23224	MAT 1:11	Yu Josía ncua sti Jeconía lo'o ta'a ngula yu, cui' Babilonia ncua cune' yu xa yaa ne' Israel preso.
23225	MAT 1:12	Chon' nde'en xa nguila ne' yaa ne' Babilonia ncua cune' Salatiel, cui' sñe' Jeconía, yu Salatiel ncua sti Zorobabel,
23230	MAT 1:17	Cuaña'an yato'o yton tsa tilcua ta nten, ti' chendyu nu mdi'in yu Abraham hasta chendyu nu mdi'in yu Davi, ticui' cuaña'an yton cha tilcua ta nten, ti' chendyu 'in Davi tsaya' nguila ne' Israel yaa ne' preso se'en lca Babilonia, ticui' cuaña'an yton cha tilcua ta nten, ti' xa nguila ne' yaa ne' Babilonia tsaya' mdiyaan Cristo chendyu.
23231	MAT 1:18	Ndeña'an yato'o xa ngula Jesucristo: Ncua cuiya' cha' si'yana yu See ntsu'hui cha' ca cuilyi'o 'in María, jyi'an Jesús, una ti' lyijyi chcuan yu cunta 'in María, xa cua' mxilyo ña'an si'ya cha' cuiya' 'in Espíritu nu Luhui 'in Ndiose.
23232	MAT 1:19	Una yu See can' tsu'hue nten lca yu, a ncua ti' yu xicune yu cha' can', lo' ncua lca tiquee yu si'yana cunan ti si'yu co' yu cha' can'.
23233	MAT 1:20	Cui' cha' can' ntsu'hui tiquee yu, xa ngulo'o tloo sca angujle 'in Ñi X'nan na 'in yu ni' cula, lo' juin 'in yu: See, sñe' ta nten 'in Davi, a cutsen chcuan cunta 'in María nu ca cuilyi'o, si'yana cuhui' nu ndon lo'o cua, si'ya cha' cuiya' 'in Espíritu nu Luhui 'in Ndiose ca lca cuhui'.
23235	MAT 1:22	Nchgaa cha' re yato'o na, si'yana chcua cha' nu mxiycui' Ñi X'nan na 'in yu Isaía xa juin yu:
23236	MAT 1:23	—Ña'an jan ñii, ntsu'hui cha' xilyo ña'an sca ne' cuna'an tsa suhue ti lo' tyi'in sñe' ne', lo' ca naan can' Emanuel—. Cha' re nchca ti' chcui', Ndiose ndi'in lo'o na.
23237	MAT 1:24	Xa mjyin xaa ti' yu See can', mducua yu tñan tsaña'an ycui' angujle 'in Ñi X'nan na lo'o yu, lo' mchcuan yu cunta 'in María.
23238	MAT 1:25	Una la cua' mdiyaan cuhui' chendyu xacan' m'ni ca'an yu 'in nten 'in yu, lo' mdi'in tyaa yu nii cuhui' ca naan cuhui' Jesús, nde sñe' ne' nu culoo.
23239	MAT 2:1	Xa nu ncua cune' Jesús quichen Belén se'en lyi'ya loo Judea, cui' xa nu lca yu Herode ree, xacan' mdiyaa tucua snan yu mago quichen Jerusalén nu mdo'o tijyo', luhua' se'en nchcua cucha,
23243	MAT 2:5	Mxcuen ne' 'in yu: Cui' quichen Belén se'en lyi'ya loo Judea, si'yana ndeña'an nguinu scua cha' nu mxiycui' Ndiose 'in nguso 'in ñi cua' s'ni:
23245	MAT 2:7	Xacan' yu Herode msi'ya cunan ti yu 'in yu mago can', lo' mñicha' lyicua yu 'in, cha' ti' ñi xaa mdo'o tucua cuii can',
23246	MAT 2:8	xacan' ngua'an tñan yu 'in tsaa quichen Belén, lo' juin yu: Yaa um, lo' cunan tsu'hue um suun ña'an ndi'in cha' 'in cuhui' can', xa quija lyoo um 'in cuhui', xitucui um lo' quitsa' um 'ñan, si'yana lo'on nan' tsa y'nin tnun 'in cuhui'.
23247	MAT 2:9	Xa mdyi ycui' ree can' lo'o yu, mdo'o yu nguiaa yu, lo' yuhue 'a ti' yu si'yana xiya' mdo'o tucua cuii nu cua' na'an yu, luhua' se'en nchcua cucha, lo' mducua loo na loo yu tsaya' mdiyaa na chcua se'en ndi'in cuhui' can', lo' can' ycan' tucui na.
23248	MAT 2:10	Ndyijyin ya' tsu'hue ntsu'hui tiquee yu xa na'an yu 'in na.
23249	MAT 2:11	Xa yten yu ña'an can', na'an yu 'in cuhui' can' lo'o María jyi'an cuhui', mdyi'ya xtyin' yu lo' m'ni tnu yu 'in cuhui', msla yu se'en ntsu'hui cha' tsu'hue nu ljyan lo'o yu, lo' mdaa yu na oro 'in cuhui', lo'o na xityi'i nu ndiquin tucua ne' tloo Ndiose, lo'o mirra.
23250	MAT 2:12	Yato'o jui nu mtsa' 'in yu ni' cula, si'yana a xitucui 'a yu se'en ndi'in yu Herode, can' cha' xca tucueen mxitucui yu nde quichen tyi yu.
23251	MAT 2:13	Xa cua' nguiaa yu mago can', sca angujle 'in Ñi X'nan na ngulo'o tloo 'in yu See can' ni' cula, lo' juin 'in yu: Ndla ti cu'ni, lo' tsa lo'o 'in cuhui' cua lo'o jyi'an cuhui' se'en lca Egipto, can' tyi'in um la xa nu nan' quitsan' 'in, si'yana yu Herode nan yu ña'an nu cujui yu 'in cuhui'.
23252	MAT 2:14	Cui' xaa mdyi'o sla yu, lo' ticui' tla can' mdo'o yu nguiaa yu lo'o cuhui' can' lo'o jyi'an cuhui' se'en lca Egipto.
23253	MAT 2:15	Can' ndi'in yu xa ngujui yu Herode, yato'o cha' re si'yana chcua cha' nu mxiycui' Ñi X'nan na 'in nguso 'in ñi cua' s'ni, lo' nchcui' na: —Se'en lca Egipto msi'yan 'in Sñen'—.
23254	MAT 2:16	Lo' yato'o lyee 'a ycuen tique' yu Herode, xa ngujlyo ti' yu si'yana nguñilyi'o yu mago 'in yu, ngulo yu tñan si'yana caja nchgaa cuhui' nu ndi'in quichen Belén lo'o chcua tyi'iin tso', tsalca cuhui' nu ndiyaa tucua yjan, tsaña'an cunta nu ngulo yu lo'o suun nu mdaa yu mago can'.
23255	MAT 2:17	Cuaña'an mducua cha' nu mxiycui' Ndiose 'in yu ncua naan Jeremía xa juin yu:
23258	MAT 2:20	lo' juin 'in yu: Tyaa juesa xitucui se'en lca Israel lo'o cuhui' cua lo'o jyi'an cuhui', si'yana cua' ngujui yu nu ncua ti' cujui 'in cuhui'.
23259	MAT 2:21	Xacan' mxitucui jun lo'o cuhui' can', lo' nguila jun se'en lca Israel.
23261	MAT 2:23	Mdiya ti'in jun quichen Nazaret, cuaña'an mducua cha' nu ycui' nchgaa yu nu mxiycui' Ndiose 'in cua' s'ni, ña'an ca si'yana ca naan ñi Nazareno.
23263	MAT 3:2	lo' nchcui' yu: Xilo'o chon' um qui'ya ngui'ni um, si'yana cua' mdiyaa xaa culo Ndiose tñan 'in na.
23264	MAT 3:3	Nde cha' nu mxiycui' Ndiose 'in Isaía cua' s'ni: —Tyi'an yu se'en ngutyi lo' chcui' cueen yu: Cu'ni chu'hue um tucueen se'en caan Ñi X'nan na, lo' cu'ni ñi um tucueen nu ntsu'hui cha' tyijyin ñi—.
23265	MAT 3:4	Yu Xuhua can' lco' yu sca te' nu nguiaa' lo'o quichan' camello, lo'o sca quijyin nchcan' na sii' yu, lo' scua nu nchcu yu lca 'in sco', lo' ndyi'yo yu cuiñan' nu ntsu'hui ni' quixin'.
23268	MAT 3:7	Xa na'an yu si'yana qui'an ne' fariseo lo'o ne' saduceo ljyaan ne' si'yana chcua tya ne', nchcui' yu lo'o ne': 'Un ta nten nu cuiñi, ¿ti nu ngulo'o 'in um si'yana xnan yu'hui um, lo' a qui'ni ca'an 'in um lo'o cha' nsin' ti' nu tyi'o tiquee Ndiose tiyaa xaa?
23269	MAT 3:8	Xilo'o chon' um qui'ya ngui'ni um, lo' culo'o xñan um 'in um lo'o sca chendyu nu luhui.
23270	MAT 3:9	A cu'ni siye' um ta ljuin um: Sñe' ta nten 'in Abraham lca hua. Cunen lo'o um sca cha': Ndiose tca cu'ni ñi cha' cutsu xca ta nten chon' quee re, lo' ca can' sñe' Abraham.
23271	MAT 3:10	A cunta chcuan yca cua' nducui cuta na chon' xcua' yca, can' cha' nchgaa yca nu a ndyi'yu mti ntsu'hui cha' xi'yu na, lo' tsaa na loo quii'.
23272	MAT 3:11	Cha' ñii si'yana nducua tyan 'in um lo'o tyi'a, si'yana cua' mxilo'o chon' um qui'ya 'in um, una nde loo la re ljyaan sca nu ndon loo la que ña'an nan', lo' ndyijyin ya' tsu'hue ntsu'hui tiqueen cha' cua na tca cui'yan snan ñi, cui' ñi tucua tya ñi 'in um lo'o Espíritu nu Luhui 'in Ndiose, a cunta lo'o quii'.
23273	MAT 3:12	Yaa' ñi cua' nducua tiyaa na nu ntsu'hui cha' tyuhui trigo nu cua' nguio' ti'in, lo' xu'hua se'en ñi trigo can', a cunta ntsu'hui cha' tiquin ñi quixin can', lo'o sca quii' nu a ntsu'hui 'a cha' ti' tyuhui'.
23276	MAT 3:15	Una mxcuen Jesús 'in yu: Tyaa ya', si'yana cuaña'an ntsu'hui cha' tucua na tñan nchgaa cha' nu ñi 'in Ndiose. La xacan' mslyaa yu.
23279	MAT 4:1	Xacan' Espíritu 'in Ndiose mxicu'ni 'in Jesús si'yana tsaa ñi sca se'en ngutyi, lo' can' ncua ti' laxa'an xityu 'in ñi loo qui'ya.
23280	MAT 4:2	Xa cua' m'ni ñi ayuna tucua yla tsaan lo' tucua yla tla, xacan' mdyisnan ngute' ti' ñi.
23281	MAT 4:3	Cui' ña'an lcaa yaan laxa'an tloo ñi, lo' juin 'in ñi: Cha' nu'huin lca Sñe' Ndiose, chcui' lo'o quee re lo' chca na jaslya.
23282	MAT 4:4	Mxcuen ñi 'in, ndeña'an nchcui' quityi 'in Ndiose: —Si'i tsaloo ti si'ya cha' nchcu ndyu'hui nten chendyu, cui' ca nu si'ya nchgaa cha' nu nchcui' Ndiose—.
23283	MAT 4:5	Xacan' ya lo'o laxa'an 'in ñi quichen Jerusalén, lo' ycuen lo'o 'in ñi sca se'en cuaan lati 'in laa can',
23286	MAT 4:8	Xacan' ya lo'o laxa'an 'in ñi sca loo qui'ya cuaan ya', lo' ngulo'o 'in ñi sca chcui chendyu se'en ndlo ne' tñan, lo'o cha' cuilyiya' 'in ne',
23287	MAT 4:9	lo' juin 'in ñi: Ña'aan cha' re taan 'in, cha' tyon xtyin' lo' cu'ni tnu 'ñan.
23288	MAT 4:10	Mxcuen Jesús: Tyi'o tso' siin', Laxa'an, si'yana ndeña'an nchcui' quityi 'in Ndiose: —'In Ndiose X'nan ntsu'hui cha' cu'ni tnu, lo' scati 'in ñi ca ja'an—.
23289	MAT 4:11	Xacan' mdo'o tso' laxa'an can' sii' ñi, cui' ña'an lcaa mdiyaan angujle nu ta yaa' 'in ñi.
23290	MAT 4:12	Xa ynan Jesús cha' si'yana yu Xuhua cua' ntsu'hui na'an chcuan, mxitucui ñi se'en lca Galilea.
23292	MAT 4:14	si'yana tsato'o cha' nu mxiycui' Ndiose 'in yu Isaía cua' s'ni xa juin yu:
23293	MAT 4:15	—Yuu nu m'ni ca'an 'in ta nten 'in Zabulón lo'o se'en lyi'ya loo Neftalí, cui' tucueen nu ndiyaa tu'hua tiyo' xca tso' chco tlyu Jordan, se'en lyi'ya loo Galilea, se'en ndi'in ne' gentil,
23294	MAT 4:16	sca quichen ndi'in se'en tla yta, na'an ne' sca xaa nu tlyu, nten nu ntsu'hui tuyaa' cha' ndyija, m'ni sca xaa 'in ne'—.
23295	MAT 4:17	Ti' xacan' mdyisnan Jesús ngulo'o ñi 'in nten, lo' nchcui' ñi: Xilo'o chon' um qui'ya ngui'ni um, si'yana cua' mdiyaa xaa culo Ndiose tñan 'in um.
23298	MAT 4:20	Ticui' xaa ngula' sti yu quitan 'in yu, lo' mducui ncha'an yu 'in ñi.
23299	MAT 4:21	Chin' ti se'en ti' mda'an ñi, xa na'an ñi 'in tucua yu nu nda'an lo'o ta'a ngula, Jacobo lo'o yu Xuhua, ndlyu yu lo'o Zebedeo sti yu ni' sca yca na'an, nxcuan su'hua yu quitan 'in yu, lo' msi'ya ñi 'in yu.
23300	MAT 4:22	Cui' xaa mdyi'o yu ni' yca na'an can', ngula' ton yu 'in sti yu lo' mducui ncha'an yu 'in ñi.
23302	MAT 4:24	Ña'aan se'en lyi'ya loo Siria mscua cueen cha' 'in ñi, mdiyan lo'o ne' 'in nu ti'i lo'o cuati loo quicha, a cunta lo'o nu ntsu'hui cui'in xa'an 'in, lo'o nu nxñi cui'in 'in, lo'o nu mchcun' quiya', lo' m'ni chca ñi 'in.
23303	MAT 4:25	Qui'an 'a nten mducui ncha'an 'in ñi nu mdo'o se'en lyi'ya loo Galilea, lo'o Decápolis, lo'o quichen Jerusalén, lo'o se'en lyi'ya loo Judea, a cunta nu mdo'o xca tso' chco tlyu Jordan.
23306	MAT 5:3	Tsu'hue ca xu'hue nu ndyi'ya cha' tiyaa si'yana 'ni cha' 'in lo'o Ndiose, can' nu caja cha' tsu'hue 'in se'en ndlo Ndiose tñan.
23307	MAT 5:4	Tsu'hue ca xu'hue nu ti'i nga'an 'in si'ya qui'ya m'ni, can' nu caja cha' tnu tiquee 'in.
23308	MAT 5:5	Tsu'hue ca xu'hue nu suun nten lca, can' nu qui'ni ca'an 'in yuu se'en ndlo Ndiose tñan.
23309	MAT 5:6	Tsu'hue ca xu'hue nu nguite' ti' lo' nguityi ti' cha' nu ñi 'in Ndiose, can' nu cha'an yu'hui cusya 'in.
23310	MAT 5:7	Tsu'hue ca xu'hue nu ña'an 'tnan ti' 'in ta'a, can' nu caja nu ña'an 'tnan ti' 'in.
23311	MAT 5:8	Tsu'hue ca xu'hue nu luhui cusya 'in, can' nu ña'an tloo 'in Ndiose tiyaa xaa.
23312	MAT 5:9	Tsu'hue ca xu'hue nu ndiya nan ña'an tyi'in tsu'hue lo'o nchgaa tucui, can' nu ca naan sñe' Ndiose.
23313	MAT 5:10	Tsu'hue ca xu'hue nu ndijin cha' si'ya tñan tsu'hue nu ngui'ni, can' nu caja cha' tsu'hue 'in se'en ndlo Ndiose tñan.
23314	MAT 5:11	Tsu'hue ca xu'hue um xa caja nu ña'an ti'i, lo' chcui' ca'an 'in um si'ya cha' 'ñan, lo' tñan ne' scasca qui'ya 'in um.
23315	MAT 5:12	Chcui ti' um lo' ca tsu'hue chu'hui tiquee um, si'yana tlyu cha' tsu'hue qui'ni ca'an 'in um la ni' cuaan, si'yana cuaña'an jui nu m'ni lyi'o 'in yu nu mxiycui' Ndiose 'in cua' s'ni.
23316	MAT 5:13	'Un nguiaa cha' 'in um ña'an nchca ti' teje' lja nten chendyu, cha' teje' can' tyi'o tiyen' na, ¿ña'an ta tca ca tiyen' na xiya'? A la 'a cunajo'o na, tsaloo chcuan ti na lo' caja nu culo' su'hua 'in na.
23317	MAT 5:14	'Un nguiaa cha' 'in um ña'an nchca ti' xaa nu ndu'hui loo chendyu, cui' cuaña'an sca quichen nu ndi'in sca loo qui'ya, a tca nu a ca chcan' na.
23318	MAT 5:15	A tucui nu ca'an sca quii' lo' nde tucun ti'in 'in na, cui' ca nu cuaan chcua na si'yana tu'hui na xaa 'in nchgaa nu ndi'in ña'an can'.
23319	MAT 5:16	Cui' cuaña'an taa um ya' ca um sca xaa 'in nten chendyu, ña'an ca si'yana ca chcan' loo tñan tsu'hue nu ngui'ni um, lo' cu'ni tnu ne' 'in Stina Ndiose, ñi nu nducua ni' cuaan.
23320	MAT 5:17	A quiñan ti' um ljyaan si'yana tyijyin lyoon 'in lee, lo'o cha' nu ngua'an scua yu nu mxiycui' Ndiose 'in cua' s'ni, si'i na xcuan tloon 'in na, cui' ca nu si'yana ca ja'an 'in na.
23322	MAT 5:19	Can' cha' nu cucha ti'in cha' nu suhue lati ngulo Ndiose tñan, lo' cha' cuaña'an culo'o can' 'in xca tucui, a caja nu su'hua loo 'in se'en ndlo Ndiose tñan. Una nu tucua tñan 'in na lo' culo'o 'in na, can' nu ca sca nu ndon loo se'en ndlo Ndiose tñan.
23324	MAT 5:21	Cua' ngune 'in um ña'an jui nu ycui' lo'o ne' mdi'in s'ni: —A cujui nten—, lo' nu cujui nten tyi'o qui'ya 'in lo' ca xñan bsya 'in.
23325	MAT 5:22	Una nan' cunen lo'o um, nu nscuen tique' lo'o ta'a, tyi'o qui'ya 'in lo' ca xñan bsya 'in. Ticui' cuaña'an cha' caja nu chcui' lo'o ta'a: Tijyi 'a nan, tyi'o qui'ya 'in can' se'en nchca cuiya' qui'ya. Lo' ña'an tucui ti nu chcui' lo'o ta'a: Tinto 'a, chen nchcui tsaa can' loo quii'.
23326	MAT 5:23	Can' cha' xa yan lo'o um sca lcuan 'in Ndiose, lo' lja xacan' quia yu'hui ti' um si'yana nducui ncha'an cha' 'in um lo'o ta'a um,