23214	MAT 1:1	*Yesu Kristo ya yaajɛb ya yel ya gbɔnku sɔ nɔ. U là yé *Dafid ya yaabil nɛ, nɛ Dafid mɔ yé *Abraham ya yaabil.
23229	MAT 1:16	*Sakɔb mɔ maa' *Yosɛf, wà yé Mari ya cɛ nnɔ. Mari mɔ maa' *Yesu wà bi yih wɔ *Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo nnɔ.
23230	MAT 1:17	Kí ñɛ *Abraham kí li ŋmɔŋmɔbe kí tì baa *Dafid, bi là te yaajɛb piik nin binan nɛ. Kí ñɛ *Dafid kí li ŋmɔŋmɔbe kí tì baa uyo wà Israyɛl yaab ya nɛnnɛndb là cuo' bɛ ki jon' Babilonn nnɔ, biʼmɔ là te yaajɛb piik nin binan nɛ. Uyo wà biʼnɛnnɛndb là cuo' bɛ ki jon' Babilonn nnɔ kí li ŋmɔŋmɔbe kí tì baa *Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo ya yo, biʼmɔ là te yaajɛb piik nin binan nɛ.
23232	MAT 1:19	Uʼcɛ *Yosɛf yé ugbɛmɔ̀ndaan ma nnɔ, nɛ kí yíe wɔ ń bɔle kí ŋɔre wɔ ŋɔ tigbɛr nnɔ la ñɛ saali.
23233	MAT 1:20	U maaleh nnɔ ma nnɔ, nɛ ki laa' Yonbdaan ya tond uba tidɛknt ni. Utond nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «*Yosɛf, *Dafid ya yaabile, la fɛnge kí ye ŋa ń taa aʼpo Mari kí baa aʼden, kimɛ *Mifuoñaanm nɛ cère' u punbe'.
23236	MAT 1:23	«Ujɛfaan wà ŋa bɛn jɛ li punbe kí maa kibujɛbuk. Bi li yin kɛ̀ Emaniɛl.» Niʼtingi si: « ‹Uwien te nin tɛ.› »
23241	MAT 2:3	Ubɛr Herod nin Yerusalɛm ya nib kɛ cii' tigbɛr nnɔ ma nnɔ, nɛ tù bɛke' bɛ cɛɛn.
23242	MAT 2:4	Nɛ u yin' *Sufmbɛ nin *bitɔtuɔrciɛnb nin *Yiko ya wɔnwɔknb kɛ, ki niire' bɛ ki ye bi li maa Uwien ya Nigɛndkɛ Kristo lɛ saan-i?
23246	MAT 2:8	nɛ ki sɔn' bɛ Bɛtelɛm bó ki ye: «Li joh mɛn kí tì nuun kí bɛnde kibuk nnɔ ya gbɛr mɔnmɔnm. Ni laa' kɛ̀ la, ní liɛbe ní kí lá tɔke nni, nʼmɔ ń jo kí tì puke kɛ̀.»
23247	MAT 2:9	U len' ki gben', nɛ bi siere' ki bure'. Bi joh ma nnɔ nɛ ki laa' liŋmaabil là bi là laa' lɛ̀ lɛnpuoli bó nnɔ, le bɛ usɛn ki tì baa' kibuk nnɔ te nà saan nnɔ, nɛ ki sere' niʼsaan paaki.
23248	MAT 2:10	Bi laa' lɛ̀ nnɔ ma nnɔ, nɛ biʼyɛnm sɔnge' ki tì kɛnde'.
23249	MAT 2:11	Bi kɔn' iden nnɔ, nɛ ki laa' kibuk nnɔ nin kiʼnaa Mari. Bi gbaan', ki puke' kibuk nnɔ, ki ñɛn' biʼkɔl ni tibonmɔnmɔnt ki de' kɛ̀. Bi de' kɛ̀ miñɔ̀km nin liŋubl liba bi yih lɛ̀ ansan nin mikpɔm miba bi yih mɛ̀ miir.
23251	MAT 2:13	Bi kun' ma nnɔ nɛ *Yosɛf laa' Yonbdaan ya tond uba tidɛknt ni. Nɛ utond nnɔ tɔke' wɔ ki ye: «Fii kí taa kibuk kiɛ nɔ nin kiʼnaa kí sɛn kí jo *Esipt bó, kí tì ń li te niʼbó, kí li gu lidaali là n li tɔke ŋɛ kí ye á liɛbe ní, kimɛ ubɛr Herod li nuun kibuk nnɔ wɔ ń ku kɛ̀.»
23254	MAT 2:16	Tɔ, Herod bɛnde' ki ye bibɛnbɛnb nnɔ lɛre' wɔ ma nnɔ, nɛ uʼbenku ni ben' ki gbien', nɛ u cère' uʼsojambɛ ku' Bɛtelɛm ya du nin uʼdugbaan kɛ ya bujɛbumu mùa kɛ ŋmɔbe ibin ile nin mùa ŋa laan baa' ibin ile nnɔ. U là niire' bibɛnbɛnb nnɔ bi cinbe ki laa' liŋmaabil nnɔ uyo wà. Nɛn nɛ cère' u jiɛ' ki kpaan' ibin ile.
23256	MAT 2:18	«Bi cii' imuɔ bó Lama ya du ni, udaan uba muɔh ikumuɔ, ki kpìɛndeh ki gbiekeh. Lasɛl nɛ muɔh uʼbumu bo, uba ŋa ń fre kí suon wɔ, kimɛ uʼbumu ŋa ji te.»
23260	MAT 2:22	*Yosɛf cii' ubɛr Herod ya bijɛ Akelayus teke' uʼbaa ya bɛl Sude ya tinfɛnm ni. Nɛn bo nɛ u fɛnge', ka yíe wɔ ń baa niʼbó, nɛ Uwien wuɔn' wɔ tidɛknt ni nɛ u bure' Galile ya tinfɛnm bó.
23264	MAT 3:3	*Uwien ya ñɔbonsɔknl Esayi là len' San ya gbɛr ki ye: «Udaan uba te kupenpelku ni ki wuureh ki teh: ‹Tùɔre mɛn Yonbdaan ya sɛn, kí cubn uʼsɛngbɛmu kí de wɔ.› »
23265	MAT 3:4	San là guo liliɛrl là nnɔ, bi taa' ñɔkma ya kobr nɛ ki lon' lɛ̀. U là gbin kugbɔnku ya ningbɛnl nɛ uʼciɛk ni. Uʼjier là si inacu nin tisiir nɛ.
23269	MAT 3:8	Li sɔnh mɛn itùon yà wɔngeh ki teh ni mɔnbe ki lèbre' niʼtetem,
23271	MAT 3:10	Uwien bonde' liyɛl ŋɔ wɔ ń kpìkre isiin. Isiin yà kɛ ŋa lùonh biimɔnmɔn la, u li gɛ yì kí wiɛ umu ni nɛ.
23272	MAT 3:11	Min taah miñunm nɛ ki siih nɛ Uwien ya ñunm, ki wɔngeh ki teh ni lèbre' niʼtetem. Ama wà li paan nʼpuoli bó ní nnɔ ŋmɔbe mituɔm ki cɛn' nni. Ma kpɛ ń cɛkre uʼtacaan. Wɔn nɛ lá li cère *Mifuoñaanm nin umu ń jiire ní niʼbo.
23278	MAT 3:17	Nɛ uniɛke uba ñɛn' paaki bó ní ki ye: «Nʼbijɛ sɔ, n yíe wɔ, nɛ nʼyɛnm sɔnge uʼbo.»
23282	MAT 4:4	Nɛ *Yesu jiin' wɔ ki ye: «Nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Nil ŋa li fuobe jier baba bo; u li fuobe iñɔbon yà kɛ ñɛh Uwien ya ñɔbu ni nnɔ mɔ bo nɛ.› »
23284	MAT 4:6	nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «A yé *Uwien ya Bijɛ la, maabe kí ci tingi, kimɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹Sin bo, Uwien li cère uʼtondb ń guɔre ŋɛ, ŋɔ aʼtaal la mɛ tɛnl.› »
23285	MAT 4:7	Nɛ *Yesu ye: «Nì tí kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni mɔ ki ye: ‹Ŋa ń biike aʼYonbdaan Uwien.› »
23287	MAT 4:9	nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «A gbaan' nʼnintuɔli ki puke' nni la, n li taa nɛn kɛ kí de sin nɛ.»
23288	MAT 4:10	Nɛ *Yesu ye: «Sin, Satan, siere nʼsaan, kimɛ nì kɛle' *Uwien ya gbɔnku ni ki ye: ‹A li gbaan kí kpiɛke aʼYonbdaan Uwien nɛ, kí li pukeh wɔn baba.› »
23291	MAT 4:13	U bure' ki tì baa' Nasarɛt, ki gɛ̀bre' ki tì te Kapɛrnawum ya du ni. Udu nnɔ te miñunciɛnm saan nɛ, Sabulɔn nin Nɛftali ya tinfɛnm ni.
23301	MAT 4:23	Nɛ *Yesu cuonh Galile ya tinfɛnm kɛ ni, ki kɔh Sufmbɛ ya táan ya dur ni, ki wɔknh binib Uwien ya gbɛr, ki kpaandeh Uwien ya bɛl ya gbɛmɔnmɔnt, nɛ ki buuh iwìɛn kɛ ya bol.
23302	MAT 4:24	Nɛ uʼyel kpienh Siri ya tinfɛnm kɛ ni. Bi tukeh binib bà bun iwìɛn kɛ ya bol ki bàareh uʼsaan nɛ u buuh biʼkɛ. Bɛn si: isɛnpol ŋaake bà nin bà luh libinbil nin bà ya gbɛnɛnt faan'.
23303	MAT 4:25	Nɛ inigociɛn ñɛn' ní Galile ya tinfɛnm ni nin mitinfɛnm mà bi yih mɛ̀ Idu Piik nnɔ ni nin Yerusalɛm ni nin Sude ya tinfɛnm ni nin Sudɛn ya kpenpuol bó, nɛ ki paan' uʼbo.
23304	MAT 5:1	*Yesu laa' inigol nnɔ ma nnɔ, nɛ ki don' ki tì kɛ̀le' lijuɔl liba bo. Uʼpanpaankaab taan' uʼsaan,
23307	MAT 5:4	Binib bà muɔh nnɔ, Uwien ya mɔnm te biʼbo, kimɛ Uwien li sɔnge biʼyɛnm.
23308	MAT 5:5	Binib bà jiindeh biʼba tingi nnɔ, Uwien ya mɔnm te biʼbo, kimɛ uŋɛndun wuu li yé bi ya faal nɛ.
23315	MAT 5:12	Li te mɛn uyɛnsɔnge ni, kí li poknh, kimɛ ni li lɛ lisuul là yɛbe paaki bó. Bi là jɛ̀nde' *Uwien ya ñɔbonsɔknb bà là te uyo bo nnɔ mɔ nnɔ nɛ.»
23316	MAT 5:13	«Ninbi nɛ yé uŋɛndun wuu ya yaam. Ama miyaam saa' ka ji ŋmɛ la, niba ŋa te kí ji ń fre kí ŋmaake mɛ̀. Ma ji yé bonn, bi li wule mɛ̀ nɛ, nɛ binib ń li taanh miʼbo ki gɛ̀breh.
23317	MAT 5:14	«Ninbi nɛ yé uŋɛndun wuu ya wenwenku. Udu wà te ligbɛngbɛnl bo ŋa ŋmɔbe bɔlm.
23320	MAT 5:17	«La maaleh mɛn ki teh n baa' ń lá gben *yiko nin Uwien ya ñɔbonsɔknb ya gbɛr nɛ. Ma baa' ń lá gben tù. N baa' ń lá tien tù cinbe ki ye ma bo nɛ.
23321	MAT 5:18	N tɔkeh nɛ imɔ̀n nɛ, yiko nnɔ uba kpein mɔnɔn ŋa ń juore fɛnm, uʼkɛ lì li tien nɛ. Kutaaku nin kitink li wuɔke kí kpaan ma kɛ la, yiko nnɔ ya gbɛyɔyɔl liba mɔnɔn ŋa ń juore fɛnm.
23327	MAT 5:24	taa aʼpum nnɔ kí ble liʼsaan, kí jo ní tì gben mɛ̀ kí yaan, kí liɛbe ní kí lá pu Uwien aʼpum nnɔ.
23329	MAT 5:26	N tɔkeh ŋɛ imɔ̀n nɛ, ŋa tì pɛ̀n' ki gben' tibuur ya like la, ŋa ń ñɛ len.»
23332	MAT 5:29	Nɛn bo, aʼnɔjienunbu nɛ cèreh a biih la, lìkre bù kí wiɛ kí jɛnde aʼba saan. Aʼgbɛnɛnt ya niba bó juore' fɛnm la, nì tu nin aʼgbɛnɛnt kɛ ń kɔ umu wà ŋa ń kpiin ni.
23333	MAT 5:30	Aʼnɔjie nɛ cèreh a biih la, cere wù kí wiɛ kí jɛnde aʼba saan. Aʼgbɛnɛnt ya niba bó juore' fɛnm la, nì tu nin aʼgbɛnɛnt kɛ ń kɔ umu wà ŋa ń kpiin ni.»
23334	MAT 5:31	«Bi tí là liɛbe' ki ye: ‹Unil wiɛ' uʼpo la, wɔ ń kɛle kugbɔnku kí de wɔ, kí wuɔn kí ye u wiɛ' wɔ nɛ.›
23342	MAT 5:39	Ama min tɔkeh nɛ ki teh unil tien' ŋɛ mibiɛrm la, la jiin wɔ biɛrm. Unil kpɔ̀be' aʼnɔjiekpiɛnku la, pekre aʼnɔgɛnkpiɛnku mɔ kí de wɔ.
23343	MAT 5:40	Unil taa' ŋɛ ki jon' tibuur wɔ ń tì fie aʼliɛrwawaal la, cɛ̀be wɔ aʼliɛrgbenku mɔ.
23351	MAT 5:48	Nɛn bo, ninbi li te mɛn mɔnmɔnm kí tì gben tɛn niʼBaa wà te paaki bó te ma bo.»
23354	MAT 6:3	A pun' ucɛcɛkdaan nibonn la, la cère aʼnɔgɛn ń li bɛn aʼnɔjie de' nà.
23358	MAT 6:7	«Ni kàareh la, ni la li kàareh ki ñɔbleh ki tɛkreh tɛn bà ŋa pɛ Uwien ya sɛn bo. Bi maaleh ki teh bi lienh ki gbiekeh nɛ la, Uwien li cenge biʼbó.
23361	MAT 6:10	Cère aʼbɛl ń baa ní, cère aʼyíem ń tien tingi ni tɛn paaki bó.
23364	MAT 6:13	La cère tí lu mibiikm ni. Ama fie tɛ usɛnpol ubiɛrɔ ya nuɔ ni. [Kimɛ sin nɛ si libɛl nin ufaa nin ukpiɛke uyo wà ŋa ŋmɔbe gbenm.]›
23370	MAT 6:19	«La li nuunh mɛn ní lɛ lifaal kí gbien uŋɛndun wuu ni. Kimɛ likuotuul nin uyonyon li saa lɛ̀. Nɛ Binasub mɔ li lɔnbe kí kɔ kí suu lɛ̀.
23373	MAT 6:22	«Bununbu yé tigbɛnɛnt ya frl nɛ. Aʼnun mɔn la, aʼgbɛnɛnt kɛ te kuwenwenku ni nɛ.
23374	MAT 6:23	Ama aʼnun ŋa mɔn la, aʼgbɛnɛnt kɛ te licinñunl ni nɛ. Aʼnun yà cèreh a te kuwenwenku ni nnɔ ŋa ji lɛnh la, a te licinñunl là ni nnɔ ji li te milɛ bo?»
23376	MAT 6:25	«Nɛn bo nɛ n tɔkeh nɛ ki teh ni la cère nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ ni li tien ma kí li fuobe bo, ki la li maaleh ki teh: ‹Ti li ji ba?› Ki la cère nɛ ń li wiɛbe nɛ niʼgbɛnɛnt bo, ki la li maaleh ki teh: ‹Ti li gole ba?› Limiɛl ŋa cɛn' tijier-ii? Tigbɛnɛnt mɔ ŋa cɛn' tiwɛngolkaar-ii?
23377	MAT 6:26	Liike mɛn inuɔn yà laanh paaki bó te ma bo. Ya koh, ka ceh ki cɔngeh bɔnbuɔn ni. Ama niʼBaa wà te paaki bó nɛ jindeh yì. Na nín cɛn' yì pelpel-ii?
23379	MAT 6:28	«Bɛ bo nɛ ni cèreh nì wiɛbe nɛ tiwɛngolkaar bo? Maale mɛn kí liike kumuɔku ni ya sir puh ma bo, ta sɔnh tuonl, ka loh kpɛlcɛr.
23380	MAT 6:29	Ama n tɔkeh nɛ nɛ, ubɛr Salomɔn nin uʼfàaciɛnl kɛ, wa là gole' kpɛlcɛr tù mɔn ki baa' mipuum nnɔ ya miba mɔnɔn.
23382	MAT 6:31	Nɛn bo, ni la cère nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ, ki la li maaleh ki teh: ‹Ti li ji ba? Ti li ñu ba? Ti li gole ba?›
23385	MAT 6:34	Nɛn bo, la cère mɛn nɛ̀ ń li wiɛbe nɛ wenli wà we ní nɔ bo. Wenli nɛ ni li wun maale wenli ya gbɛr bo. Lidaali là kɛ nin liʼjɛnd nɛ.»
23391	MAT 7:6	«La taah mɛn tibont tà yé Uwien yaar ki dienh isɛngbɛle, ŋɔ ì la lá liɛbe kí kɛ̀kɛ̀re nɛ. La taah mɛn niʼlaan ki dienh fangambɛ, ŋɔ bi la tɛtɛ iʼbo.»
23392	MAT 7:7	«Li miɛh mɛn, bi li pu nɛ; li nuunh mɛn, ni li lɛ; li ñih mɛn kunagɛnku, bi li pìire.
23393	MAT 7:8	Kimɛ wà kɛ miɛh la, bi punh wɔ nɛ. Wà kɛ nuunh la, u lɛnh nɛ. Wà kɛ mɔ ñih kunagɛnku la, bi pìireh nɛ.
23397	MAT 7:12	«Nɛn bo, ni yíe binib ń li teh nɛ nà kɛ nnɔ, niʼmɔ ń li teh bɛ nɛn. *Yiko ya gbɔnku nin Uwien ya ñɔbonsɔknb wɔknh nà kɛ nnɔ ya tingi nínɔ.»
23404	MAT 7:19	Busubu bùa kɛ ŋa lùonh ibii yà mɔn la, bi li gɛ bù kí wiɛ umu ni nɛ.
23407	MAT 7:22	Lidaali là Uwien li bu binib tibuur nnɔ, binib bà yɛbe li tɔke nni kí ye: ‹Yonbdaan, Yonbdaan, a ya yel bo ŋa ñí nɛ ti sɔkn' Uwien ya gbɛr, ki ŋɔre' isɛnpol binib saan, ki tien' miyɔkm ya bont-ii?›
23409	MAT 7:24	«Tɔ, wà kɛ ciih nʼgbɛr tuu nɔ, ki teh tù ye ma la, u naan ujɛ wà ŋmɔbe miyɛnfuom, ki mɛn' uʼduku kutɛntiɛku bo nɛ.
23411	MAT 7:26	«Ama wà kɛ ciih nʼgbɛr tuu nɔ, ka teh tù ye ma la, u naan ujɛjɔr wà mɛn' uʼduku litɛngbil bo nɛ.
23413	MAT 7:28	*Yesu wɔkn' ki tì gben', nɛ u wɔkn' linigol nnɔ iñɔbon yà nnɔ cuo' bɛ miyɔkm cɛɛn.
23415	MAT 8:1	*Yesu jiinh lijuɔl bo, nɛ linigociɛnl pɛ uʼbo.
23416	MAT 8:2	Tɔ, ujend uba baa' ki lá gbaan' uʼnintuɔli, nɛ ki tɔke' wɔ ki ye: «Yonbdaan, a yíe la, a li fre kí cère ń lùore.»
23419	MAT 8:5	*Yesu cuonh ki tì kɔh Kapɛrnawum ya du ni uyo wà nnɔ, nɛ sojambɛ kobk ya ciɛn uba baa' uʼsaan ki gbáan' wɔ ki ye:
23426	MAT 8:12	Ama bi li ñɛn bà bi li si *Uwien ya bɛl nnɔ kí wiɛ saali licinñunl ni. Nɛn saan nɛ bi li te ki muɔh, ki ŋmɔnh iñɔgbɛn.»
23428	MAT 8:14	*Yesu jon' Piɛr den, nɛ ki laa' Piɛr ya cɔbnaa dɔ ki bun, uʼgbɛnɛnt ton.
23429	MAT 8:15	*Yesu mɛ' uʼnuɔ, nɛ uʼgbɛnɛnt sɔnge'. Nɛn saan nɛ u fii' ki cɛ̀nde' wɔ.
23430	MAT 8:16	Niʼdaali ya tajuɔku, nɛ bi tuke' binib ligol ki baa' Yesu saan isɛnpol ŋaake bɛ. *Yesu ŋɔre' isɛnpol nnɔ nin uʼñɔmaam, nɛ ki cère' bà kɛ bun nnɔ faake'.
23432	MAT 8:18	Tɔ, *Yesu laa' linigol guɔn' wɔ, nɛ u tɔke' uʼpanpaankaab ki ye: «Cère mɛn tí puore kí jo miñunciɛnm ya gbaatɔl bó.»