23233	MAT 1:20	U maaleh nnɔ ma nnɔ, nɛ ki laa' Yonbdaan ya tond uba tidɛknt ni. Utond nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «*Yosɛf, *Dafid ya yaabile, la fɛnge kí ye ŋa ń taa aʼpo Mari kí baa aʼden, kimɛ *Mifuoñaanm nɛ cère' u punbe'.
23234	MAT 1:21	U li maa kibujɛbuk, nɛ á yin kɛ̀ *Yesu, kimɛ wɔn nɛ li ñɛn uʼbol yaab biʼbiɛre ni.»
23236	MAT 1:23	«Ujɛfaan wà ŋa bɛn jɛ li punbe kí maa kibujɛbuk. Bi li yin kɛ̀ Emaniɛl.» Niʼtingi si: « ‹Uwien te nin tɛ.› »
23240	MAT 2:2	nɛ ki niire' ki ye: «Bi maa' kibuk kà kì yé Sufmbɛ ya bɛr nnɔ te lɛ saan-i? Kimɛ ti laa' kiʼŋmaabil lɛnpuoli bó nɛ ki baa' tí puke kɛ̀.»
23243	MAT 2:5	Nɛ bi ye: «Bɛtelɛm ya du wà te Sude ya tinfɛnm ni nnɔ ni, kimɛ *Uwien ya ñɔbonsɔknl là kɛle' ki ye Uwien ye:
23244	MAT 2:6	‹Sin Bɛtelɛm ya du wà te Sude ya tinfɛnm ni nnɔ, ŋa mɔnbe ki yé dufɛnm Sude ya tinfɛnm ya du kɛ ni, kimɛ ubɛr li ñɛ sin ni nɛ, kí li yé wà li likeh nʼnib Israyɛl yaab.› »
23246	MAT 2:8	nɛ ki sɔn' bɛ Bɛtelɛm bó ki ye: «Li joh mɛn kí tì nuun kí bɛnde kibuk nnɔ ya gbɛr mɔnmɔnm. Ni laa' kɛ̀ la, ní liɛbe ní kí lá tɔke nni, nʼmɔ ń jo kí tì puke kɛ̀.»
23251	MAT 2:13	Bi kun' ma nnɔ nɛ *Yosɛf laa' Yonbdaan ya tond uba tidɛknt ni. Nɛ utond nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «Fii kí taa kibuk kiɛ nɔ nin kiʼnaa kí sɛn kí jo *Esipt bó, kí tì ń li te niʼbó, kí li gu lidaali là n li tɔke ŋɛ kí ye á liɛbe ní, kimɛ ubɛr Herod li nuun kibuk nnɔ wɔ ń ku kɛ̀.»
23253	MAT 2:15	ki tì te niʼbó haali Herod tì kpo'. Nì tien' ŋɔ Yonbdaan là cère' uʼñɔbonsɔknl len' nà nnɔ nɛ̀ ń tien nɛ. U là ye: «Uwien ye: ‹N yin' nʼbuk kɛ̀ ń ñɛ ní *Esipt ni.› »
23256	MAT 2:18	«Bi cii' imuɔ bó Lama ya du ni, udaan uba muɔh ikumuɔ, ki kpìɛndeh ki gbiekeh. Lasɛl nɛ muɔh uʼbumu bo, uba ŋa ń fre kí suon wɔ, kimɛ uʼbumu ŋa ji te.»
23258	MAT 2:20	Nɛ u tɔke' wɔ ki ye: «Fii kí taa kibuk nnɔ nin kiʼnaa kí liɛbe Israyɛl ya du bó, kimɛ binib bà là nuunh bɛ ń ku kɛ̀ nnɔ kpo'-a.»
23261	MAT 2:23	U tì baa', nɛ ki kɔ udu uba ni, bi yih wù Nasarɛt. Nì tien' nnɔ ŋɔ *Uwien ya ñɔbonsɔknb là len' nà nnɔ nɛ̀ ń tien nɛ. Bi là len' ki ye: «Bi li yin wɔ Nasarɛt ya du ya nil nɛ.»
23263	MAT 3:2	«Lèbre mɛn niʼtetem, kimɛ Uwien ya bɛl nɛkn' ní ŋɔ.»
23264	MAT 3:3	*Uwien ya ñɔbonsɔknl Esayi là len' San ya gbɛr ki ye: «Udaan uba te kupenpelku ni ki wuureh ki teh: ‹Tùɔre mɛn Yonbdaan ya sɛn, kí cubn uʼsɛngbɛmu kí de wɔ.› »
23268	MAT 3:7	San laa' *Farisiɛnmbɛ nin Saduseyɛnmbɛ bàareh uʼsaan ki yɛbe ki yíe wɔ ń sìi bɛ Uwien ya ñunm. Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Iwaalɛb ninbi, ŋmɛ nɛ wuɔn' nɛ ni li tien ma kí ñɛ Uwien ya benpiebe wà we ní nnɔ ni?
23270	MAT 3:9	ki la li maaleh niʼyɛnm ni ki teh: ‹Tiʼyaajɛ si *Abraham ma nnɔ, nì dɛ̀kre' nɛ›, kimɛ n tɔkeh nɛ nɛ, Uwien li fre kí cère itɛn yiɛ nɔ ń kpɛnde *Abraham ya yaabii.
23273	MAT 3:12	U taa' kiyonyiek wɔ ń tì lende uʼji. U li taa mijibim kí cùɔn ubɔnbuɔn ni, kí taa tifent kí wiɛ umu wà ŋa ń kpiin ni.»
23275	MAT 3:14	San ŋa tuo', nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Sin wà bi li sìi min Uwien ya ñunm nnɔ, aʼmɔ ji liɛbe' ki baa' min saan-ii?»
23276	MAT 3:15	Nɛ *Yesu ye: «Tuo kí tien nnɔ fɛnfɛnnɔ. Nnɔ nɛ ti li fre kí tien Uwien yíe nà kɛ.» Nɛ San tuo' ki sìi' wɔ Uwien ya ñunm.
23278	MAT 3:17	Nɛ uniɛke uba ñɛn' paaki bó ní ki ye: «Nʼbijɛ sɔ, n yíe wɔ, nɛ nʼyɛnm sɔnge uʼbo.»
23281	MAT 4:3	nɛ *usɛnpol unibiikl baa' uʼsaan, ki lá tɔke' wɔ ki ye: «A yé *Uwien ya Bijɛ la, cère itɛn yiɛ ń kpɛnde kpɔnɔ.»
23282	MAT 4:4	Nɛ *Yesu jiin' wɔ ki ye: «Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Nil ŋa li fuobe jier baba bo; u li fuobe iñɔbon yà kɛ ñɛh Uwien ya ñɔbu ni nnɔ mɔ bo nɛ.› »
23284	MAT 4:6	nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «A yé *Uwien ya Bijɛ la, maabe kí ci tingi, kimɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Sin bo, Uwien li cère uʼtondb ń guɔre ŋɛ, ŋɔ aʼtaal la mɛ tɛnl.› »
23285	MAT 4:7	Nɛ *Yesu ye: «Nì tí kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni mɔ ki ye: ‹Ŋa ń biike aʼYonbdaan Uwien.› »
23287	MAT 4:9	nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «A gbaan' nʼnintuɔli ki puke' nni la, n li taa nɛn kɛ kí de sin nɛ.»
23288	MAT 4:10	Nɛ *Yesu ye: «Sin, Satan, siere nʼsaan, kimɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹A li gbaan kí kpiɛke aʼYonbdaan Uwien nɛ, kí li pukeh wɔn baba.› »
23293	MAT 4:15	«Sabulɔn nin Nɛftali yaabɛ, ninbi bà kɔ ki kpieke Galile ya ñunciɛnm, Sudɛn ya kpenpuol bó nnɔ, mitinfɛnm mà bi yih mɛ̀ bà ŋa yé Sufmbɛ ya tinfɛnm nnɔ.
23294	MAT 4:16	Binib bà là te licinñunl ni nnɔ, bi laa' kuwenwenciɛnku. Binib bà mikuum là kpàakeh bɛ, miʼjinjinku yiin biʼbo nnɔ, kuwenwenku wende' biʼbo.»
23295	MAT 4:17	Kí ñɛ u ya yo kí taa kí li joh, nɛ *Yesu cin' ki kpaandeh ki teh: «Lèbre mɛn niʼtetem, kimɛ Uwien ya bɛl nɛkn' ní ŋɔ.»
23297	MAT 4:19	Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Paan mɛn nʼbo ní, ŋɔ ń cère ní li taakeh binib ki dienh nni.»
23306	MAT 5:3	«Binib bà ŋmɔbe ijiinyɛnmaale nnɔ, Uwien ya mɔnm te biʼbo, kimɛ *Uwien ya bɛl yé biʼyaal nɛ.
23314	MAT 5:11	«Binib sukreh nɛ, ki jɛ̀ndeh nɛ, ki lienh niʼbo iñɔbonbil kɛ ya bol min bo la, Uwien ya mɔnm te niʼbo.
23315	MAT 5:12	Li te mɛn uyɛnsɔnge ni, kí li poknh, kimɛ ni li lɛ lisuul là yɛbe paaki bó. Bi là jɛ̀nde' *Uwien ya ñɔbonsɔknb bà là te uyo bo nnɔ mɔ nnɔ nɛ.»
23316	MAT 5:13	«Ninbi nɛ yé uŋɛndun wuu ya yaam. Ama miyaam saa' ka ji ŋmɛ la, niba ŋa te kí ji ń fre kí ŋmaake mɛ̀. Ma ji yé bonn, bi li wule mɛ̀ nɛ, nɛ binib ń li taanh miʼbo ki gɛ̀breh.
23317	MAT 5:14	«Ninbi nɛ yé uŋɛndun wuu ya wenwenku. Udu wà te ligbɛngbɛnl bo ŋa ŋmɔbe bɔlm.
23319	MAT 5:16	Niʼmɔ ya wenwenku ń li wendeh binib ya nun bó, bɛ ń li lɛnh ni teh nà nì mɔn nnɔ, ŋɔ kí pɛ̀ke niʼBaa wà te paaki bó.»
23320	MAT 5:17	«La maaleh mɛn ki teh n baa' ń lá gben *yiko nin Uwien ya ñɔbonsɔknb ya gbɛr nɛ. Ma baa' ń lá gben tù. N baa' ń lá tien tù cinbe ki ye ma bo nɛ.
23323	MAT 5:20	N tɔkeh nɛ nɛ, niʼnimɔ̀nt ŋa cɛn' *Yiko ya wɔnwɔknb nin *Farisiɛnmbɛ yaar la, na lì li kɔ *Uwien ya bɛl ni.»
23324	MAT 5:21	«Ni cii' bi là tɔke' uyo bo yaab ki ye: ‹La ku nil. Unil ku' uʼtɔ la, bi li bu wɔ tibuur nɛ.›
23328	MAT 5:25	«Sin nin unil ŋmɔbe mimaam nɛ u tuke mɛ̀ ki joh tibuur la, taan nin wɔ buñɔbu tonm, uyo wà ni laan te usɛn ni. Nnɔ ŋa ñí la, u li taa ŋɛ kí tì ŋukn tibuur ya ciɛn, uʼmɔ ń taa ŋɛ kí ŋukn lipɛkl ya ciɛn wɔ ń pɛkn ŋɛ.
23329	MAT 5:26	N tɔkeh ŋɛ imɔ̀n nɛ, ŋa tì pɛ̀n' ki gben' tibuur ya like la, ŋa ń ñɛ len.»
23330	MAT 5:27	«Ni cii' bi là tɔke' uyo bo yaab ki ye: ‹La teh naŋmaal.›
23333	MAT 5:30	Aʼnɔjie nɛ cèreh a biih la, cere wù kí wiɛ kí jɛnde aʼba saan. Aʼgbɛnɛnt ya niba bó juore' fɛnm la, nì tu nin aʼgbɛnɛnt kɛ ń kɔ umu wà ŋa ń kpiin ni.»
23334	MAT 5:31	«Bi tí là liɛbe' ki ye: ‹Unil wiɛ' uʼpo la, wɔ ń kɛle kugbɔnku kí de wɔ, kí wuɔn kí ye u wiɛ' wɔ nɛ.›
23335	MAT 5:32	Ama min tɔkeh nɛ ki teh ujɛ wà kɛ ya po ŋa tien' naŋmaal ŋɔ u wiɛ' wɔ la, u sureh upii nnɔ wɔ ń kpɛnde unaŋmaa nɛ. Ujɛ wà kuɔn' bi wiɛ' upii wà la, u tien' linaŋmaal nɛ.»
23336	MAT 5:33	«Ni tí cii' bi là tɔke' uyo bo yaab ki ye: ‹La pole tonnɛnku bo. A pole' Uwien la, á tien a pole' ki ye bà.›
23340	MAT 5:37	Niʼlenm ni, nì yé imɔ̀n la, ní ye ‹imɔ̀n›. Nì tí yé kutonnɛnku la, ní ye nì yé ‹kutonnɛnku›. Ni ji pukn' nà kɛ la, nì yé usɛnpol, ubiɛrɔ yaann nɛ.»
23341	MAT 5:38	«Ni tí cii' bi là tɔke' uyo bo yaab ki ye: ‹Unil fiɛ' uʼtɔ ya nunbu la, bɛ ń fiɛ uʼmɔ yaabu. Unil fekre' uʼtɔ ya ñinl la, bɛ ń fekre uʼmɔ yaal.›
23345	MAT 5:42	Wà miɛ' ŋɛ nibonn la, pu wɔ. Wà mɔ yíe á kpende wɔ nibonn la, la sikre wɔ buɔn.»
23346	MAT 5:43	«Ni tí cii' bi là tɔke' uyo bo yaab ki ye: ‹Li yíe wà yíe ŋɛ, kí li nɛn wà nɛn ŋɛ.›
23347	MAT 5:44	Ama min tɔkeh nɛ ki teh: ‹Li yíe mɛn niʼnɛnnɛndb, kí li kàareh ki dienh binib bà jɛ̀ndeh nɛ,
23348	MAT 5:45	ŋɔ kí li yé niʼBaa wà te paaki bó ya bumu, kimɛ wɔn nɛ cèreh uʼwien puɔreh ki wendeh bibiɛrdɛnb nin binimɔ̀nb, ki cèreh utaa mɔ niih ki dienh binimɔ̀nb nin bibiɛrdɛnb.›
23351	MAT 5:48	Nɛn bo, ninbi li te mɛn mɔnmɔnm kí tì gben tɛn niʼBaa wà te paaki bó te ma bo.»
23352	MAT 6:1	«Li bɛn mɛn, ki la teh nimɔ̀nt binib ya nun bó ki nuunh bɛ ń lɛ kí pɛ̀ke nɛ. Ni teh nnɔ la, na ń lɛ suul niʼBaa wà te paaki bó saan.
23353	MAT 6:2	«A pun' ucɛcɛkdaan nibonn la, la cuonh ki kpaandeh niʼkɛ saan tɛn iñuɔn ilele ya nib teh ma itáan ya dur ni nin isɛnjɛ ni ŋɔ binib ń lɛ kí pɛ̀ke bɛ. N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, bi laa' biʼsuul ŋɔ.
23355	MAT 6:4	Pu wɔ lididikl bo. AʼBaa wà lɛnh a teh nà lididikl bo nnɔ nɛ li su ŋɛ.»
23356	MAT 6:5	«Ni kàareh la, ni la li te tɛn iñuɔn ilele ya nib. Bi yíe bɛ ń li sieh itáan ya dur ni nin isɛnnaan ni nɛ ki kàareh ŋɔ binib ń li lɛnh bɛ. N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, bi laa' biʼsuul ŋɔ.
23358	MAT 6:7	«Ni kàareh la, ni la li kàareh ki ñɔbleh ki tɛkreh tɛn bà ŋa pɛ Uwien ya sɛn bo. Bi maaleh ki teh bi lienh ki gbiekeh nɛ la, Uwien li cenge biʼbó.
23360	MAT 6:9	Ní li kàareh ki teh nɔ: ‹TiʼBaa wà te paaki bó, cère binib kɛ ń li boh aʼyel,
23364	MAT 6:13	La cère tí lu mibiikm ni. Ama fie tɛ usɛnpol ubiɛrɔ ya nuɔ ni. [Kimɛ sin nɛ si libɛl nin ufaa nin ukpiɛke uyo wà ŋa ŋmɔbe gbenm.]›
23365	MAT 6:14	«Kimɛ ni fèreh binib biʼbiil la, niʼBaa wà te paaki bó mɔ li fère nɛ niʼyaal.
23366	MAT 6:15	Ama na fèreh binib biʼbiil la, niʼBaa mɔ ŋa ń fère nɛ niʼyaal.»
23367	MAT 6:16	«Ni lòle' buñɔbu la, ni la li saah niʼnun bó tɛn iñuɔn ilele ya nib. Bi saah biʼnun bó ŋɔ binib ń bɛnde kí ye bi lùo buñɔbu nɛ. N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, bi laa' biʼsuul ŋɔ.
23369	MAT 6:18	ŋɔ binib la bɛnde kí ye a lùo ñɔbu. Ama aʼBaa wà te aʼsaan lididikl bo nɛ bɛn. Wɔn wà lɛnh a teh nà lididikl bo nnɔ nɛ li su ŋɛ.»
23370	MAT 6:19	«La li nuunh mɛn ní lɛ lifaal kí gbien uŋɛndun wuu ni. Kimɛ likuotuul nin uyonyon li saa lɛ̀. Nɛ Binasub mɔ li lɔnbe kí kɔ kí suu lɛ̀.
23372	MAT 6:21	Kimɛ aʼfaal te nà saan la, aʼfɛ̀l mɔ dɔ nɛn saan nɛ.»
23373	MAT 6:22	«Bununbu yé tigbɛnɛnt ya frl nɛ. Aʼnun mɔn la, aʼgbɛnɛnt kɛ te kuwenwenku ni nɛ.
23374	MAT 6:23	Ama aʼnun ŋa mɔn la, aʼgbɛnɛnt kɛ te licinñunl ni nɛ. Aʼnun yà cèreh a te kuwenwenku ni nnɔ ŋa ji lɛnh la, a te licinñunl là ni nnɔ ji li te milɛ bo?»
23375	MAT 6:24	«Nil ŋa ń fre kí li pɛ cɛnbaambɛ bile bo. U li nɛn uba nɛ, kí li yíe utɔ. U li se uba ya ciɛk bó nɛ, kí li likeh utɔ fɛnm. Na ń fre kí li pɛ Uwien bo ki liɛbe' ki pɛ ilike mɔ bo.»
23376	MAT 6:25	«Nɛn bo nɛ n tɔkeh nɛ ki teh ni la cère nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ ni li tien ma kí li fuobe bo, ki la li maaleh ki teh: ‹Ti li ji ba?› Ki la cère nɛ ń li wiɛbe nɛ niʼgbɛnɛnt bo, ki la li maaleh ki teh: ‹Ti li gole ba?› Limiɛl ŋa cɛn' tijier-ii? Tigbɛnɛnt mɔ ŋa cɛn' tiwɛngolkaar-ii?
23379	MAT 6:28	«Bɛ bo nɛ ni cèreh nì wiɛbe nɛ tiwɛngolkaar bo? Maale mɛn kí liike kumuɔku ni ya sir puh ma bo, ta sɔnh tuonl, ka loh kpɛlcɛr.
23382	MAT 6:31	Nɛn bo, ni la cère nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ, ki la li maaleh ki teh: ‹Ti li ji ba? Ti li ñu ba? Ti li gole ba?›
23385	MAT 6:34	Nɛn bo, la cère mɛn nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ wenli wà we ní nɔ bo. Wenli nɛ ni li wun maale wenli ya gbɛr bo. Lidaali là kɛ nin liʼjɛnd nɛ.»
23386	MAT 7:1	«La biindeh mɛn nib ŋɔ Uwien mɔ la biin nɛ.
23389	MAT 7:4	A li tien mila kí tɔke aʼtɔ kí ye: ‹Cère ń ñɛn kumuɔku kùa te aʼnunbu ni nɔ›, ŋɔ jaantɛlkɛ puɔn aʼyaabu ni?
23391	MAT 7:6	«La taah mɛn tibont tà yé Uwien yaar ki dienh isɛngbɛle, ŋɔ ì la lá liɛbe kí kɛ̀kɛ̀re nɛ. La taah mɛn niʼlaan ki dienh fangambɛ, ŋɔ bi la tɛtɛ iʼbo.»
23392	MAT 7:7	«Li miɛh mɛn, bi li pu nɛ; li nuunh mɛn, ni li lɛ; li ñih mɛn kunagɛnku, bi li pìire.
23397	MAT 7:12	«Nɛn bo, ni yíe binib ń li teh nɛ nà kɛ nnɔ, niʼmɔ ń li teh bɛ nɛn. *Yiko ya gbɔnku nin Uwien ya ñɔbonsɔknb wɔknh nà kɛ nnɔ ya tingi nínɔ.»
23398	MAT 7:13	«Ñɛ mɛn bunañɔbu bùa wiɛbe kí kɔ, kimɛ bunañɔbu bùa piɛ nin usɛn wà piɛ jondeh tɛ fɛnm bó nɛ. Binib kpìendeh usɛn wà piɛ nɛ ki yɛbe.
23399	MAT 7:14	Bunañɔbu bùa nin usɛn wà joh limiɛl bó nnɔ ŋa piɛ. Binib bà nuunh ki lɛnh u ya sɛn ŋa yɛbe.»
23400	MAT 7:15	«Liike mɛn niʼyul bo nin bitonnɛnñɔbonsɔknb. Bi bàareh niʼsaan ki te suoo tɛn ipe nɛ, ama ki nín ji yé ikɛ̀r ki bre.
23405	MAT 7:20	Nɛn bo, binib ya tùon nɛ li cère ní bɛnde bi yé binib bà ya bol.»
23406	MAT 7:21	«Na yé wà kɛ yih nni ki teh: ‹Yonbdaan, Yonbdaan›, nɛ li kɔ Uwien ya bɛl ni. Ama wà teh nʼBaa wà te paaki bó yíe ma bo, nɛ li kɔ uʼbɛl ni.
23407	MAT 7:22	Lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, binib bà yɛbe li tɔke nni kí ye: ‹Yonbdaan, Yonbdaan, a ya yel bo ŋa ñí nɛ ti sɔkn' Uwien ya gbɛr, ki ŋɔre' isɛnpol binib saan, ki tien' miyɔkm ya bont-ii?›
23408	MAT 7:23	Nɛ n li tɔke bɛ kí ye: ‹Jɛnde mɛn nʼsaan, ma bɛn nɛ fiebu. Ni yé bà teh nà bre nɛ.› »
23409	MAT 7:24	«Tɔ, wà kɛ ciih nʼgbɛr tuu nɔ, ki teh tù ye ma la, u naan ujɛ wà ŋmɔbe miyɛnfuom, ki mɛn' uʼduku kutɛntiɛku bo nɛ.
23411	MAT 7:26	«Ama wà kɛ ciih nʼgbɛr tuu nɔ, ka teh tù ye ma la, u naan ujɛjɔr wà mɛn' uʼduku litɛngbil bo nɛ.
23412	MAT 7:27	Utaa nii', miwuɔm kɔn', ki puube' ki yile' kuduku nnɔ bo, kutafaaku mɔ fii' ki lɛkn' kuʼbo, nɛ kù lu' kpɛlkpɛl.»
23416	MAT 8:2	Tɔ, ujend uba baa' ki lá gbaan' uʼnintuɔli, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, a yíe la, a li fre kí cère ń lùore.»
23417	MAT 8:3	Nɛ *Yesu tɛnde' uʼnuɔ ki mɛ' wɔ, nɛ ki ye: «N yíe, lùore.» Nɛ u pɔk ki lùore' i ya tàan bo.
23418	MAT 8:4	Nɛ *Yesu ye: «Liike aʼyul bo ki la tɔke nil, ama jo kí tì lɛ utɔtuɔrkɛ, kí tien lituɔrl tɛn Moyis là ye bɛ ń li teh ma bo. Nɛn nɛ li wuɔn kí ye a lùore'.»
23420	MAT 8:6	«Yonbdaan, nʼtonsɔnl nɛ wɔbe' ki dɔ iden, ki wɔlndeh cɛɛn.»
23421	MAT 8:7	Nɛ *Yesu ye: «Min li jo kí tì buu wɔ.»
23422	MAT 8:8	Nɛ u tɔke' *Yesu ki ye: «O, Yonbdaan, ma kpɛ á baa kí kɔ nʼden. A lì len' mɔnɔn ki ye ‹Faake› la, nʼtonsɔnl nnɔ li faake nɛ.
23423	MAT 8:9	Kimɛ min mɔnɔn ŋmɔbe binib bà yé nin nni biciɛnb, nɛ ki mɔ yé sojambɛ biba ya ciɛn. N tɔke' uba ki ye: ‹Li joh› la, u joh nɛ, n tɔke' utɔ ki ye ‹Dɛn› la, u bàareh nɛ. N tí tɔke' nʼtonsɔnl ki ye wɔ ń tien nà la, u teh nɛn nɛ.»
23424	MAT 8:10	*Yesu cii' uʼñɔbon ma nnɔ, nɛ nì cuo' wɔ miyɔkm, nɛ u tɔke' binib bà pɛ uʼbo nnɔ ki ye: «N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, ma laan laa' nil wà ŋmɔbe miɛ ya tekjim Israyɛl yaab ni mɔnɔn.
23426	MAT 8:12	Ama bi li ñɛn bà bi li si *Uwien ya bɛl nnɔ kí wiɛ saali licinñunl ni. Nɛn saan nɛ bi li te ki muɔh, ki ŋmɔnh iñɔgbɛn.»
23427	MAT 8:13	*Yesu tɔke' sojambɛ ya ciɛn nnɔ ki ye: «Li kunh. Nɛ̀ ń tien' ŋɛ tɛn a teke' nni ki jin' ma bo.» Nɛ uciɛn nnɔ ya tonsɔnl faake' i ya tàan bo.
23431	MAT 8:17	U tien' nnɔ ŋɔ uñɔbonsɔknl Esayi là len' nà nnɔ nɛ̀ ń tien nɛ. U là len' ki ye: «Wɔn nɛ ñɛn' tiʼjiint, ki teke' tiʼwìɛn kɛ ki tuke'.»
23432	MAT 8:18	Tɔ, *Yesu laa' linigol guɔn' wɔ, nɛ u tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Cère mɛn tí puore kí jo miñunciɛnm ya gbaatɔl bó.»
23433	MAT 8:19	Yiko ya wɔnwɔknl uba baa' uʼsaan, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Cɛnbaa, a joh nà bó kɛ la, n li pɛ aʼbo nɛ.»
23434	MAT 8:20	Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Iŋɛk ŋmɔbe ifɛle, inuɔn mɔ ŋmɔbe titer, ama *Unil ya Bijɛ wɔn ŋa ŋmɔbe u li kpɔ̀kn nà saan yul.»
23435	MAT 8:21	Nɛ uʼpanpaankaab ya uba mɔ tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, cɛ̀be nni ń jo kí tì sube nʼbaa ŋɔ kí liɛbe ní kí paan aʼbo.»
23436	MAT 8:22	Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Li pɛ nʼbo, kí cère bitɛnkpiib ń li subeh biʼtɔb.»
23439	MAT 8:25	Nɛ bi baa' ki lá fìnde' wɔ, ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, ŋmiɛn tɛ, ti benh tí luo nɛ.»
23440	MAT 8:26	Nɛ u ye: «Bɛ tien' ni sɛn' bujɛwaanbu? Niʼtekjim nɛ pɔre' nɛ.» Nɛn saan nɛ u fii' ki tiɛn' kutafaaku nin miñunm bo. Nɛ kutafaaku nin miñunm kɛ ŋmile' cim.
23441	MAT 8:27	Nì cuo' binib miyɔkm, nɛ bi niireh ki teh: «U yé bɛ ya nitunbu sɔ, kutafaaku nin miñunm kɛ tì boh wɔ?»
23443	MAT 8:29	Bi laa' *Yesu ma nnɔ, nɛ ki wuureh i ya tàan bo ki teh: «Uwien ya Bijɛ, tinbi nin sin tu lɛ nɛ? A baa' á lá jɛ̀nde tɛ nɛ uyo ŋa laan baa'-aa!»
23445	MAT 8:31	Nɛ isɛnpol nnɔ gbáan' *Yesu ki ye: «A ŋɔre' tɛ binib biɛ saan la, á cɛ̀be tɛ tí jo kí tì kɔ fangambɛ biɛ nɔ.»
23446	MAT 8:32	Nɛ *Yesu ye: «Li joh mɛn.» Nɛ ì siere' binib nnɔ saan, ki tì kɔn' fangambɛ nnɔ. I ya tàan bo, nɛ fangambɛ nnɔ kɛ sɛn' ki tinde' ligbɛngbɛnl, ki tì lu' miñunm ni ki luo'.
23450	MAT 9:2	Nɛ bi tuke' ujɛ uba linagɛnl bo uʼtàan nin uʼnuɔ kɛ faan' ki baa' uʼsaan. U laa' bi teke' wɔ ki jin' ma nnɔ, nɛ u tɔke' ujɛ wà ya tàan nin uʼnuɔ faan' nnɔ ki ye: «Nʼbukɛ, cuo aʼba, n fère' ŋɛ aʼbiɛre ŋɔ.»
23451	MAT 9:3	Nɛn saan nɛ *Yiko ya wɔnwɔknb biba maaleh ki teh: «Ujɛ wuɔ sukreh Uwien nɛ.»
23452	MAT 9:4	*Yesu bɛnde' biʼyɛnmaale, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Bɛ tien' ni ŋmɔbe yii ya yɛnmaalbiɛre?
23454	MAT 9:6	Nɛn bo, n li wuɔn nɛ kí ye *Unil ya Bijɛ ŋmɔbe mituɔm uŋɛndun wuu ni wɔ ń fère binib biʼbiɛre.» Nɛ ki tɔke' wà ya nuɔ nin uʼtàan faan' nnɔ ki ye: «Fii, kí yuure aʼnagɛnl, kí li kunh.»
23457	MAT 9:9	*Yesu siere' niʼsaan ki joh ma nnɔ, nɛ ki laa' ulɛnpotekl uba kɛ lɛnpotekbùol, bi yih wɔ Matie. Nɛ *Yesu tɔke' wɔ ki ye: «Paan nʼbo ní.» Nɛ u fii' ki paan' uʼbo.
23459	MAT 9:11	*Farisiɛnmbɛ laa' nnɔ ma nnɔ, nɛ ki niire' uʼpanpaankaab ki ye: «Bɛ tien' niʼcɛnbaa tɛ ki jinh nin bilɛnpotekb nin bibiɛrdɛnb-i?»
23460	MAT 9:12	*Yesu cii' bi len' ma bo, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Binib bà ŋmɔbe laanfiɛ ŋa nuunh dɔktiɛ, bà bun nɛ nuunh dɔktiɛ.»
23461	MAT 9:13	Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: «Uwien ŋa yíe bɛ ń li teh tuɔrɛ ki dienh wɔ, ama u yíe bɛ ń li muɔh tɔb micɛcɛkm nɛ. Nɛn bo, li joh mɛn kí tì bɛnge iñɔbon yiɛ nɔ ya tingi. Kimɛ ma baa' ń yin nimɔ̀nb, n baa' ń yin bibiɛrdɛnb nɛ.»
23462	MAT 9:14	Tɔ, San ya panpaankaab baa' ki lá niire' Yesu ki ye: «Bɛ tien' tinbi nin *Farisiɛnmbɛ lùoh buñɔbu, nɛ a ya panpaankaab bɛn ŋa lùoh?»
23463	MAT 9:15	Nɛ u jiin' bɛ ye: «Binib bà bi yin' bɛ upiikuɔn li fre kí li te uyɛnsaa ni uyo wà piicɛ laan te biʼsaan-ii? Ama uyo uba we ní bɛ ń ñɛn piicɛ nnɔ biʼsaan. U ya yo nɛ bi li lòle buñɔbu.»
23464	MAT 9:16	Nɛ ki tí ye: «Uba ŋa ń taa kpɛlcɛfɛ̀nku ya jenl, kí lekn liliɛrkpaal. U tien' nnɔ la, kukpɛlcɛfɛ̀nku ya jenl nnɔ li kɛre liliɛrkpaal nnɔ nɛ libònl nnɔ ń yɛbre kí pukn.
23465	MAT 9:17	Uba mɔ ŋa ń taa midaam mà ŋa laan muɔ' ki ben' kí piɛke iyɔkpaan ni. U tien' nnɔ la, iyɔl nnɔ li kpiɛre kí saa, nɛ midaam nnɔ mɔ ń wule kí ñɛnde. Bi piɛkeh midaam mà ŋa laan muɔ' ki ben' iyɔfɛ̀n ni nɛ. Bi tien' nnɔ la, liyɔl nnɔ ŋa ń saa, midaam nnɔ mɔ ŋa ń wule.»
23466	MAT 9:18	*Yesu te ki lienh, nɛ uciɛn uba baa', ki lá gbaan' uʼnintuɔli ki tɔke' wɔ ki ye: «Nʼbisɛ kpo' itàan yiɛ bo nɛ. Ama dɛn kí taa aʼnuɔ kí paan uʼbo, ŋɔ wɔ ń liɛbe kí li fuobe.»
23468	MAT 9:20	Tɔ, upii uba mɔ là te niʼsaan, ki laa' tifɛr ibin piik nin ile ta gben'. U maale' uʼyɛnm ni ki ye: «N mɛ' uʼwɛngolkaar mɔnɔn la, n li faake nɛ.» Nɛ ki baa' *Yesu ya puoli bó ní, ki nɛkn' wɔ, nɛ ki mɛ' uʼwɛngolkaar ya ñɔgbɛn.
23470	MAT 9:22	*Yesu jiɛbe' ki laa' wɔ, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Nʼbisɛ, cuo aʼba. Aʼtekjim nɛ ŋmiɛn' ŋɛ.» Nɛ u pɔk ki faake' i ya tàan bo.
23472	MAT 9:24	Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Ñɛ mɛn saali, kimɛ kibupiik nnɔ ŋa kpo', kì gɔh nɛ.» U len' nnɔ ma nnɔ, nɛ bi lɛh wɔ.
23475	MAT 9:27	*Yesu siere' niʼsaan ki bure'. U joh ma nnɔ, nɛ ijùɔn ile pɛ uʼbo, ki wuureh ki teh: «*Dafid ya yaabile, muɔ tɛ micɛcɛkm.»
23476	MAT 9:28	*Yesu tì baa' iden, ijùɔn nnɔ nɛkn' wɔ, nɛ u niire' yɛ̀ ki ye: «Ni teke' ki jin' ki ye n li fre kí likre nɛ-ɛɛ?» Nɛ ì jiin' wɔ ki ye: «A li fre, Yonbdaan.»
23477	MAT 9:29	Nɛ u mɛ' iʼnun, ki tɔke' yɛ̀ ki ye: «Nɛ̀ ń tien nɛ tɛn ni teke' nni ki jin' ma bo.»
23481	MAT 9:33	*Yesu ŋɔre' usɛnpol nnɔ, nɛ u ji freh ki lienh. Nì cuo' linigol miyɔkm cɛɛn, nɛ bi ye: «Ta laan laa' niɛ ya bonn tinbi Israyɛl yaab ni.»
23485	MAT 9:37	Nɛ u tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Tijier ben' ki yɛbe, ama bà li taan tù ŋa ji yɛbe.
23486	MAT 9:38	Nɛn bo, gbáan mɛn ukpɛdaan wɔ ń sɔn bitonsɔnb bɛ ń tì taan uʼjier.»
23491	MAT 10:5	*Yesu sɔn' uʼtondb piik nin bile nnɔ, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «La jo mɛn bà ŋa yé Sufmbɛ ya du ni. Niʼtaal la tɛ Samari ya tinfɛnm ya du uba mɔnɔn ni.
23497	MAT 10:11	«Ni tì baa' udu wà ni la, ní nuun unimɔ̀n wà li teke nɛ uʼden, kí li te nɛn saan kí tì baa' uyo wà ni li siere udu nnɔ ni.
23498	MAT 10:12	Ni kɔn' iden yà ni la, ní fuonde iden nnɔ ya nib kí ye: ‹Li te mɛn uyɛnduɔn ni.›
23501	MAT 10:15	N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, binib nnɔ ya tudɛre li cɛn Sodɔm nin Gomɔr ya du ya nib yu.»
23502	MAT 10:16	«N sɔnh nɛ ma nɔ, ni li te tɛn ipe nɛ te ikɛ̀r ya siik ni. Nɛn bo, ní li ceke tɛn iwɛ, kí li te suoo tɛn inɛnjel.
23507	MAT 10:21	«U ya yo nɛ unil li kuɔre uʼninjɛ, bɛ ń ku wɔ. Baa mɔ li kuɔre uʼbuk, bɛ ń ku kɛ̀. Mubumu mɔ li fii kí sere muʼnaambɛ nin muʼbaambɛ bo, kí cère bɛ ń ku bɛ.
23510	MAT 10:24	«Wà bɛngeh ŋa ń cɛn wà wɔknh wɔ. Utonsɔnl mɔ ŋa ń cɛn uʼcɛnbaa.
23511	MAT 10:25	Nì kpɛ wà bɛngeh ń li te tɛn wà wɔknh wɔ nɛ, utonsɔnl mɔ ń li te tɛn uʼcɛnbaa. Bi yin' ududaan isɛnpol ya ciɛn Bɛlsebul la, ba ń yin uʼden yaab mɔ nà cɛn' nnɔ-ɔɔ?»
23512	MAT 10:26	«Nɛn bo, la fɛnge mɛn nib. Niba ŋa te ki buɔ ŋɔ ba lá li ñɛn nɛ̀ upaan bo. Tigbɛr tuba mɔ ŋa te kí juore kí li buɔ ŋɔ ba lá li bɛnde tù.
23517	MAT 10:31	Nɛn bo, la fɛnge mɛn. Ni cɛn' inuɔn ligol.»
23518	MAT 10:32	«Wà kɛ lienh binib ya nun bó ki teh u yé nʼyɔ la, nʼmɔ li len nʼBaa wà te paaki bó ya nun bó kí ye udaan mɔ yé nʼyɔ nɛ.
23519	MAT 10:33	Ama wà kɛ lienh binib ya nun bó ki teh wa yé nʼyɔ la, nʼmɔ li len nʼBaa wà te paaki bó ya nun bó kí ye udaan mɔ ŋa yé nʼyɔ.»
23520	MAT 10:34	«Ni la li maaleh ki teh n tuke' uñɔkpaan nɛ ki baa' uŋɛndun wuu ni. N tuke' lituɔl nɛ ki baa'.
23523	MAT 10:37	«Wà kɛ yíe uʼnaa bii uʼbaa ki cɛn' min la, wa kpɛ wɔ ń li yé nʼyɔ. Unil wà kɛ mɔ yíe uʼbisɛ bii uʼbijɛ ki cɛn' min la, uʼmɔ ŋa kpɛ wɔ ń li yé nʼyɔ.
23525	MAT 10:39	«Wà nuunh wɔ ń fie uʼmiɛl la, wɔn nɛ li kpo kí juore fɛnm. Wà li tuo kí kpo min bo nnɔ, wɔn nɛ li lɛ limiɛl.»
23526	MAT 10:40	«Unil teke' nɛ la, u teke' min nɛ. Unil teke' nni la, u teke' wà sɔn' nni ní nnɔ nɛ.
23528	MAT 10:42	N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, wà kɛ de' ibaan yiɛ nɔ ya uba kiñunyibuok baba mɔnɔn, ki ye u yé nʼpanpaankɛ ma nnɔ nɛ cère' u de' wɔ la, wà ń lúo uʼsuul fiebu.»
23532	MAT 11:4	Bi tì niire' Yesu, nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Liɛbe mɛn kí tì tɔke San ni cii' nà nin ni laa' nà:
23534	MAT 11:6	Wà ŋa tùre' Uwien ya sɛn min bo la, Uwien ya mɔnm te uʼbo.»
23535	MAT 11:7	San ya panpaankaab liɛbeh uyo wà nnɔ, nɛ *Yesu cin' ki tɔkeh linigol San ya gbɛr ki teh: «Ni là jon' kupenpelku ni ní tì liike ba? Ni là jon' ní tì liike limuɔnl là mitafaam jèngeh lɛ̀ nɛ-ɛɛ?
23538	MAT 11:10	Kimɛ wɔn San bo nɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Liike, n li sɔn nʼtond wɔ ń liere ŋɛ, kí lá tùɔre aʼsɛn.›
23544	MAT 11:16	«N li taa ba kí nɛnge fɛnfɛnnɔ ya nib-i? Bi naan tɛn mubumu nɛ kɛ kidaak ni ki jeleh, ki tɔkeh muʼtɔmu
23545	MAT 11:17	ki teh: ‹Ti piebe' nɛ liwol, nɛ na ŋɔn' ciɛk. Ti gɛn' ikuyuon, nɛ na kpiɛnde'.›
23546	MAT 11:18	«Kimɛ San baa' ki kùɔ tijier tubambɛ, ki lùoh buñɔbu, ka ñuh daam, nɛ bi ye usɛnpol nɛ ŋaake wɔ.
23547	MAT 11:19	*Unil ya Bijɛ baa' ki jinh ki ñuh, nɛ bi ye: ‹Liike mɛn ujɛ wuɔ yé ufɔnfuɔb nɛ, ki yé udɛyibl, ki jɔreh nin bilɛnpotekb nin bibiɛrdɛnb.› Tɔ, Uwien ya tùon nɛ wɔngeh uʼyɛnfuom mɔn ki kpɛ ma bo.»
23549	MAT 11:21	U len' ki ye: «Korasinn yaabɛ, nì bre niʼbo. Bɛtsayida yaabɛ, nì bre niʼmɔ bo. Kimɛ ni laa' miyɔkm ya bont tà niʼbùol nɔ, Tir nin Sidɔn yaab mɔ bi là laa' tù la, bi bi tien' tɛn bi kɛ mikuum nɛ, ki pùnpùkn' mifɛntɛm, ŋɔ kí wuɔn kí ye bi lèbre' biʼtetem nì wuɔke'.
23552	MAT 11:24	N tɔkeh nɛ nɛ, lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, ni ya tudɛre li cɛn Sodɔm yaab yu.»
23553	MAT 11:25	U ya yo nɛ *Yesu len' ki ye: «Baa, sin kutaaku nin kitink ya Yonbdaan, a bɔle' tibont tà biyɛnfodɛnb nin bibɛnbɛnb nnɔ, a taa' tù ki wuɔn' biwaab nɛ. Nɛn bo nɛ n pɛ̀keh ŋɛ.
23555	MAT 11:27	«Tɔ, nʼBaa nɛ taa' tibont kɛ ki ŋukn' nni. NʼBaa ŋa ñí la, uba ŋa bɛn min uʼBijɛ yé udaan wà. Min uʼBijɛ ŋa ñí la, uba mɔ ŋa bɛn nʼBaa yé udaan wà. Binib bà n yíe ki taa' nʼBaa ki wuɔn' bɛ nnɔ mɔ bɛn u yé udaan wà.
23556	MAT 11:28	«Ninbi bà kɛ tuke ituk ì kpiɛke ki jii' nnɔ, dɛn mɛn nʼsaan, n li de nɛ lifuorl.
23558	MAT 11:30	kimɛ nʼnajɛdɛbiku ya bukm ŋa faa. Nʼtukl mɔ ŋa kpiɛke.»
23560	MAT 12:2	*Farisiɛnmbɛ laa' bi teh nnɔ ma nnɔ, nɛ bi tɔke' *Yesu ki ye: «Liike aʼpanpaankaab teh yiko ye bi la teh nà *Saba ya daali ma.»
23561	MAT 12:3	Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Na kaan' *Uwien ya gbɔnku ni *Dafid là tien' ma bo nɛ-ɛɛ? Mikònm là cuo' wɔn nin uʼnib,
23565	MAT 12:7	Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Uwien ŋa yíe bɛ ń li teh tuɔrɛ ki dienh wɔ ama u yíe bɛ ń li muɔh tɔb micɛcɛkm nɛ.› Ni bi bɛn iñɔbon nnɔ ya tingi la, na bi li biindeh binib bà ŋa ŋmɔbe biil nɔ.
23566	MAT 12:8	Tɔ, *Unil ya Bijɛ nɛ ŋmɔbe usɛn wɔ ń wuɔn bi li tien nà *Saba ya daali.»
23568	MAT 12:10	Ujɛ uba mɔ te len uʼnuɔ uba faan'. Nɛ bi niire' Yesu ki ye: «Unil ŋmɔbe usɛn wɔ ń buu uwiɛn Saba ya daali-ii?» Kimɛ bi là nuunh bi li dule nà bo kí biin wɔ nɛ.
23569	MAT 12:11	Nɛ u ye: «Niʼni ŋmɛ nɛ ŋmɔbe upebaab, nɛ upe nnɔ lu' kubùoku ni *Saba ya daali la, wa ń ñɛn wɔ?
23570	MAT 12:12	Unil ŋa cɛn' upe-ee? Nɛn nɛ wuɔn' ki ye tiʼyiko ye unil ŋmɔbe usɛn wɔ ń tien nà mɔn *Saba ya daali.»
23571	MAT 12:13	Nɛ ki tɔke' ujɛ wà ya nuɔ faan' nnɔ ki ye: «Tɛnde aʼnuɔ.» U tɛnde' uʼnuɔ nɛ u jire' uʼciɛm tɛn uʼtɔ.
23576	MAT 12:18	«Nʼtonsɔnl sɔ nɔ, N yíe wɔ, Nʼyɛnm sɔnge uʼbo, nɛ n gɛ̀nde' wɔ. N li jiin nʼFuoñaanm uʼbo, ŋɔ wɔ ń li tɔkeh inibol kɛ n li bu binib tibuur ma bo.
23579	MAT 12:21	«Wɔn bo nɛ inibol kɛ li ŋmɔbe lidɛndɛnl.»
23581	MAT 12:23	Nì cuo' linigol nnɔ kɛ miyɔkm, nɛ bi lienh ki teh: «Ujɛ wuɔ ŋa lii yé *Dafid ya yaabil-ii?»
23583	MAT 12:25	*Yesu bɛn biʼyɛnmaale ma nnɔ, nɛ ki tɔke' bɛ ki ye: «Libɛl là kɛ ya nib bore' tɔb ki kɔnh biʼŋmiɛl ni la, libɛl nnɔ li juore fɛnm nɛ. Udu uba ya nib bii iden iba ya nib mɔ bore' tɔb, ki kɔnh biʼŋmiɛl ni la, udu nnɔ bii iden nnɔ mɔ li juore fɛnm nɛ.
23588	MAT 12:30	«Wà kɛ ŋa se nʼciɛk bó la, u nɛn nni nɛ. Wà kɛ ŋa taakeh ki toreh nni la, u kpiɛndeh nɛ.
23590	MAT 12:32	Unil len' *Unil ya Bijɛ bo fɛnfɛnm la, Uwien li fère wɔ. Ama unil len' *Mifuoñanm mɛn bo fɛnfɛnm la, Uwien ŋa ń fère wɔ kitink kiɛ bo, ka ń fère wɔ paaki bó mɔ.»
23591	MAT 12:33	«Ní li bɛn kí ye busubu mɔn la, buʼbii mɔ li mɔn nɛ. Bù bre la, buʼbii mɔ li bre nɛ. Busubu ya bii nɛ li cère bɛ ń bɛnde bù yé busubu bùa ya bol.
23594	MAT 12:36	«N tɔkeh nɛ nɛ, lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, nɛn daali nɛ u li niire bɛ bi là len' ñɔbonfɛnfɛnm wà kɛ nnɔ ya gbɛr.
23595	MAT 12:37	Aʼlenm bo, nɛ Uwien li bù ŋɛ ugbɛmɔ̀ndaan bii u li biin ŋɛ.»
23596	MAT 12:38	U ya yo nɛ *Yiko ya wɔnwɔknb biba nin *Farisiɛnmbɛ biba tɔke' *Yesu ki ye: «Cɛnbaa, ti yíe á tien miyɔkm ya bonn niba nɛ tí lɛ.»
23597	MAT 12:39	Nɛ u tɔke' bɛ ki ye: «Ninbi fɛnfɛnnɔ ya nibɛ, ni yé binibiɛrb nɛ, ka cuube Uwien saan, nɛ ki nuunh ní lɛ miyɔkm ya bonn. *Uwien ya ñɔbonsɔknl *Sonas ya yɔkm ya bonn baba ŋa ñí la, na ji li lɛ yɔkm ya bontɔnn niba.
23600	MAT 12:42	Uwien li bu binib tibuur lidaali là nnɔ, *Seba ya piibɛr li fii kí biin fɛnfɛnnɔ ya nib, kimɛ u là ñɛn' ní fɔnfɔkm nɛ wɔ ń lá cenge Salomɔn ya yɛnfogbɛr. Ama unil te niɛ saan nɔ ki cɛn' Salomɔn.»
23601	MAT 12:43	«Usɛnpol siere' unil saan la, u cuonh ki lindeh kupenpelku ni nɛ, ki nuunh u li kɛ̀le nà saan kí fuore. U tì luo' la,
23603	MAT 12:45	Nɛn saan nɛ u li jo kí tì taa ní isɛnpol ilole yà bre ki cɛn' wɔn, iʼkɛ ń lá li ŋaake unil nnɔ bo, kí cère wɔ ń juore fɛnm kí cɛn u là te mikpiɛkm ma bo. Nì li te nnɔ nɛ fɛnfɛnnɔ ya nibiɛrb mɔ bo.»
23605	MAT 12:47	[Nɛ linigol nnɔ ni uba tɔke' wɔ ki ye: «Aʼnaa nin aʼninjiɛb se saali ki nuunh bɛ ń tɔke ŋɛ tigbɛr.»]
23606	MAT 12:48	Nɛ *Yesu jiin' wɔ ki ye: «Ŋmɛ yé nʼnaa? Bi lɛ yé nʼninjiɛb-i?»
23607	MAT 12:49	Nɛ ki tɛnde' uʼnuɔ ki wuɔn' uʼpanpaankaab ki ye: «Liike mɛn, nʼnaa nin nʼninjiɛb sɔ.
23608	MAT 12:50	Unil wà kɛ teh nʼBaa wà te paaki bó yíe ma la, wɔn nɛ yé nʼninjɛ, ki yé nʼninsɛ, ki yé nʼnaa.»
23611	MAT 13:3	Nɛ u tɔkeh bɛ tibont tù yɛbe mikpɛnjɛnm ni. U tɔkeh bɛ ki teh: «Ukpaal uba nɛ là jon' wɔ ń tì plè tibonbuor ya bim.
23617	MAT 13:9	«Wà ŋmɔbe litubl la, wɔ ń cii.»
23618	MAT 13:10	Nɛ uʼpanpaankaab baa' ki lá niire' wɔ ki ye: «Bɛ tien' a pɔh bɛ mikpɛnjɛnm-i?»
23619	MAT 13:11	Nɛ u jiin' bɛ ki ye: «Uwien cère' ninbi nɛ bɛnde' uʼbɛl ya gbɛbɔlkaar, ama wa cère' bɛn bɛnde'.
23622	MAT 13:14	Bi te nnɔ ŋɔ *Uwien ya ñɔbonsɔknl Esayi là len' nà nnɔ nɛ̀ ń tien nɛ. U là ye: ‹Ni li ciih ka bɛndeh niʼtingi, kí li likeh ka lɛnh.
23623	MAT 13:15	Kimɛ udu wuu ya nib ya yul faa nɛ. Bi kpɛ biʼtub nɛ, ki ŋuun', ka yíe biʼnun ń lɛ, ka yíe biʼtub ń cii, ka yíe bɛ ń bɛnde niʼtingi biʼyɛnm ni, ka yíe bɛ ń lèbre biʼtetem, ŋɔ ń buu bɛ.› »
23624	MAT 13:16	«Ninbi wɔn, Uwien ya mɔnm te niʼbo, kimɛ niʼnun lɛnh, niʼtub mɔ ciih.
23625	MAT 13:17	N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, *Uwien ya ñɔbonsɔknb nin bigbɛmɔ̀ndɛnb ligol là yíe bɛ ń lɛ ni lɛnh nà nɔ, nɛ ka laa' nɛ̀, ki yíe bɛ ń cii ni ciih nà nɔ, nɛ ka cii' nɛ̀.»
23626	MAT 13:18	«Ninbi, cenge mɛn wà plè' tibonbuor ya bim ya kpɛnjɛnm ya tingi.
23631	MAT 13:23	Mibim mà lu' kitinmɔnmɔnk bo nnɔ mɔ yé unil wà ciih tigbɛr nnɔ, ki bɛndeh tuʼtingi ki te tɛn mibim mà lùonh nɛ. Miba lùonh kokobk, mitɔm piluoluob, mitɔm mɔ pitata.»
23632	MAT 13:24	*Yesu tí pɔn' linigol nnɔ mikpɛnjɛntɔm ki ye: «Uwien ya bɛl naan ukpaal wà plè' ifi uʼkpàabu ni nɛ.