23247	MAT 2:9	Noyomes tjil yupj Belén nt'a, Herodes tjevele mpes. Tjil na, pjulacj tjunuc niswá, 'in lacasana tjunuctsja p'in. Niswa lay tepyala tsjun popé. Nin p'iyatsja tsiquin mo'o tjunuc jin p'iyá. Pjulacj mwalá tjemeytsja yupj jis lal, nasa ne'as tjemey tsjicj tüpü'ü nt'a. Ne'aj tón̈catsja.
23249	MAT 2:11	Ne'as tjil tsjicj wo nt'a, jupj tüpü'ü nt'a. Wama tjil, wosis mo'ó. Jus tjunuc tsjiquis jamay lal. Jamay María lotsja. Tjunuctsja na, tsjicj wolap'a'a palá nipi'tjin̈. Tjowelepj jupj pajal püné. Locopyaya jun tjocjol yupj jis caja, pje'á la tocoy jis la 'ayas tsjicj mpes. Oro tja'ayapj. Ts'ülüc' 'üsüs cjumsu la 'üm tja'ayapj wa. Mirra perfume mpes tja'ayapj wa.
23250	MAT 2:12	Tjunuc tsjicj way yupj, mop'in ma tjil Herodes nt'a niswá. Yupj tjijinan̈ na püste na, Dios yupj jis lal tjevele ma polel jiltsja Herodes nt'a. Nin mpes tjil p'a jümücj nt'a, püna tapatja po'ó.
23256	MAT 2:18	“Tjepjyacan̈ la puyupj Ramá nt'a. Ne'aj pajal yümücj la tupuyupj. Raquel la tipiya watsja tsjictjacj mpes, locopyaya tapatjá. Jupj ma quelel jo' pé'etsja, tsjictjacj tecya'lin̈ mpes.” Nin tjevele Jeremías.
23258	MAT 2:20	“Jutja niswá Israel nt'a. Nasa tecya'lin̈ tsjicj quelel ja'ünan witjacj.”
23268	MAT 3:7	Juan tjinyuca watsja fariseopan pülücj jiquiltsja, pülücj saduceopan tjiquil wa. Juan ma tepyónatsja yupj pajal 'aplijílatsja malala la tjajay mpes. Mpes jupj tjevele yupj jis lal: “Nun nin p'iyá latsj jinwá. Nun solejé Dios po ma jos gente malala lajay. Len̈ way ca jis capj ntülüs. Nin mpes tjuculá nun napj nt'a, napj ca bautizar la numejay. Nujola nin lojí mpes, jupj ma ca nucopj ntülüs. T'üc' tulucj. Dios selé nun newa ma quelel lojí jupj jos jinwá.
23271	MAT 3:10	Dios pajal len̈ way ca jis capj ntülüs malala lajay. Yupj ma 'üsüs way lajay, jupj ca jis capj ntülüs yupj pjü way. Yom jupj sine ma vyala jinwá ca la mijis Dios. Jupj sine ma vyala, jyo'o, 'awa mo'o ts'iyá. Nin ca la mijis Dios malala lajay jis lal”, nin tjevele Juan fariseopan jis lal, saduceopan jis lal wa.
23273	MAT 3:12	Len̈ way ca nin la mijis. Ca 'üsüs la mijis jupj 'amá nt'a, ma ca malala witjacj mpatjam ne'aj. Ca ne'aj mo'onsos 'üsüs witjacj, ma ca malala jis mpalas. Pjü malala ca mü'ümüs. Jupj 'yüma na, len̈ pjacj se wat'ata jupj 'owus”, nin tjevele Juan el Bautista yupj jis lal.
23277	MAT 3:16	Bautizar la tjiji na, Jesús tjemey 'üsǘ mpe. Tjemey na 'üsǘ mpe, len̈ way tsjun po'o tsjicj way la tücüeme, jun cjol tepyala. Jupj tjinyuca Dios Cjües palavin tjac'. Sipipj jinwá justa tjac' jupj Jesús nt'a. Jesús copá nt'a tjac'. Ma tjemey nepé.
23283	MAT 4:5	Locopyaya diablo malala la tjiji, tjemyana Jesús Jerusalén mo'ó, Dios wo ton̈ca nt'a. Ne'aj Dios wo casapa tjijyünsa jupj. Pajal campányatsja ne'aj.
23290	MAT 4:12	Jesús wola tjowelepj Juan ntji'lin̈, cawilta mo'o tjo'onsopj jupj, jepa tjevele mpes. Niná jus nleya na, Jesús tjemey Galilea mo'ó niswá, cámpatsja 'in.
23294	MAT 4:16	Yupj ma sa nuctsja Dios. Quina pajal 'üsüs sin tji'yüsa Dios mpes. Tecya'lin̈ jinwatsja yupj yas nam, ma topon mpes. Malala lajaytsja. Quina 'ücj sin 'yüsa Dios tjevele jin.” Nin tjevele Isaías ca nin mpalas ne'aj.
23295	MAT 4:17	Nin tepyala jupj tjevele jin. Jesús ne'as tjemey na Capernaum nt'a, jupj véletsja Dios po'ó pülücj jis walap'a'á, ne'aj tapatja sin popé. Véletsja: “'Aplijila t'as malala nyuca la tjüjí. 'Üsüs la müjí quinam Dios jos jinwá. 'Üsüs way quinam Dios ca müjü'tüs. Jepa jupj. Len̈ way ca müjü'tüs nosis nt'a”, nin tjevele Jesús yupj jis lal.
23297	MAT 4:19	Jesús tjevele yupj jis lal: “Ncapj ncon̈có nun. Napj ca nusin 'yüsa la mejay 'ücj la veles p'a jilal Dios mpes. Nin mpes ca nepénowa cus ncon̈cocj wa jupj”, nin tjevele Jesús.
23298	MAT 4:20	Len̈ way tüpüntüpj yupj jis ataraya, tjil Jesús lal.
23299	MAT 4:21	Tsjicj way tjil na, Jesús tjinyuca la p'a wa niyom mat'e. Pjaní wa Jacobo lotsja. Ma'ajapj Juan lotsja. Juan Jacobo tsüípetsja. Zebedeo jatjampan waytsja yupj. Játjatsja yupj jis barco mo'ó, yupj jis papay lal. Jis ataraya 'ücj lajaytsja. Jesús jis la tjemyona ncul yupj, ca cus ncon̈cocj.
23300	MAT 4:22	Len̈ way tjil Jesús lal. Barco tüpüntüpj tjil. Tjil jis papay mpe.
23302	MAT 4:24	Nin mpes yupj tjowelepj Jesús pajal 'üsüstsja. Campa nepé tapatja tjepjyacan̈ watsja Jesús po'ó. Pjü Siria mo'o tapatja pjyacan̈ watsja jupj po'ó. Mpes yupj jis tucuman wa malala jisas yupj sin popé Jesús nt'a. Nepénowa pasal nepé vyájatsja. Nepénowa lapanenpan jatjatsja yupj jisas mo'ó. Nepénowa yun jyu'ya jin lajaytsja. Nepénowa ma polel 'yutanan̈tsja. Pjü way Jesús jis tji'yü'sa lis tjiji.
23303	MAT 4:25	Pajal pülücj tjiquil jupj nt'a. Cus tocon̈ wa jupj tjemey nt'a. Pülücj way tjiquil Galilea mpe, Decápolis mpe 'ots'ipj, Jerusalén mpe 'ots'ipj, Judea mpe 'ots'ipj. Tjiquil wa 'üsǘ na'aj po'ó patja mpe, 'üsǘ Jordán ló.
23304	MAT 5:1	Jesús pje'á tón̈catsja. Jupj tjinyuca gente pajal pülücj tjiquil, 'a jis tjimyula jupj nt'a. Nin mpes tucuc' popa viyá tjemey, tsjicj way p'in. 'Etjele jupj, ca sin 'yüsa la mijis. Jupj nt'a tjiquil watsja jupj discipulopan. Quelel pjyacan̈tsja jupj tjevele mpes.
23314	MAT 5:11	”La p'a wa malala javelepj nun jis lal nun ncapj con̈có mpes, pajal 'ücj nujisas nsem. La p'a wa malala lajay nun jis lal, nun ncapj con̈có mpes, 'ücj nujisas nsem wa. La p'a wa la tsuwil nun po'ó ncapj con̈có mpes, 'ücj nujisas nsem.
23316	MAT 5:13	Jesús tjevele wa yupj jis lal: “Nun sal jinwá nosis casá, nun ncapj con̈có mpes. Sal mpes ts'ucú pisis, ma malala mpalas, ma mojo jupj. Nin tulucj sal ma wüjü na. Sal ma wüjü na, ma polel wüjü lajay jupj. 'Üsüs tulucj jupj. Na'aj la ts'i p'in, ca casá majatsjacj gentas. Nin p'iyá nun jis lal, mpes sal 'üsüs jinwá t'as nun.
23317	MAT 5:14	”Nun ncapj con̈có, nun jaw jinwá nosis casa'á. Nun mpes la p'a wa ca sin mü'üsüs Dios mpes. Pülücj patja tucuc' pacá nt'a, ma polel pjya'len̈. Yupj patja nt'a 'ücj la nuc. Nin p'iyá, la p'a wa januc wa nun lojí jin.
23319	MAT 5:16	Nun jaw jinwá ncapj con̈có mpes. Nun lojí Dios jos jinwá, nun jaw jinwá la p'a jis lal. Nin la müjí Dios jos. Nin mpes ca la p'a wa nucucj nun 'üsüs lojí. Ca 'üsüs mvelecj Dios po'ó. Jupj nun jis Papay tsjun po'ó”, nin tjevele jupj, Jesucristá.
23328	MAT 5:25	Jesús sin tji'yüsa lis tjiji wa más 'ücj po 'in len̈ way ca nlaca ca la monacj ca p'a perdonar la qjuis mijis, ncupj malala la tjijicj. Ninana Jesús tjevelá: “Nun jis enemigo quelel t'ya mveles nun mpes lay nt'a ca nacj. Nin quelel liji jupj, len̈ way lowa jupj nt'a. La moná ca perdonar la numijis. Nun malala la tjüjí jupj juts'a'á, nun ca p'a wa seyasa ma'ayá jupj, malala la tjüjí mpes. Nun ma lojí niná, nun jis enemigo ca mim jepa já'asa nt'a, ca mveles nun malala la tjüjí. Nin mpes ca jepa nucopj ntülüs. Jepa ca mveles jupj auxiliar lal cawilta mo'o ca nu wama manus.
23356	MAT 6:5	”Nepénowa javelepj Dios lal, newa nin ma lajay Dios jos jinwá. Jisas la p'a januc yupj Dios lal javelepj. Nin mpes jyünsünün̈ judiopan 'a si mulú nt'a, pülücj jil nt'a jyünsünün̈ wa, ne'aj javelepj Dios lal. Niná nin lajay, ma t'üc' way 'üsüs. Napj t'üc' way velé. Gente p'in ca mvelecj yupj 'üsüs. Dios lovin ma ca mveles yupj 'üsüs. Nun Dios lal welé na, ma ca la müjí yupj lajay jinwá.
23361	MAT 6:10	Qjuisas len̈ way Jepa nsem jipj pjü jis lal. Tsjun po'o patja lajay jipj jyas jinwá. Qjuisas wa ca nin nsem nosis casá.
23367	MAT 6:16	Jesús tjevele wa niná: “Nepénowa ma jalá neneyawá, Dios lal quelel javelepj mpes. Newa ma lajay Dios jos jinwá. Yupj jisas la p'a ca jus nlayecj yupj ma jalá. Jisas wa la p'a yola yupj 'üsüs, ma jalá mpes. Nin mpes ma 'yas'ün̈, ma wa sey jacjoy. Niná p'in lajay, ma 'üsüs way yupj. Napj t'üc' way velé. Gente p'in ca mvelecj yupj 'üsüs way. Dios lovin ma ca mveles yupj 'üsüs way. Po ma la müjí yupj lajay jinwá. Nun ma lojá na, po ma nuwola je nu tapalas nun.
23374	MAT 6:23	Nun jis jun malala, jas tüpwes ma nucú. Pajal te ton̈ca p'in, ma nucú mpes. Nin p'iyá nun ma nusin 'yüsa na Dios mpes.
23375	MAT 6:24	”Nun ma polel lojí Dios jyü'ta jinwá, nun pajal t'emel nujos. Nin p'iyá mozo ma polel tsji' liji niyom mat'e mpes nin jawas p'in. Mozo ma ca quelel t'üc' la mijis jupj patrón pjaní tjijyü'ta jinwá. Ma'ajapj tjijyü'ta jin ca quelel la mijis ca nacj. Nenéyawa ca cus ncon̈cos mwalá way p'in. Ma ca jos ma'ajapj. Nin p'iyá nun ma polel pajal nin nujola t'emel mpes, Dios mpes tsji' lojí na.
23377	MAT 6:26	Tjunucú tsipyaya. Yupj ma jasin. Velan̈ ma jacutj. Ma jat' ja'onsopj chiquero mo'ó. Dios se 'aya jis la las. Jupj Nupopay tsjun po'ó. Nin mpes solejé Dios ca nu ma'ayas wa nujos jin. Nun más 'üsüs way tsipyaya jilal.
23379	MAT 6:28	”¿Tsjan mpes pajal nujola nupülül mpes? Tjunucú wa ts'utus witjacj. 'Üsüs way yustapj lejen̈, si t'ünǘ wa. Yupj ma tsji' lajay. Ma wa sa lul.
23381	MAT 6:30	Dios liji pajal 'üsüs yustapj tsjutsjum. Tsjutsj lejen̈ ca nacj yacjaj. Ya pwe ca nacj. Nun más 'üsüs tsjutsjum jis lal. Nin mpes ca jus nlayé Dios ca nu ma'ayas wa nusin quip. Nun 'ots'ots' way p'in poné Dios lal.
23392	MAT 7:7	Jesús tjevele wa: “Newa la moná Dios lal nun, ne jupj ca nu ma'ayas nun la tjomoná. Ma len̈ way nusé 'aya, newa la moná, ne jupj ca nu ma'ayas nun la tjomoná. Nun nujos Dios ca nucopj mp'a'sas, newa la moná Dios lal. Newa lo moná na, jupj ca nin la mijis.
23400	MAT 7:15	Jesús tjevele wa niná: “'In tjajama. Nepénowa la tsuwil. Yupj javelepj Dios mpes javelepj. Dios mpes javelepj tulucj nepenowá. 'Üsüs jin javelepj yupj ca nacj, Dios po'o japon jinwá. Malala p'in yupj. Nun nuts'a'á jisas la p'in. Ts'isin̈ yupj pajal, coyote jinwá.
23401	MAT 7:16	Nun 'ücj wa jus nlayé ncu t'üc' way javelepj Dios mpes. Yupj lajay mpes ca jus nlayé. Nun nucú na wolas velan̈, nun jus nlayé ncu 'ücj lo las jupj wolas. Nun solejé jül ma 'anpüpj vyala. Tunun mwicj ma higo vyala jupj.
23408	MAT 7:23	Mpes nin javelepj na, napj tülü way ca mvelé yupj jis lal: ‘Nun lovin ma ncapj tocon̈có. Lowa napj mpe. Nun pjü way malala nyuca lojí.’ Nin ca mvelé yupj jis lal.
23409	MAT 7:24	”Nepénowa tjepjyacan̈ napj tjevelé, ne nin lajay napj tjevelé jin. Yom 'üsüs jas tjijyünsa wosis jin p'iyá yupj. 'Üsüs p'in jólatsja jupj. Pajal campwila tsjomis tyoca mwalá way p'in, pwen já'asa na tyoca nas.
23410	MAT 7:25	T'üc' wo jas tjijyünsa na, pajal püné tjive. 'Üsǘ püné t'yüna wa. Pajal yümücj way jas tjelyapjünǘ lüpjǘ 'ots'ipj jupj wo nt'a. Newa ma tyüla wosis, tsjomis campwila ton̈ca mpes, pwen já'asa nas. Nin p'iyá napj jyütütj jinwá lajay jis lal. Newa ca 'ücj mpatjam yupj.
23411	MAT 7:26	Nin tulucj la p'a jis lal. Yupj tjepjyacan̈ watsja napj tjevelé. Mop'in ma la tjajay napj tjevelé jin. P'a yom wo jas tjijyünsa jinwá yupj. Ma jola jintsja, mpes jupj ma tyoca tsjomis. 'Amá casá jas tjijyünsa jupj la p'in.
23413	MAT 7:28	Jesús tecyawaja tjevele quinam jupj quelel véletsja. Jupj tjevele tjepjyacan̈ yólatsja jupj pajal 'üsüs sin tji'yüsa lis tjiji.
23417	MAT 8:3	Mpes Jesús pjwel la tepyacta, po la tje'yot'a yom malala jos. Tjevele: —Najas. 'I tjü'ü'süs quinam. Ninana tjevele na, len̈ way tji'yü'sa niná yomen. Jüp'üy 'üsüs way tepyala jupj.
23429	MAT 8:15	Jesús jupj mos po la tje'yot'a. Po la tje'yot'a na, tji'yü'sa jupj. Len̈ way jas tjijyünsa. Tje'yaya Jesús la las. 'Üsüs tji'yü'sa quinam.
23433	MAT 8:19	Custjay ma tjil na, yom p'a wa tjac' Jesús nt'a. Moisés popel sin 'yüsa lajay pópatsja jupj. Jupj tjevele Jesús lal: —Gente sin 'yüsa lejay jipj. Napj ca cyapj ncon̈ jun ta'á jipj quelel jay nt'a.
23434	MAT 8:20	Jesús tjevele costa way cus la con̈ jupj. Tjevele: —Gato selván yupj jis jomwen jul jinan̈, tsipyaya yupj jis tsintsil jatatj wa. Nin tulucj napj lal. Napj nawá cjuwá. Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá —nin tjevele Jesús.
23435	MAT 8:21	P'a wa yom Jesús discípulo watsja. Jupj tjevele Jesús lal jupj quelel se cón̈catsja jupj p'a jyawca na. —Ntje'aya la nuc mpa'is mpapay p'in. Tepe'e na, ca cyapj ncon̈ —tjevele jupj.
23436	MAT 8:22	Jesús tjevele ma polel li nucú cus la con̈. Tjevele: —Ncapj tecyon̈ca quinam. La p'a wa 'ücj 'amá jis la toc jis pülücj tepe'e na. Yupj p'iyá tecya'lin̈ jinwá, yupj Dios lal ma japon mpes —tjevele Jesús.
23438	MAT 8:24	Len̈ way pajal jas tjelyapjünǘ lüpjüs 'üsǘ püné nt'a. 'Üsǘ pajal la tjepjetpjets'é. 'Üsǘ barco wama tjemey, quelel pít'atsja barcas. Jesús nasa tjejyá. Newa tjejyatsja jupj.
23442	MAT 8:28	Ne'as tjemey 'üsǘ na'aj po'ó. Jesús tjemey nt'a Gadara lotsja. Ne'as tjemey na, niyom mat'e tjiquil la nyüjüsün̈ jupj. Panteón mpe tjiquil yupj ne'aj. Janucun waytsja yupj, nin p'in lapanenpan jisas mo'o tapatja yupj. Pajal ts'a 'intsja yupj, mpes la p'a wa ma polel jiltsja ne'aj, yupj tjelyawun̈ nt'a.
23444	MAT 8:30	Ne'aj way p'in 'in malana pajal pülücj tjelyawun̈, jalatsja ne'aj.
23446	MAT 8:32	Jesús tjevele lapanenpan jis lal: —Lowa nepé. Mpes pje'á tjil niyom jisas mpe. Malana jisas mo'o tjil. Jisas mo'o tjil na, malana pjü ts'equenen̈ neven palavin, 'üsǘ püné mo'o tjil yupj. Jis qjues t'anca, tecya'lin̈ pjü.
23447	MAT 8:33	Niyom malana jajamapj tjunuc nin tepyalá, ts'equenen̈ yupj pülücj patja nt'a. Pjü tjowelepj Jesús la tjijá. Niyom po'o tjowelepj wa, yupj ne lapanenpan jisas mo'o tapatja püna p'in.
23448	MAT 8:34	Mpes pjü way tjiquil la nyüjüsün̈ Jesús. Pues pjü way pülücj patja mpe tjiquil. Jus tjunuc na, pajal la tjomon Jesús lal jupj ca mim yupj mpe.
23455	MAT 9:7	Len̈ way jas nisa malala jos. 'Ücj jostsja quinam. Tjemey wo nt'a.
23457	MAT 9:9	Jesús tjemey nepé. Jupj jámatsja na, jupj tjinyuca yomen. Yom niná impuesto jaylacj t'e'éncatsja jepa mpes. Wa nt'a t'emel t'e'éncatsja nt'a já'asatsja jupj. Niná yom Mateo lotsja jupj. Jesús tjevele jupj lal: “Ncapj tecyon̈ca jipj. Najas ncapj cyon̈ lovin.” Len̈ way jas tjijyünsa Mateo, cus tecyon̈ca jupj.
23458	MAT 9:10	Locopyaya Jesús Mateo wo nt'a já'asatsja. Ne'aj lyájatsja t'awaná jupj discipulopan jis lal. Ne'aj tjiquil wa, tjalá watsja niyom pülücj. Nepénowa impuesto jata'epj tapatja Mateo jinwá. Yupj pequen̈tsja püna p'in. P'a witjacj ma t'üc' la tjajay Moisés popel tjijyü'ta jinwá.
23463	MAT 9:15	Jesús tjevele jupj discipulopan ma nin lajaytsja custjay. P'a jyawca na ca nin la mijicj. Ninana tjevelá: —Nin jawas yom judío woya na, jupj jomicapan jiquil wa cus la con̈ jupj. Pajal 'ücj jisas jatja; ma la puyupj yupj. Nin p'iyá napj discipulopan jis lal. Napj yupj jis lal 'os. 'Ücj javelepj napj lal. Nin mpes 'ücj jisas jatja yupj. 'Ücj yupj jalá. P'a jyawca na, p'a casá ca nsem. La p'a ca ncul, ca ma tjililin̈. Len̈ ca nsem napj. Nin tepyala na, napj discipulopan ma ca nlajacj neneyawá, ca mvelecj p'in Dios lal —nin tjevele Jesús.
23466	MAT 9:18	Jesús newa véletsja na yupj jis lal, yom p'a wa tjac' yupj nt'a. Yom niná jepapan pópatsja judiopan 'a si mulú nt'a. Tjac' Jesús wolap'a'á, tüic' jin tón̈catsja. Yom niná tjevele: —Ncucus yas way tepe'e. Was nawá nt'a. Najas po la mo'ot'en ncucus, ca jupj mpü'üm.
23468	MAT 9:20	Jiltsja na, quepj pjaní Jesús cjüil tjac'. Quepj niná po la tje'yot'a Jesús jas quip, tsjan po velan̈ mpes. Malala jostsja, ne nin la tjiji jupj. Año dóceya newa 'os tepyálatsja, ma tji'yü'sa.
23472	MAT 9:24	tjevele: —Lowa, nun pjü way. Tsjicj tepe'e tulucj. Tjejyá p'in. Jesús seletsja jupj ca 'yü'sa la mijis, mpes nin tjevele. Yupj ma topon. Tjuwi'in̈ p'in.
23478	MAT 9:30	Len̈ way 'ücj januctsja yupj, jis tji'yü'sa. Locopyaya Jesús tülü way jis tjijyü'ta ma nin mvelecj 'oyn nyuca jis tji'yü'sa yupj.
23479	MAT 9:31	Mop'in ma la tjajay Jesús tjevele jinwá. Tjil na, pjü jis lal tjowelepj niná Jesús la tjiji yupj mpes. Mpes pjü ne'aj way p'in tapatja, pjü tjepjyacan̈ niná tepyalá.
23481	MAT 9:33	Jesús pje'á jas tjejyama lapanen. Nin la tjiji na, 'ücj véletsja yomen. La p'a wa tjepjyacan̈ niná tepyalá. Tjepjyacan̈ na, yupj yólatsja Jesús pajal 'üsüs la tjiji. Tjowelepj: “Lovin ma tjinyucuctsja niná Israel mo'ó”.
23484	MAT 9:36	Jupj gente pülücj yus tjinyuca na, pajal jólatsja yupj mpes. Oveja yusapj jinwá yupj, jólatsja Jesús. Len̈tsja pjacj jis cüjamas. Lapj nyuca yólatsja yupj lovin. Ma polel jis capj tjep'ya'sa yupj p'iyá.
23485	MAT 9:37	Mpes Jesús tjevele jupj discipulopan jis lal: “Pajal pülücj ma sa con̈ Dios custjay. 'Ücj wa Dios jatjampan jis la pal yupj. Pülücj velan̈ jinwá yupj napj lal. Mop'in namozopan pjaní way p'in, ca jis lal ncul pjü.
23492	MAT 10:6	Cupj nepé nt'a nlawú p'in, israelpan nt'a p'in. Yupj ma sa con̈ Dios. Oveja len̈ jis tjevyala jinwá yupj.
23494	MAT 10:8	Malala jisas jis mü'ü'süs lis müjí wa. Tecya'lin̈ sin müjünsǘ, ne yupj ca mpatjam. Jis mü'ü'süs lis müjí wa jis p'üy tjamaja. Pje'á sin majamá wa lapanenpan. Ma la moná nun lojí mpes. Nun ma jaylacj la tjüjí napj la tjejay nun mpes. Así 'üsüs la müjí wa la p'a mpes. Jaylacj tulucj 'ücj ca nsem.”
23501	MAT 10:15	Dios ca pajal jis capj ntülüs, malala lajay jis capj tyüla na. Más ca jis capj ntülüs yupj, Sodoma nt'a tapatja jis lal. Más ca jis capj ntülüs yupj, Gomorra nt'a tapatja jis lal. Nin ca la mijis Dios ne'aj patja jis lal, yupj ma quelel pjyacan̈tsja mpes. Niná t'üc' way”, tjevele Jesús.
23503	MAT 10:17	'In tjajama gente jis lal. Nepénowa ca nu ntji'lin̈ nun. Ca nu manucj jepapan nt'a, nucopj la tül. Mo'o ca nsüpücj nun judiopan 'a si mulú nt'a.
23504	MAT 10:18	Jepapan nt'a ca nu manucj nun ncapj con̈có mpes. Ne'aj p'in se jütütj nt'a ca nu manucj. Jepa noypan nt'a ca nu manucj wa. Nin lajay na, nun ca 'ücj mvelé yupj jis lal 'onin ne 'ücj potjaqué Dios lal napj mpes. Nin ca mvelé wa judiopan tulucj jis lal.
23505	MAT 10:19	T'üc' way ca nu ntji'lin̈, ca nu manucj jepapan nt'a. Nin lajay na, po ma malala nyuca nujola t'as tsjan ca mvelé nun yupj jis lal. Dios Cjües ca nusin mü'üsüs la mijis tsjan ca mvelé nin tepyala na.
23507	MAT 10:21	”Ne'aj patja nun jis enemigopan ca nsem neneyawá, nun ncapj con̈có mpes. Nepénowa malala ca mvelecj jis pülücpan sin po'ó, mpes jepapan ca jis mü'ü'nacj yupj jis pülücpan. Nepénowa ca malala mvelecj wa sejatjampan sin po'ó. Ca jisas wa nsem jis la 'ünan yupj. Nepénowa ca ts'i mi'inacj jis papay lal, sejamay lal wa. Ca malala mvelecj yupj sin po'ó jepapan jis lal. Mpes ca jis mü'ü'nacj jis papay, sejamay wa. Nin ca la mijicj ncapj jacon̈ jis lal.
23513	MAT 10:27	Napj velé nun jis lal la p'a wa ma pjyacan̈ nt'a. Ninana tjowelé pjü pjyacan̈ nt'a. Napj velé nun jis lal nusapj p'in. Ninana tjowelé pjü jis lal.
23518	MAT 10:32	”Nun welé la p'a jis lal nun ncapj con̈có, napj ca nin p'iyá mvelé wa Mpapay lal tsjun po'ó. Ca mvelé wa napj nucopj cyon̈.
23519	MAT 10:33	Nun welé la p'a jis lal nun ma ncapj con̈có, napj ca nin p'iyá mvelé wa Mpapay lal tsjun po'ó. Ca mvelé wa napj ma nucopj cyon̈. Po ma locj tjeyá la p'a jis lal.
23523	MAT 10:37	”Najas yupj más quelel la najay pjü jis lal. Pajal quelel lajay jis papay, sejamay, ne napj 'ots'ots' way p'in quelel la najay, ma polel ncapj jacon̈. Pajal quelel lajay sejatjampan, jis jucucuspan, napj 'ots'ots' way p'in quelel la najay, ma polel ncapj jacon̈.
23524	MAT 10:38	Ma jisas malala se palá, ma wa polel ncapj jacon̈ yupj. Najas yupj nin p'iyá lajay napj lejay jinwá. 'Ücj napj lal malala ne palá. 'Ücj napj lal ni pü'í cruz po'ó. Yupj ma quelel lajay napj lejay jinwá, ma polel ncapj jacon̈.
23527	MAT 10:41	'Üsüs lajay na nun jis lal, Dios ca 'üsüs la mijis yupj mpes, nin lajay mpes. Nepénowa 'ücj jisas profetapan jiquil. Quelel pjyacan̈ profetapan javelepj Dios mpes. Nin mpes Dios ca 'üsüs la mijis yupj mpes, profetapan mpes liji jin p'iyá. Nepénowa 'ücj jisas yom 'üsüs jac'. 'Ücj jisas jupj 'üsüs liji Dios jos jinwá. Nin mpes Dios ca 'üsüs la mijis yupj mpes, yom 'üsüs mpes liji jin p'iyá.
23532	MAT 11:4	(Yupj nasa tjunuc Jesús pajal 'üsüs la tjiji. Nasa tjepjyacan̈ Jesús tjevelá.) Nin mpes Jesús tjevele yupj jis lal: —Lowa, tjowelé Juan lal nun tjapja'aqué napj nt'a, tjowelé nun tjunucú wa.
23533	MAT 11:5	Yun tulucj 'ücj januc quinam. Ma polel jiltsja 'ücj lyawun̈ quinam. Jis p'üy tjamaja jis tji'yü'sa wa quinam. Jis pjat la topj 'ücj pjyacan̈ quinam. Tecya'lin̈ nepenowá sin tjüjünsüpj wa 'ücj jis la püt'üs quinam. Napj velé t'emel cjuwá jis lal Dios 'üsüs la tjiji yupj mpes. Pjü nin lejay napj, Dios tjevele jin.
23540	MAT 11:12	”Juan el Bautista tjac', tjevele Dios mpes. Pajal pülücj way quelel pjyacan̈tsja jupj tjevelá. Po jisastsja Dios yupj jis Jepa nsem. Pajal la tjomon yupj ca 'ücj mpatjam jupj jyü'ta nt'a. Newa nin quinam. Nepénowa po jisas Dios yupj jis Jepa ca nsem, mpes nin ca nsem yupj jis lal.
23544	MAT 11:16	Jupj tjevele wa: “¿'Oyn nyuca lajay quina patjá? Tsjictjacj jinwá yupj, pülücj 'a si mulú nt'a. Tsjictjacj nenem ts'a 'in la p'a tsjictjacj jis lal, la p'a ma quelel pjelan̈ yupj jis lal. Mpes yümücj javelepj la p'a jis lal:
23545	MAT 11:17	‘Nun ma quelel pjwelequé fiesta lijicj jinwá. Ma wa quelel pjwelequé tyoquecj jinwá. Cupj flauta la tjipjyusacj. ¿Tsjan mpes ma tjüpjwelequé, fiesta nt'a lajay jinwá? Locopyaya pajal tülü way tjenejets'equecj. Pajal 'aplijila jinwá la tjijicj. ¿Tsjan mpes ma la tupuyú, nun sejamica tepe'e jinwá?’ Nin javelepj tsjictjacj pjelan̈ na.
23551	MAT 11:23	”Nin p'iyá velé wa Capernaum nt'a patja jis lal. Nun ma ca nlawú Dios pü'ü nt'a. Tecya'lin̈ patja nt'a ca nlawú. Nun tjunucú 'üsüs la tjejay napj nun nt'a, yom p'in ma polel liji jinwá. Newa 'aplijila tulucj nun, malala la tjüjí mpes. Nun nujola Sodoma mo'o tapatjá pajal malala yupj. Nun p'in pajal malala. Napj püné la cüjaytsja yupj nt'a, nun nt'a la tjejay jinwá, nasa 'üsüs cüpalastsja yupj Dios lal. Ca Dios ma jis capj cütülüstsja yupj. Newa cüpatjam yupj.
23556	MAT 11:28	Nun nepenowá quelel lojí Dios jyü'ta jinwá, newa ma polel nin lojí. Nun pajal nin nujola malala la tjüjí mpes. Najas mponé napj mpes nun. Ncapj ncon̈có. Napj ca nucopj mp'acj. Napj ca la mejay nun 'üsüs ca nsem Dios lal. Ma ca nin nujola nun malala la tjüjí mpes.
23557	MAT 11:29	Ncapj ncon̈có. Cupj 'a mulú yugo qjuesé pü'ü jinwá ca nsem. Nusin mü'üsüs napj nusin 'yüsa lejay. Napj 'üsüs way lejay pjü jis lal. Napj tsjicj way jin p'in. Nun ncapj con̈có, 'ücj nujisas mpatjaqué. Nun ma ca nujola nsem püna la tjüjí mpes.
23559	MAT 12:1	Locopyaya Jesús trigo sine lejen̈ culupwen nipj tjemey, jupj discipulopan jis lal. Sábado jawas waytsja, nin jawas judiopan ma tsji' lajay. Jupj discipulopan vecj tecya'lin̈tsja, mpes trigo nepenowá sey jat'anqueptsja. Tjalá yupj. ('Üctsja niná nin la tjajay yupj ne'aj. Jümücj nt'a jiltsja na, 'üctsja jis la las la p'a 'isin nt'a.)
23561	MAT 12:3	Jesús jis wala tjevele: —Dios Popel vele David la tjijá pajal püna. ¿Ncu lovin ma mo'o tjowelé niná? (David israelpan jis jépatsja. 'Üsüstsja jupj Dios lal.) Ts'ac' pjaní jupj vecj pé'etsja. Noyomes jupj cus tocon̈ wa, vecj tecya'lin̈ wa yupj.
23562	MAT 12:4	Mpes jupj wama tjemey Dios wo nt'a. Ne'aj pan nt'ya. Niná pan israelpan tja'ayapj Dios mpes. David tjelyaja pansas. Noyomes jupj cus tocon̈ tjalá wa yupj. Dios Popel tjevele sacerdotepan p'in 'ücj jalá pan niná. P'a wa ma polel jalá niná pansas. David sacerdote tuluctsja, mop'in nin Dios ma ts'i tji'ina jupj tjelyaja mpes.
23567	MAT 12:9	Trigo sine lejen̈ mpe tjemey Jesús. Wama tjemey, judiopan 'a si mulú nt'a.
23573	MAT 12:15	Jesús seletsja yupj quelel ja'ünantsja jupj, mpes jupj tjemey nepé. Pülücj way cus tocon̈ jupj tjemey nt'a. Nepénowa malala jisastsja yupj, ne jupj jis tji'yü'sa lis tjiji pjü way.
23583	MAT 12:25	Jesús seletsja yupj nin yólatsja. Mpes jupj sin tji'yüsa lis tjiji Dios mpes p'in 'üsüs la tjiji jupj. Jupj tjevele: “Yuwá nyucunun̈ jepa pjaní jyü'ta nt'a, ne'aj ca malala jis mpalas. Nin p'iyá wa pjaní nt'a patja jis lal. Yuwá nyucunun̈, jis enemigopan 'ücj ca malala lis mijicj yupj. Nin p'iyá ne'aj patja pülücj patja nt'a yuwá nyucunun̈, malala nin yupj jis lal.
23598	MAT 12:40	Cjul püné jas tjevé Jonás. Jyawca cont'e, püste cont'e wa cjul col mo'o tjá'asa jupj. Nin wa ca nsem napj lal. Jyawca cont'e, püste cont'e wa napj ca mo'os tecya'lin̈ patja nt'a. Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá.
23599	MAT 12:41	P'a wa ca mvelecj wa nun malala. Nínive mo'o tapatja topon Jonás tjevelá. 'Aplijila jis tepyala malala la tjajay mpes. Yupj nasa quelel 'üsüs lajaytsja jupj tjevele mpes. Nin tulucj nun jis lal. Nun lal 'os quinam. Más püné napj Jonás lal. Newa nun ma poné napj velé. P'a jawas Dios ca mveles ncu t'üc' malala la tjajay pjü. Nin jawas tjejyawca na, Nínive mo'o tapatja ca nlüjün̈ nun jis lal Dios wolap'a'á, ca mvelecj nun malala. Nun ma poné, ne nin.
23601	MAT 12:43	P'a wa tjevele Jesús yupj jis lal. Tjevele Dios len̈ yupj jisas mo'ó, ca malala jis mpalas. Tjevele: —Lapanen yom jos mpe jama na, 'üsǘ pja nt'a jama, wine. Le palá ca'aj 'ücj la püt'üs. Lovin ma si nucú.
23602	MAT 12:44	Mpes jupj vele: ‘Püna tüpü'üs nt'a ca mis niswá. Yom nt'a ca mis.’ Yom nt'a tjac' na, len̈ ne'aj yom jos mo'ó. Dios ma pü'ü jupj jos mo'ó. Wosis 'üsüs la tjajapjun jinwá yomen jupj lal. Wosis pajal 'ücj la tjajay jinwá jupj lapanen lal.
23604	MAT 12:46	Jesús newa véletsja yupj jis lal. Pülücj ne'aj tjatja tjepjyacan̈. Newa véletsja na, jupj jamay tjac' wa. Tjiquil wa Jesús jatjaypan. Pje'á lejen̈tsja. Quelel javeleptsja jupj lal.
23605	MAT 12:47	Pjaní way ne'aj tjatja popé tjevele Jesús lal: —Jemay pje'á ton̈ca. Ne'aj lejen̈ wa jipj jetjaypan. Quelel javelepj jipj lal.
23610	MAT 13:2	Pajal pülücj 'a jis tjimyula jupj nt'a. Jupj quelel sin 'yüsa la síjitsja. Mpes barco wama tjemey, 'etjele jupj, más 'ücj la veles yupj jis walap'a'á. Pajal pülücj 'üsǘ la nt'a tjelejen̈ jis la pjac.
23613	MAT 13:5	Setel nepenowá pe casá palá tinca. 'Ots'ots' way 'amá 'alatsja ne'aj. Len̈ way tecyojo, 'amá tsjicj way p'in já'asatsja mpes.
23614	MAT 13:6	Nin mpes malala tepyala jupj. Tjejyawca na ts'iquenan̈. Ts'iquenan̈tsja jis ts'il 'amá casá way ton̈ca mpes.
23616	MAT 13:8	Setel nepénowa 'amá 'üsüs casá palá tinca. 'Üsüs tjevelan̈ yupj. Setel pjaní popé cien tjevelan̈ nepenowá. La p'a wa sesenta tjevelan̈. P'a wa tréinteya tjevelan̈”, nin tjevele Jesús.
23620	MAT 13:12	Nun quelel nusin 'yüsa, mpes Dios ca nusin mü'üsüs la mijis ne p'a wa ca nusin mü'üsüs. Pülücj ca nusin mü'üsüs nun. Nin p'iyá pjü jis lal. Dios jisas, mpes ca sin mü'üsüs. Nepénowa ma quelel sin 'yüsa. Pjyacan̈ p'in. Mpes ma ca polel sin mü'üsüs Dios mpes. Sey c'a ca la mijis jupj.
23621	MAT 13:13	Nin mpes napj sin 'yüsa lejay parábola mpes. Yupj januc, newa ma yola se palá tsjan mpes januc niná. Yupj pjyacan̈, newa ma salejepj tsjan mpes pjyacan̈ niná. Ma sin 'yüsa.
23623	MAT 13:15	Gente niná ma quelel sin 'yüsa Dios jos jin, nin jis tepyala yupj. Jis pjat la topj jinwá yupj quinam. Yun jatsicyacj jinwá yupj. Ma quelel salejepj tsjan niná yupj januc. Ma quelel sin 'yüsa pjyacan̈. Nin mpes ma sin 'yüsa tsjan niná yupj januc. Mpes wa ma jus nlay tsjan niná yupj pjyacan̈. Nin mpes ma t'üc' way sin 'yüsa yupj. Yupj newa ma quelel sa con̈ Dios, mpes napj ma polel lejay yupj ca 'üsüs jis mpalas Dios lal.’ Nin tepyaca Isaías yupj sin po'ó.
23625	MAT 13:17	Profetapan pülücj quelel januctsja nun nucú. Newa ma tjunuc yupj niná. Quelel pjyacan̈tsja nun pjo'oqué jinwá. Newa ma tjepjyacan̈ niná yupj. Nin p'iyatsja niyom 'üsüs Dios lal püna tapatjá. T'üc' way niná.
23627	MAT 13:19	Pülücj way pjyacan̈ niná cupj velecj Dios jyü'ta po'ó. Nepénowa ma sin 'yüsa yupj pjyacan̈. Setel jümücj casá palá tinca jinwá yupj. Diablo jac' la ta'es yupj tjepjyacan̈. Mpes lovin ma lajay Dios tjevele jin.
23628	MAT 13:20	Gente nepénowa setel pe casá palá tinca jinwá. Yupj pjyacan̈ wa Dios tjevelá. Japon yupj. 'Üsüs jisas tjepjyacan̈ mpes.
23629	MAT 13:21	Tsjutsj jis ts'il 'amá casá way ton̈ca jinwá yupj. Tsjicj way p'in japon. Locopyaya malala se palá ca nacj. La p'a wa malala la sejay yupj napj lal japon mpes ca nacj. Nin tepyala na, len̈ way p'a casá yola se palá yupj. Ma quelel sa con̈ Dios quinam.
23630	MAT 13:22	Gente la p'a wa setel jam casá palá tinca jinwá. Pjyacan̈ wa Dios tjevelá. Japon wa yupj. Mop'in pajal nin yola nosis casá lajay mpes. T'emel pülücj jisas wa. Yola t'emel pajal 'üsüs. T'üc' tulucj. Nin mpes lovin ma lajay Dios tjevele jin.
23631	MAT 13:23	Gente la p'a wa setel 'amá 'üsüs casá palá tinca jinwá. Yupj pjyacan̈ Dios tjevelá. Sin 'yüsa yupj. Yupj nin lajay Dios tjevele jin. Yupj 'üsüs pajal; setel sine, cyojo, velan̈ jinwá yupj. Nepénowa cien velan̈ jinwá. Nepénowa sesénteya velan̈ jinwá. Nepénowa tréinteya velan̈ jinwá —nin tjevele Jesús Dios Popel pjyacan̈ mpes.
23633	MAT 13:25	Püste na pjü way tjijinan̈ yom wo nt'a. Tjijinan̈ na, jupj enemigo tjac'. Tsjutsj malala sínetsja jupj, yom trigo sine nt'a. Tsjutsj malala sine na, tjemey.
23638	MAT 13:30	Más 'ücj 'a mulú ca jis nt'ünüs quinam. Ne'aj velan̈ jacutj na, napj ca mvelé namozopan jis lal: Mwalá way ca mpoqjué tsjutsj malala. Pjü 'a mulú 'a mulú ntsu'pá mü'ümǘ. Locopyaya nca'á wa trigas. Chiquero mo'o mpa'tá’, nin tjevele niná yomen.” Jesús tjevele ca nin nsem wa gente jis lal.
23640	MAT 13:32	Mostaza setel tsjicj way pajal. Más tsjicj way jupj la p'a setel jis lal. Locopyaya tecyojo, t'yüna jupj. Más püné tepyala jupj la p'a tsjutsj jis lal. Campanya ton̈ca tepyala jupj, mpes tsipyaya jiquil, tsintsil lajay mostaza pjwel nt'a. (Nin p'iyá ca nsem Dios si jütüta jis lal)”, nin tjevele Jesús.
23644	MAT 13:36	Gente pülücj way pjyacan̈tsja Jesús tjevelá. Jupj sin tjejyama t'üc' tjevele na. Wa mo'ó tjemey. Jupj discipulopan tjiquil jupj nt'a. Tjowelepj: —Ma qjuisin tji'yüsa tsjan po'o tjevelen, parábola tsjutsj malala mpes tjevelen na. ¿Tsjan qjuisin 'yüsa lejay jipj parábola niná lal?
23675	MAT 14:9	'Aplijila tepyala Herodes. Ma quelel líjitsja niná; tsjücjüim la tjemyona mpes la tjiji la p'in. Jupj nasa tjevele jupj 'ücj la 'ayas jupj la tjemyoná. Tjevele wa Dios tjapjaca jupj tjevelá. Pülücj tjepjyacan̈ niná. Yupj nasa tjiquil watsja, Herodes pülücj jis la las la tjiji mpes. Nin mpes Herodes tjijyü'ta tsjücjüim jos jinwatsja ca nsem.
23681	MAT 14:15	T'awaná Jesús discipulopan tjiquil jupj nt'a. Tjowelepj: —T'awaná quinam. Sin tjejyama yupj quinam, ne'aj ca mal jis wa nepénowa lejen̈ nt'a. Ca ve jaylacj la mijicj yupj, nlajacj.
23685	MAT 14:19	Pjü jis tjijyü'ta jis la 'osos tsjutsj lejen̈ nt'a. Nasa 'atjalapj na, Jesús pan cínquiya nt'ya. Nt'ya wa cjul mat'eyá. Tjinyuca tsjun po'ó, tjevele Dios lal tjüwüi'i ve tje'yaya mpes. T'üc' tjevele na, la tjelepta taná pansas. Jis tje'yaya discipulopan. Yupj pjü jis tja'ayapj wa tsjutsj casá tjatjá.
23693	MAT 14:27	Len̈ way Jesús tjevele yupj jis lal: —'Ücj nujisas t'as. Napj ne p'in winis. Po ma locj tjeyá nun.
23697	MAT 14:31	Len̈ way Jesús jupj mos ntjüi'le. Jas tjijyünsa. —Tsjicj way p'in pyon jipj napj lal —tjevele Jesús Pedro lal—. ¿Tsjan mpes ma pyon jipj napj 'ücj nin lejay jipj mpes? —tjevele.
23699	MAT 14:33	Barco mo'o tjatjá yólatsja pajal püné Jesús, jupj 'üsüs la tjiji mpes. Palá nipi'tjin̈ Jesús wolap'a'á. Tjowelepj: —T'üc' way jipj Dios Jatjam.
23721	MAT 15:19	Yupj malala yola, mpes nin p'in yola yupj. Malala yola, mpes wa sa 'ünan la p'a. Malala yola, mpes wa ne'aj jamanun sejats'om tulucj. Mpes wa nequem lyawun̈ jis vayum tulucj jis lal. Yupj malala yola, mpes nin. Nin mpes wa niyom ne'aj jamanun tsjücjüimpan, tjewyayin̈ tulucj. Nin mpes wa pequen̈. Nin mpes wa la tsuwil. Nin mpes wa pajal malala javelepj la p'a po'ó. Yupj malala yola, mpes nin lajay.
23726	MAT 15:24	Jesús tjevele yupj jis lal: —Mpapay Dios nin tjejyama judiopan nt'a p'in. Yupj ne len̈ jis tjevyala, oveja jinwá.
23744	MAT 16:3	Nenéyawa je way tsjun po'ó püstapj, te ton̈ca 'ots'ipj. Mpes nun welé majawus ca yacjaj. Nun 'ücj lo palá nucú tsjun po'ó. Niná 'ücj lojí la p'in. Nun welé nun quelel nusin 'yüsa Dios po'ó. T'üc' tulucj. Ma nusin 'yüsa tsjan mpes 'üsüs tepyala quinam nosis nt'a.
23765	MAT 16:24	Niná tjevele na, Jesús tjevele wa jupj discipulopan pjü way jis lal: —Nun popa quelel ncapj cyon̈ca, ma ca nin la mijis jupj p'iyá jos jinwá. Nin ca la mijis napj lejay jinwá. Napj cruz po'ó ca ma pats'. Malala ca mpalas wa jupj, ncapj cyon̈ca mpes. Jupj ca jas mü'üsüs napj mpes.
23766	MAT 16:25	Nepénowa ca quelel jis capj mp'a'sacj yupj p'iyá. Ma ca jisas malala se palá, mpes ca mvelecj yupj japon tulucj napj lal. Yupj ma ca mpatjam Dios lal. Nepénowa nca'lin̈ napj lal japon mpes. Más 'üsüs ca jis mpalas yupj la p'a jis lal. Yupj lovin ca mpatjam Dios lal.
23768	MAT 16:27	Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. Napj ca niswa ncuwis p'a jawas. Tjacuwis na, pjü ca nucucj napj pajal püné, Mpapay jinwá. Napj angelpan ca ncapj ncon̈cocj. Tjacuwis na, napj ca jis ma'ayá pjü gente yupj la tjajay mpes. Nepénowa 'üsüs la tjajay, mpes napj ca jis ma'ayá tsjan 'üsüs way. Nepénowa malala la tjajay, mpes ca jis capj ntül. Mpes más 'ücj nin lajay Dios jos jin quinam.
23770	MAT 17:1	Ts'ac' séisiya tjejyawca na, Jesús tjemey Pedro lal, Jacobo lal wa, Juan lal wa. Juan niná Jacobo jüpülüctsja. Yupj jis lal tjemey joc' campanya ton̈ca nt'a, tucuc' pacá nt'a. Yupj yulupjana way p'in tjil.
23774	MAT 17:5	Pedro newa véletsja na, len̈ way mol palá tjac' wa yupj capá nt'a. T'asiyú tón̈catsja. Jas jawtsja molon. Nepé vele pjactsja mol mpe. “Niná napj Natjam —tjevele—. Quelel lejay jupj. Pajal 'ücj najas jupj lal. Tjapja'aqué jupj velá”, nin tjevele mol mpe.
23775	MAT 17:6	Niná tjepjyacan̈ na, discipulopan jis wala 'amá 'alá tjo'onsopj. Pajal lacj tjeyapj yupj.
23777	MAT 17:8	Viyá tjunuc na, len̈tsja la p'a. Jesús p'in jus tjunuc.
23783	MAT 17:14	Joc' 'alá mpe tjiquil na, niswa tjiquil la p'a discipulopan tjatja nt'a. Ne'aj gente pajal pülücj lejen̈tsja wa yupj jis lal. Ne'as tjiquil na, yom pjaní tjac' Jesús nt'a. Tüic' jin tjá'asa Jesús wolap'a'á.
23787	MAT 17:18	Tjac' na, Jesús cus tjeve'le lapanen, yom jatjam jos mo'o já'asatsja. Mpes pje'á tjac' tjamacjas jos mpe. Len̈ way 'ücj jos já'asatsja tjamacjas.
23788	MAT 17:19	Yacjaya Jesús discipulopan tjiquil jupj nt'a, p'a len̈tsja na. La tjü'üy: —¿Tsjan mpes ma polel pje'á jas tjejyamacj lapanen niná?
23807	MAT 18:11	Ma sa con̈ Dios, len̈ jinwá yupj Dios lal. Napj jis capj p'yacj mpes ca 'üsüs nsem yupj Dios lal ne ca mpatjam jupj lal. Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá —nin tjevele Jesús.]
23808	MAT 18:12	Jesús sin tji'yüsa lis tjiji Dios quelel liji pjü gente. Ninana tjevelá: —Yom pjaní oveja ciéneya si manuna ca nacj, pajal pülücj. Oveja pjaní way tjemey, len̈ tjevyala. Mpes yom niná ca mim, ca la mpalas oveja len̈ tjevyalá. Oveja noventa y nuéveya ne'aj lyawun̈ ca nacj joc' 'ala'á, tsjutsj jalá nt'a. Pjü way lejen̈ mpe ca mim yomen. ¿Ncu ma t'üc' way ca nin la mijis niná?
23809	MAT 18:13	Jupj jus tjinyuca na oveja len̈ tjevyalá, pajal 'ücj jos nsem jupj. T'üc' way niná. Más 'ücj jos nsem oveja niná mpes, la p'a noventa y nueve jis lal. Noventa y nuéveya ma len̈ jis tjevyala yupj.
23810	MAT 18:14	Nin wa Nupopay tsjun po'o pü'ü lal. Jupj ma jos tsjicj pjaní len̈ mvalas. Ma jos malala mpalas. Jupj jos pjü way ca jupj lal mpatjam —nin tjevele Jesús.
23812	MAT 18:16	Jupj ma quelel pjoca jipj velen ca nacj, mpes jipj ca mim p'a wa lal jupj nt'a. 'Ücj wa mat'e jis lal mim jupj nt'a. Yupj ca mpjacan̈ jipj pyülücj velá. Yupj ca 'ücj mvelecj jipj t'üc' way velen. Dios ts'uyupan ma polel la pon pjaní p'in vele. ‘Mát'eya javelepj yupj tjepjyacan̈, 'ücj jis la pon. Cónt'eya 'ücj jis la pon wa. Manas jipj lal jil, yupj ca mvelecj wa malala la tjiji lal. Yupj ca mvelecj yupj jisas wa jupj ca 'ücj la mijis.’
23826	MAT 18:30	Mozo mwalá ma jostsja. Jepapan nt'a tjemey. T'ya tjevele la p'a ma jaylacj la tjiji level. Tjiquil, ntji'lin̈ level líjitsja mpes. Cawilta mo'o tjo'onsopj jupj. Tjowelepj ne'aj ca mpü'üm jupj, pjü way jaylacj la tjiji nas.
23833	MAT 19:2	Gente pülücj 'a jis tjimyula jupj nt'a jümücj nt'a, cus la con̈. Nepénowa yupj malala jisastsja. Jesús jis tji'yü'sa lis tjiji ne'aj, jümücj nt'a.
23835	MAT 19:4	Jesús jis wala tjevele: —¿Ncu ma mo'o tjowelé Dios Popel nun? Jupj Popel nin vele Dios p'iyá la tjiji gentas. ‘La tjiji wa niyom, nequem, 'ücj ca mwayin̈ yupj.’
23837	MAT 19:6	Nin mpes yupj mat'e tulucj, tjewyayin̈ na. Pjaní p'in yupj Dios lal. Dios yugo sey pjucj po'ó tipyünta jinwá la tjiji. Dios p'iyá nin la tjiji na, gente ma polel sin tjan sin majamacj —nin tjevele Jesús.
23843	MAT 19:12	Niyom nepenowá ma quelel wyayin̈. Lovin nintsja yupj. Nepénowa malala jis tepyala jis jüp'üy, la p'a wa malala lis tjajay mpes, nin mpes ma polel wyayin̈ nepenowá. Nepénowa yupj jinwá tulucj. Yupj 'ücj wyayin̈. Yupj sin nin ma wyayin̈, Dios mpes tsji' lajay mpes. Nepénowa 'ücj nin lajay napj velé jinwá. 'Ücj nin lajay, ca nin la mijicj ninam —nin tjevele Jesús.
23852	MAT 19:21	Jesús tjevele jupj lal: —Pjaní way ma lejay custjay Dios jos jinwá. Jipj 'üsüs way quelel lejay Dios jos jin, jipj ca vender la mijin jipj jits'a'á pjü way. T'emel así way ca jis ma'ayan t'emel cjuwá. Jutja, ca nin la mijin. Mpes pülücj ca nt'an tsjun po'ó, Dios pü'ü nt'a. Nin la tjejay na, ncuwim napj nt'a, ca ncapj ncon̈con. Jipj ca jin mü'üsüs napj lal —nin tjevele Jesús jupj lal.
23856	MAT 19:25	Jupj discipulopan tjepjyacan̈ na niná, pajal yólatsja jupj tjevele mpes. Yupj tjowelepj: “Pajal costa way Dios si jütüta popa se palá yupj. Pjü way ma 'üsüs se palá Dios lal ca nacj, ma mpatjam Dios lal.”
23858	MAT 19:27	Pedro jola tepyala tjamacjas ma quelel jámatsja jupj juts'a'á mpe, 'ücj la püt'üs Dios lal. Mpes Pedro tjevele Jesús lal: —Ncupj cuts'a'á jatja tjeleque jipj lal. Tjeleque cyapj la con̈. ¿Tsjan ca nt'anquecj niná la tjijicj mpes?
23859	MAT 19:28	Jesús tjevele jupj lal, la p'a wa discipulopan jis lal wa: —Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. P'a jawasa Dios ca pjü seyasa la mijis nosis nt'a. Seyasa liji na, napj Jepa ca mo'os. Pajal püné ca nsem napj. Nun ncapj con̈có quinam, nun jepapan ca nsem 'ots'ipj, nin tepyala na. Nun jepapan dóceya nsem, israelpan jis tribu dóceya jis la jütütj. Nun ca mvelé israelpan jis lal ncu malala la tjajay nosis nt'a. Nin ca nsem nun ncapj tocon̈có mpes. T'üc' way.
23860	MAT 19:29	Nin p'iyá 'üsüs lejay napj lovin ncapj tocon̈ jis lal. Nepénowa jil jis wa nepé ncapj jacon̈ mpes. Nepénowa jil jis pülücpan nepé. Jis papay, sejamay nepé jil nepenowá. Nepénowa jil jis ts'uyupan nepé. Nepénowa jil jis moma mpe, ncapj jacon̈ mpes. Napj pajal pülücj ca jis ma'ayá nin la tjajay mpes. Pjaní way p'in tjá'asa tjil ca nacj. Napj ciéneya ca jis ma'ayá yupj pjaní way tja'ayapj mpes. Lovin ca mpatjam Dios lal 'ots'ipj, nin ca la mejay napj yupj mpes.
23862	MAT 20:1	Jesús parábola tjevele wa sin la 'üsüs jis la jay. Sin tji'yüsa lis tjiji 'onin ca jis ma'ayas Dios Jesucristo cus tocon̈ jis lal. Ninana Jesús tjevelá: —Napj ca mvelé 'oyn nyuca liji Dios, jupj jyü'ta nt'a. Yom po'o ca mvelé. Yom niná 'amá püné tya'a, pülücj sine mpes. Dios liji yom niná liji jinwá. Niná yom mozopan jostsja jupj. Po 'in püstapj tjemey, la tepyala niyom nepenowá, jupj jomozopan nsem. Tjevele ca tsji' la mijicj jupj uva lejen̈ nt'a.
23863	MAT 20:2	Yupj tjowelepj 'ücj ca tsji' la mijicj ts'ac' pjaní t'emel mpes, ts'ac' pjaní tsji' lajay jaylacj mpes. 'Üctsja niná yom lal. Sin tjejyama tsji' la mijicj jupj uva lejen̈ nt'a.
23864	MAT 20:3	Yacjaya yom tjemey jis wa nepénowa lejen̈ nt'a. Las nueve ca nactsja. Yom yus tjinyuca niyom nepénowa yupj lejen̈ p'intsja, ma tsji' lajaytsja.
23865	MAT 20:4	Yom tjevele yupj jis lal: ‘Nun p'iyá ca nlawú wa, ca tsji' la müjí napj uva lejen̈ nt'a. Napj t'üc' way ca jaylacj la mejay nun tsji' lojí mpes.’
23866	MAT 20:5	Mpes tjil yupj tsji' jis la jay. ”Yacjaya, culupwen nt'a tjá'asa na, yom tjemey wa niswá yupj jis wa lejen̈ nt'a. Nin p'iyá tjevele jupj niyom ma tsji' lajaytsja jis lal. Jupj nin p'iyá la tjiji wa las tres na, t'awaná. Sin tjejyama wa tsji' jis la jay ne'aj.
23868	MAT 20:7	‘Len̈ pjacj mozo jostsja yacjaj’, nin tjowelepj yupj. Yom jis lal tjevele: ‘Lowa wa nun, ca tsji' la müjí napj uva lejen̈ nt'a’.
23869	MAT 20:8	”Nasa t'yaja na, yom uva juts'a'á tjevele mozo pjaní lal. Mozo niná jépatsja la p'a wa mozopan jis lal. Yom tjevele jupj lal: ‘Tjevele ncul uva lejen̈ nt'a tsji' lajay. T'emel jis tje'yaya yupj, tsji' la tjajay jaylacj. Mwalá way ca t'emel jis ma'ayan locopyaya sin tjejyam jis lal. Jis tje'yan na, ca jis ma'ayan wa mwalá way sin tjejyam jis lal’, nin tjevele yom uva juts'a'á.
23890	MAT 20:29	Jesús ne'as tjemey watsja Jericó po'ó jupj discipulopan jis lal. Nasa jiltsja Jericó mpe. Gente pajal pülücj jupj lal jiltsja. Cus tocon̈ jümücj nt'a.
23892	MAT 20:31	Pülücj way Jesús cus tocon̈ sin popé jis capj tjowelel la tupuyupj mpes. —Lyájasa t'as —tjowelepj yupj. Más yümücj la tupuyupj: —Qjuis Jepa, qjuis capj tjep'ya'sa. Dios jin tjejyama nosis nt'a. Jipj David püna tüpü'ü popa p'iyá —tjowelepj yupj.
23895	MAT 20:34	Jesús pajal jólatsja yupj mpes, malala jis tepyala mpes. Po la tje'yot'a yun po'ó. Yun po la tje'yot'a na, len̈ way 'ücj januc jis tepyala yupj. Yupj sa con̈ watsja Jesús quinam, sin la 'üsüs yupj jupj lal.
23896	MAT 21:1	Ne'aj way p'intsja quinam Jerusalén nt'a. Ne'as tjil Betfagé po'ó nepénowa tapatja nt'a. Jis wa ne'aj lejen̈tsja tucuc' po'ó, niná tucuc' Olivos ló. Ne'as tjil na Betfagé nt'a, Jesús mwalá sin tjejyama jupj discipulopan mát'eya.
23897	MAT 21:2	Tjevele yupj jis lal: “Lowa yupj jis wa lejen̈ nt'a. Ne'as tjalawú na, nun ca nucú soysoy tsyu'pa ton̈ca. Soysoy tsjicj ne'aj ton̈ca jamay lal ca nucú wa. 'Osocté, ncumaná ma 'e manas.
23898	MAT 21:3	P'a wa ca nu la mü'üyas tsjan mpes socté, monú soysoysos ca nacj. Nin vele niná, nun ca mvelé Nujepa jos yupj. Tjowelé na niná, jupj len̈ way ca mveles 'ücj monú soysoysos”, nin tjevele Jesús yupj jis lal.
23903	MAT 21:8	Gente pülücj sa con̈tsja Jesús jümücj nt'a. Pülücj yupj sin popé jümücj po'o tapajatj yupj sin quip. Nepénowa manaca pjwel tapajatj jümücj po'ó. Nin la tjajay 'üsüs lo pal jümücj po'ó, Jesús jama nt'a.
23906	MAT 21:11	Jesús cus tocon̈ tjowelepj: —Ninana Jesús. Profeta jupj. Nazaret mpe 'esepj jupj, Galilea mpe se jütütj mpe —nin tjowelepj yupj la p'a jis lal.
23909	MAT 21:14	Jesús Dios wo nt'a já'asatsja na, nepénowa yun tulucj tjiquil jupj nt'a. Nepénowa ma polel lyawun̈tsja tjiquil wa jupj nt'a. Jis tji'yü'sa lis tjiji.
23910	MAT 21:15	Sacerdote noypan tjunuc Jesús pajal 'üsüs la tjiji. Niyom Moisés popel sin 'yüsa lajay tjunuc wa. Tjepjyacan̈ wa tsjictjacj tjowelepj Jesús pajal 'üsüs. “Dios ca cus mp'a'sas Jesús —nin la tupuyupj tsjictjacj—. Jupj David püna tüpü'ü popa p'iyá”, tjowelepj yupj. Sacerdote noypan ts'a 'intsja tsjictjacj nin tjowelepj mpes. Nin p'iyá niyom Moisés popel sin 'yüsa lajay. Ts'a 'intsja wa yupj.
23914	MAT 21:19	Higuera tjinyuca jupj jümücj la nt'a. Higuera niná julupj 'üsüs lo pis. Jesús la tepyala julupj. Cjuwatsja jupj. Joló p'in tjinyuca. Mpes Jesús tjevele higuera lal: —Lovin ma ca mvalas jipj quinam. Niná tjevele na, len̈ way ts'üique higuera niná.
23915	MAT 21:20	Jesús discipulopan tjunuc niná tepyalá. —Po 'in len̈ way ts'üique jupj, jipj tjevelen na —tjowelepj yupj.
23923	MAT 21:28	Jesús parábola tjevele wa sacerdote noypan jis lal, co'müypan jis lal wa. Jupj tjevele niná sin la 'üsüs jis la jay yupj ma lajaytsja Dios jos jinwá. Ninana tjevelá: —Yom pjaní jatjampan mát'etsja jupj. Nun ca mvelé pjacj manas popé 'üsüs la tjiji. Yupj jis papay tjemey jatjam mwalá way nt'a. Tjevele: ‘Jutja, ca tsji' la mijin uva lejen̈ nt'a yacjaj’.
23929	MAT 21:34	P'a jawas uva tjevyala na, uva juts'a'á sin tjejyama jupj jomozopan uva lejen̈ nt'a. Sin tjejyama jis la ta'es tjevyala popé.
23930	MAT 21:35	Niyom ne'aj tsji' la tjajay ma quelel ja'ayaptsja tjevyala popé. Jis ntji'lin̈ jupj jomozopan. Pjaní way mo'o süp, jas tjajam jupj. Pjaní wa tjü'ünan. P'a wa pe mpes po'o la ts'i jupj, nasa tepe'e na.
23933	MAT 21:38	Nin tuluctsja. Jatjam jus tjunuc na, yuwá tjowelepj: ‘Uva lejen̈ nt'a jupj popay juts'a'á. Jupj juts'a'á ca nsem, popay tepe'e na. Mas, mü'ünacj jupj, ne ma ca nta'es uva lejen̈ nt'a. Cupj p'iyá ca nt'anquecj momas’, tjowelepj.
23934	MAT 21:39	Mpes ntji'lin̈ wa jupj. Pje'á la ts'i jupj sin mpe. Tjü'ünan jupj —nintsja parabolas.
23935	MAT 21:40	Jesús tjevele ne'aj 'a jis tjimyula jis lal: —Uva juts'a'á ca mim sine lejen̈ nt'a. Ne'as tjemey na ¿ncu nujola tsjan ca la mijis jupj ne'aj tsji' lajay jis lal?
23937	MAT 21:42	Jesús tjevele sacerdote noypan jis lal, co'müypan jis lal wa: —Dios Popel tjevele ca nin nsem, parábola jinwá. ¿Ncu ma mo'o tjowelé niná? Nin tjevele jupj Popel: ‘Niyom nepénowa quelel jajünsüptsja wosis pe mpes. Pe pjaní ma jisastsja wosis la jünsüs. Pe niná t'üc' way 'üsüstsja. Mpes qjuis Jepa Dios jas tjijyünsa wosis. Jupj mwalá way tje'yonsa pe niná wosis si jünsa mpes. Pe niná más 'üsüs waytsja pjü pe witjacj jilal. Tsjomis pe niná casá tón̈catsja. Cupj selecj Dios p'iyá la tjiji niná. Jupj pajal 'üsüs way la tjiji.’ Nin vele Dios Popel.
23938	MAT 21:43	”Dios pajal 'üsüs la tjiji nun mpes. Nu tje'yaya wa 'ücj tsji' la tjüjí jupj mpes. Newa nun malala la tjüjí Dios juts'a'á lal, uva lejen̈ nt'a tsji' la tjajay jinwá. Nin mpes Dios ma ca nu ma'ayas tsji' lojí jupj mpes quinam. La p'a wa ca tsji' la mijicj jupj mpes. Yupj ca 'üsüs la mijicj jupj jos jin.
23940	MAT 21:45	Sacerdote noypan tjepjyacan̈ parabolas Jesús tjevelá. Fariseopan tjepjyacan̈ wa. Yupj jus nlaytsja Jesús véletsja yupj sin po'ó.
23943	MAT 22:2	Sin 'yüsa la síjitsja pajal malala la tjajay yupj Dios lal. Ninana tjevelá: “Napj ca mvelé 'oyn nyuca liji Dios nosis casá. Jepa püné po'ó ca mvelé. Dios ca la mijis niná jepa püné liji jinwá. Niná jepa püné, jatjam quelel wóyatsja quinam. Popay jostsja pülücj ncul, ca cus ncon̈cocj jatjam, woya na. Lovin nin lajaytsja jis la wayis ne'aj. Mpes jepa püné pülücj la tjiji jis la las.
23945	MAT 22:4	”Mpes jepa sin tjejyama jupj jomozopan p'a wa yupj nt'a. Jepa tjevele ca nin mvelecj niná: ‘Nasa 'ücj la tjejay nu lo las. Nasa tjü'ünan vaca witjacj nu lo las. Tjü'ünan wa vaca t'ünt'ün witjacj. Pjü way 'ücj la tjejay quinam. Nculá, cus ncon̈có natjam, jupj woya na.’
23946	MAT 22:5	Mpes tjil jepa jomozopan. Yupj jis lal tjowelepj jepa tjevele jinwá. Mop'in gente niná ma quelel jiquiltsja jepa jatjam wóyatsja nt'a. Ma quelel pjyacan̈tsja jepa jomozopan tjowelepj. Tjil la p'in yupj quelel jiltsja nt'a. Pjaní wa jupj sine lejen̈ nt'a tjemey. P'a wa tjemey vender la mijis.
23947	MAT 22:6	P'a witjacj jis ntji'lin̈ jepa jomozopan. Tjowelepj jepa jomozopan malala. Jis tjü'ünan yupj.
23963	MAT 22:22	Niná tjevele tjepjyacan̈ na, pajal yólatsja Jesús pajal 'üsüs tjevele mpes. Jupj ma malala tjevele, yupj jisastsja jinwá. Mpes tjil quinam Jesús já'asa mpe.
23964	MAT 22:23	Nin jawas p'iyá tjiquil wa saduceopan Jesús nt'a. Saduceopan japon tecya'lin̈ ma ca sin müjünsücj, ma ca mpatjam niswá. Yupj tjowelepj Jesús lal:
23967	MAT 22:26	Nin p'iyá tepyala jupj lal. Popa tulucj tepe'e wa jupj. Jupj tepe'e na, jupj jatjay tjowaya wa jatjam jats'om lal. Nin p'iyá popa tulucj tepe'e jupj. Nin p'iyá tepyala pjü sejatjampan jis lal. Pjü way tjewyayin̈ quepj niná lal. Pjü way siéteya sin popa tulucj tecya'lin̈ yupj.
23968	MAT 22:27	Yupj pjü way tecya'lin̈ na, tepe'e wa quepan. Popa tuluctsja jupj lovin.
23969	MAT 22:28	¿Pjacj jats'om nsem jupj, tecya'lin̈ sin müjünsücj na jis la püt'üs niswá? Pjü way niyom siéteya tjewyayin̈ jupj lal, tapatja na p'in —nin tjowelepj yupj Jesús lal.
23971	MAT 22:30	Tecya'lin̈ sin müjünsücj ca, ca mpatjam niswá. Sin tjüjünsüpj na, ma nin p'iyá lajay, püna la tjajay jinwá. Nequem, niyom niswa patja na, ma ca mwayin̈ yupj. Angelpan Dios pü'ü nt'a patja jinwá ca nsem yupj.
23972	MAT 22:31	T'üc' way ca sin müjünsücj tecya'lin̈, ca mpatjam niswá. ¿Ncu ma mo'o tjowelé Dios tjevelá jupj Popel mo'ó?
23973	MAT 22:32	Ninana Dios tjevelá: ‘Napj Dios Abraham lal, Isaac lal wa, Jacob lal wa’. Cupj selecj conas pajal püna tecya'lin̈. Selecj wa Dios tecya'lin̈ jis Dios tulucj. Patja jis Dios jupj. Nin mpes selecj yupj conas patja quinam —nin tjevele Jesús saduceopan jis lal.
23974	MAT 22:33	Pülücj way tjepjyacan̈ jupj tjevelá. Tjepjyacan̈ na, pajal yólatsja jupj pajal seletsja mpes. Pajal 'üsüs sin 'yüsa líjitsja Jesús.
23975	MAT 22:34	Fariseopan tjepjyacan̈ wa Jesús pajal 'üsüs jis wala tjevele saduceopan. Saduceopan ma polel malala javeleptsja Jesús lal. Mpes fariseopan 'a jis tjimyula.
23992	MAT 23:5	”Yupj 'üsüs jin lajay la p'a januc na. Yupj jisas p'in la p'a ca yola nsem Dios quelel lajay yupj. Nin mpes Dios Popel tsjictjacj ja'onsopj 'opopa tsjictjacj mo'ó. Jis wala po'ó jatsupapj 'opopa tsjictjacj neneyawá, nenéyawa jis pjel po'ó jatsupapj. Po jisas la p'a ca nucucj 'opopa tsjictjacj. Po jisas wa la p'a wa yola nsem yupj 'üsüs, mpes más 'in püné lajay 'opopa tsjictjacj. Nin p'iyá pajal campa lajay sin quip po'o velan̈. Jisas ca p'a wa ca nucucj, ca yola nsem yupj quelel lajay Dios.
23994	MAT 23:7	Pülücj lyawun̈ nt'a, po jisas la p'a wa 'üsüs javelepj yupj jis lal, 'üsüspan jis lal javelepj jinwá. ‘Rabbí’ javelepj jisas. Nin jisas fariseopan. Nin jisas wa Moisés popel sin 'yüsa lajay.
24000	MAT 23:13	Jupj tjevele wa: “Malala ca nu mpalas, Moisés popel sin 'yüsa lojí. Malala ca nu mpalas wa nun fariseopan. Nun nujos la p'a wa ca yola nsem nun 'üsüs, nun lojí mpes. Ma t'üc' way 'üsüs nun. P'a wa nepenowá jisas Dios yupj jis Jepa nsem. Jisas ca 'üsüs jis mpalas Dios lal. Nun ma nujos niná. Nun lojí pajal costa way cus la con̈ Dios. Nun p'iyá ma nujos 'üsüs nu pyala Dios lal. Nun lojí wa yupj ma wa polel 'üsüs se palá Dios lal.
24001	MAT 23:14	”Ca malala nu mpalas nun, Moisés popel sin 'yüsa lojí. Malala ca nu mpalas wa nun fariseopan. Nun nujos la p'a wa ca yola nsem nun 'üsüs, nun lojí mpes. Ma t'üc' way 'üsüs nun. Nun pwe'qué nequem jis wa, nequem jis vayum tecya'lin̈. Newa nun nujos la p'a 'üsüs jin yola nun po'ó, mpes pülücj way welé Dios lal pülücj pjyacan̈ nt'a. Nun nin lojí mpes, Dios ca mveles nun más malala la tjüjí la p'a jilal. Más ca nucopj ntülüs pjü jilal.
24025	MAT 23:38	Nusin tjü'üsüs niná. Dios ma nucopj cyon̈ca quinam nun potjaqué nt'a.
24027	MAT 24:1	Jesús tjemey quinam Dios wo mpe. Jámatsja na, jupj discipulopan tjiquil jupj nt'a. Jisastsja jupj ca nucus wosis nepenowá ne'aj. Dios wo pjaní waytsja, wosis nepénowa Dios wo t'asiyú tjelejen̈ 'ots'ipj. Pjü way Dios mpestsja. Pajal 'üsüs way yustaptsja yupj.
24029	MAT 24:3	Yacjaya Jesús tjemey joc' 'ala'á, tucuc' Olivos ló nt'a. Jupj 'etjele ne'aj. Ne'aj p'intsja Dios wo ton̈ca nt'a. Jupj ne'aj tjá'asa na, jupj discipulopan tjiquil jupj nt'a yusapj. La tjü'üy jupj lal: —¿'Ona ca nin mpalas Dios wo nt'a, jipj tjevelen jin? ¿Tsjan ca la mijis Dios qjuisin 'yüsa la mijis jipj len̈ way ncuwim niswá? ¿Tsjan ca la mijis Dios qjuisin 'yüsa la mijis len̈ way ncawajas nosis casá pyalá?
24035	MAT 24:9	”Niná pyala na, Dios ma jisas ca nu ntji'lin̈ nun nepenowá, ca malala la numijicj. Ca nin la mijicj nun ncapj con̈có mpes. Ca mü'ü'nacj nun nepenowá.
24036	MAT 24:10	Niná pyala na, nepénowa napj lal japon ma ca quelel ncapj ncon̈cocj. Yuwá p'in pajal ts'a 'in ca nsem. Ca malala mvelecj yupj sejatjampan sin po'ó jepa wolap'a'á, mpes jepapan ca jis ntji'lin̈ napj lal japon nepenowá.