3	GEN 1:3	Wanjh God yimeng, “Mah, kumwolkayinda.” Wanjh kumwolkayindanj.
6	GEN 1:6	God yimeng, “Mah, kunngol kumray kakurrmerren kubulkayh kore kaboyo, ba kabebbehbolarlmang.”
9	GEN 1:9	Wanjh God yimeng, “Mah, kukku manbu kaboyo kanjdjikah kore kunngol, wanjh bomornnamiyinda kukudji ba kamrorrebebme.” Wanjh kundjalmekbe yimerranj.
11	GEN 1:11	Wanjh God yimeng, “Mah, ngalengman kunrorre bebkemen mankolhdebubuyika, ngalengman manbu kakarrme manmim, dja ngalengman kundulk, kakarrme manbarnem manmim dorrengh, manbebbehbubuyika.” Wanjh kundjalmekbe yimerranj.
14	GEN 1:14	God yimeng, “Mah, manbu kabirriwolkan birrimbebmerrimen kore kungolbeh ngarre kaddum, ba kabirrilarlmang barnangarra dja kumunun, kabirribukkarren munguyh munguyh ngarre kurrung dja kudjewk, dja mak ngarre kunbarnangarrabubuyika dja mandjewkbubuyika.
15	GEN 1:15	Bedda kaluk birriwolka kungol ngarre kaddum ba kabirribolkwolkan kanjdji kurorre.” Wanjh kundjalmekbe yimerranj.
20	GEN 1:20	Wanjh God yimeng, “Mah, nawu kukbubuyika kamimbi wernhmerrimen kore kukku rowk, dja mak nawern nawu welyi birriray kaddumkah kurorre kore kungol ngarre kaddum.”
22	GEN 1:22	Wanjh God benmarneyimeng kunmak kunwok, yimeng, “Ngurrima nawern yaw, ngurrimirndewernworrimen, barlmirrangimen kore kukku manbowarlahbubuyika, dja mak nawu ngurriwelyi, ngurrimirndewernworrimen kore kurorre.”
24	GEN 1:24	Wanjh God yimeng, “Mah, kunrorre ngalkemen bebbehkukbubuyika nawu kamimbi, mayh nadjalwern, nawu kelebuk, dja nawu kawake, dja nawu kele, birribebbehkukbubuyika.” Wanjh kundjalmekbe yimerranj.
26	GEN 1:26	Wanjh God yimeng, “Kab ngarrbenmarnbu bininj, yiman ngad rerrih karrirohrok dja kabirrimarnewohrnan djenj nawu kare kukukku, mak nawern nawu welyi nawu kare kuwonge, dja mak mayh kelebuk, dja kurorre rowk, dja mak mayh rowk nawu kawake kurorre.”
28	GEN 1:28	Kaluk benmarneyimeng kunmak kunwok, dja yimeng, “Ngurrima nawern wurdyaw, bininj ngurrimirndewernworrimen, ngurribarlmirrangimen kurorre dja ngurribolkkarrmen. Dja mak ngurrimarnewohrna djenj nawu kare kukukku, mak nawern welyi nawu kare kuwonge, dja mayh rowk nawu kamimbi nawu kahre kurorre.”
29	GEN 1:29	Wanjh God yimeng, “Ngurrina, ngaye ngokko ngakurrmeng ngudberre bininj mankolhdebubuyika rowk kakarrme manmim, manbu karri kurorre kubolkbubuyika rowk, dja mandulkbubuyika rowk kakarrme manbarnem manmim dorrengh, manmekbe rowk wanjh manme ngudberre ngurringun.
30	GEN 1:30	Dja nawu mayh rowk nawu kele, dja mak nadjalwern rowk nawu welyi nawu kare kuwonge, dja mak mayh rowk nawu kawake kurorre, mayh nawarlahkenh rowk nawu kakarrme kunngolek bu kamimbi, bedda wanjh ngabenmarnekurrmeng kabirringun manbu kundalk manbu mandalkkuk, dja manbu kundulk kakarrme manworrkuk.” Wanjh kundjalmekbe yimerranj.
47	GEN 2:16	Wanjh Yawey nawu God biwokrayekwong nahni bininj, yimeng, “Ngudda kamak yingun mandjalwern manbubuyika manbarnem kore maninjmanu kundulk rowk kondah kore manme kahdudjindi.
48	GEN 2:17	Mandjalkudji manbu kundulk, manbu kahwon kunmayali kore kunmak dja kunwarre, yuwn yingun manmekbe manme. Bu yingun maninjmanu manbarnem, wanjh bonj, yidjalmalngdowen kundjalmekbe kunbarnangarra rerrih.”
49	GEN 2:18	Wanjh Yawey nawu God yimeng, “Minj kunmak bu nahni bininj kahdjalni nadjalkudji. Ngaye ngamarnbun nawu kabibidyikarrme nawu kamak kabenedjarrkni.”
54	GEN 2:23	Wanjh bininj welengyimeng, “Kalukburrk bebmeng nawu kunmurrng wam kore ngayebeh, dja kunburrk bu ngayebeh kunburrk. Ngahli wanjh kangeyyo ngalbininjkobeng, dja ngaleng kunu kumkukmarnbuyindanj bininjbeh.”
57	GEN 3:1	Kaluk nawu nayin namekbe wanjh djalwernhkurrehkurreni dja mak bendjalwernhyurrhkeyi rowk mayhbubuyika rowk nawu kelekeleh kore Yawey nawu God marnbom. Wanjh namekbe nawu nayin balwokdanj bidjawam daluk, yimeng, “Yiddok woybukkih duninjh God yimeng, ‘Yuwn bu ngunengun manbu manbarnem kore kahdulkdingihdi kondah kore manme kahdudjindi’?”
58	GEN 3:2	Ngalbu daluk yimeng, “Nganengun rowk manme manbu mandulkbubuyika manbu kondah kahdudjindi, dja God kanbenemarneyimeng, ‘Mandjalkudji manbu kubulkayh kahdulkdi, manmekbe manme yuwn ngunengun, yuwn bu mak ngunekarrme, marndi ngunebaldjaldowen.’”
60	GEN 3:4	Wanjh nayin kumyimeng, “Aba. Minj woybukkih ngunedowen! God kaburrbun bu kundjalmekbe kunbarnangarra bu ngunengun wanjh ngunemayalidangen, nguneyimerran yiman nungka rerrih, nguneburrbun bu kore kunmakkenh dja kunwarrekenh.”
62	GEN 3:6	Wanjh ngalbu daluk dulknang, nang mandulkmakkaykenh dja nang manbarnemmak, dja ngalengman kanjdjiwi wurrmey, yimeng, “Ngadjalmang ngangun ba ngamayalidangen.” Wanjh mey manmekbe manme, nguneng, wanjh bibalmarnekang nabininjkobeng nawu benedjarrkni, nunganwali balnguneng.
65	GEN 3:9	Wanjh Yawey nawu God bikayhmeng namekbe bininj, yimeng, “Ngudda baleh?”
66	GEN 3:10	Nungka biwokmey, yimeng, “Ngaye bekkang kondah kore manme kahdudjindi dja ngakeleminj, marnewarlkkarrinj dja ngakukworrhworr!”
67	GEN 3:11	Wanjh Yawey nawu God yimeng, “Nangale ngunmarneyimeng yikukworrhworr? Yiddok yinguneng manbu manme kore kurrulkbeh bu ngaye wokrayekwong marneyimeng, ‘Yuwn yingun?’”
68	GEN 3:12	Wanjh nawu bininj yimeng, “Ngahli daluk ngalbu ngudda kanwong nganedjarrknikenh, ngaleng wanjh nganwong manmekbe manme manmekbe kurrulkbeh, wanjh nganguneng.”
69	GEN 3:13	Wanjh Yawey nawu God bidjawam ngalbu daluk, “Baleh kuhni bu yikurduyimeng?” Ngaleng yimeng, “Nahni nayin ngankoweng nganmarnekarrebuyikawong, kunmekbekenh kunu wanjh nganguneng.”
70	GEN 3:14	Wanjh Yawey nawu God bimarneyimeng namekbe nayin, yimeng, “Bu kunmekbe yikurduyimeng, wanjh yidjalwake kore kunjam ke munguyh. Ngudda kaluk yingun kundjulng djalmunguyh bu yihmimbi. Kuhni kunyid djalyingan ke, minj mak nawarlahkenh mayhbubuyika kelebuk dja kele, ngudda djal ke kunyid yidjalkudji.
71	GEN 3:15	Ngaye ngamarnbun ngorrewoneng bu ngunewidnarrenkenh. Ngudda ke wurdwurd dja ngalengngarre wurdwurd kabirribebbehnjirrkerren munguyh. Ngalengngarre wurdwurd ngundibun kukodj ngundikodjdjubulhme, dja nguddambu ngurrbenbaye kumadbundedj.”
72	GEN 3:16	Wanjh Yawey God bimarneyimeng ngalbu daluk, “Ngaye kaluk ngakimukwon duninjh ke kundjak bu wurdyaw yihmerlem. Kaluk yidjakbekkan bu wurdyaw karrurrkmirri bu karrangenkenh. Djamku bu baleh kakurduyime bu kunmekbe kundjak ke, dja nawu nabininjkobeng yidjalmarnedjare munguyh, dja nungka ngunmarnewohrnan.”
73	GEN 3:17	Wanjh Yawey God bimarneyimeng nawu bininj, “Ngudda yibekkang ngalbininjkobeng ke, yinguneng manmekbe manme manbarnem manmekbe kurrulkbeh, manbu ngaye wokrayekwong marneyimeng, ‘Yuwn yingun.’ Bu kunmekbe yikurduyimeng wanjh kunyid ngunmarnekarrme manbu kunrorre. Bu yidjalmimbi, yingudjngarrhme bu yirrurrkmirri djalmunguyh, ba bu kunrorre kangalke manme manbu ngudda ke yingunkenh.
75	GEN 3:19	Ngudda kaluk yirrurrkmirri kunkimuk duninjh kunkebkurrngirn dorrengh, ba kunu kunrorre kangalke ke manme. Kunmekbe yikurduyime munguyh, kaluk yibalwelengdurndeng kukulk. Ngudda yimmarnbuyindanjbeh kukulk, kunmekbekenh kunu yiyawoyhdurndeng. Ngudda wanjh kundjulng, kaluk yiyawoyhdurndeng kundjulng.”
78	GEN 3:22	Wanjh Yawey nawu God yimeng, “Nawu bininj yimerranj yiman ngad rerrih, kakarrme kunmayali bu kaburrbun kore kunmak dja kunwarre. Marndi mak kayawoyhbidyirriyongen kamang manbarnem kore kurrulkbeh manbu kahwon bininj kunngolek bu kamimbi munguyh munguyh, dja marndi kangun wanjh kamimbi munguyh munguyh.”
81	GEN 4:1	Wanjh Adam beneyonginj Eve ngalbu ngalbininjkobeng nuye, wanjh ngaleng yawkani, dja biyawmey nawu Cain. Dja ngaleng yimeng, “Wanjh ngayawmey bininj bu Yawey nawu God nganbidyikarrmeng.”
86	GEN 4:6	Wanjh Yawey bimarneyimeng Cain, “Njalekenh ngudda yihyiddung, dja njalekah mak yihkebbume?
87	GEN 4:7	Bu ngudda yikurduyime kunmak wanjh minj nuk ngayime ke yimak? Dja bu ngudda minj yikurduyime kunmak, wanjh kunu kunwarre yiman ngunmarneyo kuberrkkah kore kururrkdangmaye ke, ngunmadbun, kadjare ngundarrkidmang, dja nguddambu wanjh yiman rerrih yibu, yuwn yimarrkmang.”
88	GEN 4:8	Wanjh Cain bimarneyimeng Abel nawu benedanginj, yimeng, “Kab ngarray kore kabbal.” Bu kumekbe kabbal benehni Cain bibom nawu benedanginj, wanjh bikukkurrmeng.
89	GEN 4:9	Wanjh Yawey bidjawam Cain, yimeng, “Nawu ngudda ngunedanginj Abel, kaluk baleh wam?” Wanjh Cain biwokmey, yimeng, “Ngayembu ngawakwan, yiddok ngaye yimankek nganahnan nawu nganedanginj?”
90	GEN 4:10	Wanjh Yawey yimeng, “Ngudda baleh yikurduyimeng? Kanbekka, kunkurlba nuye nungka nawu ngunedanginj wanjh yiman ngankayhme kukulkbeh.
92	GEN 4:12	Wanjh bu ngudda yimankek yibolkyilkbun kunrorre, wanjh minj ngunmarnengalke manme. Dja ngudda yiman yikelerlobme yidjalwohrewohre munguyh kubolkbubuyika kurorre dja yiredyak.”
93	GEN 4:13	Wanjh Cain bimarneyimeng nawu Yawey, yimeng, “Kuhni bu ngudda kandahmeng wernkih duninjh, wanjh ngabekkarren kunrayek duninjh.
94	GEN 4:14	Bolkkime wanjh ngudda kankukmunkewe minj ngabolkyilkbun, dja mak minj ngamyawoyhre kore ngudda. Ngaye kaluk ngaredyak, dja ngadjalwohre munguyh kubolkbubuyika bu ngakelerlobme. Dja nawu yimankek nganngalke wanjh nganbun ngankukkurrme.”
95	GEN 4:15	Wanjh Yawey bimarneyimeng, “Burrkyak, dja bu nangale ngunbun yirrowen, wanjh kunu seven bininjwali kabirridowen.” Wanjh nungka Yawey bikukbimbom Cain ba minj nangale nawu bingalkemeninj bibuyi.
103	GEN 4:23	Wanjh Lamech benbenemarneyimeng ngalbibininjkobeng nawu nuye, yimeng, “Ngudda nawu Adah dja Zillah ngalbibininjkobeng ngardduk, kandibekka, kunwok ngardduk ngunebekka. Ngaye ngabom bininj ngakukkurrmeng bu nungka werrk nganbom, yawurrinj ngabom bu nungka werrk ngankanjbarrhmey.
104	GEN 4:24	Bu seven bininj birridowimeninj bu Cain nangale bibuyi bikukkurrmeninj, wanjh seventy seven bininj kabirridowen bu nangale nganbun ngaye Lamech ngankukkurrme.”
105	GEN 4:25	Adam beneyawoyhyonginj ngalbininjkobeng nuye wanjh ngaleng biyawmey narangem dja bingeykurrmeng Seth. Ngalkai yimihyimi, “God nganwong nabuyika wurdyaw bimarnebolkmey Abel, dja Cain bibom.”
108	GEN 5:2	Benmarnbom bininj dja daluk, benmarneyimeng kunmak kunwok, dja benngeykurrmeng “Bininj”.
134	GEN 5:28	Bu Lamech mimbini mandjewk 182, wanjh nungka bibornang beywurd, dja bingeykurrmeng Noah, mak yimeng, “Nungka kaluk kankangemarnbun kadberre, bu karrihdurrkmirri dja mak karrihngudjngarrhme bulkkidj duninjh, bu karribolkyilkbun kunrorre, manbu Yawey marnbom kunyid.”
141	GEN 6:3	Wanjh Yawey yimeng, “Kunngolek ngardduk minj munguyh karri kore bininj, dja bedda djalbininjwi, minj kabirrimimbi munguyh, kaluk ngamarnbun mandjewk bedberre bu 120, wanjh kabirridowen.”
145	GEN 6:7	Wanjh kunmekbe Yawey yimeng, “Ngaye ngabenbularrbun bininj rowk nawu ngabenmarnbom, ngabenyakwon rowk nawu kabirrihni kurorre; bininj, mak mayh duninjh, dja mayh nawu kawake, dja nawern warridj nawu welyi nawu kare kuwonge, ngabenyakwon rowk, dja nganjilngwarreminj bu ngabenmarnbom.”
151	GEN 6:13	Wanjh God bimarneyimeng Noah, yimeng, “Ngaye nganjilngbekkarrinj ngabenyakwon rowk nawu kabirrimimbi, dja wernminj duninjh kore kurorre bu kabirrihburren. Kanbekka, marneyime, ngaye bedda ngabenyakwon dja kunrorre dorrengh ngabendjarrkyakwon.
159	GEN 6:21	Dja mak manme yika manbu manbubuyika rowk, dja yikarekurrmen, manbu ngudda ngurringun dja mak bedda mayh kabirringun.”
161	GEN 7:1	Wanjh Yawey bimarneyimeng Noah, “Yibidbu kore kabbala, ngudda dja nawu ngurrimud ngurridjarrkbidbu, dja ngaye ngalkeng ngudda yidjalkudji nawu ngayime yimak, kore birridjalwern rowk nawu bolkkime ngurridjarrkmimbi.
164	GEN 7:4	Dja kaluk bu kunkodjke seven wanjh ngaye ngamunkewe mandjewk, kadjaldjakdung munguyh bu kunbarnangarra dja kunkak bu kunkodjke forty, dja ngabenbularrbun ngabenyakwon rowk nawu kabirrimimbi nawu ngabenmarnbom.”
200	GEN 8:16	“Ngurribebmerrimen kore kabbala, ngudda, ngalbininjkobeng ke, bebeywurd ke dja ngalbibininjkobeng bedberre.
201	GEN 8:17	Dja yibenbebkemen rowk birribebbehkukbubuyika nawu kabirrimimbi nawu ngurridjarrkdahkendi, nawern nawu welyi, mayh duninjh, dja nawarlahkenh rowk nawu kawake kurorre, ba kunu kabirriyawmayawmang kore kurorre, nawern yaw kabirrimang kabirriwernmerren kore kurorre.”
205	GEN 8:21	Wanjh Yawey bu nomeng manbu manmanjmakni wanjh nungan burrbom baybaywi, yimeng, “Ngaburrbun bininj rowk wanjh munguyh kabirridjaldjare kunwarre kore kukange bedberre bu birriyayahwurd dja mak bu birridabbolk, dja bonj, ngaye minj kunyawoyhkudji ngayawoyhmarnbun kurorre bu kayidwernmerren bedberre. Dja ngaye minj mak kunyawoyhkudji ngabenyawoyhbun ngabenyakwon rowk nawu kabirrimimbi mayh yiman bu kunihbu ngakurduyimeng.”
206	GEN 8:22	“Dja bu kunrorre kadjaldi wanjh munguyh kadjalyime bu kamre kore manmim karrudjindangenkenh dja mak bu manme kabirrimoyhmang, dja bu kunbonjdjek kamre mak manbu kawurlhmikenh, dja mak bu kurrung kamre dja kudjewk, kunbarnangarra dja kunkak. Kuhni wanjh munguyh kadjalyime, minj kayakmen.”
207	GEN 9:1	God kunmak kunwok benmarneyimeng Noah dja bebeywurd nuye, dja yimeng bedberre, “Ngurrbenborna birriwern wurdwurd, ngurrimirndewernmerrimen dja ngurrimirndebarlmirrangimen kore kurorre.
209	GEN 9:3	Dja mayh rowk nawu kamimbi ngaye won ngudberre bu ngurringun, yiman bu kerrngehkenh ngaye wong ngudberre mankolhdebubuyika, wanjh bolkkime won yehyeng rowk.”
210	GEN 9:4	“Dja ngaleng, yuwn kunkanj ngurringun nawu kunkurlba dorrengh, dja kundarrkid karri kore kukurlba.
213	GEN 9:7	Dja ngudda, ngurrbenborna wurdwurd birriwern, ngurrimirndewernmerrimen duninjh, ngurribaldjalwernhmirndewernworrimen kore kurorre.”
214	GEN 9:8	Wanjh God benmarneyimeng Noah dja bebeywurd nuye dorrengh, yimeng, “Ngaye ngarayekwon kunwok ngardduk ngawokkurrmerren, berrebbun ngudda dja nawu ngurrbenkebmawahme, dja mak nawarlahkenh rowk nawu kamimbi nawu ngurridjarrkni; nawern nawu welyi, mayh kelebuk dja kele, birrimekbe rowk nawu ngurrimdjarrkbebmerrinj kabbala, nadjalwarlahkenh rowk nawu kamimbi kore kurorre.
217	GEN 9:11	Ngaye ngarayekwon maninjmanu kunwok ngardduk ngawokkurrmerren berrebbun ngudda minj kunyawoyhkudji kundjurrh kabenyawoyhkebngun kabenyakwon rowk nawu kabirrimimbi, minj kunyawoyhkudji kundjurrh kamre nawu kabolkwarrewon rowk kurorre.”
218	GEN 9:12	Dja God yimeng, “Kuhni ngurrina kayime ba ngurriburrbun bu ngawokkurrmerren bu ngaye berrebbun ngudda dja nawarlahkenh rowk nawu kamimbi nawu ngurridjarrkni. Ngawokkurrmerren berrebbun ngudberre, kaluk bedda dorrengh nawu yerreyerre kabirridangerren djalmunguyh.
222	GEN 9:16	Yarrkka bu ngalyod kabebme kore kungol wanjh ngaye nganan dja ngaburrbun bu ngaye God ngawokkurrmerrinj djalmunguyh munguyh, bu berrebbom bininj dja mak birrikukbubuyika rowk nawu ngurrimimbi kore kurorre.”
223	GEN 9:17	Kunu wanjh God bimarneyimeng Noah, yimeng, “Kunmekbe wanjh kayime ba ngurriburrbun bu ngarayekwong kunwok ngardduk, ngawokkurrmerrinj berrebbom ngudberre rowk nawu ngurridjarrkmimbi rowk kore kurorre.”
231	GEN 9:25	wanjh Noah yimeng, “Ngadjare kunyid kamre nuye Canaan kakukmarladjmen duninjh, karrurrkmirri yiman rerrih birrikarremulewam bedberre nawu birridangerrinj.”
232	GEN 9:26	Mak kuhni warridj Noah yimeng, “Ngaburlume Yawey, nawu God nuye Shem. Kaluk ngadjare Canaan nuye kabirriyimerran kabindimarnedurrkmirri Shem nuye.
233	GEN 9:27	Ngadjare God kabimarnebolkwarlahwon Japheth, dja mak ngadjare Japheth nuye nawu kabenkebmawahme, wanjh kabirridjarrkni kore Shem nuye bininj, dja Canaan nuye kabindimarnedurrkmirri Japheth nuye.”
244	GEN 10:9	Dja Yawey warridj yimeng bu nungka Nimrod mayhmakni duninjh, wanjh kunu bininj birriyimi, “Yiman yerreh Nimrod, nawu Yawey yimi mayhmakni duninjh.”
270	GEN 11:3	Wanjh bedda birrimarneyimerrinj, “Kab karrimarnbu manwern brick, karrikinje kukunak ba karayekmen.” Wanjh birribawong kunwardde bu birrirurrkmarnbuni, dja birrimarnbuni manwern brick, dja tar birribarungi bu birribelbmi.
271	GEN 11:4	Wanjh birrimarneyimerrinj, “Kab karrimarnbu kadberre kubolkkimuk, dja karrirurrknamen warridj manrurrkkuyeng duninjh manbu kadjalewi kaddum kungol, ba karringeykukenworren, dja marndi kandikukyarlarrke karribebbehre kubolkbubuyika rowk kore kurorre.”
273	GEN 11:6	Dja nungka Yawey yimeng, “Bedda bininj wanjh birridjalkudji dja birriwokkudjiwi. Kuhni wanjh yiman birridjaldedjdjingmey, dja kunwern mak kaluk kabirrikurduyime warridj, wanjh bonj yehyeng nawu bedda kabirrikarremarnbun, yimankek kabirrikurduyime, wanjh minj kabirribarabun.
274	GEN 11:7	Kab ngarrkolung ngarrbendjenborledke ba bu kabirribebbehwokwakwarren dja kabirrimayahmerren.”
276	GEN 11:9	Dja kumekbe wanjh Yawey benbebbehdjenborledkeng dja birribebbehmayahmeng. Wanjh kunmekbekenh kunu kabolkngeyyo Babel. Kunekke kunngey kayime “Birrimayahmeng”. Dja mak kumekbebeh Yawey benyarlarrkeng benbebbehmunkeweng birribebbehwam kubolkbubuyika rowk kore kurorre.
300	GEN 12:1	Yawey wanjh bimarneyimeng Abram, “Yibolkbawo kekih kunred, yibenbawo nawu ngurrimud, dja nawu kornkumo ke nuyeni, dja yiray kore kunred kubolkwarlah ngaye kaluk bolkbukkan.
302	GEN 12:3	Nawu ngundimarneyime kunmak, wanjh ngayemanwali ngabenmarneyime kunmak. Dja nawu kabirridjare ke kunyid kabirrimarnbun, ngayemanwali ngabenmarnemarnbun kunyid bedberre. Dja kore ngudda ngabenmarnekurduyime kunmak bedberre nawu birribebbehmud rowk kore kurorre kabirrihbebbehdi.”
306	GEN 12:7	Kumekbe wanjh Yawey bimarnebukkarrinj Abram, dja bimarneyimeng, “Kondanjkunu kunred kubolkwarlah ngaye kaluk ngabenbolkwon bininj nawu ngudda yibenkebmawahme.” Wanjh kunu Abram marnbom altar kunwardde yiwarrudjkenh Yawey nawu bimarnebukkarrinj.
310	GEN 12:11	Bu darnkih bebmeng kore Egypt Abram bimarneyimeng Sarai ngalbininjkobeng nuye, yimeng, “Ngaye ngaburrbun bu ngudda daluk yikukmakkaykenh, dja bu bininj nawu Egyptbeh ngundinan kaluk kabirriyime bu ngudda ngalbininjkobeng ngardduk, wanjh kunu ngandibun ngarrowen, dja ngudda ngundibawon yirrarrkid.
312	GEN 12:13	Wanjh yibenmarneyimen bu ngudda ngarrdanginj, ba ngandinahnan ngandimarneyime kunmak nguddakah, dja mak minj ngandibun, ngandibawon ngarrarrkid nguddakah.”
317	GEN 12:18	Wanjh Pharaoh bikayhmeng Abram, dja bimarneyimeng, “Njale bu kuhni kanmarnekurduyimeng? Njalekah minj kanmarneyimeninj bu ngaleng ngalbininjkobeng ke?
318	GEN 12:19	Dja njalekah yiyimeng bu ngaleng ngunedanginj ba kunu ngaye ngamey ngamarnbom ngalbininjkobeng ngardduk? Yina, ngahli wanjh ngalbininjkobeng ke, yika mak yidjallaywi.”
327	GEN 13:8	Wanjh Abram bimarneyimeng Lot, “Yuwn ngarrdurren ngudda ngaye, dja yuwn mak kabirridurren ngudda ke bininj nawu mayh kabirrinahnan dja ngardduk bininj, dja ngad wanjh ngarrmud.
328	GEN 13:9	Dja yiddok minj yibolknan kabolkwarlah, ngarrkuklarlmirra ngarrbebbehre. Bu ngudda yibolkdjarrngbun yire kudjakku wanjh bonj ngaye ngare kukun, dja bu ngudda yibolkdjarrngbun yire kukun, wanjh bonj ngaye ngare kudjakku.”
333	GEN 13:14	Bu Lot bibawong, wanjh kalukburrk Yawey bimarneyimeng Abram, yimeng, “Kore yihdi, wanjh yibolkna kakbi, walem, koyek mak karrikad, kumekbe rowk djarreh kore yihbolknan, kaluk ngaye bolkwon ngudda dja nawu ngudda ke yibenkebmawahme, kabirribolkkarrme djalmunguyh munguyh.
336	GEN 13:17	Wanjh yirrolkka, yidjallay kubolkbubuyika djarreh kore kuninjkunu kubolkwarlah, kunmekbe yikurduyimen dja ngaye bolkwon ngudda.”
340	GEN 14:3	Birrimekbe nawu kunbidkukudji kings birriwokmarnburrinj birriraworrinj kabirribidyikarrmerrenkenh kore kanjdjikanjdji ngarre Siddim, kore bolkkime kabongeyyo “Kurrula Manbu Manbodjirla”.
354	GEN 14:17	Wanjh bu Abram kumdurndi bu benbom Kedorlaomer dja birribuyika kings nawu nungka birribidyikarrmerreni, wanjh king nawu wohrnani kore Sodom kumbebmeng kabirrabke kore kanjdjikanjdji ngarre kunred Shaveh, kaluk kumekbe kunngey kamenyime, “King nuye Kanjdjikanjdji”.
356	GEN 14:19	Wanjh nungka Melchizedek kunmak kunwok bimarneyimeng Abram, yimeng, “Ngadjare God ngunmarnekurduyime kunmak Abram, nawu nungka God Kawernhwohrnan duninjh, nawu bolkmarnbom kaddum dja kurorre.
357	GEN 14:20	Dja ngaburlume God nawu Kawernhwohrnan duninjh nawu ngunbidyikarrmeng yibenbom nawu ngundiwidnani.” Wanjh Abram yiman larlmey yehyeng rowk nawu mey dja ten madjyoy, wanjh nakudji kore tenbeh Abram bimadjwoyi Melchizedek.
358	GEN 14:21	Dja namekbe king nawu wohrnani kore Sodom yimeng, “Kanwo ngaye nawu bininj rowk ngardduk, dja nawu yehyeng, wanjh ngudda yidjalkarrmen yingan ke.”
359	GEN 14:22	Dja Abram bimarneyimeng namekbe king nawu wohrnani kore Sodom, yimeng, “Ngaye ngabidwayhmeng nuye Yawey God nawernhkuken duninjh nawu bolkmarnbom kaddum dja kurorre, dja ngawokkurrmerrinj nuye kunwok kunrayek duninjh, ngayimeng bu minj njale ngaye ngakan nawu ngudda ke, minj mak ngawohkan kunyarl kunkudji, dja mak kunyarl ngarre nawu yirrengedjongburren, minj ngakan ba minj ngudda kaluk yiwohyime bu marndi yimankek ngudda kankukenhmeng.
361	GEN 14:24	Minj njale ngakan, djal bonj ngakang nawu bininj ngardduk birringuneng, dja nawu yilarlmang yibenwon bedberre bininj nawu ngarridjarrkwam yiman Aner, Eshcol dja Mamre, bedda yibenwo nawu bedberre.”
362	GEN 15:1	Kaluk rerrikah, Yawey nuye kunwok bimarnebebmeng Abram bu yiman biwaralnani rerrih, bu nungka Yawey yimeng, “Abram, yuwn yikele, dja ngaye yiman ngakandename ke, ngabenngurdke bu yimankek ngundibun, dja kaluk ngaye karremulewan bu kunkimuk duninjh.”
363	GEN 15:2	Dja Abram yimeng, “Aba, ngudda Yawey nawu yidjalwohrnan rowk, kaluk njale yimankek ngudda kanwon, dja ngaye munguyh wurdyawyak ngahre, dja ngawakwan wanjh Eliezer nawu nakang Damascus wanjh kamang ngardduk yehyeng?”
364	GEN 15:3	Mak Abram yimeng, “Yina, ngudda minj wurdyaw kanwoyi, wanjh kunu nakudji nawu nganmarnedurrkmirri nungka wanjh kamang rowk ngardduk bu ngawakwan.”
365	GEN 15:4	Wanjh kaluk kuninjkunu kunwok Yawey bimarneyimeng, yimeng, “Minj nungka kamang nawu ke yehyeng, dja yingan ke wurdyaw nawu kaluk rerrihkah yibornan kore kunburrk ke, namekbe kaluk kamang rowk.”
366	GEN 15:5	Dja Yawey bibebkeng Abram kuberrk dja yimeng, “Kaddum yingolna, wardibu yimirnderohrokmen mankokkarrng? Wanjh nawu ngudda yibenkebmawahme yiman kunmekbe rerrih kabirrimirndeyimerran!”
367	GEN 15:6	Wanjh Abram biwoybukwong Yawey bu bimarneyimeng, wanjh kunmekbekenh Yawey yimeng, “Abram nungka namak kore ngaye.”
368	GEN 15:7	Mak Yawey bimarneyimeng, “Ngaye wanjh Yawey nawu bebkeng kunredbeh bolkngeyyoy Ur, kore bininj nawu Chaldea kabirrini, djahdjalmikani ba bolkwon kondanjkunu kunred kubolkwarlah yibolkkarrme.”
369	GEN 15:8	Dja Abram yimeng, “Ngudda Yawey nawu yidjalwohrnan rowk, kaluk baleh kayimerran ba ngaburrbun bu ngaye ngabolkmang rowk?”
370	GEN 15:9	Wanjh Yawey bimarneyimeng, “Kanmarneka bulikki ngaldaluk, mak goat ngaldaluk, dja sheep narangem, kaluk mandjewk bedberre wanjh danjbik, dja yimka warridj dorddorok dja mak korlobok yaw.”
374	GEN 15:13	Wanjh Yawey bimarneyimeng, “Kuninjkunu wanjh yiburrbu bu woybukkih nawu ngudda ke yibenkebmawahme kaluk kabirridjalwohni kore kunred kubolkwarlah minj bedman bedberrekih, dja birribuyika kabindibongkarrme dja kabindimarnbun kabirridurrkmirri bedberre, dja kabindimarneyime kunwarre yiman kabindikuyindombuyhwe bu mandjewk 400.
377	GEN 15:16	Kaluk bu ngudda yibenbornan, dja bedmanwali kabindibornan, dja bedmanwali kabindibornan, dja mak bedmanwali, wanjh kaluk kunmekbe wanjh ngudda ke nawu yibenkebmawahme kabirrimdurndeng kondah, dja med rerrih, bininj nawu Amor benkebmawahmeng minj bangmewernhwernmerrimeninj kunwarre bedberre.”
379	GEN 15:18	Wanjh bu kundjalmekbe kunbarnangarra Yawey wokkurrmerrinj bimarneyimeng Abram biberrebbom, yimeng, “Kaluk ngudda ke nawu yibenkebmawahme ngaye ngabenbolkwon kondanjkunu kunred kubolkwarlah, kabolkdedjdjingmang kore mankabo ngarre Egypt, kadjalewi kabolkburnbun kore mankuken mankabo manbu Euphrates.
380	GEN 15:19	Kaluk kunred kubolkwarlah bedberre nawu Ken benkebmawahmeng, dja nawu Keniz benkebmawahmeng, dja nawu Kadmon benkebmawahmeng, dja mak ngabenbolkwon ke mawahmawah bedberre kunred nawu Heth benkebmawahmeng, nawu Periz benkebmawahmeng, nawu birringeyyoy Reph, dja mak bininj nawu Amor benkebmawahmeng, dja mak bininj nawu birrikang Canaan, dja nawu Girgash benkebmawahmeng, dja mak bininj nawu birrikang Jebus.”
384	GEN 16:2	Wanjh Sarai bimarneyimeng Abram, yimeng, “Yina, Yawey wanjh nganmarnbom minj ngayawmang, wanjh yima ngalbu nganmarnedurrkmirri, dja nguneyuwn, kunubewu ngaleng kayawmang wanjh namekbe ngaye ngardduk wurdyaw.” Wanjh Abram biwokmarrkmey bu Sarai bimarneyimeng.
387	GEN 16:5	Wanjh Sarai bimarneyimeng Abram, yimeng, “Ngudda welengname bu ngaleng nganwidnan, ngaye wong ngardduk ngalbu nganmarnedurrkmirri nguneyonginj, dja bolkkime bu ngaleng narrinj wurdyaw kahkan, wanjh ngaye nganwidnan. Ngadjare Yawey kandjadme ngarrku, kayime nangale warrewong, ngaye dja kunubewu ngudda.”
388	GEN 16:6	Wanjh Abram bimarneyimeng Sarai, yimeng, “Yina, ngaleng wanjh nguddah ke bu ngunmarnedurrkmirri, yimarnekurduyimen nawu ngudda yidjare.” Wanjh Sarai binjilngwarrewoni bulkkidj, wanjh kunu Hagar kelerlobmeng bibawong.
390	GEN 16:8	Wanjh angel yimeng, “Hagar, ngudda ngalbu yimarnedurrkmirri Sarai, balehbeh yimwam, dja baleh yire?” Ngaleng yimeng, “Ngaye ngakelerlobmeng ngabawong Sarai ngalbu nganmarnewohrnan.”
391	GEN 16:9	Wanjh angel nuye Yawey bimarneyimeng, “Yirrurnde kore ngaleng ngalbu ngunmarnewohrnan dja yiwokmarrkma kore ngaleng ngunmarneyime.”
392	GEN 16:10	Mak angel yimeng, “Ngaye wanjh Yawey. Ngaye ngamirndewernwon nawu ngudda ke nawu yibenkebmakkahme, dja kabirrimirndewernmerren, minj nangale kabenmirnderohrokme.”
393	GEN 16:11	Mak kuhni warridj angel nawu Yawey nuye bimarneyimeng, “Yina, ngudda wanjh bolkkime yihkan wurdyaw, kaluk yiyawmang narangem, yingeykurrmen Ishmael, dja Yawey bekkang ngudda ke kunnjilngwarre.”
394	GEN 16:12	“Kaluk nungka kayimerran bininj nawu yiman donkey nawu kele, nungka yiman kabenwidnan birribuyika, dja birribuyika kabirriwidnan, dja nungka kayidngalhngalke bedberre rowk nawu birridanginj.”
395	GEN 16:13	Wanjh Hagar bingeykurrmeng Yawey bimarnewokdanj, bingeykurrmeng, “Ngudda wanjh God nawu ngarrinan.” Dja ngaleng yimeng, “Ngaye wanjh nganang namekbe nawu ngannan dja minj kanbuyinj.”
396	GEN 16:14	Wanjh kunmekbekenh kunu ngaleng bongeykurrmeng kunngad manbu boyoy, bongeykurrmeng. “Kungad nuye nawu kadjalmimbi munguyh dja nganhnan ngaye.” Kadjalboyo munguyh kumekbe kubulkayh kore Kadesh dja Bered.
399	GEN 17:1	Kaluk bu Abram mandjewk nuyeni yimerranj 99, wanjh Yawey bimarnebukkarrinj dja yimeng, “Ngaye wanjh El-Shaddai. Ngudda kanwokma, dja munguyh yidjalkurduyimen mandjad bu kundjalmak.
400	GEN 17:2	Ngaye ngawokrayekworren kore ngawokkurrmerren dja berrebbun ngudda, dja ngaye ngabenmirndewernwon bulkkidj nawu ngudda yibenkebmawahme.”
402	GEN 17:4	“Dja ngayembu, kuhni wanjh ngardduk bu ngawokkurrmerren berrebbun ngudda, wanjh ngudda kaluk yiyimerran Mawah bedberre birribebbehmirndewern nawu birriredbobubuyika.
406	GEN 17:8	Kondah kubolkwarlah Canaan kore bolkkime ngudda wakewaken yidjalwodjalwohre, wanjh ngaye kaluk bolkwon kondanjkunu kubolkwarlah rowk, ngudda dja nawu yibenkebmawahme, ngudda ngurridjalbolkkarrme bu munguyh, dja ngaye ngadjalyime God bedberre bedda dorrengh nawu yibenkebmawahme.”
407	GEN 17:9	Wanjh God bimarneyimeng Abraham, “Ngudda wanjh kanwokkarrmen kunwok ngardduk bu ngawokkurrmerrinj berrebbom ngudda, dja nawu yibenkebmawahme bedmanwali ngandiwokkarrme djalmunguyh.”
408	GEN 17:10	Dja mak God bimarneyimeng Abraham, “Kuhni wanjh ngardduk kunwok bu ngawokkurrmerrinj bu berrebbom ngudda dja nawu yibenkebmawahme, nawu kunwok ngudda kandiwokkarrme. Kaluk narahrangem rowk nawu ngurridjarrkni nanu wanjh ngurridjallakkayenworrimen.
410	GEN 17:12	Djalmunguyh nawu rerrererre kabirridangerren narahrangem rowk nawu ngurrini kaluk ngurrbenlakkayenwo rowk, bu kabirriyawdangen kaluk kunkodjke eight bedberre, ngurrbenlakkayenwo rowk, kaluk bedda dorrengh nawu ngundimarnedurrkmirri ngudberre nawu minj ngudberre Mawah, kaluk nawu bedman kabirridangen kore kured ngudberre ngurrini, dja mak bedman nawu ngurrbenkarremulewan ngurrbenwon kunwardde birriwokbubuyika.”
411	GEN 17:13	“Bedda wanjh ngurrbenlakkayenwo rowk nawu ngundimarnedurrkmirri, nawu kabirridangen kore ngurrini dja mak nawu ngurrbenkarremulewan. Kuhni bu ngurrikurduyime wanjh kunwok ngardduk bu ngawokkurrmerrinj bu berrebbom wanjh yiman kawokbimbuyindangen kuburrk ngudberre djalmunguyh.
412	GEN 17:14	Kaluk narangem nawu minj ngurrilakkayenwon wanjh nungka kayimerran yiman minj ngurrimud, dja nungka wanjh bakkeng kunwok ngardduk bu ngawokkurrmerrinj berrebbom.”
413	GEN 17:15	Dja mak God bimarneyimeng Abraham, yimeng, “Ngalbu ngalbininjkobeng ke Sarai, bonj yingeybun Sarai, dja kaluk kadjalngeyyo Sarah.
414	GEN 17:16	Ngaye kaluk ngamarnekurduyime kunmak dja woybukkih ngaye won beywurd ke, bu ngaleng ngunmarneyawmang. Ngaye ngamarnekurduyime kunmak ba kayimerran Makkah bedberre bininj nawu birribebbehmirndewern birriredbobuyika, dja ngaleng nawu kabenkebmakkahme wanjh kumekbebeh kabirrimbebmerren kings nawu kabindimarnewohrnan bininj nawu birribebbehmirndewern.”
415	GEN 17:17	Wanjh Abraham mankang kunkeb bolkdoy kurorre djekmeng dja nungan baybaywi yimeng, “Yiddok bininj kayawbornan beywurd bu mandjewk nuye one hundred? Dja yiddok Sarah kayawmang wurdyaw bu mandjewk ngalengngarre ninety?”
416	GEN 17:18	Dja Abraham bimarneyimeng God, yimeng, “Bonj, yiddok minj yidjalbawon Ishmael ngardduk beywurd? Kamak bu nungka dorrengh yimarnekurduyime kunmak.”
417	GEN 17:19	Dja God yimeng, “Burrkyak, dja Sarah ngalbininjkobeng ke ngaleng woybukkih ngunmarneyawmang beywurd, kaluk ngudda yingeykurrmen Isaac. Wanjh ngamarnerayekworren nuye kunwok ngardduk dja minj kayakmen, kaluk ngawokkurrmerren ngaberrebbun nungka dja nawu kabenkebmawahme djalmunguyh munguyh.
419	GEN 17:21	Dja ngaleng manbu kunwok ngardduk ngarayekwon, kaluk ngawokkurrmerren ngaberrebbun Isaac nawu Sarah kaluk ngunmarneyawmang, bu ngaye ngarrungname bu dird twelve kayakmen.”
428	GEN 18:3	Dja yimeng, “Ngudda nawu ngurriwohrnan, bu ngudda ngurriyime yimankek ngamak, yuwn kandibangmebawon ngaye nawu ngamarladj, dja med karridjalwohnin.
429	GEN 18:4	Bu ngudda kandidjalwohmarnebebmeng ngaye nawu ngahdurrkmirri ngudberre, dja bu ngurrihwirle ngurrihre wanjh kab ngabomang kukku kunboyahwurd ngurridengedjirridjburren dja ngurridjalwohngehmen kore kudjurle, dja ngare ngamang manme manyahwurd, ngamkan ngudberre ngurringun, ba ngurringudjmakmen wanjh kunu ngurrire.” Bedda birriyimeng, “Mah, kunmekbe yikurduyimen.”
431	GEN 18:6	Wanjh Abraham dokorrokmeng durndi kore Sarah kore dabburlin, dja bimarneyimeng, “Werrkwerrk yirrudma manwern kandidjdjawa manduyh, yikarrmen yikinjemen manlodkilehkilelk.”
434	GEN 18:9	Wanjh bedda birridjawam, “Baleh Sarah ngalbu ngalbininjkobeng ke?” Abraham yimeng, “Kururrk kahdi kore dabburlin.”
435	GEN 18:10	Wanjh Yawey yimeng, “Ngaye woybukkih ngamdurndeng bu mandjewkbuyika, dja bu kumekbe kabolkyime, wanjh ngalbininjkobeng ke Sarah kayawmang narangem.” Sarah wanjh ngaleng bihbekkani bu dingihdi kore dabburlin kururrkdangmaye, kaluk kubodme nuye.
437	GEN 18:12	Wanjh kunu ngalengman Sarah djekmeng baybaywi dja yimeng, “Bu ngaye ngakohbanjminj dja mak nabininjkobeng ngardduk nakohbanj warridj, yiddok kuhni nganmarnekurduyimerran bu ngannjilngmarnbun?”
438	GEN 18:13	Wanjh Yawey bimarneyimeng Abraham, “Njalekah Sarah djekmeng dja ngalengman marneyimerrinj bu yimeng, ‘Yiddok woybukkih ngayawmang bu ngaye ngakohbanjminj?’” Wanjh nungka Yawey yimeng,
439	GEN 18:14	“Njale yimankek karayek kore ngaye nawu Yawey? Ngaye ngamdurndeng mandjewkbuyika bu ngarrungnameng, dja Sarah kaluk kayawmang narangem.”
440	GEN 18:15	Wanjh Sarah keleni wanjh kunu yakwarrinj dja yimeng, “Ngaye minj ngadjekmeninj.” Dja nungka yimeng, “Ngudda yiyimeng dja yidjekmeng.”
442	GEN 18:17	Wanjh Yawey marneyimerrinj, “Minj nuk ngaye ngamarnewarlkkan Abraham bu baleh ngaye ngokko darnkih ngakurduyime,
444	GEN 18:19	Dja ngaye korroko ngadjalyingkihdjarrngbom ba bu nungka kabenwokrayekrayekwon wurdwurd nuye dja bininj nawu kabirridjarrkni, ba bedda kabirrikurduyime kunmak ngandiwokmarrkmang nawu ngaye Yawey ngadjare, ba bu kunu ngaye nawu Yawey ngamarnekurduyime nawu ngaye ngaberrebbom nuye.”
445	GEN 18:20	Wanjh Yawey bimarneyimeng Abraham, yimeng, “Wokwarlahminj duninjh nawu ngawobekkang bedberre nawu kabirrini kore Sodom dja Gomorrah, djaying kunwarre bedberre wernminj duninjh,
446	GEN 18:21	wanjh ngakolung nganan bu kunmekbe kunwarre duninjh kabirrihkurduyime nawu ngawobekkang, dja bu burrkyak, wanjh kunu ngaburrbun.”
448	GEN 18:23	Wanjh Abraham bimarnewam darnkih dja yimeng, “Bu ngudda yibenbun birriwarre bininj yiddok woybukkih duninjh yibendjaldjarrkbun dorrengh nawu birrimak?
450	GEN 18:25	Ngudda minj nuk yiman kuhni yikurduyime, bu birriwarre yibenbun, minj ngudda yibendjarrkbun dorrengh nawu birrimak. Kunkudjiwi minj yibenbebbehmarneyime nawu birrimak dja birriwarre, kunukka minj ngudda yikurduyime. Ngudda nawu kandjadme ngadberre bininj kubolkbubuyika rowk, wanjh woybukkih yidjalkurduyime kunmak.”
451	GEN 18:26	Wanjh Yawey yimeng, “Bu ngaye ngabenngalke fifty bininj nawu birrimak kore kubolkkimuk Sodom, wanjh bedda bedberrekenh ngabenbawon kabirridjaldarrkid bininj birriwern rowk nawu kumekbe kabirrini.”
452	GEN 18:27	Wanjh Abraham yawoyhwokdanj yimeng, “Yina, bu ngaye bolkkime minj ngarrangyemeninj bu ngawokdanj ke nawu Yiwohrnan Rowk, dja ngaye nawu yiman rerrih kundjulng mak kunyirrke,
453	GEN 18:28	wanjh yimankek bu djal forty five birrimak bininj kabirrini dja minj yiman fifty? Yiddok ngudda yibenbun rowk bininj nawu kumekbe kubolkkimuk kabirrihni bu five yak nawu birrimak?” Nungka Yawey yimeng, “Bu ngaye kumekbe ngabenngalke forty five birrimak, wanjh minj ngabenbun bininj nawu kumekbe kabirrini.”
454	GEN 18:29	Wanjh kunyawoyhkudji Abraham wokdanj yimeng, “Bu yimankek djal forty birrimak yibenngalke?” Wanjh Yawey yimeng, “Bu bedda bedberre nawu forty, minj ngabenbun bininj.”
455	GEN 18:30	Wanjh Abraham yimeng, “Yuwn nuk kandung ngudda nawu Yiwohrnan rowk, dja kanbawo ngawokdi. Dja bu djal thirty yibenngalke kumekbe?” Wanjh Yawey biwokmey, yimeng, “Minj ngabenbun bininj bu kumekbe ngabenngalke thirty nawu birrimak.”
456	GEN 18:31	Abraham yimeng, “Yina, bu bolkkime minj ngarrangyemeninj ngawokdanj ke nawu Yiwohrnan Rowk, dja bu yimankek djal twentywi yibenngalke kumekbe?” Wanjh Yawey yimeng, “Bedda twenty bedberre minj ngabenbun bininj.”
457	GEN 18:32	Wanjh Abraham yimeng, “Yuwn nuk kandung, ngudda nawu Yiwohrnan rowk, dja kanbawo ngayawoyhwokdi kunkudji, dja bu djal tenwi birrimak kumekbe yibenngalke?” Wanjh nungka Yawey biwokmey, yimeng, “Bedda bedberre nawu ten birrimak, minj ngaye ngabenbun bininj nawu kabirrihni kumekbe kubolkkimuk.”
460	GEN 19:2	Dja benbenemarneyimeng, “Ngudda nawu ngunewohrnan, ngadjare ngunemre nguneyo kore kunrurrk ngardduk ngaye nawu ngamarladj. Kumekbe ngunedengedjirridjburren dja nguneyo, dja mak ngunedolkkan ngunerewi bu kukabel.” Dja bedda beneyimeng, “Burrkyak, ngad nganeyo kondah kuberrk kore berrebboyen bininj kabirrimirndemornnamerren bu kabirriwokdikenh.”
463	GEN 19:5	Dja birrimarnekayhmeng Lot, birriyimeng, “Baleh bininj nawu benemwam kore ngudda bolkkime? Yibenbenemdjalwohbebkemen ba ngad ngarrbenbenekukburrbun.” Kunmekbe birriyimeng, dja birridjareni yimankek birrikaliyuwirrinj bu djal bedman bininj deleng.
465	GEN 19:7	dja yimeng, “Ngaye djawahdjawan ngudberre nawu karridabbolk, yuwn kunmekbe ngurrikurduyime kundjalwarre.
466	GEN 19:8	Kandibekka marneyime ngudberre, ngaye ngabenbenekarrme ngalbebeywurd bokenh nawu minj bininj birribangmeyuwirrinj, kab bedda ngabenbenembebke ngurrbenbenemarneyime bu baleh ngudman ngurridjare, dja yuwn njale ngurrbenbenemarneyime nanih nawu bininj bokenh, dja bedda benemwam kore kunrurrk ngardduk ngabenbenenahnan.”
467	GEN 19:9	Dja bedda birriyimeng, “Yibalderrehmen nguddanu!” Dja mak birrimarneyimerrinj bu birribekkang nawu Lot, “Nanih nawu bininj nawu kumdjalwohwam nawu nakang baleh, dja nungka yimankek kandjadme kadberre.” Dja birrimarneyimeng, “Ngad kunwernhwarre ngundimarneyime ngudda, dja bedda nawu bininj bokenh yiman walakkih ngarrbenbenemarneyime.” Wanjh munguyh birriwernhkukdjirrkkani Lot dja birridjareni birridangbakkemeninj manu rurrkdangmayebalhmeng.
470	GEN 19:12	Wanjh nawu bininj bokenh benemarneyimeng Lot, beneyimeng, “Yiddok birribuyika yibenkarrme kondah kore kubolkkimuk, bibinjdoy, bebeywurd, ngalbebeywurd, dja mak nuk nangale nawu ngudda ke? Wanjh yibenbebkemen yibenkan kondah kubolkkimukbeh,
471	GEN 19:13	dja ngad ngokko darnkih ngarrbenbularrbun rowk nawu kondanjkunu kabirrihni kunred. Yawey wanjh bekkang nawu wokwarlahminj duninjh bu kunwarre bedberre nawu kabirrihni kondah kubolkkimuk, wanjh nungka Yawey kanbenemunkeweng nganerurrkbularrbun rowk.”
472	GEN 19:14	Wanjh Lot wam kore bininj bokenh nawu birrimarrimeninj ngalbebeywurd nuye, yimeng, “Werrkwerrk ngunedolkka ngunebolkbawon kondah, dja Yawey ngokko darnkih kabenbun nawu kondah kubolkkimuk kabirrini.” Dja bedda nawu bibinjdoy nuye beneyimeng bu yimankek kabenbenehmalelmang.
473	GEN 19:15	Wanjh bu darnkih kumbarrhbuni, nawu angels bokenh benedjurrkdjurrkwong Lot, benemarneyimeng, “Werrkwerrk, yika ngalbininjkobeng dja mak ngalbebeywurd bokenh nawu kondah ngurrini, yibenka, dja marndi ngurridowen bu God kabendung nawu kondah kabirrihni kubolkkimuk.”
475	GEN 19:17	Dja kundjalmekbe rerrih bu bindibebkeng nakudji yimeng, “Ngurrikelerlobmerrimen, yuwn ngurribolknan yerre, dja yuwn baleh ngurridangen kore kondah kanjdjikanjdji kabbal. Ngurridjalkelerlobmenwi kore kuwarddewardde, dja bu burrkyak marndi ngurridowen.”
476	GEN 19:18	Dja Lot yimeng, “Kunukka kunwid, ngudda nawu ngunewohrnan,
478	GEN 19:20	Ngunena, kunihbu kubolkkimuk minj djarreh duninjh bu ngakelerlobme, dja minj kunwernhbolkkimuk. Kandimunkewemen kumekbe ngakelerlobme, dja yiddok minj kubolkyahwurd, dja kunu minj ngarrowen ngadjaldarrkid.”
479	GEN 19:21	Wanjh nakudji yimeng, “Kanbekka, ngaye won kuhni mak bu kandjawam, minj ngabenbun nawu kumekbe kunred kabirrini kore ngudda yibolkyolyolmeng.
480	GEN 19:22	Dja werrkwerrk yikelerlobmen, yire kumekbe, dja ngaye minj baleh ngabangmekkurduyime, djalmadbun yibolkmang.” Kunmekbe wanjh kabolkngeyyo Zoar. (Zoar kunekke kunngey kayime Kunyahwurd.)
489	GEN 19:31	Wanjh kaluk bu ngalbu ngalwernwarre bimarneyimeng ngalwalawalak, yimeng, “Kornkumo ngarrku kohbanjminj, dja minj bininj kondah kani ba bu karriyo, yiman kabirriyime kubolkbubuyika rowk.
490	GEN 19:32	Kab ngarrbowo kunbang wine nawu kornkumo ngarrku, dja wanjh kaneyo, ba kunu minj kayakmen ngad bu karrimud, bu nungka Ngabbard kayawbornan ngarrku.”
492	GEN 19:34	Dja bu malaywi wanjh ngalu ngalwernwarre bimarneyimeng ngalwalawalak, “Yina, ngaye kukak nganeyonginj Ngabbard, kab bolkkime mak ngarryawoyhbowo manbang wine, wanjh ngudda yingimen nguneyo ba kunu minj kayakmen nawu karrimud bu Ngabbard kayawbornan ngarrku.”
495	GEN 19:37	Ngalwernwarre yawmey narangem, bingeykurrmeng Moab, nungka wanjh mawah bedberre namud nawu kabirringeyyo Moab. (Kaluk Moab kamenhyime “kore ngabbardbeh”)
496	GEN 19:38	Dja ngalwalawalak ngaleng warridj yawmey narangem, bingeykurrmeng Ben-Ammi, nungka wanjh mawah bedberre nawu kabirringeyyo Ammon. (Ben-Ammi kamenyime “Beywurd Bedberre Namud Ngardduk”)
499	GEN 20:3	Dja God bimarnebebmeng Abimelech bukirri bu kumunun, dja bimarneyimeng, “Kanbekka, marneyime, bu ngudda yimey ngalinjngalu daluk wanjh kunu yidjaldowen, dja ngaleng wanjh kabeneni nabininjkobeng ngarre.”
500	GEN 20:4	Abimelech minj Sarah bibangmemarnebebmeninj darnkih wanjh kunu nungka yimeng, “Ngudda nawu yiwohrnan, yiddok ngudda kanbun ngaye ngardduk nawu ngarriredbo nawu minj kunwarre ngarriyimeninj?
501	GEN 20:5	Dja Abraham nganmarneyimeng bu ngaleng ngaldaluk nuye, dja mak ngalengman yimeng bu nungka benedanginj. Wanjh ngaye bu kuhni ngayimeng ngamey, wanjh woybukkih ngayimeng yimankek kamak, dja minj kunwarre ngayimeninj.”
502	GEN 20:6	Wanjh God biwokmey bukirri, “Ngaye ngaburrbun bu woybukkih yiyimeng yimankek kamak, dja ngaye wanjh karrmeng ba minj kunwarre kanmarneyimeninj, kunmekbekenh kunu ngaye denghkeng ba minj yikarrmeninj.
503	GEN 20:7	Wanjh bonj, yirrurndiwemen ngalbu nuye ngalbininjkobeng, nungka wanjh prophet kanmarnemulewan kunwok ngardduk, dja nungka kaluk ngunmarnedi yiwarrudj ba minj yirrowen. Dja bu minj yirrurndiwe, kunu wanjh woybukkih ngayime ke, ngudda dja nawu yibenkarrme rowk, kaluk ngurridjaldowen.”
505	GEN 20:9	Abimelech bikayhmeng Abraham dja bimarneyimeng, “Njale ngudda kanmarnekurduyimeng ngadberre? Njale yiddok ngaye kunwarre ngayimeng ke, bu ngudda kanmarnbom ngaye dja nawu ngabenmarnewohrnan ngundimarneyime kunihbu kunwarre duninjh? Dja kuhni bu kanmarnekurduyimeng, wanjh yiman bininj kabirriyime yimankek minj nangale kakurduyime.”
506	GEN 20:10	Dja mak Abimelech yimeng, “Njale ngudda yiburrbuni bu kuhni kanmarnekurduyimeng?”
507	GEN 20:11	Abraham biwokmey yimeng, “Ngaye ngamarneyimerrinj, ‘Woybukkih nuk minj nangale kondah kabimarnekele God, wanjh ngandibun ngalbininjkobengkah ngardduk.’
509	GEN 20:13	Bu God nganmarneyimeng ngabolkbawon kore Ngabbard ngarrihni, ngawohrey, wanjh ngaye ngamarneyimeng ngalbininjkobeng ngardduk, ngayimeng, ‘Kuhni bu kunmak kandjalmarneyimen, bu baleh yarrkka ngarre, wanjh yiyime bu ngaye ngarrdanginj.’”
511	GEN 20:15	Abimelech yimeng, “Yina, kubolkwarlah ngardduk yibolknan dja bu baleh yidjare, kunukka wanjh yini.”
512	GEN 20:16	Dja mak Abimelech bimarneyimeng Sarah, yimeng, “Ngaye ngawong nawu ngudda ngunedanginj kunwardde nakimuk, ba nawu ngurridjarrkre kabirribularrbun yiman kabirribengmidjdan, dja kabirriyime bonj ngudda minj kunwarre yiyimeninj.”
520	GEN 21:6	Wanjh Sarah yimeng, “God ngannjilngmarnbom bu ngadjekme, dja birriwern rowk nawu kuhni kabirriwobekkan, bedda dorrengh kaluk ngarridjarrkdjekme.”
521	GEN 21:7	Dja mak ngaleng yimeng, “Nangale yimankek bimarneyimeninj Abraham bu ngaye wurdyaw ngadjikkawoyi? Dja ngaye ngamarneyawmey beywurd bu nungka wernhkohbanjminj.”
524	GEN 21:10	Wanjh Sarah bimarneyimeng Abraham, “Yibenbenekukmunkewemen ngalmekbe ngalbu nganhmarnedurrkmirri dja nayaw ngarre, dja namekbe nawu nayaw ngarre ngalbu nganhmarnedurrkmirri, minj nungka kalarlmang nawu yehyeng ke bu yibawon, dja Isaac nuye rowk, nawu ngaye nayaw ngardduk.”
526	GEN 21:12	Dja God bimarneyimeng, “Yuwn bu kunihbukenh yiwernhnjilngwarre berrewoneng wurdyaw ke dja daluk ngalbu ngunmarnedurrkmirri. Dja kore Isaac ngaye won mawahmawah ke nawu berrebbom, kunmekbekenh yikurduyimen kore baleh Sarah ngunmarneyime.
527	GEN 21:13	Dja mak ngaye ngabenmirndewernwon mawah nuye nayaw nawu ngalmekbe ngalbu ngunmarnedurrkmirri biyawmey, dja kabirriyimerran birriredbo warridj. Kuhni ngakurduyime bu nungka mak ngudda ke beywurd.”
530	GEN 21:16	Wanjh wam wurd djarreh, yiman bininj kaburriwe bunarra, kumekbe yerrkang ni, dja ngalengman yimeng, “Minj ngadjare nganan bu wurdyaw karrowen.” Dja bu kumekbe ni ngaleng wanjh nalkbuhnalkbuni.
531	GEN 21:17	Wanjh God bibekkang Ishmael bu nungka dorrengh nalkbuhnalkbuni, wanjh angel nuye God bikayhmeng Hagar kaddumbeh dja bimarneyimeng, “Hagar, njale yihkangewarre? Yuwn yikele, dja ngaye God nganalkbekkang wurdyaw kore kahyo.
532	GEN 21:18	Mah. Yirrolkka, yiwayhkemen Ishmael dja yibidkarrkarrmen, dja ngaye ngamarnbun kabenkebmawahme birriwern, kabirrimirndewernmerren kabirriyimerran birriredbo nawu birrikuken.”
536	GEN 21:22	Kaluk yiman kunmekbe rerrih Abimelech kumwam kore Abraham, dja kaluk Phicol dorrengh, bininj nawu benmarnewohrnani djuram nuye Abimelech, wanjh Abimelech bimarneyimeng Abraham, yimeng, “God ngunehdjarrkre bu baleh yarrkka ngudda yikurduyime.
537	GEN 21:23	Kondah wanjh yiwokkurrmerrimen kore ngarrhdi, kunwok kunrayek duninjh, God nuye kunngey dorrengh, kanmarneyime bu ngudda minj kunwarre kanmarnekurduyime ngaye dja wurdyaw dorrengh ngardduk, mak mawahmawah kanmarnekurduyimen kunmak, dja mak kubolkwarlah warridj kore ngudda yidjalwohni nawu minj ke kunred, yikurduyimen kunmak, yiman bu ngaye werrk marnekurduyimeng ngudda.”
538	GEN 21:24	Wanjh Abraham yimeng, “Ngaye kuninjkunu ngawokkurrmerren kunwok kunrayek duninjh.”
540	GEN 21:26	Dja Abimelech yimeng, “Ngaye ngawakwan bu nangale kuhni yimeng. Minj korroko kanmarneyimeninj, dja bolkkimewi ngahdjalbekkan.”
543	GEN 21:29	Wanjh Abimelech yimeng, “Njalekenh yilarlmey yibenkurrmeng bebbehbeh nanih nawu seven sheep yaw ngaldahdaluk?”
544	GEN 21:30	Abraham biwokmey yimeng, “Ngadjare kanbidyimang nanih nawu seven sheep yaw, ba ngurriburrbun ngaye ngangadkaruy manih manbu kahbongadyo.”
549	GEN 22:1	Kaluk rerrekah wanjh God birohrokmeng Abraham. Nungka bikayhmeng, yimeng, “Abraham!” Dja Abraham biwokmey, yimeng, “Kondah ngaye ngahdi, bekkahbekkan.”
550	GEN 22:2	Wanjh God yimeng, “Yika ke beywurd, nawu nadjalkudji beywurd ke Isaac nawu yimarnedjare duninjh, dja yiray kore kunred kabolkngeyyo Moriah, kumekbe kore kuwarddekimuk ngaye kaluk marnewarddeyolyolme, kumekbe kunu yibun bu yikukwurlhke bu kanwon ngaye.”
553	GEN 22:5	Wanjh benbenemarneyimeng bininj bokenh nawu benemarnedurrkmirri, yimeng berrewoneng, “Ngunenin kondah kaluk donkey dorrengh, bu ngaye dja yawurrinj nganere kunukka, nganedi yiwarrudj. Kaluk nganemdurndeng ngorrewoneng.”