23214	MAT 1:1	Hi³ lá² bíh¹ cáun² sí² hi³ cha³² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, jan² Tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹ quionh³ hla¹ re²¹ Dá²vi²¹. Jáun² né³, ñí¹ lá² má²ja³toh³ hi³ jmáɨ² tsá²haun³² dí¹hio³ ñú¹deh³ tsú².
23215	MAT 1:2	Há²bran²¹ hí³ jmɨ́¹ lɨ́n³ jméi² Isaac, tsá² lɨn³ jméi² Jacob, tsá² lɨn³ jméi² Judá la³ má²quionh³ jɨ³ tsá¹ raɨnh²¹ nɨ́² siáh³.
23216	MAT 1:3	Judá hí³ quionh³ Tamar ñí²cuo² jmɨ́¹ lɨ́n³ jméi² mí¹ziú¹³ Fares quionh³ Zara. Jáun² Fares hí³ lɨn³ jméi² Esrom tsá² lɨn³ jméi² Aram.
23217	MAT 1:4	Aram hí³ lɨn³ jméi² Aminadab tsá² lɨn³ jméi² Naasón, tsá² lɨn³ siáh³ jméi² Salmón.
23219	MAT 1:6	Isaí hí³ lɨn³ jméi² hla¹ re²¹ Dá²vi²¹, jáun² re²¹ Dá²vi²¹ la³ má²quionh³ tsá²mɨ³ tsá² jmɨ́¹ ñí²cuo² Urías lɨn³ jméi² mí¹ziú¹³ Salomón.
23221	MAT 1:8	Jáun² Asa hí³ né³ lɨn³ jméi² Josafat tsá² lɨn³ jméi² Joram, tsá² lɨn³ hí³ jméi² Uzías.
23224	MAT 1:11	Hi³ jáun² Josías lɨn³ jméi² Jeconías la³ má²quionh³ tsá¹ raɨnh²¹, jmáɨ¹ hi³ ca³ja³taunh²¹ jáun² tsá² *Israel hi³ tson³ tɨ³ hué³² Babilonia.
23225	MAT 1:12	Jmɨ́¹ má²lɨ³² jáun² né³, Jeconías hí³ siáh³ ca³lɨ³zian² Salatiel jon², tsá² lɨn³ hí³ jméi² Zorobabel.
23226	MAT 1:13	Jáun² Zorobabel lɨn³ jméi² Abiud tsá² lɨn³ hí³ jméi² Eliaquim, tsá² lɨn³ jméi² Azor.
23227	MAT 1:14	Hi³ Azor hí³ né³ lɨn³ jméi² Sadoc tsá² lɨn³ jméi² Aquim, tsá² lɨn³ hí³ jméi² Eliud.
23228	MAT 1:15	Jáun² Eliud lɨn³ jméi² Eleazar tsá² lɨn³ hí³ jméi² Matán, tsá² lɨn³ jméi² Jacob.
23229	MAT 1:16	Jáun² né³, Jacob lɨn³ jméi² Sé³² ñí²cuo² Má²réi³; Má²réi³ né³ lɨn³ mí¹ziú¹³ Jesús Tsá² ca³lɨn³ Cristo.
23230	MAT 1:17	Hi³ jáun² la³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³ hi³ quia³quiún³ nió³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹ tín³ ca³la³ tɨ³ jmáɨ¹ hi³ zian² hla¹ Dá²vi²¹, hi³ hla¹ Dá²vi²¹ ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ ca³huén² tsá² Israel hi³ ja³taunh²¹ hi³ tson³ tɨ³ Babilonia tín³ siáh³ quia³quiún³ nió³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ tsú², hi³ cónh³í¹ quia³quiún³ nió³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ tsú² tín³ la³ tɨ³ jmɨ́¹ ca³lɨ³zian² jáun² Cristo.
23231	MAT 1:18	La³ lá² bíh¹ lɨ³ hi³ ca³lɨ³zian² Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo: Má²réi³ jmɨ́¹ má²ná¹lɨ́³ jáɨ¹³ hi³ jenh¹³ cuo² quionh³ Sé³²; tɨ³la³ ñeh² bíh¹ hi³ jenh¹³ cuo² tsú² má¹ná¹, ca³lɨ³ lin¹ Má²réi³ hi³ quian² jon², cáun² hi³ lɨ³ cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹.
23232	MAT 1:19	Jáun² Sé³² tsá² nióh³² tsú² hí³ jáɨ¹³ quionh³ né³, ca³lɨ³hnió³ tsunh³ jáɨ¹³ quionh³ Má²réi³. Ca³lɨ́n¹³ tsú² hi³ jmu³ la³ jáun² ta³ tiá² hin² ñi³², quí¹hliá² tsá² hí³ jan² tsá² chun¹ bíh¹ hi³ jáun² tiá² jmɨ́¹ hnió³ yáh³ tsú² chin¹³ hua³heih²¹ Má²réi³.
23233	MAT 1:20	Tɨ³la³ tá¹la³ lɨ́n²³ tsú² jáun² la³ nɨ́² né³, jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Juo¹³ dí² ca³jnia³ jéinh³² tsú² juɨ³² qui³ ziú³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: ―Hnú² Sé³², tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹, ha³ lɨ́² jmú² juénh² nú² hi³ hen¹³ nú² Má²réi³ hi³ lɨ́n¹³ ñí²cuoh² nú², quí¹ dáɨn² hi³ quian² tsú² ca³can³ tsú² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹.
23237	MAT 1:24	Jmɨ́¹ ñi²¹ jáun² hi³ rá²cuóun¹ Sé³², ca³jmú³ bíh¹ la³ cun³ hi³ má²lɨ́²juáh³ jáun² tsá²cuú² tsá²ta³ Juo¹³ dí², hi³ ca³hen³ Má²réi³ hi³ lɨ́¹³ ñí²cuo².
23239	MAT 2:1	Jáun² né³, Jesús hí³ ca³lɨ³zian² já¹ juú² Belén, hué¹³ Judea, jmáɨ¹ hi³ jmɨ́¹ cuá¹lɨ́n³ Herodes re²¹ hué³² jáun². Jmɨ́¹ lɨ́¹cáɨn² jáun² né³, ca³cha³táunh¹ ma³ jan² tsá²ñuh² já¹ juú² Jerusalén, tsá² já²taunh²¹ tɨ³ juɨ³² ñí¹ hia³² hiú², tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hi³ chú² ñih²³ chí¹jmaɨ²¹.
23240	MAT 2:2	Hi³ jáun² tsá² hí³ né³ ca³ngáɨ³: ―¿Ha³ jinh¹ rón³² Tsá² má²ca³lɨ³zian², Tsá² lɨ́n³ Re²¹ Juo¹³ tsá² *judíos? Quí¹ tɨ³ ñí¹ hia³² hiú² má²ca³neh²¹ jnoh¹ chí¹jmaɨ²¹ hi³ ca³tɨn¹ tsú², hi³ jáun² jau³ jnoh¹ ñí¹ lá² hi³ ja³ma³tsú¹ ma³jonh²¹ jnoh¹ tsú².
23241	MAT 2:3	Jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² re²¹ Herodes jáɨ¹³ nɨ́² né³, ca³la³ lɨ́¹ tiá² ñi³² he³ jmu³ bíh¹ lɨ³, jɨ³ la³jɨ́n³² tsá² zian² já¹ juú² Jerusalén nɨ́² siáh³.
23242	MAT 2:4	Jmɨ́¹jáun² ca³teh³ re²¹ hí³ la³jɨ́n³² tsá² ná¹lɨ́n³ mi³jmú³ jɨ³ tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ nɨ́², jáun² ca³ngáɨh³ dí² tsá² hí³ ha³ jinh¹ ca³tɨ²¹ hi³ lɨ³zian² Tsá² lɨ́n¹³ Cristo.
23244	MAT 2:6	Hnú² juú² Belén hɨ́n¹³ tɨ³ hué¹³ Judá, tiá² huen³ yáh³ hnú² ja¹ tsá² ná¹ho² ta²¹ hué³² nɨ́²; quí¹ ñí¹con² hnú² bíh¹ cua³haɨn³² jan² Tsá² chín¹, Tsá² jmu³ hua³hí¹³ tsá² *Israel tionh² jo³uón³² jná¹³.
23245	MAT 2:7	Jáun² ta³máɨh³ bíh¹ ca³teh³ Herodes tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³ hí³, hi³ jáun² ca³ngáɨh³ dí² hi³ hín² jmáɨh¹ ti³tsóh³ ca³jnia³ chí¹jmaɨ²¹ jáun².
23246	MAT 2:8	Jáun² ca³zen³ dí² tsú² tɨ³ já¹ juú² Belén hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: ―Cuá²táunh¹ náh² ñí¹ zio¹, hi³ cuá²hniah³² náh² re² lɨ́n³² dáɨn² hí³; hi³ jáun² nɨ́¹ má¹ca³chanh²¹ náh², ñá²juah²¹ náh² ñí¹con² jná¹³, hi³ jáun² ja³bí¹ jná¹³ siáh³ uá²jaɨ³² ñe¹ hi³ ñí¹ma³tsú¹ ma³jonh²¹.
23247	MAT 2:9	Jmɨ́¹ má²lɨ́²zéih³² jáun² re²¹ tsá² hí³ jáɨ¹³ nɨ́² né³, ja³taunh²¹ bíh¹ tsá² hí³ juɨ³² hi³ tiáunh¹; hi³ jáun² chí¹jmaɨ²¹ hi³ ca³jɨ́e³ tsú² jáun² tɨ³ ñí¹ hia³² hiú² cuá¹tsau³² chí¹ján³ ta³ ñí¹ tsú² ca³la³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ ca³háɨ³² tie³ tá²chi²¹ ñí¹ rón²¹ dáɨn².
23249	MAT 2:11	hi³ jáun² jmɨ́¹ taunh²¹ tsú² jáun² ñéih³ né³, ca³jɨ́en³² dáɨn² quionh³ Má²réi³ mí¹ziú¹³. Jmɨ́¹jáun² ca³di³jñí³² dí² tiáunh¹ hi³ ca³ma³tsu³ ma³jónh³² dáɨn² hí³. Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² ca³nia³ tsú² cuó² quioh²¹, hi³ ca³huéh³ cú¹mí¹niau²¹, ziún², jɨ³ no¹ hi³ lɨ́³ quionh³ há² má²ró³² jmáɨ² mirra nɨ́² siáh³, hi³ lɨ́¹ ca³cuéh³ dí² dáɨn².
23250	MAT 2:12	Jmɨ́¹ má²lɨ́²niéi³² tsú² jáun² juɨ³² qui³ ziú³ hi³ tiú²uú² hniáuh³² tsa³tánh¹ tɨ³ juɨ³² ñí¹ cuá³ Herodes, hi³ jáun² juɨ³² siáh³ bíh¹ ja³tanh²¹ tsú² cú²jueh³² tɨ³ juú²co¹.
23251	MAT 2:13	Jmɨ́¹ má²já²tanh²¹ jáun² tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³ né³, jáun² jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² Juo¹³ dí² ca³jnia³ jéinh³² Sé³² juɨ³² qui³ ziú³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: ―Náu², jan³² dáɨn² nɨ́² quionh³ mí¹ziú¹³, cuóun³ tɨ³ hué³² Egipto, ca³la³ ñí¹ cá¹juáh²¹ jná¹³ hi³ cuá¹han² nú² siáh³ hué³² jáun²; quí¹ né³bí¹ ja³hniah² Herodes dáɨn² hi³ jngɨh³.
23253	MAT 2:15	jáun² ñí¹ jáun² bíh¹ ca³tiánh³ tsú² ca³la³ tɨ³ ñí¹ jun¹ Herodes. La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ má²ca³juáh³ Juo¹³ dí² jmɨ́¹tin² cun³quionh³ jan² hla¹ tɨ³² jë¹ Dió³²: “Tɨ³ hué³² Egipto bíh¹ ca³teh³ jná¹³ Jón³²”.
23254	MAT 2:16	Jmɨ́¹ ca³lɨ³tsɨn² jáun² Herodes hi³ tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³ lɨ́¹ má²lɨ́²cáuh³² cú²nga¹ bíh¹, jáun² ca³míh³ lɨ́n³² tsɨ́³ tsú²; hi³ jáun² ca³jmú³ dí² héih³² hi³ ma³tsan² tsú² la³jɨ́n³² tsá¹míh¹ tsá² jmɨ́¹ má²tiáunh¹ tun³ mieh² tɨ³ la³ hué³² jmɨ́¹ zian² já¹ juú² Belén jɨ³ juú² la³ cu³ la³ jéin³ jáun² nɨ́², la³ cun³ tí³ jmáɨ¹ hi³ ca³hɨ́e³ jáun² tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³.
23255	MAT 2:17	La³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ jáun² hla¹ Jeremías tɨ³² jë¹ Dió³²:
23256	MAT 2:18	Ñí¹ja²¹ cáun² mah¹ tɨ³ juú² Ramá, hi³ ñí¹ho¹ lɨ́n²¹ tsú² hi³ hú¹ quí² hú¹ jngɨh³² tsɨ́³; Raquel bíh¹ hí³ tsá² cuá¹ho² hi³ ca³tɨn¹ jón²zɨ́h¹. Cun³ tiá² ca³lɨ³hnió³ bíh¹ tsú² hi³ niau²¹ re² tsɨ́³, quí¹ cun³ñí¹ hi³ jlánh¹ má²ca³hiá² cá²tsan³ jón²zɨ́h¹.
23257	MAT 2:19	Hi³ jáun² né³, jmɨ́¹ má²jún¹ jáun² Herodes ca³jnia³ jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² Juo¹³ dí² jéinh³² Sé³² juɨ³² qui³ ziú³ tá¹la³ cuá³ jáun² hué³² Egipto, hi³ ca³juáh³ la³ lá²:
23258	MAT 2:20	―Náu², jon¹ dáɨn² quionh³ mí¹ziú¹³ hi³ cuánh² tɨ³ hué³² Israel, quí¹ má²cá²tsan³ bíh¹ tsá² jmɨ́¹ hnió³ jngɨh³ dáɨn².
23259	MAT 2:21	Jáun² Sé³² ca³náu² hi³ ca³jón³² dáɨn² la³ má²quionh³ mí¹ziú¹³ hi³ jaunh³ tɨ³ hué³² Israel.
23260	MAT 2:22	Tɨ³la³ jmɨ́¹ ca³lɨ³ ñi³² Sé³² hi³ Arquelao má²cuá¹ho² siáh³ ta²¹ tɨ³ Judea cha¹³ hla¹ Herodes jméi², jáun² ca³lɨ³ cóh³² tsú² hi³ tsánh³² tɨ³ jáun²; tɨ³la³ jmɨ́¹ má²lɨ́²héi³ tsú² jáun² héih³² juɨ³² qui³ ziú³ né³, jaunh³ bíh¹ tɨ³ hué¹³ Galilea.
23261	MAT 2:23	Jmɨ́¹ cá¹chánh²¹ tsú² hué³² jáun² né³, ngau³ hi³ ca³ñí¹cuá² já¹ juú² Nazaret. La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ jáun² tsá² jmɨ́¹ ná¹lɨ́n³ hí³ tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹tin² hi³ Jesús téh³ tsú² hná¹ tsá² Nazaret.
23266	MAT 3:5	Hi³ jáun² tsá² zian² Jerusalén jmɨ́¹ ja³táunh¹ hi³ náɨ³² jë¹ tsú², la³ má²quionh³ la³jɨ́n³² tsá² hɨ́n¹³ tɨ³ Judea jɨ³ tsá² zian² hué³² can³² cua³ Jordán nɨ́² siáh³;
23267	MAT 3:6	hi³ jáun² nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹lɨ́²ton³ tsú² tso³ quioh²¹, má¹lɨ³² jáun² tɨ́² ziau² Juan² jmáɨ² cua³ Jordán jáun².
23268	MAT 3:7	Jáun² ca³chó³² cáun² jmáɨ¹ hi³ cua³taunh²¹ tsá² téh²³ tsú² tsá² *fariseos jɨ³ tsá² *saduceos, [tsá² tun³ nió³ hɨ́n¹³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos]. Jáun² né³, jmɨ́¹ ca³jɨ́e³ Juan² hi³ juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsá² hí³ ja³to¹ ja³lɨn²³ hi³ hnió³ zón³² jmáɨ², jáun² ca³záɨh³ dí² la³ lá²: ―¡Hnoh² dá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ jáh³ hláɨnh¹ bíh¹! ¿Hin² dá² tsánh² ca³záɨ³ hnoh² hi³ hniáuh³² cuóunh¹³ náh² ca³tɨ²¹ uu³mí²tsɨ³² hi³ má²ja³² má²janh²?
23270	MAT 3:9	ha³ lɨ́²uú² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ́n¹³ náh² hi³ lɨ́¹³ liáun³ náh² cun³ñí¹ hi³hliá² hnoh² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹; quí¹ jná¹³ juanh³² hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ quɨ́n¹ lá² yáh³ lɨ́¹³ jmu³ Dió³² hi³ láɨn¹ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹.
23271	MAT 3:10	Quí¹ má²rá¹lɨ́³ bíh¹ hua³jan²¹ mí¹chí¹ hi³ quiúh³² tsú² la³jɨ́³² hmá² tiá² máɨ³ chu²¹ háɨ³², hi³ jáun² tsa³toh³ ja¹ sɨ́².
23272	MAT 3:11	Quí¹ tson² bíh¹ jná¹³ ziau² jmáɨ² hnoh² cun³quionh³ jmɨ́² jma³, cáun² li²¹ hi³ lin¹ hi³ tson² má²lɨ́²záɨ³² tsú² jmɨ́¹ tsɨ́³; tɨ³la³ né³bí¹ já²¹ yáh³ jan² Tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cun³ bí¹ jná¹³, quí¹ cun³ tiá² cu³ tiá² ren³ bíh¹ jná¹³ quiúnh¹ ná¹ Tsá² hí³, ca³la³ hí¹juáh³ tiá² ca³tɨn¹ yáh³ jná¹³ hi³ má¹con²¹ ná¹ tsú² hi³ cue¹ ná¹ chí² láu² tsɨ³² ta³. Jáun² Tsá² hí³ bíh¹ ziau³ hnoh² jmáɨ² cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ Chun¹ jɨ³ cun³quionh³ sɨ́² nɨ́² siáh³.
23274	MAT 3:13	Jmɨ́¹jáun² cua³han³ Jesús tɨ³ Galilea, hi³ ca³chó³² can³² cua³ Jordán ñí¹ jmɨ́¹ dí¹zion² Juan² tsáu² jmáɨ², hi³ hnió³ ziau³ Juan² jmáɨ².
23282	MAT 4:4	Tɨ³la³ Jesús ca³ngáɨ³: ―Ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Jun³juáh¹³ jmáh³la³ cun³quionh³ hí³ yáh³ lɨ́¹³ zian² tsá²mɨ³cuóun², quí¹ ja³bí¹ cun³quionh³ ca³la³ jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ hleh³² Dió³² bíh¹ siáh³”.
23283	MAT 4:5	Hi³ jáun² tsá² hláɨnh¹ hí³ ca³jau³ tɨ³ Jerusalén juú² hɨ́en¹, jáun² ca³di³chin³ dí² Jesús tsáɨh³ cuáh³² chín¹,
23284	MAT 4:6	hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: ―Nɨ́¹juáh³ tson² cu³tí³ hi³ hnú² Jon² Dió³², tanh² la³ tɨ³ hué³² ó³² neh²¹; quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: Dió³² zen³ tsá²cuú² tsá²ta³ hi³ jmu³ hua³hí¹³ hnú²; hi³ ziau³ tsú² hnú² cun³quionh³ cuo² hmóu³², quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³cuɨ́h³ tanh¹ hnú² cun³quionh³ quɨ́n¹.
23285	MAT 4:7	Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³: ―Ja³bí¹ ñí¹ Sí² jáun² siáh³ rá¹juáh³: “Ha³ lɨ́² cá² lɨ́² lan³ hnú² Dió³² Juóuh³²”.
23288	MAT 4:10	Jmɨ́¹jáun² ca³záɨh³ Jesús tsá² hláɨnh¹ la³ lá²: ―Cuánh² quián¹³ *Satanás, quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Ma³tsú¹ ma³jonh²¹ Dió³² Juóuh³², hi³ ñí¹ jɨ́²¹la³ jan² tán¹ hí³ bíh¹ má¹cú¹ má¹haɨn²¹ nú²”.
23291	MAT 4:13	Tɨ³la³ tiú²uú² ca³cuá³ yáh³ tsú² já¹ juú² Nazaret má¹ná¹, quí¹ já¹ juú² Capernaum bíh¹ ngau³ tsú² cú²jueh³² hi³ ca³ñí¹cuá², cáun² juú² nio² can³² jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³, ñí¹ má²can³² hué¹³ juú² Zabulón quionh³ juú² Neftalí.
23293	MAT 4:15	Tsá² hué³² Zabulón quionh³ tsá² hué³² Neftalí, tsá² zian² hué³² nio² hú¹ juɨ³² tɨ³ can³² jmɨ́²miih²¹, tsá² zian² jo²¹ cua³ Jordán, juɨ³² ñí¹ hia³² hiú², la³ má²quionh³ tsá² zian² hué¹³ Galilea ñí¹ má²tionh² *tsá²cá²jo²¹,
23296	MAT 4:18	Jáun² jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ cuá¹ngɨ³² Jesús can³² jmáɨ² lɨ́¹ ná¹ho³ hué¹³ Galilea; ñí¹ jáun² né³ ca³jɨ́en³² gon³ tsá² má²tún² raɨnh²¹, jan² tsá² jmɨ́¹ jmáɨ² Sí¹mu²¹ tsá² ca³lɨ³ jmáɨ² siáh³ Pé¹, hi³ tsá² jan² né³ jmáɨ² Tre²¹. Tsá² hí³ jmɨ́¹ lɨ́n³ tsá² zanh²³ juo¹³, hi³ jáun² jmɨ́¹ ná¹tón³² hmá³ quioh²¹ chu³ jmáɨ².
23299	MAT 4:21	Tɨ³ chí¹ján³ jáun² ca³lá² ca³jɨ́en³² siáh³ Jesús cónh³í¹ gon³ tsá² má²tún² raɨnh²¹: Jacobo jon² Zebedeo quionh³ Juan² dá¹jon²¹. Tsá² hí³ jmɨ́¹ tiáunh¹ hñu³ mu² quionh³ jméi², hi³ ná¹rauh³² hmá³ quioh²¹. Hi³ jáun² Jesús ca³teh³ siáh³ tsá² hí³,
23302	MAT 4:24	Ca³lɨ³ ñi³² bíh¹ tsáu² tá¹ cáun² hué³² Siria la³ cun³ ta²¹ hi³ jmu² Jesús, hi³ jáun² ca³cua³jan² tsú² la³jɨ́n³² tsá² jmɨ́¹ ná¹má²tso² tsɨ́³ la³jáh³ dúh¹ ñí¹ hi³ hlah³, mɨ́¹uɨ́³, hi³ cúh² hi³ uóu³²; tsá² tiáunh¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ hñu³ tsɨ́³, tsá² ná¹jau² mɨ́¹uɨ́³ tsá¹ lɨ́¹ jún²³ jɨ³ tsá² hma² nɨ́² siáh³. Hi³ jáun² la³jɨ́n³² bíh¹ tsá² hí³ ca³jmah³ Jesús.
23303	MAT 4:25	Hi³ jáun² juóun³² lɨ́n³² bíh¹ tsáu² ja³taunh²¹ cu³hna²¹ tsú², tsá² zian² Galilea, tsá² zian² la³cáun² ñí¹ tioh³ jáun² tá¹ quia³ juú² míh¹ tiá² cu³tsa³², tsá² Jerusalén, jɨ³ tsá² hɨ́n¹³ tɨ³ Judea nɨ́², jɨ³ tsá² zian² tɨ³ jo²¹ cua³ Jordán tɨ³ juɨ³² ñí¹ hia³² hiú² nɨ́² siáh³.
23306	MAT 5:3	―Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² má²ca³lɨ³tsɨn² hi³ tia³mii² jmɨ́²chí³ quioh²¹ ñí¹con² Dió³², quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ tónh³² jo³cuo² tsú².
23307	MAT 5:4	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² nio² hlah³ tsɨ́³, quí¹ Dió³² bíh¹ Tsá² chá³² re² tsɨ́³ tsú².
23308	MAT 5:5	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² tsɨ́¹juɨ́³, quí¹ hí³ bíh¹ tsa³tiánh² cáun² mɨ³cuú² ñí¹ má²ca³jmú³ Dió³² jáɨ¹³ hi³ cué³².
23309	MAT 5:6	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² dí¹quian¹ hi³ ma³zian² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³², la³juah²¹ dúh¹ hi³ ñí¹cuóunh²¹ jɨ³ hi³ hí¹quiéin² tsɨ́³, quí¹ Dió³² bíh¹ jmu³ hi³ conh²¹ hñu³ jmɨ́¹ hñu³ tsɨ́³ tsú².
23310	MAT 5:7	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² nɨ́¹juáh³ tsá² ja³² mií³ tsɨ́³ ñí¹con² tsá² siánh³, quí¹ ja³bí¹ Dió³² já³² siáh³ mií³ tsɨ́³ ñí¹con² tsá² la³ hí³.
23311	MAT 5:8	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² nɨ́¹juáh³ tsá² jɨ² hñu³ tsɨ́³, quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ jɨ́en³² Dió³².
23312	MAT 5:9	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² jmu² hi³ niau²¹ tie³ ja¹ quioh²¹ tsáu², quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ juáh³ Dió³² hi³ jon².
23313	MAT 5:10	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² má²tso² tsɨ́³ la³ cun³ hi³ jmoh²³ tsáu² cun³ñí¹ hi³ hnió³ jmu³ la³ cun³ hi³ hnió³ Dió³², quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ tónh³² jo³cuo² Dió³².
23314	MAT 5:11	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² hnoh² nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ quiú² jmɨ́¹ je²³ tsáu², hi³ ca³la³ hi³ hɨ́¹ tsa¹ tsú² hnoh², jɨ³ nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ hleh³² tsú² la³jáh³ dúh¹ ñí¹ jú¹ tɨ́¹jáɨ² quián¹³ hnoh² cun³ñí¹ hi³ ca³tɨn¹ jná¹³.
23316	MAT 5:13	”Hnoh² bíh¹ lɨ́n³ ñí¹ ñí¹con² tsá² zian² ñí¹ hué²¹ lá². Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ la³ ca³lɨ³ máɨh³ bíh¹ ñí¹ né³, ¿lánh³ yáh³ rón³² lɨ́¹³ jmóuh³² tsú² hi³ jáun² lɨ³ ñeh¹ siáh³? Tiú²uú² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ hí¹ cáun² yáh³; cáun² má²cuɨ́³ bíh¹ tsú², hi³ jáun² ñí¹ jáun² ha³ zóh³² tsáu².
23322	MAT 5:19	Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² ta²¹ haɨh²¹ lɨ³ua³ cáun² héih³² hi³ rá¹lɨ́³ jáun², uá¹jinh¹ cáun² hi³ tiá² lin¹ nga³ quien², hi³ záɨh³² tsú² siáh³ tsáu² hi³ tiá² hniáuh³² tónh³² ta²¹, hi³ jáun² má²lɨ́n³ bíh¹ tsú² jan² tsá² tiá² lin¹ ñí¹ quien² ja¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³². Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² má²tí³² héih³² jáun² né³, jɨ³ hi³ hɨeh³² siáh³ tsá² siánh³ hi³ jmu³ la³ jáun², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ jan² tsá² quien² ja¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³².
23323	MAT 5:20	Quí¹ juah³² jná¹³ ñí¹con² hnoh², hi³ nɨ́¹juáh³ tiá² tɨ³ jlánh¹ bí¹ re² jmúh¹³ náh² hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³² la³ cónh³ bíh¹ tɨ³² liei²¹ jɨ³ tsá² *fariseos, hi³ jáun² jmɨ́¹lɨ́h³ bíh¹ tiá² lɨ́¹³ tonh²¹ náh² jo³cuo² Dió³².
23325	MAT 5:22	Tɨ³la³ jná¹³ juah³², hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² jmu² hian² ñí¹con² raɨnh²¹, cun³ tá¹tsɨn¹ bíh¹ tsá² la³ hí³ héih³². Nɨ́¹juáh³ tsá² tú² hión³² raɨnh²¹, jáun² ñí¹con² tsá² ná¹ho² ta²¹ hi³ chín¹ bíh¹ tá¹tsɨn¹ tsú² héih³²; hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² zaɨh³² raɨnh²¹ tsá² lín¹ ja³ juón¹, háɨnh¹³ tsó³² ja¹ sɨ́² quiu³juóu³² bíh¹ tsú².
23326	MAT 5:23	”Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ zia³² hi³ cuá¹cánh¹ hnú² ñí¹hiú¹³ hi³ cuá¹cuéh³ nú² Dió³², hi³ tá¹la³ má²zenh² nú² ñí¹ jáun² né³ tsau³ honh² hnú² hi³ zian² jan² renh² hnú² hi³ hau² nú²,