Wildebeest analysis examples for:   cub-cubNT   GENERAL_PUNCTUATION    February 24, 2023 at 23:58    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23232  MAT 1:19  José boropatebecʉ barejámed̶a Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Que baru María õi jʉed̶ojĩcʉre eaiyede coreóvarĩ, judíova ne d̶aicõjeiyepedeca d̶aiyʉrĩ, ṍre jarʉvacʉyʉ barejámed̶a. Ʉbenita Josécapũravʉ ye jarʉvaiyʉbedejamed̶a ṍre põeva ne jã́iyede, Cʉyoje tede d̶aquijichʉvʉ yʉ ṍre ayʉ. Que baru ṍre põeva ne jã́mene jarʉvaiyʉrĩdurejamed̶a ñai José.
23233  MAT 1:20  Ʉ̃i nópe dápiarĩburu yóboi, cũinácʉ ángele, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, earejamed̶a vʉorʉ̃mʉi José yebai. Aru yópe arĩ, coyʉrejamed̶a ʉ̃́re: Mʉ, José, David bácʉi pãramecʉ, jidʉbecʉva Maríare nomicʉjacʉ mʉ. Espíritu Santo ʉ̃i jʉed̶ojímo mácotame õ.
23236  MAT 1:23  Nomió ʉ̃mʉcʉbecova jʉed̶oearĩ jʉed̶ocʉvacod̶ome õ. Emanuel ãmicʉcʉyʉme ʉ̃ macʉyʉ́, arejaquemavʉ ñai Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ. Emanuel aiyʉrõ, Jʉ̃menijicʉ majaque cʉbi, aiyʉrõtamu.
23238  MAT 1:25  Ʉbenita ṍque cʉbedejamed̶a cãreja, pʉ õi mácʉre jʉed̶ocʉvarĩburu yóboita. Aru õi jʉed̶ocʉvaede, Jesús bájacʉ arĩ, ãmidorejamed̶a José.
23240  MAT 2:2  Earĩ, yópe arĩ, jẽniari jã́rejaimad̶a: ¿Mʉja judíova mʉje jabocʉ bacʉyʉ́, ã́ri põetecʉba ʉ̃? Cũinácʉ abiácorʉ ʉ̃i põeteiyede jã́d̶ovañʉre jã́ri, daivʉbu ñʉja, jínajivʉ mearore ʉ̃́re, arejaimad̶a ina abiácovare bueipõeva.
23242  MAT 2:4  Cãrijiñʉ, ʉ̃́re memecaivʉre órejaicõjenejamed̶a Herodes apevʉ sacerdotevare jaboteipõevare aru Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõevare máre. Ne eaiyede, yópe arĩ, jẽniari jã́rejamed̶a ñai jabocʉ: ¿Ã́ri põeteyʉba Jʉ̃menijicʉi epeimʉ ijãravʉi, ñai Cristo? arejamed̶a náre.
23243  MAT 2:5  Yópe arĩ, coyʉrejaimad̶a ʉ̃́re: Belén ãmicʉriĩmaroi, Judeacarõi, põetecʉyʉme Jʉ̃menijicʉi epeimʉ, ñai Cristo. Yopedeca toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉre:
23246  MAT 2:8  Majicʉ bácʉ, náre jarorejamed̶a pʉ Belén ãmicʉriĩmaroita. Yópe d̶aicõjenejamed̶a náre: Vorãnʉjara mʉja jʉed̶ojĩcʉre. Vorĩ eaivʉ bácavʉ, coyʉrãdajarã yʉre cojedeca. Yʉ máre nʉcʉyʉmu ʉ̃i yebai, mearore jícʉyʉ ʉ̃́re, arejamed̶a borocʉcʉ ñai Herodes.
23251  MAT 2:13  Ina abiácovare bueipõeva ne nʉriburu yóboi, cũinácʉ ángele, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ, cʉetedejamed̶a Joséde vʉorʉ̃mʉi. Yópe arĩ, coyʉrejamed̶a ʉ̃́re: Coedarĩ, nacajari, nʉvajacʉ jʉed̶ojĩcʉre, jípacore máre, Egipto ãmicʉrijoborõita. Dupini nʉjara mʉja. Jʉed̶ojĩcʉre vorĩ, boarĩ́ jarʉvaicõjecʉyʉme Herodes. Que baru mautejarã mʉja nore pʉ Nʉjara, ji aiyeta cojedeca, arejamed̶a ñai ángele Joséde.
23253  MAT 2:15  Aru nore, Herodes ʉ̃i yaibéde cãreja, mautedejaimad̶a na. Caiye iye nópe vaidéjavʉ̃ya cũinátʉrʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉicõjeiye báquepedeca cũinácʉ ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉre. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre Jʉ̃menijicʉ: Jímacʉre cutucacʉ yʉ, ʉ̃i etaquiyepe ayʉ Egipto ãmicʉrijoborõre jocarĩ, arejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.
23258  MAT 2:20  Coedarĩ, nacajari, nʉvajacʉ jʉed̶ocʉre, jípacore máre. Mʉje joborõ, Israel ãmicʉrijoborõi, nʉjara cojedeca. Ñai boaiyʉcʉ bácʉ jʉed̶ocʉre jave yaibí, arejamed̶a ñai ángele Joséde.
23261  MAT 2:23  Nazaret ãmicʉriĩmaroi nʉri, earĩ, cʉrejaimad̶a na. Nópe vaidéjavʉ̃ya cũinátʉrʉ Jʉ̃menijicʉi coyʉicõjeiye báquepedeca ina ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre. Yópe arĩ, Ñai Cristo Nazarecacʉ bacʉyʉ́me, arejaquemavʉ na mácavʉ.
23263  MAT 3:2  Yópe arĩ, coyʉrejamed̶a: Chĩori dápiarĩ mʉje ãmeina teiyede, oatʉvajarã mʉje d̶aiyede. Mʉje nópe d̶aiyede, maumena mʉjare jabotecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ, arejamed̶a, coyʉyʉ náre.
23264  MAT 3:3  Ñai Juan Bautista barejaquémavʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ Isaías ʉ̃i coyʉimʉ mácʉ. Javede yópe arĩ, Isaías bácʉre coyʉicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ Juan Bautista bacʉyʉ́rã: Jʉ̃menijicʉre coyʉcaipõecʉ cod̶oboboyʉre jápiarãjarama põecʉbenoi: Mead̶ajarã mʉje ũmene copʉ etaburĩ maje jabocʉre, nopedeca mʉje mead̶aiyepe daimare ñai ʉ̃mʉ, mʉje pued̶aimʉ, ʉ̃i daquiye jipocai. Que d̶arĩ dajocajarã mʉje ãmeina teiyede Jʉ̃menijicʉi daroimʉ macʉyʉ́ ʉ̃i daquiye jipocai, Jʉ̃menijicʉi copʉ etaquiyepe ayʉ mʉjare, arejaquemavʉ Isaías bácʉ, coyʉyʉ Juan Bautista bacʉyʉ́rã.
23267  MAT 3:6  Aru jiai, Jordán ãmicʉriyai, na coapa Ãmecʉbu ne arĩburu yóboi Jʉ̃menijicʉre, ne chĩori dápiaiye boje ne ãmeina teiyede, jã́d̶ovarejamed̶a Jʉ̃menijicʉque.
23268  MAT 3:7  Obedivʉ judíovai jabova, fariseo ãmicʉriyajubocavʉ aru saduceo ãmicʉriyajubocavʉ máre, jã́d̶ovaranʉrejaimad̶a Jʉ̃menijicʉque jiai. Ʉbenita na eaivʉre jã́ri, yópe arejamed̶a Juan Bautista: ¡Mʉja jʉjovaivʉbu, mʉje d̶aiye boje mearape! ¡Aru ãd̶avape paivʉbu mʉja, mʉje ãmed̶aiye boje apevʉre! Jʉ̃menijicʉi jorojĩquijãravʉ eaiyede, jãve dupini bʉojabenamu mʉja.
23270  MAT 3:9  Yópe arĩ, Majeñecu Abraham mácʉ meacʉ barejaquémavʉ. Jʉ̃menijicʉ yóvarejaquemavʉ ʉ̃ mácʉre. Que baru meara bajutamu maja Jʉ̃menijicʉi jã́inore. Aru ʉ̃i jorojĩquinore dupini bʉojarãjaramu maja, arĩ dápiabejarã mʉja. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Mʉja oatʉvabevʉ baru, Jʉ̃menijicʉi jorojĩquijãravʉ eaiyede dupini bʉojabenamu mʉja. Jápiajarã. Jʉ̃menijicʉ ʉcʉ baru, bʉojaibi oatʉvayʉ iboá cʉ̃raboare Abraham mácʉi pãramena márajivʉre d̶acʉyʉ, ne d̶arãjiyepe ayʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe.
23272  MAT 3:11  jãve mʉjare jã́d̶ovaivʉ Jʉ̃menijicʉre ocoque, mʉje chĩori dápiaiye boje mʉje ãmeina teiyede. Ʉbenita dacʉyʉme ji yóboi cũinácʉ, ji pʉeno parʉcʉ. Ʉ̃ macʉyʉ́me jã́d̶ovañʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉque Espíritu Santoque, ʉ̃i cʉquiyepe ayʉ mʉjaque aru ʉ̃i cad̶atequiyepe ayʉ mʉjare máre. Aru ʉ̃ macʉyʉ́me jã́d̶ovañʉ mʉjare Jʉ̃menijicʉque toaque máre, mʉje meara tenajiyepe ayʉ yópe põeva ne mead̶aiyepe tãure toaque, aru ʉ̃i ñájine d̶aquiyepe ayʉ mʉjare, meara tebedu. Que baru caivʉ pʉeno meacʉ bajube ʉ̃. Yʉ́capũravʉ pare ʉ̃i cãchinocacʉbu. Que baru ʉ̃́re cad̶ateni bʉojabevʉ yʉ. Pʉ oarĩ bʉojabevʉ yʉ nʉvacayʉ ʉ̃́re ʉ̃i cʉraidoare.
23275  MAT 3:14  Juan Bautistacapũravʉ ʉ̃́re jã́d̶ovaiyʉbedejamed̶a. Que baru arejamed̶a Jesúre: Yʉre jaʉvʉ mi jã́d̶ovaino ocoi Jʉ̃menijicʉque, ji ãmeina teiye boje. Mʉrecabu meacʉ baju. Que baru mʉre jaʉbevʉ ji jã́d̶ovaino ocoi Jʉ̃menijicʉque, arejamed̶a Jesúre Juan Bautista.
23276  MAT 3:15  Ʉbenita Jesúcapũravʉ arejamed̶a: Yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyepe d̶aiye jaʉvʉ majare. Que baru mʉre jaʉvʉ mi jã́d̶ovaino yʉre ocoi Jʉ̃menijicʉque, arejamed̶a ʉ̃́re Jesús. Que baru Juan Bautista jã́d̶ovarejamed̶a Jesúre Jʉ̃menijicʉque no jiai.
23278  MAT 3:17  Aru ina cʉrivʉ noi jápiarejaimad̶a apeno yávainore, cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõque aiyede yópe: Ñainecabe jímacʉ, ji ʉmʉ. Me torojʉvʉ yʉ ʉ̃́re, arejamed̶a Jesúre Jʉ̃menijicʉ.
23281  MAT 4:3  Ñai jʉjovayʉ, Satanás ãmicʉcʉ, earĩ, Jesús ãuyaiyʉre coreóvarĩ, arejamed̶a ʉ̃́re: Jãveneca Jʉ̃menijicʉi mácʉ baru, ãiye d̶ajacʉ iboá cʉ̃raboare, arejamed̶a.
23282  MAT 4:4  Ʉbenita Jesús arejamed̶a ñai abujuvai jabocʉre: Mi aiyepe d̶abevʉ yʉ. Jʉ̃menijicʉi yávaiye ʉ̃i toivaicõjeiye báque coyʉivʉ yópe: Põeva cʉbenama ne ãiye matʉiyeda. Quénora cʉrãjarama caiye Jʉ̃menijicʉi yávaiyeque máre, arejamed̶a Jesús.
23284  MAT 4:6  Aru arejamed̶a ʉ̃́re: Jãve Jʉ̃menijicʉi mácʉ baru, tʉrĩ nʉjacʉ yore jocarĩ, pʉ joborõita. Que baru Jʉ̃menijicʉi yávaiye ʉ̃i toivaicõjeiye báque coyʉivʉ mi borore yópe: Jʉ̃menijicʉ jarocʉyʉme ʉ̃i ángelevare, ne corenajiyepe ayʉ mʉre. Jãmʉórajarama mʉre ne pʉrʉáque mi ijié tebequiyepe aivʉ mi cʉbobare cʉ̃raboque, arĩ toivarejaquemavʉ. Que baru mi tʉrĩ nʉru, yʉ jã́ñʉ bʉojacʉyʉmu Jʉ̃menijicʉ d̶ayʉre yópe ʉ̃i aiye báquepedeca, arejamed̶a Jesúre ñai abujuvai jabocʉ.
23285  MAT 4:7  Aru Jesúcapũravʉ arejamed̶a ʉ̃́re: Mi aiyepe d̶abevʉ yʉ. Jʉ̃menijicʉi yávaiye ʉ̃i toivaicõjeiye báque coyʉivʉ yópe: Jʉjovabejacʉ mi jabocʉ Jʉ̃menijicʉre. Jã́d̶ovaicõjemejacʉ ʉ̃i parʉéde, arĩ toivarejaquemavʉ. Que baru yéde d̶abevʉ yʉ, jã́d̶ovaicõjejʉrocʉ ʉ̃i parʉéde. Majivʉ yʉ parʉcʉre, arejamed̶a Jesús.
23287  MAT 4:9  Caiye iye jabocʉbu yʉ. Que baru jíquijivʉ mʉre caiye iyede, mi ñʉatutarĩ mearore jídu yʉre, arejamed̶a Jesúre ñai abujuvai jabocʉ.
23288  MAT 4:10  Dinʉmʉre Jesúcapũravʉ arejamed̶a ʉ̃́re: Mi aiyepe d̶abevʉ yʉ. Aru mʉ, Satanás, maumena nʉjacʉ mʉ yʉre jocarĩ. Jʉ̃menijicʉi yávaiye ʉ̃i toivaicõjeiye báque coyʉivʉ yópe: Mearore jíjacʉ mi jabocʉ Jʉ̃menijicʉre aru ʉ̃́re cũinácʉra memecajacʉ yópe ʉ̃i ʉrõpe, arejamed̶a Jesús.
23295  MAT 4:17  Dinʉmʉmiata bueni bʉ́rejamed̶a Jesús. Yópe arĩ, coyʉre curejamed̶a: Chĩori dápiarĩ mʉje ãmeina teiyede, oatʉvajarã mʉje d̶aiyede. Mʉje nópe d̶aiyede, maumena mʉjare jabotecʉyʉme Jʉ̃menijicʉ, are nʉrejamed̶a Jesús.
23297  MAT 4:19  Ne que teiyede, Jesús arejamed̶a náre: Dajarã yʉ́que. Epequijivʉ mʉjare, mʉje davarãjiyepe põevare ji yebai, yópe mʉje moare davaiyepe pápicʉque, ji mead̶aquiyepe náre, arejamed̶a Jesús.
23306  MAT 5:3  Torojʉrãjarama ina cõmaje ãrojarivʉ ne ũmei, ne coreóvaiye boje ne baju ãmeina teivʉ. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i cad̶atebedu náre, bʉojabema d̶aivʉ mearore. Nárecabu Jʉ̃menijicʉi jaboteimara.
23308  MAT 5:5  Torojʉrãjarama ina ¿Meara márica ñʉja? abevʉ, ne coreóvaiye boje Jʉ̃menijicʉ jíyʉre caiye náre jaʉéde, ne cʉvarãjiyepe ayʉ méne, aru ne d̶arãjiyepe ayʉ mearore. Mamajãravʉ edaquijãravʉ baquinóre, nárecabu Jʉ̃menijicʉi mearore jícaquimara.
23312  MAT 5:9  Torojʉrãjarama ina cãrijimene d̶aivʉ apevʉre, ne baju cãrijimevʉva cʉe boje Jʉ̃menijicʉque. Nárecabu Jʉ̃menijicʉ Jímaramu, ʉ̃i aquimara.
23316  MAT 5:13  Bedióva Jesús, yópe arĩ, buedejamed̶a náre: Mʉjarecabu yópe yuquirape paivʉ ijãravʉi. Mead̶aivʉbu maje ãiyede yuquiraque. Nopedeca mʉja meara d̶aivʉbu põevare. Yuquira maje ãiyede mead̶aivʉ. Ʉbenita yuquira ejʉé bíjaru, ãiyede mead̶arĩ bʉojabevʉ. Quédata põeva jarʉvad̶ama diede mára, dimai cuivʉ ne cʉrarãjiyepe aivʉ diena.
23319  MAT 5:16  Nopedecabu mʉje cʉe põeva ne jã́inore. Ména cʉjarã mʉja ijãravʉi, yócavʉ ne jã́rajiyepe aivʉ mʉje mearore d̶aiyede. Diede jã́ri, coreóvarãjarama aipe ãrojacʉre majepacʉ cavarõ mearocacʉre. Aru Meacʉbu , arãjarama ʉ̃́re, arejamed̶a Jesús.
23320  MAT 5:17  Cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejamed̶a náre: Jarʉvacʉdayʉbe, arĩ dápiabejarã yʉre iye d̶aicõjeiyede Jʉ̃menijicʉi coyʉiye báquede Moisés bácʉre, aru ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉ ne coyʉiye báquede máre. Diede jarʉvacʉdabevʉ yʉ. Quénora mʉjare jã́d̶ovacʉdayʉbu aipe aiyʉrõre, aru aipe d̶aiye jaʉrõre caiye diede jaʉbevʉva.
23322  MAT 5:19  Caiye iye Jʉ̃menijicʉi yávaiye, ʉ̃i toivaicõjeiye báque, jaʉvʉ majare. Que baru caivʉ põevare jʉ are d̶aiye jaʉvʉ caiye diede. Ʉbenina yávabecʉbe Jʉ̃menijicʉ. Ácʉ põecʉ apejĩe ʉ̃i yávaiyede jʉ abede d̶abecʉ baru, aru apevʉre máre bueyʉ baru ne jʉ abede d̶abenajiyepe ayʉ, ʉ̃́recabe jaboteimʉ ãmecʉyʉ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi. Ʉbenita ácʉ põecʉ caiye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede jʉ are d̶ayʉ baru, aru apevʉre máre bueyʉ baru ne jʉ are d̶arãjiyepe ayʉ, ʉ̃́recabe Jʉ̃menijicʉi jaboteimʉ me pued̶aimʉ macʉyʉ́ cavarõ mearo Jʉ̃menijicʉi cʉrõi.
23324  MAT 5:21  Yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Jápiad̶avʉ̃ mʉja ina javecavʉ jápiaivʉ bácavʉre iye coyʉiye báquede yópe arĩ: Põevare boarĩ́ jarʉvabejarã mʉja. Ácʉ põecʉ apecʉre boarĩ́ jarʉvayʉ baru, ʉ̃́recabe ñájicʉyʉ, arejaquemavʉ.
23325  MAT 5:22  Ʉbenita yʉ́capũravʉ coyʉyʉbu mʉjare yópe: Ácʉ põecʉ jarayʉ baru apecʉre, ʉ̃́recabe ñájicʉyʉ. Ácʉ põecʉ Ãrʉmecʉbu ayʉ baru apecʉre, ʉ̃́recabe ñájicʉyʉ. Aru ácʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉre coreóvabecʉbu ayʉ baru apecʉre, ʉ̃́recabe ñájicʉyʉ toabo cũiméboi. Põeva nópe ãmeina yávaivʉ apecʉre ãmeina d̶aivʉbu, yópe ne boarĩ́ jarʉvajʉroepe ʉ̃́re.
23326  MAT 5:23  Que baru mʉ nʉvañʉ maru mi Jʉ̃menijicʉre jícaquiyede ʉ̃i cʉ̃rami, aru nore earĩ, dápiayʉ baru apecʉ chĩoñʉre mi ãmeina d̶aiye boje ʉ̃́re, epeni dajocajacʉ mi Jʉ̃menijicʉre jícaquiyede iva ʉ̃́re jícaiyede juaiva jipocai. Nʉjacʉ ñai mi ãmeina teimʉ yebai, jẽniacʉyʉ ʉ̃i ãrʉmetequiyepe ayʉ iye mi ãmeina teiye báquede ʉ̃́re copʉ. Mi cãrijimene d̶arĩburu yóboi ʉ̃́que, copainʉri Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami, mi jícaquiyede jíjacʉ ʉ̃́re.
23328  MAT 5:25  Apecʉ ʉ̃i ãmecororu mʉre, aru ʉ̃i nʉvaiyʉru mʉre jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami, maumena Mead̶arãjarevʉ ajacʉ ʉ̃́re, ʉ̃i nʉvamequiyepe ayʉ mʉre jabova ne ãmeina teivʉre jẽniari jã́ipõecʉre, aru ʉ̃i jẽni jíbequiyepe ayʉ mʉre churaravare, aru ne jarʉvabenajiyepe aivʉ mʉre ãmeina teivʉre jẽni jacoiñami jívʉi.
23330  MAT 5:27  Bedióva Jesús buedejamed̶a, yópe arĩ: Jápiad̶avʉ̃ mʉja ina javecavʉ jápiaivʉ bácavʉre iye coyʉiye báquede yópe arĩ: Ãmeina d̶abejarã mʉja apevʉ némarebʉcʉvaque, arejaquemavʉ.
23332  MAT 5:29  Que baru mʉ ãmeina teyʉ baru mi jã́iyede yacorʉ meapũravʉcarʉque, ĩni jarʉvajacʉ didʉre. Meaquiyebu bíjaru mʉre cũinárʉ yacorʉ, Jʉ̃menijicʉi jarʉvabequiyepe ayʉ mi baju caibajure toabo cũiméboi.
23334  MAT 5:31  Bedióva Jesús buedejamed̶a, yópe arĩ: Jápiad̶avʉ̃ mʉja ina javecavʉ jápiaivʉ bácavʉre iye coyʉiye báquede yópe arĩ: Ácʉ põecʉ jarʉvayʉ baru jímarepacore, ṍre jíjacʉrĩ cũináyoca Mʉre jarʉvayʉbu aiyocare, arejaquemavʉ.
23335  MAT 5:32  Ʉbenita yʉ́capũravʉ coyʉyʉbu mʉjare yópe: Ácʉ põecʉ jarʉvayʉ baru jímarepacore ãmeina d̶abecoreca apecʉque, ʉ̃́recabe ãmeina d̶are d̶acʉyʉ ṍre, ʉ̃i jarʉvarĩburu yóboi cʉco baru apecʉque. Aru ácʉ põecʉ pʉrʉbʉoyʉ apecʉ ʉ̃i jarʉvaimo mácoque, ʉ̃́recabe ãmeina d̶ayʉ ṍque õi mamarʉmʉcacʉre jarʉvarĩ, arejamed̶a Jesús. Nópe ayʉ, Nomi jarʉvainore ʉbevʉ, aiyʉcʉ barejaquémavʉ Jesús.
23336  MAT 5:33  Yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Jápiad̶avʉ̃ mʉja ina javecavʉ jápiaivʉ bácavʉre iye coyʉiye báquede yópe arĩ: Borocʉrĩ, Jãve d̶acʉyʉmu yʉ ji coyʉiyepe, abejarã mʉja. Quénora d̶acajarã Jʉ̃menijicʉre caiyede yópe mʉje coyʉiye báquepedeca ʉ̃́re, arejaquemavʉ.
23341  MAT 5:38  Bedióva yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Jápiad̶avʉ̃ mʉja ina javecavʉ jápiaivʉ bácavʉre iye coyʉiye báquede yópe arĩ: Ácʉ põecʉ ʉ̃i ãmed̶aru apecʉi yacorʉre, ʉ̃i yacorʉre máre ãmed̶ajarã mʉja. Aru ácʉ põecʉ ʉ̃i ãmed̶aru apecʉi cõpiyore, ʉ̃i cõpiyore máre ãmed̶ajarã mʉja, arejaquemavʉ.
23345  MAT 5:42  Ñai mʉjare jẽniañʉre jíjarã ʉ̃i jẽniaiyede, bojed̶abecʉreca mʉjare. Aru ñai mʉjenore Jíjarã cãreja ʉ̃i aru, jʉ arĩ jíjarã mʉjare ʉ̃i jẽniaiyede máre, jacopaiyovabecʉreca mʉjare mʉje jíye báquede ʉ̃́re, arejamed̶a Jesús.
23346  MAT 5:43  Jesús buedejamed̶a cojedeca: Jápiad̶avʉ̃ mʉja ina javecavʉ jápiaivʉ bácavʉre iye coyʉiye báquede yópe arĩ: Ʉjarã mʉjevʉre aru ʉbejarã mʉje mauvare, arejaquemavʉ.
23352  MAT 6:1  Bedióva cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejamed̶a: Me jã́jara mʉja mʉje d̶aiyede mearore, cad̶atenajivʉ ina cõmaje ãrojarivʉre. Náre cad̶atedu, jã́icõjenajivʉ apevʉre mʉje d̶aiyede mearore. meamejebu. Nópe d̶aru, majepacʉ cavarõ mearocacʉ ye bojed̶abecʉyʉme mʉjare.
23353  MAT 6:2  Que baru cainʉmʉa mʉje jícaiyede cad̶atenajivʉ ina cõmaje ãrojarivʉre, jíbejarã caivʉ ne jã́inoi, yópe ina jʉjovaivʉ ne jíyepe. Nácapũravʉ jíyaima maje cójijiñamiai aru mái máre, jã́icõjenajivʉ apevʉre, ne mearo yávarãjiyepe aivʉ nára. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Nácapũravʉ javede cʉvama ne boje caiyede. Apevʉ põeva ne mearore jíye náre, diebu ne boje matʉiye. Majepacʉ cavarõ mearocacʉ ye bojed̶abecʉyʉme náre.
23356  MAT 6:5  Yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Cainʉmʉa mʉje jẽniaiyede majepacʉ Jʉ̃menijicʉque, d̶abejarã yópe ina jʉjovaivʉ ne d̶aiyepe. Nácapũravʉ jẽniad̶aima Jʉ̃menijicʉque, núrivʉ maje cójijiñamiai aru tãibʉai máre, jã́icõjenajivʉ apevʉre, ne ména yávarãjiyepe aivʉ nára. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Nácapũravʉ javede cʉvama ne boje caiyede. Apevʉ põeva ne mearore jíye náre, diebu ne boje matʉiye. Majepacʉ cavarõ mearocacʉ ye bojed̶abecʉyʉme náre.
23358  MAT 6:7  Mʉje jẽniaiyede majepacʉ Jʉ̃menijicʉque, cúpecare nʉmejara cũináromia borore mʉje coyʉiyede. Nópe d̶ad̶ama ina judíova ãmevʉ, Jʉ̃menijicʉre coreóvabevʉ, Ʉrarõ ñʉje coyʉru Jʉ̃menijicʉre, jápiaquijichʉbi ñʉjare, ne ʉbenina arĩ dápiaiye boje.
23365  MAT 6:14  Aru yópe arĩ, coyʉre nʉrejamed̶a Jesús: Mʉjacapũravʉi ãrʉmetedu põevare ne ãmeina teiye báquede mʉjare, majepacʉ cavarõ mearocacʉcapũravʉ máre ãrʉmetecʉyʉme mʉje ãmeina teiyede.
23367  MAT 6:16  Yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Mʉje ãmene ãiyede jẽniarajivʉ Jʉ̃menijicʉque, chĩore cubejarã põeva ne jã́inore, ne coreóvarãjiyepe aivʉ mʉja ãmevʉre ãiyede, mʉje jẽniarajiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉque. Nópe d̶ad̶ama ina jʉjovaivʉ. Nácapũravʉ chĩore cuyama, jã́icõjenajivʉ apevʉre ne ména yávarãjiyepe aivʉ nára, ne ãiyede ãme boje. Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Nácapũravʉ javede cʉvama ne boje caiyede. Apevʉ põeva ne mearore jíye náre, diebu ne boje matʉiye. Majepacʉ cavarõ mearocacʉ ye bojed̶abecʉyʉme náre.
23370  MAT 6:19  Cojedeca yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Vobejarã mʉja ʉrarõ mʉje cʉvae méne ijãravʉi. Diede bocomiva ãinomu, cʉra etainomu, aru ñavacʉrivʉ ecorĩ ñavainomu.
23373  MAT 6:22  Cojedeca Jesús buedejamed̶a náre, ʉ̃́que cʉrivʉre: Põeva ne yacorʉa, pẽoinope, jã́re d̶aivʉ náre, ne memenajiyepe aino aru ne majinajiyepe aino ã́ri ne nʉiyede. Põeva ne yacorʉa ijetedu náre, ye ne memeiyede aru ne nʉiyede máre majibenama. Aru põeva ne ũme, yacorʉape paino, pẽore d̶aivʉ ne dápiaiyede.
23375  MAT 6:24  Yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús cojedeca: Jʉ̃menijicʉre aru tãutʉrare máre ãrʉmejara mʉja. Cũinácʉ põecʉ Jʉ̃menijicʉre ãrʉcʉ baru, pare ãrʉmemi tãutʉrare. Aru tãutʉrare pare ãrʉcʉ baru, ãrʉmemi Jʉ̃menijicʉre. Que baru ñai tãutʉrare ʉcʉ baru, Jʉ̃menijicʉre ʉbecʉyʉme, arejamed̶a Jesús.
23376  MAT 6:25  Bedióva yópe arĩ, buedejamed̶a Jesús: Que baru coyʉyʉbu mʉjare: Mʉja ãrʉrivʉ baru Jʉ̃menijicʉre, cãrijimejara mʉja apʉrivʉ mʉje ãrajiyede, mʉje ũcurajiyede máre. Aru cãrijimejara mʉja mʉje bajure, mʉje dorãjiyede máre. Jʉ̃menijicʉi apʉre d̶aiye boje mʉjare, jãve mʉje ãiyede máre cʉvare d̶acʉyʉme. Aru ʉ̃i cʉe d̶aiye boje mʉje bajuáre, jãve mʉje doiyede máre cʉvare d̶acʉyʉme.
23379  MAT 6:28  Que baru, ¿aipe teni cãrijivʉrʉ̃ mʉja mʉje dorãjiyede? Jã́rijide apa mʉja iye cóvʉare, dácarõre. Die bʉcʉiyavʉ̃, mememevacari, aru ne cuitótecajeare máre naremevacari.
23381  MAT 6:30  ¡Mʉja pare quĩ́jino jʉ aivʉbu Jʉ̃menijicʉre! Jʉ̃menijicʉ nópe mearo d̶aibi iye cõriáre, caride dái cʉede aru javenare põeva ne juarãjiyede. Nopedeca Jʉ̃menijicʉ jícʉyʉme mʉjare mʉje cuitótecajea meacajeare caiye iye cóvʉa pʉeno.
23386  MAT 7:1  Jesús, yópe arĩ, buedejamed̶a náre cojedeca: Ãmenatamu arĩ, ãmecorobejarã mʉja apevʉre. Mʉje nópe aru, majepacʉ Jʉ̃menijicʉ ãmecororĩ, Ãmenatamu mʉja acʉyʉme mʉjare.
23389  MAT 7:4  Aru jã́mevʉvacari mʉja ʉrarõ docʉcʉrõre mʉje yacorʉi, mʉjecʉre ¿Mi docʉjĩene ĩnaji mi cʉvaede mi yacorʉi? arĩ bʉojabevʉ mʉja.
23390  MAT 7:5  ¡Jʉjovaivʉtamu mʉja! Mamarʉmʉ ĩjara mʉja mʉje ʉrarõ docʉcʉrõre mʉje yacorʉre. No yóboi mearo jã́ivʉta, ĩjara mʉjecʉ ʉ̃i docʉjĩene ʉ̃i cʉvaede ʉ̃i yacorʉi.
23392  MAT 7:7  Jesús coyʉrejamed̶a náre yópe: Jẽniare nʉjara Jʉ̃menijicʉque, aru jícʉyʉme mʉje jẽniainore ʉ̃́que. Vore nʉjara ʉ̃́re, aru earãjaramu. Mʉje órejare nʉiyede jedevacobei, Jʉ̃menijicʉ voacacʉyʉme mʉjare.
23394  MAT 7:9  Aru cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejamed̶a náre: ¿Mʉja jʉed̶ocʉvarivʉ, mʉjemacʉ ʉ̃i jẽniaru mʉjare pã́ubore, jíje bárica mʉja ʉ̃́re cʉ̃rabore?
23395  MAT 7:10  ¿Aru mʉjemacʉ ʉ̃i jẽniaru mʉjare moacʉre, jíje bárica mʉja ʉ̃́re ãd̶are? ¡Que ãmevʉ!
23397  MAT 7:12  Que baru d̶ajarã apevʉre yópe mʉje ʉepe d̶aivʉre mʉjaque me. Nopedeca d̶aicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ põevare ʉ̃i coyʉiye báquede ʉ̃i yávaiyede Moisés bácʉre aru ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõeva mácavʉre máre, arejamed̶a Jesús.
23398  MAT 7:13  Yópe arĩ, náre buede nʉrejamed̶a Jesús: Ecojarã Jʉ̃menijicʉi jaboteinoi, yópe mʉje ecoiyepe jedevacobe quĩ́jicobei. Yópe jedevacobe ʉracobepe aru ʉrama maiyójabe ne cuimape, obedivʉ põeva nʉivʉbu, ne bíjarãjiyede toabo cũiméboi.
23400  MAT 7:15  Cojedeca Jesús buedejamed̶a náre, ne majinajiyepe ayʉ aipe ãrojarivʉre bueipõevare: Me jã́jara ina Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõevape teivʉ, ʉbenina ne buenajiyepe aivʉ borocʉede. Námu yópe ãimara jijecʉrivʉ lobova ãmicʉrivʉpe paivʉ. Ovejavape teni ina lobova ecod̶ama ne yebai, boarã́jivʉ náre. Nopedeca ina borocʉede bueivʉ, Jʉ̃menijicʉre jʉ aivʉpe yávad̶ama, ecorãjivʉ mʉje yebai. Ʉbenita ãmed̶aiyʉrivʉbu mʉjare mʉje ũmei.
23406  MAT 7:21  Bedióva buede nʉrejamed̶a Jesús: Caivʉ ina yʉre aivʉ mʉ, ñʉje jabocʉ, ʉbenita d̶abevʉvacari yópe jipacʉ, cavarõ mearocacʉ, ʉ̃i ʉrõpe, ecobenama ʉ̃i jaboteinore. Quévʉra ina ʉ̃i ʉrõpe d̶aivʉ ecorãjarama nore.
23407  MAT 7:22  Ãnijãravʉ daquijãravʉ baquinóre obedivʉ põeva, yópe arĩ, coyʉrãjarama yʉre: Mʉ, ñʉje jabocʉ, ñʉjarecabu Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaivʉ bácavʉ, aru jarʉvaivʉ bácavʉ abujuvare, aru ʉre põeva ne d̶arĩ majibede máre d̶aivʉ bácavʉ mi ãmiái, mi parʉéque, arãjarama.
23408  MAT 7:23  Dinʉmʉ maquinóre náre coyʉcʉyʉmu yʉ: Jívʉ ãmevʉ mʉja. ¡Que baru caivʉ mʉja ãmeina teivʉ nʉjara yʉre jocarĩ! acʉyʉmu, arejamed̶a Jesús, náre ecoicõjemecʉ Jʉ̃menijicʉi jaboteinore.
23409  MAT 7:24  Cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejamed̶a náre: Ina jápiaivʉ yʉre aru d̶aivʉ ji cõjeiyepe d̶aivʉbu yópe ñai cʉ̃ramine d̶ayʉpe jãjaroi.
23416  MAT 8:2  Aru nʉrejamed̶a Jesús yebai cũinácʉ pojeyʉ. Ñʉatutarĩ, arejamed̶a ʉ̃́re: Mʉ, ji jabocʉ, ʉcʉ baru, mead̶ajacʉ ji pojeiyede. Bʉojaivʉ mʉ mead̶ayʉ yʉre, arejamed̶a.
23417  MAT 8:3  Dinʉmʉre Jesús, ʉ̃i pʉrʉque jabióvarĩ tʉoyʉ, arejamed̶a ʉ̃́re: Ʉvʉ yʉ. Caride meatejacʉ mʉ, arejamed̶a Jesús. Aru maumejiena Jesús ʉ̃i que aiyede, meatedejamed̶a.
23418  MAT 8:4  Jesús coyʉicõjemecʉ apevʉre arejamed̶a: Cũiná, nʉri Jerusalén ãmicʉriĩmaroi, jã́d̶ovajacʉ sacerdotede. Aru jíjacʉ mi meateiye boje, yópe Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede ʉ̃i coyʉiye báquepe Moisés bácʉre, põeva ne coreóvarãjiyepe ayʉ mi meateinore, arejamed̶a ʉ̃́re Jesús.
23420  MAT 8:6  Mʉ, ji jabocʉ, cũinácʉ ji yebacacʉ cʉbi cʉ̃rami, parayʉ, nacajaiye majibecʉ. Aru pare ñájiñʉme ʉ̃, arejame Jesúre ñai jabocʉ.
23421  MAT 8:7  Aru Jesús arejame: Yʉ́vacari ʉ̃́re mead̶acʉdaquijivʉ, arejame Jesús.
23422  MAT 8:8  Ʉbenita ñai jabocʉ arejame Jesúre: Mʉ, ji jabocʉ, meacʉbu mʉ. Ʉbenita yʉ́capũravʉ ãmecʉtamu. Que baru darĩ ecobejacʉ ji cʉ̃rami. Quénora coyʉjacʉ mi cõjeinore. Aru ji yebacacʉ meatecʉyʉme.
23423  MAT 8:9  Yʉrecabu cʉcʉ ne cõjeiyeque ina ji jabova. Aru cʉvavʉ churaravare, ji cõjeimarare. Nácacʉ cũinácʉre Nʉjacʉ ji arĩburu, nʉimi ʉ̃. Aru Dajacʉ ji arĩburu, daibi ʉ̃. Aru ji d̶aicõjenu apejĩene ji yebacacʉre, d̶aibi ʉ̃, arejame Jesúre. Ʉ̃i que aiyede, Ijiéde cõjeipõecʉbu aiyʉcʉ barejaquémavʉ Jesúre.
23424  MAT 8:10  Que ayʉre jápiarĩ, pare dápiarejame Jesús. Aru jã́ri ina nʉivʉre ʉ̃i yóboi, arejame: Jãve coyʉyʉbu mʉjare: Eabevʉ cãreja majacacʉre, Israecacʉre, me jʉ ayʉre yʉre yópe ñai churaravai jabocʉpe.
23427  MAT 8:13  Dinʉmʉ ñai jabocʉre arejame Jesús: Copainʉjacʉ mʉ mi cʉ̃rami. Jave d̶acavʉ yʉ yópe mi jẽniaiyepe. Jave mi yebacacʉre mead̶avʉ yʉ, mi jʉ aiye boje yʉre, arejame Jesús. Aru dinʉmʉmareca meatedejamed̶a ʉ̃.
23431  MAT 8:17  Caiye iye nópe vaidéjavʉ̃ya cũinátʉrʉ Jʉ̃menijicʉi coyʉicõjeiye báquepedeca ʉ̃i yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉ, Isaías ãmicʉcʉ, ʉ̃i aiye báquede Jʉ̃menijicʉi epequimʉra: Ʉ̃́recabe maja parʉbevʉre mead̶ayʉ, aru majare ijiéde jarʉvayʉ, arejaquemavʉ Isaías bácʉ Jesúrã.
23432  MAT 8:18  Jesús ina obedivʉ põevare jã́ñʉ ʉ̃i yebai, jataicõjenejame ʉ̃i bueimarare. Jã́rica, macajitabʉ ʉrabʉ apedʉvei nʉrevʉ, arejame Jesús.
23433  MAT 8:19  Dinʉmʉ cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõecʉ ʉ̃i yebai nʉri, arejame: Mʉ, bueipõecʉ, mʉ́que nʉquijivʉ yʉ caino mi nʉinoita, arejame Jesúre.
23434  MAT 8:20  Aru Jesús arejame ʉ̃́re: Macayavimiva cʉvama ne cobeá. Aru míjina cʉvama ne juaiboa. Ʉbenita yʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, ji cʉrõ cʉvabevʉ, arejame Jesús.
23435  MAT 8:21  Apecʉ, ʉ̃i bueimʉ, arejame ʉ̃́re: Mʉ, ji jabocʉ, mamarʉmʉre jarʉvaquijivʉ cãreja jipacʉre cʉ̃racobei, ʉ̃i yaiyede. No yóboi mʉ́que nʉquijivʉ, arejame Jesúre.
23436  MAT 8:22  Ʉbenita Jesúcapũravʉ arejame: Dajacʉ yʉ́que. Ina yaivʉ bácavʉpe paivʉ, ne jápiabe boje Jʉ̃menijicʉi jaboteinoque yávaiyede, jarʉvajarãri ina yaivʉ bácavʉre, arejame Jesús.
23439  MAT 8:25  Ʉbenita Jesús cãñʉ marejáme. Que baru ʉ̃i yebai nʉri, yópe arĩ, coedavarejacarã ʉ̃́re: ¡Mʉ, ñʉje jabocʉ, mead̶ajacʉ ñʉjare! ¡Coivʉbu maja! ¡Bíjarãjivʉbu maja! arejacarã ñʉja.
23440  MAT 8:26  Aru Jesús arejame ñʉjare: ¿Aipe teni jidʉrivʉrʉ̃ mʉja? ¿Aipe teni Jesús mead̶acʉyʉme ñʉjare, abevʉrʉ̃ mʉja? arejame ñʉjare Jesús. Dinʉmʉre nacajari, jararejame ũmevʉre. Iboá ʉraboa pãcaiboa bíjarejavʉ̃. Aru cãrijimene d̶arejame ʉ̃.
23441  MAT 8:27  Cuecumari, ʉrarõ dápiarejacarã. Aru arejacarã ñʉje bajumia: ¿Yécʉba ñai, yópe cõjeñʉ ũmevʉre aru macajitabʉre máre jʉ aimʉ? arejacarã ñʉja.
23443  MAT 8:29  Aru bʉjié cod̶oboborejaima: Mʉ, Jesús, Jʉ̃menijicʉi mácʉ, ¿yéde ʉcʉrʉ̃ ñʉjaque? ¿Ñʉjare ñájine d̶acʉyʉrʉ̃ Jʉ̃menijicʉi abujuvare ñájiovaquijãravʉ jipocamia? arejaima.
23445  MAT 8:31  Aru jẽniarejaima ina abujuva Jesúre: Ñʉjare jaetovayʉ baru, coicõjejacʉ ina oteivãrivara, arejaima.
23446  MAT 8:32  Corãnʉjara nára, arejame Jesús. Aru etarĩ, corejaima ina oteivãrivara. Cúyarĩ nʉri, tʉrejaima cʉ̃racũ ẽmeinoi, macajitabʉ ʉrabʉi. Tʉrĩ, corĩ, bíjarejaima na.
23448  MAT 8:34  Caivʉ no ĩmarocavʉ copʉ nʉrejaima Jesúre. Aru ʉ̃́re jã́ri, Nʉjacʉ arĩ parʉrõque, etaicõjenejaima ʉ̃́re ne cʉrõre jocarĩ.
23450  MAT 9:2  Apevʉ ʉ̃mʉva nʉvarejaimad̶a ʉ̃i yebai cũinácʉ ʉ̃mʉ, nacajaiye majibecʉre, ʉ̃i parainoque. Coreóvayʉ bácʉ Jesús náre jʉ aivʉre ʉ̃́re, arejamed̶a ñai nacajaiye majibecʉre: Mʉ, ji ʉmʉ, chĩomejacʉ. Mi ãmeina teiyede jarʉvarĩ, diede ãrʉmeteivʉ yʉ, arejamed̶a Jesús.
23451  MAT 9:3  Apevʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõevacavʉ nore cʉrivʉ, Ñai ʉ̃mʉ Jʉ̃menijicʉi ʉbenore d̶aibi. Jʉ̃menijicʉpe páyʉ teibi ʉ̃, arĩ dápiarejaimad̶a na ne ũmei.
23452  MAT 9:4  Ʉbenita Jesús jã́ri, coreóvarĩ ne dápiaiyede ʉ̃́re, jẽniari jã́rejamed̶a náre: ¿Aipe teni ãmeno dápiaivʉrʉ̃ mʉja?
23453  MAT 9:5  Maiyójabevʉ yópe aru apecʉre, Mi ãmeina teiyede jarʉvarĩ, diede ãrʉmeteivʉ, ji parʉéde jã́d̶ovame boje, ji que coyʉiyede. Ʉbenita maiyójarõtamu nacajari cuicõjenu nacajaiye majibecʉre. Ʉ̃́re cure d̶ayʉ baru, jã́d̶ovaquijivʉ ji parʉéde. Mi ãmeina teiyede jarʉvaivʉ ji aiyede, coreóvabevʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi ãrʉmeteinore diede. Ʉbenita ñai cʉvacʉ Jʉ̃menijicʉi majié parʉéde, ʉ̃́rame yópe d̶arĩ jã́d̶ovaiye majicʉ. Quécʉra Jʉ̃menijicʉvacari mead̶arĩ majibi ijimarare.
23454  MAT 9:6  Que baru mʉje majinajiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, yʉ, parʉéde cʉvacʉre ijãravʉre, jarʉvacʉyʉ ãmeina teiyede, yópe d̶aquijivʉ yʉ, arejamed̶a Jesús. Dinʉmʉ arejamed̶a nacajaiye majibecʉre: Nacajari, mi parainore ĩni, nʉjacʉ mi cʉ̃rami, arejamed̶a ʉ̃́re Jesús.
23457  MAT 9:9  Jesús ʉ̃i vaiyede jã́rejame yʉre, Mateore, dobacʉre ji memeitucubʉi, põeva ne Roma ãmicʉrõ jaboteino bojed̶ainoi. Aru arejame yʉre, Dajacʉ yʉ́que. Que baru nacajari, nʉrejacacʉ ʉ̃́que.
23459  MAT 9:11  Apevʉ judíova, d̶aicõjeiyede d̶aiye cõmajivʉ, fariseo ãmicʉriyajubocavʉ, cʉrejaima nore. Ina fariseovacavʉ, Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõeva, Jesús ãñʉre jã́rejaima ina jabovare tãutʉra ĩcaipõevaque aru ãmeno d̶aipõevaque. Aru arejaima ʉ̃i bueimarare: ¿Aipe teni ãñʉma jabovare tãutʉra ĩcaipõevaque aru ãmeno d̶aipõevaque máre? jẽniari jã́rejaima ñʉjare.
23460  MAT 9:12  Que aivʉre jápiarĩ, Jesús arejame: Meara põevare jʉoipõecʉi cad̶ateiye jaʉbevʉ. Quénora ijimarare ʉ̃i cad̶ateiye jaʉvʉ.
23461  MAT 9:13  Buejarã mʉja, coreóvarãjivʉ me cũinácʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ bácʉi toivaiye báquede. Yópe arĩ, toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ ʉ̃ mácʉre: Ʉvʉ yʉ mʉje cõmaje ãroje jã́rajiyepe ayʉ apevʉre, mʉje yʉre jícaiye pʉeno, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ. Dabedejacacʉ yʉ ijãravʉi, cutucʉyʉ mearare ne baju dápiainore. Quénora darejacacʉ yʉ, mead̶acʉyʉ ãmenare, ne chĩorajiyepe ayʉ ne ãmeina teiyede, Jʉ̃menijicʉi ãrʉmetequiyepe ayʉ diede, arejame Jesús.
23462  MAT 9:14  Dinʉmʉ Juan Bautistai bueimara, Jesús yebai nʉri, jẽniari jã́rejaima ʉ̃́re judíova ne d̶arĩ cõmajiyede, ne jẽniaiyede Jʉ̃menijicʉque ãmevʉva ãiyede: ¿Aipe teni ñʉja aru ina fariseova máre ãmevʉba ãiyede, ʉbenita mi bueimara ãmevʉ ãmema ãiyede? arejaima.
23463  MAT 9:15  Jesús jẽvari coyʉrĩ, arejame náre: Ina pʉrʉbʉoyʉ ʉ̃i cutuimara ne torojʉve tenajiyepe ayʉ ʉ̃i pʉrʉbʉoiyede, ye chĩomenama ʉ̃i cʉede cãreja náque. Que baru ãmevʉ ãmema ãiyede. Nopedeca ji bueimara torojʉrivʉ ji cʉede náque, ãmevʉ ãmema ãiyede. Ʉbenita ji mauva ne nʉvarajiyede yʉre, ji bueimara chĩoivʉ ãmenajarama ãiyede, arejame Jesús.
23464  MAT 9:16  Cojedeca Jesús buedejame náre: Põeva jẽomema cuitótecaje mamacaje joabecajei javecarõre. Nópe d̶aru, no jẽoicajeva mamacaje jad̶evajebu javecarõre. Que d̶aru, pʉeno baju járojebu cod̶eicobe. Quédeca ñame bʉojabema jʉ aivʉ ji bueiye mamaene aru javeque bueiyede máre.
23466  MAT 9:18  Jesús ʉ̃i coyʉiyede náre, cũinácʉ maja judíova maje jabovacacʉ darĩ, pued̶arĩ, ñʉatutarejame Jesús jipocai. Que teni yópe arejame: Carijĩe yaibíco jímaco. Ʉbenita yʉ́que darĩ, tʉojacʉ ṍre mi pʉrʉque, õi apʉcojiyepe ayʉ, arejame Jesúre.
23469  MAT 9:21  Yópe arĩ dápiarejaquemavʉ õ: jẽni jã́d̶o maru ʉ̃i doicajede, quénora ũmedacod̶omu, arejaquemavʉ õ.
23470  MAT 9:22  Ʉbenita Jesús copedini, ṍre jã́ri, arejame: Mʉ, ji ʉmo, torojʉjaco. Ʉ̃ mead̶aiye majibi yʉre, arĩ dápiarebu mʉ. Que baru mi que arĩ dápiaiye boje, mead̶aivʉ mʉre, arejame ṍre Jesús. Aru dinʉmʉmareca ico nomió, ijimo máco, meatedejaquemavʉ.
23472  MAT 9:24  Náre etaicõjeñʉ arejame: Etajarã mʉja. Ico jʉed̶oco yaiyó ãmemico. Quénora cãd̶otame, arejame Jesús. Náre nópe arejame Jesús, ʉ̃i majié boje ʉ̃i nacovaquinore ṍre yainore jarʉvarĩ. Ʉ̃i que aiyede, yʉridejaima ʉ̃́re.
23475  MAT 9:27  Jesús ʉ̃i dajocarĩ nʉiyede nore jocarĩ, pʉcarã ʉ̃mʉva, jã́ri eabevʉ, darejaima ʉ̃i yóboi. Bʉjié, yópe arĩ, cod̶oboborejaima: Mʉ, David bácʉi pãramecʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ, ñʉje jabocʉ bacʉyʉ́, ñʉjare cõmaje ãroje jã́jacʉ mʉ, cod̶oboborĩ are nʉrejaima na.
23476  MAT 9:28  Jesús ʉ̃i ecoiyede cʉ̃rami, ina pʉcarã jã́ri eabevʉ darejaima ʉ̃i yebai. Aru jẽniari jã́rejame náre: ¿Dápiaivʉrʉ̃ mʉja yʉre mead̶aiye majicʉre? arejame. Jʉ̃́jʉ, ñʉje jabocʉ, majivʉ ñʉja mʉre mead̶aiye majicʉre, arejaima na.
23477  MAT 9:29  Dinʉmʉ ne yacorʉarã tʉorĩ, arejame: Meatejarã mʉja. Yópe mʉje jʉ aiyepe d̶acaivʉ yʉ mʉjare, arejame Jesús.
23478  MAT 9:30  Que d̶ayʉre, jã́rejaima ina jã́ri eabevʉ bácavʉ. Parʉrõreca Jesús apevʉre coyʉicõjemenidurejame náre: Ñamene coyʉbejarã iye ji mead̶aiyede mʉjare, arĩdurejame.
23481  MAT 9:33  Jesús ʉ̃i jaetovarĩburu yóboi ñai abujucʉre, yávaiye majidejame ñai abujucʉ ʉ̃i ĩmamʉ mácʉ. Caivʉ ina obedivʉ põeva Jesús ʉ̃i nópe d̶aiyede jã́ivʉ bácavʉ, cuecumari, ʉrarõ dápiarĩ aivʉ barejáima: Javede pʉ cari jãravʉita ye jã́mevʉ ñʉja iyepe paiye d̶aiyede yore, ñʉje joborõ, Israel ãmicʉrijoborõi, arejaima.
23482  MAT 9:34  Ʉbenita ina fariseova yópe are curejaima Jesúrã: Abujuvai jabocʉi parʉéque jarʉvaibi abujuvare, arejaima ʉbenina.
23485  MAT 9:37  Que baru ñʉja ʉ̃i bueimarare arejame Jesús: Obedivʉ põeva cʉrivʉbu, Jʉ̃menijicʉi yávaiye méne majibevʉ cãreja, mʉje buenajimara iye yávaiye méne, ʉ̃i mead̶aquiyepe aivʉ náre. Ʉbenita obebevʉ memecaivʉbu Jʉ̃menijicʉre.
23491  MAT 10:5  Ñʉja doce paivʉre jarocʉyʉ barejáme Jesús, ñʉje coyʉrãjiyepe ayʉ Jʉ̃menijicʉi jaboteinoquede yávaiye méne. Yópe arĩ, majicarejame ñʉjare ʉ̃i jaroquiye jipocai: Judíova ãmevʉ ne joborõai nʉmejara. Aru Samaria ãmicʉrijoborõque ĩmaroare ecobejarã mʉja.
23493  MAT 10:7  Mʉje nʉiyede yópe arĩ: Jʉ̃menijicʉ jabotecʉyʉme põevare maumejiena, arĩ coyʉjarã náre. Mead̶ajarã ijimarare. Nacovajara yaivʉ bácavʉre yainore jarʉvarĩ. Mead̶ajarã pojeivʉre. Aru jaetovajarã abujuvare ne ĩmamarare jocarĩ.
23497  MAT 10:11  Ĩmaroi mʉje eaiyede, vorĩ eajarã cũinácʉ põecʉre, ne pued̶aimʉre, jápiaiyʉcʉre mʉje coyʉiyede. Ʉ̃́que cʉjarã mʉja ʉ̃i cʉ̃rami pʉ dajocarĩ nʉivʉta nore jocarĩ.
23502  MAT 10:16  Jesús coyʉre nʉrejame ñʉjare, yópe arĩ: Jã́jara. Jaroivʉ yʉ mʉjare ijãravʉcavʉ jẽneboi, yópe ovejava nʉiyepe ãimara jijecʉrivʉ jẽneboi. Ávaivʉbu maja judíova: Ãd̶a me majibi, aru jureco jijecʉbebico. Que baru ãd̶ape me majijarã, aru jurecope jijecʉbejarã põevaque, mʉje coyʉiyede náre.
23505  MAT 10:19  Ne jẽni nʉvaiyede mʉjare ãmeina teivʉre jẽniari jã́iñami, ¿Aipe coyʉrãjidi náre? arĩ cãrijimejara mʉja. Dinʉmʉ maquinómareca majinajaramu mʉje coyʉrãjiye mʉjare jaʉéde.
23507  MAT 10:21  Mʉjare, yʉre jʉ aivʉre, ina yʉre jʉ abevʉ ʉbenajarama. Que baru ʉ̃mʉ jẽni jícʉyʉme jíbʉcʉre o ĩmacʉre máre, jabova ne boarĩ́ jarʉvaicõjenajiyepe ayʉ ʉ̃́re. Aru nopedeca jípacʉ jẽni jícʉyʉme mamacʉre. Aru nopedeca némara jʉ abeni nébʉcʉvare maucʉvarĩ boarã́jarama náre.
23510  MAT 10:24  Ina bueimara ñame majibema náre bueipõecʉ pʉeno. Aru ina memecaivʉ ñame parʉbema ne jabocʉ pʉeno.
23511  MAT 10:25  Ñai bueimʉre vaiye jaʉvʉ caiye iye ʉ̃́re bueipõecʉi vaiye báquede. Aru ñai memecayʉre vaiye jaʉvʉ caiye iye ʉ̃i jabocʉi vaiye báquede. Põeva ãmeina yávaivʉ baru cʉ̃rami upacʉre, pʉeno baju ãmeina yávarãjarama ʉ̃i cʉ̃ramicavʉre. Quédecabu ina yʉre jʉ abevʉ Abujuvai jabocʉbu aiyʉrĩ yʉre, ãmidoivʉ Beelzebúre. Que baru mʉjare majicayʉbu: Pʉeno baju ãmeina yávarĩ ñájine d̶arãjarama mʉjare, arejame ñʉjare Jesús.
23512  MAT 10:26  Ñʉjare coyʉre nʉrejame Jesús: Põevareca jidʉbejarã mʉja. Caiye yaveiye báque jároquiyebu. Aru dupióvaiye báquede máre majinajarama caivʉ põeva.
23515  MAT 10:29  Yócavʉ bojed̶aivʉ pʉcajĩna míjina quĩ́jinare cũinátʉrava tãutʉratʉrava bojecʉbetʉravaque. Ʉbenita cũinájicʉ nácacʉ tʉrĩburu joborõita ʉ̃i yaidú, majepacʉ Jʉ̃menijicʉ tʉicõjeimi ʉ̃́re. Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i tʉicõjemenu cũinájicʉ nácacʉre joborõita, tʉbecʉyʉme.
23518  MAT 10:32  Yópe arĩ, coyʉre nʉrejame Jesús: Caivʉ ina jʉ aivʉre yʉre põeva ne jã́iyede, yʉ máre náre jʉ acʉyʉmu jipacʉ, cavarõ mearocacʉ, ʉ̃i jã́inoi.
23520  MAT 10:34  Cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejame ñʉjare: Dápiabejarã mʉja yʉ dayʉ bácʉre, cãrijimene d̶acʉyʉ ijãravʉcavʉre. Dabedejacacʉ yʉ ijãravʉi, cãrijimene d̶acʉyʉ mʉjare. Quénora darejacacʉ yʉ, põevare coatede d̶acʉyʉ, apevʉ yʉre ne jʉ aiye boje ʉbenita apevʉ yʉre ne jʉ abe boje.
23523  MAT 10:37  Ácʉ põecʉ jípacʉre o jípacore ʉcʉ baru ji pʉeno, ʉ̃ bʉojabebi jícʉ bacʉyʉ́. Ácʉ põecʉ mamacʉre o mamacore ʉcʉ baru ji pʉeno, ʉ̃ bʉojabebi jícʉ bacʉyʉ́.
23525  MAT 10:39  Ñai põecʉ ʉ̃i baju ʉrõpe d̶arĩ, mead̶aiyʉcʉ baru ʉ̃i bajure, coatecʉyʉme ʉ̃i bajure Jʉ̃menijicʉre jarʉvarĩ, yópe yaiyʉ́ bácʉpe ʉ̃i ũmei. Ʉbenita ñai põecʉ, Ye baju ãmevʉ, ji yaidú Cristore boje ayʉ, ʉ̃i baju ʉrõpe d̶abecʉva quénora ji ʉrõpe d̶arĩ, ʉ̃́recabe ji mead̶aquimʉ, cʉcʉyʉ Jʉ̃menijicʉque cainʉmʉa, ñʉjare arĩ buedejame Jesús.
23526  MAT 10:40  Jesús buedejame ñʉjare cojedeca: Ñai põecʉ copʉ etayʉ baru mʉjare mʉje coyʉrãnʉiyede ji yávaiye méne, yʉre máre copʉ etaibi ʉ̃. Aru ñai põecʉ copʉ etayʉ baru yʉre, copʉ etaibi ñai yʉre daroyʉre máre.
23531  MAT 11:3  Jẽniari jã́icõjenejamed̶a náre yópe: ¿Jãveneca mʉ́rʉ Juan Bautista Ji yóboi dacʉyʉme apecʉ coyʉipõecʉ arĩ, ʉ̃i buevacamʉ? ¿Ʉ̃i que arĩ buevacamʉ ãmenu, corenajidi ñʉja apecʉre? aicõjenejamed̶a náre Juan Bautista.
23532  MAT 11:4  Ne que arĩburu yóboi, Jesús jʉ ayʉ arejame náre: Nʉri coyʉjarã Juan Bautistare mʉje jã́iyede aru mʉje jápiaiyede caride:
23535  MAT 11:7  Ina daroimara ne nʉriburu yóboi, Jesús Juan Bautistai borore yávarĩ bʉ́yʉ arejame ina obedivʉ põevare noi cʉrivʉre: Jãve jã́ranʉmeteavʉ̃ mʉja cõriáre ũmevʉ japuiyede põecʉbenoi.
23540  MAT 11:12  Aru yópe arĩ, buede nʉrejame: Ãnijãravʉ bácarõ Juan Bautista Jʉ̃menijicʉi yávaiyede ʉ̃i coyʉrĩ bʉijãravʉmata pʉ caride máre, obedivʉ põeva parʉrõ d̶ad̶ama, ecoiyʉrivʉ Jʉ̃menijicʉi jaboteinore. Aru põeva Jʉ̃menijicʉre jʉ abevʉ parʉrõ ãd̶amated̶ama, cũiné d̶aiyʉrivʉ ʉ̃i jaboteinore.
23544  MAT 11:16  Aru yópe arĩ, buede nʉrejame: ¿Yéque jẽvari coyʉji ina põeva ijãravʉcavʉre? ¿Aipe ãrojari na? Jʉed̶ova tãibʉi dobarivʉpebu, yajurãjivʉ nácavʉque. Aru yópe aivʉpebu:
23545  MAT 11:17  Japuvʉ ñʉja yʉriainore. Ʉbenita upabetevʉ mʉja. Yʉriavʉ ñʉja chĩore d̶aiyede. Ʉbenita obetevʉ mʉja. Aru nópe ijãravʉcavʉ máre cãrijiñama na.
23546  MAT 11:18  Que baru Juan Bautista ʉ̃i daiyede, ʉ̃ ãmeni aru ũcumeni teiyede, Abujucʉre cʉvabi, ʉ̃́ra ʉbenina aivʉbu mʉja.
23547  MAT 11:19  Aru Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, ji daiyede, ãri aru ũcuri teiyede yópe caivʉ apevʉpe, Ñai ʉ̃mʉ ʉrarõ ãri ʉ̃i vainí tʉiyeta, aru ʉrarõ ũcuri ʉ̃i pacoteiyeta, yóvaibi ãmenare aru jabovare tãutʉra ĩcaipõevare máre, yʉrã ʉbenina aivʉbu mʉja. Que baru mʉja máre, ijãravʉcavʉpedeca cãrijivʉbu. Ʉbenita Jʉ̃menijicʉi majiéde põeva jã́d̶ama ʉ̃́re jʉ aivʉque, arejame Jesús.
23549  MAT 11:21  ¡Mʉja, judíova, Corazĩ́cavʉ, ãmeno ñájinajaramu mʉja! ¡Aru mʉja, judíova, Betsaidacavʉ máre, ãmeno ñájinajaramu mʉja! Põecʉ ʉ̃i d̶aru põeva ne d̶arĩ majibede yópe ji d̶aiyepe mʉje jã́iyede, judíova ãmevʉ Tirocavʉ aru Sidṍcavʉ máre ne jã́iyede, nócavʉ jave chĩori ne ãmeina teiyede, oatʉvajebu ne d̶aiyede. Ñeminicajeare dorĩ, ũapenare tʉorĩ ne jipobʉi, jã́d̶ovajebu ne chĩori dápiaiyede.
23553  MAT 11:25  Dinʉmʉmareca Jesús, yópe arĩ, coyʉrejame Jʉ̃menijicʉre: Mʉ, jipacʉ, cavarõ mearocavʉ ne jabocʉ aru ijãravʉcavʉ ne jabocʉ máre, mearore jívʉ mʉre, mi jã́d̶ovame boje caiye iye ji coyʉiyede ina majidivʉre aru mi jã́d̶ovaiye boje caiye iyede ina majibevʉre.
23555  MAT 11:27  Jʉ̃menijicʉre coyʉrĩ bʉojarĩ, Jesús arejame ñʉjare, ʉ̃́que cʉrivʉre: Jipacʉ Jʉ̃menijicʉ yʉre majide d̶aibi caiyede, aru parʉre d̶aibi máre. Ñame majibema yʉre, quénora majibi jipacʉva. Ñame majibema jipacʉre quénora majivʉ yʉ, aru na máre ina ji majide d̶aimara.
23557  MAT 11:29  Jʉ ajarã yʉre aru ji coyʉiyede máre. Buejarã yʉ́que ji bueiyede. Majicaicõjejara mʉjare yʉre, d̶arãjivʉ ji d̶aiyepe. Yʉ cõmaje ãroje jã́ñʉmu põevare. ¿Meacʉ bárica yʉ? arĩ dápiabevʉ. Que baru yʉ jabʉóvare d̶aquijivʉ mʉjare mʉje ũmene.
23560  MAT 12:2  Aru apevʉ fariseovacavʉ ñʉje nópe d̶aiyede jã́ri, arejaima Jesúre: Jã́jacʉ. Mi bueimara maja judíova maje d̶aicõjemenope d̶arĩ, ãmeno d̶aivʉbu jabʉóvaijãravʉre, arejaima.
23561  MAT 12:3  Ʉbenita Jesús, ʉ̃i dápiaiye boje ñʉja ãmeno d̶abevʉre, arejame náre: ¿Jãve ãrʉmetenarʉ mʉja yo David bácʉi d̶aino mácarõre ãvʉé ijiéde ʉ̃́re aru ʉ̃́que cʉrivʉre máre?
23563  MAT 12:5  ¿Aru jãve ãrʉmetenarʉ mʉja Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiyede sacerdotevare ʉ̃i toivaicõjeiye báquede Moisés bácʉre? Ina sacerdoteva memeivʉvacari Jʉ̃menijicʉi cʉ̃rami jabʉóvaijãravʉare, ãmeno d̶abema na.
23565  MAT 12:7  Mʉja ji bueimarara Ãmeno d̶aivʉbu abejebu, majidivʉ bácavʉ baru aipe aiyʉrõre iye Jʉ̃menijicʉi yávaiyede toivaicõjeiye báquede: Ʉvʉ yʉ mʉje cõmaje ãroje jã́rajiyepe ayʉ apevʉre, mʉje yʉre jícaiye pʉeno, arĩ toivaicõjenejaquemavʉ Jʉ̃menijicʉ.
23568  MAT 12:10  Apevʉ fariseovacavʉ jẽniari jã́rejaima Jesúre: ¿Mi dápiaru, mead̶aicõjeini Jʉ̃menijicʉ jabʉóvaijãravʉ sábadoi? arejaima na. Nópe arejaima, boro coyʉrĩ ad̶aiyʉrĩduivʉ ʉ̃́re.
23569  MAT 12:11  Jesús arejame náre: ¿Ácʉ mʉjacacʉ ʉ̃i oveja tʉru cobe jívʉi, cũiná jẽni ĩmeje bárica ʉ̃́re judíovai jabʉóvaijãravʉ, mʉjare memeicõjemejãravʉre? ¡Põecʉ bojecʉcʉtame oveja pʉeno!
23571  MAT 12:13  Nópe ayʉva, ñai ʉ̃mʉ ãmuve jiacʉbecʉre arejame: Jabióvajacʉ mi ãmuvede, arejame. Ʉ̃i jabióvaiyede, meatedejavʉ̃ ʉ̃i ãmuve, yópe apepũravʉcaãmuvepe.
23572  MAT 12:14  Que teni ina fariseova etaivʉ bácavʉ cójijidejaimad̶a. Boarĩ́ jarʉvarãjarevʉ, arĩ dápiaivʉ barejáimad̶a Jesúre.
23581  MAT 12:23  Ʉ̃i que d̶aiyede, caivʉ ina põeva, nócavʉ, cuecumari arejaima: ¿David bácʉi pãramecʉ, Jʉ̃menijicʉi epeimʉ mácʉ maje jabocʉ bacʉyʉ́ bárica ñai? jẽniari jã́rejaima ne bajumia.
23582  MAT 12:24  Ʉbenita ina fariseova, jápiaivʉ põeva nópe ne coyʉiyede, yópe arejaima: Ñai ʉ̃mʉ cʉvabi Beelzebúre. Que baru abujuvai jabocʉi parʉéque jaetovaibi abujuvare, arejaima na.
23583  MAT 12:25  Jesús coreóvayʉ ne dápiaiyede, arejame náre: Cũináro jaborõcavʉ ãd̶amateivʉ baru ne bajumia, ina jaborõcavʉ cũinájarama na. Aru nopedeca cũináro ĩmarocavʉ o cũinád̶ami cʉ̃ramicavʉ máre ãd̶amateivʉ baru ne bajumia, diĩmarocavʉ o diñamicavʉ máre cũinájarama na.
23585  MAT 12:27  ¿Ji jaetovaru abujuvare ne jabocʉi parʉéque, ñamei parʉéque jaetovaidi mʉjacavʉ abujuvare? Que baru mʉjacavʉ, abujuvare jaetovaivʉ, jã́d̶ovad̶ama mʉjare mʉje borocʉede yʉre ʉbenina.
23587  MAT 12:29  Ʉbenita bʉojaino ãmevʉ ecoivʉ ñai ʉ̃mʉ parʉcʉi cʉ̃ramine, ñavarajivʉ ʉ̃i cʉvaede. Mamarʉmʉre ʉ̃́re bʉorĩ, que d̶aivʉ bácavʉta bʉojaivʉ ñavaivʉ ʉ̃i cʉvaede, arejame Jesús. Nópe ayʉ, Jesús yópe aiyʉcʉ barejaquémavʉ: Ʉ̃́vacari parʉbi abujuvai jabocʉ pʉeno, ʉ̃i jaetovaiye boje abujuvare põevare jocarĩ.
23588  MAT 12:30  Aru Jesús arejame: Ñai yóvabecʉ maucʉvabi yʉre. Aru ñai apevʉre yóvare d̶abebi yʉre, náre maucʉvare d̶aibi yʉre.
23589  MAT 12:31  Que baru coyʉyʉbu mʉjare: Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetecʉyʉme caiye iye mʉje ãmeina teiyede, aru caiye iye ʉ̃́re ãmeina yávaiyede máre. Ʉbenita ácʉ põecʉ ʉ̃i yávaru ãmeina ñai Espíritu Santore, aipinʉmʉ Jʉ̃menijicʉ ãrʉmetebecʉbe ʉ̃i ãmeina teiyede. Quédata boropatecʉyʉme, bíjacʉyʉ Jʉ̃menijicʉre jocarĩ cainʉmʉa.
23591  MAT 12:33  Cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejame: Jocʉcʉ meacʉ cʉvavʉ jẽidʉa mearʉare. Ʉbenita jocʉcʉ ãmecʉ, ãmedʉare cʉvavʉ. Que baru coreóvaivʉbu iye jocʉcʉare dicʉá jẽiyeque. Nopedeca mʉja coreóvarĩ bʉojaivʉbu yʉre ji d̶aiyeque.
23592  MAT 12:34  ¡Mʉja, jʉjovaivʉ, ãd̶avape paivʉbu mʉja! Mʉjarecabu dápiaivʉ ãmene. Que baru ãme matʉiyede yávaivʉbu mʉja. Aru méne yávarĩ bʉojabevʉ mʉja.
23596  MAT 12:38  Dinʉmʉre apevʉ ina Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõevacavʉ aru apevʉ fariseovacavʉ máre yópe arĩdurejaima Jesúre: Mʉ, bueipõecʉ, Jʉ̃menijicʉi majiéque d̶arĩ jã́d̶ovajacʉ põeva ne d̶arĩ majibenore, arĩdurejaima.
23597  MAT 12:39  Ʉbenita Jesúcapũravʉ yópe arejame náre: Ãmena bajutamu mʉja. Jʉ̃menijicʉre dajocaiyʉrivʉbu mʉja yópe nomió ãmeco õi dajocaiyepe jímarepacʉre jocarĩ. Que baru jẽniariduivʉbu ji jã́d̶ovaquiyepe aivʉ Jʉ̃menijicʉi majiéque d̶ainore, põeva ne d̶arĩ majibenore. Ʉbenita jã́menamu apenore Jʉ̃menijicʉi d̶ainore mʉjare, quénora yo Jonás mácʉre vaino mácarõre.
23599  MAT 12:41  Aru Jʉ̃menijicʉi ñájiovaquijãravʉ baquinóre põevare, ne ãmeina teiye boje, ina ʉ̃mʉva mácavʉ, Nínivecavʉ bácavʉ, nacajarajarama mʉja ijãravʉcavʉque, aru ãmecororãjarama mʉjare, yʉre mʉje jʉ abe boje. Aru ina Nínivecavʉ bácavʉ chĩori ne ãmeina teiye báquede oatʉvarejaquemavʉ, jápiaivʉ bácavʉ Jonás mácʉi coyʉiyede Jʉ̃menijicʉi yávaiyede. Ʉbenita Jonás mácʉi majié pʉeno baju bueyʉbu yʉ.
23601  MAT 12:43  Bedióva cojedeca Jesús, yópe arĩ, buedejame: Abujucʉ etayʉ bácʉ ʉ̃mʉre jocarĩ, voibi ʉ̃i jabʉóvaino penenoi, põecʉbenoi.
23605  MAT 12:47  Aru cũinácʉ nore cʉcʉ arejame Jesúre: Mipaco aru míyova máre, mʉre jã́radaivʉ, jedevai núma, arejame.
23606  MAT 12:48  Ʉbenita Jesúcapũravʉ arejame ʉ̃́re coyʉyʉ bácʉre: ¿Ñamema jipaco aru jíyova? jẽniari jã́rejame ʉ̃.
23607  MAT 12:49  Aru ʉ̃i pʉrʉre jabióvarĩ jã́d̶ovacʉñʉ ñʉjare, ʉ̃i bueimarare, arejame: Yuibu jipacope paivʉ aru jíyovape paivʉ máre.
23611  MAT 13:3  Jesús buedejame ñʉjare jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ayʉ caijĩe apejĩene. Yópe arĩ, buedejame: Yui oteipõecʉ otecʉnʉquemavʉ.
23618  MAT 13:10  Dinʉmʉre ñʉja, ʉ̃i bueimara, ʉ̃i yebai nʉri, jẽniari jã́rejacarã Jesúre: ¿Aipe teni bueyʉrʉ̃ mʉ jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ayʉ mi coyʉiyeque? arejacarã.
23619  MAT 13:11  Aru Jesús coyʉrejame ñʉjare, yópe arĩ: Mʉjare coyʉrĩ majide d̶ayʉbu iye Jʉ̃menijicʉ ʉ̃i coyʉicõjeme máquede. Ʉ̃ jaboteibi mʉjare, ʉ̃i põevare. Ʉbenita ina apevʉ, iyede majibevʉre, quéda jã́ri dápiarĩ ne d̶arãjiyepe ayʉ, bueyʉbu yʉ náre.
23624  MAT 13:16  Ʉbenita torojʉrãjaramu mʉja, ji bueimara. Ji d̶aiyede jã́ri coreóvaivʉbu mʉje jã́iyede. Aru ji coyʉiyede jápiarĩ, jʉ aivʉbu diede. Que baru Jʉ̃menijicʉi mearo d̶acaimaramu mʉja.
23626  MAT 13:18  Yópe arĩ, Jesús coyʉrejame ñʉja ʉ̃i bueimarare: Yo jã́ri dápiarĩ mʉje d̶arãjiyepe ayʉ ji aino mácarõ yópe coyʉiyʉrõmu mʉjare: Iye oteiye Jʉ̃menijicʉi yávaiyepe paiyebu ʉ̃i jaboteinoque yávaiye. Aru ñai oteipõecʉ Jʉ̃menijicʉi yávaiyede bueipõecʉpe páyʉbe.
23632  MAT 13:24  Apeno jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ainoque buedejame Jesús: Jʉ̃menijicʉi jaboteino yópe painomu. Cũinácʉ ʉ̃mʉ ʉ̃i oteiye méne, trigo ãmicʉede, otequemavʉ jioi.
23635  MAT 13:27  Dinʉmʉre ñai jio upacʉ ʉ̃́re memecaivʉ ʉ̃i yebai nʉri, aquemavʉ: Mʉ, ñʉje jabocʉ, ¿otebetecʉrʉ̃ oteiye méne jioi? Jã́jacʉ. Mi oteiyeque ãmecõria máre cʉvʉ, arĩ coyʉquemavʉ.
23636  MAT 13:28  Ñai jio upacʉ náre coyʉyʉ: Ji maucʉ que d̶ayʉme, aquemavʉ. Ʉ̃́re memecaivʉ jẽniari jã́quemavʉ: ¿Iye ãmecõriare ĩnajidi ñʉja? aquemavʉ.
23637  MAT 13:29  Ʉbenita ñai jio upacʉ aquemavʉ: Bítamu. Mʉje ĩ́yede ãmene, méne máre ĩnajichʉvʉ mʉja.
23638  MAT 13:30  Bʉcʉicõjejara caiyede, oteiye méne aru ãmecõriare máre, pʉ jẽijãravʉ eaiyeta. Jẽijãravʉ eaiyede, yópe coyʉcʉyʉmu yʉ ji oteiyede ĩcaipõevare: Mamarʉmʉ ĩjara mʉja iye ãmecõriare. Ĩni, tóroa d̶arĩ, ditoroa coapa bʉorĩ, juajarã mʉja. Ʉbenita iye oteiye méne trigo ãmicʉede ĩniburu, epejarã ji epeiñami jívʉi, coyʉcʉyʉmu náre, aquemavʉ ñai jio upacʉ, arĩ buedejame Jesús.
23639  MAT 13:31  Apeno jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ainoque buedejame Jesús: Coyʉquijivʉ mʉjare aipe ãrojarore yo Jʉ̃menijicʉi jaboteinore. Yópe mostaza ãmicʉriyabe oteiyabepebu. Cũinácʉ ʉ̃mʉ diyabede ĩni, oteibi ʉ̃i jioi.
23641  MAT 13:33  Bedióva diede buedejame Jesús apeno jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ainoque, yópe arĩ: Jʉ̃menijicʉi jaboteino yópebu nomió õi pã́ure bʉcʉre d̶aiyepe. Diede ad̶arĩ jĩvaiyepebu yóbecʉricurubʉa pã́u d̶aicurubʉare. Aru caino jĩvaibore bʉcʉóvainopebu, arejame Jesús.
23644  MAT 13:36  Dinʉmʉ ina obedivʉ põevare dajocarĩ, cʉ̃rami ecorejame Jesús. Aru noi ñʉja, ʉ̃i bueimara, ʉ̃i yebai nʉri, yópe arejacarã ʉ̃́re: Mʉ, bueipõecʉ, coyʉjacʉ ñʉjare aipe aiyʉrõre yo jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ayʉ mi aino mácarõre, ãmecõria oteiye jẽneboi, arejacarã.
23645  MAT 13:37  Yópe arĩ, coyʉrejame ñʉjare Jesús: Ñai jio upacʉ oteiye méne oteicõjeñʉpe páyʉbu yʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe.
23649  MAT 13:41  Yʉ, Jʉ̃menijicʉi daroimʉ mácʉ ʉ̃mʉpe, darocʉyʉmu ji ángelevare ji jaboteimara yebai. Ina ángeleva ĩnajarama caivʉ ina ji jaboteimara jẽneboi ãmeina d̶aivʉre aru apevʉre ãmeina d̶are d̶aivʉre máre.
23652  MAT 13:44  Apeno jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ainoque buedejame Jesús: Jʉ̃menijicʉi jaboteinomu yópe bojecʉede yaveiye báquepe jioi. Cũinácʉ ʉ̃mʉ memeñʉ, ʉ̃i ũiyede joborõ jívʉi eayʉ baru bojecʉede yaveiye báquede noi, epeni yaveyʉbe diede cojedeca. Aru jiore copainʉri, caiye ʉ̃i cʉvaede jíni bojed̶arĩ, no jiore bojed̶ayʉbe, cʉvacʉyʉ iye bojecʉede, arejame Jesús.
23653  MAT 13:45  Apeno jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ainoque buedejame Jesús: Jʉ̃menijicʉi jaboteinomu yópe bojed̶aipõecʉi voiyepe cʉ̃rajiboa perla ãmicʉrijĩboa bojecʉrijĩboare.
23655  MAT 13:47  Apeno jã́ri dápiarĩ ñʉje d̶arãjiyepe ainoque buedejame Jesús: Jʉ̃menijicʉi jaboteinomu yópe pápicʉ ʉracʉ ne jaboáicʉ jia ʉrad̶ai, obedivʉ moa ne coiyepe dicʉi.
23659  MAT 13:51  Yópe arĩ, jẽniari jã́rejame ñʉjare Jesús: ¿Caiye iye ji coyʉiyede mʉjare jápiarĩ eaivʉrʉ̃ mʉja? arejame ñʉjare. Aru arejacarã ʉ̃́re: Jápiarĩ eaivʉbu ñʉja, arejacarã.
23660  MAT 13:52  Que arĩ, Jesús arejame ñʉjare: Caivʉ ina Jʉ̃menijicʉi yávaiye báquede bueipõeva bueivʉ baru Jʉ̃menijicʉi jaboteiyede ʉ̃i põevare yópe ji coyʉiyepe, bueni bʉojarãjarama Jʉ̃menijicʉi yávaiye báque javede aru Jʉ̃menijicʉi yávaiye mamaene máre, cad̶atenajivʉ ina jápiaivʉre, ne majinajiyepe aivʉ aipe d̶aiye jaʉrõre. Nopedeca cʉ̃rami upacʉ davaibi ʉ̃i cʉvae javequede aru mamaene máre ʉ̃i epeiye báquede ʉ̃i cʉ̃rami jívʉi, cad̶atecʉyʉ diñamicavʉre ne d̶aiyede, arejame Jesús.
23662  MAT 13:54  Copainʉrejame ʉ̃i joborõi. Aru judíovai cójijiñami buedejame põevare. Ʉ̃́re jápiaivʉ cuecumari arejaima: ¿Ã́roqueba caiye iye ʉ̃i majié aru iye ʉ̃i d̶aiye põeva ne d̶arĩ majibede?
23663  MAT 13:55  ¿Ñai ãmeni jocʉre memeipõecʉi mácʉ? ¿Ico María ãmicʉco ãmeni jípaco? ¿Ʉ̃i yóva ãmeni Santiago, José, Simón, aru Judas máre?
23664  MAT 13:56  ¿Aru ʉ̃i yórõmiva máre cʉbedi majaque yui? Que baru, ¿ã́roqueba caiye iye ʉ̃i d̶aiye ñai ʉ̃mʉ, majape páyʉ? jẽniari jã́rejaima na.
23665  MAT 13:57  Que arĩ, ãmeina jã́rejaima ʉ̃́re. Ʉbenita Jesúcapũravʉ náre arejame, ne jʉ abe boje ʉ̃́re: Cʉbebi Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉ ne pued̶aimʉ ʉ̃i joborõcavʉ aru ʉ̃i cʉ̃ramicavʉ máre, arejame.
23668  MAT 14:2  Jápiayʉ, ʉ̃́re memecaivʉre arejamed̶a: Ñaime Juan Bautista. Nacajacʉbe yainore jarʉvarĩ. Que baru yópe parʉcʉbe ʉ̃, ʉbenina arejamed̶a.
23670  MAT 14:4  Javede Juan Bautista bácʉ ávarejamed̶a Herodede: Jʉ̃menijicʉi d̶aicõjeiye Moisés bácʉ ʉ̃i coyʉiye báque cʉvaicõjemevʉ mʉre apecʉi márepacore, ávarejamed̶a ʉ̃́re.
23671  MAT 14:5  Herodecapũravʉ Juan Bautista bácʉre boarĩ́ jarʉvaiyʉcʉvacari, jidʉrejamed̶a ina obedivʉ põevare, Jʉ̃menijicʉi yávaiyede coyʉcaipõecʉbe Juan Bautista, arĩ dápiaivʉre.
23673  MAT 14:7  Que baru parʉéque arejamed̶a ṍre: Jíquijivʉ mʉre yéde mi ʉrõre. Yʉre ñájine d̶ajacʉrĩ Jʉ̃menijicʉ, ji d̶abedu yópe ji ainope, arejamed̶a.
23674  MAT 14:8  Jípaco jẽniaicõjenejacod̶a ṍre. Aru ico nomió bojʉyo arejacod̶a Herodede: Jíjacʉ yʉre carijĩe Juan Bautistai jipobʉre jororʉque, arejacod̶a õ.
23681  MAT 14:15  Nainúta ñʉja ʉ̃i bueimara ʉ̃i yebai nʉri, coyʉrejacarã ʉ̃́re: Nainútamu majare yui põecʉbenoi. Põeva ne ãrajiyede bojed̶arãnʉicõjejacʉ mʉ. Noi ĩmajinoai jarorĩ, náre Ãranʉjara ajacʉ mʉ, arĩdurejacarã Jesúre.
23682  MAT 14:16  Ñʉjare arejame: Ne ãrajiyede bojed̶arãnʉiye jaʉbevʉ náre. Jíjarã mʉja ne ãrajiyede, arejame ñʉjare.