mí¹ziú¹³, hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ jɨenh³ yáh³ tsú² tsá² má²lieih²¹ hi³ jngah³ tsáu².
23508	MAT 10:22	Tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ bíh¹ lɨ³ hau² hnoh² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³; tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² ca³tion³ tsɨ́³ ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹táuh³ jmáɨ¹ quioh²¹ hi³ zian² ñí¹ hué²¹ lá² né³, tsá² la³ hí³ bíh¹ liáun³.
23514	MAT 10:28	Ha³ lɨ́² juenh³ náh² tsá² jngɨh² jmáh³la³ ngú³, hi³ má¹lɨ³² jáun² né³, tiá² tɨn² yáh³ tsú² jngɨh³ jmɨ́²chí³ quián¹³ náh²; tɨ³ re² juenh³ náh² ñí¹con² Tsá² lɨ́¹³ jngah³ náh², hi³ má¹lɨ³² jáun² né³ lɨ́¹³ zen³ tsú² jmɨ́²chí³ quián¹³ náh² quiu³juóu³².
23515	MAT 10:29	”¿Há¹ tiá² cuen² tsú² gon³ tan³² pih²¹ la³ cun³ cá² héih³² quɨe³ dúh¹? Tɨ³la³ cun³ jáun² hí¹ jan² yáh³ jáh³ pih²¹ la³ hí³ tiá² jún²³ tá¹la³ tiá² má²lɨ́²cué³² Ñeh² náh² jáɨ¹³.
23530	MAT 11:2	Tá¹la³ jmɨ́¹ cuá¹hún¹ jáun² Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² hñu³mí¹ñí² ca³lɨ³ ñi³² la³ cun³ hi³ jmu² Cristo. Jáun² ca³zen³ dí² gon³ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hi³ tsa³jɨen³ Jesús,
23531	MAT 11:3	hi³ tsa³ngáɨ³ tsú² la³ lá²: ―¿Hí¹ hnú² uá¹ Tsá² ca³tɨn¹ já³², ho³ hniáuh³² uá¹ jan¹³ jnoh¹ jan² tsá² siánh³?
23532	MAT 11:4	Jáun² Jesús ca³ngáɨ³: ―Cuá²tánh¹ náh², cuá²zéih³ náh² Juan² la³ cun³ hi³ ná¹jɨ́eh³² náh² jɨ³ hi³ ná¹naɨh³² náh².
23553	MAT 11:25	Jmáɨ¹ jáun² ca³juáh³ Jesús la³ lá²: ―Hnú² Tia²¹, Tsá² lɨ́n³ nú² Juo¹³ tsá² zian² hñu³mɨ³cuú² jɨ³ tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá² nɨ́² siáh³, cué²³ jná¹³ tiá¹hmah¹ quí¹hliá² ca³hmáh¹ hnú² jú¹ tson² hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ há¹ ngɨ¹³ tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³, jɨ³ tsá² ñí² tsá² lieih²¹ nɨ́² siáh³; tɨ³la³ ñí¹con² tsá² tsɨ́¹ tsá² juɨ́³ bíh¹ ca³niah²¹ hnú² jú¹ tson² jáun².
23555	MAT 11:27	”Sá¹nɨ́² jɨe³ náh², jo³uón³² jná¹³ má²ca³chá³ Ñuh³² jná¹³ ca³la³ jɨ³lɨ³². Hnga² bíh¹ Dió³² cuóun³² re² Jon², hi³ hnga² bíh¹ siáh³ Jon² Dió³² cuóun³² re² Jméi²; hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² hnió³ dí² ma³jnia² Jméi² ñí¹con² siáh³, lɨ³ cuóun³² bíh¹ tsú² Jméi² dí².
23557	MAT 11:29	Hen³ náh² hi³ ñí¹táunh¹ náh² ná¹cunh² quiúnh¹ jná¹³ la³jmɨ́¹ ñi³táunh¹ cuá¹juɨ́² quiáh² hué³², hi³ jáun² cuɨ́¹ lɨ³ tɨn² náh² la³ cun³ hi³ tɨn² jná¹³, quí¹ jná¹³ jan² tsá² juenh² tsɨ́³ bíh¹, jan² tsá² tiá² jmu² quien² hnga², hi³ jáun² la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ niau²¹ tie³ jmɨ́¹ honh² náh².
23559	MAT 12:1	Jmɨ́¹jáun² né³ jmɨ́¹ cuá¹ngɨ³² Jesús ja¹ ñí¹ zia³² hi³ jná¹ quioh²¹ tsáu² cáun² *jmáɨ¹ nio² tie³. Jáun² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² ca³lɨ³ ñí¹cuóunh²¹, hi³ jáun² ca³ma³liáu³² tsú² hi³ caɨ³² chí² hieh² cuú²miih²¹ hi³ jná¹ ñí¹ jáun², hi³ jáun² hí¹cúh² dí² máɨ³ jáun².
23565	MAT 12:7	Tiá² la³ má²ca³ngɨ¹³ máh³ hnoh² la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³², hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: “Jná¹³ dá² hnó³² hi³ já³² mií³ honh² bíh¹ hnoh², jun³juáh¹³ hi³ jngɨh¹³ náh² jáh³ ñí¹con² jná¹³ yáh³”. Sá¹jmɨ́¹ hi³ má²ca³ngɨ¹³ náh² jáɨ¹³ nɨ́² dúh¹, jáun² tiá² cáun² lɨ́¹ jmɨ́¹ cueh¹ yáh³ náh² tso³ tsá² tiá² hi³ lɨ́²jmú³ hí¹ cáun².
23568	MAT 12:10	Ñí¹ jáun² jmɨ́¹ cuá³ jan² tsá²ñuh² jmɨ́¹ má²ca³náɨ³ cáun² cuo²; tɨ³la³ tsá² tionh² ñí¹ jáun² má¹ná¹, jmɨ́¹ hnió³ choh¹³ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ chá³² dí² tsáu¹³ tsú², hi³ jáun² ca³ngáɨh³ dí²: ―¿Hí¹ lɨ́¹³ jmah³ tsú² jan² tsá² tsáun¹ nɨ́¹juáh³ jmáɨ¹ nio² tie³ juáh¹³?
23569	MAT 12:11	Jáun² Jesús ca³ngáɨ³ ñí¹con² tsá² hí³: ―¿Hin² dá² lɨ³ua³ jan² hnoh², nɨ́¹juáh³ hi³ ca³tánh³ jan² *já¹ziáh² joh² náh² cáun² ñí¹ hlah³, há¹ tiá² cuá¹chin³² náh² jáh³ hí³ joh² uá¹jinh¹ jmáɨ¹ nio² tie³?
23572	MAT 12:14	Jmɨ́¹jáun² ca³huén² tsá² fariseos tɨ³ cheih³², hi³ ca³juu³ ca³hlénh³ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ jngɨh³ dí² Jesús.
23576	MAT 12:18	Tsá² lá² bíh¹ Tsá² lɨ́n³ quian²¹ jná¹³, Tsá² má²cá²quiánh³² jná¹³, Tsá² jlánh¹ hno³ jná¹³ jɨ³ hi³ jlánh¹ tsah¹ jná¹³ hi³ ca³tɨn¹ tsú². Cuen²¹ jná¹³ Jmɨ́²chí³ joh² ñí¹con² tsú², jáun² ngáɨ³² tsú² ñí¹con² tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ jáɨ¹³ he³ lánh³ rón³² rá¹tsɨ³² jná¹³ héih³².
23579	MAT 12:21	Hi³ jáun² tsá² zian² tá¹ cáun² hngá¹máh³ ha³ tsɨ́³ ñí¹con² Tsá² hí³.
23584	MAT 12:26	Jáun² ja³bí¹ la³ jáun² bíh¹ siáh³ lɨ́³ uá²jaɨ³² nɨ́¹juáh³ *Satanás la³ chin² cheih³² hnga², jáun² ñí¹con² hnga² bíh¹ tsú² má²jmu² hniéi²; jáun² né³ ¿ha³ ya³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ ma³hɨ́e² pí³ quioh²¹ tsú²?
23597	MAT 12:39	Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³: ―Tsá² hláɨh¹ hon², tsá² tiá² má²tí³² jë¹ mɨ³² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³²; tɨ³la³ tiú²uú² li²¹ siáh³ hiáuh³ yáh³ tsú², jɨ́³²la³ li²¹ hi³ ca³jɨ́e³ jáun² tsáu² hi³ ca³tɨn¹ hla¹ Jonás bíh¹, tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³².
23601	MAT 12:43	”Nɨ́¹juáh³ má¹cuá²han³ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³ tsáu², jáun² tsá²ngɨ́² ñí¹ quiéin², hi³ tsá²hniauh² ñí¹ lɨ́¹³ cuá³² tie³; hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ tiá² ca³choh¹³ né³, jáun² lɨ́n²³ la³ lá²:
23603	MAT 12:45	Má¹jáun² tsau³² hi³ tsá²quian³ cónh³í¹ quiaun³ jmɨ́²chí³ hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hláɨnh¹ la³ cónh³ bí¹ hnga², hi³ jáun² la³jɨ́n³² jáun² bíh¹ taunh³² hñu³ tsɨ́³ tsá² hí³, hi³ jáun² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ hlaɨh³ má²lɨ́²³ quioh²¹ tsá² hí³ nɨ́¹ má¹lɨ³² jáun² la³ cónh³ bíh¹ jmɨ́¹tin². La³ nɨ́² bíh¹ lɨ́¹³ ñí¹con² tsá² hláɨh¹ tsá² hon² zian² jmáɨ¹ hi³ ziáun² dí² lá².
23606	MAT 12:48	Jáun² Jesús ca³záɨh³ tsá² má²lɨ́²ngáɨ³² hí³ jáɨ¹³: ―¿Hin² dá² tsánh² hí³ mí²zia³² jná¹³ dúh¹, hi³ hin² dá² tsánh² hí³ renh² jná¹³?
23610	MAT 13:2	Tɨ³la³ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² ca³cuú² ca³ngɨh³² la³ cu³ la³ jéin³ ñí¹ cuá³ Jesús, hi³ jáun² ca³hi³ tsú² cú²jueh³² cáun² hñu³ mu², hi³ jáun² ca³cuá³ tsú² tɨ³ ñeh² jáun², hi³ jáun² la³jɨ́n³² tsá² hí³ ca³ta³tonh¹ can³² jmáɨ².
23618	MAT 13:10	Jmɨ́¹jáun² ca³ma³janh³² tsá² haɨn²¹ tɨ³ con² Jesús ñí¹ cuá³ jáun², hi³ ca³ngáɨh³ dí² la³ lá²: ―¿He³ lɨ³ sa³ cá² ñí¹ jmuh³² jáɨ¹³ bíh¹ hnú² nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ lienh¹ hnú² tsáu²?
23619	MAT 13:11	Jáun² hí³ né³ ca³ngáɨ³ la³ lá²: ―Hnoh² bíh¹ tsá² ca³tɨn¹ náh² hi³ lɨ³ ñíh¹³ jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ ná¹jnɨ́¹ hi³ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsáu² jo³cuo² Dió³²; tɨ³la³ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² né³, tiá² lɨ́¹³ yáh³ hi³ há¹ ngɨ¹³.
23621	MAT 13:13	Hi³ jáun² bíh¹ lienh¹ jná¹³ tsáu² cun³quionh³ jáɨ¹³ hi³ jmu² ná¹. Quí¹ tsá² nɨ́² dá² jɨ́e²³ bíh¹, hi³ má¹lɨ³² jáun² tá²tonh¹ la³jmɨ́¹ lɨ́³ tiá² hi³ lɨ́²jɨ́e³ bíh¹; náɨ³² bíh¹ tsú², tɨ³la³ tiá² ngɨ²³ yáh³, la³jmɨ́¹ lɨ́³ tiá² lɨ́²niéi³² bíh¹ tsú² lɨ́²³.
23622	MAT 13:14	La³ cun³ hi³ ná¹lɨ́²³ ñí¹con² tsá² nɨ́² má²lɨ³tí²³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³², jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²: Lɨ³ dá² náɨh¹ náh² re² lɨ́n³², tɨ³la³ tiá² ngɨ¹³ yáh³ náh²; Lɨ³ dá² jɨeh²¹ náh² siáh³, tɨ³la³ tiá² lɨ³tsɨn² yáh³ náh² he³ jaun³² ná¹jɨ́eh³².
23623	MAT 13:15	Cún¹tio¹ bíh¹ má²cá²jéinh³² tsɨ́³ tsá² lá², hi³ jáun² tiá² ngɨ¹³ tsú²; má²ca³jnɨ́³ bíh¹ tsú² cuá¹, hi³ jáun² tiú²uú² ne³; má²ca³jnɨ́³ bíh¹ tsú² siáh³ ñí¹, hi³ jáun² tiá² lɨ́¹³ jɨ́e³; Cónh³ tiá² jeinh³² bíh¹ tsú² jmɨ́¹ tsɨ́³ hi³ jmɨ́¹ lɨ³ jmah²¹ jná¹³.
23627	MAT 13:19	Nɨ́¹juáh³ tsá² náɨ³² jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsú² jo³cuo² Dió³², hi³ nɨ́¹juáh³ tiá² ngɨ²³ yáh³ tsú² má¹lɨ³² jáun², jáun² tsá² la³ hí³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hú¹ juɨ³² ñí¹ ca³súh³² jáun² jún²; jáun² ja³² tsá² hláɨnh¹ hi³ quin²³ jú¹ chú³² hi³ má²jná¹ jáun² hñu³ tsɨ́³ tsú².
23631	MAT 13:23	Tɨ³la³ tsá² ngɨ²³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² má¹ca³náɨ³² né³, lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hué³² chu²¹ ñí¹ cá¹súh²¹ jáun² jún², hi³ jáun² ca³láu² bíh¹ re². Ma³ jan² tsáu² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ ca³cué³ ma³ hña³láu³ máɨ³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³, ma³ jan² lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ ca³cué³ ma³ hnaɨh³² nio² quiú³ máɨ³ máɨ³, hi³ ma³ jan² né³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ ñí¹ ca³cué³ ma³ quiu³quia³ máɨ³ máɨ³ la³ cun³ cá² máɨ³ jún².
23633	MAT 13:25	tɨ³la³ tá¹la³ má²ná¹cuóun¹ tsú² la³jɨ́n³² né³, ca³ñí¹hi³² jan² tsáu² ñí¹náɨ² jáun², tsá² hau² tsá² quioh²¹ ñí¹náɨ² jáun², hi³ ca³jñí³ náɨ² hlah³ ja¹ cuú²miih²¹, hi³ jáun² jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ngah³.
23636	MAT 13:28	Jáun² tsá² quioh²¹ ñí¹náɨ² ca³juáh³: “Cun³ zian² tsá² hian² tsɨ́³ ca³jñí³ bíh¹ náɨ² hlah³ jáun²”. Jáun² tsá² quian²¹ hí³ ca³ngáɨ³: “¿Hnáuh¹ hnú² hi³ tsá¹cáɨ¹³ jnoh¹ náɨ² hlah³ jáun²?”
23643	MAT 13:35	La³jɨ́³² hi³ nɨ́² ca³lɨ³, hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²: Cun³quionh³ hi³ jmu¹ jáɨ¹³ bíh¹ jná¹³ hléh¹³ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ hléh¹³; juo¹³ jná¹³ tsáu² la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ ca³la³ cun³ jmɨ́¹tin², jmɨ́¹ ca³jmú³ Dió³² hngá¹máh³ lá².
23644	MAT 13:36	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³hah² Jesús jáɨ¹³ ñí¹con² tsá² hí³, hi³ jáun² ngau³ siáh³ ñéih³, hi³ jáun² ñí¹ jáun² ja³taunh²¹ tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² tsú² hi³ ca³ñí¹zeh¹ dí² la³ lá²: ―Jmu³ tiá³ na²¹ ñí¹con² jnoh¹ jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ náɨ² hlah³ hi³ hia³² jáun² ñí¹náɨ².
23646	MAT 13:38	hngá¹máh³ lá² bíh¹ dá² jaun³² niéih¹ jáɨ¹³ hi³ lɨ́³ ñí¹náɨ². Tsá² tionh² jo³cuo² Dió³² bíh¹ hí³ hi³ niéih¹ jáɨ¹³ jún² chu²¹, náɨ² hlah³ jáun² né³ niéih¹ jáɨ¹³ tsá² joh¹ tsá² hláɨnh¹ bíh¹.
23647	MAT 13:39	Hi³ jáun² tsá² hian² tsɨ́³ hi³ ca³jñí³ náɨ² hlah³ jáun² né³, hnga² bíh¹ tsá² hláɨnh¹ hí³. Jmáɨ¹ hi³ ló³² jáun² máɨ³ né³ niéih¹ jáɨ¹³ jmáɨ¹ hi³ tsa³hín³ hngá¹máh³ lá² bíh¹, hi³ jáun² tsá² caun¹³ máɨ³ hi³ ló³² jáun² né³, tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² bíh¹ hí³.
23648	MAT 13:40	Jáun² la³jmɨ́¹ caun² tsú² náɨ² hlah³ jáun² hi³ tóh³² ja¹ sɨ́² hi³ jáun² có³², la³ jáun² bíh¹ lɨ́¹³ nɨ́¹ má¹tɨ³ ñí¹ tsa³hín³ hngá¹máh³ lá².
23652	MAT 13:44	”Hi³ taunh³² tsú² jo³cuo² Dió³² lɨ́³ cáun² hi³ quien² lɨ́n³² bíh¹, la³jmɨ́¹ lɨ²¹ ñí¹con² jan² tsá² ca³choh¹³ cú¹mí¹niau²¹ hi³ tioh³ hñu³ hué³² ñí¹ lɨ́³ ñí¹náɨ² quioh²¹ tsáu²; hi³ jáun² tɨ³ ca³jla² bíh¹ tsú² siáh³ ñí¹ tioh³ jáun². Ca³la³ má²hiún² lɨ́n³² tsɨ́³ tsú² ngah³ hi³ ca³ñí¹hnáɨh¹ la³jɨ́³² hi³ jmɨ́¹ zia³² quioh²¹, hi³ jáun² ca³lau² hué³² jáun².
23653	MAT 13:45	”Ja³bí¹ hi³ taunh³² tsú² jo³cuo² Dió³² lɨ́³ cáun² hi³ quien² lɨ́n³², la³jmɨ́¹ lɨ²¹ ñí¹con² jan² tsá²ñuh² tsá² ca³tɨ³ ca³ngɨ́³ tɨ³ hlá² tɨ³ nɨ́² hi³ hnauh² máɨ³ zɨ́n³ hi³ téh²³ tsú² jáun² perla, máɨ³ jlánh¹ bíh¹ chu²¹, nɨ́¹juáh³ hin² zia³² quioh²¹;
23654	MAT 13:46	jáun² jmɨ́¹ ca³choh¹³ tsú² jáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ hmuh²¹ né³, ngah³ hñú¹³ hi³ ca³ñí¹hnáɨh¹ la³jɨ́³² hi³ zia³² quioh²¹, hi³ jáun² ca³lau² máɨ³ zɨ́n³ jáun².
23658	MAT 13:50	hi³ jáun² tsá² hláɨh¹ tónh³² tsú² ja¹ sɨ́² chéi³ lɨ́n³², hi³ jáun² ñí¹ jáun² ho³ jngɨh³ jɨ³ hi³ lɨ́¹³ zian² cáun² hi³ chéi³ hi³ uóu³².
23659	MAT 13:51	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ ca³ngáɨ³ Jesús ñí¹con² tsá² hí³: ―¿Má¹ca³ngɨ¹³ hnoh² la³jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²jmú³² jná¹³ nɨ́²? Jáun² tsá² hí³ ca³ngáɨ³: ―Ján³ Tɨ³².
23671	MAT 14:5	Herodes jmɨ́¹ hnió³ jngɨh³ Juan², tɨ³la³ cun³ñí¹ hi³ la³jɨ́n³² tsáu² bíh¹ jmɨ́¹ ná¹juáh²³ hi³ Juan² lɨ́n³ jan² *tɨ³² jë¹ Dió³², jáun² jmɨ́¹ juénh² tsú² ñí¹con² la³jɨ́n³² tsá² hí³.
23679	MAT 14:13	Jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² Jesús hi³ lɨ³ la³ jáun², jáun² cua³han³ ñí¹ jáun² hi³ hi³ cáun² mu² hi³ ngau³ ñí¹ tɨ³ có³² ñí¹ lɨ́¹³ cuá³ hnga². Tɨ³la³ ca³lɨ³ ñi³² bíh¹ tsáu² hín² juɨh³² ngau³ tsú², hi³ jáun² tsá² zian² juú² la³ cu³ la³ jéin³ jáun² ca³huén² hi³ já¹taunh²¹ juɨ³² ta³ tɨ³ ñí¹ ngau²¹ tsú².
23683	MAT 14:17	Jáun² tsá² hí³ né³ ca³juáh³: ―Tiá² hi³ zia³² yáh³ quiú¹³ jnoh¹, jɨ́³²la³ hñá³ *hí³ cuú²miih²¹ quionh³ gon³ hma²¹ bíh¹ zia³².
23685	MAT 14:19	Jmɨ́¹jáun² ca³jmú³ dí² héih³² hi³ chan³ tsú² tsáu² hué³² ja¹ mí¹ñéi². Jmɨ́¹jáun² ca³zanh³ dí² tá¹ hñá³ hí³ jáun² quionh³ tá¹ gon³ hma²¹, hi³ jáun² ca³jɨ́e³ tsú² tɨ³ hñu³mɨ³cuú² hi³ ca³cuéh³ tiá¹hmah¹ Dió³², jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³ca³ tsú² hí³ cuú²miih²¹ jáun², hi³ jáun² ca³cuéh³ dí² tsá² haɨn²¹ tɨ³ con², hi³ jáun² tsá² hí³ siáh³ ca³tsóh³ ñí¹con² tsá² tionh² hí³.
23688	MAT 14:22	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³jmú³ Jesús héih³² hi³ tónh³² tsá² haɨn²¹ hí³ tɨ³ con² hñu³ mu² hi³ hán³² tɨ³ jo²¹ jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ ta³ tin² tá¹la³ dí¹hah² dí² jáɨ¹³ ñí¹con² tsá² ná¹ngɨh³² hí³.