Wildebeest analysis examples for:   ign-ignNT   GENERAL_PUNCTUATION    February 25, 2023 at 00:24    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23233  MAT 1:20  Ema Viya máimara­racahi eta mapane­reruhi. Eta tacahe, tiúcupaicapa ema ángele mameta­panahi te mavapure ema José. Ánipa máicha: Tata José, tímite­canuhi numeta­panavi eta juca: Vahi picueñamava eta pítauchi­rayare esu María. Tájina píchavaimahi. Taicha ticaja­ripahi ésu, mávajue­chirahi ema Espíritu Santo.
23234  MAT 1:21  Tacahe, te máuchucapa ema suchichayare, enacayare eta máijareyare JESÚS. Éma ticatiu­chayare ena achaneana tayehe eta naviure­va­na­ya­rehini taicha eta napeca­turana máichapa ema ángele.
23236  MAT 1:23  Ani tacahehi: Sutiari­hiyare esu amaperu esena témuna­hi­ri­cavaya ticajari. Ema suchichayare, yátupi­que­neyare eta émaira Viya, tiúcupau­cha­ha­viyare ticatiu­cha­ha­vi­pa­nayare tacahepa.)
23240  MAT 2:2  Nacaya­se­se­re­ru­paipahi, ánipa nacahe: Víti, tímite­cahavi eta vitanu­sirahi ema amuya máuchurehi rey-yarehi eyehe eti israelítana. Taicha vímahahi eta arairu jarairiqui, vémetearuhi máicutiarahi ema Viya eta máuchusinehi ema amuya rey-yare. Titupihapa eta te juca eyehe. Puiti vivarahahi véjira­pa­nayare éma. ¿Távihapuca mávihahi ema amuya? nacahepa.
23242  MAT 2:4  Tacahe, ema Aluresi máimichu­ha­vacapa namutu ena tuparai­ru­cana énapa ena títurue­que­nehana eta Sagrada Escritura. Mayase­re­ca­vacapa: ¿Távihapuca máuchusi­ha­yarehi ema vicucha­pa­quenehi ticaija­reyare Cristo? macahepa.
23243  MAT 2:5  Éna najicapapa: Te Belén te tachacaya eta juca viávasa Jerusalén. Taicha tacahehi eta májurehi ema víyarahaini profetaini Isaías. Máechajicahi éma eta avasare tímícu­ti­ji­ri­cavahi eta achané­nahini. Ánipa macahe:
23244  MAT 2:6  Piti avasare Belén, tachichavihi eta Judea, picuna­cha­ca­re­pá­nayare píti. Taicha eta máuchusi­ha­yarehi piyehe ema ichape­que­ne­yarehi eta maháque­nu­cá­vayare. Éma, téchapa­ji­ri­mu­ri­hayare namutu ena vijaneanana israelítana.
23246  MAT 2:8  Te máechapa, mavane­ca­vacapa éna te Belén. Máichapa: Eyana etanuca ema amuya te Belén. Te étupia­capuca, echava emeta­ca­nuyare, apaesa nuyana núti apanavare néjira­pa­nayare máichavacapa.
23251  MAT 2:13  Tacahe, te táequenepa eta nayanirahi ena mágoana, tiúcupaicapa ema émana ángele mavaneruhi ema Viya, mameta­pa­na­yarehi ema José te mavapure. Ánipa máicha: Péchepuca, José. Piyana piáma ema amuya ésupa esu María tayehe eta Egipto. Pinasiyare ánaqui. Tiámainucava te numeta­ca­vivare eta pichavi­rainapa, taicha ema Aluresi títecayare matanu­cayare ema amuya, mavarairahi macapa­cayare máichapa ema ángele.
23253  MAT 2:15  Nanasipa ánaqui. Tiámainucava te tépenapa ema Aluresi, ticava­na­hia­na­varepa mayehe ema ángele eta nachavi­rayare. Tamutu eta juca títauchavahi eta juca mametarapi ema Viya eta te Sagrada Escritura, ani macahehi: Te Egipto nímiju­naiyahi ema nuchicha. Te táequenepa, níchuha­yarepa éma.
23256  MAT 2:18  Tétavi­cavahi eta najapa­nui­ravahi ena esenana. Ichape eta náiyairahi taicha ena suntaruana nacapa­pa­ji­sirahi ena nachicha­naveana. Nájina narata­hahini nacama­ti­na­cahini taicha eta najapa­nui­ravahi ichape tacahepa.
23258  MAT 2:20  Péchepuca, José. Piveha ema amuya ésupa esu maena. Piyana pichava te piávasa Israel taicha vaipa táeñama­vacare. Tépenaipahi ema tipane­reu­chainihi ticapa­ca­ya­rehini ema amuya máichapa ema ángele.
23263  MAT 3:2  Ánipa macahehi eta máimitu­re­sirahi: Ítsivacha eta epane­reruana. Éneuchava mayehe ema Viya, taicha máraja­painapa ema aquenu­cayare mavaneruhi ema Viya máichavacapa.
23268  MAT 3:7  Énaripa ena fariséoana énapa ena saducéoana nayanau­cha­hivare ema Juan. Vahi náeneucha­vahini, navara­ha­hisera ticaica­chasiana. Tacahe, ema Juan máichavacapa: ¿Tájaha tacayema eta epauchi­ranuhi, eti tachicha­na­vea­na­tataji eta quichare? Esamai­ri­ri­ca­hipuca eta járaja­pai­ra­yarepa eta táiñehi­que­neyare ecuñaraqui. Evara­ha­hipuca iúchucu­hayare.
23273  MAT 3:12  Puiti éma máraja­painapa tinere­ji­ri­cainapa nácani yátupi­queneana téhicana. Máunacainapa éna. Ticutinapa mácani achane te tiácata­ya­jirica eta arusu. Máunacainapa. Tásiha, máquijicapa eta tapiraquiji. Máijucha­yarepa te yucu. Eta nacaheyare ena máurira­hanahi, tíjuanáinapa te yucu, máitava­ca­ca­yarehi eta namuruira máichavacapa ema Juan.
23275  MAT 3:14  Émasera ema Juan, vahi mávara­hahini máicacha­si­cahini. Ánipa macahe: Tata Jesús, nútira táuricahi nútivaina pícacha­sicanu. Nusapihapa núti picaiju­henuhi eta nícacha­si­caviya máichapa.
23276  MAT 3:15  Émasera ema Jesús majicapapa: Tájinachucha táichava. Ticamu­nu­carehi nítauchayare eta mavara­ha­quenehi ema Nucaiyaquene máichapa. Tásiha, ema Juan tísapavapa.
23278  MAT 3:17  Tacahe, tiárami­carepa eta mahu ema Viya tásiha­quenehi te anuma, ánipa macahe: Ema maca ema yátupi­quenehi nuchicha némuna­ru­quenehi. Tétavi­cavahi eta núrisa­mu­revahi máicha macahepa.
23281  MAT 4:3  Tásiha, ema Váinaraji témeña­havapa mayehe. Mavarahapa macaete­ma­yarehi. Ánipa máicha: ¿Pécuhapa píti? Tacahe, pivaneca eta juca mari táepiyacava pan, taicha píti machichavihi ema Viya, ¿masi? máichapa.
23282  MAT 4:4  Ema Jesús majicapapa: Váhipuca pecha eta táechaji­ri­ruvahi eta Sagrada Escritura, ani tacahehi: Vahi tacari­chuimahi eta tinicacare ticaita­re­cayare ena achaneana. Tacacha­ne­yarehi eta máechaji­ri­ruvana ema Viya. Jéhevare, éta ticaita­re­ca­ra­hiyare macahepa.
23284  MAT 4:6  Tásiha, máichapa: Te yátupina machichavina ema Viya, písapa­vayare pémirica te apaquehe. Tájina píchavaimahi eta pémiri­si­rayare. Pécharichuhi eta táechaji­riruva eta Sagrada Escritura, ani tacahe: Ema Viya mavanecapa ena mayeheana ángeleana téchapa­ji­ri­caviana. Tiámavia­nayare te navahuana, apaesa vahi picuca­yutetu eta máriana eta te pipaisi­rayare tacahepa. Tásiha, németeaca tijanea­ca­via­nayare puiti, vahi náisapaimahi picajara te pémirica máichapa ema Váinaraji.
23285  MAT 4:7  Tacahe, ema Jesús majica­pa­varepa: Éneri­chuvare ani tacahe eta Sagrada Escritura: Vahi picaitsa­ma­ra­jimahi ema Viya, taicha Piáquenuhi éma máichapa.
23287  MAT 4:9  Tacahe, máichapa: Núti níjara­ca­viyare tamutu eta juca avasareana. Pítina náquenuvina ena távacuanahi eta avasareana. Pépuyu­ca­nu­masera te numirahu. Pitsiucanu apaesa níjara­ca­vi­sarepa tamutu máichapa ema Vainaraji.
23288  MAT 4:10  Émasera ema Jesús majicapapa: Pévuisi­ha­tataji piti Satanás te juca numirahu. Váhipuca pecha eta táechaji­ri­ruvahi eta Sagrada Escritura. Ani tacahehi: Macarichu ema Viya vépuyu­mi­rau­chayare. Macari­chuvare vicaema­ta­nea­cayare tacahepa. Váhiquene táurica nucaema­ta­nea­ca­vihini máichapa ema Jesús.
23291  MAT 4:13  Váipasera mánasihini te majuru­sinehi. Tiyanapa tayehe eta avasare Caperaum. Étapa máejasihahi. Eta juca avasare távihahi te tachausi eta cáquiure Galilea. Eta macame­ta­rai­ruirahi, tamutuhi mapaica eta tinapaica eta provincia Galilea Éneuchava mayehe ema Viya. Ítsivacha eta epane­reruana, taicha tiánehi eta sácheyare tímere­cavaya eyehe ema ticatiu­cha­heyare. Aquenu­cayare mavaneruhi ema Viya, téchaheyare éma máichavacapa. Eta juca títauchavahi eta májureanahi ema víyarahaini profeta Isaías, ani tacahehi: Tiúrica­ca­rea­nainapa ena achaneana cávasanahi te tachausi eta cáquiure Galilea tayehe eta provincia Zabalón étapa eta Neftalí, namutu támairiaca ena ticavasana te apachara eta Jordán. Éna, tiyerehi eta nacata­ji­vai­ranahi, tacuti eta tavayureva eta tamapicuva. Puítisera máiteca­pau­cha­va­ca­ripahi ema timícau­cha­murihi. Ticatiu­cha­va­ca­yarehi tayehe eta nacata­ji­vairahi. Éma, tétume­cha­va­ca­hivare eta mamícau­chi­ra­vacahi tacahepa.
23297  MAT 4:19  Tacahe, ema Jesús máichuha­vacapa: Yare, éhicanu. Núti níjara­ca­heyare eta apana émata­ne­re­piyare. Éti ítuca­va­pa­racahi eta jímana; tacaheyare eta ítusi­ra­va­yareva ena achaneana, machane­ra­nayare ema Viya máichavacapa.
23306  MAT 5:3  Ena náimatihi eta tacamu­nu­que­neanahi eta náchanevana, tétavi­cavahi eta náurica­ca­revaya taicha máejerare eta najaca­pi­rayare eta máechaji­riruva ema Viya, machane­ra­na­yarehi.
23314  MAT 5:11  Eti nuchane­ranahi, járaja­painapa eta sache eta nacatia­na­si­raheya ena achaneana táichavenehi eta éhisi­ranuhi. Tipana­ra­ra­cha­hea­nainapa, tépiyae­que­ne­ha­hea­nai­na­varepa. Váhisera ecuarami eta juca. Ene nacahehi eta nacata­ji­vairahi ena profetanaini, ena náinapu­reanahi machane­ranahi ema Viya. Eta tacahe, te nacatia­na­ca­hepuca, ¡ecuri­sa­mu­re­cha­vachucha, evapi­na­vachucha! ¡Tétavi­cavahi eta iúrica­careva taicha ejaca­payare eta ícuchiyare te anuma, taicha ichape eta macuna­chi­rahehi ema Viya!
23324  MAT 5:21  Eti écharichucha eta nayehe­repiana ena iáchuca­na­veanaini ani tacahe: Vahi ecucapaca mácani piparaepiya; taicha mácani ticapa­recahi, ticaicu­ña­yarehi.
23330  MAT 5:27  Éneri­chuvare écharichuhi éti eta náimitu­rapihi ena iáchuca­na­veanaini: Vahi ecuveha esu apana esena.
23334  MAT 5:31  Éneri­chuvare ena viáchuca­na­veanaini náisapahi eta máejerare eta máinajisira mácani achane esu mayena. Ani nacahehi: Mácani tínajicahi esu mayena, máemepi­ya­recahi eta ajumeruca táechaji­si­ha­yarehi eta máinaji­siraya esu mayena.
23336  MAT 5:33  Éneri­chuvare esamai­ri­ri­cavare eta náimitu­ca­sivahi ena iáchuca­na­veanaini: Machu vahi ecuitaucha jácani ejura­chi­ra­hipuca. Yátupi­nasera eta ítauchiraina tamutu eta íjara­si­ravahi me Viáquenu nacahepa.
23340  MAT 5:37  Numetacahe: Te tatiari­hipuca eta íjara­si­ra­vayare, átupiruva ácahe: Tiuri. Te váhipuca evarahahi, átupiruva: Vahi ácahe. Te émuna­ha­ca­vapuca ejuracha, ema Váinaraji títuru­ca­heripa.
23341  MAT 5:38  Éneri­chuvare esamai­ri­ricahi eta acane: Mácani achane téhara­recahi mapuchu­quichahi ema apana achane, éneri­chuvare éma napuchu­qui­cha­yareva ena tuparai­rucana. Te macave­tu­quia­he­cha­hipuca, éneri­chuvare nacave­tu­quia­he­cha­yareva ena tuparai­rucana.
23346  MAT 5:43  Éneri­chuvare esamai­ri­ricahi eta acane eta náimitu­ca­sivahi ena iáchuca­na­veanaini: Émuna­sirahi nácani témuna­caheanahi. Tásiha, ecati­cha­yarepa nácani ticatia­na­ca­heanahi.
23373  MAT 6:22  Tacutiquene, ecuneuchava, machu tacueta­viuchava eta ejamu­rachira eta ímaha­queneana. Ecara­tacava, vahi ecuisapa tahapa­sa­mu­rechahe eta ecaima­ha­que­nerahi. Taicha te tahapa­sa­mu­re­ru­he­papuca eta ímahaquene, tétavi­cavahi eta tamapi­cuvahi eta te iáchanevana. Téhesera esuapa eta nímitu­rapiana, tétavi­cavahi eta tamicau­chiraya eta iáchanevana, tímiju­ni­ji­cayare eta emaurivahi, étapa eta ejamu­ra­chi­ravahi eta ímaha­queneana. Eta tacahe, machu ísapava tayanariana eta timapicu eta te iáchane­va­nasami. ¡Páurehesami éti te ísapa­vapuca tanasipa!
23379  MAT 6:28  Tacahe, ¿tájaha tacayema tihapa­sa­mu­re­re­cahehi eta emuiri­harapi? Ímara­ra­ca­richuhi eta tajuru­sirahi eta flúreana, vahi tacaeña­ma­ra­ca­vahini tacaema­ta­nehini, táijuru­re­ca­hi­pucaini.
23381  MAT 6:30  Apana­sicahi, ema Viya máijaracahi eta táurinavahi, ánipi­ri­chu­hinéni eta táitare­sirahi. Evetijipa éti eta máechapa­ji­ri­si­rahehi, máijara­si­ra­he­yarehi eta emuiri­harapi eti achaneana. ¿Tájaha tacayema vahi ácasi­ña­vahíni eta mayehe?
23392  MAT 7:7  Ánivare tacahe eta máechaji­riruva ema Jesús: Numetacahe: Échajica ema Tata Vicaiyaquene. Eyasea­cayare eta ecamu­nu­queneana. Éma, tijapa­nurahi. Tisama­heyare, tíjara­ca­he­yareva. Vahi ecuyacuji eta eyasea­siraina. Éneri­chuvare, te tatiari­hi­na­papuca eta jácani íchiraya ichapehi eta tacaje­ra­va­yarehi, eyasea­cayare máijara­ca­hehini eta ítupa­ji­jia­si­ravaya. Éma, tíjara­ca­heyare. Te jarari­hipuca eta táicheji­mi­ráuchahe, éma macaevui­si­na­he­yarehi.
23397  MAT 7:12  Evaraha eta náurivaina ena achaneana eta eyehe, ¿masi? Tásiha, táuricahi eta íchiraya eta iúriva nayehe. Taicha eta tacahehi eta táimiturapi eta Sagrada Escritura eta eyehe.
23406  MAT 7:21  Narari­hinapa ena achaneana tépiya­cavana nuchanerana. Váhisera títuji­ca­va­naimahi tisiapana tayehe eta mávasa ema Viya. Tayanapane náichanui­na­papuca Tata Viáquenu, vahi tisiapa­naimahi. Taicha vahi yátupi­nahini eta nacaema­ta­nea­sirahi ema Tata Nucaiyaquene te anuma.
23407  MAT 7:22  Te táitecapapa eta juicio, camuria­nayare ena tíchanua­nayare: Tata Viáquenu, víti véchaji­si­ha­pa­racahi eta píjare. Vipiara­cavihi te píjare eta viáquiji­sirahi ena váinarajiana, téhevare te píjare vímerecahi eta tiárami­careana náichanui­na­papuca.
23408  MAT 7:23  Nútisera nujica­painapa: Éti vahi nuchane­rahéna. Nímatisera núti eta íchaque­neanahi tamauri­queneana. Évuisiha te numirahu níchainapa éna.
23412  MAT 7:27  Te járajapapa eta muraca técaticava, tiámaquiha tiquiva, tisiamapa eta une, tacaji­mu­ya­paicapa eta apaquehe. Tiáquipai­cavapa eta peti, tamutu­samipa témitie­queneha máichavacapa ema Jesús.
23416  MAT 8:2  Tacahe, macahepaipa ema émana achane leproso. Témeña­havapa mayehe ema Jesús. Tépuyucapa te mamirahu. Tásiha, máichapa: Tata, nucasi­ñavahi eta piyehe, picana­ra­ca­nupaini.
23417  MAT 8:3  Tacahe, ema Jesús majicapapa: Nuvaraha nucana­racavi. Tájinapa píchiravaina puiti máichapa. Máemama­hacapa. Tásiha, enevanepa tinaracahi ema macaju­ma­que­nénihi eta máechaji­sirahi ema Jesús.
23418  MAT 8:4  Tásiha, ema Jesús máichapa: Pímaha, nacuija picumetaca eta nútirahi nucana­ra­cavihi. Piyana­va­nesera pímerecava nayehe ena tuparai­rucana, apaesa náimamacavi. Énainapa timeta­ji­ri­ca­nainapa eta yátupirahi pinaraca, pipachi­hairapa. Piyana­yareva me Viya. Picama­va­hu­ya­repahi eta pihasu­lu­pa­ya­chi­rayare taicha eta macana­ra­si­ravihi máichapa ema Jesús.
23420  MAT 8:6  Mayase­recapa, ánipa máicha: Tata, mararihi puiti te nupena ema amaperu numusura ticajumahi eta áire. Tétavi­cavahi tacativa masama. Pájapa­nupaini, picana­ra­si­na­nu­panaini éma máichapa.
23421  MAT 8:7  Ema Jesús, majicapapa: Tiuri, nuyanayare nucana­ra­pa­nayare máichapa.
23422  MAT 8:8  Tásiha, ema capitán majicapapa: Tata, vahi picucae­ña­macava eta pítesiraina eta nuyehe, taicha vahi táuricahini pisiapahini te nupenasami. Németeaca taratarichu picava­nairipi eta picana­ra­siraya ema numusura.
23423  MAT 8:9  Taicha núti nusuapahi te tivane­canuana ena anuque­he­pa­nanahi eta nuyehe. Nútiripa nusuapa­ca­re­hivare nayehe ena nusunta­ru­ranahi. Te nuvane­cavaca, téhevare níchuha­va­capuca, tisuapa­nuanahi. Te nuvane­capuca ema nuvaneru, enurujipa tisuapa­nuvane máichapa.
23424  MAT 8:10  Te masamapa ema Jesús eta juca, ichape­rinehi márami eta yátupirahi macasi­ña­vairahi eta mayehe. Máichavacapa ena téhica­napahi: Nutupiruva numetacahe: Nájina nímaha émanaina vijaneana israelíta mácutihini ema maca achane apavasana eta macasi­ña­vairahi eta nuyehe.
23426  MAT 8:12  Tacahe, tamapuruji eta náimatie­que­ne­hairahi ena vijaneanana israelítana eta máechaji­riruva ema Tata, váhisera nácasi­ña­vahini eta nuyehe. Eta tiviucha­va­ca­yarehi tayehe eta nacaicu­ñaiyaya eta te tamapi­cuquene te távihahi eta táijure­quenehi yucu. Ticapi­ti­quia­he­cha­va­nainapa eta tacati­vayare nasama. Tíyaha­nainapa máichapa.
23427  MAT 8:13  Tásiha, ema Jesús máichapa ema capitán: Piyana pichava te pipena. Tinara­caripa ema pimusura, taicha eta picasi­ña­vairahi eta nuyehe máichapa. Tacahe, ema amaperu ticajumahi tinara­ca­ripahi te jena hora eta náechaji­ri­si­ravahi éna.
23431  MAT 8:17  Eta juca títaucha­vapahi eta táechaji­si­hairahi eta májurehi ema víyarahaini profeta Isaías, ani tacahehi: Masami­na­ha­vi­hivare eta vijumana eta macana­ra­si­ra­havihi.
23433  MAT 8:19  Tacahe, ema émana escribáno témeña­havapa mayehe ema Jesús. Máichapa: Tata máestro, núti apana nuvaraha néhicavi te jácani pivara­ha­que­neyare piámianu máichapa.
23434  MAT 8:20  Ema Jesús, ánipa tacahehi eta majica­pirahi: Tamutu eta sárareana ticape­navaca. Éneri­chuvare eta cáyureana tamaca­ji­pa­chuvare. Nútisera nuti Manere­ji­ru­nuhi ema Viya, tájina nuviya nusiapi­hahini máichapa.
23435  MAT 8:21  Te apana­varepa sache, ema émana máimiture máichavarepa: Tata, nuyaseacavi písapa­nuhini nuchava te nupena. Nucucha­pa­nu­ma­ya­rehini eta máepeniraya ema ticachichanu, nécara­numaya. Tásiha, nucapa­ya­cavipa néhicaviya macahepa.
23436  MAT 8:22  Ema Jesús majicapapa: Péhica­nuchucha. Pésamirica náecara­ca­caichaha ena máecharaireana. Tájina táijara­ca­vimahi eta juca tihapa­sa­mu­re­re­cavihi máichapa.
23439  MAT 8:25  Tacahe, ena máimitureana tipiara­re­canapa eta napisirahi. Nacaja­micapa éma. Ánipa náicha: Tata maestro, picatiu­chahavi. Véricainapa náichapa.
23440  MAT 8:26  Ema majica­pa­vacapa: ¿Tájaha tacayema epica? ¿Vahi ácasi­ña­va­pahini eta nutiari­hi­rapahi eta eyehe? macahepa. Tásiha, téchepucapa. Macama­ti­nacapa eta técaticava étapa eta une. Enevanepa tésami­ri­cavahi eta táepacu­sirahi. Tájinapa táichira­vai­nahini.
23441  MAT 8:27  Ena máimitureana ichape­rinehi nárami. Ánipa nacahe: ¡Tétavi­cavahi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi! ¡Jéhesare, yátupiquene eta émairahi machichahi ema Viya! ¡Taicha tamutu tasuapahi, macama­ti­nacahi eta técaticava étapa eta une eta táepacu­sirahi! nacahepa.
23443  MAT 8:29  Tipiara­re­canapa, ánipa nacahe: ¿Tájaha picha píteca pipauchahavi piti Jesús, Machicha­que­nevihi ema Viya? ¿Pivarahapa picaete­ma­ji­ri­ca­ha­viyare víti? ¡Pájapa­nuhavi, vuíchaha picuva­ne­cahavi tayehe eta vicaicu­ñai­yayare! nacahepa.
23445  MAT 8:31  Ena éreanana nayaseacapa ema Jesús. Ánipa náicha: Te piáquiji­ca­ha­vi­ya­repuca, picata­ji­cahavi. Písapahavi visiapa­ha­cavaca eta jena cúchiana náichapa.
23446  MAT 8:32  Tacahe, ema Jesús máisapapa: Tiuri, eyana esiapa­ha­cavaca máichapa. Tacahe, tiúchucanapa ena éreanana nayehe ena návahá­ruanainihi. Tiárame­mu­ri­ha­nainehi eta cúchiana. Tijuna­pa­ra­canapa témiri­ri­ji­canapa te tachausi eta cáquiure. Tériri­ji­canapa.
23450  MAT 9:2  Ánaqui náimipau­cha­varepa ema achane macaju­maquene eta muracaquiha. Ema tívecahi te mayehe camilla. Te máimahapa ema Jesús eta nacasi­ña­vairahi eta mayehe, máechajicapa ema macaju­maquene. Ánipa máicha: ¡Pétumechava, nuchicha! Nucaepa­hai­navipa eta pipeca­tu­ranaini máichapa.
23451  MAT 9:3  Natiarihi ena escribá­noana. Eta nasamirahi ema Jesús, ánipa nacahe te nasamure: Ema maca tépiyacava tímija­chavahi Viya eta macaepa­hai­rahiji eta pecatuana. ¡Tétavicava eta matapirava!
23452  MAT 9:4  Émasera ema Jesús máimatihi eta napane­re­ruanahi. Máichavacapa: ¿Tájaha tacayema eta éjeca­pirava nuyehe te epane­re­ruanahi? Núti tájina nutapi­ravaina eta níchirahi eta juca.
23454  MAT 9:6  Tiúrisera puiti, nuti Manere­ji­runuhi ema Viya, nímereu­cha­vainapa eta nurata­hairahi nucaepaha eta pecatuana te juca apaquehe. Ímara­racanu tacahe, máichapa ema macaju­maquene. Puiti, nuchicha, nuvanecavi péchepuca. Piveha eta jara piyereruva. Piyana te pipena máichapa.
23457  MAT 9:9  Te apanapa sache, nuti Mateo néjacahi eta te nucobra­re­sirare eta impuesto. Tacahe, tiánucu­hapaipa ema Jesús. Te tímahanupa, tíchuhanupa. Yare, péhicanu máichanupa. Enevanepa, néchepucahi. Néhicapa éma.
23459  MAT 9:11  Títeca­pa­na­varepa ena fariséoana. Eta náimairahi namutu ena némuna­ru­queneana, eta vicacha­nerahi ema Jesús, ticaeca­hi­re­canapa. Ánipa nacahe nayehe ena máimitureana ema Jesús: ¿Tájaha tacayema tísapava ema eyehe maestro macacha­nevaca eta manisirahi ena nánita­tajiana ticobra­re­ca­rahiana eta impuesto? ¡Ticape­ca­tu­ra­rahiana éna! nacahepa.
23460  MAT 9:12  Te masamai­ri­ricapa ema Jesús eta náechaji­ri­ruvana, máichavacapa: Ena majuma­reanahi vahi nácamu­nuimahi ema médico. Nacarichu ena ticaju­manahi nacamu­nu­yarehi ema médico.
23461  MAT 9:13  Nútiripa vahi étaina tímite­canuhi nutanu­ca­yarehi nácani matapi­ra­va­reanahi. Nutanu­capahi núti ena tisipe­ca­turana, apaesa náeneuchava, náinajica eta napeca­turana. Tásiha éti, eyana ecaravahu eta máechaji­ri­ru­vanahi ema Viya. Ánipa macahe: Núti nuvaraha yátupinaini eta ejapa­nu­rai­vai­nahini. Taicha te vahi, tamapu­ru­jiyare eta ecama­va­huirahi eta nuyehe macahepa ema Viya.
23462  MAT 9:14  Títeca­panapa ena máimitureana ema Juan Tícacha­si­ri­carahi, nayase­recapa ema Jesús tayehe eta ayuna. Ánipa naicha: ¿Tájaha tacayema vahi nahayunacha ena pímitureana, vahi nácuti­ha­vihini viti máimitureana ema Juan, énapa ena fariséoana?
23463  MAT 9:15  Ema Jesús majica­pa­vacapa: Nímicu­ti­chinahe puiti. Vahi táuricaimahi ticati­sa­mu­revana nácani ticaichu­ha­ca­sianahi tinicanahi nayehe ena araimana. Tiúrisa­mu­rea­na­yarehi taicha matiarihihi ema arayena. Téhesera te tépenapuca éma, jéhesare ticati­sa­mu­re­va­na­yarehi. Tacutiquene, vuíchaha táuricaimahi eta ayuna­nai­nahini ena nímitureana. Járaja­pai­na­pasera eta sácheyare, ticave­re­ji­ca­sia­nayare taicha ticara­ta­ca­nua­nainapa ena ticapa­ca­nuanaya núti.
23464  MAT 9:16  Esama­nuchaha. Eta juca eta nímitu­rapiana, amairiha arairu. Mavaraha ema Viya arairuyare eta eyehe­re­pia­nayare eti achaneana. Vahi ticuti­ca­caimahi eta nayehe­repiana ena achaneana. Eta ítusira éti eta nímitu­rapiana, tavaraha ínajica eta ichasi eyehe­repiana tamauri­que­neanahi máichavacapa ema Jesús.
23466  MAT 9:18  Téchaji­ri­ca­vai­chahahi ema Jesús nayehe ena achaneana, títeca­pa­ne­chavare ema émana achane ticaijare Jairo. Tuparai­rucahi éma. Matupirupa tépuyucapa te mamirahu ema Jesús. Ánipa macahe: Tátachicha, surarihi esu nuchicha. Puítirichaha tépenahi. Téhesera te piyana, pinacaini eta pivahu, suchavahini suítare­cahini máichapa.
23469  MAT 9:21  Taicha te supanereru ésu, sucahehi: Taratarichu jácani te némamaca eta ñimuiriha, éta ticana­ra­ca­nuyare sucahepa.
23470  MAT 9:22  Émasera ema Jesús masama­richucha eta suémama­jia­sirahi, macaicu­tiarahi eta macana­ra­re­sirahi. Téqueru­cavapa. Máimahapa eta supisirahi esu esena. Tásiha, máichapa: Vaipa picupica, nuchicha. Pinaracapa puiti táichavenehi eta picasi­ñai­ranuhi máichapa. Tacahe, tinaracapa esu esena. Vaipa tápechahini eta sujumainihi.
23472  MAT 9:24  Tásiha, ema Jesús máichavacapa: Iúchucachaha te aneca. Váhinéni suépenahini esu suca amaperu. Tímaca­richucha ésu máichavacapa. Énasera nacaeca­hi­richucha éma, técavanapa.
23475  MAT 9:27  Tiuri, tichava­yarepa ema Jesús te mapena. Eta mapaisirahi te calle, náehicapaipa ena apinana púchuquiana. Tipiara­ca­na­paipahi te máequene. ¡Tátachicha Jesús, pájapa­nuhavi picana­ra­cahavi. Vicasiñavi piti yátupi­que­névihi Cristo! náichapa.
23476  MAT 9:28  Váhisera masuapa­va­nehini éma. Te tisiapapa ema Jesús te mapena, ena púchuquiana tisiapa­na­varepa. Témeña­ha­vanapa eta mayehe. Tásiha, éma mayase­re­ca­vacapa. Ánipa máichavaca: ¿Yátupipuca ecasi­ñanuhi eta nucana­ra­si­ra­heyare? macahepa. Ena najicapapa: Yátupi, tata.
23477  MAT 9:29  Tacahe, ema Jesús máemamacapa eta náuquihana. Tásiha, máichavacapa: Tiúri, eta ecasi­ñai­ranuhi, enara­cayare máichavacapa.
23481  MAT 9:33  Tacahe, ema Jesús máquijicapa ema éreana, ema tiávahá­cainihi. Tásiha, ema achane tinaracapa. Téchajicapa. Ichape­ri­ne­hivare eta náramirahi ena achaneana eta náimairahi. Ánipa nacahe: ¡Tétavicava eta máitupa­ji­jia­sirava ema Jesús! Te viávasa Israel, nájina tiratahaina tíchaina tácutihini eta juca vímaha­quenehi nacahepa.
23482  MAT 9:34  Narari­hivare ena fariséoana. Ánipa nacahehi: Ema maca Jesús, vémeteaca majupahahi ema Satanás, ema náquenu­murihi ena éreanana. Máijararuhi jácani eta máitupa­ji­jia­si­ravahi eta macuchu­si­ra­vacahi éna nacahepa.
23485  MAT 9:37  Tacahe, ema Jesús máichahavipa viti máimitureana: Tétavi­cavapa eta vicamu­nuirava ena tímica­ta­ca­ha­vianaya tayehe eta juca vémata­ne­repihi.
23486  MAT 9:38  Eyasea­ca­ya­resera ema Tata Vicaiyaquene, máijara­cahavi ena tímica­ta­ca­ha­via­nayare. Eta juca tímicu­ti­ji­ri­cavahi mácani achane eta macamu­nui­ravahi ena tímica­ta­ca­canaya te máechati­jicaya eta maharusura máichahavipa.
23491  MAT 10:5  Tacahe, ema Jesús tévata­ca­havipa viti dócequeneana apóstoleana vicame­ta­rai­ru­yarehi. Ánipa máichahavi: Vahi ecuyana tayehe eta návasana ena apava­sa­juecuana. Váhivare ecuyana nayehe ena samari­tá­noana.
23518  MAT 10:32  Tímiyanava ema Jesús tímitu­cahavi. Ánivare macahe: Namutu ena tímereu­cha­vanahi eta náehisi­ranuhi te namirahu ena achaneana, núti apanavare nímereu­chavaya eta nuchane­rai­ra­vacahi éna mayehe ema Tata Nucaiyaquene, ema tiávihahi te anuma.
23528  MAT 10:42  Énaripa ena témuna­ra­hianahi nayehe ena nani ánichi­cha­queneana téhica­nuanahi, nacumpiracha eta une táichavene eta náehisi­ranuhi; éneri­chuvare jararihi eta náicuchiquene máichahavipa ema Jesús.
23531  MAT 11:3  Te náiteca­pauchapa, náichapa: Ema viáquenu Juan tivane­ca­havihi viyase­re­pa­na­viyare te yátupi­hipuca pítiri­pa­hipuca Cristo ema vicucha­pa­quenehi, ¿téhese­rapuca vímiya­na­va­ya­repuca vicuchapa? náichapa.
23532  MAT 11:4  Ema Jesús majica­pa­vacapa: Nuvaraha ímara­racaya eta níchaqueneana puiti. Nucaimai­ri­ri­ca­vacaipa ena púchuquiana. Nímipai­siraipa ena masariana. Nucana­ra­ca­vacaipa ena leprósoana, énapa ena túhuquiñana. Nucaeche­pu­si­ra­va­cai­pavare ena náepena­quea­neanaini. Éneri­chuvare níchuhahi ena páureana náeneuchavaya apaesa náuchucuha. Tásiha, eyana emetaca ema Juan tamutu.
23534  MAT 11:6  Vaipa macueñamava ema Juan eta nuyehe. Tétavi­cavahi eta máurica­ca­revahi éma, te ticasi­ñavahi eta nuyehe máichavacapa.
23535  MAT 11:7  Tacahe, tichavanapa ena vanairu­canahi me Juan. Tásiha, tépana­va­varepa téchajica ema Jesús, máechaji­sihapa ema Juan. Ánipa macahe eta mameta­si­ra­vacahi ena achaneana: Nuvaraha epane­reu­chayare ema Juan. Te jácani vuíchaha nacara­ta­cahini éma, te eyanapa te mávapahi apaquehe te mávihahi, ¿tájaha eta epane­reruana tayehe eta macame­ta­rai­ruirahi? Éti ímija­chai­papuca mamapa­chi­chi­ji­ri­ru­vaichucha eta máechaji­sirahi tacutihi te vímararaca ta taflurena eta acutena te tacaya­mu­ri­rijica eta técaticava.
23537  MAT 11:9  Nuyase­recahe: ¿Tájaha eta ímija­chirahi eta mayehe? ¿Ímati­hipuca eta profetairahi éma? Núti numetacahe: Matupi­ruvahi eta macame­ta­rai­ruirahi ema Juan. Mavaneruhi ema Viya eta yátupi­quenehi profetahi éma. Nájina mácutihini ena apamuriana profetana.
23538  MAT 11:10  Ema maca Juan émara máechaji­si­ha­quenehi ema Viya eta te Sagrada Escritura, ánipa macahehi: Nuvane­cayare ema tínapu­mi­rau­cha­vi­ya­repahi ema ticame­ta­rai­ru­ya­repahi, apaesa natseca­vapaipa ena achaneana eta najaca­pi­ra­viyare tacahepa eta Sagrada Escritura.
23544  MAT 11:16  Etiari­hi­hisera eti achaneana puiti juca sácheana, eta emasua­pa­ji­raivahi, nímicu­ti­chahesa ena amaperuana tiútseruanahi. Apapi­pi­jichucha eta nacaye­ma­que­nea­napahi. Ema apana macahe­papuca: Vépiyacaya eta piéstachicha. Énasera ena apamuriana vahi náisapa­vahini. Tásiha, ema apana macahepuca: Vépiyacaya eta ecari. Váhiva­resera náisapa­vahini.
23547  MAT 11:19  Nuti Manere­ji­ru­nuhi ema Viya, eta níteca­pau­chi­rahepa, nucacha­ne­hepaipa eti achaneana eta enisirahi. Etiari­hi­hivare eti épiyae­que­ne­hanuhi: Ímaha ema maca, cánisiu­qui­tataji, cávahárasi. Macacha­ne­va­capaipa ena achaneana tisipe­ca­tu­ra­ra­hia­nahi ecahehi. Eti épiya­cavapa épururahi, ticuti­rinehi yátupi­nahini échema­ra­hihini. Tétavi­ca­va­hisera eta éjeca­pi­ravahi taicha eta emasua­pa­ji­raivahi. Te yátupi­hihini échemarahi, ímati­nuhini eta nucava­na­hirahi eta me Tata máichapa ema Jesús.
23549  MAT 11:21  ¡Páurehesami eti nujaneanana ecava­sanahi te avasare Corazín! ¡Páurehe­sa­mi­hivare eti apamuriana nujaneanana ecava­sa­na­hivare te avasare Betsaida! Ichape eta ícuñayare taicha éti ímaharipa tamutu eta tiárami­careana níchaque­neanahi te emirahu, váhisera ávara­hahini éneucha­vahíni. Ena nani achaneana ticava­sanahi te Siria, apava­sa­na­na­hinéni, tétavi­ca­va­hinéni eta namaurivahi, németea­casera núti nasapi­ha­hi­pucaini téneuchavana te náimahahini eta níchaque­nea­napahi. Enéva­ne­nahíni náimere­ca­vahini yátupi eta náeneuchi­ra­vai­nahini.
23552  MAT 11:24  Numeta­ca­he­va­nesera: Ichape eta ícuñayare te táitecapapa eta juícioyare. Tacachu­ri­cayare eta náicuñayare ena ticava­sanaini te avasare Sodoma macahepa ema Jesús.
23553  MAT 11:25  Étarichuhi te jena hórahi, ema Jesús ánipa macahe: Tata Nucaiyaquene, tétavicava eta nucuna­chiravi. Jéhevare píti táquenuvihi eta anuma étapa te juca apaquehe. Títauchavaipa eta pipane­reruhi. Vahi písapahini náitucahini eta júcana ena tímija­cha­vanahi téchema­rahiana. Énapasera píjaracahi ena nani téhica­nuanahi, tájina­hinéni náechema­rai­vai­nahini. Puiti nasapi­ha­ripahi nacachu­ricahi ena títupa­ji­jia­ca­vanahi.
23555  MAT 11:27  Tacahe, ema Jesús máichavacapa ena achaneana: Ema Tata Nucaiyaquene, ema tíjara­canuhi eta nútiraya néchaya tamutu. Nájina énaji­vai­nahini náimatihini ema Tata. Nucarichu núti néchinavahi ena nímima­ti­rua­nayare éma. Taicha núti yátupihi eta nímatirahi ema Tata Nucaiyaquene; tacuti­quenehi eta yátupi­ra­hivare eta máimati­ranuhi éma.
23558  MAT 11:30  Taicha eta nuyehe yugo vahi tácajera. Tipeve­jiyare esama máichavacapa ema Jesús.
23560  MAT 12:2  Énasera ena fariséoana eta náimara­ra­si­rapahi, tisema­ma­ju­heanapa. Ánipa naicha ema Jesús: Pímaha ena pímitureana. Ticaema­ta­nea­na­paichucha eta navepi­ra­qui­hapahi eta trigo puiti juca sache tétavi­cavahi eta tacapi­ca­huirahi. Vahi tísapa­ca­remahi eta juca nacaema­ta­nérahi puiti náichapa.
23561  MAT 12:3  Tásiha, majica­pa­vacapa ema Jesús: Németeaca éti vahi ecaicutiara eta tacaye­maquene eta Sagrada Escritura, eta máichava­que­nevahi ema víyarahaini David eta mapaisi­rapahi técuhapaipa, énerichuva ena téhica­napahi.
23565  MAT 12:7  Éti váhivare ecaicutiara eta juca máechaji­ri­ruvana ema Viya: Núti nuvaraha yátupinaini eta ejapa­nu­rai­vainaini. Taicha te vahi, tamapu­ru­jiyare eta ecama­va­huirahi eta nuyehe macahepa. Te ecaicu­tia­rahini, váhiya­rehini ecaeca­hivaca ena nímitureana, taicha éna tájina natapi­ra­vai­napahi.
23566  MAT 12:8  Tiuri puiti, numeta­ca­heyare: Núti Manere­ji­ru­nuhi ema Viya, nútirichu néchahi eta sache nanara­siraya ena achaneana máichapa.
23568  MAT 12:10  Ánaqui matiarihi ema achane vaipa tayamu­ri­cahini eta mavahu, tépena­vahuipa. Natiari­hi­hivare ena fariséoana, natanu­ji­ricahi eta ticaviu­re­va­yarehi ema Jesús. Nayase­recapa éma: ¿Táuricapuca vicana­ra­cavaca ena nacaju­ma­queneana te sávaru­muhuana tacapi­ca­hu­quenehi? náichapa.
23569  MAT 12:11  Ema Jesús majica­pa­vacapa: Nímicu­ti­chinahe puiti. Németeaca májina émanaina achane vahi macuja­pa­nuhini eta máitatiquene uvesa, te téchipai­ca­vapuca te pusu te jena sache tacapi­ca­hu­quenehi. Eta máeñamirahi, tipatsicava mavecuha eta paure sárare.
23570  MAT 12:12  Núti numetacahe: Ema maca achane tiápaju­cavahi eta téñamacare tayehe eta uvesa. Tacahe, tísapa­ca­réchucha víchayare eta táuriqueneana te sávaru­muhuana máichavacapa.
23571  MAT 12:13  Tásiha, ema Jesús máichuhapa ema achane ticaju­ma­vahuhi: Nímaha. Picaja­ru­vauchava, pímereca eta pivahu máichapa. Tacahe, ema achane eta macaja­ru­vau­chi­ravahi, eneva­ne­rinehi tinaraca eta mavahu. Tiúrivarepa tichava, tacutipa eta mavahu sapa.
23576  MAT 12:18  Ánipa tacahehi: Nuvaraha ímatiya ema vanairucahi nuyehe, nunere­jiruhi núti. Tétavi­cavahi eta némuna­sirahi, núrisa­mu­re­hivare máicha. Ímatiyare éma taicha mávaháruhi ema Espíritu Santo máijararuhi éma. Ema nuvanara, tímitu­ca­va­cayare ena achaneana te tamutu avasareana eta nuvanai­ri­pianahi.
23579  MAT 12:21  Tásihasera, namutu ena achaneana te avasareana ticune­va­nayare eta mayehe, navarai­rayare máurichayare éma macahepa ema Viya.
23581  MAT 12:23  Ichape­rinehi nárami ena achaneana. Tásiha, ánipa nacahe: Ema maca Jesús, émapa­chupuca ema Cristo, ema vicucha­pa­quenehi mámariequene ema víyarahaini David nacahepa.
23582  MAT 12:24  Énasera ena fariséoana napane­rechahi náepiyae­que­ne­ha­yarehi. Ánipa nacahe: Ema maca Jesús, eta macuchu­si­ra­vacahi ena éreanana, vémeteaca máijararuhi eta máitupa­ji­jia­si­ravahi mayehe ema Satanás, ema náquenu­murihi ena éreanana nacahepa.
23583  MAT 12:25  Ema Jesús máimatihi eta napane­reruhi éna. Tacahe, máichavacapa: Nímicu­ti­chinahe puiti ena machanerana ema gobierno. Éna vahi típutsi­mu­ri­ha­ca­ca­naimahi apinai­na­hi­pucaini partido. Te típutsi­mu­ria­ca­canapa, énaji­ca­cai­pa­pucaini tiáquipai­cacana. Énaripa ena achaneana te avasare, vahi táurica náiputsi­mu­ria­vahini. Émaripa mácani achane, te camurianahi ena machicha­naveana, váipari­ne­hivare típutsi­mu­ria­va­naimahi náehaji­ri­ca­cahini, énaji­ri­ca­cahini náquipai­ri­ca­cahini.
23589  MAT 12:31  Nutupiruva numetacahe: Eperdo­na­cha­careana eti achaneana eta epeca­turana, tamutu jácani échaji­sihaira eta táiñema­hi­queneana. Jácani te ecaeca­hi­nu­hipuca nuti Manere­ji­ru­nuhi ema Viya. Jarari­hisera eta epecatura vahi tiperdo­na­cha­ca­remahi. Éti ímijachahi ema Satanás ema tiávahá­canuhi. Ichape eta éjeca­pi­ravahi, taicha ema tiávahá­canuhi núti, émaquenehi ema Espíritu Santo. Éti epana­ra­ra­caripa éma. Tásiha, tájina eperdo­na­cha­ca­reimahi puiti juca ítare­si­raichaha, evetijipa te apana ítaresira máichavacapa.
23591  MAT 12:33  Tímaticare eta yucuqui te tiúrinisihi eta tacahira. Tímati­ca­re­hivare eta apana yucuqui, máuriraha eta tacahira. ¡Epanerecha! Núti níchahi eta táuriqueneana nayehe ena achaneana ticata­ji­vanahi. Éta tímereu­chanuhi eta mávahá­si­ranuhi ema Espíritu Santo. Téhesera nucaete­ma­re­cahini, níchahini eta máemata­ne­repiana ema Váinaraji, jéheva­re­se­ra­pucaini eta tímereu­cha­nuhini eta mávahá­si­ra­nui­nahini éma.
23592  MAT 12:34  ¡Étisera machicha­na­vea­na­tataji ema Váinaraji! Váiparinehi ítucaimahi échajisiha eta táurina­queneana, taicha éti tamave­ra­siavahi eta evaina­ra­jivana. Eta échaji­ri­ru­vanahi ticaecherahi eta evaina­rajiva te esamureana.
23595  MAT 12:37  Étaripa eta tiviucha­heyare. Téhesera tiúrihipuca eta échaji­si­hairahi, vahi ecaicu­ñaimahi. Tájina tiviucha­hémahi máichavacapa.
23596  MAT 12:38  Tacahe, nayaseacapa ema Jesús ena fariséoana énapa ena escribá­noana. Ánipa náicha: Tata maestro, vivaraha picuchucaini eta tiáramicare, te yátupipuca mavane­ruvihi ema Viya náichapa.
23597  MAT 12:39  Ema Jesús majica­pa­vacapa: ¡Eti achaneana váinara­ji­queneana! Núti nímatihe. Vahi esuapa­nuimahi, te nímere­ca­pucaini eta tiáramicare. Tásiha, váhinéni étina tatuparaca ímahahini eta tiárami­careana. Ímaha­ya­resera eta tiáramicare tacutiyare eta máichava­que­nevahi ema víyarahaini profetaini Jonás.
23599  MAT 12:41  Eta jena sácheyare téchepu­ca­nayare namutu, tiúchucu­ha­nayare ena achaneana ticava­sa­náinihi acane te Nínive. Tisipe­ca­tu­ra­ra­hia­na­hinéni éna. Natupi­ru­va­hisera nasuapa eta mametarairu ema Jonás. Téneucha­va­na­vanehi. Tásiha, te jena sácheyare, nacahenapa eyehe éti: Táuricapa nacaicuñaini ena nani mapara­juruana ema Cristo, táichavenehi eta namasua­pirahi éma. Taicha éma, máurique­ne­panahi mayehe ema Jonás nacahénapa.
23600  MAT 12:42  Tacutiquene esu reina Seba eta acane, te susamai­ri­ricapa eta máitupa­ji­jia­si­ravahi yátupi ema Salomón. Ésu, tayére­hi­que­ne­hinéni eta suávasa, tiyana­hisera sucapayaca ema Salomón taicha suvarahahi susama­yarehi éma. Tacahe te téchepu­canapa namutu, ésu suyasea­cainapa eta ecaicuña éti máetupi­cu­shianahi puiti. Sucahe­na­papuca: Táuricapa nacaicu­ñahini ena nani máetupi­cushiana, tájina náetseraruina nasamaripa ema Cristo, ema títupa­ji­jiá­pa­navahi mayehe ema Salomón, tásiha vuíchaha­caruva nasuapa sucahé­na­papuca jácani.
23601  MAT 12:43  Tímiyanava eta máechaji­si­ravahi ema Jesús, ánipa macahe: Éneri­chuvare éti ecuti mácani achane máinajiruhi ema émana éreana. Ema éreana tiyana matanu­cainapa eta jácani masiapi­ha­yarehi. Eta mamaichi­mavira eta mavara­haquene, mapane­re­cha­yarehi tichava.
23602  MAT 12:44  Macahé­na­papuca: Nuyanayare nuchava, nusiapa­yareva mayehe ema návahá­ruinihi. Te títecapapa ema éreana mayehe ema achane mávahá­ruinihi, máimahapa ema achane máinaji­caripa eta mapeca­turana, vuíchahasera máehicahini ema Viya.
23603  MAT 12:45  Tásiha, tiúrisa­murepa ema éreana. Tásiha, tíchuarecapa ena siétequeneana machamuriana. Váinara­ji­panana éna. Nasiapa­ha­cai­na­varepa namutu éna. Jéhesare, tiápaju­cavapa eta mavaina­rajiva ema paure achane. Ene ecaheyare éti, taicha eta emasua­pi­ranuhi máichavacapa ema Jesús.
23605  MAT 12:47  Natiarihihi ena timeta­pa­nanahi ema Jesús. Ánipa nacahe: Esu pémuna­ru­quenehi pena énapa ena pipara­pe­naveana, nararihi ani te aneca. Navarahahi téchaji­caviana náichapa.
23606  MAT 12:48  Émasera majicapapa: Yátupi némuna­ca­vacahi esu meme, énapa ena nupara­pe­naveana. Narari­hisera ani te juca nuchacaya ena némuna­rua­na­hivare, nupara­pe­na­veanahi.
23607  MAT 12:49  Tásiha, tisuve­cha­havipa viti mayeheana apóstoleana. Tásiha, macahepa: Numetacahe, ena nani ena némuna­rua­na­hivare.
23608  MAT 12:50  Taicha namutu nácani ticaema­ta­nea­canahi me Tata tiávihahi te anuma, énahi ena némuna­rua­na­hivare máichavacapa.
23611  MAT 13:3  Tásiha, camurihi eta máimicu­ti­cha­que­neanahi eta máimitu­si­ra­vacahi. Ánipa macahe: Matiarihi ema émana achane. Tévapanahi te máesane.
23619  MAT 13:11  Tásiha, ema Jesús tijica­pa­havipa: Ema Tata titupa­ra­canuhi nítame­ta­ca­heyare éti eta juca táequene­reruana mapane­reruana. Mavaraha ímatie­que­nehaya éti. Énasera ena apamuriana achaneana vahi nítame­ta­ca­va­caimahi, náimaina­vainepa éna.
23622  MAT 13:14  Puiti ena nani achaneana nacuti ena achaneana acane, vahi nasuapahini ema víyarahaini profeta Isaías. Ánipa macahe: Nímatihe éti. Esama­ya­re­né­nipuca, váhisera ecaicu­tia­raimahi. Ímaha­ya­re­hi­né­nipuca, váhiva­resera ímatie­que­ne­haimahi.
23623  MAT 13:15  Taicha eta esamureana eti achaneana, tétavi­cavahi eta tamuracava. Vahi evaraha esama. Épiya­ca­va­hivare púchuquihe, emava­rairahi esuapahini te esamureana. Tájinapa táichahíni vicucha­pahini eta éneuchi­ra­vai­nahíni, evarai­ra­pucaini ecasi­ña­vahini me Viya, apaesa macana­ra­ca­hehini macahepa ema víyarahaini Isaías.
23631  MAT 13:23  Natiari­hisera ena apamuriana achaneana nacutihi eta tiúrina máteji. Éna, tisama­nuanahi. Náunacahi yátupi eta nímitu­rapiana, náimatie­que­ne­hairahi. Tájinavare náichira­vai­nahíni eta náehisi­ranuhi. Ichape eta nacaema­ta­nea­sirahi ema Viya. Nararihi ena apaesarichu eta nacaema­ta­nea­sirahi. Narari­hivare ena apamuriana, nativa­re­re­ha­panapa eta nacaema­ta­nea­sirahi. Tásiha, ena apamuriana, ichape­mu­ri­panapa eta nacaema­ta­nea­sirahi ema Viya macahepa ema Jesús.
23632  MAT 13:24  Ema Jesús máimicu­tia­ra­chavare ena achaneana eta máimitu­si­ra­vacahi: Puiti nuvaraha nímitucahe tatiari­hiyare eta sácheyare te táitecapapa eta nacaye­se­re­hiraya me Viya ena achaneana. Tacutihi eta máichava­queneva mácani achane tévacarahi eta tiúrina evaraqui tayehe eta tiúrina máteji.
23635  MAT 13:27  Náraminehi ena machane­ranahi ema achane tévacarahi. Tiyananapa nametapana ema náejaháruhi. Ánipa náicha: Tata, eta jena pévaraquihi, tájina tacasi­ri­quihini eta táiñema­hi­queneana ejare. Puítisera tiúchucapa tacacha­ne­paipahi eta pévaraquihi náichapa.
23636  MAT 13:28  Ema náejaháruhi majicapapa: Matiarihi mácani ticatia­na­canuhi. Éma tíchahi eta juca, tímisi­ri­qui­chi­nanuhi. Tásiha, ema machanerana náichapa: ¿Pivara­hapuca, tata, viyana víti vivepuriha eta jena ejareana?
23637  MAT 13:29  Éma majicapapa: Vahi tiúririne, taicha machu táimive­purica eta névaraqui trigo.
23638  MAT 13:30  Tácuti­ca­ca­richaha eta tajuru­si­rayare. Tiámainucava te tacaecha­tijipa, nuvane­ca­hénapa éti nuchanerana tativayare evepurica eta ejarejiana, ítiji­cainapa eta tacaijui­rayare. Tásiha, evehai­na­sarepa eta trigo, ticaunainapa te tacaunairare.
23639  MAT 13:31  Ema Jesús máimicu­tia­ra­chavare eta taqui eta mostaza eta máimitu­re­sirahi. Ánipa macahe: Puiti nuvaraha nímitu­caheya eta apana tayehe eta evaraqui ánichi­chaquene, étasera te tijurucapa, tíñeji­yarehi. Tacaheyare eta tajuru­si­rayare eta nímitu­rapiana nayehe nácani tijaca­pa­nayare. Ímatichuhi éti eta taqui eta mostaza, eta ánichi­cha­panahi tayehe eta apamuriana evaraquiana. Tásihasera te tímarucapa, tiúnayarehi eta táenaqui, tacuti­yarehi eta yucuqui eta táichapeva. Tacachu­ri­ca­yarehi eta apamuriana evaraquiana. Járaja­painapa eta cáyureana. Táepiya­cainapa eta tamacajiana te tatava­vajiana. Ene tacaheyare eta tajuru­si­rayare eta nímitu­rapiana núti Manere­ji­ru­nuhi ema Viya.
23641  MAT 13:33  Éneri­chuvare máimicu­tichina eta juca apana máimitu­re­sirahi. Ánipa macahe: Tacutiquene, eta juca nímitu­rapiana tímicu­ti­ji­ri­cavahi eta levadura. Esu súcani esena tiúrihi eta tasisi­jisira eta suyehe levadura te tamutu eta suépiyaruhi masa, tayanapane apina­pucaini arroba eta suyehe jarina, tasiha­ji­ca­hisera. Jéhesare, tiápuca­yarehi tiuri.
23643  MAT 13:35  Títauchavahi eta juca máechaji­ri­ru­vanahi ema émana profeta. Ani macahehi: Tamutu eta nímitu­ra­pia­nayare nímicu­ti­chi­na­ya­repahi. Nímicae­che­ra­chainapa eta táeñaure­va­quenehi te tépana­vainapa máepiya­cainapa ema Viya eta apaquehe macahepa.
23645  MAT 13:37  Tacahe, ema Jesús máichahavipa: Nuti Manere­ji­ru­nuhi ema Viya nucutihi ema achane tévacahi eta tiúrina evaraqui.
23658  MAT 13:50  Náijuchainapa te yucu, táetaviuchahi eta táijureva. Ticapi­ti­quia­he­cha­va­nainapa eta tacati­vayare nasama. Tíyaha­nainapa macahepa ema Jesús.
23659  MAT 13:51  Tacahe, ema Jesús tiyase­re­ca­havipa. Ánipa macahe: ¿Ecaicu­tia­rapuca éti tamutu eta juca nímitu­ra­pianahi? máichahavipa. Tásiha, víti vijicapapa: Vicaicutiara, tata vicahepa.
23660  MAT 13:52  Tácahe, máichahavipa: Eta yátupirapa eta ímatie­que­ne­hairapa eta nímitu­rapiana, éti apanavare máestrohénapa. Puiti nutupa­racahe ímitu­ca­vacaya ena achaneana. Tétavi­cavaya eta ítamu­tu­ru­si­rayare eta ímitu­re­si­rayare eta mapane­reruana ema Viya máichapa.
23662  MAT 13:54  Vichavapa tayehe eta mávasa. Te sávaru­mu­hu­quenepa, viyana­varepa tayehe eta náuruji­si­rareva eta nayuja­rau­chirahi ena achaneana. Tímitu­recapa ema Jesús. Ichape eta tahapa­sa­mu­re­chi­ra­vacahi ena achaneana. Váhisera návara­hahini nasuapahini. Náepuru­richucha éma. Ánipa nacahe: Témuna­hi­ricava eta máitupa­ji­jia­si­ra­vapahi ema maca. ¿Távihasica macara­va­huinehi eta máichirayare eta tiárami­careana? Vivaraha vímaha víti apanava eta jácani máichaque­nea­nahiji visamai­ri­ri­ruanahi. Taicha vímatihi ema maca. Carpintérohi éma. Vímativare ema máiyaini, ésupa esu maena María, énapa ena mapara­pe­naveana ema Jacobo, ema José, ema Simón, émapa ema Judas. Vímativare ena esenana mapara­pe­na­vea­na­hivare, ticava­sanahi eta ani. ¿Távihasica máitusiavahi eta juca máituca­que­nea­na­hicacha? nacahepa. Émasera máichavacapa: Tatuparaca epicau­cha­haviya vimutu viti mavaneruana ema Viya. Étisera éti nujanea­nanahi ecava­sanahi eta te juca viávasa, étipa eti nupara­pe­naveana, vahi epicau­cha­nuimahi máichavacapa.
23668  MAT 14:2  Tacahe, ema Herodes máimijachahi ema tichavahi téchepuca ema Juan. Tásiha, máichavacapa ena máevana­chanahi: Ema mácara, émaripa ema Juan Tícacha­si­ri­carahi, ema nímica­paruhi. Tichavaripa téchepuca te máecari. Táitusiava máiturucahi macuchuca eta tiárami­careana macahepa.
23673  MAT 14:7  Tacahe, máichapa ésu: Nujuracha te pimirahu, eta níjara­si­raviya jácani piyasea­ru­nuyare máichapa.
23674  MAT 14:8  Tásiha, esu amaperu suyase­recapa esu suena tájaha­hipuca eta suyasea­ru­yarehi. Esu suena suímitucapa: Piyasea­cayare ani píchaya: Píjaracanu eta ñichuti eñi Juan te curuja píchayare.
23681  MAT 14:15  Tacahe, viti mayeheana apóstoleana vímahapa eta cápere­hí­chi­cha­rínehi. Vimetacapa éma máevata­mu­rí­hahini ena achaneana natiari­hi­que­neanahi. Víchapa éma: Cáperehipa jena sache. Tiyere­hi­vacahi eta pétiana. Táuricapa pivane­cavaca ena achaneana nayanapa, navachareca eta nanica; taicha ani tájina naviya­vaimahi eta te juca víchapa.
23682  MAT 14:16  Ema Jesús tijica­pa­havipa: Vahi nuvaraha nuvaneca nayana. Tájina naviyava eta nácaiju­hehini. Íjaraca étina eta nanica.
23683  MAT 14:17  Tásiha, viti víchapa: Tájina vácayehe eta tinicacare. Jucari­hisera cíncochichahi eta pan, apina eta jima.
23684  MAT 14:18  Ema Jesús máichahavipa: Iáma ani.
23693  MAT 14:27  Émasera ema Jesús téchaji­ca­havipa: Vahi ecupica. Nútichucha. Étumechava máichahavipa.
23694  MAT 14:28  Tásiha, ema Pedro majicapapa: Te yátupipuca pítiquenehi, piti Tata, pivanecanu núti apanavare nupaicaeca eta une. Nuvaraha nupauchavi máichapa.
23695  MAT 14:29  Ema Jesús majicapapa: Yare, pipauchanu. Enevanepa tiúcupaicahi te pacure ema Pedro. Tiyanapa mapaicaecapa eta une, macapa­ya­ca­yarehi ema Jesús.
23696  MAT 14:30  Étasera eta márame­sirahi taicha eta muraca técaticava, timutse­ra­ha­vapaipa téricapaipa. Tásiha, tipiara­recapa: ¡Picata­jicanu, Tata! ¡Néricainapa!
23697  MAT 14:31  Eneva­ne­pasera macara­ta­vauchapa ema Jesús eta macuchu­cui­ra­yarehi. Tásiha, máichapa: ¿Ticami­ti­si­ca­vi­papuca eta pipisirahi eta picasi­ña­nuirahi?
23699  MAT 14:33  Tacahe, viti apamuriana vicuna­chainehi ema Jesús eta vímairahi. Vépuyu­mu­rihapa te mamirahu. Tásiha, víchapa: ¡Jéhevare piti Tata, Machicha­que­névihi ema Viya! víchapa.
23704  MAT 15:2  Pímaha, ena pímitureana vahi náitauchahini eta viyehe­repiana. Namaepe­ra­jicapa eta náchanevana eta nanisirahi taicha vahi nacasi­pa­va­hu­nu­mahini. ¿Tájaha tacayema vahi napicau­chahini eta viyeherepi nanaquiruhi ena viáchuca­na­veanaini? ¿Étase­rapuca tacahehi eta pímitu­si­ra­vacahi? náichapa.
23705  MAT 15:3  Tásiha, ema Jesús majica­pa­vacapa: ¿Tájaha tacayema éti apanavare, vahi ítauchahini eta mavanai­ripiana ema Viya, tasapihapa epicauchahi eta eyehe­repiana nanaquiruhi ena iáchuca­na­veanaini?
23706  MAT 15:4  Ema Viya ani macahehi eta macava­nai­ri­pirahi eta viyehe: Pipicauchaya pémuna­ca­yareva ema piya ésupa esu pena. Jucarihi eta apana vanairipi: Ecapa­ca­yarehi mácani tíñemahi eta nacaye­maquene mayehe ema máiya, ésupa esu maena.
23707  MAT 15:5  Étisera vahi epicau­chahini eta júcana mavanai­ripiana ema Viya. Taicha te mararihi mácani achane ticama­va­hupuca me Viya eta máimaha­que­neanahi, eta ímitu­ca­sivahi éti: Vaipa tatuparaca ema achane eta máimica­ta­siraya ema maiya ésupa esu maena. Tasapihapa, ichape ticapi­cahuhi eyehe eta eyehe­repiana. Étasera eta mavanairipi ema Viya, vaipa epicau­chahini.
23709  MAT 15:7  ¡Éti ecaijarehi apimirana! Tatupi­ruvahi eta máechaji­ri­ruvahi ema Viya, téchaji­siahehi éti eta te Sagrada Escritura.
23710  MAT 15:8  Ánipa macahe: Ena nani achaneana, tétsera­ji­ca­nuanahi te najaca; váhisera táetupi­ca­vahíni te nasamureana. Téneucha­vanahi eta nuyehe, tamapu­ru­ji­hisera eta náeneuchi­ravahi. Nacaera­ji­ca­hivare eta nuvanai­ripiana; tasapihapa náimica­pi­cauchahi eta nayehe­repiana táuchurechucha te napane­reruana ena náchuca­na­veánaini macahepa ema Viya.
23712  MAT 15:10  Tásiha, máichuha­vacapa ema Jesús ena achaneana. Ánipa máicha: Nuvaraha esamanu yátupina, apaesa ácaicutiara.
23713  MAT 15:11  Tájina máeperajina eta viáchanevana te vinicapuca eta vimaca­si­pa­va­hui­ra­nu­mahini. Jácani tasiapa­quenehi te vijaca, tájina tamaepe­ra­ji­ca­ha­vihini. Vahi étapa­racaina. Étasera eta evaina­ra­jivana táuchurea­napuca te ejaca, étapa eta evaina­ra­ji­pa­ne­re­ruanahi, jéhevare éta timaepe­ra­ji­cahehi máichapa.
23714  MAT 15:12  Tacahe, viti mayeheana apóstoleana vémeña­havapa eta mayehe. Vimetacapa: Ena nani fariséoana tisemanahi taicha eta juca píchira­vacahi víchapa.
23715  MAT 15:13  Émasera máichahavipa: Ena nani nacutihi eta ejare, vaipa émaimahi máechahini ema Tata Nucaiyaquene. Ticave­pu­ri­ca­sia­na­ya­resera éna.
23716  MAT 15:14  Ésami­ri­cachucha. Vahi ecuimi­siapava nayehe, taicha éna, púchuquianahi tayehe eta juca nímitu­rapiana. Ena púchuquiana, te tichuru­ca­ca­napuca, tiáquipai­ca­ca­na­yarehi táicha vahi náimahahini eta nayani­ha­yarehi máichapa.
23717  MAT 15:15  Tásiha, ema Pedro mayase­recapa: Picata­ji­cahavi pímitu­cahavi apaesa vímatie­queneha eta juca pímicu­tia­ra­chirahi eta táuchureanahi te vijaca máichapa.
23718  MAT 15:16  Ema Jesús máichaha­vi­varepa: ¿Éneri­chuvare éti mapane­re­ru­rehehi?
23719  MAT 15:17  ¿Váhipuca ácaicu­tia­rahíni eta juca? Tamutu eta juca tasiapa­que­neanahi te vijaca vinica­sa­reanahi, tatupiru te viami. Tásiha, te tiúchucapa, apanapa eta táuchusihahi. Vahi timaepe­ra­ji­ca­ha­vimahi.
23722  MAT 15:20  Tamutu eta juca panere­rucana tamauri­queneana, te náichahi ena achaneana, éta timaepe­ra­jicahi éna. Étasera jácani nanica­queneana, tayana­pa­nepuca vahi náichahi eta nayeherepi eta nasipa­vau­chirava, vahi tamaepe­ra­ji­caimahi máichahavipa.
23724  MAT 15:22  Ánaqui, ticapa­ya­ca­havipa esu esena. Supiara­capaipa eta supauchirahi ema Jesús. Ánipa sucahe: Pájapanunu, tata. Píti yátupi­que­nevihi Cristo, ñivane­ruvihi eñi Viya, vicucha­pa­que­nevihi. Esu nuchicha ñávahácahi eñi éreana, tétávi­cavahi eta sucata­ji­vairahi. Picata­jicanu, tata, eta picana­ra­si­nanuini ésu nuchicha suíchapa.
23725  MAT 15:23  Émasera ema Jesús vahi majica­pahini. Tipaica­paichucha. Vipauchapa viti mayeheana apóstoleana, vimetacapa éma: Tata, pévataca suyana esu suna esena apavasana tipiara­re­capahi te véquene vicahepa.
23726  MAT 15:24  Tásiha, ema Jesús máichahavipa: Jéhevare eta epane­reruhi. Ema Tata tivane­canuhi nacarichu néchapa­ji­ri­cayare ena vijaneanana israelítana. Nacutihi éna eta uvesana máquenureana, taicha ticamu­nu­nuanahi eta nujanea­siraya máichahavipa.
23727  MAT 15:25  Ésusera esu esena tépuyucapa te mamirahu. Suíchapa: ¡Tátachicha, picata­ji­ca­nupaini, pímica­tacanu! ¡Picana­ra­si­nanuini esu nuchichasami! suíchapa.
23728  MAT 15:26  Ema Jesús majicapapa: Nativa néchapa­ji­ri­ca­vacaya ena nujaneanana. Taicha vahi táuricahini ásapi­hahíni néchapa­ji­ri­ca­hehíni éti apava­sanana émeta­vi­cahíni ena nujaneanana máichapa.
23729  MAT 15:27  Esu esena sujicapapa: Énehinehi tacahehi, tátachicha. Yátupihi vahi pijanea­na­nui­nahini. Pájapa­nu­nusera, picata­ji­ca­nu­chuchaini. Víti apanava vácasi­ñavahi eta piyehe eta vítáti­ji­vairaina suíchapa.
23730  MAT 15:28  Ema Jesús majica­pa­varepa: Páurevi piti nuchicha, ichape eta picasi­ña­vairahi eta nuyehe. Puiti títaucha­vayare eta piyasea­rapihi nuyehe. Nucana­ra­si­na­viyare esu pichicha máichapa. Jéhesare enevanepa tinaracahi esu amaperu.
23734  MAT 15:32  Tásiha, ema Jesús tíchuhavipa viti mayeheana apóstoleana. Máichahavipa: Nujapa­nuvaca ena nani achaneana natiari­hi­que­neanahi ani, taicha mapana­ripahi sache puiti eta nacahehi eta viyehe. Tájina­hivare naviyahini nanica. Nujapa­nu­vacaicha névata­ca­va­cahini, machu náquipaicava te achene taicha eta náecuavana. Vájapanu eta náecuava, vénicavaca máichahavipa.
23735  MAT 15:33  Tásiha, víti vijicapapa: ¿Táviha­pucaini vítusia­vahini eta tinicacare eta te juca mávapahi vámahi? ¡Váhivare vítapa­ra­haimahi vénicavaca ena nani camuri­queneana achaneana! víchapa.
23736  MAT 15:34  Tacahe, ema Jesús tiyase­re­ca­havipa: ¿Áyanachaha eta pan eta iámaque­nea­napahi? Víti vijicapapa: Jucarihi siéterine. Ánimu­ri­chi­cha­ri­ne­hivare eta jímachicha vicahepa.
23743  MAT 16:2  Émasera majicapapa: Te cápere­hichicha, te ímahahi eta táitsirahi eta úcaji, éti ímijacha tímiya­na­vayare eta tiúriyare eta sácheana.
23744  MAT 16:3  Te yáticarahi, te ímaha eta timapi­curume, títsitsimehi, ímijachahi tiquivayare. Éti, ímija­chavahi ímatie­queneha eta tapaisira eta anuma. ¡Tétavi­ca­va­hisera eta emasua­pa­ji­raivahi! Taicha éti ímija­chavahi religiósohe, ímija­cha­vavare ímatie­queneha eta mavara­ha­que­neanahi ema Viya, váhisera ávara­hahini ímatie­queneha eta máimeruhehi ema Viya, te juca sácheana nucacha­ne­rahehi.
23745  MAT 16:4  ¡Eti achaneana váinara­ji­queneana! Núti nímatihe. Vahi esuapa­nuimahi, te nímere­ca­pucaini eta tiáramicare. Tásiha, váhira étina tatuparaca ímahahini eta tiárami­careana. Ímaha­ya­resera eta tiáramicare tacutiyare eta máichava­que­nevahi ema víyarahaini profetaini Jonás máichavacapa. Tásiha, majuni­ji­ca­vacapa, tiyanapa.
23747  MAT 16:6  Ema Jesús máichahavipa: Tímati­carehi eyehe eta levadura eta taparea­sirahi eta masa. Tacutirichu eta taparea­sirahi eta apimi­rai­ra­vacahi ena fariséoana énapa ena saducéoana. Échapavaicha tayehe, vahi ecuehica éna macahepa.
23748  MAT 16:7  Vítisera viti apóstoleana, eta véñama­vairahi, víchacacapa: Tímica­ja­cha­havihi eta vémiti­si­sirahi eta pan. Eta tacahe, macahehi tayehe eta levadura víchapa.
23749  MAT 16:8  Éma tímatia­ca­havihi. Tásiha, máichahavipa: ¿Tájaha tacayema ecahe­cha­ji­ri­ruvahi eta vahi iámapahini eta pan? ¿Váhipuca ácasi­ñavahi eta nuyehe?
23750  MAT 16:9  ¿Vuíchahacaru ácaicu­tiaraini? ¿Vuíchaha­hipuca ímatinu? ¿Váhivare échaini eta nucaeja­pa­sirahi eta cíncoquene pan nanica­quenehi ena cinco mílqueneana achaneana étapa eta náemacha­rajiana?
23751  MAT 16:10  ¿Váhiva­repuca écha eta siétequene pan naniruhi ena cuatro mílqueneana achaneana étapa eta náemacha­rajiana?
23752  MAT 16:11  Nímijachapa ecaicu­tia­ra­yarehi eta níchirahehi eta échapi­ra­vai­nahini eta nayehe levadura ena fariséoana énapa ena saducéoana. Váhira étainahini néchaji­si­hahíni eta levadura tayehe eta pan máichahavipa.
23754  MAT 16:13  Tacahe, te apanapa sache, viyana­varepa vipaica. Vicaijuhe eta te Cesarea máepiyaruhi ema rey Felipe. Te viánehipa, ema Jesús tiyase­re­ca­havipa: ¿Tájaha nacayema ena achaneana eta nuyehe nuti Manere­ji­runuhi ema Viya? ¿Nájahapuca náimija­chanuhi éna? máichahavipa.
23755  MAT 16:14  Vijicapapa víti: Ena apamuriana náimija­chavihi ema Juan, tichavahi téchepucahi. Ena apamuriana tímija­cha­vianahi ema víyarahaini profeta Elías, téchepucahi éma. Ena apamuriana tímija­cha­via­na­hivare ema víyarahaini profeta Jeremías; émapuca ema apana profetaini antívuini, téchepucahi vicahepa.
23756  MAT 16:15  Ema Jesús tiápecha­ha­vivare tiyase­re­cahavi: Étiyapa ¿nájaha ímija­chanuhi núti?
23757  MAT 16:16  Ema Pedro majicapapa: Pítira yátupi­que­nevihi Cristo, machicha­que­nevihi ema yátupi­quenehi Viya.