23214	MAT 1:1	Jè xo̱jo̱n xi oxki̱t'aà 'ín‑la̱ na̱'èn‑jchá kjiìn‑la̱ Jesucristo, xi ya̱ inchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ David ko̱ ts'e̱ Abraham.
23215	MAT 1:2	Jè Abraham, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Isaac ki'mì; ko̱ jè Isaac, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Jacob ki'mì; ko̱ jè Jacob, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Judá ki'mì, ko̱ jñà xi̱ta̱ 'ndse̱.
23216	MAT 1:3	Judá, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Fares ko̱ Zara ki'mì. Ko̱ jè nea̱‑la̱, Tamar ki'mì. Jè Fares, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Esrom ki'mì; ko̱ jè Esrom, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Aram ki'mì;
23218	MAT 1:5	ko̱ jè Salmón, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Booz ki'mì; ko̱ jè nea̱‑la̱ Booz, Rahab ki'mì. Ko̱ jè Booz, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Obed ki'mì; ko̱ jè nea̱‑la̱ Obed, Rut ki'mì. Ko̱ jè Obed, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Isaí ki'mì;
23219	MAT 1:6	ko̱ jè Isaí, jè komà na̱'èn‑la̱ xi David ki'mì xi xi̱ta̱xá ítjòn tsibìjna; koa̱ jè David, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Salomón ki'mì; ko̱ jè nea̱‑la̱ Salomón, jè xi komà chjo̱ón‑la̱ Urías nga sa̱ ítjòn.
23224	MAT 1:11	ko̱ jè Josías, jè komà na̱'èn‑la̱ xi Jeconías ki'mì, ko̱ jñà xi̱ta̱ 'ndse̱, k'e̱ nga kiìko̱ kjo̱'in xi̱ta̱ Israel ján i̱'nde ñánda 'mì Babilonia.
23229	MAT 1:16	ko̱ jè Jacob, jè komà na̱'èn‑la̱ José. Ko̱ José, jè xi x'i̱n‑la̱ komà María; ko̱ jè María, nea̱‑la̱á komà Jesús xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá].
23230	MAT 1:17	Ngats'iì xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús, teñijòn sko̱ ma‑ne xi inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ Abraham skanda David. Ko̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑la̱ Jesús xi inchrobàt'aà‑ne ts'e̱ David skanda k'e̱ nga kiìko̱ kjo̱'in jñà xi̱ta̱ Israel ján i̱'nde ñánda 'mì Babilonia, ti̱koa̱á teñijòn sko̱ ma‑ne. Ko̱ nguì teñijòn sko̱ ma‑ne skanda k'e̱ kits'iìn xi Cristo, [xi̱ta̱ xi xó kisìkasén‑ne Nainá].
23231	MAT 1:18	K'e̱ nga kits'iìn Jesucristo kiís'ín komà: María xi nea̱‑la̱ Jesús ko̱ José jñà títsa̱jna'ñó‑la̱ xíkjín nga ki̱xan. K'e̱ nga ti̱kj'eè bìtsa̱jnako̱ xíkjín, María ki'ya‑la̱ nga ki'ndí 'ya xi i̱t'aà ts'e̱ nga'ñó‑la̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá.
23232	MAT 1:19	José, xi x'i̱n‑la̱ komà, nga xi̱ta̱ kixi̱‑né, majìn‑la̱ nga kjo̱sobà tsjá‑la̱ jè María, kisìkítsjeèn nga tà si̱ìkíjna‑ne chjo̱ón jè, ko̱ mì yá xi̱ta̱ kji̱'nchré.
23233	MAT 1:20	K'e̱ nga k'oa̱s'ín tísíkítsjeèn jñà kjoa̱ koi, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá tsohóko̱ i̱nga nijñá. Kitsò‑la̱: ―José, xi ya̱ nchrobàt'aà‑ne tje̱‑la̱ David, kì tsakjoòn‑jèn nga bijnakoi María xi chjo̱ón‑lè ko̱ma, jè ki'ndí xi 'ya, nga'ñó ts'e̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá‑né.
23234	MAT 1:21	S'e̱é jngoò‑la̱ ki'ndí x'i̱n, ko̱ 'ín‑la̱ Jesús k'oín. Koií k'oa̱s'ín k'oín‑ne nga jè ko̱chrjetjì na̱xa̱ndá‑la̱ xi kjoa̱ ts'e̱ jé‑la̱.
23236	MAT 1:23	Jngoò chjo̱ón xo̱ngó, ki'ndí k'oa̱ ko̱ k'oe̱è jngoò ki'ndí x'i̱n xi Emanuel k'oín 'ín‑la̱. Jè 'ín xi Emanuel tsò, Nainá tíjnako̱‑ná tsòyaá‑ne.
23237	MAT 1:24	K'e̱ nga jaá‑la̱ José, k'oa̱á s'ín kis'iìn koni s'ín kitsò‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ Nainá, kiskoétjò María ko̱ chixàn‑ko̱.
23238	MAT 1:25	Ta̱nga mìkiì tsoyijòko̱ xíkjín skanda k'e̱‑né nga kits'iìn ki'ndítjòn‑la̱ María. Ko̱ k'oa̱á s'ín tsibít'aà 'ín‑la̱ nga Jesús ki'mì.
23239	MAT 2:1	Jesús kits'iìn ya̱ na̱xa̱ndá xi 'mì Belén, nangui xi chja̱‑ne Judea, k'e̱ nga xi̱ta̱xá ítjòn tíjna xi 'mì Herodes ya̱ i̱'nde jè. Ijchò ján Jerusalén, xi na̱xa̱ndá sko̱‑la̱ Judea, xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱, xi inchrobà‑ne ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí
23240	MAT 2:2	nga kjònangui. Kitsò: ―¿Ñánda tíjna xi̱ta̱xá ítjòn‑la̱ ts'e̱ xi̱ta̱ judío xi jye kits'iìn? Ki'yaá jngoò‑je̱n ni'ño ján ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí xi tsakó nga jye kits'iìn. Ko̱ ngaje̱n koií xá kjoi̱‑naje̱n nga jcha̱xkón‑je̱n.
23241	MAT 2:3	K'e̱ nga kiì'nchré Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, tà kitsakjòn‑né ko̱ ngats'iì xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén.
23242	MAT 2:4	Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Herodes, kiìchja̱‑la̱ ngats'iì xi̱ta̱ sko̱‑la̱ no̱'miì ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés; kiskònangui‑la̱ ñánda jts'ín xi Cristo, [jè xi̱ta̱ xi xó si̱ìkasén‑ne Nainá].
23243	MAT 2:5	Jñà xi̱ta̱ koi kitsò‑la̱: ―Ya̱á Belén, na̱xa̱ndá xi chja̱‑ne Judea. K'oa̱á s'ín tíchja̱ xo̱jo̱n xi kiskiì jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò:
23244	MAT 2:6	Jñò xi xi̱ta̱ Belén 'mì‑nò, xi nangui Judá nokjoà‑nò, ngásòn chjí‑la̱ na̱xa̱ndá‑nò koni jñà na̱xa̱ndá ítjòn‑la̱ nangui Judá, nga ya̱á ki̱tjojiìn jngoò xi̱ta̱xá ítjòn xi si̱ìkinda̱ na̱xa̱ndá‑na̱ Israel.
23245	MAT 2:7	Jè xi̱ta̱xá ítjòn xi 'mì Herodes, kiìchja̱'ma‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjo̱chji̱ne̱ nga kiskònangui‑la̱ mé na̱chrjein‑ne nga kijtseè ni'ño.
23246	MAT 2:8	K'e̱é kisìkasén ján Belén; kitsò‑la̱: ―Tanguió ján, koa̱ ndaà chji̱nanguio xi i̱t'aà ts'e̱ ki'ndí jè. K'e̱ nga sa̱kò‑nò, ti̱kí'nchré‑ná mé‑ne ti̱koa̱ kjián katsejèn‑la̱ nga skoexkoán koa̱ jeya siìkíjna.
23247	MAT 2:9	K'e̱ nga jye kiì'nchré xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ koni s'ín kitsò Herodes, k'e̱é kiì xi̱ta̱ koi ko̱ jè ni'ño xi kijtseè ñánda bitjokàtji‑ne ts'oí k'oa̱á s'ín kiì ítjòn‑la̱ skanda ijchò ñánda tíjna ki'ndí jè, ko̱ ya̱á tsasìjna jè ni'ño.
23248	MAT 2:10	Jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ k'e̱ nga kijtseè ni'ño jè, ta̱xki̱ tsjaá komà‑la̱.
23249	MAT 2:11	K'e̱ nga jahas'en ni'ya jñà xi̱ta̱ koi, kijtseè ki'ndí ko̱ nea̱‑la̱ María. K'e̱é chincha-xkó'nchit'aà‑la̱ jè ki'ndí ko̱ kijtseèxkón; jeya kisìkíjna. I̱kjoàn kiskíx'a̱ kaxa̱‑la̱ ko̱ kitsjaà‑la̱ to̱n oro, ko̱ chrjongó‑la̱ Nainá ko̱ xkiì xi 'ñó ndaà jne̱ xi 'mì mirra.
23250	MAT 2:12	Nga komà i̱skan kits'iì‑la̱ nijñá xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ nga mì ti̱ k'oa̱á s'ín ndi̱yá kjoi̱‑ne ñánda tíjna Herodes. Xìn ndi̱yá kiì‑ne nangui‑la̱.
23251	MAT 2:13	K'e̱ nga jye kiì‑ne jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá kisìnijñá‑la̱ José, kitsò‑la̱: ―Ti̱sítji̱in; chjoí jè ki'ndí ko̱ nea̱‑la̱; t'in ján nangui Egipto; ya̱á tijni skanda k'e̱ 'a̱n ko̱xán‑lè. Nga jè Herodes xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, ko̱hótsji ki'ndí jè nga mejèn‑la̱ nga si̱ìk'en.
23252	MAT 2:14	K'e̱é tsasítje̱n José, k'e̱ nga ni̱tje̱n kiskoé jè ki'ndí ko̱ nea̱‑la̱ nga kiì ján nangui Egipto.
23253	MAT 2:15	Ya̱á tsibìtsa̱jna skanda k'e̱ nga k'en Herodes. K'oa̱á s'ín tsitasòn koni s'ín kitsò Nainá xi i̱t'aà ts'e̱ xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá nga kitsò: “Ya̱ nangui Egipto kichjà‑la̱ ki'ndí‑na̱.”
23254	MAT 2:16	K'e̱ nga kijtseè jè Herodes nga jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱ kiskoòna̱cha̱n‑la̱, tsí jti komà‑la̱. I̱kjoàn kitsjaà o̱kixi̱ nga si̱ìk'en yije ndí i̱xti x'i̱n xi jò nó tjín‑la̱ ko̱ ngats'iì xi ìsa̱ ki'ndí ìsa̱ kóho̱kji ján na̱xa̱ndá Belén, ko̱ ya̱ na̱xa̱ndá i̱ndiì‑la̱ koni s'ín jye kisijiìn‑la̱ mé na̱chrjein‑ne nga kijtseè ni'ño jñà xi̱ta̱ xi 'ñó tjín‑la̱ kjoa̱chji̱ne̱.
23256	MAT 2:18	Ya̱ i̱'nde Ramá kina'yà jngoò‑la̱ xi̱ta̱ xi tísíkájno ko̱ 'ñó tíkjindáya ko̱ títsiné; jè chjo̱ón Raquel xi tíkjindáyakeè ndí i̱xti‑la̱, nga mìkiì majehikon ini̱ma̱‑la̱ nga jye k'en i̱xti‑la̱.
23257	MAT 2:19	K'e̱ nga jye k'en Herodes, xi xi̱ta̱xá ítjòn tíjna, jngoò àkja̱le̱‑la̱ Nainá kisìnijñá‑la̱ José ján Egipto. Kitsò‑la̱:
23258	MAT 2:20	―Ti̱sítji̱in, chjoí ki'ndí jè ko̱ nea̱‑la̱. T'in ìjngoò k'a‑ne nangui Israel. Jyeé k'en jñà xi̱ta̱ xi tjín‑ne nga mejèn‑la̱ si̱ìk'en ki'ndí jè.
23259	MAT 2:21	K'e̱é tsasítje̱n José, kiìko̱‑ne ki'ndí jè ko̱ nea̱‑la̱ ya̱ nangui Israel.
23260	MAT 2:22	Ta̱nga k'e̱ nga kiì'nchré José nga jè tíhotíxoma jè xi 'mì Arquelao ya̱ nangui Judea, nga jè tíjna ngajo‑la̱ na̱'èn‑la̱ Herodes, José kitsakjòn‑né; mì k'oa̱á s'ín kiì. Ján kiì i̱'nde ñánda 'mì Galilea nga k'oa̱á s'ín kis'eno̱jmíya‑la̱ i̱nga nijñá.
23261	MAT 2:23	K'e̱ nga ijchò i̱'nde jè, ya̱á tsibìtsa̱jna ya̱ na̱xa̱ndá xi 'mì Nazaret. K'oa̱á s'ín komà mé‑ne nga tsitasòn koni s'ín kitsò jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, nga jè Jesús xi̱ta̱ Nazaret k'oín.
23263	MAT 3:2	kitsò: ―Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò nga jyeé kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kó s'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.
23264	MAT 3:3	Jè Isaías, xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá, k'oa̱á s'ín kiskiì xo̱jo̱n‑la̱ xi i̱t'aà ts'e̱ Juan nga kitsò: Na'yà‑la̱ jta̱‑la̱ jngoò xi̱ta̱ xi 'ñó chja̱ ya̱ i̱'nde i̱t'aà xìn ñánda nangui kixì choòn, nga tsò: “Tjandaà ndi̱yá‑la̱ Nainá ya̱ i̱jiìn ini̱ma̱‑nò; kixi̱ ti̱kíjna koni jngoò ndi̱yá ñánda ko̱jmeèya Na̱'èn‑ná.”
23265	MAT 3:4	Nikje xi tsohòkjá Juan, tsja̱‑la̱ cho̱ camello‑né; ko̱ jngoò sincho̱ chrjoa̱ tsibíkjá ndáyá‑la̱. Koa̱ jñà tsojmì xi kiskine, cho̱ langosta‑né ko̱ tsjén‑la̱ cho̱ cera xi tjín i̱jiìn ijñá.
23266	MAT 3:5	Ijchò 'nchré‑la̱ xi̱ta̱ xi inchrobà‑ne Jerusalén, ko̱ nga kijndà nangui Judea ko̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi ya̱ chrañàt'aà‑la̱ xa̱jngá nandá Jordán.
23267	MAT 3:6	K'e̱ nga jye tsafátakòn jé‑la̱ jñà xi̱ta̱, Juan, i̱kjoàn kis'iìn bautizar ya̱ xa̱jngá nandá Jordán.
23269	MAT 3:8	Ndaà tjín kjoa̱ xi t'e̱en nga ndaà kàta'ya‑nò nga jyeé kinìkájno jé‑nò nga mì ti̱ jé binchaàtsji‑nò.
23270	MAT 3:9	Kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn i̱jiìn ini̱ma̱‑nò nga bixón: “Ngaje̱n, [mìkiì s'e̱‑naje̱n kjo̱'in nga] ya̱á inchrobàt'aà‑naje̱n tje̱‑la̱ Abraham.” K'oa̱á xan‑nò, Nainá, skanda jñà nda̱jo̱ ko̱ma‑la̱ si̱ìkjatjìya‑la̱ nga i̱xti‑la̱ Abraham ko̱ma.
23271	MAT 3:10	Jè ki̱cha̱yá jyeé kjijnandaà nga ko̱tesòn yá; ngats'iì yá xi 'mì ndaà toò ojà‑la̱, skanda ko̱ i̱ma̱‑la̱, jtísòn‑né, i̱kjoàn si̱nchájiìn ni'ín nga ki̱ti̱.
23272	MAT 3:11	Xi o̱kixi̱, 'a̱n ko̱ó nandá s'i̱in‑nò bautizar, mé‑ne nga si̱kájnoò jé‑nò ko̱ mì ti̱ jé ki̱nchátsji‑nò. Ta̱nga jè xi nchrobátji̱ngui‑na s'iìn‑nò bautizar ko̱ Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá koa̱ ko̱ ni'ín. Ìsa̱á tjín‑la̱ nga'ñó mì k'oa̱á‑ne 'a̱n. Skanda mìkiì tjí'nde‑na̱ nga 'a̱n kjíkoa̱a xo̱jté‑la̱.
23273	MAT 3:12	Jyeé kjinaya tsja jè pala nga si̱ìtsjeè tjé‑la̱ trigo. Ki̱nchàxkó trigo ya̱ i̱ya ni'nga; ko̱ jè tjé paja ki̱nchàjiìn ni'ín ñánda nga mìkiì bits'o ni̱ta̱ mé na̱chrjein‑ne.
23274	MAT 3:13	Jesús j'iì‑ne Galilea ya̱ xa̱jngá nandá Jordán nga mejèn‑la̱ nga jè Juan s'iìn bautizar Jesús.
23275	MAT 3:14	Ta̱nga jè Juan k'e̱ nga sa̱ ítjòn mìkiì kòkjeiín‑la̱, kitsò‑la̱ Jesús: ―'A̱án xi mochjeén‑na nga ji̱í s'e̱en‑ná bautizar, ta̱nga ngaji̱, ta̱ sa̱á 'a̱n f'iìchòn‑ná.
23276	MAT 3:15	K'e̱é kitsò Jesús: ―Tjiì‑lè kjo̱ndaà, t'e̱en‑ná bautizar mé‑ne nga k'oa̱s'ín si̱kitasoán kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá. K'e̱é kòkjeiín‑la̱ Juan.
23277	MAT 3:16	K'e̱ nga jye komà bautizar Jesús, k'e̱ nga jye itjojiìn‑ne nandá, i̱kjoàn kitáx'a̱‑la̱ ngajmiì, ko̱ jè Jesús kijtseè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá xi inchrobàjen‑ne ngajmiì, koni kji ni̱se paloma kji; ya̱á kiskaàsòn‑la̱ Jesús.
23278	MAT 3:17	K'e̱é kina'yà jngoò‑la̱ 'én xi ngajmiì inchrobà‑ne xi kitsò: ―Jè jèe̱ xi ki'ndí‑na̱ xan‑la̱ xi 'ñó matsjake̱; tsja tjín‑la̱ takoàn i̱t'aà ts'e̱.
23279	MAT 4:1	Jè Ini̱ma̱ Tsjeè‑la̱ Nainá kiìko̱ Jesús jngoò i̱'nde i̱t'aà xìn nga jè xi̱ta̱ nei̱í skót'aà nga mejèn‑la̱ nga kàtátsji jé.
23280	MAT 4:2	Ichán na̱chrjein ko̱ ichán ni̱tje̱n tsibìjnachjan Jesús ko̱ k'e̱ nga ko̱ma i̱skan jye kjòhojò‑la̱.
23281	MAT 4:3	Jè xi̱ta̱ nei̱í xi ma‑la̱ kona̱cha̱n ijchò kasìt'aà chrañà‑la̱ ñánda tíjna Jesús, kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱í kjoa̱ nga ngaji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè, tjiì‑la̱ o̱kixi̱ jñà nda̱jo̱ koi nga i̱nchra̱jín kàtama.
23282	MAT 4:4	Ta̱nga Jesús kitsò‑la̱: ―Tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Mìtsà tà koi tsojmì xi ma chine kítsa̱kon‑ne xi̱ta̱, ti̱koa̱á kítsa̱kon‑ne nga yije 'én xi chja̱ Nainá.”
23283	MAT 4:5	Jè xi̱ta̱ nei̱í kiìko̱ Jesús ya̱ Na̱xa̱ndá‑la̱ Nainá xi xó kitjaàjiìn‑ne [ñánda 'mì Jerusalén]; kisìkíjnasòn i̱ngo̱ ítjòn ñánda ìsa̱ 'nga kji.
23284	MAT 4:6	Kitsò‑la̱: ―Tsà kixi̱í kjoa̱ nga ji̱ xi Ki'ndí‑la̱ Nainá 'mì‑lè, ti̱katje̱ngui yijo‑lè, nga k'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: Nainá koií xá‑la̱ àkja̱le̱‑la̱ i̱t'aà tsi̱ji, nga ko̱ tsja tso̱ba̱'ñó‑lè, mé‑ne nga ni̱jngoò nda̱jo̱ satíngui‑ne ndso̱koiì.
23285	MAT 4:7	Jesús kitsò‑la̱: ―Ti̱koa̱á tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá, nga tsò: “Kì k'oa̱á s'ín chít'iì Na̱'èn‑ná xi Nainá.”
23286	MAT 4:8	Ìjngoò k'a jè xi̱ta̱ nei̱í kiìko̱ Jesús i̱sòn nindoò xi 'ñó 'nga kji, koa̱ tsakó yije‑la̱ ngats'iì na̱xa̱ndá xi tjín i̱sò'nde ko̱ kjoa̱jeya‑la̱ jñà na̱xa̱ndá.
23287	MAT 4:9	Kitsò‑la̱: ―Nga ji̱í tsjaà yije‑lè na̱xa̱ndá koi, tsà ko̱si̱xkó'nchit'aà‑ná ko̱ jeya si̱kíjna‑ná.
23288	MAT 4:10	K'e̱é kitsò Jesús: ―Ti̱xín xi̱ta̱ nei̱í, ti̱si̱t'aàxìn‑ná. Nga k'oa̱á s'ín tjít'aà Xo̱jo̱n‑la̱ Nainá nga tsò: “Jeya ti̱kíjni Na̱'èn‑ná xi Nainá 'mì‑la̱; tà jè ta̱jngoò ti̱kitasòn‑la̱.”
23289	MAT 4:11	K'e̱é kiì jè xi̱ta̱ nei̱í, tsasìt'aàxìn‑la̱ Jesús. I̱kjoàn ijchò àkja̱le̱‑la̱ Nainá xi kisìs'in‑la̱ Jesús.
23290	MAT 4:12	K'e̱ nga kiì'nchré Jesús nga jè Juan xi kis'iìn bautizar xi̱ta̱ nda̱yá tíjna'ya, kiì ìjngoò k'a‑ne ya̱ i̱'nde‑la̱ ñánda 'mì Galilea.
23291	MAT 4:13	Ta̱nga mì ya̱ tsibìjna ñánda 'mì Nazaret; ján kiì kíjna ñánda 'mì Capernaum, jngoò na̱xa̱ndá xi kijnandiì ndáchikon ya̱ i̱'nde xi chja̱‑ne Zabulón ko̱ Neftalí.
23293	MAT 4:15	Jè nangui xi ts'e̱ Zabulón ko̱ jè nangui xi ts'e̱ Neftalí, ya̱ ndi̱yá xi fì i̱ndiì ndáchikon, ján xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán ya̱ nangui Galilea, ñánda tjín xi mìtsà xi̱ta̱ judío.
23294	MAT 4:16	Jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá koi xi tjíjñò kjo̱hítsjeèn‑la̱, kijtseè jngoò ni'ín xi 'ñó tse kji, koa̱ jñà xi̱ta̱ xi ya̱ tjímaya ndi̱yá‑la̱ kjoa̱biyaà, kjòhiseèn kjo̱hítsjeèn‑la̱.
23295	MAT 4:17	K'e̱é tsibíts'ia̱ Jesús nga kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá. Kitsò: ―Ti̱kájno jé‑nò, kì ti̱ jé binchaàtsji‑nò nga jyeé kjòchrañàt'aà‑nò na̱chrjein nga jcha̱a kós'ín otíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.
23296	MAT 4:18	K'e̱ nga tífa Jesús ya̱ i̱ndiì ndáchikon ts'e̱ Galilea, kijtseè jò xi̱ta̱ xi 'ndse̱ ma, jngoò xi 'mì Simón ko̱ ti̱jè‑ne xi 'mì Pedro, ko̱ xi ìjngoò, jè xi 'mì Andrés. Jñà xi̱ta̱ koi xi sík'en ti̱n. K'e̱ nga nchisíkatje̱n‑jiìn‑ndá na̱'ya‑la̱,
23297	MAT 4:19	Jesús kitsò‑la̱: ―Nchrohótji̱ngui‑ná, 'a̱án tsjaà‑nò xá nga kíxkóya xi̱ta̱ xi 'a̱n kjìt'aà‑na koni s'ín maxkóya ti̱n.
23298	MAT 4:20	Jñà xi̱ta̱ koi ni̱to̱ón kisìkájna na̱'ya‑la̱ nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús.
23299	MAT 4:21	Ìsa̱ xijngoaà ìsa̱ Jesús kijtseè nguì jò xi̱ta̱ xi ti̱koa̱ 'ndse̱ ma‑ne; jngoò xi 'mì Jacobo, ko̱ xi ìjngoò, Juan 'mì; i̱xti‑la̱ Zebedeo. Ya̱á títsa̱ya chitso ko̱ na̱'èn‑la̱. Nchibíndaàya jñà na̱'ya‑la̱. Jesús kiìchja̱‑la̱ nga jñà ko̱jmeiìko̱.
23300	MAT 4:22	Xi̱ta̱ koi ni̱to̱ón kisìkájna chitso‑la̱ ko̱ na̱'èn‑la̱ nga kiìtji̱ngui‑la̱ Jesús.
23301	MAT 4:23	Jesús tsajmeè kóho̱kji nangui Galilea, tsakóya 'én‑la̱ Nainá ya̱ ni'ya i̱ngo̱ sinagoga nga íjngó íjngó na̱xa̱ndá. Kiìchja̱ya 'én ndaà‑la̱ Nainá koni s'ín otíxoma Nainá; ti̱koa̱ kisìndaà‑ne ngats'iì ch'in xi tjín‑la̱ xi̱ta̱ nga xki̱ xi ján ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱.
23302	MAT 4:24	Kina'yà‑la̱ Jesús kóho̱kji ya̱ i̱'nde ñánda 'mì Siria, koa̱ j'iìko̱‑la̱ xi̱ta̱ xk'én xi kjìn ska̱ya ch'in tjín‑la̱, jñà xi ijòjno ijòt'aà yijo‑la̱ ko̱ xi̱ta̱ xi ch'in nei̱í tíjiìn ini̱ma̱‑la̱, ko̱ tjín xi ch'in biyaàxín tjín‑la̱, ko̱ xi̱ta̱ xi mì kì ndaà ma síhiníyá yijo‑la̱. Jesús kisìndaà‑ne ngats'iì xi̱ta̱ koi.
23303	MAT 4:25	Kjìn xi̱ta̱ xi ya̱ i̱'nde‑la̱ Galilea kiìtji̱ngui‑la̱, ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá xi te ma‑ne (xi 'mì Decápolis), ko̱ jñà xi̱ta̱ na̱xa̱ndá Jerusalén ko̱ na̱xa̱ndá xi i'nga xi ya̱ chja̱‑ne nangui Judea, ko̱ xi chja̱‑ne xijngoaà xa̱jngá nandá Jordán.
23304	MAT 5:1	Jesús, k'e̱ nga kijtseè ngats'iì xi̱ta̱ xi kjìn ma‑ne, kiìmijìn‑jno ya̱ i̱sò'nga nindoò koa̱ ya̱á tsibìjna. Jñà xi̱ta̱ xi kota'yàt'aà‑la̱ ijchò kinchat'aà‑la̱.
23306	MAT 5:3	―Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi machi̱ya‑la̱ nga mochjeén‑la̱ kjo̱ndaà‑la̱ Nainá; xi̱ta̱ koi, jyeé ts'e̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín ya̱ ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.
23307	MAT 5:4	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjindáya; Nainá si̱ìjetakòn‑né.
23308	MAT 5:5	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi indaàjiìn tjín ini̱ma̱‑la̱; jñà tjoé‑la̱ nangui xi Nainá jye k'oa̱s'ín kitsò nga jñà tsjá kjo̱tjò‑la̱.
23309	MAT 5:6	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi 'ñó mejèn‑la̱ nga ki̱tasòn xi kjoa̱ kixi̱ xi Nainá síjé; Nainá ko̱si̱ko̱ nga ki̱tasòn kjoa̱ koi.
23310	MAT 5:7	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi mahi̱ma̱keè xi̱ta̱ xi kj'ei̱í; Nainá ko̱hi̱ma̱keè ngajo‑ne jñà xi̱ta̱ koi.
23311	MAT 5:8	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi tsjeè tjín ini̱ma̱‑la̱; jñà xi̱ta̱ koi, jñà‑né xi skoe̱xkon Nainá.
23312	MAT 5:9	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi síkijna'nchán kjoa̱; Nainá ki'ndí‑la̱á ki̱tso̱‑la̱.
23313	MAT 5:10	’Mé tà ndaà‑la̱ jñà xi̱ta̱ xi kjo̱'in tjín‑la̱ nga fìtji̱ngui kondra̱‑la̱ xi̱ta̱, koi kjoa̱‑la̱ nga ndaà síkitasòn xi kjoa̱kixi̱. Xi̱ta̱ koi, jyeé ts'e̱ ngats'iì kjo̱ndaà xi tjín ya̱ ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.
23314	MAT 5:11	’Mé tà ndaà‑nò k'e̱ nga jñà xi̱ta̱ ch'o ki̱tso̱‑nò nga ko̱tít'aà‑nò ko̱ k'e̱ nga ch'o si̱ìko̱‑nò, ko̱ k'e̱ nga 'én ndiso tsját'in‑nò xi kjoa̱ ts'a̱n.
23315	MAT 5:12	Tsja t'è‑là ini̱ma̱‑nò, koa̱ tsja t'è‑là takòn. Jñò, tseé kjo̱ndaà tjoé‑nò ján ngajmiì. Mìtsà tà jñò xi o̱tínìko̱‑nò. K'oa̱á ti̱s'ín kinìko̱ jñà xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá xi chinchima ítjòn‑nò.
23316	MAT 5:13	’Jñò, k'oa̱á s'ín ngaya‑nò koni tsà na̱xa̱ xi mochjeén‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Ta̱nga tsà jè na̱xa̱ mì ti̱ kiì si̱ìjnchra‑ne tsojmì, ¿kó ti̱s'ín ko̱chjeén‑ne? Mì ti̱ mé chjí‑la̱; xíxteèn‑ne ko̱ ya̱á ki̱nchanè xi̱ta̱.
23317	MAT 5:14	’Jñò, k'oa̱á s'ín ngaya‑nò koni tsà ni'ín xi mochjeén‑la̱ xi̱ta̱ i̱sò'nde. Tsà jngoò na̱xa̱ndá xi i̱sò'nga nindoò kijna, mìkiì ko̱ma kíjna'ma.
23318	MAT 5:15	K'e̱ nga jngoò ni'ín sit'a'í, mìtsà ya̱ si̱jnangui kaxa̱. Ya̱á si̱jna ñánda 'nga choòn, mé‑ne nga ko̱hiseèn yije‑la̱ xi̱ta̱ xi títsa̱jnaya ni'ya.
23319	MAT 5:16	Koni ni'ín xi síhiseèn‑la̱ xi̱ta̱, k'oa̱á s'ín ndaà ti̱jchá yijo‑nò nguixko̱n xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, mé‑ne jñà xi̱ta̱ koi, jeya si̱ìkíjna Na̱'èn‑nò xi Nainá xi tíjna ngajmiì k'e̱ nga skoe̱‑nò nga ndaà titsa̱'nè.
23320	MAT 5:17	’Jñò, kì k'oa̱á s'ín nìkítsjeèn: mìtsà koi xá j'i̱‑na 'a̱n nga kochrjekànguia jè kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés ko̱ jè xi tsakóya xi̱ta̱ xi kiìchja̱ ngajo‑la̱ Nainá. Tà sa̱á j'i̱ sìjngoò‑ná 'én xi tjít'aà kjo̱tíxoma.
23321	MAT 5:18	O̱kixi̱í xi xan‑nò, koni tjín na̱chrjein kíjna‑ìsa i̱sò'nde ko̱ ngajmiì, ni̱mé xi tjáxìn‑la̱ jè kjo̱tíxoma, ni̱jngoò punto ko̱ ni̱jngoò letra tjáxìn‑la̱, skanda kóni nga ko̱jngoò yije kjoa̱ xi tjít'aà kjo̱tíxoma.
23322	MAT 5:19	Jè xi̱ta̱ xi mìkiì síkitasòn koni s'ín tíchja̱ kjo̱tíxoma, na̱s'ín 'ñó chiba tíchja̱, ko̱ k'oa̱á s'ín okóya‑la̱ xi̱ta̱, k'oa̱á ti̱s'ín 'ñó chiba jcha̱‑la̱ ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá xi jè otíxoma‑la̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne. Ko̱ jè xi̱ta̱ xi síkitasòn kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá ko̱ k'oa̱s'ín okóya‑la̱ xi̱ta̱ xi kj'ei̱í, jè xi̱ta̱ jè, jè xi 'ñó 'nga kíjna ya̱ i̱jiìn na̱xa̱ndá xi jè otíxoma‑la̱ xi ngajmiì nchrobá‑ne.
23323	MAT 5:20	O̱kixi̱í xi xan‑nò, tsà mìkiì ìsa̱ ndaà si̱kitasòn kjoa̱kixi̱ koni jñà xi̱ta̱ fariseo ko̱ xi̱ta̱ xi okóya kjo̱tíxoma‑la̱ Nainá xi kiskiì Moisés, mìkiì ki̱tjás'e̱n‑jñoò ñánda tíhotíxoma jè xi ngajmiì nchrobá‑ne.
23324	MAT 5:21	’Jñò jye kina'yà koni s'ín ki'mì‑la̱ jñà xi̱ta̱ jchínga‑nò: “Kì xi̱ta̱ nìk'eèn; ni̱ta̱ yá‑ne xi xi̱ta̱ si̱ìk'en, kjo̱'in s'e̱‑la̱.”
23325	MAT 5:22	Ta̱nga 'a̱n k'oa̱á xan‑nò, tsà jngoò xi̱ta̱ xi ko̱jtikeè 'ndse̱, s'e̱é‑la̱ kjo̱'in. Jè xi ch'o ki̱tso̱‑la̱ 'ndse̱, xi̱ta̱xá tsjá‑la̱ kjo̱'in. Ko̱ jè xi 'ndse̱ ki̱tso̱‑la̱: “Ngaji̱ ni̱mé chjí‑lè”, ok'ìn‑la̱ nga ján kjoi̱ i̱jiìn ni'ín ts'e̱ i̱'nde kjo̱'in.
23327	MAT 5:24	ti̱kítsajnei tsojmì kjo̱tjò‑lè ya̱ i̱'nde tsjeè, i̱kjoàn tikìtsi'ba‑la̱ 'ndsì koa̱ k'e̱é ko̱ma si̱kítsajnei tsojmì‑lè.
23328	MAT 5:25	’Tsà tjín xi̱ta̱ xi ko̱hòngui‑lè nga kji̱ko̱‑lè ni'ya osen, k'e̱ nga tjaàya ndi̱yá, ni̱to̱ón jchi̱bàndaà‑nò, mé‑ne nga mì ya̱ kji̱ko̱‑lè nguixko̱n xi̱ta̱xá, ko̱ jè xi̱ta̱xá mì ya̱ tsjá‑la̱ kinda̱ jñà policía nga mì nda̱yá kji̱ko̱‑lè.
23329	MAT 5:26	O̱kixi̱í xi xan‑lè, mì ti̱ kiì ko̱ma ki̱tjo̱o‑ne nda̱yá skanda k'e̱ nga kíchjítjì yijo‑lè nga yije xi si̱ìjé‑lè xi̱ta̱xá.