23230	MAT 1:17	Iluqatiŋaasiiñ kiŋuviaġiich aullaġniipḷutiŋ Abraham-miñ David-munaglaan akimiaġuutaiḷauniqsut, suli aullaġniipḷutiŋ David-miñ iñuich aullautraułhatnunaglaan Babylon-mun kiŋuviaġiich akimiaġuutaiḷaupmiñiqsut. Aasiiḷi iñuich aullautraułhatniñaglaan akimiaġuutaiḷaupmiut kiŋuviaġiich anił̣hanunaglaan Christ-ŋum.
23231	MAT 1:18	Uvva Jesus Christ-ŋum anił̣ha itnaiḷipḷugu inniqsuq. Aakaŋa Mary nuliaksrausiutianikami Joseph-mun, aglaan katigaluaqatik iḷitchuġiniqsuq siŋaiyautilaaġmiñik Ipqitchuakun Irrutchikun.
23232	MAT 1:19	Aasiiñ uiksrautaa Joseph nalaunŋaruaŋuniqsuq. Iḷisimagaa katchuutiłiksrani Mary-mik nalaunŋaitkisilaaŋa, aglaan kanŋusaaġuŋiññiġaa iñuŋnun. Taatnamik sivunniġñiqsuq avitchukługu nalunautchipḷuni.
23235	MAT 1:22	Tamatkua iluqatiŋ atuumarut taŋiqsaqługu Atanġum uqauttutigikkaŋa tumigiplugu taimña sivuniksriqiri,
23238	MAT 1:25	Iḷaksiaŋiññiġaa iġñiqałhanunaglaan; aasiiñ Joseph-ŋum atchiġñiġaa Jesus-mik.
23239	MAT 2:1	Jesus anianikman Bethlehem-mi Judea-miittuami, Herod umialgułhani, aŋutit puqiksaat tikiññiqsut Jerusalem-mun, apiqsruqtuqhutiŋ,
23240	MAT 2:2	“Sumiimma aniva umialgat Jew-ŋuruat? Tautukkikput uvluġiaŋa kivaknamiñ, taatnaqhuta aggiqsugut sitquġvigityaqtuaqługu.”
23242	MAT 2:4	Tavra katipkaqługich iluqaisa qaukłiŋich agaayuliqsit aglaliqirit, iliŋich apiqsruġniġai sumi Christ, anniqsuqti akiqsruutauruaq, aniñiaqmagaan.
23245	MAT 2:7	Herod atanġum nalunautchipḷuni puqiksaat aŋutit tikisinniġai, iḷitchuġiviginiallapiaqługich napmun iḷipman uvluġiaq sagviqmagaan.
23247	MAT 2:9	Taavrumiŋa umialgum uqautianikmatiŋ aullaġniqsut. Tautuŋniġaat uvluġiaq qiñikkaqtiŋ kivaknamiñ. Sivulliukkauniqsut uvluġiam nutqaġniałhanunaglaan inimun iḷiḷgauram nayukkaŋanun.
23251	MAT 2:13	Taapkua aullaanikmata isaġulga atanġum sagviġñiqsuq Joseph-mun siññaktukun nipliqhuni, “Makillutin. Pigruutiuŋ iḷiḷgauraq aakaŋalu Egypt-mun, aasiiñ taamaniitchumausi uvamnun uqautiniałłapsiknunaglaan. Atakkii Herod pakaŋniaġaa iḷiḷgauraq tuqqutchuglugu.”
23253	MAT 2:15	Immiġñiqsuq Atanġum uqauttutigikkaŋa tumigiplugu sivuniksriqiri, “Egypt-miñ tuqłuġiga Iġñiġa.” Taatnamik tavraniinniqsut tuquniałhanunaglaan Herod-ŋum.
23254	MAT 2:16	Herod iḷitchuġikami saglutaqtilaaġmiñik puqiksaanun aŋutinun qinnallapiaġniqsuq. Tilisiñiqsuq tuqqutquplugich nukatpiaġruurapayaat Bethlehem-miittuat suli iluqaisa avataaniittuat, tamatkua ukiuqaqtuat malġuŋnik nutautluktuatlu, atakkii iḷitchuġiplugu puqiksaat aŋutit uqautigikkaŋat uvluġiam sagvił̣hagun.
23260	MAT 2:22	Aglaan tusaakamiuŋ Archelaus atanġunipḷugu Judea-mi inaani aapami Herod sivuuġatchaŋniqsuq aullałiksraġmiñik. Kilikkaukami siññaktukun aullaġniqsut nunaŋanun Galilee-m.
23264	MAT 3:3	Taamna John ilaaŋuruq sivuniksriqirim Isaiah-m uqautigikkaŋa nipliqhuni, “Iñuk tuqłiraqtuq iñuiḷaamiñ, Itqanaiyautisiuŋ apqutiksraŋa Atanġum, nalġuġlugu tumiksraŋa.”
23269	MAT 3:8	Qiñiqtittitchi iñuuniałłapsigun isummitqiḷḷapiaqtilaapsitñik.
23270	MAT 3:9	Suli isumaniaqasi, ‘Uvagut Abraham-mik aapaqaqtugut.’ Nipliutiniaġipsi uumiŋa, uyaġaŋniñ makunakŋa Agaayyun iñiqsił̣hiñauruq iḷiḷgaanik Abraham-mun.
23271	MAT 3:10	Ipiġautaqaqtuaq kiprił̣hiñaaġuqtuq napaaqtunik kaŋiŋisigun. Napaaqtupayaaq asirritḷaitchuaq kipikkaugisiruq aasiiñ igitauluni ikniġmun.
23272	MAT 3:11	“Iḷumun paptaaġipsi imiġmik isummitqił̣iġmun, aglaan aqupkun aggiġisiruq kamanatluktuaq uvaŋniñ. Nakuuŋitchuŋa saagałiksramnik aluġutiknik. Paptaaġisigaasi Ipqitchuamik Irrutchimik suli ikniġmik.
23273	MAT 3:12	Tigummiaġigaa tiktittaun salummallapiaġukługich mukkaaksrat sanikłuŋniñ. Katitkisigai mukkaaksrat siġḷuaġmiñun, aglaan ikipkaġisigai sanikłuich ikniġmun qamiyumiñaitchuamun.”
23282	MAT 4:4	Aglaan Jesus kiuniġaa, “Aglausimaruq Agaayyutim uqałhani, ‘Iñuk iñuuniaŋitchuq niqiłhiñakun aglaan uqałipayaatigun aniruatigun qanġaniñ Agaayyutim.’”
23283	MAT 4:5	Tavrani tuunġaum aullautiniġaa Jesus Jerusalem-mun, aasiiñ inillakługu qutchiŋñiqsraŋanun nuvukkaŋan agaayyuvikpaum,
23289	MAT 4:11	Tavra tuunġaum uniññiġaa, aasiiñ isaġulgich tikiññiġaat savautityaqługu Jesus.
23294	MAT 4:16	tamatkua iñuuniaqtuat taaqtuami tautuŋniġaat kamanaqtuaq qauma, aasiiñ qaumam qaggutiniġai iñuuniaqtuat taġġaŋani tuqułhum.”
23295	MAT 4:17	Tikiñŋanikami Capernaum-mun Jesus-ŋum aullaġniiñiġaa quliaqtuałłi, “Isummitqigitchi atakkii Agaayyutim aŋaayuqautaa qalliruq.”
23298	MAT 4:20	Tavrauvaa Simon-ŋum suli Andrew-m uniññiġaik kuvratik malikługuasiiñ.
23299	MAT 4:21	Jesus igliqtuiñaqhuni apqusaaqługu narvaqpaŋa Galilee-m. Tautukmiñiġik aniqatigiik James-lu John-lu, iġñak Zebedee-m, ikimmiruak umiami aapariŋlu Zebedee iḷaaqtuiruat kuvramiknik. Jesus-ŋum tuqłuġniġik maliqupluni.
23300	MAT 4:22	Tavrauvaa uniññiġaak umiaqtik aapariŋlu malikługu Jesus.
23301	MAT 4:23	Jesus kukiḷuŋniqsuq iluqaani Galilee-mi, iḷisautripḷuni Jew-ŋuruat katraġviŋitñi suli quliaqtuaġiplugu tusaayugaallautaq Agaayyutim aŋaayuqautaata, mavruuqługiḷḷu iñuich atniġñautipayaaŋitñik.
23302	MAT 4:24	Tusaayugaallautaq Jesus-kun siaminniqsuq iluqaanun Syria-ŋum, aasiiñ iñuich tikiutruġniġaich atniġñapayaaqtuat naŋirrutipayaaqtuatlu, iḷaŋich irrusiqł̣uqaqhutiŋ qiiqsruqtaqhutiŋlu suli avatiŋich tuquŋaplutiŋ. Jesus-ŋum mavruuġniġai iluqaitñik.
23306	MAT 5:3	Quvianamiurut tamatkua iḷitchuqsriruat inuqsrałiġmiknik irrutchikun, atakkii Agaayyutim aŋaayuqautaa pigigaat.
23309	MAT 5:6	Quvianamiurut tamatkua kimmutiqaqtuat nalaunŋaruałiġmik, atakkii Agaayyutim pisuiqsimaaqtitkisigai.
23313	MAT 5:10	Quvianamiurut tamatkua piyuaqsiuruat piqutigiplugu nalaunŋaruałiq, atakkii Agaayyutim aŋaayuqautaa pigigaat.
23314	MAT 5:11	Quvianamiurusi piiŋiḷaqsruutigikpasi suli piyuaġusi suli niplialutiŋ qanusipayaanik pigiitchuanik ilipsigun sagluturuaġilusi pisigilugu maliġuaqtaułiqsi uvamnun.
23316	MAT 5:13	“Ilipsi taġiuġigaasi nunam. Taġiuq taġiuġniiġumi qanuġuni taġiuġniḷitqikkisiva? Atuġumiñaiqsuq aglaan igitaksraġułhiñaqtuq tutmiġaġuqhuni iñuŋnun.
23323	MAT 5:20	Uvva uqautigipsi, Nalaunŋaruałiqsi nakuutluŋitpan iñuuniaġusiatniñ aglaliqirit suli Pharisee-ŋuruat suuramikunniiñ isiġumiñaitchusi aŋaayuqautaanun Agaayyutim.
23327	MAT 5:24	uniḷḷugu aatchuutiksrautin sivuġaanun tuniḷḷaqtuġvium aasiiñ iłuaqsityaqqaaġlugu taimña akiŋautaa aniqatiupnun, aasiiḷi utiġutin aatchuutigityaġlugu aatchuutiksrautin.
23331	MAT 5:28	Aglaan uqautigipsi, Kiñapayaaq qiñiqtuaq aġnamik ikł̣igiplugu atlatuaniktuq isumamiñi.
23332	MAT 5:29	Taliqpium irivich killuqsaqtitpatin piiġḷugu igirruŋ. Nakuutluŋniaqtuq piyaqquġupku iḷaviñġa timivich uumakŋa iluqaan timivich igitaułiksraŋaniñ anasiñŋuqsaġviŋmun.
23333	MAT 5:30	Suli taliqpium argakpich killuqsaqtitpatin kipilugu igirruŋ. Nakuutluŋniaqtuq piyaqquġupku argałhiñan uumakŋa iluqaan timivich aullałiksraŋaniñ anasiñŋuqsaġviŋmun.
23340	MAT 5:37	Taatnamik, aŋiġniaġuvich aŋillapiaġumuutin suli naagaaġniaġuvich naagaallapiaġutin, atakkii supayaam uqałhum iḷḷatauruam tamatkuŋnuŋa pigiitchuamitŋaqtauruq.
23342	MAT 5:39	Aglaan uqautigipsi, Akisaqtuġniaqnagu iñuum pimaqłuktaqpatin. Kisupayaam isaksaqpatin taliqpiagun iqsraqpich alaġumagiñ igḷuanik iqsraqpich.
23348	MAT 5:45	Taatnaġupsi qiñiqtitkiksi iñuŋnun iłuaqqun atripḷugu aapari qiḷaŋmi ittuaq, atakkii siqiñini siqiññaaġiksitkaa pigiitchuanunlu nakuuruanunlu suli sialuktitlugu nalaunŋaruanunlu nalaunŋaitchuanunlu.
23358	MAT 6:7	Suli agaayuguvich nipliraġniaqnak imaiḷaanik uqautinik atriḷugich ukpiqtuaŋuŋitchuat, atakkii isumasuurut Agaayyutmun tusaagisiñipḷutiŋ takłiḷugu agaayugumiŋ.
23361	MAT 6:10	Aullaġniiḷi aŋalatchił̣hiñ iñupayaanik. Iñupayaaq nunami tupiksriḷi pisułiġikkapnik qiḷaŋmi itmatuntuuq.
23363	MAT 6:12	Suli natqigutiluta killuqsautiptiknik natqigutrisimaaqmatun tamatkua savamaqłuutriruanik uvaptiknun.
23364	MAT 6:13	Suli sivulliutiniaqasigut uuktuaqsiułiġmun, aglaan annautiluta pigiitchuamiñ. [Atakkii umialgurutin saŋŋipayaaqaqhutin kamanautiqaqhutinlu isuitchuamun. Amen.]’
23367	MAT 6:16	“Suli uisauraaġupsi, qiññaqaqnasi ipiqtunaqsiḷusi ukpiŋŋuaqtitun. Qiññaġiiḷiraġaġniġaich kiiñatiŋ qiñiqqusaałhiñaqhutiŋ iñuŋnun iliŋitñik uisauraałiġmikni. Uqautigipsi, akiḷiusiaqaaniktut.
23369	MAT 6:18	Qiñiqtiłhiñaġniaqasi iñuŋnun uisauraaġusi aglaan Aapapsitñun qiñiġnaitchuamun, suli Aapapsi qiñiqtuam nalunaqtuakun akiḷiusiaksritkisigaasi.”
23370	MAT 6:19	“Tugvaiñasi umialgutinik marrumuŋa nunamun, qupilġullu qałhumlu piiñġiqsakkaŋanun, suli tigliŋniaqtit siqumitchipḷutiŋ tigliktuġviatnun.
23371	MAT 6:20	Aglaan tugvaisitchi anniġikkapsitñik qiḷaŋmun qupilġullu qałhumlu piiñġiqsaġumiñaisaŋanun, suli tigliŋniaqtit siqumitchumiñaisaŋatnun tigliŋniaġutiŋ.
23374	MAT 6:23	Aasiiñ irrakkiñ pigiitpaknik ilvich saptaaqsiñiaqtutin. Aglaan qiñilguitchupku Agaayyun [kaŋiqsitḷaiḷḷutin pisułhanik] qanutunaglaan taaqtuaq ilipni tatamnaqtiginiaqpa!”
23376	MAT 6:25	Taatnamik uqautigipsi, isumaaluŋniaqasi iñuułipsitñik, sumik niġigisipmagaapsi suli imiġusi, naagaqaa timigikkaqsi sumik atnuġaaġisipmagaapsi. Uvva iñuułiq pitḷuktuaŋuŋitpa niqimiñ suli timi atnuġaaniñ?
23378	MAT 6:27	Nallipsi isumaaluguni iñuuniqtusiḷaaġisivauŋ iñuułłi?
23379	MAT 6:28	Suli suvaata isumaalugaġivisi atnuġaaksrapsitñik? Isummatigillaksigik qanuq nauriat nunami nauraġitilaaŋatnik. Savatlaitmiut naagaqaa ukił̣harritḷaitmiut.
23381	MAT 6:30	Taatna Agaayyutim qaunagitlaniqpagich ivgich ittuat ugluvak aasiiñ uvlaakun igitauplutiŋ ikniġmun, qaitchigisigaasi atnuġaanik inuġikkapsitñik. Ukpiqsrił̣ikiññiaqpat!
23385	MAT 6:34	Taatnamik isumaaluŋniaqasi uvlaakuksramik atakkii uvlaakuksraq isumaaluutiqaqtuq iŋmigun. Uvlulaat iłuiḷḷiuġutiqaaniktut iŋmigulaa.”
23390	MAT 7:5	Ukpiŋŋuaqtii, sivulliulugu piiqsirruŋ qirugraitchiaq iripniñ. Qiñilguniaġiñḷi nalupqinaiġḷugu irriutaiqsił̣iksran aniqatvich iraaniñ.
23396	MAT 7:11	Pigiitchaluaqhusi iḷisimaraġigiksi qanuq qaitchił̣iksraqsi nakuuruanik sunik qitunġaurapsitñun, maatnaasu aapasi qiḷaŋmiittuaq qaitchiñiapiaqtuq nakuuruamik tamatkunuŋa iŋiqsruqtuanun ilaanun.
23399	MAT 7:14	Aglaan paa sivuniqaqtuaq iñuułiġmun amisuurauraqtuq suli apqun tasamuŋa qaġanaitchuq. Aasiiñ iñugiakisuurat paqitkaat.”
23405	MAT 7:20	Taatnamik asiaŋisigun iḷitchuġiniaġisi, ami iñuuniallaułhatigun.”
23406	MAT 7:21	“Kiñapayaaq uqaqtuaq uvaŋnun, ‘Ataniiq,’ isiġumiñaitchuq aŋaayuqautaanun Agaayyutim, aglaan kisiitñik tamatkua tupiksriruat pisułhanik aapam qiḷaŋmiittuam.
23407	MAT 7:22	Aqulliġmi uvlumi iñugiaktuat iñuich uqaġisirut uvaŋnun, ‘Ataniiq, sivuniksriqisuurugut atiġikkapkun anitqataqługich irrusiqł̣uich suli savaaqaqhuta iñugiaktuanik quviqnaqtuanik.’
23410	MAT 7:25	Sialugruaġuqman kuugich ulitlutiŋ, suli anuqłiġruaġuqman makitalgupluni taamna tupiq ulġuŋiññiqsuq, atakkii turviqaqhuni uyaġaŋmik.
23412	MAT 7:27	Sialugruaġuqman kuugich ulitlutiŋ, suli anuqłiġuqman makitalguitḷuni tupiq ulġuniqsuq suksraunġiḷḷapiaqhuni.”
23416	MAT 8:2	Tavrani auyugaqtualgum utlakami sitquġviginiġaa sivuġaanun uqaqhuni, “Ataniiq, pisuksiñaġuvich mamitiłhiñaugikma.”
23417	MAT 8:3	Jesus-ŋum isakługich argakni aksiŋñiġaa nipliqhuni, “Piyummatiqaqtuŋa, mamittin!” Tavrauvaa aŋutim auyugaqtuaŋa mamitikkauruq.
23419	MAT 8:5	Jesus tikitman Capernaum-mun, aŋuyyiuqtit qaukłiata Rome-maġmium paaġniġaa apiqsruqługu ikayuqupluni.
23420	MAT 8:6	Tavra nipliġñiqsuq, “Ataniiq, savaktiga amma kiŋunimni nalaruq aulatlaitchuaq iłuiḷḷiullapiaqhuni.”
23421	MAT 8:7	Jesus-ŋum nipliutiniġaa, “Utlakkisigiga aasiiñ iłuaqsiḷugu.”
23422	MAT 8:8	Aŋuyyiuqtit qaukłiata kiuniġaa, “Ataniiq, utlaktaksrauŋiḷuqtuŋaunniiñ tupimnun, aglaan tillisiqałhiñaġiñ savaktigali iłuaqsiyumuuq.
23423	MAT 8:9	Atakkii aŋalatiqaqmiuŋa qaukłiġñik suli aŋuyyiuqtiqaqłuŋa aŋalatamnik. Tilikapku una, ‘Aullaġiñ!’ aullaġaqtuq. Suli tilikapku taamna, ‘Qaġġaiñ!’ aggiġaqtuq. Suli tilikapku savaktigikkaġa, ‘Taamna piuŋ!’ piraġigaa.”
23427	MAT 8:13	Jesus-ŋum nipliutiniġaa aŋuyyiuqtit aŋalataat, “Aŋiḷaaġiñ. Ukpiqsrił̣ł̣apkun iñiqtaugisiruq.” Taavrumatavra savaktaa mamitkaniktiġñiqsuq taavrumani sassaġniġmi.
23428	MAT 8:14	Jesus isiqami Peter-m tupqanun tautuŋniġaa Peter-m aakaruaŋa nalaruaq uunaqłuktitluni.
23429	MAT 8:15	Jesus-ŋum aksiŋñiġaa argaigun aasiiñ uunaqłuŋaiqhuni. Tavra makitiqhuni niqłiuġutiaqsiñiġai.
23430	MAT 8:16	Unnuksraaqman iñugiaktuat irrusiqł̣uqaqtuat tikiutruġniġaich ilaanun, aasiiñ Jesus-ŋum anittaġniġai irrusiqł̣uich uqałiġmiñik, suli iłuaqsipḷugich iluqaisa atniġñaqtuat.