23214	MAT 1:1	Kɛse ɓo mɛtjil Isa al‑Masige. Naan̰ *goon Daud ɔɔ goon *Abraam.
23229	MAT 1:16	Yakub ooj Yusup. Yusup se ɓo gaabm Mari ɔɔ Mari se ɓo ooj Isan kɛn kꞋdaŋin̰ al‑Masi se.
23230	MAT 1:17	Mɛtjilɗegen iin̰ do Abraam ki bini aan do Daud ki se, aas mɛtjili sik‑kaar‑sɔɔ. Kɛn iin̰ do Daud ki bini kꞋtɔs kꞋɓaanɗen ɓulu taa naaŋ Babilon ki se, aas mɛtjili sik‑kaar‑sɔɔ. Kɛn naaɗe ɓaan Babilon ki jaay bini aan do al‑Masi ki se, kic ɓo aas mɛtjili sik‑kaar‑sɔɔ.
23231	MAT 1:18	Te ɗoobm gay jaay jꞋoojn̰ Isa al‑Masi: kon̰ Mari se mɛnd kɛɛsn Yusup, num kɛn naan̰ ɓaa te ron̰ ki ey sum ɓo, Mari tɛɗ mɛndkaama ute tɔɔgŋ *Nirl Salal.
23233	MAT 1:20	Kaaɗ kɛn naan̰ utu iŋg saap saap do taar kɛn se, gaŋ *kɔɗn Mɛljege Raa maakŋ nin̰ ki se teec naanin̰ ki taaɗin̰ ɔɔ: «Yusup, naai se mɛtjil *Daud, ɔn̰te ɓeere Mari se ɔkin̰ Ꞌtɛɗn mɛndi, taa Mari se aam te Nirl Salal.
23234	MAT 1:21	Naan̰ se utu Ꞌkoojn̰ goon gaaba ɔɔ goon se naai an̰ daŋ Isa, taa naan̰ ɓo debm utu kɔɔɗn do jeen̰ge maakŋ *kusin̰ ki.»
23239	MAT 2:1	Isa se jꞋoojin̰ maakŋ gɛgɛr kɛn Betleem kɛn taa naaŋ Jude ki, do Gaar *Ɛrɔd ki. Kɛn Isa jaay jꞋoojin̰ se, jee jeel k‑dijge iin̰o kaam kaaɗa tookŋo ɔɔ ɓaa aan maakŋ gɛgɛr kɛn Jeruzalɛm ki.
23240	MAT 2:2	Kɛn naaɗe jaay aan se, naaɗe tɔnd mɛtn jeege ɔɔ: «Goon kꞋjꞋoojin̰ jaay ute kɔsn gaar Yaudge se tap ɓo, gayo? Taa naaje se jꞋaako k‑dijin̰ kaam kaaɗa tookŋo ɔɔ naaje kꞋɓaaɗo kɛrgŋ naanin̰ ki.»
23242	MAT 2:4	Gɔtn se Gaar Ɛrɔd daŋ tus magal *jee tɛɗn sɛrkɛ Raage tu paac ɔɔ ute jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raa paac kɛn maakŋ jeen̰ge tu ɔɔ naan̰ tɔnd mɛtɗe ɔɔ: «*Al‑Masi do dɔkin̰ Raa taaɗ taa koojin̰ se tap ɓo, jꞋan̰ koojn̰ gayo?»
23243	MAT 2:5	Gɔtn se, naaɗe tɛrlin̰ ɔɔ: «Naan̰ se jꞋan̰ koojn̰ maakŋ gɛgɛr kɛn Betleem kɛn taa naaŋ Jude ki, aan gɔɔ kɛn do dɔkin̰ debm taaɗ taar teeco taar Raa ki raaŋin̰o ɔɔ:
23244	MAT 2:6	Gɛgɛr kɛn Betleem kɛn taa naaŋ Jude ki se, naai kic lɛ maakŋ gɛgɛrge tun magal magal kɛn taa naaŋ Jude ki. Taa maakŋ naaŋi ki se ɓo utu aɗe teecn̰ magal kɛn utu Ꞌtɔɔɗn *Israɛl jeemge aan gɔɔ debm gaama se.»
23245	MAT 2:7	Gɔtn jaay Ɛrɔd daŋ jee jeel k‑dijge kalɗe ki se, nam kic ɓo jeel eyo. Kɛn naaɗe aan ɔŋin̰ se, naan̰ tɔnd mɛtɗe ɔɔ: «Kɛn tap ki se, k‑dijn̰ se tap ɓo naase aakin̰ki nuŋ ki?»
23246	MAT 2:8	Ɔɔ naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «ꞋƁaaki Betleem ki je ɔŋumkiro gɔtn goono se tak. Kɛn jaay ɔŋin̰kiroga num, Ꞌtɛrl Ꞌɓaakiro Ꞌtaaɗumki gɔtin̰a taa maam kic ɓo mꞋɓaa kɛrgŋ naanin̰ ki.»
23247	MAT 2:9	Kɛn naaɗe jaay booy taar gaarge aas sum se, gɔtn se naaɗe iin̰ ɓaa, ɔɔ kɛn naaɗe ɓaa ɓaa se, k‑dijn̰ kɛn naaɗe aakin̰o kaam gɔtn kaaɗa tookŋo se, tɛr teec naanɗe ki daala. K‑dijn̰ se tɔɔɗɗe bini ɓaa ɗaar do ɓee kɛn goon maak ki se.
23248	MAT 2:10	Kɛn naaɗe aak k‑dijn̰ se maakɗe raap sakan̰.
23251	MAT 2:13	Kɛn jee jeel k‑dijge jaay iin̰ ɓaa sum se, kɔɗn Mɛljege Raa kalaŋ ɓaaɗo taaɗ Yusup ki maakŋ nin̰ ki ɔɔ: «Iin̰ ute mɛndi ɔɔ uun goono aan̰ Ꞌɓaaki taa naaŋ Masar ki. Iŋg gɔtn naane bini maam mꞋai taaɗ jaay ɓo sɔm naai aɗe tɛrlɛ. Ɓɛrɛ, Gaar *Ɛrɔd se je je goono taa an̰ tɔɔlɔ.»
23254	MAT 2:16	Kaaɗ kɛn se Ɛrɔd utu zɛɛrɛ; ɔɔ naan̰ kɛn se naan̰ ɓaaɗo jeel ɔkga mɛtin̰a kɛn jee jeel k‑dijge dɛrlin̰ dɛrl se, gɔtn se naan̰ maakin̰ taarin̰ makɔn̰ɔ. Naan̰ und kulu ɔɔ num gaangen gaabgen ɔndo do ɓaar di ki jaay bɔɔyɔ bɔɔy paacn̰ kɛn maakŋ gɛgɛr kɛn Betleem ki ute maakŋ naaŋgen cɛɛs ki cɛɛs ki se, kꞋtɔɔlɗe paac. Taa ɓaar di ese se tum te kaaɗn kɛn jee jeel k‑dijge taaɗ Ɛrɔd ki gɛn k‑dijn̰ naaɗe aakin̰o.
23258	MAT 2:20	Naan̰ taaɗin̰ ɔɔ: «Iin̰ ute mɛndi ɔɔ uun goono ɔk Ꞌtɛrl Ꞌɓaaki taa naaŋ *Israɛl ki taa jeegen kɛn je tɔɔl goono se, naaɗe ooyga.»
23262	MAT 3:1	Kɛn kaaɗin̰ jaay aan sum se, Jan‑Batist naar teec naan jeege tu ɔɔ baag taaɗn taar *Raa do kɔɗ‑ɓaar kɛn taa naaŋ Jude ki. Naan̰ taaɗ jeege tu ɔɔ:
23263	MAT 3:2	«ꞋTɛrlki maakse taa *maakŋ Gaar Raa se ɔɔpga gɔɔrɔ!»
23264	MAT 3:3	Taa Jan se ɓo, debm taaɗ taar teeco taar Raa ki ron̰ Ezayi taaɗo taarin̰ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: KꞋbooy mind deba taaɗ makɔn̰ do kɔɗ‑ɓaar ki ɔɔ: ꞋƊaapki ɗoobm Mɛljege ɔɔ Ꞌtɛɗin̰sin̰ki jiga Ꞌtooɗn tal.
23267	MAT 3:6	Naaɗe tɔɔɗ mɛtn *kusin̰ɗege naan jeege tu ɔɔ Jan‑Batist batizɗe maakŋ ool magal kɛn kꞋdaŋin̰ Jordan se.
23268	MAT 3:7	Kɛn Jan aak *Parizige ute *Sadusege dɛna ɓaaɗo ɔŋin̰ taa naan̰ aɗen batiz se, naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «Aakumki tu wɔɔjgen ara! Naŋa jaay ɓo dɛjseno taa aki kaan̰ kɔtn maak‑taar Raa kɛn utu bɔɔy do jeege tu se?
23272	MAT 3:11	«Maam se, mꞋasen batizn ute maane ɔɔ kɛse je ɗeekŋ ɔɔ naase Ꞌtɛrlkiga kiŋgse; num gaŋ debm utu ɓaaɗo mɛtum ki se, naan̰ magal ciruma. Maam se saa jɛn̰ ki kic ɓo mꞋaas gɛn kɔɔɗin̰ eyo. Debm ese se ɓo utu asen *batizn ute Nirl Salal ɔɔ ute pooɗo.
23273	MAT 3:12	Ute gɛrt magalin̰ se naan̰ utu tuuy teen̰in̰a ɔɔ kɛn naan̰ jaay tuuy aasga num, kaam teen̰in̰ se naan̰ utu an̰ tɔsn kɔmb maakŋ giijin̰ ki; num tɛsin̰ se, naan̰ utu an̰ kɔmb maakŋ pooɗ kɛn ooy eyo.»
23275	MAT 3:14	Num Jan se baate tooko, ɗeek Isa ki ɔɔ: «Maam se, naai ɓo am batiz ey ɓo, tɛr naai ɓo ɓaaɗo gɔtn maam ki la!»
23276	MAT 3:15	Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Ɓɔrse se naai Ꞌtooko, taa naajege se jꞋaki tɛɗn nakŋ kɛn Raa maakin̰ jen ro ki ute ɗoobin̰a.» Gɔtn se Jan tooko.
23278	MAT 3:17	Ɔɔ gɔtn se kꞋbooy mind deba taaɗ maakŋ raa ki ɔɔ: «Naan̰ se Goon maak‑jema. Maam ɓo mꞋbɛɛr mꞋɔɔɗin̰o taa naan̰ tɔɔlumi.»
23279	MAT 4:1	Gɔtn se *Nirl Raa tɔɔɗ ɓaan ute Isa do kɔɗ‑ɓaar ki, taa Bubm sitange an̰ ɓaa naama.
23280	MAT 4:2	Maakŋ ɓiige tun si‑sɔɔ se, nɔɔrɔ katara se Isa ɔs te ɗim eyo ɔɔ kɛn ɓii si‑sɔɔ jaay aas se, naan̰ ɓo tɔɔlin̰a.
23281	MAT 4:3	Bubm sitange, naan̰ debm naam jeege se, ɓaaɗo ɔŋ Isa ɗeekin̰ ɔɔ: «Kɛn naai ꞋGoon *Raa ɗeer num, Ꞌtaaɗ koge tun se ai dɛl nakŋ kɔsɔ.»
23282	MAT 4:4	Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Taar se kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Kɛn tɛɗ debkilimi iŋg se kɔsɔ kalin̰ ki sum eyo, num ute taargen paacn̰ kɛn teeco taar Raa ki.»
23284	MAT 4:6	ɔɔ ɗeekin̰ ɔɔ: «Kɛn naai ꞋGoon Raa ɗeer num, do ɓee ki ara se, iin̰ aal naaŋ ki. Taa taara se kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Raa Ꞌkund Ꞌkulu kɔɗin̰ge tu ɔɔ naaɗe ai caapm kɔkŋ jiɗege tu, taa jɛige se Ꞌkɔŋ rɔɔkŋ ro ko kɛn gam eyo.»
23285	MAT 4:7	Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Taar se kic kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Ɓɛrɛ, naai se Ꞌkɔŋ Ꞌnaam Mɛli Raa eyo.»
23287	MAT 4:9	Gɔtn se naan̰ ɗeekin̰ ɔɔ: «Kɛn naai jaay Ꞌɓaaɗo ɛrgga naanum ki ɔɔ Ꞌdaanumga num, nakgen se paac maam mꞋaisin̰ kɛɗa.»
23288	MAT 4:10	Anum Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Iik naatn cɛɛm ki Bubm sitange! Taa taar se kꞋraaŋin̰ga raaŋ do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Mɛli Raa kalaŋ tak se ɓo naai Ꞌkɛrgŋ naanin̰ ki ɔɔ an̰ Ꞌtɛɗn naabin̰a.»
23290	MAT 4:12	Jan‑Batist se kꞋjꞋɔkin̰ga daŋgay ki ɔɔ kɛn Isa jaay booy ɔɔ Jan jꞋɔkin̰ga daŋgay ki se, naan̰ iin̰ tɛrl ɓaa taa naaŋ Galile ki.
23295	MAT 4:17	Kaaɗ kɛn se sum ɓo Isa baag taaɗn taar Raa jeege tu ɔɔ: «ꞋTɛrlki maakse taa *maakŋ Gaar Raa se ɔɔpga gɔɔrɔ!»
23297	MAT 4:19	Naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «ꞋƁaaɗo daanumki! Ɓɔrse maam mꞋasen tɛɗn naase jee ɓaa Ꞌje jikilimge aɗe ɓaa ɗoobm Raa ki.»
23306	MAT 5:3	«Maak‑raapo jeege tun jeel roɗe ki naaɗe se jee daayge naan *Raa ki, taa *maakŋ Gaar Raa se naaɗe ki!
23307	MAT 5:4	Maak‑raapo jeege tun iŋg eem keeme, taa Raa utu aɗen sɛlɛ.
23308	MAT 5:5	Maak‑raapo jeege tun dalul, taa do naaŋa se Raa utu aɗesin̰ kɛɗn naaɗe ki.
23309	MAT 5:6	Maak‑raapo jeege tun kɛn je nakŋ kɛn tɔɔl Raa ki ute maakɗe paac taa nakŋ naaɗe je se, Raa utu aɗesin̰ kɛɗn ute maraadin̰a.
23310	MAT 5:7	Maak‑raapo jeege tun kɛn ɛɛj do jeege tu, taa naaɗe kic Raa utu aɗen kɛɛjn̰ doɗe ki.
23311	MAT 5:8	Maak‑raapo jeege tun maakɗe *salal taa naaɗe utu kaakŋ Raa.
23312	MAT 5:9	Maak‑raapo jeege tun je ano ɓaa ute tɔɔsɛ, taa naaɗe se Raa utu aɗen daŋ ɔɔ: gɛnin̰ge.
23313	MAT 5:10	Maak‑raapo jeege tun kꞋdabarɗe taa nakŋ kɛn naaɗe lee tɛɗ jaay tɔɔl Raa ki, taa maakŋ Gaar Raa se naaɗe ki.
23315	MAT 5:12	Ɔn̰ki maakse Ꞌraapm dɛn aak eyo, taa maakŋ raa ki se, Raa utu asen kɔgŋ bɛɗse dɛn aak eyo. Bin ɓo jee taaɗ taar teeco taar Raa ki do dɔkin̰ ɓaaɗo naanse ki se kic, kꞋdabarɗeno bin kici.»
23316	MAT 5:13	«Naase se ɓo aan gɔɔ kaatn gɛn do naaŋa. Num kɛn kaata jaay kiŋgin̰ nijim se gɔtɔga num, jꞋan̰ tɛɗn jꞋɔɔ ɗi jaay Ꞌtɛɗn nijim gɔtin̰ ki se? Kɛn nijimin̰ se jaay gɔtɔga num, naan̰ se tɛɗga nakŋ cɛrɛ, jꞋan̰ ɓaa si naata ɔɔ jeege lee do ki.
23317	MAT 5:14	«Naase se ɓo gɔtn wɔɔr gɛn *dunia. Gɛgɛr kɛn jaay jꞋɔndin̰ do kɔs ki raan se, jꞋaakin̰ tal.
23319	MAT 5:16	Bin num ɔn̰ki gɔtn wɔɔrse se wɔɔr naan jeege tu paac, taa naan̰ se ɓo jeege kaakŋ naabsen jigan kɛn Ꞌlee tɛɗki se, naaɗe *Ꞌnookŋ Bubsen maakŋ raa ki.»
23320	MAT 5:17	«Maakŋ Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki ute taar jee taaɗ taar teeco taar Raa ki raaŋo ɔɔ dooyno jeege do dɔkin̰ se, ɔn̰ten Ꞌsaapki ɔɔki maam mꞋɓaaɗo se taa Ko Taar se tɛɗn gɔtɔ, naɓo maam mꞋɓaaɗo se taa mꞋan̰ tɛɗn Ꞌkaasn ɗoobin̰ ki.
23323	MAT 5:20	ꞋBooyki mꞋasen taaɗa: kɛn nakŋ naase Ꞌtɛɗki jaay tɔɔl te Raa ki cir te gɛn jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raage ute *Parizige ey se, naase aki kɔŋ kɛnd maakŋ Gaar Raa ki eyo.»
23324	MAT 5:21	«Naase Ꞌbooykiroga taar kɛn kꞋtaaɗo bubsege tu do dɔkin̰ kɛn ɔɔ: Ɔn̰te tɔɔl nam murs, ɔɔ debm jaay tɔɔlga nam murs se jꞋan̰ kɔkŋ kɔlin̰ gɔtn kɔjn̰ bɔɔr ki.
23325	MAT 5:22	Num maam se, mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm kɛn jaay tɛɗ taamooyo ro gɛnaan̰ ki se jꞋutu jꞋan̰ kɔjn̰ bɔɔrɔ don̰ ki. Ɔɔ debm jaay naaj gɛnaan̰ ɔɔ: ‹Naai se Ꞌdala› debm bin se, bɛɛki num, jꞋan̰ kɔl naan Yaudge tun *jee kaakŋ mɛtn taarge se. Ɔɔ tɛr debm jaay naaj gɛnaan̰ ɔɔ: ‹Naai se debm dɛrlɛ› debm bin se, bɛɛki num, jꞋan̰ kɔkŋ kɔl pooɗn, gɔtn dubar kɛn gɛn daayum.
23326	MAT 5:23	«Kɛn naai jaay Ꞌɓaa ɓaa kɛɗn *sɛrki gɔtn kɛn kꞋjꞋiin̰ gɛn lee tɛɗn sɛrkɛ Raa ki se ɔɔ gɔtn ese se naai Ꞌsaap jaay ɔk taara ute gɛnaai num,
23328	MAT 5:25	«Kɛn naai jaay ɔk taar ɗim te debm taamooyi se, kɛn utu Ꞌɓaaki ɓaa ɗoob ki sum ɓo, Ꞌnaar Ꞌɗaapin̰ki taarse se ute naapa; ey num, ɓɛrɛ, debm taamooyi se ai ɓaa kɔli gɔtn debm kɔjn̰ bɔɔr ki ɔɔ debm kɔjn̰ bɔɔrɔ se lɛ ai kɔkŋ kɛɗi ji magal asgarge tu ɔɔ naan̰ ai kɔli daŋgay ki.
23329	MAT 5:26	ꞋBooy bɛɛ mꞋai taaɗa: nakŋ doi ki paac se, bini kɔbɔrɔ kic ɓo ɔg naŋin̰ te ey se, naai Ꞌkɔŋ teecn̰ maakŋ daŋgay ki eyo.»
23330	MAT 5:27	«Naase Ꞌbooykiga kɛn *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki taaɗ ɔɔ: Ɔn̰te Ꞌkɛɛsn mɛnd nam, ɔn̰te Ꞌkɛɛsn gaaba nam.
23333	MAT 5:30	Num kɛn naai aak ji daami jaay ɓo ai kɔli maakŋ kusin̰ ki num, naai Ꞌgaaŋ undin̰ naatn. Kɛn roi kaam kalaŋ se jaay gɔtɔ num, bɛɛ cir kɛn roi paac ɓo Ꞌɓaa maakŋ pooɗ kɛn gɛn daayum.»
23334	MAT 5:31	«Tɛr *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki taaɗsenga daala ɔɔ: Debm kɛn jaay piir mɛndin̰ se an̰ kɛɗn maktubm gɛn piirin̰ jaayo.
23335	MAT 5:32	Num gaŋ maam se mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: debm jaay an piir te mɛndin̰ se, kɛn mɛndin̰ ɛɛs kɛɛs gaabge jaayo. Ey num debm jaay piir mɛndin̰ se, kɛse gɔɔ ɔɔɗin̰ kɔɔɗ ɗoobm gɛn kɛɛsn gaabm nam. Ɔɔ debm ɔk mɛnd nam kꞋpiirin̰ga piir se lɛ, kɛse naan̰ aan gɔɔ debm ɛɛs mɛnd nam kici.»
23336	MAT 5:33	«Daala, naase Ꞌbooykiga taar kɛn kꞋtaaɗo bubsege tu kɛn ɔɔ: ‹Taar naai naam taari ro ki naan Raa ki gɛn tɛɗa se, ɔn̰te kuum kaalin̰ naaŋ ki. Num gaŋ do nakge tun paacn̰ naai Ꞌnaamga naam taari naan Mɛli Raa ki se, naai an̰ tɛɗin̰a.›
23340	MAT 5:37	Kɛn taarse ɓo mɛt ki lɛ ɔɔki: yɛɛ mɛt ki; kɛn mɛt ki ey lɛ ɔɔki: gɔtɔ, mɛt ki eyo. Ey num taar kɛn kꞋziiɗin̰ ziiɗ do ki se iin̰o gɔtn *Ɓubm sitange tu.»
23341	MAT 5:38	Isa taaɗɗen daala ɔɔ: «Naase Ꞌbooykiga kɛn *Ko Taar Raa taaɗ ɔɔ: debm kɛn tɔɔkga kaam nam num jꞋan̰ tɔɔkŋ kaam naan̰ kici, ɔɔ debm kɛn jaay tɛrɛcga naaŋ nam lɛ, jꞋan̰ tɛrɛcn̰ naaŋ naan̰ kici.
23345	MAT 5:42	Debm kɛn jaay tɔnd mɛtn ɗim gɔti ki num, ɛɗin̰ ɔɔ debm jaay je dɛm ɗimi num, ɔn̰te Ꞌkɔɔgin̰a.»
23346	MAT 5:43	«Naase Ꞌbooykiga kɛn *Ko Taar Raa taaɗ ɔɔ: Naai Ꞌje naapi ɔɔ naase ɔɔki: ‹Debm taamooyi se ɔɔɗ undin̰a.›
23351	MAT 5:48	Bin num aan gɔɔ Bubsen maakŋ raa ki debm mɛc se, naase kic Ꞌtɛɗki jeegen mɛc.»
23352	MAT 6:1	Tɛr Isa ɗeek daala ɔɔ: «Kɛn aki Ꞌtɛɗn naabm *Raa num, ɔn̰ten Ꞌtɛɗin̰ki naan jeege tu taa naaɗe asen kaaka. Ey num naase aki kɔŋ bɛɗse gɔtn Bubse kɛn maakŋ raa ki eyo.
23355	MAT 6:4	Bin num nakŋ naai ɛɗ nam ki jaay ɔyin̰ kɔy kꞋjeel gɔtin̰ ey se, Raa Bubi se aak nakŋ naai tɛɗin̰ se, naan̰ ɓo utu ai kɛɗn bɛɗi.»
23356	MAT 6:5	«Kɛn naase jaay aki tɔnd mɛtn Raa num, ɔn̰ten Ꞌtɛɗki aan gɔɔ gɛn jeegen tɛɗ roɗe aan gɔɔ naaɗe ɓo jee bɛɛ se. Taa kɛn naaɗe jaay ɓaaga maakŋ *ɓee kɛn Yaudge lee tusn maak ki, ey lɛ daan ɗoobge tu se, naaɗe ɗaar ɗaar jaay eem Raa taa je jeege aɗen kaaka. ꞋBooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: jee bin se naaɗe ɔŋga bɛɗɗe ɓɔrse do naaŋ ki ara.
23358	MAT 6:7	«Kɛn naase aki tɔnd mɛtn Raa num, ɔn̰ten Ꞌɗɔɔlki taargen rɛn̰ rɛn̰ se cɔk cɔk aan gɔɔ jeegen Yaudge ey lee tɛɗ se. Naaɗe saap ɔɔ ute taargen naaɗe ɗɔɔlɗen cɔk cɔk se sum ɓo Raa aɗen booyo.
23361	MAT 6:10	Ɔn̰ naai ɓo kɔsn gaara do jeege tu paac. Ɔn̰ jeegen do naaŋ ki ara paac se, ai tɛɗn maak‑jei aan gɔɔ gɛn jeegen maakŋ raa ki.
23364	MAT 6:13	Ɔn̰te Ꞌkɔn̰je kꞋkɛnd maakŋ nakŋ naam ki, num ɔɔɗjen doje maakŋ ji *Ɓubm sitange tu. [Taa gaara, tɔɔgɔ ɔɔ *nooko se gɛn naai gɛn daayum daayum. *Amin.]»
23365	MAT 6:14	Kɛn Isa jaay dooyɗen gɛn keem Raa aas se, tɛr naan̰ taaɗɗen ɔɔ: «Kɛn naase jaay Ꞌtɛɗki kalɗɛ jeege tun tujsen rose ki se, Bubsen maakŋ raa ki asen tɔɔl kusin̰ naase kici.
23366	MAT 6:15	Num gaŋ kɛn naase jaay Ꞌbaateki Ꞌtɛɗn kalɗɛ jeege tu lɛ, Bubsen maakŋ raa ki se asen tɔɔl kusin̰se ey kici.»
23367	MAT 6:16	«Kɛn naase uunki kuun siam num, ɔn̰te dɔɔkki naanse aan gɔɔ jeegen tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee bɛɛ se. Kɛn naaɗe jaay uunga siam num, tɛɗ daan‑kaamɗe taa jeege aakɗega num Ꞌɗeekŋ ɔɔ: jee se uun kuun siam. Anum Ꞌbooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: naaɗe se ɓɔrse ɔŋga bɛɗɗe do naaŋ ki ara.
23368	MAT 6:17	Num naai, kɛn Ꞌkuun siam num, Ꞌtug daan‑kaami ɔɔ Ꞌtɛɗ uubu roi ki.
23369	MAT 6:18	Bin ɓo jeege kaakŋ jeel eyo kɛn naai uun kuun siam. Num Bubi Raa kalin̰ kɛn iŋg cɛɛi kɛn naai ɔŋ aakin̰ ey se ɓo, Ꞌjeel sum. Ɔɔ Bubi Raa kɛn aak nakŋ kɛn naai Ꞌtɛɗin̰ ɔyin̰ kɔy nam jeel ey se ɓo, utu ai kɛɗn bɛɗi.»
23370	MAT 6:19	«Ɔn̰ten Ꞌdabarki rose gɛn Ꞌtusn maalse do naaŋ ki ara, taa maalsen Ꞌtusin̰ki do naaŋ ki ara se, k‑n̰ɔɔge ute kuurge an̰ kɔŋ tujn̰ naatn ɔɔ jee ɓoogge kic lɛ Ꞌkɛnd ɓeene ɔɔ an̰ kɔŋ ɓoogo.
23371	MAT 6:20	Bin num Ꞌtuski maalse maakŋ raa ki, gɔtn kɛn k‑n̰ɔɔge ute kuurge aɗen kɔŋ tuj eyo ɔɔ jee ɓoogge kic kɔŋ Ꞌkɛnd jaay an̰ ɓoog eyo.
23372	MAT 6:21	Taa gɔtn maali ro ki se, gɔtn ese ɓo maak‑saapi iŋg ro ki kici.»
23373	MAT 6:22	«Kaama se naan̰ ɓo lɔɔmpɔn gɛn roa. Bin num kɛn kaami jaay lapi se, roi te dɛnin̰ paac se, iŋg maakŋ gɔt kɛn wɔɔrɔ.
23374	MAT 6:23	Num kɛn kaamige jaay lapi ey se, roi paac ɓo iŋg maakŋ gɔt kɛn ɔɔɗɔ. Kɛn nakŋ kɛn ai wɔɔr gɔtɔ se jaay tɛɗga ɔɔɗ dɔrɔɗ num, gɔtɔ ai kilim doi ki dib!»
23375	MAT 6:24	«Deb kalaŋ se Ꞌkɔŋ tɛɗn naaba gɔtn mɛlge tu di eyo. Kɛn naan̰ ɓo tɛɗn naaba gɔtɔ kaam di num, deb kalaŋ naan̰ an̰ kɔɔɗn kundu ɔɔ deb kalaŋ naan̰ an̰ Ꞌjea; ey lɛ deb kalaŋ se, naan̰ an̰ kɔkŋ ɔɔn̰ɔ ɔɔ kɛn kuuy se, naan̰ an̰ kaal maak ki eyo. Taa naan̰ se ɓo naase aki Ꞌkɔŋ tɛɗn naabm Raa ɔɔ ute gɛn gurs taa naapki eyo.»
23376	MAT 6:25	«Taa naan̰ se ɓo maam mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: taa kose se ɔn̰ten Ꞌkuunki nirlse taa nakŋ naase aki kɔsɔ, aki kaaye ɔɔ taa rose se ɔn̰ten Ꞌkuunki nirlse do kal kɛn naase aki tuusu. Taa kose se, naan̰ cir nakŋ kɔsɔ ɔɔ rose se lɛ, naan̰ cir kala.
23385	MAT 6:34	Bin num ɔn̰ten Ꞌkuunki nirlse do nakge tun Ꞌtɛɗn mɛtbeeki: taa nakŋ Ꞌtɛɗn mɛtbeeki se, naase Ꞌjeelki eyo. Dubar aan jaaki se ɓo aasga gɛn ɓii se sum.»
23386	MAT 7:1	Tɛr Isa ɗeekɗen daala ɔɔ: «Ɔn̰ten Ꞌkɔjki bɔɔrɔ do jeege tu, bin se naase kic ɓo jꞋasen kɔjn̰ bɔɔrɔ dose ki eyo.
23389	MAT 7:4	Ute naan̰ se ɓo naai Ꞌkɔŋ ɗeekŋ gɛnaai ki ɔɔ: Gɛnaama, Ꞌɓaaɗo mꞋai kɔɔɗn mu kaami ki. Ey num naai ɔk mɛt‑guɗum kaaga kaami ki se kici!
23390	MAT 7:5	Nakŋ naai Ꞌtɛɗin̰ se, mɛt ki eyo. Bɛɛki num, ɔɔɗ mɛt‑guɗum kaagŋ kaami ki se ram, jaay naai Ꞌkaakŋ jiga ɔɔ tɛr kɔɔɗn mu cɔkɔn kɛn kaam gɛnaai ki kici!
23391	MAT 7:6	«Ɔn̰ten Ꞌkɛɗki nakŋ *salal gɛn Raa se bɛsge tu, ɓɛrɛ sɔm ɓaa naaɗe asen tɛrl dose ki ɔɔ asen don̰ nɛɛpm cɛrɛk cɛrɛk. Ɔɔ meeɗgen te roɗe se ɔn̰te siɗeki kin̰zirge tu, sɔm ɓaa naaɗe lee do ki cɛrɛ.»
23392	MAT 7:7	«ꞋLee Ꞌtɔndki mɛta ɔɔ jꞋasen kɛɗa, Ꞌlee Ꞌjeki ɔɔ naase aki kɔŋɔ, Ꞌlee Ꞌtɔndki kaam‑taara ɔɔ jꞋasen kɔɔɗɔ.
23393	MAT 7:8	Ɗeere, debm tɔnd mɛta se jꞋan̰ kɛɗɛ, debm je se Ꞌkɔŋɔ ɔɔ debm tɔnd kaam‑taara se lɛ, jꞋutu jꞋan̰ kɔɔɗɔ.
23397	MAT 7:12	«Taa naan̰ se ɓo, nakŋ paacn̰ jaay naase Ꞌjeki jeege asen tɛɗn naase ki se, naase kic Ꞌtɛɗki jeege tu bin kici. Kɛse ɓo *Ko Taar kɛn Raa ɛɗo Musa ki ute jee taaɗ taar teeco taar Raa ki dooyno jeege do dɔkin̰a.»
23398	MAT 7:13	Tɛr Isa aal naagŋ taara ɗeek ɔɔ: «Ɛndki ute taa ɗoobm baata! Taa taa ɗoobm magal budul se, naan̰ ɓo kɛn ɔl jeege gɔtn kut ki ɔɔ jeege dɛna aal te ɗoobm magal ese se.
23399	MAT 7:14	Gaŋ taa ɗoobm kɛn ɔl jeege gɔtn kaaj ki se, naan̰ se baata ɔɔ ɗoobin̰ kic baat n̰ɛlɛl, bin num jeegen jaay ɛnd te taa ɗoobm ese se, naaɗe baata.»
23400	MAT 7:15	«Ɔndki kɔnd te jeegen jig eyo tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee taaɗ taar teeco taar Raa ki se. Naaɗe ɓaaɗo ɔŋse ɔɔ tɛɗ roɗe dalul aan gɔɔ baatge, num gaŋ te maakɗe se naaɗe jee *kusin̰ aan gɔɔ k‑sogsogige.
23405	MAT 7:20	Bin num, jeegen jig ey jaay tɛɗ roɗe aan gɔɔ jee taaɗ taar teeco taar Raa ki se, ute naabɗen naaɗe tɛɗ se ɓo, naase aɗeki kaakŋ jeel ro ki bin kici.»
23406	MAT 7:21	«Jeegen kɛn daŋum ɔɔ: Mɛluma, Mɛluma se, naaɗe se paac ɓo kɔŋ kɛnd *maakŋ Gaar Raa ki eyo, num jeegen kɛn tɛɗ maak‑je Bubum kɛn maakŋ raa ki se sum ɓo Ꞌkɛndɗe.
23407	MAT 7:22	Ɓii kɛn kaam mɔɔtn se jeege dɛna am ɗeekŋ ɔɔ: ‹Mɛluma, Mɛluma, ute ro naai se ɓo naaje kꞋtaaɗo taar Raa, ute ro naai se ɓo naaje kꞋtuuro sitange ro jeege tu, ɔɔ ute roi naai se ɓo, naaje kꞋtɛɗo nakŋ‑kɔɔɓge dɛna!›
23408	MAT 7:23	Ɓii kɛn se maam mꞋaɗen taaɗn mꞋɔɔ: naase se, maam mꞋjeelseno te eyo. Iikki naatn cɛɛm ki dɔkɔ, naasen paacn̰ jee tɛɗn kusin̰ge se!»
23409	MAT 7:24	Tɛr Isa aal naagŋ taara ɔɔ: «Debm kɛn jaay booy taaruma ɔɔ iŋg do ki se, naan̰ se tec aan gɔɔ debm mɛtɛkŋ kɛn iin̰ ɓeen̰ do ko ki.
23412	MAT 7:27	Ɓee se kɛn maane eeɗe, oolge kic ɓo ɗooco ɔɔ kuul ɔl makɔn̰ɔ ɓaaɗo deeb ɓee se bat, ɔɔ ɓee se ru naŋ tak.»
23416	MAT 8:2	Gɔtn se gaaba kalaŋ ɔk kɔɔn̰ bikiɗi ɓaaɗo cɛɛ Isa ki, ɛrg naanin̰ ki tɔnd mɛtin̰ ɔɔ: «Mɛlje, kɛn naai Ꞌje num, ɛɗum lapia taa rom se ɗaapm Ꞌtooɗn kɔlɔn̰ kɔlɔn̰.»
23417	MAT 8:3	Isa ɔl jin̰ utin̰a ɔɔ ɗeekin̰ ɔɔ: «Yɛɛ, maam mꞋjea, ɔn̰ roi Ꞌɗaapm Ꞌtooɗn kɔlɔn̰ kɔlɔn̰!» Gɔtn se sum ɓo, debm kɔɔn̰ bikiɗn se ɔŋ lapia ɔɔ ron̰ ɗaap tooɗ kɔlɔn̰ kɔlɔn̰.
23418	MAT 8:4	Tɛr Isa ɗeekin̰ ɔɔ: «Iin̰ Ꞌɓaao, naɓo ɔn̰te ɓaa taaɗn nam ki; num Ꞌɓaa Ꞌtaaɗ roi *debm tɛɗn sɛrkɛ Raa ki se ɔɔ Ꞌɓaa ɛɗ *sɛrkɛ Raa ki aan gɔɔ kɛn *Musa taaɗin̰o maakŋ Kitap ki. Bin ɓo jeege paac Ꞌjeele, naai se ɔŋga lapia.»
23420	MAT 8:6	«Mɛlje, maam se mꞋɔk debm tɛɗn naabum kalaŋ se kɔɔn̰ɔ dɛna tooɗ tooɗ ɓeene. Kɔɔn̰in̰ se tɛrɛcin̰ kꞋruŋguyu ɔɔ dabarin̰ dɛn aak eyo.»
23421	MAT 8:7	Gɔtn se Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Maam mꞋɓaa ɓei ki ɔɔ mꞋan̰ ɓaa kɛɗn lapia.»
23422	MAT 8:8	Gɔtn se bubm asgar *Rɔmɛge se ɗeekin̰ ɔɔ: «Mɛlje, ɓɛrɛ, maam se mꞋaas te debm naai Ꞌɓaa ɓeem ki eyo. Num gɔtn ɗaari ki se, naai Ꞌtaaɗ ute taari sum ɓo, debm tɛɗn naabum se Ꞌkɔŋ lapia.
23423	MAT 8:9	Taa maam se, kic mꞋkaam ji deb kuuy, naɓo mꞋɔk asgarge kaam ji maam kici. Ɔɔ kɛn maakɗe ki se jaay mꞋɗeek deb kalaŋ ki mꞋɔɔ: ‹ꞋƁaa se› naan̰ iin̰ Ꞌɓaa. Ɔɔ mꞋɗeek deb kuuy ki mꞋɔɔ: ‹ꞋƁaaɗo se› naan̰ iin̰ ɓaaɗo. Ɔɔ ɓulum ki se jaay, mꞋɗeekin̰ mꞋɔɔ: ‹ꞋTɛɗ nakŋ ese se› naan̰ iin̰ tɛɗin̰a.»
23424	MAT 8:10	Kɛn Isa jaay booy taar gaabm ese se, taara se ɔkin̰ taaɗ eyo. Naan̰ ɗeek jeege tun daanin̰ se ɔɔ: «Naase Ꞌbooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: maakŋ gaan *Israɛlge tun ute dɛnɗe se kic ɓo, maam mꞋɔŋ te nam jaay aal maakin̰ do *Raa ki aan gɔɔ gaabm ara se eyo.
23425	MAT 8:11	Anum mꞋɗeeksen mꞋɔɔ: jeege dɛna utu aɗe kiin̰ ɓaa gɔtn kaam kaaɗa tookŋo, ɔɔ kaam kaaɗa toocn̰ ni, naaɗe aɗe ɓaa utu tusn Ꞌkiŋg kɔsn ɓii laa ki ute maak‑raapo ute ɓugjege *Abraam, Isaka ɔɔ *Yakub *maakŋ Gaar Raa ki tɛlɛ.
23426	MAT 8:12	Num gaangen gɛn maakŋ Gaar Raa tap ɓo, naaɗe se ɓo jꞋutu jꞋaɗen kɔɔɗɔ ɔɔ jꞋutu jꞋaɗen kɔmb naatn maakŋ gɔt kɛn ɔɔɗ dɔrɔɗ. Gɔtn se ɓo naaɗe ɓaa keeme ɔɔ taan̰ naaŋɗege.»
23427	MAT 8:13	Tɛr Isa ɗeek bubm asgar *Rɔmɛge tu se ɔɔ: «Ɔk Ꞌtɛrl Ꞌɓaa ɓei ki. Ute kaal maaki naai aal dom ki paac se, nakŋ naai Ꞌtɔnd mɛta ro ki se Ꞌkɔŋ tɛɗa.» Ɔɔ kaaɗ kɛn se sum ɓo, debm tɛɗn naabin̰ se ɔŋ lapia.
23433	MAT 8:19	Gaŋ maakŋ jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raage se, deb kalaŋ iiko cɛɛn̰ ki ɗeekin̰ ɔɔ: «Debm dooy jeege, gɔtn naai Ꞌɓaa gay gay kic ɓo, maam mꞋai daana.»
23434	MAT 8:20	Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «ꞋBooyo! K‑bukumbɔɔge kic ɓo ɔk ɓee tooɗɗege, ɔɔ yeelge kic lɛ ɔk kujɗege. Num gaŋ maam *Goon Deba se mꞋɔk gɔtn maam mꞋan kɔl dom eyo.»
23435	MAT 8:21	Maakŋ jeege tun mɛtin̰ ki se, deb kalaŋ kuuy se ɗeekin̰ ɔɔ: «Mɛlje, ɔn̰um mꞋaɗe ɓaa duubm bubum jaayo.»
23436	MAT 8:22	Gaŋ Isa tɛrlin̰ ɔɔ: «Ɔn̰ jeegen aan gɔɔ ooyga kooy naan Raa ki se Ꞌduubm naapa, num naai se, Ꞌɓaaɗo Ꞌdaanuma.»
23439	MAT 8:25	Jee mɛtin̰ ki iiko cɛɛn̰ ki tɔnd durin̰a ɔɔ ɗeekin̰ ɔɔ: «Mɛlje, naakje! Ey num ɓɛrɛ, naajege jꞋaki kutu.»
23440	MAT 8:26	Isa ɗeekɗen ɔɔ: «Gɛn ɗi jaay naase Ꞌɓeerki bin se? Naase se aalki te maakse paac do Raa ki eyo.» Gɔtn se naan̰ iin̰ ɗaara, aac kaama kuul ki ute maane ki ɔɔ naan̰ kɛn se, gɔtɔ ɓaa tooɗ dil.
23441	MAT 8:27	Kɛn naaɗe jaay aak nakŋ ese se, paac ɔkɗen taaɗ eyo ɔɔ ɗeek ɔɔ: «Aakki tu nakage! Kɛse tap ɓo naŋa bini kɛn taaɗ kuulu ute maane ki kic ɓo tookin̰ taarin̰ se?»
23443	MAT 8:29	Kɛn naaɗe jaay aakin̰ se, gɔtn se naaɗe baag tɔɔɗn tɔɔyɔ ɔɔ: «Goon Raa, naai Ꞌje ɗi roje ki? Kɛn kaaɗn Raa ɔndin̰ se aas te ey ɓɔrt sum ɓo, naai Ꞌɓaaɗo Ꞌje ajen dabar la?»
23445	MAT 8:31	Sitange se eem nɔɔ mɛtn Isa ki, ɗeekin̰ ɔɔ: «Kɛn ajen tuur num, ɔlje naaje kꞋɓaa kɛnd maakŋ dɔɔl kin̰zirge tu se.»
23446	MAT 8:32	Isa ɗeekɗen ɔɔ: «ꞋTeec Ꞌɓaaki.» Gɔtn se sitange se teeco ro gaabge tun di se ɔɔ ɓaa ɛnd maakŋ kin̰zirge tu. Naan̰ kɛn se sum ɓo dɔɔl kin̰zirgen te dɛnɗe se dɔɔb rus ɔɔ naar aan̰o girdi girdi bɔɔy ɓaa si maakŋ baar ki ɔɔ naaɗe ooy ut kap.
23448	MAT 8:34	Gɔtn se jee maakŋ gɛgɛr ki se paac teec ɓaaɗo ɔŋ Isa. Kɛn naaɗe ɓaaɗo ɔŋin̰ sum se, naaɗe sɛlin̰ mɛtin̰a ɔɔ ɗeekin̰ ɔɔ: «Naai se iin̰ Ꞌteec ɔn̰jen naaŋje!»
23450	MAT 9:2	Gɔtn se jeege uuno debm kꞋruŋguyu do nakŋ tooɗin̰ ki, ɔɔ ɓaano gɔtn Isa ki. Kɛn Isa jaay aak naaɗe aal maakɗe don̰ ki se, ɗeek debm kꞋruŋguy ki se ɔɔ: «Aay kaami goonuma! *Kusin̰ige se, maam mꞋtɔɔlisin̰ga naatn.»
23451	MAT 9:3	Gaŋ jee jeel taaɗn tɔɔkŋ mɛtn Ko Taar Raage kandum se baag taaɗn ute maakɗe ɔɔ: «Gaabm ese se naan̰ naaj naaj *Raa.»
23452	MAT 9:4	Kɛn Isa jaay jeel saapɗe sum se, ɗeekɗen ɔɔ: «Taa ɗi jaay naase Ꞌsaapki nakŋ jig eyo ute maakse bin se?
23453	MAT 9:5	Gɛn naase ki num kɛn gay ɓo ɔɔn̰ ciri kɛn mꞋɗeekŋ mꞋɔɔ: ‹Kusin̰ige se, maam mꞋtɔɔlisin̰ga naatn› lɔɓu kɛn mꞋɗeekŋ mꞋɔɔ: ‹Iin̰i ɔɔ Ꞌlea› se ɓo ɔɔn̰ cir lɛ?
23454	MAT 9:6	Bin num, naase aki Ꞌjeele maam *mꞋGoon Deba se, do naaŋ ki ara se, mꞋɔk tɔɔgɔ gɛn tɔɔl kusin̰ jeege.» Gɔtn se, Isa ɗeek debm kꞋruŋguy ki ɔɔ: «Iin̰i, uun nakŋ tooɗi se ɔɔ Ꞌɓaa ɓei ki!»
23457	MAT 9:9	Kɛn Isa jaay deel deel naane se, naan̰ aak gaaba kalaŋ kꞋdaŋin̰ Matiye *debm tɔkŋ miiri iŋg kiŋg gɔtn tɛɗn naabin̰ ki. Naan̰ ɗeekin̰ ɔɔ: «Iin̰i Ꞌdaanuma!» Gɔtn se sum ɓo Matiye iin̰i ɔɔ daanin̰a.
23459	MAT 9:11	Kɛn *Parizige jaay aak nakŋ ese se, naaɗe ɗeek jeege tun mɛtn Isa ki ɔɔ: «Gɛn ɗi jaay Debm dooyse se iŋg ɔs te jee tɔkŋ miirge ɔɔ jee tɛɗn kusin̰ge se?»
23460	MAT 9:12	Kɛn Isa jaay booy taarɗe se, ɗeekɗen ɔɔ: «Jee roɗe kiji se, naaɗe je daptor eyo, num kɛn je daptor se, jee kɔɔn̰ge.
23461	MAT 9:13	Bin num Ꞌɓaa Ꞌsaapki do taar kɛn Raa taaɗno se kɛn ɔɔ: Maam mꞋje amki tɔjn̰ *sɛrkɛ sum eyo, num nakŋ maam mꞋje se, Ꞌtɛɗki bɛɛ ɓo jeege tu. Maam mꞋɓaaɗo se gɛn daŋ jee kɛn saap ɔɔ naaɗe aak bɛɛ naan Raa ki se eyo, num maam mꞋɓaaɗo se gɛn jee jeel roɗe ki, naaɗe jee kusin̰ge se.»
23462	MAT 9:14	Gɔtn se jee mɛtn Jan‑Batist ki ɓaaɗo tɔnd mɛtn Isa ɗeekin̰ ɔɔ: «Naaje jꞋute *Parizige se kꞋlee kꞋtuun siam; anum gɛn ɗi jaay jee mɛtn naai ki uun siam ey se?»
23463	MAT 9:15	Isa tɛrlɗen ɔɔ: «Jeegen ɓaaɗo kɔkŋ mɛnda jaay gaabm mɛnda utu se, naaɗe Ꞌkɔŋ kiŋg maak‑tuj ki la? Mɛt ki eyo. Naaɗe se kɔŋ kuun siam eyo kɛn mɛl mɛnda jaay utu te naaɗe se. Num gaŋ ɓii kalaŋ kaaɗin̰ utu Ꞌkaana gaabm mɛnda jꞋan̰ kɔɔɗn naatn se jaay ɓo mɛɗin̰ge se Ꞌkuun siam.
23464	MAT 9:16	«ꞋBooyki: nam kɔŋ kaal kal kiji ro kal kɛn koon eyo. Ey num kal kiji se an nɛɛpm ute kal koono. Ɔɔ gɔtn nɛɛpin̰ se Ꞌtɛɗn magal cir kɛn do dɔkin̰a.
23465	MAT 9:17	Ɔɔ tɔtn koojn̰ bin̰ utu iin̰ kiin̰ se jꞋan̰ kɔŋ maakŋ k‑lɛɛtɛrge tun koon eyo. Ey num tɔtn koojn̰ bin̰ utu iin̰ kiin̰ se an dɔɔbm ute k‑lɛɛtɛrge. Ɔɔ tɔtɔ se lɛ kɔɔy naaŋ ki cɛrɛ, ɔɔ k‑lɛɛtɛrge se lɛ tujn̰ kici. Bin num, tɔtn koojn̰ bin̰ utu iin̰ kiin̰ se jꞋan̰ kɔmbin̰ maakŋ k‑lɛɛtɛrge tun kiji; taa bin se, tɔtn maak ki se lɛ tuj eyo ɔɔ k‑lɛɛtɛrge se lɛ kɔŋ Ꞌdɔɔb eyo.»
23466	MAT 9:18	Kaaɗ kɛn Isa utu taaɗɗen taaɗ ɓɔrt sum ɓo, maakŋ magal Yaudge tu se deb kalaŋ ɓaaɗo ɔŋin̰a, ɛrg naanin̰ ki ɗeekin̰ ɔɔ: «Goonum mɛnda se te ooy kooy ɓɔrse sum, Ꞌɓaaɗo kɔnd ji don̰ ki taa naan̰ duru.»
23468	MAT 9:20	Kɛn naaɗe utu ɓaa ɓaa ɗoob ki se, gɔtn se, mɛnda kalaŋ bin se gɔtn moosin̰ aan sum se ɔŋ ɗaar eyo bini tɛɗ ɓaar sik‑kaar‑dio, naan̰ ɔko mɛtn Isa ɔɔ taaɗ te maakin̰ ɔɔ: «Kɛn maam mꞋɓaa jaay mꞋutga taa kalin̰ sum ɓo, mꞋutu mꞋkɔŋ lapia.» Gɔtn se naan̰ ɓaaɗo naagŋ Isa ki ut taa kalin̰a ɔɔ naar ɔŋ lapia.
23470	MAT 9:22	Isa ɔk tɛrl aakin̰a ɔɔ ɗeekin̰ ɔɔ: «Aay kaami goonuma! Taa naai aalga maaki dom ki se, kaal maaki se aajiga.» Ɔɔ kaaɗ kɛn se sum ɓo, mɛnda se ɔŋ lapia.
23472	MAT 9:24	Naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «ꞋTeecki naatn! Ɓɛrɛ, goon mɛnda se lɛ ooy te eyo, naan̰ tooɗ tooɗ bi sum.» Gaŋ gɔtn se naaɗe ooyin̰ koogo mɛtin̰ ki.
23475	MAT 9:27	Kɛn Isa iin̰ gɔtn se jaay ɓaa ɓaa se, gɔtn se jee kaam‑tɔɔkge dio ɔk mɛtin̰a ɔɔ tɔɔɗ tɔɔy ɔɔ: «Ɛɛjjen doje ki, naai *Goon Daud!»
23476	MAT 9:28	Kɛn Isa jaay aan ɓeen se, jee kaam‑tɔɔkge se ɓaaɗo ɔŋin̰a ɔɔ naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «Naase Ꞌtook aalki maakse dom ki la kɛn maam mꞋɔk tɔɔgɔ gɛn tɛɗn nakŋ ese se?» Naaɗe tɛrlin̰ ɔɔ: «Yɛɛ Mɛlje, naaje kꞋtooko.»
23477	MAT 9:29	Gɔtn se Isa uun jin̰ tɔndɗen kaamɗege tu ɔɔ ɗeekɗen ɔɔ: «Aan gɔɔ naase aalkiga maakse dom ki se, nakŋ naase Ꞌjeki se Ꞌkaan̰ kaama.»
23478	MAT 9:30	Naan̰ kɛn se sum ɓo, kaamɗege naar tɔɔɗ taaka. Num gɔtn ese se Isa aacɗen kaama ɔɔ ɗeekɗen ɔɔ: «Ɔndki kɔndɔ: taar se, ɔn̰te Ꞌɓaa taaɗin̰ki nam ki.»
23480	MAT 9:32	Gaŋ kɛn jee kaam‑tɔɔkgen di se jaay teec ɓaa ɓaa sum se, naan̰ kɛn se, naaɗe ɓaano gɔtn Isa ki ute gaaba kalaŋ bin se, ɔk kɔɔn̰ sitan kɛn ɔlin̰ ɔŋ taaɗ taar eyo.
23481	MAT 9:33	Gɔtn se Isa tuur te sitan ro gaab kɛn ese se, ɔɔ gaabm ɔŋ taaɗ taar ey se, baag taaɗn taara cɛy. Ɔɔ kɛn jee dɛnge aak se nakŋ se deel doɗe ɔɔ ɔkɗen taaɗ eyo ɔɔ ɗeek ɔɔ: «Maakŋ *Israɛl ki paac se, nakŋ bin se ɓii kalaŋ kꞋjꞋaak te eyo!»
23482	MAT 9:34	Gaŋ *Parizige se ɗeek ɔɔ: «Ute *Ɓubm sitange se ɓo naan̰ tuur sitange ro jeege tu.»
23485	MAT 9:37	Gɔtn se Isa ɗeek jeege tun mɛtin̰ ki ɔɔ: «Maakŋ‑gɔtn tɛɗga gɛn kɔjɔ se dɛna, naɓo jee tɛɗn naabge se, baata.
23486	MAT 9:38	Bin num, Ꞌtɔndki mɛtn Mɛl maakŋ‑gɔtɔ taa aɗe kɔl jee tɛɗn naabge do ki gɛn kɔjn̰ maakŋ gɔtin̰a.»
23487	MAT 10:1	Tɛr Isa daŋo jee mɛtin̰ kɛn sik‑kaar‑dio. Naan̰ ɛɗɗen tɔɔgɔ gɛn tuur sitange ro jeege tu ɔɔ gɛn kɛɗn lapi jee kɔɔn̰ge tu paac ɔɔ jeegen paacn̰ kɛn kɔɔn̰ɔ tujɗenga tuju.
23488	MAT 10:2	Kɛn ara ɓo ro jee kaan̰ naabm Isagen sik‑kaar‑dio: kɛn deet se, Simon kꞋdaŋin̰ Piɛr se ute gɛnaan̰ Andre; Jak ute gɛnaan̰ Jan, naaɗen di se gaan Zebedege;
23491	MAT 10:5	Naaɗe se ɓo jee kaan̰ naabm Isagen sik‑kaar‑di kɛn naan̰ ɔlɗen naaba. Kɛn ɔlɗe kɔl se, naan̰ dɛjɗe ɔɔ taaɗɗen ɔɔ: «Ɔn̰te Ꞌɓaaki maakŋ naaŋge tun mɛlin̰ge Yaudge eyo ɔɔ maakŋ gɛgɛr *Samarige tu se kalaŋ kic ɓo ɔn̰te Ꞌkɛndki maak ki.
23493	MAT 10:7	Kɛn Ꞌɓaaki ɓaa ɗoob ki se Ꞌtaaɗɗeki taar *Raa ɔɔki: ‹Ɓɛrɛ, *maakŋ Gaar Raa se ɔɔpga gɔɔrɔ!›
23495	MAT 10:9	«Kɛn naase Ꞌɓaaki ɓaa se, ɔn̰te Ꞌkuunki daab, pudda ey lɛ gurs maakŋ pɔs ki.
23497	MAT 10:11	«Kɛn naase jaay aki kɛnd maakŋ gɛgɛr ki ey lɛ maakŋ naaŋ ki se, Ꞌjeki debm bɛɛ kɛn asen dɔɔɗn kɔkŋ jiga. Naase iŋgki gɔtn deb kɛn ese sum bini anki kiin̰ ɓaa maak ki.
23501	MAT 10:15	ꞋBooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: ɓii kɛn Raa Ꞌkɔjn̰ bɔɔrɔ do jeege tu se, jee maakŋ gɛgɛr kɛn ese se bɔɔr koocn̰ do naaɗe ki se aɗen tɛɗn ɔɔn̰ cir gɛn jee taa naaŋ Sɔdɔm ute gɛn Gɔmɔr!»
23502	MAT 10:16	«ꞋƁooyki! Maam mꞋɔlse aan gɔɔ baatge maakŋ k‑sogsogige tu; naɓo naase se iŋgki do mɛtɛkse ki aan gɔɔ wɔɔjge ɔɔ Ꞌtɛɗki rose miskinge aan gɔɔ dɛɛrge.
23508	MAT 10:22	Taa maam se jeege paac utu asen kɔɔɗn kundu; naɓo debm jaay aayga kaamin̰ bini aanga do taar tɔɔlin̰ ki num, naan̰ se utu Ꞌkɔŋ kaaja.»
23510	MAT 10:24	«Debm lee mɛtn deb kɛn dooyin̰ se, Ꞌkɔŋ cir debm dooyin̰ eyo; ɔɔ debm tɛɗn naaba gɔtn deb ki se, naan̰ se Ꞌkɔŋ cir mɛlin̰ eyo.
23511	MAT 10:25	Anum debm lee mɛtn deb kɛn lee dooyin̰ se n̰Ꞌtɛɗ aan gɔɔ debm dooyin̰ se. Ɔɔ debm Ꞌtɛɗ naaba gɔtn deb ki se kic lɛ, n̰Ꞌtɛɗ aan gɔɔ mɛlin̰ se. Taa debm kɛn mɛl ɓee se kic naaɗe naajin̰a ɔɔ naan̰ ɓo Belzebul, bin num mɛt kando kꞋnaajn̰ jeegen maakŋ ɓeen̰ ki se cir gɛn naan̰ se daala!»
23512	MAT 10:26	«Taa naan̰ se ɓo jeege se, ɔn̰ten Ꞌɓeerɗeki! Taa kaaɗin̰ jaay utu Ꞌkaan se, nakŋ paacn̰ jꞋɔyin̰ga kɔy se, utu Ꞌtooɗn tal. Ɔɔ nakŋ ɓɔrse kꞋjeelki mɛtin̰ ey se, jꞋutu jꞋan̰ki jeele.
23519	MAT 10:33	Num debm kɛn baatum naan jeege tu se, maam kic mꞋutu mꞋan̰ baatin̰ naan Bubum kɛn maakŋ raa ki kici.»
23520	MAT 10:34	Isa taaɗ ɔɔ: «Ɔn̰ten Ꞌsaapki ɔɔki maam se mꞋɓaano ute lapia ɓo do naaŋ ki. Maam se mꞋɓaano ɓo ute lapi eyo, num mꞋɓaano ute bɔɔrɔ.
23523	MAT 10:37	«Debm jaay je bubin̰ ute kon̰ cirum maam se, naan̰ se aas te gɛn tɛɗn debm maam eyo. Ɔɔ debm jaay je goonin̰ gaaba ute goonin̰ mɛnda cirum maam se, naan̰ se aas te gɛn tɛɗn debm maam eyo.
23525	MAT 10:39	Debm jaay je kaajn̰ kon̰ se, naan̰ utu an̰ kutu, ɔɔ debm jaay ut kon̰a taa maam se, naan̰ utu an̰ kaaja.»
23526	MAT 10:40	«Debm jaay dɔɔɗ ɔksen naase se, aan gɔɔ naan̰ dɔɔɗ ɔkum maama ɔɔ debm dɔɔɗ ɔkum maam se lɛ, aan gɔɔ naan̰ dɔɔɗ ɔk debm kɛn ɔlumo.
23528	MAT 10:42	ꞋBooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: maakŋ gaange tun sɛɛm sɛɛm se, debm jaay ɛɗga maan kurlu cɔkɔ deb kalaŋ ki, taa naan̰ jeelin̰ naan̰ debm maam se, debm bin se, bɛɛ naan̰ tɛɗ se Ꞌkutn cɛr eyo, num naan̰ utu Ꞌkɔŋ bɛɗin̰a.»
23529	MAT 11:1	Kɛn Isa jaay dooy jee mɛtin̰ kɛn sik‑kaar‑di aas sum se, naan̰ iin̰ ɔn̰ gɔtn ese ɔɔ ɓaa lee taaɗ taar *Raa jeege tun maakŋ gɛgɛrge tun gɛn taa naaŋ gɔtn ese ɔɔ dooyɗe.
23530	MAT 11:2	Kaaɗ kɛn Jan‑Batist utu maakŋ daŋgay ki se, naan̰ booyga nakŋ paacn̰ kɛn *al‑Masi tɛɗ se. Ɔɔ naan̰ daŋo maakŋ jeege tun mɛtin̰ ki se jeege kandum ɔɔ ɔlɗe gɔtn Isa ki.
23531	MAT 11:3	Naaɗe ɓaa tɔnd mɛtin̰ ɔɔ: «Naai ɓo debm kɛn jeege iŋg aak kaama jꞋɔɔ utu aɗe ɓaa se lɔɓu, kꞋbooy nam kuuy ne?»
23532	MAT 11:4	Isa tɛrlɗen ɔɔ: «ꞋƁaa taaɗki Jan ki nakŋ naase mala aakin̰ki ute kaamse se ɔɔ booyin̰ki ute bise se:
23533	MAT 11:5	jee kaam‑tɔɔkge lɛ, kaamɗege tɔɔɗ taakga, jee cɛkɛɗge lɛ, leega talam talam, jee bikiɗge lɛ, ɔŋga lapia ɔɔ roɗege tooɗga kɔlɔn̰ kɔlɔn̰, jee duguyge lɛ, ɓɔrse booy booyo, jee ooyga kooy kic lɛ, duroga daan yoge tu ɔɔ Labar Jiga se lɛ, kꞋtaaɗin̰ga jee daayge tu.
23534	MAT 11:6	Maak‑raapo deb kɛn jaay ai kaamin̰ ɔn̰te ɗoobm gɛn kaal maakin̰ do maam ki eyo.»
23535	MAT 11:7	Kɛn jee Jan ɔlɗeno naaba jaay ɔk tɛrl ɓaa se, Isa baag taaɗn taar Jan se jee dɛnge tu ɔɔ: «Do kɔɗ‑ɓaar ki se, naase tap ɓo iŋgkiro kaakŋ naŋa? Lɔɓu iŋgkiro kaakŋ mu taa baar kɛn kuul teen̰ ɓaansin̰ kaam ara kaam ara se la?
23536	MAT 11:8	A‑a! Bin num naase iŋgkiro kaakŋ naŋa? Lɔɓu iŋgkiro kaakŋ gaabm kɛn tus kal aak bɛɛ se ne? Gɔtɔ. Jee lee tus kalgen aak bɛɛ gɛn koono se tiŋg maakŋ ɓee gaarin̰ge tu.
23539	MAT 11:11	ꞋBooyki bɛɛ mꞋasen taaɗa: maakŋ jeege tun mɛndge toojɗen do naaŋ ki ara bini aan do Jan‑Batist ki se, debm kɛn magal cirin̰ Jan se, gɔtɔ. Anum debm *maakŋ Gaar Raa ki se baat aan gɔɔ ɗi kic ɓo, naan̰ se ɓo magal cir Jan.
23540	MAT 11:12	Kaaɗ kɛn Jan‑Batist lee taaɗo Taar Raa jeege tu bini aan ɓɔrse se, maakŋ Gaar Raa se jeege je kɛnd ute taa tɔɔgɔ. Ɔɔ jeegen tɛɗ naka ute taa tɔɔgɔ se, je an̰ kuun maakŋ Gaar Raa se kaam jiɗe.
23546	MAT 11:18	«Ey num kɛn Jan ɓaaɗo se, naan̰ je kɔs dɛn eyo ɔɔ aay tɔtn koojn̰ bin̰ eyo ɔɔ jeege ɗeek ɔɔ: naan̰ se debm sitan!
23547	MAT 11:19	Kɛn *Goon Deba jaay ɓaaɗo se ɔsɔ ɔɔ aaye, naɓo jeege ɗeek ɔɔ: naan̰ se debm kaam‑kɔsɔ ɔɔ debm kaay‑koono ɔɔ ɔk mɛɗɛ ute *jee tɔkŋ miirge ɔɔ ute jee *kusin̰ge! Num jeel‑taar gɛn Raa se jꞋaak kꞋjeelin̰ naan̰ mɛt ki se ute nakgen jikilimge tɛɗa, taa naaɗe se took aalga maakɗe do Raa ki.»
23548	MAT 11:20	Gɔtn se Isa mooy jeegen maakŋ gɛgɛrge tun ese dɛna taa naaɗe baate Ꞌtɛrl kiŋgɗe, ey num gɔtn ese se ɓo, gɔtn naan̰ tɛɗno nakŋ‑kɔɔɓin̰ge dɛna.
23549	MAT 11:21	Naan̰ ɗeekɗen ɔɔ: «Utu asen kɔɔn̰ aak eyo naasen jee maakŋ gɛgɛr kɛn Kɔrɔzin ki! Utu asen kɔɔn̰ aak eyo naasen jee maakŋ gɛgɛr kɛn Betsaida ki! Taa nakŋ‑kɔɔɓgen tɛɗ gɔtse ki se jaay Ꞌtɛɗoga tɛɗ maakŋ gɛgɛrge tun Tir ki ute kɛn Sidɔŋ ki num, kaaɗn do dɔkin̰ naaɗe tɛrloga maakɗe do Raa ki, naaɗe tuusn kal kɔl doa ɔɔ bɔɔy burku doɗege tu ɔɔ kɔn̰ kusin̰ɗege.
23551	MAT 11:23	Ɔɔ naase, jee maakŋ gɛgɛr kɛn Kaparnayum ki, gɛn naase ki num, ɔɔki nookse se Ꞌkeem kaan maakŋ raa ki la? Gɔtɔ! Naase se utu aki kooy Ꞌɓaa gɔtn jee ooyga kooy tusn ro ki se. Taa nakŋ‑kɔɔɓgen tɛɗo gɔti ki se jaay ɓo tɛɗoga tɛɗ Sɔdɔm ki num, kaaɗn naane gɛgɛr Sɔdɔm se ɓɔrse kic tɛɗn utu.
23552	MAT 11:24	Taa naan̰ se ɓo, Ꞌbooyki mꞋasen taaɗa: ɓii kɔjn̰ bɔɔr ki se, nakŋ utu Ꞌkaan dose ki se utu Ꞌcir nakŋ kɛn utu kaan do jeege tun taa naaŋ Sɔdɔm ki se.»
23553	MAT 11:25	Kaaɗ kɛn se Isa ɗeek ɔɔ: «Bua, naai ɓo Mɛl maakŋ raa ute gɛn do naaŋa, maam mꞋtɔɔmi taa nakgen se naai ɔyin̰ga kɔyɔ jee jeel‑taarge tu ute jee mɛtɛkge tu, ɔɔ ɓɔrse naai Ꞌtaaɗga mɛtin̰a gaan sɛɛmge tu.
23555	MAT 11:27	«Nakge paac se Bubum ɛɗumsin̰ga kaam jima. Ey num Goono se nam tap ɓo jeelin̰ eyo; kɛn jeelin̰ se Raa Bubu kalin̰ ki sum. Ɔɔ Raa Bubu se kic ey num, nam tap ɓo jeelin̰ eyo num kɛn jeelin̰ se, Goonin̰ kalin̰ ki sum ɔɔ Goonin̰ se ɓo ɓaaɗo taaɗ Raa Bubu se jeege tu taa an̰ jeele.
23556	MAT 11:28	«ꞋƁaakiro gɔtum ki, naasen paacn̰ kɛn ɔɔrkiga kɔɔrɔ ɔɔ daamse deerse se ɔɔ maam mꞋasen kɛɗn gɔtn tɔɔl maaka.
23558	MAT 11:30	Ɗeere, taarum mꞋɔɔ aki kuun se lɛ, naan̰ ɔɔn̰ eyo, ɔɔ daamum mꞋɔɔ aki kuun se kic lɛ, naan̰ cɛɛpɛ.»
23560	MAT 12:2	Kɛn *Parizige jaay aak nakŋ ese se, naaɗe ɗeek Isa ki ɔɔ: «Aaka, jee mɛti ki se tɛɗ nakŋ kɛn jꞋund te kulu gɛn tɛɗ eyo ɓii sebit ki!»
23561	MAT 12:3	Isa tɛrlɗen ɔɔ: «Naase Ꞌdooyin̰ki te ey la, nakŋ kɛn *Daud tɛɗ ute jeen̰ge kaaɗ kɛn naaɗe ɓo tɔɔlɗe se?
23566	MAT 12:8	Taa *Goon Deba se lɛ, naan̰ ɓo Mɛl gɛn ɓii sebit.»
23568	MAT 12:10	Gɔtn ese, naan̰ ɔŋ gaaba kalaŋ jin̰ ooyga kooyo. Taa *Parizige je ɗoobm an kɔkŋ mind Isa se, tɔnd mɛtin̰ ɔɔ: «Ɗoobm naajege tu se, *ɓii sebit ki nam ɔk ɗoobo kɛn kɛɗn lapia debm kɔɔn̰ ki la?»
23569	MAT 12:11	Isa tɛrlɗen ɔɔ: «Maakse ki se nam ɔk baata kalaŋ sum, ɔɔ baatin̰ se jaay ooc maakŋ gɔɔ ki ɓii sebit ki num, an̰ ɓaa kɔɔɗin̰ ey ne?
23570	MAT 12:12	ꞋBooyki, debkilimi se naan̰ ɔɔn̰ cir baata! Bin num ɓii sebit ki se, jeege ɔk ɗoobo gɛn tɛɗn bɛɛ jeege tu.»
23571	MAT 12:13	Gɔtn se Isa ɗeek gaab kɛn se ɔɔ: «ꞋSɛɛj jii!» Gɔtn se naan̰ sɛɛj jin̰a ɔɔ gɔtn ese sum ɓo jin̰ se ɔŋ lapia aan gɔɔ naapin̰ se.
23576	MAT 12:18	«Kɛn ara ɓo debm tɛɗn naabum kɛn maam Raa mꞋbɛɛr mꞋɔɔɗin̰o. Naan̰ ɓo debm maak‑jema ɔɔ tɔɔlum jaay maam mꞋbɛɛr mꞋɔɔɗin̰o. Maam mꞋan̰ bɔɔy Nirlum se don̰ ki ɔɔ ɗoobm maam daan ki se, naan̰ an̰ taaɗin̰ jikilimge tu paac.
23579	MAT 12:21	Ɔɔ jee do naaŋ ki se paac kɔnd doɗe do naan̰ ki.»
23580	MAT 12:22	Gɔtn se jeege ɔk ɓaano gɔtn Isa ki ute gaaba kalaŋ ɔk kɔɔn̰ sitan ɔɔ kɔɔn̰ sitan se tɛɗin̰ gaabm se tɛɗ kaam‑tɔɔkɔ ɔɔ ɔŋ taaɗ taar eyo. Gaabm se Isa ɛɗin̰ lapia, kaamin̰ ɔɔɗ aaka ɔɔ naan̰ baag taaɗn taara cɛy.
23581	MAT 12:23	Ɔɔ gɔtn se jee dɛnge paac aak nakŋ se, deel doɗe ɔɔ ɔkɗen taaɗ eyo, ɗeek ɔɔ: «Gaabm ese se, teeco mɛtjil Gaar *Daud ki ey la?»