23232	MAT 1:19	Me ante Jse, a tu'n toktaq te tchmil, tej tok tka'yin qa otaq tz'ok tz'aq tal Mariy, kub' t-ximin tu'n tkub' tpa'n tib' tuk'a, qu'n jun ichin tz'aqle, ex kub' t-ximin qa noq otaq sk'on Mariy tal. Me tky'e'taq tu'n tel tqanil kywutzxjal, tu'ntzintla mi kub' kyb'inchinxjal mib'in ti'j Mariy; qala' kub' t-ximin tu'n cheb'etaq tu'n tkub' tpa'n tib' tuk'a toj ewajil.
23233	MAT 1:20	Ex tzmataq nximin ti'jjo lo, ok tyek'in jun t-angel qAjaw tib' te toj wutziky', ex xi tq'ma'n te: Jse, ay tyajil qtzan nmaq kawil David. Mi xob'a tu'n tjaw mejey tuk'a Mariy, qu'n atzin tal k-itz'jil nya tk'wal jun ichin, qala' tu'n Xewb'aj Xjan.
23234	MAT 1:21	Qu'n k-itz'jil jun tal q'a, ex k-okil tq'o'n tb'i Jesús. K-okil tb'i ikyjo, qu'n kchi kletil xjal toj il tu'n.
23236	MAT 1:23	Jun tal txin, a na'mxtaq tlonte ichin, ex tzul itz'je jun tal tal q'a. Ex k-okil juntl tb'i Emanuel, a ntq'ma'n qa Dios quk'a.
23237	MAT 1:24	Tej tjaw sak'paj Jse toj twatl, kub' tb'inchin tze'nkuxjo otaq tq'ma t-angel qAjaw te, ex b'e'x xi tk'le'n Mariy te t-xu'jil.
23244	MAT 2:6	Ante Belén, toj ttx'otx' Judá, nya tal mu'ẍ tnam te kyxol tkyaqil nmaq tnam kye aj Judiy. Qu'n toja, k-elitze jun tnejil, a k-okil ka'yinte Ntanima, aye' aj Israel, tze'nku jun kyik'lel.
23251	MAT 2:13	Tej kyajtz aj nab'l, jun t-angel qAjaw ok tyek'in tib' toj twutziky' Jse, ex xi tq'ma'n te: Kux jaw we'ksa. Chlentzjiy tal q'a tuk'ax tnana, ex kux che'xa toj tx'otx' Egipto, ex tenkja antza, tzmaxi' aj t-xi nq'ma'n tey. Qu'n kjyol Herodes ti'jjo tal q'a, tu'n tkub' b'yet.
23257	MAT 2:19	Me te' otaqxi kyim Herodes, jun t-angel qAjaw ok toj twutziky' Jse, tej atxtaq toj tx'otx' Egipto, ex tq'ma:
23260	MAT 2:22	Me te' tb'inte Jse, qa ataq Arquelao, a tk'wal qtzan Herodes, toktaq te kawil te t-xel qtzan ttata toj tx'otx' te Judey, mix xa'yil, qu'n b'e'x xob' tu'n t-xi' antza. Me toj juntl wutziky' ok q'ma'ne te, tu'n t-xi' toj tx'otx' te Galiley.
23271	MAT 3:10	Tu'npetzi'n, ch'ix tul tkawb'il Dios kujxix kyib'aj kykyaqiljo aye' kyky'e' tu'n tajtz ti'j kyanmin, ikyxjo tze'nku tajaw jun wi' tze kjawil ttx'emin, qa nti' twutz n-el. Ex a tze, a nti' tajb'in, k-okix toj q'aq'; ikyxtzin kchi tenb'ilaji'y, qa mi s-ajtz ti'j kyanmi'n.
23273	MAT 3:12	Qu'n lu' Kawil kkawil kyib'aj xjal tze'nku jun aj triyil, a q'i'n ma nim tze toj tq'ob' te xtulb'il triy. Ex k-elix tpa'n kykyaqilxjal wen kyxoljo nya wen, ikyxjo tze'nku jun xjal aj t-xtulin triy, ex k-elil tpa'n paj ti'j. Ex kchi xel tk'le'n nimil toj kya'j tze'nku tu'n tkux tk'u'n triy toj ttx'utx'. Me ayetzi'n nya nimil, ikyxjo tze'nku paj, ok kchi k'wel tpatin tuk'a q'aq', a mixla k-yupjilx.
23277	MAT 3:16	Atzaj te' tjatz Jesús toj a', b'e'x xi jaqpaj kya'j, ex xi tka'yin T-xew Dios, a Xewb'aj Xjan, kyja'taq tku'tz tze'nku jun palom, ex kub' ten tib'aj.
23282	MAT 4:4	Me xi ttzaq'win Jesús: Kyij tz'ib'in toj Tyol Dios, qa nya noq o'kx tu'n wab'j k-anq'ile texjal; qala' ex tu'n tkyaqiljo yol, a n-etz toj ttzi Dios.
23284	MAT 4:6	Ex xi tq'ma'n te: Qa K'wa'lb'ajxixtza te Dios, xo'nkuxsin tib'tza, tu'n tkupin tzmax twutz tx'otx', qu'n ikytzi'n ntq'ma'n Tyol Dios kyjalu'n: Kchi tzajil tsma'n Dios t-angel te kloltiy. Ex kjawil q'i'n kyu'n toj kyq'ob', tu'ntzintla mi ky'ixb'i'y twi' ab'j.
23296	MAT 4:18	Nb'ettaq Jesús ttzi Nijab' te Galiley, tej t-xi tka'yin kab'e kyiẍil, kyitz'in kyib'. Ataqtzi'n jun, Simun, a toktaq juntl tb'i Pegr, junx tuk'a titz'in, Andrés. Tzmataq nkux kyq'o'n kypa toj a' te tzuyb'il kyiẍ,
23312	MAT 5:9	Ky'iwlinqexixjo aye' tok tilil kyu'n, tu'n kymujb'in texjal kyib' kyxolile, qu'n axte Dios k-okil q'onte kyb'i te k'walb'aj.
23315	MAT 5:12	Qa ma tziky'x kyu'n, chi tze'jixa, ex chi tzalajxa, qu'n ktzajil tq'o'n Dios nim t-xel kye'y toj kya'j, tze'nku xi tq'o'n kye yolil Tyol Dios ojtxe, tu'n nim iky'x kyu'n tze'nku' kye' ja'lin.
23321	MAT 5:18	Twutzxix kxel nq'ma'n kye'y, nlay najjo kawb'il lo, nipela jun tal netz' yol ti'j, ajxi tjapin b'aj tkyaqil t-xim Dios, ex ajxi tiky' kya'j ex tx'otx'.
23322	MAT 5:19	Tu'npetzi'n, altzin kye jun ma tziky' tib'ajjo kawb'il, exla qa noq jun tal mu'ẍ yol toj twutz, mo qa ma txi tq'ma'nj kye txqantl, tu'n mi kub' nimite ch'in, ex tal mu'ẍ k-esb'ajila toj kya'j. Me ante', a japin b'aj tu'n tkyaqilx, ex qa ma txi tq'ma'n kye txqantl qa il ti'j tu'n tjapin b'aj tkyaqil, ex aj tkanin toj Tkawb'il Dios toj kya'j, k-okil q'o'n te nim toklin.
23325	MAT 5:22	Me metzin we' kxel nq'ma'n kye'y, ankye' noqx q'oj kxel taq'nin tuk'a tuk'a, at til twutz kawb'il. Ex ankye' k-okil lipin yisol tuk'a, at til twutz tnejil kawb'il. Ex ankye' kxel tq'ma'n te tuk'a: Nti' tnab'l, kxe'l toj q'aq' te jun majx.
23326	MAT 5:23	Tu'npetzi'n, qa taja tu'n t-xi'y q'ol jun toyaja toj ja te na'b'l Dios, ex aj tpon, me qa akux s-ul toj tk'u'ja, qa at jun tq'oja tuk'a jun tuk'iy,
23335	MAT 5:32	Me metzin we' kxel nq'ma'n, qa at jun ichin xkub' tpa'n tib' tuk'a t-xu'jil noq kukxjo, ex nya tu'n ma kub' tz'aq t-xu'jil toj ky'a'jin, tu'n tpaj k-okile' t-xu'jil te aj ky'a'jil, aj tok meje tuk'a juntl ichin. Ex ankye' ichin, k-okil meje tuk'a qya, a otaq tz'el lajo'n, ex ikyxjo, k-okil aj ky'a'jil, qu'n twutz Dios, nya ma pa'yitjo qya tuk'a tnejil tchmil.
23342	MAT 5:39	Me metzin we' kxel nq'ma'n kye'y, qa at jun xjal s-ok lipin kyi'ja, mi tz'ok kyq'o'n t-xel, expe qa ma tz'ok laqtz'in jun plaj kytzi'y, kymeltz'inxji'y jun plajtl.
23343	MAT 5:40	Ex qa at jun s-ok tstz'i'minte tkamiẍ kyi'ja, ex chex q'i'n twutz kawil tu'n tpajjo ikyjo, kyq'onxa te, expe qa majxjo kychaketa kykotpinxa.
23344	MAT 5:41	Ex qa ma tz'ok q'o'n il kyi'ja, tu'n t-xi kyiqin jun iqtz toj niky'jin ajlab', majx kyiqinxa toj juntl ajlab'.
23348	MAT 5:45	Qu'n k'walb'ajqexixa te kytati'y, a at toj kya'j. Qu'n ate ntzaj q'onte q'ij kyib'ajjo wen ex kyib'ajjo mina; ex n-etz q'onte jb'al kyib'ajjo o chi nimin ti'j exqetzi'n b'inchil il.
23354	MAT 6:3	Qala', aj t-xi kyq'o'n jun onb'il kye yaj, kyq'onxa toj ewajil, tu'ntzin mix a'l jun aku lonte, mixpela jun kyuk'axixa kb'ilte. Qu'n a te qMan Dios, a nka'yin kyi'ja toj ewajil, ktzajil q'onte t-xel kye'y ti'jjo lo.
23374	MAT 6:23	Me qatzin ma txi kyq'o'n amb'il te kywutza noq tu'n kyka'yi'n ti'jjo nya wen, ex ikyxjo ok k-okil kyanmi'n te nya wen, ex toj qxopin. Mi qe kyk'u'ja ti'j jun kyanmi'n nya wen, qu'n kchi k'wel sb'u'n tu'n, tu'n kyxi q'i'n toj manyor qxopin.
23375	MAT 6:24	Mix a'l jun aku tz'ajb'in te kab'e tajaw aq'untl. Qu'n k-elil ti'jli'n tnejil, ex k-okil tk'u'jli'n tkab'; mo k-okilj tz'aqle tuk'a tnejil, me b'e'x aku tz'el ti'jlinljo tkab'. Nlayx b'ant tu'n tokin te Dios ex te pwaq.
23379	MAT 6:28	¿Ex tiqu'n tzunx chi b'isinxa ti'j kyxb'ali'n? Kyka'yinktzi'n tze'n nchi ch'iye' jni' t-xmakil k'ul. Mina nchi aq'nin, ex mina nchi chub'in.
23380	MAT 6:29	Me kxel nq'ma'n kye'y, qa a qtzan nmaq kawil Salomón ojtxe, tuk'a tkyaqil tq'inimil, s-ok tktxu'n tib' tuk'a t-xb'alin tb'anilx wen, me mix kanine tqoptz'ajiyil t-xb'alin, tze'n ka'yi'n jun tal t-xmakil k'ul.
23381	MAT 6:30	Qatzin qa nchi ok tktxu'n Diostzjo tal t-xmakil k'ul ikyjo, a loqe tzunx nchi milinx toj kojb'il ja'lin, me meljo nchi'j b'e'x kchi k'wel b'olj tu'n q'aq'; ¿Yajxsila kyetza? ¿Nyapela kchi okil ktxu'n kye' tu'n Dios? Qu'n qa noq o'kxtza nchi b'isini'y ti'jjo tkyaqiljo lo, antza nyek'ine qa noq tal ch'in kynimb'ila.
23387	MAT 7:2	Qu'n kchi okila toj xjelb'il tu'n nchi kawi'n kyib'aj txqantl. Atzi'n nuk'b'il lo ikytzi'n tze'n nchi milo'n kyi'j txqantl. Tu'ntzi'n, jni'x malb'il k-okil kyq'o'n kyi'j txqantl, ikyxjo k-okil kyi'ja tu'n Dios.
23388	MAT 7:3	Nya wen tu'n tyolb'i'n ti'j juntl, qu'n ikytzi'n tze'nku jun xjal tokx jun ma tij tze toj twutz, exsin tajtz tu'n tetz ti'n jun tal netz' tz'is toj twutz juntl tuk'a. ¿Tze'ntzin tten tu'n t-xi tq'ma'n te termana: Yo'nkutzin nej, tu'n tetz wi'n tz'is toj twutza, ex mi na'nl te tu'n, qa at jun ma tij tze tokx toj twutza?
23391	MAT 7:6	B'a'nqexa noq txi kyq'onji'y tumil, a tz'aqle twutz Dios, kye xjal, aye' noqx nchi yasin ti'j Tb'anil Tqanil, qu'n okla k-elil kyi'jlin kyyola, mo tze'nqeku' jun kuch nipela tu'n t-xi' jun q'inimil kye, noq aku b'aj kywa'b'in. Ex aku chi tzaj meltz'aj kyi'ja tze'nku jun tx'u'j tx'yan.
23392	MAT 7:7	Qa ma txi kyqani'n, ktzajil tq'o'n Dios; qa ma chi jyo'n ti'jjo t-xilin tajb'il qMan, ex knetil kyu'n; ex qa ma txi kyq'olb'i'n toj kyna'j Diosa, ex ktzajil ttzaq'win kye'y.
23397	MAT 7:12	Tu'npetzi'n, kyb'inchinkuji'y kyuk'a txqantl, a tze'nku kyaja tu'n tkub' kyb'inchin txqantl kyuk'iy. Qu'n a nuk'b'il lo, ikyx t-xilin tojjo ojtxe kawb'il ex jni' kyyol yolil Tyol Dios ojtxe.
23400	MAT 7:15	Kyka'yimtzin kyib'a kyejo sb'ul yol, aye' n-ok kyq'o'n kyib' te yolil Tyol Dios. N-ok kyq'o'n kyib' te nimil ex tal mutxin xjal wen, tze'nku jun tal rit; me toj kyanmin manyor xo'jqex.
23401	MAT 7:16	Me noq ti'jjo kyb'inchb'in k-elile kyniky'a kye, qu'n ikytzi'n tze'nku jun tze, n-el tniky'tzajil noq ti'jjo twutz. Qu'n nlay tz'el jun uv ti'j tqan tx'i'x; ex nlay tz'el jun iw noq ti'j jun tqan k'ul.
23404	MAT 7:19	Qu'n tkyaqiljo tze, qa nya wen twutz s-el, kjawil tx'emit, ex k-okix toj q'aq'.
23405	MAT 7:20	Tu'npetzi'n, noq ti'jjo kyb'inchb'in, k-elile kyniky'a kye qa wen xjalqe mo minaj.
23416	MAT 8:2	Me tzaj laq'e jun ichin tk'atz Jesús, yab'taq tu'n jun tx'a'k, a noq n-el lemimin. Ex kub' meje twutz Jesús, ex xi tq'ma'n: WAjaw, qa taja, b'a'n tu'n nkub' tq'ani'n tuk'a nyab'ila.
23417	MAT 8:3	Noq ok tmiko'n Jesús, ex xi tq'ma'n te: Waja. ¡B'e'x ma q'anita ja'lin! Noq tej t-xi tq'ma'n Jesúsjo yol ikyjo, b'e'x q'anitkux te jun majx.
23423	MAT 8:9	Qu'n ikyqinx weji'y at we' kawilwe, me ex ite' xo'l q'aq' ite'kx tjaq' nkawb'ila. Qatzin ma txi nq'ma'n te jun kyjalu'n: Kux txi'y, ex b'e'xsin kxeltz; ex qa: Kux tzaja, qa nchiji'y te juntl, ex b'e'x ktzajil. Ex qa: B'inchinkujiy lu'n, qa nchiji'y te waq'nila, ex b'e'x k'wel tb'inchin. Ikytzi'n, n-el niky'ji'y ti'ja, qa aku q'anj noq tu'n Tyola.
23429	MAT 8:15	Ok tmiko'n Jesús tq'ob', ex b'e'x ul Dios te, ex njawku we', ex n-ok tenku b'inchil ch'in ti' kye.
23438	MAT 8:24	Me n-okku ten txqan q'ankyaq tuk'a txqan kyq'iq' toj nijab'; b'e'x b'aj okx piq'j txqan a' tzma toj bark. Exsin otaq tziky' ktan Jesús.
23450	MAT 9:2	Antza, pon kyiqin jun ichin, a noq otaq tz'ok k'olpaj kuẍletaq tib'aj tkuẍb'il. Tej t-xi tka'yin Jesús qa q'uqlektaq kyk'u'j ti'j tu'n tq'anj, xi tq'ma'n te yab': Ay, nk'wal, nimsinx tk'u'ja, qu'n ayetzi'n tila ma chi kub' najsit ja'lin.
23451	MAT 9:3	Ite'taq junjun xnaq'tzil ti'j ojtxe kawb'il antza. Tej tok kyb'i'n ikyjo, kub' kyximin: Tze'ntzin tten n-el tzaqpaj ttzi ichin ikyjo. Noq nxo'n te' yol ti'j Dios tu'n tyol.
23452	MAT 9:4	Me ante Jesús b'e'x el tniky' ti'jjo nkub' kyximintaq, ex xi tq'ma'n kye: ¿Tze'n tten n-okxjo nya b'a'n toj kynab'la?
23453	MAT 9:5	¿Ankye junx tz'ele, tu'n t-xi q'met; tu'n tkub' najsit til jun xjal, a tze'nkuljo tu'n t-xi q'met: We'ksa, ex kux b'eta? ¿Ma nyapela a te kujxixjo a tu'n tnajsit til jun xjal?
23461	MAT 9:13	Tu'npetzi'n, kux che'xa, ex noqit tz'el kyniky'a te t-xilinjo yol lo toj Tu'jil Tyol Dios: Atzin waji'y, tu'n tten tq'aq'b'il kyk'u'ja kyxolxa, ex nya noq tu'n kyok te'n patil kychib'jil alu'mj te chojb'il kyila. Tu'npetzi'n, chi Jesús, nya ma chin tzaj we' txkol kye xjal nb'aj kub' kyb'isin qa b'a'n kyten; qala' ayin weji'y ma chin tzaj txkolkye, aye' b'inchil ilqe, ex tu'n tkub' najsit kyil.
23464	MAT 9:16	Ex ti'jjo lo kxel nq'ma'n kab'e tumil kye'y: Tnejil, qa kyaja tu'n tkub' kyslepi'n jun xb'alin ttx'aqin, nlay kub' kyq'o'n jun slepb'ilte saq, qu'n ajtzin tku'x txjetjo saq, b'e'x k-okil juk'paj, exsin b'e'x k-elix laqj txqantljo ttx'aqin.
23469	MAT 9:21	qu'n kub' tb'isin, qa noq tu'n tok tmiko'n ttxa'n t-xb'alin, b'e'x k-elil we'.
23504	MAT 10:18	Ex okpe kchi xel q'i'n kywutz nejinel ex nmaq kawil, noq tu'n npaja, qu'n ikytzin k-elile kyniky'tzajilji'y kyu'n nejinel ex kyu'n jni' nya nimil, qa nimilqi'y wi'ja.
23506	MAT 10:20	Qu'n nyaqe kye' kchi yolil, qala' ate Xewb'aj Xjan, a T-xew kyMa'n, k-yolil kyi'ja.
23523	MAT 10:37	Qu'n ankye te' k-okil tk'u'jlin ttata ex tnana nimxixtl tze'nku we', nti' toklin tu'n tok te we'y. Ex ankye te' k-okil tk'u'jlin tk'wal q'a mo qa txin nimxixtl tze'nku we', nti' toklin tu'n tok te we'y.
23524	MAT 10:38	Ex alkye tky'e' tu'n t-xi lipe wi'ja toj tkyaqil, exla qa tu'n tkyim tze'nqeku' xjal xi kyiqin kycruz te kyimin, nti' toklin tu'n tok te we'y.
23525	MAT 10:39	Ankye te' k-okil tk'u'jlin tchwinqil tzalu'n twutz tx'otx', ok knajil te' te jun majx. Me ankye te' k-elil ti'jlin tkyaqiljo achb'il te twutz tx'otx' noq tu'n npaja, okpin knetil te' tchwinqil tu'n te jun majx.
23541	MAT 11:13	Tkyaqiljo jni' t-xilin kyxnaq'tzb'il yolil Tyol Dios ojtxe exsin ojtxe kawb'il, noq jun tqanil ti'jjo Tkawb'il Dios, a tu'ntaq tul, tze'nku ma tzul Juan chiky'b'ilte.
23542	MAT 11:14	Qa kyaja tu'n t-xi kynimi'n, kxel nq'ma'n kye'y qa a Juan, a Elías, a iltaq ti'j tu'n tul, tze'nku q'umj toj Tu'jil Tyol Dios.
23547	MAT 11:19	Ex ma chin ula, ayi'n Tk'wal Ichin ja'lin, a nchin wa'n ex nchin k'wan kyuk'a noq ti'chaqku xjal, me nkyq'ma'nla wi'ja qa lo'lqin we', ex jun kyuk'a peyil pwaq ex kyuk'a aj il. Ex ayetzin kye', ¿Ti'xsila kyajtza? Kxel nq'ma'n qa atzin k-elile kyniky'a ti'jjo nab'l ntzaj tu'n Dios ti'jjo qb'inchb'i'n.
23553	MAT 11:25	Kyojjo q'ij anetzi'n, xi tq'ma'n Jesús kyjalu'n: Taa, Ay tAjaw kya'j ex Ay tAjaw tx'otx'; loqi'n nchin nimsin Tb'iy ja'lin, qu'n tu'n ma kub' tewin tejiy t-xilin tumil kolb'il kye' xjal, a ẍtijqe ex nim kynab'l toj kywutz, exsin ma kub' tchiky'b'intza kywutzjo xjal, a q'o'nk kyoklin te nti' b'a'n kyu'n.
23555	MAT 11:27	Qu'n ma tzaj tq'o'n nMa'n tkyaqil we'y. Ex mix a'l jun ojtzqil we'y, qala' o'kx nMa'n, qu'n ayi'n Tk'wal. Ex mix a'l jun ojtzqil te nMa'n, qala' o'kqinxa. Ex alqe waji'y tu'n t-xi nyek'i'n nMa'n, kxel nyek'i'n.
23559	MAT 12:1	Kyojjo q'ij anetzi'n, toj jun q'ij te ajlab'l, nqo b'ettaqa tuk'a Jesús toj jun b'e n-extaq toj triy. Tzaj q'aq'in qk'u'ja, o ok te'n xb'oqil triy, exsin el qxq'uchin te qwa'y.
23562	MAT 12:4	B'e'x i okx toj ojtxe tja Dios, exsin i etz ti'n wab'j, a otaq chi kub' ky'iwlit te oyaj twutz Dios. Ex i xi twa'n, exsin xi tq'o'ntz kye tuk'a, a nti'taq kyoklin ti'j tu'n t-xi kywa'n, qala' o'kqextaq pale.
23576	MAT 12:18	Atzin weji'y waq'nil, a sk'o'nxix, ex k'u'jlinxix wu'n, ex nchin tzalaja ti'j. K'wel nq'o'n nXewa toj tanmin. Ex ok k-yolil ti'j Nkawb'ila toj tkyaqil twutz tx'otx'.
23578	MAT 12:20	Ex mi chi el tiky'in ayejo numjninqe. Tu'npetzi'n, mi kub' twaq'in jun tal tqan ptz'an tal kox, ex mi kub' tyupin jun tal ttzaj yaj, a noqx tal ch'in nsb'en, tzmaxi' aj t-xi tq'o'n kyoklin, aj tkub' tq'o'n Tkawb'il, a tz'aqlexix.
23584	MAT 12:26	Ikytzin ta'ye te satanásjo, a tajaw il. Qa ax s-etz lajonte tib' toj kyanminxjal, ax n-ok meltz'aj ti'jx ikyjo, ex atzin tkawb'il nlay ch'iy. ¿Ma man kub' numjjo tipintz?
23586	MAT 12:28	Me metzin we' noq tu'n tipin Xewb'aj Xjan, a T-xew Dios, nchi etze taq'nil tajaw il wu'n toj kyanminxjal; atzin jun yek'b'iljo qa ma tzul Tkawb'il Dios kyxola.
23588	MAT 12:30	Ankye' nya wuk'iy ta', noq njaw, tu'n tq'oj wi'ja. Ex ankye' tky'e' mojin wuk'iy tu'n tjaw chmet twutz awal, kyja n-ok tene chtolte.
23591	MAT 12:33	Ikyqetzin kyeji'y tze'nku jun tze. Qa ma tz'ok ka'yit wen, tb'anil k-elile twutz wen. Ex qa mina, nya tb'anil twutz k-elil. Tu'npetzi'n, k-elile tniky'tzajil ti'jjo tze, noq tu'njo twutz.
23594	MAT 12:36	Tu'npetzi'n, kxel nq'ma'n kye'y; qa toj tq'ijil pa'b'in twutz Dios, teyile junjun k-okil toj xjelb'il ti'j tkyaqiljo yol nkyq'ma'n ja'lin, a nya wen.
23599	MAT 12:41	Ex ikyqex kye' xjal toj tnam Nínive kyojjo q'ij te Jonás kchi jawil we'ks toj tq'ijil pa'b'in, aj kyokxjal toj xjelb'il twutz Dios, aye' ite' kyojjo q'ij ja'lin, tu'n kykub' tz'aq toj kyil kyu'n. Qu'n ayetzi'n xjal toj Nínive b'e'x ajtz ti'j kyanmin, tej t-xi tq'ma'n Jonás Tb'anil Tqanil Dios kye. Ex ajo Tb'anil Tqanil wi'ja ja'lin nimxixtl toklin tze'nku toj tq'ijil Jonás.
23600	MAT 12:42	Ok kjawil we'ks ajo qya, a nmaq kawil tzajnin te najchaq te twutz tx'otx', tu'n kykub' tz'aqxjal toj kyil tu'n, aye' ite' kyojjo q'ij ja'lin. Qu'n ajo qya anetzi'n b'e'x xi' b'ilte tnab'lxix qtzan Salomón. Me ajo t-xilin na'b'l wi'ja ja'lin, nimxixtl toklin tze'nku te Salomón.
23603	MAT 12:45	B'e'xsin k-okixtz toj tanmin xjal me nya tjunalx ja'lin; qala' kyuk'a wuql tuk'a xininqexix toj il tze'nku a. Ex kykyaqilx kchi najal toj tanminjo xjal ja'lin. Atzaj xjal noqx kyja kxe'lix toj il tze'nku' ttentaq te tnejil. Ikytzin kb'ajiljo kyuk'a xjal ja'lin, a nya nimilqe.
23620	MAT 13:12	Tu'npetzi'n, ankye' xjal at tnimb'il wi'ja, ktzajil q'o'n txqantl, tu'ntzin tch'iyxixjo tnimb'il. Ex ankye' xjal noq nka'min tk'u'j ti'j tnimb'il, kyja'pe k-elil q'i'ne te' ch'in at.
23621	MAT 13:13	Tu'npetzi'n, nchin yoli'n kyuk'a techil kyuk'axjal. Qu'n nchi ka'yin kywutz, me mi n-el kyniky' we'y. Ex ntb'i'n kyẍkyin, me mi n-okx toj kywi'.
23622	MAT 13:14	Qu'n ikytzin kb'ajiljo tze'n tq'ma Isaías, a yolil Tyol Dios ojtxe, tej tq'ma: Mix tu'n tz'ok kyb'in, mi n-okx toj kywi'. Mix tu'n tz'ok kyka'yin, mi n-el kyniky' te.
23624	MAT 13:16	Me ky'iwlinqexix kye', tu'n nchi ka'yi'n kywutza, ex n-el kyniky'a te; ex nchi b'in kyẍkyi'n, ex n-okx toj kywi'y.
23626	MAT 13:18	Kyb'intzji'y ti' t-xilin ti'jjo jun xjal xi' awal.
23627	MAT 13:19	Qu'n ayetzi'n nxi kyb'i'n Tb'anil Tqanil ti'j Tkawb'il Dios, me mi n-el kyniky' te, ikyqetzi'n tze'nku ijaj i kub' tz'aq toj b'e. Jun paqx tzul tajaw il, tze'nku jun pich', ex k-elil ti'n Tb'anil Tqanil, a kux awet toj kyanmin.
23630	MAT 13:22	Atzin ijajjo pon tz'aq toj tx'i'x, ikytzi'n tze'n jun xjal n-ok tb'i'n nyola. Me o'kx nchi b'isin ti'j tkyaqiljo tkub' twutz tx'otx'. Ex kyaj tu'n tten tkyaqil ti'chaqku ti' kye ex jni' kyq'inmil. Tu'ntzintzjo anetzi'n, n-el naje kynimb'il ti'j Dios, ikyxsin tze'nku triy njaw ch'iy toj tx'i'x. Noq n-el xky'i'six ex nti' toj n-el.
23631	MAT 13:23	Me atzi'n ijaj, a kux awet toj tb'anil tx'otx', ikytzi'n tze'nqe xjal nxi kynimin nyola, ex nkub' kyb'inchin tze'nku nq'ma'n. Nchi ch'iy toj kynimb'il, tze'nku triy, a s-el jwe' k'al twutz junjun, ex junjuntl el ox k'al, ex junjuntl el lajaj toj ka'wnaq.
23639	MAT 13:31	Ex kub' tq'o'n Jesús juntl techil kyjalu'n: A Tkawb'il Dios toj kya'j, ikytzi'n t-xilin tze'nku jun tal twutz mistas, aj tkux tawa'n jun xjal toj tx'otx'.
23640	MAT 13:32	Qu'n twutzxix a tal netz'xix kywutzjo txqantl twutz ijaj, me ajtzin tch'iy, jun tijx n-oke kywutzjo txqantl. Ch'ime njapin tze'nku jun tze, a ja' n-okxi kyb'inchin pich' kypaqb'il kyxol tq'ob'.
23647	MAT 13:39	Ex atzin te ajq'oj, a xi chtonte tyajil k'ul toj triy, ax tajaw il. Atzin te' jo'j triy, atzin te' aj tb'aj twutz tx'otx' te jun majx. Ex ayetzi'n aq'nil mo jo'l triy, ayetzi'n t-angel Dios.
23655	MAT 13:47	Ex ikyxjo, a Tkawb'il Dios, a at toj kya'j, tze'nku jun pa te tzuyb'il kyiẍ. Aj t-xi xo'yit toj a', tkyaqil wiq kyiẍ ntzyet tu'n.
23657	MAT 13:49	Ikytzin kb'ajiljo, aj tjapin b'aj tkyaqil twutz tx'otx'. Kchi elitz t-angel Dios pa'l kye' nya wenqe kyi'jjo a wen.
23659	MAT 13:51	Tzaj tqanin Jesús qe'y, a awo'y t-xnaq'tzb'in: ¿Tzuntzin n-el kyniky'a ti'j tkyaqiljo lo? chi'. Exsin xi qtzaq'wi'n: Tzun, qAjaw, qo chiji'y.
23660	MAT 13:52	Ex tzaj tq'ma'nl Jesús qe'y: Tu'npetzi'n, jun xnaq'tzil ti'j ojtxe kawb'il, aj qa ma txi lipe ti'jjo Tkawb'il Dios, a at toj kya'j, k-okil tze'nku jun tajaw ja, a at kab'e wiq tq'inimil, jun ojtxe q'inimil ex jun ak'aj.
23674	MAT 14:8	Me a tnana xi q'mante te, ti'taqjo tu'n t-xi tqanin: Q'ontzjiy twi' Juan, a Jawsil A', we'y toj jun laq ja'linxix.
23675	MAT 14:9	Tej tb'inte Herodes ikyjo, b'e'x jaw b'isin. Me qu'n tu'n otaq kub' tq'ma'n tb'i Dios ti'j tyol, ex kywutz kykyaqiljo txokenj, qa akutaq txi tq'o'n noq alkyetaqjo tajjo txin, kub' t-ximin qa iltaq ti'j tu'n tb'ajjo tyol.
23692	MAT 14:26	Tej t-xi qka'yi'n te nb'ettaq tib'aj a', b'e'x o jaw ẍch'in wen tu'n qxob'ila: Jun ma tij klelin, qo chiji'y.
23702	MAT 14:36	Ex i kub'sin kywutz te, tu'n t-xi ttziyin Jesús, noq tu'n tok kymeko'nxjal i'chaqxitla noq tal ttxa'n t-xb'alintz. Ex kykyaqiljo, aye' i ok mekonte ttxa'n t-xb'alin, b'e'x b'ajel we'.
23705	MAT 15:3	Ex xi tqanin Jesús kye: Ex ikyxjo kye'. ¿Tiqu'n n-el kyi'jlinji'y Tkawb'il Dios, noq tu'n kyokku lipe'y ti'jjo xnaq'tzb'il xkyij kyq'o'n qtzan qta'ẍ?
23706	MAT 15:4	Qu'n chte Diosjo kyjalu'n: Kyniminku kytatiy, ex kynaniy, ex ankye te' k-elil tzaqpaj ttzi te ttata ex te tnana, il ti'j tu'n tkyim.
23707	MAT 15:5	Me ayetzin kye' nchi q'mante, qa b'a'n tu'n t-xi qq'ma'n te qtata mo te qnana kyjalu'n: Matla txi nmoji'n, noqit nya tkyaqiljo at we'y ja'lin, ma txi nq'o'n te Dios, tu'n tajb'in te, aj nkyima. Tu'npetzi'n, nti'x tu'n nmoji'n ti'ja, exla qa at tajb'in te'y. Ex b'a'njo lo toj kywutza.
23713	MAT 15:11	Nya te' ti'chaqku ti' nb'aj tu'n jun xjal, nxi q'onte toj il, qala' ikytzin a te' n-etz toj ttzi.
23718	MAT 15:16	Tzaj ttzaq'win Jesús qe'y: Ex ikyx kyeji'y, ¿Mi s-el pjet toj kynab'la?
23719	MAT 15:17	¿Ma mitzin n-el kyniky'a te, qa tkyaqiljo nb'aj tu'n jun xjal, toj tk'u'j kupine, ex majx k-elil ti'j?