23214	MAT 1:1	Met garos aban Abraam heh, met pim ro iz mimip Devid, met Devidiz ro iz mimip Iesu, met Iesu Kristoz iz mimiholoz abatañ ev.
23219	MAT 1:6	met Zesiz rop Devid. Met Devid pi, Zudaholoz kiñ ahop ravat hehap. Met Devidiz rop Solomon. Met ro popuz nonop pi garos Uraia bat heh.
23239	MAT 2:1	Met Zudia zei posiz ahop Erod hehan Betelem zeitak Maria Iesu batahan gitap berevamahaek, zei hotohasikanañ aban zeizañiz kapotaz hodad ahov heh-nari Zerusalem zeitak emat Erodin epat mañah,
23240	MAT 2:2	“Erom ae, met dei hotoh het etegin zeiz ahö nao berevahan pim kapotan etet pot hodad tat ev emeg, Petev Zudaholoz aban ahö abatavonañ ravapanezap ou ravah. Pot hodad ravat dei sat piin etet pim abatao bat hel batat biñ mañakaz hat ev emegig, pi taek ev batat bizahan hez?”
23242	MAT 2:4	Tahan Erod aban anumaihol bareñ elat mañaroohariz ahorir aban ñetï kateñiz mañairaholoz as hahan emahan at mañah, “Met Kristo eñizapanez au hahan hez-pop zei tairatak ou ravapanez menahan hezaek ari rekö hameg?” Pot at mañahan paru epat mañah, “Propet aban nap ñetiv pot menahan hezaek dei rekö hameg, Zudia hamarah Betelem zei potakanañ aban ahop berevat Israel nem añaraboz tin korav ravat hepan. Tapanen Betelem zei potahö zei modañ map ritou metat hepan. Pot menahan hezaek Kristo Betelem berevapanez ok hah.” Pot Erodin mañah.
23245	MAT 2:7	Tahan pi aban hodad ahovonañ emah-porin kilam as hahan emahan Erod parun at mañah, “Met arim zeiz hameg-okov tairarah berevahan eteg?” Pot at mañahan hañiv mañahan hatevetet,
23246	MAT 2:8	pi maot parun epat mañah, “Kar, ari Betelem zeitak sat ro popuz mel tat bar batepekepuh maot emat neen bar nañepeken nehoen sat piin etet pim abatao bat hel batat biñ mañom.” Pi pot moreg parun mañah.
23247	MAT 2:9	Met pot moreg mañahan paru pim hahat hatevetet gu hat sapanez tahan mamog zeiz etet emooh-pov parum garosik sahan paru etet tokat sooh. Tat zeiz pov rop oraeh-zei pomakez revah sat gaa tat hehan,
23249	MAT 2:11	kohat zei pomakeh lokat ropur nonopun etet ropuz abatao bat hel batapanez hat parum rariñ rez bareñat biñ mañah. Met parum golivor zi tik aer ulagï tinavonañavor zi tik mav ulagï tinavonañ modao parum kituk bavelahan hehaek hoh rezat tezahapuh Iesu manah.
23251	MAT 2:13	Met paru aban ahö hodadevonañ gitap berevamahaekanañari hasahan Zosep orat hehan Godiz enzol nap emat auakavok epat mañah, “Erom, met Erod pim ñai abanari meepanen emat ro okop bar batat men ñomapanez hah, povoz ni zuam bal hat Mariar ropunañ ari Zudia zei epes betet sat Izip zei posik hepeken tokat maot nañomazaratï Izip zeis betet haemepekeg, bal hat ari sei.”
23252	MAT 2:14	Pot mañahan Zosep zagerï tat bal hahapuh Mariar ropunañ tapuratï zei pot betet hotoh sohot Izip zei posik sat
23253	MAT 2:15	poek paru hepanen Erod ñomapanenahoh maot emapanez hat gaa tat heh. Met God pim propet aban napun batam epat mañahaek menahan hez, “Nem rop Izip zeisikanañ emapanez as haoman haemapan.” Met paru Izip zeisik sat hehan ñetï menahan hez-epov rotap ravah.
23254	MAT 2:16	Met Zoseper Mariar Iesu hasahan tokat aban hotohanañ emooh-pori emat Erodin namañ kilam sahavoz homet pi kaev ravat gitaitiv ahoam tahapuh pim ñai abanarin mañat meehan, sat Betelem zeitak ma zei potaz okat epat zei goeñik Iesu batovai pinañ honeo ro batahan krismas navokaro nao bon nat heh-pori map men ñomah. Met tairaiz ro pot narav heh-pori menah hometunei, oñ aban hodadevonañari Erodin zeiz ahov haverevah-pot mañahaek pi hodad povoam homeme het mañahan men ñomah.
23259	MAT 2:21	Pot mañahan Zosep bal hat parup bavizat paru maot Israel zeisik magei emovaiam hatevetehan
23260	MAT 2:22	“Akelaus Erod pim papapuz urutak rouvat Zudaholoz ahop ravat het gogot tamah,” pot hahan hatevetet pimaz ñaihet tat hehapuh orat hehan auakavok Betelem zeitak maot nasotuz mañahaek paru Galili zei posizañ sohot
23261	MAT 2:23	Nasaret zeitak sat heh. Met propet aban God hahan hatevetet haoh-nap ñetï mamog menahan hez-epovok pot hah, “‘Nasaret zeitakap ev,’ pot pimaz hahopan.” Met paru Nasaret zei potak sat hehan ñetï hahan hez-pov rotap ravah.
23262	MAT 3:1	Tahan tokat aban Zoan ivoh memeohap pim gogot kapot tat Zudia zeisik ham betez nonair nai bonorah emat het añarab emoohan ñetï epov bar mañooh,
23264	MAT 3:3	Met Zoaniz tohopanezat ñetiv batam propet aban Godihö hahan hatevetet haoh-nap Aisaia pot hahan hez, “Ham betez narah aban nap het ñeo ñarah epat hahopan, ‘Darim Amip emapaneg, pimaz homet ñai bizat pim emohopanezaek nonor ba oñ batohozei.’”
23268	MAT 3:7	Met Zoan pot tohot hehaek, piuhö ivoh memeepanez hat Parisi abanarir Sadiusi abanari emahan pi parun etet epat mañah, “Ae, ari hamal ñaro eperi, tokat God arim horï tamegivoz hañiv anapanez ñetiv tairapuhö hahan ari hatevetet ivoh emeeman pov bazei manepek hat nehaz emeg?
23269	MAT 3:8	Met, ‘Deim horiñ betet loporizaro boroureg,’ pot hapek, povoz tin tovai sohopeken dei arim tohopekezavon etet, ‘Rotap parum horiñ havetet hodad tinao bah,’ pot arimaz haok.
23270	MAT 3:9	Met arimam tovai, Abraam deim iz mim tinap ok, povoz dei pim zut Godiz ñarohol ravat hez, pot homeamegi? Evo, pot ari hometunei. Met ne rotapuam arin epat añom, God rekot hel upai epeñ bat Abraamiz iz mimihol matut tapanen ou ravat pim ñarohol ravat hepan.
23272	MAT 3:11	Met aban nem tokat gogot tovai emapanez tah-popuz kezavohö nem kezao ritou netat hepan. Met pop pi aban abat ahovonañap ok, oñ ne aban goe abatao bon betezap ev, povoz pinañ deip toutat ñetiv hakaz ne rekot bon. Met ari loporizaro borouramegin ne iv et pei upaivonañ emeamoh, oñ popuhoh Godiz Pul Tinap ari añarab anapan. Tapanen dari itiñadek nai beteamegin ñadat bon tamahavoz zut arim horiñ bavon batapan.
23273	MAT 3:12	Met aban hamoh-pop pim savoris bat hez. Tamahaek aban nari uitikapiz gogot tovai uit kosiñ bamain batamahapuh kos poñ savorisik holat itiñadek beteamahan ñadamahan uit tinakap parum zeiñik bat em biamahavoz zut pi ari añarab pot etohopan.” Zoan parun pot mañah.
23275	MAT 3:14	Tat Zoanin mañahan hatevetet pot mañah, “Erom, met ni aban tin tapupuhö ne ivoh nemeekezap okeg, tairaiz ni emat neen okat nañeñ?”
23277	MAT 3:16	pi maot iverihanañ bal haovaiam Zoan etehan abar elat okat epat tahan Godiz Pul Tinap id pururuapuz zut Iesuz gagaih erat heh.
23280	MAT 4:2	Tat poek pi gipiz nai nain hehan au alizañir kuturuñ 40 bon tahan Iesu ginaz map horï ravat heh.
23281	MAT 4:3	Tahan Seten pim nakoe emat epat mañah, “Erom, ni Godiz rop, pot hameñ, povoz haken hel epeñ gipiz ravapanen nekë.”
23284	MAT 4:6	Tat maot epat mañah, “Ni Godiz rop pot hañi? Povoz epekanañ ni peg hat hotoh okoek meñet sa. Met Baiñetinavoz Tepatak epat menahan hez, God pim enzoliholon mañat meepanen zuam emat parum marañik ni navapanen hel okoñihö nim eñañik naneelotü. Pot menahan hez, povoz epekanañ peg hat meñet seken pi neñizapanen ni horï naravotü.” Pot Seten piin mañah.
23285	MAT 4:7	Tahan Iesu ñetï hañiv piin epat mañah, “Tin hañ, oñ epat amun menahan hez, Met ni nap betez nao tekez homet, ‘Nem ahop God neñizapanen tom,’ pot hat pi zu metotun. Pot menahan hez, povoz nem ahop zu metom hat betezam epekanañ peg hat okoek nameñetü.”
23288	MAT 4:10	Pot mañahan Iesu ñetï hañiv piin epat mañah, “Met Baiñetinavoz Tepatak epat menahan hez, Met God nenap darim ahop hat pi nenapuz abatao bat hel batat arim ahop bavatohozei. Pot menahan hez, povoz Seten nim hañit ne natotug, nehanañ zei nanat pataek sa.”
23295	MAT 4:17	Met Iesu Kapaneam zei potak sat heh-porah pim gogot kapot tat añarabon ñetï tin epov mañovai sooh, “Met Godiz masakavoz roketak hepekezao ev totoi haemah, povoz arim horiñ betet loporizaro borourei.”
23297	MAT 4:19	Tahan Iesu sahapuh parupin etet pot mañah, “Eroñariv, arip ev emepeken dari sakapuh pisihol bat batogü manamegivoz zut añarab batogü manat Godiz ñetiv mañohopeken hatevetehopanez gogot añairohom.”
23306	MAT 5:3	Met paru tairari, Dei non tinaoroh sohokaz hodadeo bonori eveg, God eñizohopanezaek tin sook, pot homeamah-pori God parum koravopuz masakavoz roketak hakez, povoz biñavonañ hepanez nonoroh hasamah.
23314	MAT 5:11	Met ari nem ñeo baval hat tovai sohopeken añarab modari arim tohopekezavon etet batiu tiu batovai, horï etovai arimaz ñetï moregañ hahopanez porah arim loporizaroh biñavonañ hepek.
23316	MAT 5:13	Met Iesu pot mañat maot epat mañah, “Ari guaivetaz zut ravat hez. Met guaivet gipizoh beteamegin tin muz tamahavoz zut ari taput tat arim añarab modarinañ het meñizat non tinaorö mañairohoz. Oñ guaivetaz muzeo bon tapan, povoz dari tair tat maot bamuz batak? Evo, pot nao takaz nonor bon, oñ sepel tapanen kaev ravat baozour betek.
23317	MAT 5:14	Met itiñad ñadat rai rai hamahan alizavok tin eteamegivoz zut ari hezan modari arim tovai samegivoz alizavon etet Godiz nonoroz tin hodad ravohopan. Met aban nari rav navok zeiñ demapanen hepanezaek zei poñ naih rau rau natotü, oñ ourah hepan.
23318	MAT 5:15	Ma nap ramuñad rañizapanepuh kohat hapisiz giruvok ba iz navatotü, oñ ram poñad ourah badapanen ñadohopanen añarab zei pomakehari alizavok tin etehopan.
23320	MAT 5:17	Met pot mañat Iesu maot epat mañah, “Met ñetï modao ev añomaz toh. Met Mosesir propet abanariz ñetï menahan hez-poñ betet bavon batomaz emoh, pot nemaz ari homeamegi? Evo, pot bon, oñ paru nemaz menahan hez-poñihar tovai sohoman ñetï poñiz rotapuv ou ravohopanez hat ne ev emoh.
23323	MAT 5:20	Met ñetï rotapuv ev arin añoman hatevetei. Met paru Parisi abanari met aban ñetï kateñiz mañairahol tin tamah, pot ari homeamegi? Evo, paru giz nenañinañ Godiz ñeo baval hat tamahaek ari taput tohopek, povoz God korav hezaek sepekez nonoroh nasotü. Oñ arim loporizaroh homet pim ñeo tin baval hahopek, povozahoh aban giz nenañitï hat tamah-pori ritou metat ari poek sat hepekez nonoroh sohopek,” pot mañah.
23324	MAT 5:21	Met Iesu ñetï modao epat mañah, “Batam darim mimiholon epat mañahan menahaek ari rekö hat hateveteameg, ‘Nim modap men ñomotun. Met aban napuhö pim modap men ñomapan, povoz ñevok bizapan,’ pot mañah.
23325	MAT 5:22	Oñ ne ari modariz mogao tamegivoz homet arin epat añom, Nap pim modap nao tapanen pi men nañomotü, oñ etet gitait ravapan, povozahoh God ñevok bizapan, ma nap pim modapuz mogao tat, ‘Ni horip ok,’ pot mañapan, ma ‘Ni kut hodadeo bonop ok,’ pot mañapan, povozahoh God ñevok pop bizapanen hañiv bapanen basat itiñadek betepanez non pooroh sohopan.
23326	MAT 5:23	Povoz ni nap nim modap nimaz mogao tapanen Godin mañ mañat pimaz hañiñ biameg-arü posik bizekez homet sekez porah pot maot homekë, Nem modap nemaz mogao tamahaek deip bavon navat.
23328	MAT 5:25	Met nim modap arip naiz ser nae nap hat ni ñevok nevizapanez hapanen arip nonoroh sohot zuam aban pop bavizat arip ñetiv nae nap mañat bavon batat maot lop honeri ravei. Oñ ganö ni pot nat arip am sohot aban pop ñevok nevizapanen aban ñe ahoñiz hateveteamah-ahopuhö pei du napun mañapanen ni navat sat kakam zeimakeh nemerizapan
23329	MAT 5:26	Tapanen rotap ni zuam poekanañ naverevotü, oñ poekam hekepuh nim horï metekezavoz hañiv map bekepuhoh bon tat maot berevekë,” pot mañah. (Met ganö God hanï horiv pot etapan hezavoz dari zuam pinañ maot honeo ravakaz homet Iesu ñetï epov hah.)
23330	MAT 5:27	Met Iesu maot epat mañah, “Batam ah ñeo pot hahan haovai emooh, ‘Ari tovai biz bogï totunei.’ Pot hahan hezaek ari rekö hat hateveteameg.
23332	MAT 5:29	Met ni nap nim et navohö horï nao tekez zaitiv netapan, povoz et pov batiz beteken sapanen et honevonañap non tinaoroh sohot tin hekë. Oñ nim et houlovokaro hepanen ganö non horioroh sohot itiñadek nevetepanen horï ravekë hezavoz ev hamoh.
23333	MAT 5:30	Ma nim mar nasihö horï nao tekez navat sapan, povoz mar pos ur el beteken sapanen mar honesinañ ravat non tinaoroh sohot tin hekë. Oñ nim mar mod pos am hepanen ganö itiñadek nevetepanen horï ravat hekë hezavoz ev hamoh,” pot mañah.
23334	MAT 5:31	Met Iesu maot parun epat mañah, “Batam mañahan haovai emooh-modao ev, ‘Met aban nap pim añap kaev metapanez garos meepanen sapanez ñetiv tepaek pot menapan, Rotap ne nimaz kaeveg sa. Pot menat manapanepuh meepanen sap.’
23335	MAT 5:32	Oñ neohö pot haovai emoohan hateveteameg-povoz homet epat añom, Añ nap pim abupunañ tin het bogï nat hepanen pim abupuhö pi betepanen sat abü modap bapan, povoz givogipuz zut bat hepanen abü betepanez poputï amun horiv am hepan. Met aban tairap pi añ kaev metapanez pop bapanezaek pi amun bogipuz zut bat hepan,” pot mañah.
23336	MAT 5:33	Met Iesu maot ñetï mod epov mañah, “Batam darim mimiholon mañahan haovai emooh-modao ev, ‘Met ari gog nao tepekez pot hapek, “Rotap ne Godiz abatavonañ epov tomaz ev toh.” Pot hapek, povoz rotap pim abatavonañ hapekez potam tei.’ Pot hahan hezaek ari hateveteameg.
23337	MAT 5:34	Oñ neohö parum haoh-epovoz arin epat añom, Met modari hatevetet barotap batapan hat Godiz abatavonañ, ma modapuz abatavonañ, ‘Rotap ne epat tom,’ pot haotunei. Ma ‘Rotap revah abarah ne epat tomaz ev toh,’ pot haotunei. Met God abarah tapuek tek tinatak toutat hezaek akeg okat haotunei.
23338	MAT 5:35	Ma ‘Rotap ham eparah ne epat tomaz ev toh,’ pot haotunei. Met ham eparah God pim eñañ mezat hezaek okeg okat haotunei. Ma ‘Rotap Zerusalem zei potaz abatavok ne epat tomaz ev toh,’ pot haotunei. Met zei pot darim ahö popuz zeit okeg ganö homet okat haotunei.
23339	MAT 5:36	Met arim gagañ abat epeñinañ amun modari hatevetet barotap batapanez hat haotunei. Met arim gag tae du natan mañepeken hod ravapane? Ma arim gag tae hod natan mañepeken du ravapane? Evo, pot bon, povoz ni nap, ‘Nem gagavoz abatavok rotap ev tomaz toh,’ pot haotun.
23341	MAT 5:38	Met Iesu pot mañat maot epat mañah, “Batam mañahan haovai emooh-modao ev, ‘Met aban napuhö modapuz etao ur metizapan, povoz mod popuhoen rekot ur metizapanez popuz et honeo hañ ur tizapan. Ma aban nap modapuz gitao ur tizapan, povoz popuhoen rekot ur tizapanez popuz git honeo hañ ur tizapan.’ Pot hahan hezaek ari rekö hat hateveteameg.
23342	MAT 5:39	Oñ neohö parum haoh-epovoz epat añom, Arihanañ napuhö horï nao netapanen ni tovai hañ horiv nim mod pop metotun. Ma napuhö nim girapotak nourapan, povoz ni hañ pi urotun, oñ nim girap modat amun rez maneken maot nourap.
23345	MAT 5:42	Ma aban nap niuhö nai manekez hapanen ni bagiz gut totü, oñ am man. Ma mod napuhö nim nai upai bat tokat maot nanapanez hapanen ni tovai kaev ravotü, oñ lop masak tat am man,” pot mañah.
23346	MAT 5:43	Met Iesu ñetï mod epov amun mañah, “Batam mañahan haovai emooh-modao ev, ‘Met arimaz zait tat hepanezariz ari zait tat lop masak metohopekepuh añarab pat tairari arimaz kaev ravat hepanezariz ari kaev ravat hezei.’ Pot hahan hezaek ari rekö hat hateveteameg.
23348	MAT 5:45	Pot tohopek, povoz arim Pap abarah hezapuz etamah-taput ok metohopek. Met arim Pap popuhö tin tamah-nenari meñizamah-bon, oñ hamahan gitap mañat al teamahan añarab tin tamaharir horï tamahari map alizavok samah, ma utar pelapanez God hamahan pelamahan añarab tinarir hoririz avañ tin rapamah. (Povoz zut ari añarab horï etohopanezarir tin etohopanezari map meñizat masak metohozei.)
23353	MAT 6:2	Met herï korü nenañinañ tamah-pori mod nari nai bon hezan meñizapanez homet añarab modari etet parum abatañ bat hel batapanez ourah topour zeiñik ma iñivañik pot nañ mod pori manamah. Tamahan modari manamahavon etet pot hamah, ‘Rotap aban tinari okeg, etei.’ Pot parumaz hamahaek parumeri meñizamah-pori hañiv havat hez, povoz tokat God hañ modao paru namanotü. Met parum pot meñizapanez tamahavoz zut ari totunei,
23354	MAT 6:3	oñ arim mod nap meñizepekez homet ganö añarab arin etet arim abatañ bat hel batapanez hometunei,
23355	MAT 6:4	oñ kilam sat meñizei. Pot tepeken arim Papap nonair nai izek tameg-potun etet hodad hezap kilam meñizepekezavon etet hañ tinao ari anapan,” pot mañah.
23356	MAT 6:5	Met Iesu pot mañat maot epat mañah, “Mañeo hahopekez ñetiv ev. Paru giz nenañinañ mañeo hamah-pori añarab modari parun etet zait tapanez hat topour zeiñik ma ourah iñivavok het mañeo hamahan modari hatevetet parumaz pot hamah, ‘Aban tin mañeo hamahari okeg, hatevetei.’ Pot añarab parumaz hamahaek rotap mañeo hamahavoz hañiv ok havat hez, povoz tokat God añarab pot tohopanez pori hañ modao namanotü. Met ari mañeo hahopekez okat haotunei,