Wildebeest analysis examples for:   cta-ctaNT   GENERAL_PUNCTUATION    February 24, 2023 at 23:57    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23233  MAT 1:20  Laja loꞌo nclyacua tiꞌ yu ni chaꞌ laca ngua juaꞌa̱, liꞌ nduꞌu tucua sca xca̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi slo yu laja xcalá yu. Nchcuiꞌ xca̱ biꞌ loꞌo yu liꞌ: José nacui̱ xca̱ jiꞌi̱ yu, ñati̱ tyaꞌa jiꞌi̱ jyoꞌo David laca nuꞌu̱ nacui̱. Ná cutsi̱i̱ nuꞌu̱ caja clyoꞌo loꞌo Mariá, chaꞌ ca̱a̱ choꞌ toniꞌi̱ jinuꞌu̱. Siꞌi na cuxi nguaꞌni María biꞌ tsiyaꞌ ti; cña nu nguaꞌni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi laca chaꞌ ntsuꞌu sñiꞌ Mariá juani.
23240  MAT 2:2  ¿Macala ndiꞌi̱ cubiꞌ nu ngula tsubiꞌ ti biꞌ? nacui̱ nguꞌ. Rey jiꞌi̱ cuꞌma̱ nguꞌ judío laca cubiꞌ biꞌ nacui̱ nguꞌ. Cua naꞌa̱ ya cuii cucui nu ndacui cua̱ cuentya jiꞌi̱ cubiꞌ biꞌ, biꞌ chaꞌ ndyalaa ya ca nde chaꞌ cuaꞌni tlyu ya jiꞌi̱ cubiꞌ biꞌ juani.
23242  MAT 2:4  Liꞌ ngusiꞌya rey Herodes biꞌ jiꞌi̱ lcaa sti joꞌó nu laca loo, loꞌo juaꞌa̱ jiꞌi̱ mstru nu nclyuꞌu chaꞌ joꞌó neꞌ laa chaꞌ ca̱a̱ nguꞌ slo. Nchcuane nu rey biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ: ¿Ha ná jlo tiꞌ ma̱ macala nchcuiꞌ quityi chaꞌ cala Cristo? nacui̱ rey jiꞌi̱ nguꞌ.
23243  MAT 2:5  Cala biꞌ nde quichi̱ Belén loyuu su cuentya Judea re nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱. Ndiꞌya̱ nacui̱ quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi:
23246  MAT 2:8  Loꞌo ndachaꞌ nguꞌ jiꞌi̱, liꞌ nchcuiꞌ rey loꞌo nguꞌ chaꞌ tsaa nguꞌ nde quichi̱ Belén. Yaa clya ma̱ nacui̱ rey jiꞌi̱ nguꞌ tii biꞌ, clyana ma̱ ma ntucua tyi cubiꞌ biꞌ nacui̱. Loꞌo si quije jiꞌi̱ ma̱, liꞌ xtyu̱u̱ ma̱ slo naꞌ chaca quiyaꞌ chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ naꞌ macala ntsiya cubiꞌ biꞌ. Loꞌo naꞌ tsaꞌa̱ cuaꞌni tlyu naꞌ jiꞌi̱ cubiꞌ biꞌ nta̱ꞌ.
23251  MAT 2:13  Nu loꞌo cua nduꞌu nguꞌ tii ndyaa nguꞌ quichi̱ tyi nguꞌ, liꞌ nchcuiꞌ xcalá José. Ndyuꞌu tucua sca xca̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi slo yu laja xcalá, nchcuiꞌ loꞌo yu liꞌ: Que tiꞌ nuꞌu̱ nacui̱ xca̱ jiꞌi̱ José. Tyatu̱ nuꞌu̱, xna clya nuꞌu̱ nacui̱, tsaa loꞌo nuꞌu̱ jiꞌi̱ xtyaꞌa̱ cubiꞌ tyijyuꞌ nde loyuu su cuentya Egipto. Tyiꞌi̱ ma̱ cajua ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu cacha̱ꞌ hi̱ chaꞌ tsoꞌo tya̱a̱ ma̱ nde nasiyu̱ re chaca quiyaꞌ. Tyaala tsa rey Herodes biꞌ; cua ca̱a̱ ti yu quichi̱ re chaꞌ clyana jiꞌi̱ cubiꞌ, chaꞌ cujuii jiꞌi̱ cubiꞌ ntiꞌ yu.
23253  MAT 2:15  Loꞌo liꞌ ndyanu nguꞌ ca biꞌ ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu cua ngujuii Herodes, rey nu tyaala biꞌ. La cuiꞌ chaꞌ biꞌ nchcuiꞌ jyoꞌo cusuꞌ nu ngua tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cua saꞌni la loꞌo nchcuiꞌ ndiꞌya̱: Xiꞌya naꞌ jiꞌi̱ Sñiꞌ naꞌ chaꞌ tyuꞌu ca loyuu su cuentya Egipto, chaꞌ xtyu̱u̱ yu tya̱a̱ yu quichi̱ tyi yu, nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna na. Biꞌ chaꞌ juaꞌa̱ ngua jiꞌi̱ nguꞌ tya liꞌ, chaꞌ ndyalaa nguꞌ nde Egipto.
23258  MAT 2:20  Que tiꞌ nuꞌu̱ nacui̱ xca̱ jiꞌi̱ yu, tyatu̱ clya nuꞌu̱, tyaa loꞌo nuꞌu̱ jiꞌi̱ nu piti loꞌo jiꞌi̱ xtyaꞌa̱ yu nde nasiyu̱ Israel chaca quiyaꞌ nacui̱, chaꞌ cua ngujuii nguꞌ tyaala nu ngua tiꞌ cujuii jiꞌi̱ cubiꞌ cua tya tsubiꞌ la.
23263  MAT 3:2  Ca tyujuꞌu tiꞌ cuꞌma̱ nacui̱ Juan jiꞌi̱ nguꞌ, xtyanu ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni ma̱ nacui̱. Cua xana ti chaꞌ caca ycuiꞌ Ndyosi loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ chalyuu.
23264  MAT 3:3  Loꞌo nu Juan ni, laca yu la cuiꞌ ñati̱ nu nchcuiꞌ jyoꞌo cusuꞌ Isaías jiꞌi̱ saꞌni, chaꞌ jyoꞌo cusuꞌ biꞌ ngua tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Ndiꞌya̱ nscua lo quityi biꞌ: Cui̱i̱ xiꞌya sca ñati̱ neꞌ quixi̱ꞌ: Xaala clya ma̱ sca tyucui̱i̱ su ca̱a̱ ycuiꞌ nu Xuꞌna na; xquiñi tsoꞌo ma̱ tyucui̱i̱ su tyeje tacui ycuiꞌ, ñacui̱ ñati̱ biꞌ. Juaꞌa̱ nguscua jyoꞌo cusuꞌ cuentya jiꞌi̱ ñati̱ biꞌ, loꞌo Juan laca ñati̱ biꞌ.
23268  MAT 3:7  Loꞌo ngua sca tsa̱ naꞌa̱ Juan jiꞌi̱ tyu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ fariseo loꞌo nguꞌ saduceo; tacati tsa nduꞌni ycuiꞌ nguꞌ ngua tiꞌ nguꞌ, lye tsa nduꞌni tyucuaa tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ. Loꞌo xi nguꞌ biꞌ lijya̱ nguꞌ chaꞌ tyucuatya Juan jiꞌi̱ nguꞌ, pana ná ndiya tiꞌ Juan juaꞌa̱. Ñiꞌya̱ ntiꞌ cuaña tyaala, juaꞌa̱ ntiꞌ cuꞌma̱ nacui̱ Juan jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. ¿Ha cua nchcutsi̱i̱ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ lacua? ¿Ha juani ndube tiꞌ ma̱ chaꞌ ca ñasi̱ꞌ tsa ycuiꞌ Ndyosi loꞌo xcubeꞌ Ni jiꞌi̱ ma̱ nu loꞌo tye chalyuu? nacui̱ yu.
23275  MAT 3:14  Loꞌo liꞌ ngua tiꞌ Juan cuaꞌa yu jiꞌi̱ Jesús. tsoꞌo tyucuatya naꞌ jinuꞌu̱ nacui̱ Juan jiꞌi̱. Tsoꞌo la tyucuatya ycuiꞌ nuꞌu̱ jnaꞌ.
23276  MAT 3:15  Liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo yu: Tsoꞌo tyucuatya nuꞌu̱ jnaꞌ juani nacui̱ Jesús jiꞌi̱ Juan, chaꞌ juaꞌa̱ tsoꞌo si cuaꞌni na lcaa cña nu ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ cuaꞌni na. Loꞌo ndyuna Juan chaꞌ nu nchcuiꞌ Jesús loꞌo, ntyucuatya yu jiꞌi̱ Jesús liꞌ.
23278  MAT 3:17  Liꞌ nguañi nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi ca su ntucua Ni nde cua̱. Ndiꞌya̱ nacui̱ Ni: Nu nde laca Sñiꞌ naꞌ nacui̱ Ni. Tyacaꞌa tsa yu ꞌna, chaꞌ tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee naꞌ ñaꞌa̱ naꞌ jiꞌi̱ yu.
23281  MAT 4:3  Loꞌo liꞌ ndyuꞌu tucua nu xuꞌna cuiñaja biꞌ, chaꞌ chcuiꞌ cuayáꞌ loꞌo Jesús: Si chañi chaꞌ nuꞌu̱ laca nu sca ti Sñiꞌ ycuiꞌ Ndyosi nacui̱ nu xñaꞌa̱ biꞌ jiꞌi̱ Jesús, xñi nuꞌu̱ sca quee re lacua, chaꞌ juaꞌa̱ cuiñá nuꞌu̱ xlyá loꞌo quee re chaꞌ cacu na.
23282  MAT 4:4  Loꞌo liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱: Cua nscua sca chaꞌ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nacui̱ Jesús jiꞌi̱. Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ chaꞌ biꞌ: Siꞌi na cuꞌú ñati̱ chalyuu loꞌo cacu nguꞌ tyaja ti, masi loꞌo cuna nguꞌ lcaa chaꞌ nu nchcuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi, liꞌ chañi chaꞌ tyuꞌú nguꞌ. Juaꞌa̱ nscua lo quityi.
23284  MAT 4:6  ¿Ha chañi chaꞌ nu sca ti Sñiꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nuꞌu̱? nacui̱ nu xñaꞌa̱ jiꞌi̱ Jesús. Tsoꞌo si tyú nuꞌu̱ ca lo yuu lacua, chaꞌ cua nscua sca chaꞌ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndiꞌya̱: Culo ycuiꞌ Ndyosi cña jiꞌi̱ xca̱ jiꞌi̱ Ni chaꞌ ñaꞌa̱si̱i̱ nguꞌ jinuꞌu̱, nacui̱ quityi. Loꞌo juaꞌa̱ nscua chaca chaꞌ: Loꞌo yaꞌ ti xca̱ jiꞌi̱ Ni xatu̱ nguꞌ jinuꞌu̱, chaꞌ ná ca quicha quiyaꞌ nuꞌu̱ su tyú nuꞌu̱ chu̱ꞌ quee. Juaꞌa̱ nscua lo quityi nacui̱ nu xñaꞌa̱.
23285  MAT 4:7  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nu xñaꞌa̱ biꞌ: Pana ndiꞌya̱ nscua chaꞌ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi: chcuiꞌ cuayáꞌ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna ma̱, nacui̱ quityi.
23287  MAT 4:9  Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ cuayáꞌ nu xñaꞌa̱ biꞌ loꞌo Jesús chaca quiyaꞌ: Ta naꞌ chacuayáꞌ caca nuꞌu̱ loo jiꞌi̱ lcaa chalyuu nu ñaꞌa̱ nuꞌu̱ ca ndacua nacui̱ nu xñaꞌa̱ jiꞌi̱ Jesús, sca ti si tyu̱ sti̱ꞌ nuꞌu̱ loo naꞌ, si cuaꞌni tlyu nuꞌu̱ jnaꞌ, liꞌ caca nuꞌu̱ loo.
23288  MAT 4:10  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nu xñaꞌa̱ biꞌ: Tyaatsuꞌ nuꞌu̱ slo naꞌ, Satanás nacui̱ Jesús. Yaa clya nuꞌu̱. Cua nscua sca chaꞌ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ndiꞌya̱: Sca ti jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu Xuꞌna ma̱ cuaꞌni tlyu ma̱ jiꞌi̱, sca ti chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni ngaꞌa̱ chaꞌ taquiyaꞌ ma̱ jiꞌi̱ nde chalyuu, nacui̱ quityi.
23295  MAT 4:17  Loꞌo liꞌ nguxana nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ nu ndyaꞌa̱ slo: Ca tyujuꞌu tiꞌ ma̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ, xtyanu ma̱ jiꞌi̱ lcaa chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni ma̱, chaꞌ cua tyalaa ti hora chaꞌ caca ycuiꞌ Ndyosi loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ma̱.
23297  MAT 4:19  Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo tyucuaa nu quiꞌyu biꞌ: Tsaa ma̱ loꞌo naꞌ juani nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Ñiꞌya̱ ngujui cualya jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ngutaꞌa̱ ma̱ cuta cualya, juaꞌa̱ caja xaꞌ cña jiꞌi̱ ma̱ juani cuentya jnaꞌ; culuꞌu naꞌ jiꞌi̱ ma̱ ñiꞌya̱ nu clyana ma̱ jiꞌi̱ ñati̱ chalyuu re nu ngunaꞌ tsa nduꞌni, chaꞌ caca nguꞌ ñati̱ ꞌna.
23306  MAT 5:3  Tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ si jlo tiꞌ chaꞌ sca ti loꞌo ycuiꞌ Ndyosi caca cuaꞌni nguꞌ chaꞌ tsoꞌo nacui̱ Jesús. Caca ycuiꞌ Ndyosi loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ, pana ná caca jiꞌi̱ nguꞌ si juaꞌa̱ ti nguꞌ.
23307  MAT 5:4  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ masi xñiꞌi̱ tiꞌ juani xquiꞌya quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱, chaꞌ nduꞌni ycuiꞌ Ni chaꞌ caca tsoꞌo tyiquee ñati̱ biꞌ.
23308  MAT 5:5  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ nu ná ntiꞌ tyiji̱loo jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱, chaꞌ ca su ntucua ycuiꞌ Ni tyacua chaꞌ tsoꞌo nu ta ycuiꞌ Ni jiꞌi̱ ñati̱ biꞌ liꞌ.
23309  MAT 5:6  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ si tyajaꞌa̱ tsa cuaꞌni lcaa chaꞌ tsoꞌo, lcaa chaꞌ liñi; jiꞌi̱ ñati̱ biꞌ xtyucua ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ taca jiꞌi̱ cuaꞌni lcaa chaꞌ nu ntiꞌ ycuiꞌ Ni.
23310  MAT 5:7  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ nu tyaꞌna tiꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱, chaꞌ juaꞌa̱ cuaꞌni tyaꞌna tiꞌ Ni jiꞌi̱ ycuiꞌ nguꞌ biꞌ.
23311  MAT 5:8  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ nu lubii cresiya jiꞌi̱, chaꞌ jiꞌi̱ ñati̱ biꞌ cua nda ycuiꞌ Ni chacuayáꞌ chaꞌ ñaꞌa̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ ca Ni nde loo la.
23312  MAT 5:9  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ nu nxtyucua jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ chaꞌ caca tsoꞌo ti nguꞌ loꞌo tyaꞌa cusu̱u̱ nguꞌ. Sñiꞌ naꞌ, ñacui̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ ñati̱ nu juaꞌa̱ xaalaꞌ tyiquee tyaꞌa nguꞌ.
23313  MAT 5:10  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ si talo tyiquee jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱, masi lyaꞌ tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱, masi tiꞌí tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱, xquiꞌya chaꞌ tsoꞌo nu nduꞌni cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni. Tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñati̱ biꞌ si talo tyiquee jiꞌi̱ nguꞌ, chaꞌ juaꞌa̱ laca ycuiꞌ Ndyosi loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ biꞌ.
23314  MAT 5:11  Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ma̱ masi xtyí loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ xquiꞌya naꞌ, masi lyaꞌ tsa tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱, masi cuiñi tsa nguꞌ, masi chcuiꞌ tsa nguꞌ cuentyu jiꞌi̱ ma̱ xquiꞌya naꞌ.
23316  MAT 5:13  Ñiꞌya̱ nu nduꞌnijoꞌo tsa tejeꞌ jiꞌna chaꞌ cñiꞌ, chaꞌ cuaꞌni tyuju̱ꞌ scuaa, juaꞌa̱ laca cuꞌma̱ nde chalyuu; na nduꞌnijoꞌo tsa ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ cuaꞌni ma̱ cña jiꞌi̱ Ni. Si cua ngunuꞌu̱ tejeꞌ jiꞌna, ngaꞌaa cuaꞌnijoꞌo biꞌ jiꞌna liꞌ; tsoꞌo si xcua̱a̱ na jiꞌi̱ tejeꞌ biꞌ liꞌ, masi toꞌ tyucui̱i̱ su ntyeje tacui ñati̱. Ná nduꞌni chaꞌ masi sta quiyaꞌ nguꞌ hichu̱ꞌ tejeꞌ ngunuꞌu̱ biꞌ. Ñiꞌya̱ ntiꞌ nguꞌ loꞌo tejeꞌ ngunuꞌu̱ biꞌ, juaꞌa̱ ntiꞌ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo ñati̱ nu ná taquiyaꞌ jiꞌi̱ Ni.
23317  MAT 5:14  Ñiꞌya̱ ntiꞌ sca xee laca cuꞌma̱, chaꞌ culuꞌu ma̱ tyucui̱i̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi jiꞌi̱ lcaa ñati̱ chalyuu. Sca quichi̱ nu ndiꞌi̱ lo xlya caꞌya ni, ná ca tyiꞌi̱ biꞌ cuaana ti; ñaꞌa̱ lcaa ñati̱ quichi̱ biꞌ.
23320  MAT 5:17  culacua tiꞌ ma̱ chaꞌ lijya̱ naꞌ ca nde chaꞌ cuaꞌni tye naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cusuꞌ; masi lcaa chaꞌ nu nda ycuiꞌ Ndyosi loꞌo jyoꞌo Moisés, masi lcaa chaꞌ nu nguscua jyoꞌo cusuꞌ nu ngua tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cua saꞌni la, ná cuityi̱ naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ. Pana cua lijya̱ naꞌ chaꞌ culuꞌu liñi naꞌ jiꞌi̱ ñati̱ ñiꞌya̱ nu ntiꞌ ñacui̱ lcaa chaꞌ nu nscua lo quityi biꞌ.
23324  MAT 5:21  Cua ndyuna ma̱ ñiꞌya̱ nu ngulo ycuiꞌ Ndyosi cña jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ nu ngua saꞌni. Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ Ni: cujuii ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa̱ ñati̱ ma̱, nacui̱ ycuiꞌ Ni. Si cujuii nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ, liꞌ ntsuꞌu chaꞌ tsaa nguꞌ neꞌ chcua̱ chaꞌ cuaꞌni cuayáꞌ bese jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ.
23325  MAT 5:22  Pana quiñaꞌa̱ la chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱ juani: masi ca tiꞌí tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱, liꞌ ntsuꞌu chaꞌ chcubeꞌ nguꞌ biꞌ; masi na chcuiꞌ ti nguꞌ chaꞌ cuxi jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱, ntsuꞌu chaꞌ tsaa nguꞌ biꞌ slo nguꞌ nu laca loo ca Jerusalén, chaꞌ caca cuayáꞌ jiꞌi̱ nguꞌ cajua liꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ si ñacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱: ¡Na ple tsa nuꞌu̱! ¡Na tonto tsa hique nuꞌu̱! loꞌo ñasi̱ꞌ tsa nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱, liꞌ ngaꞌa̱ chaꞌ tsaa nguꞌ biꞌ ca bilyaa su ná tye chaꞌ tyaqui̱ quiiꞌ.
23326  MAT 5:23  Loꞌo juaꞌa̱ laja loꞌo ndyaa ti ma̱ neꞌ laa chaꞌ ta ma̱ msta̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, si tyiꞌu tiꞌ ma̱ chaꞌ ntsuꞌu chaꞌ ñasi̱ꞌ tiꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo tyaꞌa ma̱,
23328  MAT 5:25  Pana ndiꞌya̱ cuaꞌni ma̱ si ntsuꞌu ñati̱ nu sta quiꞌya jiꞌi̱ ma̱ ca toniꞌi̱ cña: hora ti xaalaꞌ ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ñati̱ biꞌ, laja loꞌo bilya tyalaa ma̱ slo nguꞌ tisiya chaꞌ cuaꞌni cuayáꞌ nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cusu̱u̱ biꞌ. Cuxi la chaꞌ si tyaala tsa nguꞌ tisiya, chaꞌ liꞌ xiꞌya nguꞌ jiꞌi̱ nguꞌ policía chaꞌ suꞌba nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ neꞌ chcua̱.
23330  MAT 5:27  Cua ndyuna ma̱ ñiꞌya̱ ngulo ycuiꞌ Ndyosi cña jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ saꞌni. Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ Ni: cuaꞌni subaꞌ ma̱ loꞌo clyoꞌo xaꞌ ñati̱, nacui̱ ycuiꞌ Ni.
23332  MAT 5:29  Tsoꞌo la si culo ma̱ siꞌyu cloo ma̱ laꞌa tsuꞌ cui̱, xcua̱a̱ ma̱ jiꞌi̱ liꞌ, si siꞌyu cloo ma̱ ndacui quiꞌya chaꞌ nduꞌni ma̱ chaꞌ cuxi. Masi cuityi̱ꞌ ma̱, tyanu lubii cresiya jiꞌi̱ ma̱ liꞌ, chaꞌ ná tsaa ma̱ su lye ndyaqui̱ quiiꞌ ca bilyaa.
23334  MAT 5:31  Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ jyoꞌo cusuꞌ saꞌni: Si ñacui̱ sca nu quiꞌyu jiꞌi̱ clyoꞌo yu chaꞌ tyaa slo sti chaca quiyaꞌ, chaꞌ ntiꞌ yu xtyanu yu jiꞌi̱ clyoꞌo yu, liꞌ ntsuꞌu chaꞌ culo yu sca quityi cuentya jiꞌi̱ nu cunaꞌa̱ biꞌ. Quityi biꞌ ñacui̱ chaꞌ ngaꞌaa siꞌi clyoꞌo yu laca juani.
23336  MAT 5:33  Loꞌo juaꞌa̱ cua ndyuna ma̱ ñiꞌya̱ nu ngulo ycuiꞌ Ndyosi cña jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ saꞌni. Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ Ni: tsoꞌo ta ma̱ sca chaꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ cuaꞌni ma̱ sca cña, si chaꞌ cuiñi ti nda ma̱. Ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni ma̱ ñiꞌya̱ nu nacui̱ ma̱ jiꞌi̱ Ni chaꞌ cuaꞌni ma̱.
23340  MAT 5:37  Tsa biꞌ ti chaꞌ ñacui̱ ma̱: Chañi, si chaꞌ liñi laca; loꞌo juaꞌa̱ ñacui̱ ma̱: Siꞌi, si chaꞌ cuiñi. Cua ñaꞌa̱ ca chaꞌ nu chcuiꞌ ma̱ nu loꞌo nduꞌni ma̱ jura, chaꞌ jiꞌi̱ nu xñaꞌa̱ laca biꞌ.
23341  MAT 5:38  Loꞌo juaꞌa̱ cua ndyuna ma̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ jyoꞌo cusuꞌ saꞌni. Ndiꞌya̱ nacui̱: Sca ñati̱ tyaala ni, si cua ngüichu yu siꞌyu cloo tyaꞌa yu, liꞌ ntsuꞌu chaꞌ culo nguꞌ nu laca cña siꞌyu cloo ycuiꞌ yu chaꞌ cati̱ xquiꞌya yu. Loꞌo juaꞌa̱ si nguxtyú yu sca laꞌya tyaꞌa yu, liꞌ ntsuꞌu chaꞌ culo nguꞌ nu laca cña laꞌya ycuiꞌ yu, chaꞌ cati̱ xquiꞌya yu. Juaꞌa̱ nchcuiꞌ nguꞌ nu ngua tya saꞌni liꞌ.
23346  MAT 5:43  Cua ndyuna ma̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ jyoꞌo cusuꞌ saꞌni. Ndiꞌya̱ nacui̱: Cuaꞌni tyacaꞌa ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ tyaꞌa ma̱, loꞌo juaꞌa̱ ca tiꞌí tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa cusu̱u̱ ma̱.
23352  MAT 6:1  Loꞌo chaca chaꞌ ni, ná ta ma̱ sca na jiꞌi̱ nguꞌ tiꞌi nu loꞌo ñaꞌa̱ xaꞌ ñati̱ jiꞌi̱ ma̱, chaꞌ ná ñaꞌa̱ nguꞌ ñiꞌya̱ laca chaꞌ tsoꞌo nu nduꞌni ma̱ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni. Ná taca xcoꞌo ycuiꞌ Ndyosi Sti na sca chaꞌ tsoꞌo nu tyacua jiꞌi̱ ma̱ ca su ntucua ycuiꞌ Ni, si chaꞌ ñaꞌa̱ xaꞌ ñati̱ jiꞌi̱ ma̱ ndyuꞌni ma̱ chaꞌ tsoꞌo ti.
23356  MAT 6:5  Loꞌo chaca chaꞌ ni, loꞌo chcuiꞌ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi, ná cuaꞌni ma̱ ñiꞌya̱ nu nduꞌni nguꞌ nu tucua chaꞌ ntsuꞌu tyiquee nguꞌ. Ndu̱ nguꞌ cuiñi biꞌ slo ñati̱ neꞌ laa jiꞌi̱ nguꞌ judío tyaꞌa na, chaꞌ ntiꞌ nguꞌ chcuiꞌ nguꞌ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi laja loꞌo ñaꞌa̱ ñati̱ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ; la cuiꞌ ti chaꞌ biꞌ loꞌo ndu̱ nguꞌ laja calle chaꞌ chcuiꞌ nguꞌ loꞌo ycuiꞌ Ni. Chaꞌ liñi nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱: lcaa chaꞌ tsoꞌo nu tyacua jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ ca slo ycuiꞌ Ndyosi nquichaꞌ, cua laca ngujui chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ nu loꞌo cua naꞌa̱ ñati̱ chalyuu ti jiꞌi̱ nguꞌ.
23358  MAT 6:7  Nu loꞌo chcuiꞌ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi ni, ná chcuiꞌ ma̱ la cuiꞌ ti chaꞌ quiñaꞌa̱ tsa quiyaꞌ, ni ná chcuiꞌ ma̱ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ nu ná nchca cuayáꞌ tiꞌ ycuiꞌ ca ma̱, ñiꞌya̱ nu nduꞌni nguꞌ nu ná ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti. Nclacua tiꞌ nguꞌ biꞌ, chaꞌ tsoꞌo la taquiyaꞌ joꞌó jiꞌi̱ nguꞌ si quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ chcuiꞌ nguꞌ, juaꞌa̱ ntiꞌ nguꞌ biꞌ.
23365  MAT 6:14  Si cuiꞌya ma̱ chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ nguꞌ nu nguaꞌni chaꞌ cuxi loꞌo ma̱, liꞌ loꞌo Sti na nu ntucua nde cua̱ cuiꞌya Ni chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ma̱;
23367  MAT 6:16  Loꞌo chaca chaꞌ ni: nu loꞌo tyalaa tsa̱ jiꞌi̱ ma̱ loꞌo ná cacu ma̱ xquiꞌya chaꞌ cuaꞌni tlyu ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni, ná tsoꞌo si tyuꞌu chaꞌ xñiꞌi̱ tiꞌ tyiquee ma̱, ñiꞌya̱ nu nduꞌni nguꞌ nu tucua chaꞌ ntsuꞌu tyiquee nguꞌ. Ntiꞌ nguꞌ biꞌ chaꞌ ñaꞌa̱ ñati̱ jiꞌi̱ chaꞌ tacati tsa nu nduꞌni ycuiꞌ ca nguꞌ, chaꞌ ná ndyacu nguꞌ tsa̱ biꞌ. Chaꞌ liñi nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, chaꞌ cua laca ngujui chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ; lcaa chaꞌ tsoꞌo nu tyacua jiꞌi̱ nguꞌ ca slo ycuiꞌ Ndyosi nquichaꞌ, cua ngujui chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ nu loꞌo cua naꞌa̱ xaꞌ ñati̱ chalyuu ti jiꞌi̱ nguꞌ.
23370  MAT 6:19  Loꞌo chaca chaꞌ ni: ná xcoꞌo ma̱ quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tsoꞌo cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ ti ma̱ laja loꞌo ndiꞌi̱ ma̱ chalyuu re. Yala ti quiñuꞌu̱ chaꞌ tsoꞌo biꞌ juaꞌa̱ ti; ntsuꞌu quiyaꞌ cacu tiñaꞌ jiꞌi̱, cacu cuixu̱ꞌ jiꞌi̱, cuaꞌni ñuꞌu̱ jiꞌi̱ liꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ cuaana nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ tsoꞌo nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ma̱, ngunaꞌ chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ ma̱ liꞌ.
23373  MAT 6:22  Nu siꞌyu cloo na ni, biꞌ laca nu nda xee jiꞌi̱ tyucui ñaꞌa̱ na. Nu loꞌo tsoꞌo ti siꞌyu cloo na, liꞌ taca ñaꞌa̱ na chaꞌ cuaꞌni na lcaa lo cña nu ntsuꞌu chaꞌ cuaꞌni na, taca cuaꞌni na xcuiꞌ chaꞌ tsoꞌo.
23375  MAT 6:24  Ni sca ñati̱ ná taca jiꞌi̱ nguꞌ cuaꞌni nguꞌ cña jiꞌi̱ tucua tyaꞌa xuꞌna nguꞌ sca tyempo ti. Ná taca taquiyaꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi la cuiꞌ tyempo loꞌo lye tsa ndyaꞌa̱ chaꞌ tyiquee ma̱ chaꞌ jiꞌi̱ cñi. Si juaꞌa̱ ni, cua ntsuꞌu tucua tyaꞌa xuꞌna ma̱ liꞌ. Ná tyiqueeꞌ liꞌ ca tiꞌí tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ tsaca xuꞌna biꞌ, loꞌo juaꞌa̱ ca tiji̱ꞌ tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ chaca xuꞌna biꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ taquiyaꞌ tsoꞌo ma̱ jiꞌi̱ xuꞌna clyo biꞌ, loꞌo juaꞌa̱ cñiloꞌo ti ma̱ jiꞌi̱ chaca biꞌ liꞌ.
23376  MAT 6:25  Ndube tiꞌ ycuiꞌ Ni jiꞌi̱ ma̱, biꞌ chaꞌ ná ntsuꞌu chaꞌ culacua tsa tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ caca chaꞌ cuꞌú ma̱, na ca cacu ma̱, na ca coꞌo ma̱ su ndiꞌi̱ ma̱ chalyuu. Ná culacua tsa tiꞌ ma̱ ma caja steꞌ ma̱. Cuayáꞌ tsa chaꞌ na luꞌú ti na juani, masi siꞌi quiñaꞌa̱ tsa na nu cacu na; cuayáꞌ tsa chaꞌ tsoꞌo ti tyucui ñaꞌa̱ na, masi siꞌi na tsoꞌo tsa steꞌ na.
23377  MAT 6:26  Culacua xi tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ nu ndyaca jiꞌi̱ quiñi nu ndyacui cua̱: ná ntyaa niꞌ nscuaꞌ, ná nduꞌni niꞌ clacua, ná ndiñá niꞌ jaꞌba su xcoꞌo niꞌ na cacu niꞌ; pana ycuiꞌ Ndyosi Sti na nu ntucua nde cua̱, nda Ni na cacu niꞌ juaꞌa̱ ti. Loꞌo cuꞌma̱ ni, ¿ha xti la ntsuꞌu loo ma̱ que quiñi biꞌ ca slo ycuiꞌ Ndyosi? Siꞌi. Quiñaꞌa̱ la ntsuꞌu loo ma̱ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni.
23379  MAT 6:28  Loꞌo juaꞌa̱ chaꞌ jiꞌi̱ steꞌ ma̱, ¿ni chaꞌ nclyacua tsa tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ? Culacua xi tiꞌ ma̱ loꞌo ñaꞌa̱ ma̱ queé nu ntsuꞌu lo quixi̱ꞌ cua. Tsoꞌo ti nclyuu biꞌ, masi ná nduꞌni biꞌ cña, masi ná nchca jiꞌi̱ cuiñá lateꞌ cacuꞌ.
23382  MAT 6:31  Biꞌ chaꞌ ná ntsuꞌu chaꞌ culacua tsa tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ chaꞌ cuxi tyacua jiꞌi̱ ma̱ ca nde loo la. Ná ñacui̱ lye ma̱: ¿Ma caja na cacu ya? Ná ñacui̱ ma̱: ¿Ma caja hitya coꞌo ya? Ni ná ñacui̱ ma̱: ¿Ma caja steꞌ ya?
23386  MAT 7:1  Loꞌo chaca chaꞌ ni: ná sta ma̱ quiꞌya jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ma̱, chaꞌ ná tyiqueeꞌ sta ycuiꞌ Ndyosi quiꞌya jiꞌi̱ ma̱ si cuaꞌni ma̱ juaꞌa̱.
23388  MAT 7:3  ¿Ni chaꞌ yala tsa nchcuiꞌ ma̱ jiꞌi̱ sca chaꞌ cuxi nu ntsuꞌu jiꞌi̱ xaꞌ la tyaꞌa ñati̱ ma̱, masi ñiꞌya̱ ntiꞌ si laca biꞌ sca satya yuu ti nu ndyatí̱ cloo nguꞌ? Pana ná ndube tiꞌ ma̱ chaꞌ tlyu tsa chaꞌ cuxi nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ycuiꞌ ma̱, ñiꞌya̱ ntiꞌ si laca biꞌ sca nguti tlyu nu ntsuꞌu cloo ycuiꞌ ca ma̱.
23389  MAT 7:4  ¿Ni chaꞌ laca tlyu tsa tyiquee ma̱ chcuiꞌ ma̱ loꞌo tyaꞌa ñati̱ ma̱ ndiꞌya̱: Ta nuꞌu̱ chacuayáꞌ culo naꞌ yuu nu ntsuꞌu cloo nuꞌu̱? Juaꞌa̱ ñacui̱ ma̱, masi ná ñaꞌa̱ ma̱ nguti nu ntsuꞌu cloo ycuiꞌ ca ma̱.
23390  MAT 7:5  ¡Na cuiñi ma̱! Clyo la tyuꞌu nguti tlyu nu ntsuꞌu cloo ycuiꞌ ca ma̱, loꞌo liꞌ taca ñaꞌa̱ tsoꞌo ma̱ chaꞌ culo ma̱ satya yuu nu ntsuꞌu cloo tyaꞌa ma̱.
23391  MAT 7:6  Chaꞌ lubii nu cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ni, ná tsoꞌo si tsaa chcuiꞌ ma̱ chaꞌ biꞌ loꞌo ñati̱ cuxi nu ná ntiꞌ cuna chaꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti, chaꞌ ñiꞌya̱ ntiꞌ xneꞌ, juaꞌa̱ ntiꞌ nguꞌ biꞌ; suꞌba ñasi̱ꞌ ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ cuxi biꞌ, chaꞌ cuaꞌni lyaꞌ tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ liꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ ná tsoꞌo sta ma̱ sca na tsoꞌo nu quiñaꞌa̱ tsa ngaꞌa̱ su ndyaꞌa̱ cubeꞌ, chaꞌ hora ti satá quiyaꞌ niꞌ na tsoꞌo biꞌ.
23392  MAT 7:7  Loꞌo chaca chaꞌ ni: jña ma̱ sca chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, loꞌo juaꞌa̱ ta ycuiꞌ Ni chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ ma̱ liꞌ; clyana ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni, loꞌo juaꞌa̱ quije Ni jiꞌi̱ ma̱ liꞌ; tyucui tyiquee ma̱ chcuiꞌ ma̱ loꞌo ycuiꞌ Ni, cuna Ni chaꞌ nu chcuiꞌ ma̱ loꞌo Ni liꞌ.
23394  MAT 7:9  ntsuꞌu ni tsaca cuꞌma̱ nu ta sca quee cacu sñiꞌ loꞌo jña nu piti xlyá cacu. ¿Ha ntsuꞌu?
23395  MAT 7:10  Ni ná ntsuꞌu ñati̱ nu ta cuaña jiꞌi̱ sñiꞌ loꞌo jña nu piti cualya cacu. ¿Ha ntsuꞌu?
23397  MAT 7:12  Ngaꞌa̱ chaꞌ cuaꞌni tsoꞌo ma̱ loꞌo xaꞌ ñati̱ si ntiꞌ ma̱ chaꞌ tsoꞌo ti cuaꞌni nguꞌ loꞌo ma̱. La cuiꞌ cña biꞌ ngulo ycuiꞌ Ndyosi lo quityi nu nguscua jyoꞌo Moisés, loꞌo juaꞌa̱ chaꞌ nu nguscua xaꞌ jyoꞌo cusuꞌ nu ngua tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi saꞌni la; sca ti cuayáꞌ ndyuꞌu chaꞌ nu nchcuiꞌ lcaa nguꞌ biꞌ lo quityi.
23398  MAT 7:13  Loꞌo chaca chaꞌ ni, ngaꞌa̱ chaꞌ tyeje tacui ma̱ toloꞌo chubi. Tlyu tsa toloꞌo, loꞌo juaꞌa̱ si̱i̱ tsa tyucui̱i̱ su tsaa nguꞌ ca bilyaa; tsoꞌo tsa ñaꞌa̱ tyucui̱i̱ biꞌ ntiꞌ nguꞌ, biꞌ chaꞌ quiñaꞌa̱ tsa ñati̱ ndyaꞌa̱ tyucui̱i̱ biꞌ.
23400  MAT 7:15  Loꞌo chaca chaꞌ ni: cuaꞌni tii tiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ cuiñi nu nchcuiꞌ cuiñi ti chaꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ncluꞌu nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱. Sca naꞌni tsoꞌo laca nu naa xlyaꞌ; loꞌo nu nguꞌ cuiñi biꞌ ni, ntiꞌ nguꞌ chaꞌ culacua tiꞌ ma̱ chaꞌ ñati̱ tsoꞌo laca nguꞌ ñiꞌya̱ laca xlyaꞌ. Tsoꞌo tsa nchcuiꞌ nguꞌ biꞌ loꞌo ma̱, tsoꞌo tsa nduꞌni nguꞌ loꞌo ma̱; pana chaꞌ cuiñi laca nu nchcuiꞌ chaꞌ tsoꞌo tsa nguꞌ biꞌ, chaꞌ tyaala tsa nguꞌ, cuiñi tsa nguꞌ biꞌ. Siꞌi ñiꞌya̱ laca xlyaꞌ laca nguꞌ biꞌ; ñiꞌya̱ laca sca boꞌo nu tyaala tsa, juaꞌa̱ laca nguꞌ biꞌ.
23406  MAT 7:21  Ntsuꞌu tsa nguꞌ nu nchcuiꞌ loꞌo naꞌ: Xuꞌna, Xuꞌna, nacui̱ nguꞌ ꞌna; pana siꞌi lcaa nguꞌ biꞌ nu tyatí̱ ca su laca ycuiꞌ Ni loo. Sca ti nguꞌ nu taquiyaꞌ jiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ Sti naꞌ nu ntucua nde cua̱, biꞌ nguꞌ laca nu tyatí̱ ca su laca ycuiꞌ Ni loo.
23407  MAT 7:22  Nu loꞌo tyalaa hora chaꞌ cuaꞌni cuayáꞌ ycuiꞌ Ni jiꞌi̱ lcaa ñati̱ chalyuu, tyuꞌu tucua quiñaꞌa̱ ñati̱ nu ñacui̱ ꞌna: Xuꞌna, Xuꞌna, ñacui̱ nguꞌ ꞌna, loꞌo cuare, cua nchcuiꞌ ya loꞌo ñati̱ cuentya jinuꞌu̱. Chacuayáꞌ jinuꞌu̱ ngulo ya jiꞌi̱ cuiꞌi̱ cuxi nu ngusñi jiꞌi̱ ñati̱, loꞌo juaꞌa̱ cua nguaꞌni ya xaꞌ lo chaꞌ tlyu chacuayáꞌ jinuꞌu̱, ñacui̱ nguꞌ biꞌ ꞌna.
23408  MAT 7:23  Loꞌo liꞌ ntsuꞌu chaꞌ xacui̱ naꞌ chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ ndiꞌya̱: nslo naꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ tsiyaꞌ ti. Yaa clya ma̱ chaꞌ nguꞌ xñaꞌa̱ laca ma̱.
23409  MAT 7:24  Lcaa ñati̱ nu cuna tsoꞌo chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ re, lcaa ñati̱ nu taquiyaꞌ tsoꞌo jiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ, laca ñati̱ biꞌ ñiꞌya̱ laca sca ñati̱ nu ngulacua xi tiꞌ nu loꞌo tya lyiji cuiñá yu niꞌi̱ jiꞌi̱. Loꞌo liꞌ ngüiñá yu biꞌ niꞌi̱ jiꞌi̱ yu chu̱ꞌ sca quee cuajaꞌ.
23416  MAT 8:2  Loꞌo liꞌ nduꞌu tucua sca nu quicha slo. Ndyatu̱ sti̱ꞌ yu slo ycuiꞌ Jesús, chaꞌ ntiꞌ yu cuane yu jiꞌi̱ Jesús chaꞌ cuaꞌni joꞌo jiꞌi̱ yu, chaꞌ ngusñi quicha ndyatsuꞌ cuañaꞌ jiꞌi̱ yu biꞌ. Xuꞌna nacui̱ nu quicha biꞌ jiꞌi̱ Jesús, cuaꞌni joꞌo ꞌna. Jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ nchca jinuꞌu̱ cuaꞌni nuꞌu̱ chaꞌ caca lubii cuañaꞌ naꞌ.
23417  MAT 8:3  Liꞌ ngutacui yaꞌ Jesús lo nu quicha biꞌ, ngusta yaꞌ su ndyatsuꞌ cuañaꞌ yu. Cuaꞌni naꞌ joꞌo jinuꞌu̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nu quicha biꞌ. Tyanu lubii cuañaꞌ nuꞌu̱ juani nacui̱. Hora ti ngua tsoꞌo nu quicha biꞌ, ngua lubii cuañaꞌ yu.
23418  MAT 8:4  Xaꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo yu liꞌ: Yaa clya nuꞌu̱ slo sti joꞌó nacui̱. Cajua ta nuꞌu̱ msta̱ nu nacui̱ jyoꞌo Moisés chaꞌ ta na jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo ndyaca tsoꞌo na jiꞌi̱ quicha nu ntsuꞌu jiꞌna. Ná cachaꞌ nuꞌu̱ jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱. Taca ca cuayáꞌ tiꞌ lcaa ñati̱ chaꞌ cua ngua tsoꞌo nuꞌu̱, nu loꞌo cuna nguꞌ chaꞌ cua ngusñi sti joꞌó msta̱ nu nda nuꞌu̱.
23420  MAT 8:6  Xuꞌna nacui̱ capitán biꞌ jiꞌi̱ Jesús, quicha tsa msu ꞌna. Na ntsiya ti yu toꞌ tyi naꞌ chaꞌ nchcu̱ꞌ tyucuí̱ tyucui ñaꞌa̱ yu; tiꞌí tsa ntiꞌ yu.
23421  MAT 8:7  Liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo: Tsaꞌa naꞌ. Cuaꞌni naꞌ chaꞌ tyaca tsoꞌo yu nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nu capitán biꞌ.
23422  MAT 8:8  Hora ti nguxacui̱ capitán chaꞌ jiꞌi̱ Jesús liꞌ: Xuꞌna nacui̱ yu jiꞌi̱ Jesús, ná tsoꞌo tsaa nuꞌu̱ toꞌ tyi naꞌ, chaꞌ siꞌi ñati̱ tsoꞌo laca naꞌ. Tsa biꞌ ti chaꞌ ntiꞌ naꞌ, chaꞌ culo nuꞌu̱ cña chaꞌ cati̱ quicha biꞌ tsiyaꞌ ti; jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ caca tsoꞌo msu ꞌna liꞌ, masi tyijyuꞌ ti tyu̱ nuꞌu̱ chcuiꞌ.
23423  MAT 8:9  Xuꞌna sendaru laca naꞌ; laca naꞌ loo jiꞌi̱ sca siyento tyaꞌa sendaru, loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu nu laca loo jnaꞌ. Si culo naꞌ cña jiꞌi̱ tsaca sendaru biꞌ ndiꞌya̱: Yaa clya nuꞌu̱, hora ti tsaa yu, chaꞌ ntiꞌ naꞌ chaꞌ tsaa yu. Juaꞌa̱ si chcuiꞌ naꞌ loꞌo chaca yu: Ca̱a̱ nuꞌu̱ ca nde, hora ti ca̱a̱ yu slo naꞌ liꞌ. Juaꞌa̱ si culo naꞌ cña jiꞌi̱ msu ꞌna: Cuaꞌni sca cña ꞌna, ñacui̱ naꞌ jiꞌi̱; hora ti cuaꞌni yu cña biꞌ ꞌna nacui̱ capitán jiꞌi̱ Jesús. Juaꞌa̱ nuꞌu̱ ni, jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ taca jinuꞌu̱ culo cña chaꞌ cati̱ quicha biꞌ.
23424  MAT 8:10  Ndube tsa tiꞌ Jesús loꞌo ndyuna chaꞌ nu nchcuiꞌ capitán biꞌ. Liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo nu quiñaꞌa̱ tsa ñati̱ nu lcaꞌa̱ jiꞌi̱: Liñi tsa chaꞌ nchcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱ juani nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Bilya ñaꞌa̱ naꞌ tsiyaꞌ ti jiꞌi̱ sca ñati̱ nu tsoꞌo tsa jlya tiꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, ñiꞌya̱ jlya tiꞌ nu capitán re; tyucui ñaꞌa̱ nasiyu̱ Israel re ná ntsuꞌu nguꞌ nu jlya tiꞌ juaꞌa̱.
23427  MAT 8:13  Liꞌ xaꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo nu capitán biꞌ: Yaa nuꞌu̱ toꞌ tyi nuꞌu̱ lacua nacui̱ jiꞌi̱. Jlya tiꞌ nuꞌu̱, biꞌ chaꞌ cua ndyaca tsoꞌo nu quicha biꞌ jinuꞌu̱ juani ti nacui̱ Jesús jiꞌi̱. Loꞌo la cuiꞌ hora ngua tsoꞌo msu biꞌ.
23431  MAT 8:17  Juaꞌa̱ ngua chaꞌ ndyuꞌu tucua la cuiꞌ chaꞌ nu nguscua jyoꞌo Isaías cua saꞌni la. Ndiꞌya̱ nscua chaꞌ: Cua ngua tii ycuiꞌ Ni ma nde su tiꞌí jiꞌna, loꞌo juaꞌa̱ ñiꞌya̱ laca quicha nu ntsuꞌu jiꞌna; nguaꞌni tye Ni quicha biꞌ, ndyaca tsoꞌo na liꞌ. Juaꞌa̱ nscua lo quityi, biꞌ chaꞌ nduꞌni Jesús joꞌo jiꞌi̱ nguꞌ quicha.
23433  MAT 8:19  Loꞌo cua tsaa ti nguꞌ, liꞌ ndyalaa sca mstru chaꞌ joꞌó chaꞌ chcuiꞌ loꞌo Jesús: Mstru nacui̱ mstru biꞌ jiꞌi̱ Jesús, loꞌo naꞌ nta̱ꞌ tyaꞌa̱ naꞌ loꞌo nuꞌu̱ lcaa macala su tsaa nuꞌu̱.
23434  MAT 8:20  Nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ mstru biꞌ liꞌ: Nu naa cuatyaꞌ ni, neꞌ xtyuu niꞌ ndyuꞌú niꞌ; loꞌo juaꞌa̱ quiñi sube, neꞌ xlyati̱ ndyuꞌú niꞌ. Pana naꞌ ni, cua nda Ni ꞌna lijya̱a̱ chalyuu re chaꞌ caca naꞌ ñati̱, loꞌo juaꞌa̱ ná ntsuꞌu su xtyii naꞌ cajaꞌ naꞌ, ná ntsuꞌu su chcaꞌa̱ cñaꞌ naꞌ.
23435  MAT 8:21  Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ chaca nu quiꞌyu nu ndyaꞌa̱ loꞌo Jesús nquichaꞌ: Cusuꞌ nacui̱ yu jiꞌi̱ Jesús, ta xi chacuayáꞌ ꞌna chaꞌ tsaꞌa naꞌ toꞌ tyi naꞌ chaꞌ ñaꞌa̱si̱i̱ naꞌ jiꞌi̱ sti naꞌ ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu cajaa sti naꞌ, chaꞌ xatsiꞌ naꞌ jiꞌi̱ sti naꞌ clyo. Liꞌ tsaꞌa̱ la loꞌo nuꞌu̱.
23436  MAT 8:22  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ yu: Tsoꞌo la masi ca̱a̱ lcaꞌa̱ nuꞌu̱ ꞌna juani ti nacui̱ Jesús jiꞌi̱. Tya ntsuꞌu xi xaꞌ la ñati̱ chalyuu tyaꞌa ma̱ nu taca xatsiꞌ jiꞌi̱ ñati̱ nu cua ngujuii.
23439  MAT 8:25  Liꞌ nguxtyuꞌu nguꞌ tyaꞌa ndyaꞌa̱ jiꞌi̱ Jesús: Cusuꞌ nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ Jesús, cuaꞌni lyaá clya jiꞌna. Cua quilyuꞌu ti yaca niꞌi̱ re neꞌ hitya, cajaa na si ntiꞌ.
23440  MAT 8:26  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: ¿Ni chaꞌ ntsi̱i̱ tsa ma̱? nacui̱ jiꞌi̱ nguꞌ. ¡Xi tsa tyempo ndalo ma̱, chaꞌ ná jlya tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ caca jiꞌi̱ Ni cuaꞌni Ni cña! Loꞌo liꞌ ndyatu̱ Jesús, nchcuiꞌ loꞌo cuiꞌi̱ loꞌo clyooꞌ chaꞌ cuaꞌa jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ; hora ti ngua ti̱ biꞌ liꞌ.
23441  MAT 8:27  Ndube tsa tiꞌ nguꞌ biꞌ liꞌ, chaꞌ ngua ti̱ tsiyaꞌ ti clyooꞌ loꞌo cuiꞌi̱ biꞌ. ¿Ti ñati̱ ta laca nu cusuꞌ re? nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ. Ndaquiyaꞌ clyooꞌ jiꞌi̱, juaꞌa̱ nduna cuiꞌi̱ chaꞌ nu nchcuiꞌ nu cusuꞌ re loꞌo.
23443  MAT 8:29  Loꞌo liꞌ nguaꞌni cuiꞌi̱ xñaꞌa̱ chaꞌ cui̱i̱ tsa ngusiꞌya nguꞌ quicha biꞌ: ¿Ni chaꞌ ndyaꞌa̱ nuꞌu̱ slo cua, Jesús? nacui̱ nguꞌ quicha jiꞌi̱. Nuꞌu̱ laca nu sca ti Sñiꞌ ycuiꞌ Ndyosi. ¿Ha xcubeꞌ nuꞌu̱ jiꞌi̱ cua ntiꞌ nuꞌu̱, masi siꞌi tyempo juani caca chaꞌ nchcubeꞌ biꞌ?
23445  MAT 8:31  Liꞌ nguaꞌni cuiꞌi̱ xñaꞌa̱ biꞌ, chaꞌ ngüijña nguꞌ quicha chacuayáꞌ jiꞌi̱ Jesús cuentya jiꞌi̱ cuiꞌi̱ biꞌ. Jlo tiꞌ ya chaꞌ ntiꞌ nuꞌu̱ culo cuiꞌi̱ nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ya, chaꞌ cuaꞌni nuꞌu̱ joꞌo jiꞌi̱ ya nacui̱ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús. Biꞌ chaꞌ ta xi chacuayáꞌ jiꞌi̱ cuiꞌi̱ chaꞌ tsaa xñi jiꞌi̱ cubeꞌ nu ndyaꞌa̱ jua.
23446  MAT 8:32  Liꞌ nda Jesús chacuayáꞌ jiꞌi̱ cuiꞌi̱ biꞌ: Yaa clya ma̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ cuiꞌi̱ biꞌ. Loꞌo liꞌ ndyuꞌutsuꞌ cuiꞌi̱ xñaꞌa̱ jiꞌi̱ tyucuaa nu quicha biꞌ, ndyaa cuiꞌi̱ biꞌ ngusñi jiꞌi̱ cubeꞌ. Hora ti ngusna lcaa cubeꞌ biꞌ, nguaꞌya niꞌ toꞌ cuaꞌa̱, ndyú niꞌ neꞌ hitya tayuꞌ, ndyiꞌo niꞌ hitya, ngujuii lcaa cubeꞌ biꞌ liꞌ.
23450  MAT 9:2  Loꞌo ndyalaa quichi̱ biꞌ, liꞌ ñaa loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ sca nu quicha nu nchcu̱ꞌ tyucuí̱ tyucui ñaꞌa̱ yu; ñaa nguꞌ slo Jesús chaꞌ cuaꞌni joꞌo jiꞌi̱ nu quicha biꞌ. Ntsiya nu quicha biꞌ neꞌ sca catya̱. Pana jlo tiꞌ Jesús chaꞌ jlya tiꞌ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱, biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ loꞌo nu quicha ndiꞌya̱: Ca tsoꞌo nuꞌu̱, sñiꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nu quicha. Cua nguaꞌni clyu tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ quiꞌya nu ntsuꞌu jinuꞌu̱.
23451  MAT 9:3  Loꞌo liꞌ ngulacua xi tiꞌ mstru chaꞌ joꞌó nu ndu̱ cacua ti: Chaꞌ cuxi nchcuiꞌ nu quiꞌyu re cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Juaꞌa̱ ngulacua tiꞌ nguꞌ.
23452  MAT 9:4  Pana, ngua tii Jesús jiꞌi̱ lcaa lo chaꞌ nu ntsuꞌu tyiquee nguꞌ biꞌ. ¿Ni chaꞌ chi̱i̱ ntiꞌ ma̱ ñaꞌa̱ ma̱ ꞌna juani? nacui̱ Jesús jiꞌi̱ mstru biꞌ.
23453  MAT 9:5  Ná ndiya tiꞌ ma̱ si ñacui̱ naꞌ jiꞌi̱ nu quicha re: Cua nguaꞌni clyu tiꞌ naꞌ jiꞌi̱ quiꞌya nu ntsuꞌu hi̱. ¿Ha tsoꞌo la si chcuiꞌ naꞌ loꞌo nu quicha lacua: Tyatu̱ nuꞌu̱, xa tuꞌba catya̱ hi̱ chaꞌ tyaa loꞌo jiꞌi̱ ca toꞌ tyi? nacui̱ Jesús.
23454  MAT 9:6  Ntsuꞌu chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ chaꞌ ntsuꞌu chacuayáꞌ ꞌna cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi chaꞌ cuityi̱ naꞌ quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱ ñati̱ chalyuu, chaꞌ nu cua nda Ni ꞌna lijya̱a̱ chaꞌ caca̱ ñati̱. Ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ loꞌo ñaꞌa̱ ma̱ chaꞌ tyaca tsoꞌo nu quicha re juani. Liꞌ xaꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo nu quicha biꞌ: Tyatu̱ nuꞌu̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱, xñi jiꞌi̱ catya̱ jinuꞌu̱ chaꞌ tsaa loꞌo jiꞌi̱ ca toꞌ tyi.
23457  MAT 9:9  Nduꞌu Jesús ndyaa, loꞌo liꞌ cua tyeje tacui ti toꞌ niꞌi̱ su ntucua Mateo nxñi cñi cña loo nguꞌ. Nchcuiꞌ Jesús loꞌo nu Mateo biꞌ liꞌ: Tyuꞌu lcaꞌa̱ nuꞌu̱ ꞌna nacui̱ Jesús jiꞌi̱. Hora ti ndyatu̱ Mateo, nguxtyanu cña jiꞌi̱, ndyaa lcaꞌa̱ jiꞌi̱ Jesús liꞌ.
23459  MAT 9:11  Loꞌo naꞌa̱ nguꞌ fariseo chaꞌ ndyacu Jesús loꞌo nguꞌ biꞌ, hora ti nchcuiꞌ nguꞌ loꞌo nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ yu: ¿Ni chaꞌ stuꞌba ti ndacu xuꞌna ma̱ loꞌo nguꞌ nu ná tsoꞌo, masi loꞌo nguꞌ re nu laca msu jiꞌi̱ nguꞌ xaꞌ tsuꞌ nu cuiñi ti nxñi quiñaꞌa̱ tsa cñi cña loo jiꞌi̱ nguꞌ? nacui̱ nguꞌ fariseo biꞌ.
23460  MAT 9:12  Pana ndyuna Jesús chaꞌ nu nda nguꞌ biꞌ, biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ ycuiꞌ yu loꞌo nguꞌ liꞌ: Nguꞌ nu ná quicha ni, ná ntsuꞌu chaꞌ caca joꞌo jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Sca ti jiꞌi̱ ñati̱ quicha ntsuꞌu chaꞌ caca joꞌo.
23461  MAT 9:13  Yaa clya ma̱ cuaꞌa̱ jyaca̱ ma̱ jiꞌi̱ chaꞌ nu nguscua jyoꞌo cusuꞌ lo quityi, nu ndiꞌya̱ nchcuiꞌ: Ntiꞌ naꞌ chaꞌ cuaꞌni tyaꞌna tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ma̱, nacui̱ ycuiꞌ Ni. Biꞌ nu tsoꞌo la, masi ná ta ma̱ quiñaꞌa̱ tsa msta̱ ꞌna; ni naꞌni scu̱ꞌ ma̱, ná nduꞌni chaꞌ ta ma̱ msta̱ ꞌna. Juaꞌa̱ nscua lo quityi. Ná lijya̱ naꞌ chalyuu chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ñati̱ nu tsoꞌo tsa ycuiꞌ nguꞌ, ntiꞌ nguꞌ; cua lijya̱ naꞌ chalyuu chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo nguꞌ nu jlo tiꞌ chaꞌ ntsuꞌu chaꞌ cuxi tyiquee nguꞌ, chaꞌ caca tyujuꞌu tiꞌ nguꞌ liꞌ. Xtyanu nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi biꞌ liꞌ.
23462  MAT 9:14  Loꞌo liꞌ ndyalaa sca taju ñati̱ slo Jesús, la cuiꞌ nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ Juan laja loꞌo ntyucuatya jiꞌi̱ nguꞌ laca nguꞌ biꞌ. Liꞌ nchcuiꞌ nguꞌ biꞌ loꞌo Jesús: Ntsuꞌu tsa̱ nu ná ndacu cuare nacui̱ nguꞌ, loꞌo ntsuꞌu tsa̱ nu ná ndacu nguꞌ fariseo, xquiꞌya chaꞌ nduꞌni tacati ya tsa̱ biꞌ; pana nuꞌu̱, loꞌo juaꞌa̱ nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jinuꞌu̱, lcaa tsa̱ ndacu ma̱. ¿Ni chaꞌ ta ndacu cuꞌma̱ lcaa tsa̱ lacua?
23463  MAT 9:15  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: Loꞌo caja clyoꞌo nguꞌ ni, ndacu nguꞌ nu ndyaꞌa̱ loꞌo cutsii; ná ndiꞌi̱ nguꞌ xñiꞌi̱ tiꞌ nguꞌ tsa̱ biꞌ loꞌo ndiꞌi̱ nguꞌ loꞌo cutsii nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ. Pana nu loꞌo tyalaa tsa̱ liꞌ, nu loꞌo tyaa loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ cutsii, liꞌ ná cacu nguꞌ tyaꞌa tsoꞌo cutsii, chaꞌ caca xñiꞌi̱ tiꞌ nguꞌ liꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ chaa tiꞌ tyaꞌa tsoꞌo naꞌ juani, pana caca xñiꞌi̱ tiꞌ nguꞌ re nde loo la.
23464  MAT 9:16  Chaca chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱: ni sca nguꞌ ná cuaꞌni choꞌo nguꞌ lateꞌ cusu̱ jiꞌi̱ nguꞌ loꞌo sa yuꞌbe lateꞌ cucui, chaꞌ loꞌo cua ndyaati̱ lateꞌ biꞌ, tyatsiiꞌ lateꞌ cucui biꞌ; tyati̱ꞌ jlyacua̱ su ngalya lateꞌ biꞌ liꞌ.
23466  MAT 9:18  Laja loꞌo nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ biꞌ, liꞌ ndyalaa sca nguꞌ judío nu laca loo; ndatu̱ sti̱ꞌ yu slo Jesús liꞌ, chaꞌ jña yu sca chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱: Cua ngujuii ca ti sca nu piti cunaꞌa̱ sñiꞌ naꞌ nacui̱ nu cusuꞌ jiꞌi̱ Jesús. ¿Ha ná tsaa nuꞌu̱ slo naꞌ chaꞌ sta yaꞌ nuꞌu̱ lo nu piti biꞌ? nacui̱. Jlo tiꞌ naꞌ chaꞌ nchca jinuꞌu̱ cuaꞌni chaꞌ tyuꞌú nu piti chaca quiyaꞌ.
23469  MAT 9:21  Ndiꞌya̱ ngulacua tiꞌ maꞌ: Masi calaꞌ ti naꞌ steꞌ Jesús, liꞌ tyaca tsoꞌo naꞌ. Juaꞌa̱ ti ngulacua tiꞌ maꞌ.
23470  MAT 9:22  Loꞌo liꞌ nguxtyacui Jesús, nguxñaꞌa̱ jiꞌi̱ nu cunaꞌa̱ biꞌ: Cuaꞌni choꞌo tyiquee nuꞌu̱, sñiꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱. Jlya tiꞌ nuꞌu̱ ꞌna, biꞌ chaꞌ ndyaca tsoꞌo nuꞌu̱ juani. Loꞌo hora ti ndyaca tsoꞌo nu cunaꞌa̱ biꞌ.
23472  MAT 9:24  Nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ liꞌ: Tyaa ma̱ tsoꞌo la nacui̱. Na lajaꞌ ti nu piti re, siꞌi na ngujuii re. Nxtyí loꞌo tsa nguꞌ jiꞌi̱ Jesús liꞌ,
23475  MAT 9:27  Loꞌo liꞌ nduꞌu Jesús ca neꞌ niꞌi̱ biꞌ ndyaa yu, loꞌo juaꞌa̱ ndyaꞌa̱ lcaꞌa̱ tucua tyaꞌa nguꞌ cuityi̱ꞌ jiꞌi̱ yu. Ngusiꞌya nguꞌ jiꞌi̱ Jesús liꞌ: Cuaꞌni tyaꞌna tiꞌ nuꞌu̱ jiꞌi̱ cua, cusuꞌ, nuꞌu̱ nu laca ñati̱ tyaꞌa jiꞌi̱ jyoꞌo David nduꞌni nguꞌ jiꞌi̱.
23476  MAT 9:28  Loꞌo cua ndyalaa Jesús ndyatí̱ niꞌi̱ jiꞌi̱, loꞌo nu nguꞌ cuityi̱ꞌ biꞌ lijya̱ nguꞌ cacua la slo yu. Nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ biꞌ liꞌ: ¿Ha jlya tiꞌ ma̱ chaꞌ caca jnaꞌ cuaꞌni naꞌ chaꞌ tyaca tsoꞌo ma̱? nacui̱ yu jiꞌi̱ nguꞌ. Jlya tiꞌ ya, cusuꞌ nacui̱ nu nguꞌ cuityi̱ꞌ biꞌ jiꞌi̱.
23477  MAT 9:29  Loꞌo liꞌ ndyalaꞌ Jesús cloo tyucuaa nguꞌ cuityi̱ꞌ biꞌ: Tyaca tsoꞌo ma̱ lacua. Caca biꞌ jiꞌi̱ ma̱ si jlya tiꞌ ma̱ ꞌna nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ cuityi̱ꞌ biꞌ liꞌ.
23478  MAT 9:30  Hora ti ngua tsoꞌo siꞌyu cloo nguꞌ, ñaꞌa̱ tsoꞌo nguꞌ liꞌ. Loꞌo liꞌ lye nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ biꞌ: cachaꞌ ma̱ jiꞌi̱ ni sca ñati̱, chaꞌ ná caca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ ñiꞌya̱ ngua chaꞌ ngua tsoꞌo cloo ma̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ.
23481  MAT 9:33  Loꞌo ngulo Jesús cuiꞌi̱ cuxi jiꞌi̱ nu quicha biꞌ, liꞌ ngua nchcuiꞌ yu, masi cuꞌu̱ yu tsa̱ la. Ndube tsa tiꞌ lcaa ñati̱ nu ndu̱ ndacua liꞌ. Bilya ñaꞌa̱ na sca chaꞌ tlyu juaꞌa̱ nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ. Ná ntsuꞌu ñati̱ tyucui ñaꞌa̱ nasiyu̱ Israel re nu caca cuaꞌni joꞌo juaꞌa̱ nacui̱ nguꞌ.
23482  MAT 9:34  Pana xaꞌ ñaꞌa̱ nchcuiꞌ nguꞌ fariseo biꞌ: Na nclyo nu Jesús jua jiꞌi̱ cuiꞌi̱ cuxi nu ngusñi jiꞌi̱ nguꞌ xquiꞌya nu xuꞌna cuiñaja nu nda chacuayáꞌ chaꞌ cuaꞌni yu juaꞌa̱ nacui̱ nguꞌ fariseo biꞌ.
23485  MAT 9:37  Liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱, nda yu sca cui̱i̱ loꞌo nguꞌ cuentya jiꞌi̱ nguꞌ quiñaꞌa̱ biꞌ. Nacui̱ yu chaꞌ bilya cuna tsoꞌo nguꞌ chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, chaꞌ ñiꞌya̱ laca sca xtya̱ nu tsoꞌo tsa ndyatsi chaꞌ cua ngulala ti caca clacua, juaꞌa̱ laca nguꞌ biꞌ. Chañi chaꞌ ntsuꞌu tsa cña re chaꞌ chcuiꞌ na loꞌo ñati̱ chaꞌ xñi nguꞌ chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱, xti ti nguꞌ ntsuꞌu nu caca cuaꞌni cña re.
23491  MAT 10:5  Ngulo Jesús cña jiꞌi̱ nu tii tyucuaa tyaꞌa nguꞌ biꞌ ndiꞌya̱: tsaa ma̱ tyucui̱i̱ nde xaꞌ tsuꞌ su ndiꞌi̱ nguꞌ nu ná ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ loꞌo ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti, ni ná tsaa ma̱ quichi̱ tyi nguꞌ Samaria nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ.
23495  MAT 10:9  loꞌo cñi cuiꞌya ma̱ tsaa ma̱, masi cñi oro, masi cñi plata, masi cñi sube;
23497  MAT 10:11  Loꞌo tyalaa ma̱ sca quichi̱, masi quichi̱ tlyu, masi quichi̱ sube ti, liꞌ clyana ma̱ jiꞌi̱ sca ñati̱ nu tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ñaꞌa̱ yu jiꞌi̱ ma̱. Slo yu biꞌ tyiꞌi̱ ma̱ ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu tsaa ma̱ xaꞌ quichi̱.
23502  MAT 10:16  Cuaꞌa̱ jyaca̱ ma̱ ꞌna: Ta naꞌ jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ tsaa ma̱ xaꞌ quichi̱ ñiꞌya̱ si laca ma̱ xlyaꞌ nu ndyaꞌa̱ laja boꞌo tyaala; biꞌ chaꞌ tii ti tiꞌ ma̱ tyaꞌa̱ ma̱ laja ñati̱, ñiꞌya̱ ntiꞌ ndyaꞌa̱ cuaña nu tii tsa tiꞌ. Tsoꞌo ti tyaꞌa̱ ma̱, ná cuaꞌni tyaala ma̱ jiꞌi̱ nguꞌ tsiyaꞌ ti. Caca ma̱ ñiꞌya̱ laca paloma, chaꞌ masu tsa niꞌ, ná tyaala niꞌ tsiyaꞌ ti.
23507  MAT 10:21  Tii ti tiꞌ ma̱ tyiꞌi̱ ma̱ lacua, chaꞌ loꞌo tyaꞌa ngula ma̱ tsaa loꞌo jiꞌi̱ ma̱ chaꞌ cuiñi ti sta quiꞌya jiꞌi̱ ma̱ slo nguꞌ tyaala biꞌ; loꞌo juaꞌa̱ cujuii cuañiꞌ sti ma̱ jiꞌi̱ ma̱. Hasta sñiꞌ ma̱, cujuii cuañiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ cuꞌma̱ nu laca ma̱ sti nguꞌ xtyaꞌa̱ nguꞌ slo nguꞌ tyaala biꞌ; hasta cujuii nguꞌ jiꞌi̱ ma̱ ntiꞌ nu sube biꞌ.
23510  MAT 10:24  Ñati̱ nu laca mstru jiꞌi̱ nguꞌ, biꞌ laca nu jlo la tiꞌ, siꞌi na jlo la tiꞌ nguꞌ cuañiꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ ca ti. Loꞌo juaꞌa̱ ñati̱ nu laca xuꞌna nguꞌ, biꞌ laca loo jiꞌi̱ nguꞌ, siꞌi msu nu laca loo.
23512  MAT 10:26  Biꞌ chaꞌ nacui̱ naꞌ chaꞌ ná cutsi̱i̱ ma̱ jiꞌi̱ ñati̱ chalyuu ti. Lcaa chaꞌ nu nguaꞌni nguꞌ cuaana ti, ntiꞌ nguꞌ, quijeloo chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ ñati̱ nde loo la; lcaa chaꞌ nu ntsuꞌu cuatsiꞌ ti jiꞌi̱ nguꞌ, ntiꞌ nguꞌ, caca cuayáꞌ tiꞌ ñati̱ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ nde loo la.
23515  MAT 10:29  Cua jlo tiꞌ ma̱ chaꞌ tsaꞌña tsa ngaꞌa̱ quiñi sube nu ndujuiꞌ nguꞌ, masi tucua tyaꞌa quiñi sube caja jiꞌi̱ ma̱ sa paxu ti. Pana ycuiꞌ Sti na laca loo, lcaa chaꞌ jlo tiꞌ Ni; masi sca ti quiñi sube cajaa niꞌ, pana cua jlo tiꞌ ycuiꞌ Ni chaꞌ biꞌ.
23518  MAT 10:32  Loꞌo chaca chaꞌ ni: lcaa ñati̱ nu ntsuꞌu chaꞌ jiꞌi̱ loꞌo naꞌ, nu nchcuiꞌ chaꞌ jnaꞌ loꞌo xaꞌ ñati̱, juaꞌa̱ naꞌ, chcuiꞌ naꞌ loꞌo Sti naꞌ nu ntucua nde cua̱ chaꞌ tyaꞌa tsoꞌo naꞌ laca ñati̱ biꞌ.
23520  MAT 10:34  culacua tiꞌ ma̱ chaꞌ ti̱ ti tyiꞌi̱ tyiquee ñati̱ chalyuu xquiꞌya chaꞌ cua lijya̱ naꞌ. Ná caca juaꞌa̱. Lye la xu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ xquiꞌya naꞌ;
23523  MAT 10:37  Tsoꞌo tsa loꞌo nduꞌni tyacaꞌa nguꞌ jiꞌi̱ sti nguꞌ, jiꞌi̱ xtyaꞌa̱ nguꞌ; pana si xti la nduꞌni tyacaꞌa nguꞌ biꞌ ꞌna, ná taca tyaꞌa̱ nguꞌ biꞌ loꞌo naꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ tsoꞌo loꞌo nduꞌni tyacaꞌa nguꞌ jiꞌi̱ sñiꞌ nguꞌ, masi sñiꞌ quiꞌyu, masi sñiꞌ cunaꞌa̱; pana si xti la nduꞌni tyacaꞌa nguꞌ biꞌ ꞌna, ná taca tyaꞌa̱ nguꞌ biꞌ loꞌo naꞌ.
23526  MAT 10:40  Chaca chaꞌ ni: loꞌo ta ñati̱ su tyiꞌi̱ ma̱ toꞌ tyi nguꞌ, stuꞌba ndyuꞌu chaꞌ ñiꞌya̱ si cua nda nguꞌ biꞌ su tyiꞌi̱ naꞌ toꞌ tyi nguꞌ. Loꞌo juaꞌa̱, loꞌo ta nguꞌ su tyiꞌi̱ naꞌ loꞌo nguꞌ, stuꞌba ndyuꞌu chaꞌ ñiꞌya̱ si cua nda nguꞌ biꞌ su tyiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi loꞌo nguꞌ, chaꞌ la cuiꞌ ycuiꞌ Ndyosi laca nu cua nda Ni ꞌna lijya̱ naꞌ ca nde.
23531  MAT 11:3  chaꞌ xcuane nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús cuentya jiꞌi̱ Juan ndiꞌya̱: ¿Ha chañi chaꞌ nuꞌu̱ laca ycuiꞌ nu cua ca̱a̱ ti? nacui̱ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús liꞌ. ¿Ha tya ca̱a̱ la chaca nu caca ycuiꞌ Cristo?
23532  MAT 11:4  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: Yaa ma̱ cachaꞌ ma̱ jiꞌi̱ Juan lcaa lo chaꞌ nu nduna ma̱ slo naꞌ, lcaa chaꞌ nu ñaꞌa̱ ma̱ slo naꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ.
23535  MAT 11:7  Loꞌo cua ndyaa nguꞌ biꞌ, liꞌ nguxana Jesús nchcuiꞌ yu chaꞌ jiꞌi̱ Juan biꞌ loꞌo nu quiñaꞌa̱ tsa ñati̱ nu ndiꞌi̱ cajua: Nu loꞌo ndyaa ma̱ neꞌ quixi̱ꞌ su ngutiꞌi̱ Juan ca su ná ndiꞌi̱ ñati̱, ¿na ca ngulacua tiꞌ ma̱ chaꞌ ñaꞌa̱ ma̱ ca ndacua? nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. ¿Ha naꞌa̱ ma̱ sca yaca quii nu nchcuta̱ cuiꞌi̱ jiꞌi̱? Siꞌi juaꞌa̱.
23536  MAT 11:8  ¿Ni chaꞌ laca ndyaa ma̱ cajua lacua? ¿Ha naꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ sca nu quiꞌyu nu tsoꞌo tsa ñaꞌa̱ steꞌ yu? Siꞌi juaꞌa̱, chaꞌ nu nguꞌ nu lacuꞌ steꞌ tsoꞌo tsa ñaꞌa̱ ni, ndiꞌi̱ nguꞌ biꞌ slo nguꞌ culiyaꞌ nu laca loo.
23540  MAT 11:12  Tya loꞌo lijya̱ Juan biꞌ tya clyo hasta juani quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ nchcuiꞌ nguꞌ, chaꞌ ntiꞌ tsa nguꞌ chaꞌ caca ycuiꞌ Ndyosi loo jiꞌi̱ ñati̱. Loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu tsa nguꞌ nu lye tsa nduꞌni juersa chaꞌ tyalaa nguꞌ slo ycuiꞌ Ndyosi juaꞌa̱ ti.
23544  MAT 11:16  tsoꞌo tsiyaꞌ ti ñiꞌya̱ nu nduꞌni ñati̱ chalyuu tyempo juani. Nduꞌni nguꞌ ñiꞌya̱ si laca nguꞌ nu sube nu ndyaꞌa̱ ndijya ti claꞌbe quichi̱, nu taja tiꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ndijya nguꞌ chaꞌ ná ntiꞌ nguꞌ quijya nguꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ. Biꞌ chaꞌ nxiꞌya nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ:
23545  MAT 11:17  ¿Ni chaꞌ ná ntyajaꞌa̱ ma̱ cula quiyaꞌ ma̱? Na nclyaꞌa ya xi ji̱i̱ chaꞌ jiꞌi̱ ma̱, nacui̱ nu sube biꞌ. ¿Ni chaꞌ ná ntyajaꞌa̱ ma̱ ca xñiꞌi̱ tiꞌ ma̱ loꞌo cua? Na nclyaꞌa ya marcha, na nxiꞌya ya ngaꞌa̱ ya. La cuiꞌ juaꞌa̱ ndyuꞌni cuꞌma̱ ñati̱ chalyuu juani; xcuiꞌ na taja tiꞌ ma̱, ná tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ma̱ tsiyaꞌ ti ñaꞌa̱ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ma̱.
23546  MAT 11:18  Nu loꞌo ñaa Juan biꞌ ni, ntsuꞌu quiñaꞌa̱ tsa na nu ná ndacu yu, nu ná ndyiꞌyu yu. Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ ma̱ jiꞌi̱ yu: Ntsuꞌu cuiꞌi̱ xñaꞌa̱ jiꞌi̱ yu, biꞌ chaꞌ nduꞌni yu juaꞌa̱, nacui̱ ma̱.
23547  MAT 11:19  Loꞌo liꞌ lijya̱ naꞌ nu cua nda Ni ꞌna lijya̱a̱ chaꞌ caca naꞌ ñati̱, ndacu naꞌ lcaa lo na loꞌo ma̱, ndyiꞌyu naꞌ lcaa lo na loꞌo ma̱, loꞌo liꞌ nchcuiꞌ ma̱ ꞌna: ¡Ñaꞌa̱ ma̱ ñaꞌa̱! Ndacu tsa yu jua, cuꞌbi tsa yu, nacui̱ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ma̱. tsoꞌo yu jua chaꞌ tyaꞌa tsoꞌo yu laca nguꞌ nu nxñi cñi cña loo na, loꞌo juaꞌa̱ xi xaꞌ la nguꞌ cuxi laca tyaꞌa tsoꞌo yu, nacui̱ ma̱ ꞌna. Nacui̱ ma̱ juaꞌa̱ chaꞌ ná tsoꞌo chaꞌ nu nchcuiꞌ naꞌ, ntiꞌ ma̱; pana caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ nde loo la chaꞌ liñi tsa chaꞌ nu nchcuiꞌ nguꞌ nu nacui̱ chaꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi laca naꞌ.
23549  MAT 11:21  ¡Tyaꞌna tsa cuꞌma̱ nguꞌ quichi̱ Corazín! nacui̱ Jesús. ¡Tyaꞌna tsa cuꞌma̱ nguꞌ quichi̱ Betsaida! nacui̱. Cua quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tlyu nu cua naꞌa̱ cuꞌma̱, pana ná ngujuꞌu tiꞌ ma̱ tsiyaꞌ ti jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu ndyuꞌni ma̱, ná nguxtyanu ma̱ chaꞌ biꞌ. La cuiꞌ juaꞌa̱ tya saꞌni la xñaꞌa̱ tsa nguꞌ quichi̱ Tiro loꞌo nguꞌ quichi̱ Sidón, nguꞌ xaꞌ tsuꞌ ngua nguꞌ biꞌ. Pana ná ngujui ñiꞌya̱ caca tyujuꞌu tiꞌ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu nguaꞌni nguꞌ, ná ngulochu̱ꞌ nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi biꞌ, chaꞌ bilya ñaꞌa̱ nguꞌ biꞌ chaꞌ tlyu ñiꞌya̱ nu ñaꞌa̱ cuꞌma̱ nguꞌ Israel; biꞌ chaꞌ ná ngua xñiꞌi̱ tiꞌ nguꞌ biꞌ. Ná ndyacuꞌ nguꞌ lateꞌ ngata, ni ná ngusuꞌba nguꞌ jii hique nguꞌ ñiꞌya̱ nu nduꞌni nguꞌ su nscua jyoꞌo.
23551  MAT 11:23  Loꞌo cuꞌma̱ nguꞌ Capernaum ni, ¿ha tsoꞌo tsa quichi̱ tyi ma̱ ntiꞌ ma̱? ¿Ha laca quichi̱ tyi ma̱ loo jiꞌi̱ xaꞌ quichi̱ ntiꞌ ma̱? Pana nde loo la quiñuꞌu̱ tsiyaꞌ ti quichi̱ tyi ma̱, tyaa ycuiꞌ ma̱ ca bilyaa liꞌ. Quiñaꞌa̱ tsa chaꞌ tlyu nguaꞌni naꞌ slo cuꞌma̱, loꞌo ná jlya tiꞌ ma̱ ꞌna tsiyaꞌ ti. La cuiꞌ juaꞌa̱ nu ngua saꞌni, xñaꞌa̱ tsa ngua nguꞌ quichi̱ Sodoma; pana ná naꞌa̱ jyoꞌo nguꞌ biꞌ chaꞌ tlyu ñiꞌya̱ nu cua naꞌa̱ cuꞌma̱ nguꞌ Capernaum. Si cua naꞌa̱ nguꞌ chaꞌ biꞌ, cua ngua tyujuꞌu tiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi nu nguaꞌni nguꞌ liꞌ, cua ngulochu̱ꞌ nguꞌ jiꞌi̱ chaꞌ cuxi biꞌ; tya nscua quichi̱ tyi nguꞌ biꞌ juani lacua.
23553  MAT 11:25  Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo ycuiꞌ Ndyosi Sti yu: Cuaꞌni tlyu naꞌ jinuꞌu̱, Sti naꞌ; la cuiꞌ nuꞌu̱ laca Xuꞌna ya, masi nde cua̱, masi nde chalyuu nacui̱ Jesús jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi. Tsa xlyaꞌbe hi̱ chaꞌ cua nguaꞌni nuꞌu̱ chaꞌ ngua cuayáꞌ tiꞌ ñati̱ nu ná jlo tsoꞌo tiꞌ nquichaꞌ; pana xaꞌ ñati̱ ñiꞌya̱ ntiꞌ nguꞌ tii, ná nchca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ biꞌ chaꞌ jinuꞌu̱. Masi nguꞌ nu nchca tsa jiꞌi̱, masi nguꞌ nu jlo tsa tiꞌ lcaa chaꞌ jinuꞌu̱ ntiꞌ nguꞌ, pana ná nchca cuayáꞌ tiꞌ nguꞌ biꞌ.
23555  MAT 11:27  Loꞌo liꞌ tya nguluꞌu la Jesús xi jiꞌi̱ nguꞌ: Lcaa chacuayaꞌ jiꞌi̱ Sti naꞌ ndyanu yaꞌ naꞌ. Ni sca ñati̱ ná jlo tiꞌ ñiꞌya̱ laca chaꞌ nu ntsuꞌu neꞌ cresiya ꞌna nu laca̱ Sñiꞌ ycuiꞌ Ni; sca ti ycuiꞌ Ndyosi Sti naꞌ jlo tiꞌ ñiꞌya̱ laca chaꞌ nu ntsuꞌu neꞌ cresiya ꞌna. Loꞌo juaꞌa̱, ni sca ñati̱ ná jlo tiꞌ ñiꞌya̱ laca chaꞌ nu ntsuꞌu neꞌ cresiya jiꞌi̱ Sti naꞌ; sca ti naꞌ nu laca̱ Sñiꞌ ycuiꞌ Ni jlo tiꞌ naꞌ, loꞌo juaꞌa̱ culuꞌu naꞌ chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ ñati̱ nu subi naꞌ jiꞌi̱ chaꞌ ca tsaꞌa̱ nguꞌ ꞌna.
23560  MAT 12:2  Liꞌ naꞌa̱ nguꞌ fariseo chaꞌ ndyuꞌni nguꞌ juaꞌa̱, nchcuiꞌ nguꞌ loꞌo Jesús liꞌ: ¿Ha ná jlo tiꞌ ma̱ chaꞌ ná ntsuꞌu chacuayáꞌ cuaꞌni na cña juani, chaꞌ tsa̱ nu ndiꞌi̱ cñaꞌ na laca? nacui̱ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús. Nu nguꞌ cua nu ndyaca tsaꞌa̱ jinuꞌu̱ ni, ¿ni chaꞌ laca ndyuꞌni nguꞌ cña juani lacua?
23561  MAT 12:3  Loꞌo liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: ¿Ha bilya chcuiꞌ ma̱ lo quityi jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nu nscua ñiꞌya̱ nu nguaꞌni jyoꞌo David saꞌni? nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Ngua sca tsa̱ ntyuteꞌ tsa yu liꞌ, loꞌo juaꞌa̱ ntyuteꞌ tsa lcaa nguꞌ tyaꞌa ndyaꞌa̱ yu.
23563  MAT 12:5  Loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu chaca chaꞌ nu nguscua jyoꞌo Moisés lo quityi, chaꞌ nguꞌ sti joꞌó ni, ná ngaꞌa̱ cñaꞌ sti joꞌó neꞌ laa tonu loꞌo ndyaca tsa̱ nu ndiꞌi̱ cñaꞌ nguꞌ; ntsuꞌu cña nu nduꞌni nguꞌ sti joꞌó biꞌ. Pana la cuiꞌ ti ná ntsuꞌu quiꞌya jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ cuentya jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ fariseo biꞌ.
23565  MAT 12:7  Ná ndube tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ nu nchcuiꞌ chaꞌ nu nacui̱ ycuiꞌ Ndyosi, nu nscua lo quityi ndiꞌya̱: Ntiꞌ naꞌ chaꞌ cuaꞌni tyaꞌna tiꞌ ma̱ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ ma̱, nacui̱ Ni, biꞌ cña nu tsoꞌo la chaꞌ cuaꞌni ma̱. Pana ná ntiꞌ naꞌ chaꞌ ta ma̱ quiñaꞌa̱ tsa msta̱ ꞌna; ni naꞌni scu̱ꞌ ma̱, ná nduꞌni chaꞌ ta ma̱ ꞌna. Si cua ngua cuayáꞌ tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ nchcuiꞌ chaꞌ nu nscua lo quityi biꞌ, ná sta ma̱ quiꞌya jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ cuiñi ti.
23568  MAT 12:10  Liꞌ naꞌa̱ yu chaꞌ ndiꞌi̱ sca nu quiꞌyu nu quicha yaꞌ, chaꞌ cua nchcu̱ꞌ tyucuí̱ sca tsuꞌ yaꞌ. Liꞌ nchcuane nguꞌ jiꞌi̱ Jesús: ¿Ha ntsuꞌu chacuayáꞌ jiꞌna chaꞌ cuaꞌni na joꞌo jiꞌi̱ nguꞌ quicha tsa̱ taꞌa, nu loꞌo ngaꞌa̱ chaꞌ tyiꞌi̱ cñaꞌ na? nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ Jesús. Ntiꞌ tsa nguꞌ biꞌ sta nguꞌ quiꞌya hichu̱ꞌ Jesús.
23569  MAT 12:11  Loꞌo liꞌ nguxacui̱ yu chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ: ¿Ha ná culo ma̱ jiꞌi̱ sca xlyaꞌ jiꞌi̱ ma̱ si tyú niꞌ neꞌ tyuu? nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Culo ma̱ jiꞌi̱ niꞌ tuꞌni, masi tsa̱ taꞌa laca.
23571  MAT 12:13  Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ yu loꞌo nu quicha biꞌ: Xquiñi nuꞌu̱ yaꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱. Loꞌo nchquiñi nu quicha biꞌ yaꞌ, hora ti ndyaca tsoꞌo yaꞌ nu quicha, stuꞌba ngua biꞌ loꞌo chaca tsuꞌ yaꞌ.
23581  MAT 12:23  Ndube tsa tiꞌ lcaa nguꞌ nu naꞌa̱ jiꞌi̱ chaꞌ biꞌ liꞌ. ¿Ha la cuiꞌ nu ñati̱ tyaꞌa jiꞌi̱ jyoꞌo David biꞌ laca nu quiꞌyu re? nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ.
23582  MAT 12:24  Loꞌo ndyuna nguꞌ fariseo chaꞌ biꞌ, xaꞌ ñaꞌa̱ chaꞌ nchcuiꞌ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús: Sca ti chacuayáꞌ jiꞌi̱ Beelzebú nu laca xuꞌna lcaa lo cuiꞌi̱ cuxi, sca ti juaꞌa̱ nchca jiꞌi̱ nu quiꞌyu re culo jiꞌi̱ cuiꞌi̱ cuxi nu ngusñi jiꞌi̱ ñati̱ nacui̱ nguꞌ fariseo biꞌ.
23583  MAT 12:25  Pana ngua tii Jesús ñiꞌya̱ laca chaꞌ cuxi nu ntsuꞌu tyiquee nguꞌ, biꞌ chaꞌ nchcuiꞌ yu loꞌo nguꞌ biꞌ liꞌ: Si tyaꞌbe tyaꞌa nguꞌ sca nasiyu̱ xquiꞌya chaꞌ nxu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ nu laca loo, tye chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ juaꞌa̱ ti liꞌ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ si xu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ sca quichi̱ ti, tye chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ juaꞌa̱ ti; masi xu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ nu ndiꞌi̱ sca niꞌi̱ ti, la cuiꞌ ti chaꞌ caca, tye chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ loꞌo tyaꞌa nguꞌ, tyaa nguꞌ liꞌ.
23585  MAT 12:27  ¿Ha chaꞌ liñi nchcuiꞌ ma̱ lacua, nu loꞌo nchcuiꞌ ma̱ chaꞌ chacuayáꞌ jiꞌi̱ Beelzebú nclyo naꞌ jiꞌi̱ cuiꞌi̱ cuxi? Ná liñi nchcuiꞌ ma̱ tsiyaꞌ ti, chaꞌ loꞌo nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ ma̱ ni, nclyo nguꞌ jiꞌi̱ cuiꞌi̱ cuxi chacuayáꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi, nacui̱ nguꞌ. Xquiꞌya nguꞌ biꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ lacua; caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ si chaꞌ liñi nchcuiꞌ ma̱, si chaꞌ cuiñi ti nchcuiꞌ ma̱.
23587  MAT 12:29  Sca ñati̱ nguula ni, ná caja ñiꞌya̱ tyatí̱ nguꞌ toꞌ tyi yu chaꞌ cuaana nguꞌ yuꞌba jiꞌi̱ yu; sca ti si sca̱ꞌ nguꞌ jiꞌi̱ xuꞌna niꞌi̱ clyo, taca cuaana nguꞌ na nu ntsuꞌu jiꞌi̱ yu biꞌ liꞌ.
23588  MAT 12:30  Ñati̱ nu ná ntajaꞌa̱ xñi chaꞌ jnaꞌ, na nxu̱u̱ tyaꞌa nguꞌ biꞌ loꞌo naꞌ, juaꞌa̱ ndyuꞌu chaꞌ biꞌ. Loꞌo juaꞌa̱ ñati̱ nu ná nxtyucua ꞌna, na ndacaꞌa nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa ñati̱ nguꞌ chaꞌ ná xñi tyaꞌa nguꞌ chaꞌ jnaꞌ lacua.
23589  MAT 12:31  Biꞌ chaꞌ ndacha̱ꞌ jiꞌi̱ ma̱ juani chaꞌ taca cuiꞌya ycuiꞌ Ni chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ ñati̱ xquiꞌya lcaa quiꞌya nu ntsuꞌu jiꞌi̱ nguꞌ, masi cuxi tsa nchcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ni; pana loꞌo cuxi tsa nchcuiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ cña nu nduꞌni Xtyiꞌi ycuiꞌ Ndyosi, liꞌ ngaꞌaa cuiꞌya ycuiꞌ Ni chaꞌ clyu tiꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ tsiyaꞌ ti.
23591  MAT 12:33  Sca yaca ni, si tsoꞌo yaca, ta siꞌyu tsoꞌo liꞌ; loꞌo juaꞌa̱ si ná tsoꞌo yaca, ná ta siꞌyu nu cacu na liꞌ. Jlo tiꞌ na si tsoꞌo yaca loꞌo ñaꞌa̱ na siꞌyu nu nda yaca biꞌ.
23592  MAT 12:34  Pana, ¡ñiꞌya̱ ntiꞌ cuaña tyaala, juaꞌa̱ ntiꞌ cuꞌma̱! Ná nchca chcuiꞌ ma̱ chaꞌ tsoꞌo laja loꞌo ntsuꞌu tsa chaꞌ cuxi tyiquee ma̱; ñiꞌya̱ nu ntsuꞌu tyiquee scaa na, juaꞌa̱ ndyuꞌu chaꞌ nu nchcuiꞌ na.
23596  MAT 12:38  Loꞌo liꞌ ngaꞌa̱ xi mstru chaꞌ joꞌó, loꞌo nguꞌ fariseo ngaꞌa̱, nchcuiꞌ nguꞌ loꞌo Jesús: Mstru nacui̱ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús liꞌ, cuaꞌni nuꞌu̱ sca chaꞌ tlyu chaꞌ ñaꞌa̱ cuiꞌya ya jiꞌi̱.
23597  MAT 12:39  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: Na xñaꞌa̱ tsa ma̱ ca taꞌa ma̱, chaꞌ xcuiꞌ ndijña ma̱ chaꞌ cuaꞌni naꞌ sca chaꞌ tlyu chaꞌ ñaꞌa̱ cuiꞌya ma̱ jiꞌi̱; laca ma̱ ñati̱ nu ná jlya tiꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi tsiyaꞌ ti nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Pana ná cuaꞌni naꞌ juaꞌa̱. Ngaꞌa̱ chaꞌ tyiꞌu tiꞌ ma̱ na laca ngua jiꞌi̱ jyoꞌo Jonás nu ngua tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi cua saꞌni la.
23601  MAT 12:43  Loꞌo xtyanu cuiꞌi̱ cuxi jiꞌi̱ sca ñati̱, liꞌ tyaꞌa̱ yuꞌu cuiꞌi̱ biꞌ neꞌ quixi̱ꞌ tyijyuꞌ su ná ntsuꞌu ñati̱; tsaa cuiꞌi̱ cuxi biꞌ tsaana su chcaꞌa̱ cñaꞌ xi. Loꞌo ná quije su chcaꞌa̱ cñaꞌ biꞌ ni,
23602  MAT 12:44  liꞌ ñacui̱: Tyaꞌa naꞌ ni, xtyu̱u̱ naꞌ nde su ngutiꞌi̱ naꞌ clyo. Juaꞌa̱ culacua tiꞌ cuiꞌi̱ cuxi biꞌ. Loꞌo tyalaa cuiꞌi̱ biꞌ slo ñati̱ biꞌ, liꞌ ñaꞌa̱ cuiꞌi̱ biꞌ chaꞌ tya laja ndiꞌi̱ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ su ngutuꞌú nquichaꞌ; siꞌi chaꞌ ngua tsoꞌo la ñati̱ biꞌ.
23605  MAT 12:47  Liꞌ ndachaꞌ sca ñati̱ jiꞌi̱ Jesús: Xtyaꞌa̱ nuꞌu̱ loꞌo tyaꞌa nuꞌu̱, ndu̱ nguꞌ nde liyaꞌ nacui̱ yu jiꞌi̱ Jesús. Cua ntiꞌ nguꞌ chcuiꞌ nguꞌ loꞌo nuꞌu̱.
23606  MAT 12:48  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nu quiꞌyu biꞌ: ¿Tilaca nu chañi ca laca xtyaꞌa̱ naꞌ? nacui̱ Jesús jiꞌi̱. ¿Tilaca nu chañi ca laca tyaꞌa naꞌ?
23607  MAT 12:49  Loꞌo liꞌ nguluꞌu yaꞌ yu jiꞌi̱ nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱: Nu nguꞌ re ni, stuꞌba ti ndulo nguꞌ ꞌna ñiꞌya̱ ndulo xtyaꞌa̱ naꞌ ꞌna, ñiꞌya̱ ndulo tyaꞌa naꞌ ꞌna nacui̱ Jesús.
23611  MAT 13:3  Loꞌo liꞌ nchcuiꞌ Jesús xi cui̱i̱ loꞌo nguꞌ, chaꞌ ca tsaꞌa̱ nguꞌ lcaa chaꞌ nu ngua tiꞌ Jesús culuꞌu yu jiꞌi̱ nguꞌ. Ndiꞌya̱ nchcuiꞌ yu: Ngua sca tsa̱ ndyaa sca ñati̱ cataa siꞌyu trigo nacui̱ Jesús.
23618  MAT 13:10  Loꞌo liꞌ ndyaa nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ cacua la slo Jesús. Nchcuane nguꞌ jiꞌi̱ yu liꞌ: ¿Ni chaꞌ ndachaꞌ nuꞌu̱ chaꞌ biꞌ jiꞌi̱ nguꞌ jua, ñiꞌya̱ ntiꞌ si nchcuiꞌ nuꞌu̱ sca cña cua̱ ti? nacui̱ nguꞌ biꞌ jiꞌi̱ Jesús.
23619  MAT 13:11  Liꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ biꞌ: Cua nda ycuiꞌ Ndyosi chacuayáꞌ chaꞌ ca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ sca chaꞌ nu ntsuꞌu cuaana ti jiꞌi̱ jyoꞌo cusuꞌ, ñiꞌya̱ caca loꞌo caca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱. Xaꞌ ñati̱ nu ná ngusñi chaꞌ jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi ni, ná ta nguꞌ cuentya loꞌo cuna nguꞌ sca cui̱i̱ nu nchcuiꞌ naꞌ; tucui tsa chaꞌ biꞌ ntiꞌ nguꞌ.
23624  MAT 13:16  Pana tsoꞌo ntsuꞌu tyiquee ma̱ chaꞌ tya ntucua yaala cloo ma̱, tya ntucua yaala jyaca̱ ma̱, chaꞌ ta tsoꞌo ma̱ cuentya jiꞌi̱ sca chaꞌ nu nchcuiꞌ ycuiꞌ Ni.
23626  MAT 13:18  Ndiꞌya̱ laca chaꞌ nu nda nu cui̱i̱ jiꞌi̱ ñati̱ nu ndyataa siꞌyu trigo biꞌ:
23632  MAT 13:24  Loꞌo liꞌ nda Jesús chaca cui̱i̱ loꞌo nguꞌ: Chcuiꞌ naꞌ chaca chaꞌ loꞌo cuꞌma̱, chaꞌ caca cuayáꞌ tiꞌ ma̱ ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Laca ycuiꞌ Ni ñiꞌya̱ laca sca ñati̱ nu ndyataa xcuiꞌ siꞌyu tsoꞌo lo xtya̱ trigo jiꞌi̱.
23635  MAT 13:27  Liꞌ hora ti ndyaa msu slo xuꞌna xtya̱ biꞌ, ndyaa cachaꞌ nguꞌ jiꞌi̱ yu ñiꞌya̱ ndyaca: Cusuꞌ, nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ xuꞌna cña biꞌ, ¿ha siꞌi xcuiꞌ siꞌyu tsoꞌo ndyataa nuꞌu̱ lo yuu jua? ¿Ni chaꞌ laca ntyucua tsa xaꞌ quixi̱ꞌ laja calya juani?
23636  MAT 13:28  Loꞌo liꞌ nguxacui̱ nu xuꞌna chaꞌ jiꞌi̱ msu biꞌ: La cuiꞌ tyaꞌa cusu̱u̱ naꞌ nguaꞌni chaꞌ lyaꞌ tiꞌ loꞌo calya ꞌna lacua, nacui̱ xuꞌna xtya̱ jiꞌi̱ nguꞌ. ¿Ha ntiꞌ nuꞌu̱ chaꞌ tsaa ya scua̱a̱ ya quixi̱ꞌ biꞌ, cusuꞌ? nacui̱ msu jiꞌi̱ xuꞌna xtya̱ liꞌ.
23637  MAT 13:29  tsoꞌo juaꞌa̱, nacui̱ xuꞌna xtya̱ jiꞌi̱ nguꞌ. ¿Ñiꞌya̱ ta si loꞌo calya trigo scua̱a̱ ma̱ liꞌ?
23638  MAT 13:30  Tsoꞌo la jatya na xi chaꞌ caluu tyucuaa lo, ñaꞌa̱ cuayáꞌ nu cumi̱ trigo biꞌ. Liꞌ clyo culo naꞌ cña jiꞌi̱ nguꞌ chaꞌ tsaa nguꞌ xiꞌyu nguꞌ quixi̱ꞌ, chaꞌ tyaaca̱ꞌ cuentya yane ti chaꞌ tyaqui̱ lo quiiꞌ; liꞌ caca clacua, nu loꞌo siꞌyu nguꞌ lcaa trigo chaꞌ tyuꞌu coꞌo neꞌ jaꞌba.
23639  MAT 13:31  Loꞌo juaꞌa̱ nda Jesús chaca cui̱i̱ loꞌo nguꞌ: Chaca chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Caca biꞌ ñiꞌya̱ laca sca ti siꞌyu cuxee nu ndyataa sca ñati̱ neꞌ loꞌo jiꞌi̱ yu.
23641  MAT 13:33  Loꞌo juaꞌa̱ nda Jesús chaca cui̱i̱ loꞌo nguꞌ: Chaca chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Caca biꞌ ñiꞌya̱ laca sa ycuꞌ scua̱ tiyeꞌ, nu xñi sca nu cunaꞌa̱ chaꞌ suꞌba jiꞌi̱ lo sna scaꞌ catyá xlyá; quixaꞌ liꞌ, chaꞌ tsa tlyu ti tyacuí̱ lcaa scua̱ biꞌ.
23644  MAT 13:36  Loꞌo liꞌ nguxtyanu Jesús jiꞌi̱ nu quiñaꞌa̱ tsa ñati̱ biꞌ, ndyaa nde niꞌi̱. Liꞌ ndyalaa nu nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ yu slo, nchcuane nguꞌ jiꞌi̱ yu liꞌ: Cusuꞌ, culuꞌu nuꞌu̱ jiꞌi̱ cua ñiꞌya̱ ndyuꞌu chaꞌ nu nda cui̱i̱ nu cuentya jiꞌi̱ quixi̱ꞌ nu ntyucua lo xtya̱ jiꞌi̱ nguꞌ nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ Jesús.
23645  MAT 13:37  Tsoꞌo nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Naꞌ nu cua nda Ni ꞌna lijya̱a̱ chaꞌ caca naꞌ ñati̱, nu loꞌo nclyuꞌu naꞌ jiꞌi̱ ñati̱ ni, nduꞌni naꞌ ñiꞌya̱ laca si ndyataa naꞌ siꞌyu tsoꞌo lo xtya̱ ꞌna.
23652  MAT 13:44  Chaca chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱; laca ñiꞌya̱ laca sca yuꞌba nu quiñaꞌa̱ tsa ngaꞌa̱. Nguxatsiꞌ nguꞌ jiꞌi̱ yuꞌba nu quiñaꞌa̱ ngaꞌa̱ biꞌ neꞌ yuu neꞌ loꞌo jiꞌi̱ nguꞌ. Nde loo la, liꞌ nquije jiꞌi̱ chaca ñati̱ mala ndyuꞌu cuatsiꞌ biꞌ, chaa tsa tiꞌ yu liꞌ; biꞌ chaꞌ hora ti xaꞌ ndacu̱ꞌ yu yuu lo su nguatsiꞌ yuꞌba biꞌ, nduꞌu yu ndyaa yu lquichi̱ chaꞌ cujuiꞌ yu lcaa na nu ntsuꞌu jiꞌi̱ yu, chaꞌ caja cñi jiꞌi̱ yu chaꞌ cuiꞌya yu ñaꞌa̱ tsaca loꞌo biꞌ su nguatsiꞌ yuꞌba nu quiñaꞌa̱ ngaꞌa̱ biꞌ. Juaꞌa̱ ngua chaꞌ ngujui yuꞌba nu quiñaꞌa̱ ngaꞌa̱ biꞌ jiꞌi̱ yu.
23653  MAT 13:45  Loꞌo chaca chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱. Laca biꞌ ñiꞌya̱ laca si nclyana tsa sca ñati̱ jiꞌi̱ perla nu tsoꞌo tsa ñaꞌa̱. Jlo tiꞌ yu na ca nu ndyaana yu, biꞌ chaꞌ tyiqueeꞌ nclyana yu jiꞌi̱ perla tsoꞌo chaꞌ cuiꞌya yu jiꞌi̱, ntiꞌ yu.
23655  MAT 13:47  Loꞌo chaca chaꞌ chcuiꞌ naꞌ loꞌo ma̱, ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ni loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ nacui̱ Jesús. Laca ñiꞌya̱ laca sca taraya tlyu nu ntucu̱ nguꞌ jiꞌi̱ lo hitya tyujoꞌo chaꞌ xñi cualya, loꞌo liꞌ lcaa lo cualya ndyatí̱ neꞌ taraya biꞌ.
23659  MAT 13:51  ¿Ha ngua cuayáꞌ tiꞌ ma̱ lcaa chaꞌ nu nguluꞌu ca naꞌ jiꞌi̱ ma̱ juani? nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ liꞌ. Ngua cuayáꞌ tiꞌ ya nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱.
23660  MAT 13:52  Liꞌ xaꞌ nguxacui̱ Jesús chaꞌ jiꞌi̱ nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱: Sca mstru chaꞌ joꞌó ni, si ngusñi yu chaꞌ jnaꞌ, si ngua tsaꞌa̱ yu ñiꞌya̱ caca loꞌo laca ycuiꞌ Ndyosi loo neꞌ cresiya jiꞌi̱ ñati̱ nacui̱ Jesús, liꞌ laca yu biꞌ ñiꞌya̱ laca sca nu culiyaꞌ nu ntsuꞌu tsa chaꞌ tsoꞌo nu ndyuꞌu coꞌo toniꞌi̱ jiꞌi̱; tsoꞌo tsa ntsuꞌu tyiquee yu, biꞌ chaꞌ ntsuꞌu tsa chaꞌ tsoꞌo nu caca culuꞌu yu jiꞌi̱ xaꞌ ñati̱, masi chaꞌ cusuꞌ, masi chaꞌ cucui.
23662  MAT 13:54  Ca tiyaꞌ la nu loꞌo ndyalaa yu quichi̱ tyi yu, liꞌ ndyatí̱ yu neꞌ laa jiꞌi̱ nguꞌ jua, nguluꞌu yu xi jiꞌi̱ nguꞌ nu ndiꞌi̱ neꞌ laa biꞌ. Ndube tsa tiꞌ nguꞌ biꞌ liꞌ: ¿Mala ngua tsaꞌa̱ nu quiꞌyu re lcaa chaꞌ nu nchcuiꞌ yu? nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ tyaꞌa nguꞌ. ¿Ñiꞌya̱ ngua jiꞌi̱ yu chaꞌ nchca jiꞌi̱ yu nduꞌni yu chaꞌ tlyu?
23663  MAT 13:55  La cuiꞌ sñiꞌ cuityi yaca laca yu re. ¿Ha siꞌi? Loꞌo María laca xtyaꞌa̱ yu; loꞌo Jacobo, loꞌo José, loꞌo Simón, loꞌo Judas, nguꞌ biꞌ laca tyaꞌa yu re.
23664  MAT 13:56  Loꞌo juaꞌa̱ nu cunaꞌa̱ tyaꞌa yu ni, tya ndiꞌi̱ nguꞌ quichi̱ re. ¿Macala ngua tsaꞌa̱ yu chaꞌ biꞌ lacua?
23665  MAT 13:57  Juaꞌa̱ ngua chaꞌ chi̱i̱ ntiꞌ nguꞌ ñaꞌa̱ nguꞌ jiꞌi̱ Jesús, biꞌ chaꞌ ndiꞌya̱ nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ liꞌ: Lcaa seꞌi̱ nduꞌni tlyu nguꞌ jiꞌi̱ sca ñati̱ nu laca tuꞌba jiꞌi̱ ycuiꞌ Ndyosi nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Sca ti quichi̱ tyi yu, ná nduna nguꞌ biꞌ chaꞌ nu nchcuiꞌ yu tsiyaꞌ ti; ni tyaꞌa yu, ná ndaquiyaꞌ nguꞌ jiꞌi̱ yu.
23668  MAT 14:2  Liꞌ nchcuiꞌ nu laca loo biꞌ loꞌo msu jiꞌi̱: La cuiꞌ jyoꞌo Juan nu ntyucuatya jiꞌi̱ nguꞌ, la cuiꞌ biꞌ laca nu quiꞌyu jua nacui̱ Herodes. Cua ngujuii yu, pana ndyuꞌú yu chaca quiyaꞌ ntiꞌ naꞌ, biꞌ chaꞌ nchca jiꞌi̱ yu cuaꞌni chaꞌ tlyu juaꞌa̱.
23670  MAT 14:4  Tya luꞌú nu Juan biꞌ loꞌo nchcuiꞌ loꞌo Herodes ndiꞌya̱: ntsuꞌu chacuayáꞌ tyiꞌi̱ nuꞌu̱ loꞌo clyoꞌo tyaꞌa nuꞌu̱ nacui̱ Juan jiꞌi̱ Herodes.
23674  MAT 14:8  Liꞌ ndachaꞌ xtyaꞌa̱ nu cunaꞌa̱ biꞌ jiꞌi̱, na ca nu jña choꞌ jiꞌi̱ Herodes. Tiꞌí tsa tiꞌ Herodías ñaꞌa̱ jiꞌi̱ nu Juan biꞌ, biꞌ chaꞌ ngua tiꞌ cujuii jiꞌi̱ Juan. Hique Juan nu ntyucuatya jiꞌi̱ nguꞌ nta̱ꞌ nacui̱ nu cunaꞌa̱ cuañiꞌ biꞌ jiꞌi̱ Herodes liꞌ. Ca̱a̱ loꞌo nguꞌ jiꞌi̱ scuaꞌ que yu neꞌ sca tsiꞌyu nacui̱.
23681  MAT 14:15  Tyucui tsa̱ ndiꞌi̱ nguꞌ; loꞌo cua ngusi̱i̱, liꞌ nchcuiꞌ nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ loꞌo Jesús: Neꞌ quixi̱ꞌ ntsuꞌu na re. Ná ntsuꞌu ñati̱ cacua ti su ndiꞌi̱ na re nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ Jesús. Loꞌo juaꞌa̱ cua ngusi̱i̱ tsa juani. Tsoꞌo la masi culo nuꞌu̱ cña jiꞌi̱ nu nguꞌ quiñaꞌa̱ cua chaꞌ tsaa nguꞌ lcaa quichi̱ ca ndacua, chaꞌ cuiꞌya nguꞌ na cacu nguꞌ.
23682  MAT 14:16  Cuꞌma̱ ta ma̱ na cacu nguꞌ biꞌ ca nde ti nacui̱ Jesús. Ná ngaꞌa̱ chaꞌ tyaa nguꞌ.
23683  MAT 14:17  Ndube xi tiꞌ nu nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ biꞌ liꞌ: Caꞌyu tyaꞌa ti xlyá tejeꞌ ntsuꞌu jiꞌna ca nde, cusuꞌ nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱ Jesús, loꞌo juaꞌa̱ ntsuꞌu tucua tyaꞌa ti cualya nde. Tsa biꞌ ti chaꞌ.
23684  MAT 14:18  Liꞌ nchcuiꞌ Jesús loꞌo nguꞌ biꞌ: Ca̱a̱ loꞌo ma̱ jiꞌi̱ ca nde nacui̱ jiꞌi̱ nguꞌ.
23692  MAT 14:26  pana loꞌo naꞌa̱ nguꞌ nu ndyaca tsaꞌa̱ jiꞌi̱ chaꞌ ndyaꞌa̱ yu lo hitya ti, ndyutsi̱i̱ tsa nguꞌ liꞌ. ¡Cua lijya̱ sca jyoꞌo! nacui̱ nguꞌ. Liꞌ ngusiꞌya tsa nguꞌ chaꞌ ndyutsi̱i̱ nguꞌ.
23693  MAT 14:27  Hora ti ndachaꞌ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ: Cuaꞌni tlyu tyiquee ma̱ nacui̱ Jesús jiꞌi̱ nguꞌ. Naꞌ laca̱, ná cutsi̱i̱ ma̱.
23694  MAT 14:28  Liꞌ nguxacui̱ Pedro chaꞌ jiꞌi̱: ¿Ha chañi chaꞌ nuꞌu̱ laca, cusuꞌ? nacui̱ Pedro jiꞌi̱ Jesús. Si chañi chaꞌ nuꞌu̱ laca, culo nuꞌu̱ cña ꞌna lacua, chaꞌ loꞌo naꞌ tyaꞌa̱ naꞌ lo hitya chaꞌ tyalaa naꞌ ca su ndu̱ nuꞌu̱.
23695  MAT 14:29  Ca̱a̱ nuꞌu̱ ca nde nacui̱ Jesús jiꞌi̱ Pedro liꞌ. Loꞌo liꞌ ngutuꞌu Pedro neꞌ yaca niꞌi̱, ndyaꞌa̱ yu lo hitya chaꞌ tyalaa yu ca su ndu̱ ycuiꞌ Jesús.
23696  MAT 14:30  Pana hora ti ngua tii yu chaꞌ lye tsa ndyaca cuiꞌi̱, ndyutsi̱i̱ tsa yu liꞌ, nguxana chaꞌ nclyuꞌu yu neꞌ hitya liꞌ. Loꞌo ti ngusiꞌya yu jiꞌi̱ Jesús: Xuꞌna nacui̱ Pedro jiꞌi̱, culo nuꞌu̱ ꞌna neꞌ hitya re.
23697  MAT 14:31  Hora ti ngusñi Jesús yaꞌ Pedro. Xti tsa tyempo ndalo nuꞌu̱ chaꞌ jlya tiꞌ nuꞌu̱ ꞌna nacui̱ Jesús jiꞌi̱ Pedro biꞌ. ¿Ni chaꞌ ná jlya tsoꞌo tiꞌ ꞌna?
23699  MAT 14:33  Nguaꞌni tlyu nguꞌ nu ndiꞌi̱ neꞌ yaca niꞌi̱ biꞌ jiꞌi̱ Jesús, loꞌo ti ndatu̱ sti̱ꞌ nguꞌ slo yu. Chañi chaꞌ nuꞌu̱ laca nu sca ti Sñiꞌ ycuiꞌ Ndyosi nacui̱ nguꞌ jiꞌi̱.