23225	MAT 1:12	Jɨm ma je Babilonia y'it, jɨm Jeconías oy ung'adyii Salatiel. Salatiel oy ung'adyii Zorobabel.
23230	MAT 1:17	Jadu'n oy ñɨcxy majmactz najtzquëxɨ' Abraham ixtɨ David. Ma je David jamajmactz najtzquëxɨ' chi je israelitas jäy yajtzɨmy yajmajch ma Babilonia y'it, e nañ jamajmactz najtzquëxɨ' chiinɨ oy ymiñ yja'ty je Cristo.
23233	MAT 1:20	Huin'it ma jadu'n anajty nihuinmayɨ̈y, chi Huindzɨn Dios tüg y'ángel ñayquëxɨ̈cɨ cumäyjoty ma José, chi ñɨmaayɨ: ―José, David y'ap y'oc, ca' mɨjcajee mdzachhuinmay nej m'octöxyɨjc'adɨɨyb María, com yɨ' y'ung huɨdibɨ yajma'xung'adamy hue' mɨɨd Dios yjɨhuɨ'ñ ymɨc'ajt ycɨxpɨ.
23251	MAT 2:13	Co je rey ixpɨcytɨjc ajcxy yhuimbijttaayñɨ, chi cumäjoty José ijxy tüg Dios y'ángel, chi ñɨmaayɨ: ―Pɨdɨ̈g, nɨcx jɨm Egipto ñaaxjot mɨɨd yɨ pi'c'anäg etz mɨɨd yɨ' ytaj, e jɨm mhuɨ'mɨpy ixtɨ coonɨ ɨɨch miich nɨmähuɨpy. Com yɨ Herodes y'ixtähuamy yɨ' yɨ pi'c'anäg e yaj'öga'ñ yɨ'.
23254	MAT 2:16	Co Herodes oy huinma'ñ yajyöy co tɨ anajty ooy yhuin'ɨɨñyii je rey ixpɨcytɨjc ajcxy co ca' anajty tɨ ñihuimbidyii, chi ooy yjot'ambɨjcy, chi ni'ane'mdɨɨy co huen nɨcxy jɨm Belén etz majaty cajp mɨhuingon Belén, yaj'öctaaygɨxy tüg'ócɨy yɨ pi'c'anäg huɨdibɨ mejtz jɨmɨjt etz huɨdibɨ ca'nɨ nigooty mejtz jɨmɨjt.
23255	MAT 2:17	E jadu'n jada yajcuyduñ jadu'n nej anajty Dios y'ayucnajtzcapxɨɨybɨ, je Jeremías, anajty tɨ cojaay:
23262	MAT 3:1	Huin'it tiempo nañ jadu'n Juan je Bautista (huɨdibɨ jäy yajnɨɨbejtpɨ) ymiñ tüg tɨgɨ̈dum ma Judea ñaaxjot capxhuäcx Dios y'ayuc,
23264	MAT 3:3	Jada Juan yɨ' je' huɨdibɨ je profeta Isaías nigapxy ymɨnañ: Jɨm mɨjtɨgɨ̈dum yajmɨdoy tüg ayuc mɨna'ñ: “Ni'ixɨɨygɨxy yɨ mHuindzɨn ytü'aa, ni'ixɨɨygɨxy tüg tü'aa tɨɨybɨ.”
23271	MAT 3:10	Yɨ jach ni'ixɨ̈ yɨ' y'ijtnɨ ma quipy y'ɨjx, tüg'ócɨy quipy huɨdi ca' oy ytɨm'aty yajpujxp yɨ', e chi jada' yajnögy jɨɨnjoty.
23276	MAT 3:15	Chi Jesús y'adzooy: ―Jadachambɨ oc'a'ɨxɨ̈ jadu'n, com ooy yɨ' ycopɨtyɨty co nguydundayɨm tüg'ócɨy tɨɨbɨ Dios xyaj'ane'mɨm. Huin'it Juan a'ɨxɨɨy chi yajnɨɨbejty Jesús.
23287	MAT 4:9	E chi nɨmay: ―Ɨɨch jada miich nmoydähuɨpy tüg'ócɨy, pen miich cojxtɨna' xyhuindzɨgɨ̈yɨch xy'ojadatyɨch.
23294	MAT 4:16	Yɨ jäy ajcxy huɨdibɨ jɨm tzɨnaayb agootztuuby ijxpaty ajcxy tüg tɨɨcxɨn jajɨn. Je huɨdijaty anajty ajcxy tzɨnaayb ma je jɨbɨcpɨ y'anicɨ̈y, chi ajcxy ycodɨcxɨɨy tügɨ tɨɨcxɨn jajɨn.
23298	MAT 4:20	Huin'it je' ajcxy ixmajtztay tüg'ócɨy yɨ y'acxtzaay, chi ajcxy panɨcxy Jesús.
23308	MAT 5:5	Janch jotcujc je jäy ajcxy huɨdibɨ yung naxpy jäy'ajtp, yɨ' ajcxy padaamb tüg'ócɨy je huɨdi Dios tɨ yaj'ahuanɨ̈yii.
23311	MAT 5:8	Janch jotcujc je jäy ajcxy huɨdibɨ huädz yjot yhuinma'ñ, yɨ' ajcxy y'ixɨpy yɨ Dios.
23316	MAT 5:13	Jadu'n nej caan ca' yajpüch je tzüch jɨɨcxy tɨm jadu'n miich ajcxy myajpaady ya naaxhuiñ. Pen je caan ca' mɨɨd ti xücx'ajtɨn, ¿nej jëbɨ nyajtuunɨm? Ca' y'oc'oyyajtunɨty, chi yajnajtzxɨdɨɨyñɨ, chi yhuaanɨ tembejt hua'cpejt.
23322	MAT 5:19	Je jäy huɨdibɨ ca' nimɨdooy je Dios ytɨy'ajt oy yjadɨm mutzjaty etz yaj'ixpɨcy jäy jadu'n, je' ajcxy padamb je mutzpɨ tɨgɨydac ma Dios y'ane'mɨn. Paady je jäy huɨdibɨ yaj'ixpɨjcp jadu'n nej tɨy'ajt ymɨna'ñ, e paduñ jadu'n nej yaj'ixpɨcy, je' ajcxy padamb tüg je mɨjpɨ tɨgɨydac ma Dios y'ane'mɨn.
23325	MAT 5:22	Ɨɨch miich ajcxy jadu'n nɨmaayb pɨnjaty ymɨgügtɨjc mɨjotma'tp, je' Dios tɨydunaanɨpy; e pɨn ymɨgüg xɨɨdijp tzuudijp, yajtɨydunɨpy je' ma Dios tɨydundac; e pɨn ymɨgüg tzuudijp locɨdijp ayo'ndumb, je' y'ity co ñɨcxɨp ayoodactuuby.
23328	MAT 5:25	Tzojc naygapxjotcɨdägɨɨ mɨɨd je mɨdzip, pen yam mɨɨd tüyöy nɨɨ'am tü'am, ca' jecyɨty co je mɨdzip xycɨ̈yegɨp ma juez, e je juez xycɨ̈yegɨp ma je policia, e je' nɨcxy xypɨdägy pujxtɨgoty.
23335	MAT 5:32	Ɨɨch miich ajcxy nɨmaayb, pen ji pɨn ixmach ytöxyɨjc, e ca' anajty tɨ ytundɨgooy mɨɨd huingbɨ yëydɨjc, je yëydɨjc anajty nigɨydeyɨɨyb ytöxyɨjc co anajty ytundɨgooy mɨɨd huingbɨ yëydɨjc; pɨn yëydɨjc pɨjcp mɨɨd je töxyjäy huɨdibɨ anajty tɨ yaj'ixmach, pocytumyb je' anajty.
23336	MAT 5:33	Miich ajcxy mnejhuɨɨyb nej jecy'ajty m'aptɨjc mdeedytɨjc ajcxy yajnɨmay: “Ca' nɨgo ti m'ahuanɨ̈huɨpy, mguydunɨpy jadu'n nej anajty tɨ mmɨna'ñ.”
23337	MAT 5:34	Per ɨɨch miich ajcxy nɨmaayb: ni mga'ɨɨbaadɨp ni mgacapxpaadɨp; ni mgamɨna'nɨp; “y'ijxpy tzajpjotypɨ,” com yɨ' Dios chɨnaydac. E ni mgamɨna'nɨp, “y'ijxpy naaxhuiñybɨ,” com Dios yajpatp oy ytɨmymaajɨty. E ni mgamɨna'nɨp; “y'ijxpy Jerusalén,” com jɨm je' Dios chajptɨjc; ni mga'ɨɨbaadɨp ni mgacapxpaadɨp mgohuajc, com ca' mjaty myaj'ahuimbity poob o tzixy tüg cöhuay.
23342	MAT 5:39	Per ɨɨch miich ajcxy nɨmaayb: Ca' myaj'ahuimbidɨpy jɨbɨcpɨ ma mɨgügtɨjc; pen ji pɨn xycoxy ma mhuiñyjɨjp tüg adu'mbɨ, jac tɨm mo' jadüg adu'm'amybɨ.
23345	MAT 5:42	Pen tijaty xypɨjctzoohuɨ, mo'. E pen ji pɨn xymɨnuucxa'ñ, yajnuucx.
23346	MAT 5:43	Jadu'n ymiñ jaaybety nej jecyɨp Moisés yjay: “Mɨgüg'adɨɨ yɨ' huɨdibɨ xymɨgüg'ajtp, e mɨdzip'adɨɨ yɨ' huɨdibɨ xymɨdzip'ajtp.”
23347	MAT 5:44	Ɨɨch miich ajcxy nɨmaayb: Tzoc yɨ' huɨdibɨ ajcxy xymɨdzip'ajtp, etz mɨbɨjctzoohuɨ ma Dios huen y'oy'ajtɨn paady yɨ huɨdibɨ xyñigapx xyni'ojɨɨyb, e nañ mɨ'oyjäy'at yɨ huɨdibɨ xyca'ixamb.
23355	MAT 6:4	E co miich amoñ m'idɨpy, mDios Teedy huɨdi ijxp co amoñ tijaty mduñ, je' xymöhuamb tüg oy'ajtɨn mayjäyduum.
23358	MAT 6:7	Com Dios mmɨbɨjctzoy, ca' m'agapxɨyo'cɨp je huɨdi anajty tɨ m'occapxpɨ, jadu'n nej ajcxy y'ɨdɨɨtzcɨxy huɨdi ca' nejhuɨɨygɨxy Dios ytɨy'ajt. Yɨ' ajcxy huinma'ñypɨdägy co mɨɨd ajcxy ymay'ayuc huin'it ajcxy ymɨdoohuɨɨyb.
23369	MAT 6:18	ca'ydɨ myajniguëxɨ̈gy mayjäyjoty co m'ity jaygaay jay'ügy, hue' janchtɨy myajniguëxɨ̈g ma je mDeedy huɨdibɨ ca' yaj'ijxy; e je mDeedy huɨdibɨ ijxp huɨdibɨ miich ajcxy ca' mduñ ijxna' quëxna' yɨ' xymöhuɨpy oy'ajtɨn mayjäyduum.
23374	MAT 6:23	Pen miich mhuiin xyajtundɨgoyb nañ jadu'n mjot mhuinma'ñ huɨdi miich mɨɨd ca' y'oyɨty, jadu'n yɨ' nej coodzpɨ ¡jac tɨm nïgɨ ca' y'oyɨty ca'ydɨ je coodzpɨ!
23375	MAT 6:24	Ni tüg pɨn ca' huaad mɨɨd tuñ metz huindzɨn com mɨjotma'tɨ tüg je', e jadügpɨ chogɨpy; o ixtijɨpy tüg e jadüg ymɨgüg'adɨɨyb. Nañ jadu'n ca' huaad miich ajcxy metz m'ojadajtcɨxy, Dios etz je meeñ.
23376	MAT 6:25	Paady ɨɨch miich ajcxy nɨmaaygɨxy: Ca' mdzachhuinmaaygɨxy ti ajcxy mnitzɨnähuɨpy, ti ajcxy mgayɨpy m'ügɨpy o ti ajcxy mhuit'adɨɨyb mducxy'adɨɨyb. MDios yɨ' tɨ xymooygɨxy je mjugy'ajtɨn, e paady ycɨxpɨ yɨ' nejhuɨɨyb ti ajcxy myajmayjajtpy.
23387	MAT 7:2	Pen miich m'ix'ijxpy mba'ijxpy mmɨgügtɨjc ti ytundɨgooyb, nañ jadu'n miich Dios xytɨydunɨpy xychaachytunɨpy, e yɨ quipxɨ'ñ huɨdibɨ miich mhuamyb quipxɨ'ñ, nañ yɨ' Dios yajtunamyb ma miich.
23400	MAT 7:15	Nayguend'ájtɨgɨx mɨɨd yɨ jäy anɨɨjatypɨ huɨdibɨ ajcxy mɨnamb co Dios ytɨy'ajt yaj'ixpɨjcp, huɨdibɨ ajcxy huɨdijtp janch yung janch naxy ñaybɨdaaccɨxy nejɨhuɨ̈y ooy oy huinma'ñ mɨɨdɨty; nɨgoobɨ ajcxy jadu'n ñaybɨdägyii, ymɨɨd ajcxy jɨbɨc-huinma'ñ.
23402	MAT 7:17	Je quipy huɨdibɨ ooy y'oyɨty, oy yɨ' ytɨɨm'aty. Je quipy huɨdibɨ ca' y'oyɨty, ca' yɨ' oy ytɨɨm'aty.
23404	MAT 7:19	Tüg'ócɨy je quipy huɨdi ca' oy ytɨɨm'aty, cɨxy yajpujxp je'. Chi jada' yajnögy.
23407	MAT 7:22	Mayjäy oy mɨna'na'ñ huin'it xɨɨ huin'it tiempo: “Huindzɨn, Huindzɨn”, tɨ ɨɨch ajcxy ngapxhuäcxy miich m'ayuc, e mɨɨd miich mxɨɨ tɨ ɨɨch ajcxy nyajpɨdzɨmy je ca'oybɨ; etz mɨɨd miich mxɨɨ tɨ nduñ ɨɨch ajcxy mɨj huinma'ñ.
23422	MAT 8:8	Chi je capitán y'adzooy: ―Huindzɨn, ca'p ɨɨch n'oyjäyɨty, ca' yhuaadɨty mdɨgɨ̈huɨpy ma ɨɨch ndɨjc, jëyɨ miich nɨgoo capxy e tɨ anajty ɨɨch ndumbɨ chögy.
23423	MAT 8:9	Ɨɨch nañ jadu'n ane'my n'ityɨch, e nañ nmɨɨdɨch soldadtɨjc cɨ̈'am. Co ɨɨch nɨmäy: “Nɨcx”, nɨcxp; e co ɨɨch nɨmäy: “Min”, mimb; e co n'ane'myɨch je nbödumbɨch huen tijaty tun, ytumyb.
23425	MAT 8:11	Ɨɨch jadu'n nɨmaayb co mayjäy oy miinaangɨxy xɨɨpɨdzɨmy'amy xɨɨcɨdägy'amy, chi ixtäga'ñ quipxyɨ mɨɨd Abraham, Isaac etz Jacob jiiby ma Dios y'ane'mɨn.
23430	MAT 8:16	Co oy chu'ɨɨyñɨ ycoodzɨɨyñɨ huin'it yajmɨmiñ ma Jesús may je huɨdi ca'oybɨ mɨɨd. E mɨɨd yɨ' y'ayuc yjëda'ajty ypɨdzɨmday je ca'oybɨ, e huin'it tüg'ócɨy je pa'mjäy chooctay.
23442	MAT 8:28	Co Jesús yja'ty ma yɨ nɨɨba' ma yɨ Gadara ñaax ycajp, chi metz yëydɨjc, huɨdi anajty ca'oybɨ mɨɨd oy yjɨjpcoyöyɨ̈yii anajty ajcxy, tɨ chooñ ma je öcpɨ jut. Yɨ jäy ajcxy ooy janch ahua'n, e ca' anajty huaad jɨm ni pɨn ñaxy ma je tü'aa.
23447	MAT 8:33	E je jäy ajcxy huɨdibɨ anajty ɨdzɨm ycuend'ajtp, huin'it ajcxy yqueegy mɨɨd je tzɨgɨ'ñ. Chi co ajcxy yja'ty cajpjoty, huin'it ajcxy ytɨgɨɨy mɨydaacpɨ jadu'n nej anajty tɨ ytuñyii tɨ yjadyii.
23452	MAT 9:4	Com Jesús ñejhuɨɨy jadu'n nej anajty ajcxy je jäy tzachjot'ájtɨgɨxy, chi ajcxy nɨmay: ―¿Nej co ajcxy jɨbɨc mdzachjot'ájtɨgɨxy jotjoty huinma'ñyjoty?
23462	MAT 9:14	Huin'it ajcxy ymiñ Juan ydiscípulos ma Jesús. Chi je ajcxy nɨmay Jesús: ―¿Na'amy co ɨɨch ajcxy etz fariseo ajcxy ayuu'ijtcɨxy, e yɨ' ajcxy huɨdibɨ xymɨɨdhuɨdijtp ca' ajcxy ayuu'íjtcɨxy?
23481	MAT 9:33	E co Jesús yajpɨdzɨmy je ca'oybɨ, chi je mayjäy ooy ycɨjxy ycuejty ajcxy. Chi ajcxy mɨnaangɨxy: ―Ni camɨna jadu'n ycayaj'ixy ya ma jada Israel naax cajp.
23499	MAT 10:13	E pen je codɨjc ymɨhuaad'ajtpy, yejccɨxy jɨm ɨɨbocxɨn capxpoocxɨn. E pen je jäy ca' ytudägyɨty, ñaadɨgɨ̈'adɨp huɨdi anajty tɨ mgapxcɨxy.
23500	MAT 10:14	E pen ca' pɨn xycöbɨgaangɨxy, e ni pɨn xycamɨdohuaanɨ ajcxy m'ayuc, pɨdzɨmgɨx jɨm ma je tɨjc o ma je cajp. Chi ajcxy mdecy huinnebɨpy, je' je' je tɨy'ajt co ca' miich ajcxy ti pocy mɨɨdɨty.
23502	MAT 10:16	¡Ocmɨdoogɨx! Ɨɨch yam miich ajcxy nguejxyp majaty yɨ jäy huɨdi jɨbɨc-huinma'ñ mɨɨd. Jadu'n nipaady nej ɨɨch nguexyɨch cöbixy ma je lobɨ. Huijy cujc ajcxy mnaypɨdägɨɨb jadu'n nej tza'ñ, per yung naxy jadu'n nej muuxy.
23506	MAT 10:20	E je ayuc huɨdibɨ miich anajty ajcxy mgapxpy, ca' miich anajty je' ajcxy m'ayuc'ájtɨgɨxy, je Dios Teedy anajty yjɨhuɨ'ñ, je Espíritu Santo, xyajcapxp miich ajcxy.
23508	MAT 10:22	Tüg'ócɨy je jäy ajcxy ca' ajcxy xy'ix'anɨpy xychoga' nɨpy mɨɨd ɨɨch nxɨɨ ycɨxpɨ. E pɨn xymɨbɨjcpɨch amumdügjot ixtɨ mabaad y'ögy, yɨ' ajcxy y'alma tzögɨpy.
23511	MAT 10:25	Jëb jotcujc idɨpy je discípulo co jadu'n yajpaadɨpy jadu'n nej yhuindzɨn, e je tumbɨ jotcujc idɨpy nej yhuindzɨn. Pen jäy mɨnamb co ɨɨch nmɨɨdɨch ca'oybɨ, jac nïgɨ ymɨna'na'ñ co miich ajcxy mɨɨdɨty.
23536	MAT 11:8	¿Ti ajcxy oy m'ixy? ¿Ti oy m'ixy, tüg jäy huɨdibɨ ooy y'oyxöxyɨty?
23540	MAT 11:12	Maabɨ Juan je Bautista ytundɨgɨ̈y, ixtɨ chamnɨ janch mayjäy amumdügjot ñejhuɨ̈hua'ñ Dios y'ayuc, je' co ajcxy ytɨgɨ̈hua'ñ ma Dios y'ane'my.
23554	MAT 11:26	Jadu'n, Tat, tɨ mduñ, com jadu'n miich tɨ mdzocy tɨ mjäygɨdägy.
23555	MAT 11:27	Jesús yjacmɨnañ: ―Ɨɨch nDeedy tɨ xyajcɨ̈dɨgɨydäyɨch tüg'ócɨy mɨc'ajt oy'ajt. Ni pɨn ca' ijxcapy pɨn je' y'ung, jëyɨ nDeedyɨch tügpajc. Ni pɨn ca' ijxcapy pɨn je' nDeedy'ájtpyɨch, jëyɨ ɨɨch, je Dios y'ung tügpajc, etz jacjadyii huɨdibɨ ɨɨch, je Dios y'ung, nyajniguëxɨ̈gamyɨch.
23556	MAT 11:28	Min ma ɨɨch nidüg'ócɨy miich ajcxy huɨdijaty taj mayb myajpatp ma mjot mhuinma'ñ, ɨɨch miich ajcxy nmöhuamyb jotcujc'ajtɨn.
23557	MAT 11:29	Cöbɨc miich ajcxy ɨɨch n'ane'mɨn ɨɨch ngötujcɨn, jadu'n nej huaj yuub ajcxy cöbɨcy ycögɨ'. Ijxpɨc ajcxy ɨɨch ndɨy'ajt etz cuydun ɨɨch n'ayuc, com ɨɨch nmɨɨdɨch mecxtujcɨn etz ca' ɨɨch amɨj agɨx nayjɨhuɨ̈yiijɨch.
23560	MAT 12:2	E co je fariseos ajcxy ijxy nej Jesús ydiscípulos ajcxy y'ɨdɨɨtzcɨxy, chi ajcxy nɨmay Jesús: ―Oc'ix nej miich mdiscípulos ajcxy y'ɨdɨ̈ch. Hue' ajcxy tumyb huɨdibɨ ca' huaad ma sábado xɨɨ yajtuñ.
23565	MAT 12:7	Pen miich ajcxy tɨ mhuinjɨhuɨ̈y nej yhuimbɨdzɨmy jada Dios y'ayuc, co Dios jadu'n ymɨnañ: “Ɨɨch ndzojcpy co miich ajcxy mɨɨd'idɨpy pa'ayo'n ca'ydɨ co ajcxy myegɨpy huindzɨgɨ'ñ.” Pen miich ajcxy tɨ mhuinjɨhuɨ̈y jada ayuc, ca' ixyipy mbocy'ixy ma ɨɨch nmɨgügtɨjc huɨdibɨ ca' ma tɨ ytundɨgooy.
23566	MAT 12:8	Ɨɨch, je jäy huɨdibɨ tzoon tzajpjoty, nmɨɨdɨch ane'mɨn, jaydëbɨ nɨmäyɨch je jäy ajcxy ti jëbɨ tungɨxy sábado xɨɨ.
23568	MAT 12:10	E jiiby ma je naymujctac anajty tüg yëydɨjc huɨdibɨ ycɨ̈tɨ̈tz. Je fariseo ajcxy xɨ̈huamyb Jesús, paady ajcxy y'amɨdooy, ymɨnañ: ―¿Nej jëbɨ tüg pa'mjäy chögy sábado xɨɨjɨ?
23575	MAT 12:17	Jadu'n Jesús ane'my je pa'mjäy jɨgɨx ycɨxɨpy ycá'pxɨpy je ayuc huɨdibɨ je profeta Isaías yjaay jecy'ajty, co Dios jadu'n ymɨnañ:
23577	MAT 12:19	Yɨ' ni ymɨgügtɨjc ca' oja'ñ, ni ycayäxa'ñ, ni ycatɨnähua'ñ, ni pɨn ca' mɨdoohuɨpy ma cajp cujc.
23581	MAT 12:23	Co Jesús jadu'n tuñ, chi je mayjäy ytɨgɨɨy huinmay'ahuɨdijt, chi ajcxy ymɨnañ: ―¿Nej jada je', je David y'ap y'oc huɨdibɨ rey'adam?
23585	MAT 12:27	Miich ajcxy mɨnamb co ɨɨch nyajpɨdzɨmyɨch ca'oybɨ mɨɨd je ca'oybɨ huindzɨn, je Beelzebú ymɨc'ajt. Pen tɨy'ajt jadu'n nej miich ajcxy mɨna'ñ, je jäy ajcxy huɨdibɨ xymɨjnɨcxpejt miich ajcxy, ¿nej yɨ' ajcxy paady mɨc'ajt ma je mujcu' co ajcxy yajpɨdzɨmy ca'oybɨ ma je pa'm jäy? Pues ca', paady yɨ' ajcxy tɨy'ajt yejcp co miich ajcxy tɨ mgapxtɨgoy co ymɨnaangɨxy co ɨɨch nyajpɨdzɨmyɨch ca'oybɨ mɨɨd Satanás ymɨc'ajt.
23588	MAT 12:30	Pɨnjaty ca' xymɨjnɨcxpetyɨch, xymɨdzipɨch yɨ'. Pɨnjaty ca' tuñ mɨɨd ɨɨch co jäy nyaj'ixpɨcyɨch, hue' je' ajcxy jäy yajhuinma'ñydɨgooyb.
23589	MAT 12:31	Janch ɨɨch miich ajcxy nɨmäy co Dios jëbɨ huinmecxɨp tüg'ócɨy pocy huɨdibɨ jäy ytungɨxp etz tüg'ócɨy jɨbɨcpɨ huɨdibɨ jäy ycapxcɨxp. Jëyɨ janchtɨy co pɨnjaty capxtɨgooyb mɨɨd je Espíritu Santo, je Dios yjɨhuɨ'ñ ymɨc'ajt, ca' Dios huinmecxɨp nimɨna.
23591	MAT 12:33	Pen miich ajcxy mnejhuɨ̈huamy je quipy pen oy quipy, o pen ca', jëbɨ mnejhuɨ̈huɨpy co je quipy nɨcxy ytɨɨm'aty. Pen oy je ytɨɨm, miich mɨna'nɨp co oy je quipy. E pen ca' oy ytɨɨm'aty, huin'it miich ajcxy mɨna'nɨp co ca' y'oyɨty je quipy.
23592	MAT 12:34	Jɨbɨc jäy miich ajcxy, jadu'n nipaady nej jɨhuɨ̈y ahua'n ɨyujc xy'ung'ajtp. Pen miich ajcxy jɨbɨc jäy'ajtp, ¿nej jëbɨ miich ajcxy oybɨ ayuc mgapxɨpy? Jadu'n nej jäy ajcxy yjot yhuinma'ñ mɨɨdɨty, ac tɨm jadu'n ajcxy ycapxy.
23593	MAT 12:35	Je jäy huɨdibɨ oy ayuc ycapxpy, ymɨɨd oyjot oyhuinma'ñ paady oy ayuc capxy. Je jäy huɨdibɨ jɨbɨc ayuc capxp, ymɨɨd jɨbɨc jot jɨbɨc huinma'ñ, paady jɨbɨc ayuc capxy.
23603	MAT 12:45	Chi je ca'oybɨ ñɨcxy oy yajtzooñ jahuɨxtujc ca'oybɨ jac jɨbɨcpɨ ca'ydɨ je'. Chi ajcxy ytɨgɨɨy ma je jäy yjot yhuinma'ñ, e chɨnay ajcxy jiiby. Huin'it je jäy jac'öctɨy oy yjajtnɨ, ca'ydɨ jadu'n nej anajty jayɨjp'aty.
23605	MAT 12:47	Chi jäy yajnɨmay Jesús: ―Yɨ mdaj etz m'uch mɨguëx ajcxy, chiiby ajcxy tɨba'y, miich xyjamɨgapxamb.
23606	MAT 12:48	Jesús y'adzooy, nɨmay je jäy huɨdibɨ ytaj y'ayuc yajnajxɨ ma yɨ': ―¿Pɨn jäy miich ajcxy mdijy co ɨɨch ndaj'adyii etz ɨɨch n'uch'adyii nmɨgüg'adyii?
23616	MAT 13:8	Per je tɨɨm huɨdibɨ ca'u ma oy ñaax, je' yon yajxon e tɨɨm'ajt may'amy; tüg ypi'cpajc iipxmajc oy yco'ity, jadüg pi'cpajc tugɨ'px oy yco'ity, jadüg pi'cpajc mɨgo'px oy yco'ity.
23619	MAT 13:11	Chi Jesús y'adzooy, ymɨnañ: ―Miich ajcxy jaydëb mnejhuɨ̈huɨpy huɨdibɨ Dios ñigapxyp ñimɨydacpy coyüch'amy ma y'ane'mɨn. Jacjadyii jäy ca' ajcxy huinjɨhuɨ̈huɨpy.
23622	MAT 13:14	Jadayaabɨ ytunyii yjadyii jadu'n nej je profeta Isaías jaaybejty yajhuɨ'my ma jadu'n ymɨnañ: Miich ajcxy mɨdohuamy, per ca' mhuinjɨhuɨ̈huangɨxy. Miich ajcxy m'ixamy, nañ ca' mhuinjɨhuɨ̈huaangɨxy huɨdibɨ tɨ m'ijxcɨxy.
23623	MAT 13:15	Com jadayaabɨ jäy ooy ajcxy yjot yhuinma'ñ tɨ y'ahuimbity juuñ. Nej ajcxy yjamɨdoy, ca' ajcxy ymɨdohuɨ'mgɨxy. Nej ajcxy ja'ixy, ca' y'ijxhuɨ'mgɨxy. Nej ajcxy yjahuinjɨhuɨɨygɨxy, per ca' yhuinjɨhuɨ̈y ma yjot yhuinma'ñ. Yɨ' ajcxy ca' yjothuimbidaangɨxy ma ɨɨch, jaydëb nyajnïdzögɨbɨch ajcxy.
23625	MAT 13:17	Janch tɨy'ajt jadu'n nej ɨɨch miich nɨmaaygɨxy. Janch tɨy'ajt co may profetas ajcxy etz tudägy jäy ajcxy huɨdibɨ tzɨnaayb jecy'ajty, ooy ajcxy ja'ixañ huɨdibɨ miich ajcxy m'ijxyp cham, per ca' ajcxy ixy. E ooy ajcxy jamɨdohuañ je ayuc huɨdibɨ miich ajcxy mɨdooyb cham, per ca' ajcxy mɨdoy.
23627	MAT 13:19	Je jäy ajcxy huɨdibɨ amɨdo'ijtp Dios y'ayuc, e mɨc'amy je ca'oybɨ yajpɨdzɨmy Dios y'ayuc ma ajcxy yjot yhuinma'ñ, jadu'n ajcxy nipaady nej trigo tɨɨm huɨdibɨ cäb tügujc, e je joon ajcxy mɨc'amy ypiimujctay.
23628	MAT 13:20	Je jäy ajcxy huɨdibɨ amɨdo'ijtp Dios y'ayuc janch jotcujc, per co agapxɨɨyb paady, co tzaachypɨ mɨnaxy yajnaxy mɨɨd Dios y'ayuc ycɨxpɨ, chi mɨc'amy ajcxy ixmajtznɨ Dios y'ayuc, jadu'n ajcxy nej je trigotɨɨm huɨdibɨ tɨ ycäy ma tzaanïcx, huɨdibɨ ca' oy ytictz mɨɨdɨty.
23630	MAT 13:22	Je jäy ajcxy huɨdibɨ amɨdo'ijtp Dios y'ayuc, e co ñɨcxnɨ, chi jäydɨgooyñɨ Dios y'ayuc mɨɨd jotcujc'ajtɨn tzɨnaayɨn, comeeñ'ajtɨn etz adzojcɨn. Jadu'n ajcxy nipaady nej trigotɨɨm huɨdibɨ tɨ ycäy ujtzjoty, e ca' ytɨɨm'aty mɨɨd co oy y'ujtz'ögy.
23631	MAT 13:23	Je jäy ajcxy huɨdibɨ amɨdo'ijtp etz cöbɨjcp yajxon Dios y'ayuc amumdügjot etz Dios y'ayuc ytumyb ma ajcxy yjot yhuinma'ñ, jadu'n ajcxy nipaady nej je tɨɨm huɨdibɨ tɨ ycäy ma oy ñaax etz tɨ ytɨɨm'aty may'amy. Tüg pi'cpajc iipx majc oy yco'ity, etz jadüg pi'cpajc tugɨ'px oy yco'ity, etz jadüg pi'cpajc mɨgo'px oy yco'ity.
23642	MAT 13:34	Tüg'ócɨy Jesús yaj'ixpɨjc je mayjäy, jɨhuimbit'amy yaj'ixpɨjc, e ni ti ca' jäy yaj'ixpɨjcy cayajnɨmäy jɨhuimbit ayuc.
23643	MAT 13:35	Jadu'n Jesús ytuuñ, jɨgɨx yajcuyduñ je ayuc huɨdibɨ je profeta Isaías yjaayhuɨ'm jecy'ajty, co jadu'n ymɨnañ: Ɨɨch ngapxamyɨch ac tɨm jɨhuimbit ayuc. Ɨɨch nigapxamybɨch tijaty huɨdibɨ ca' pɨn nejhuɨ̈y, mabaad Dios oga'n yajcojy je naaxhuiñybɨ.
23651	MAT 13:43	Per je jäy ajcxy huɨdibɨ cuydumb Dios chojcɨn, idam ajcxy mɨɨd Dios Teedy jiiby tzajpjoty. Ymɨɨ'idamy ajcxy tüg oy'ajtɨ, jadu'n nipaadɨp nej je xɨɨ ytɨɨcxɨn yjajɨn. Pen miich ajcxy mɨdo'n mɨɨd, mɨdo'mbɨjc ajcxy ɨɨch n'ayuc.
23656	MAT 13:48	E co anajty je acxmadzɨ'ñ y'uch mɨɨd je acx, chi je jäy ajcxy yajpɨdzɨmy ma mejypa'áy. Chi ɨñay ajcxy jɨm mejypa'áy etz huin'ijxy ajcxy je oyjatypɨ acx etz pɨdaaccɨxy ma ycach. Je acx huɨdijaty ca' y'oyɨty, je' ajcxy y'ixjɨbijp.
23657	MAT 13:49	Tɨm jadu'n nej tɨ yjaty mɨɨd je acx, nañ jadu'n jada'ñ, co anajty ycɨxy ytɨgoy je naaxhuiñ. Huin'it je ángeles ajcxy ñɨcxa'ñ huindu'my naaxhuiñ huin'ixa'ñ je jɨbɨc jäydɨjc e pɨdäga'ñ ajcxy abɨcy, nañ jadu'n huin'ixa'ñ je oy jäydɨjc, e pɨdäga'ñ ajcxy nañ jadu'n abɨcy.
23662	MAT 13:54	Co Jesús chooñ jɨm, chi ñɨcxy ma ycɨ'mnaax ycɨ'mgajp. Chi Jesús ytɨgɨɨy ma je judio ñaymujctac, e ytɨgɨɨy yaj'ixpɨjcp. Chi je mayjäy jiiby ooy jɨhuɨy huinmay nej yɨ' yaj'ixpɨcy, ymɨnañ ajcxy: ―¿Ma jada' jada yëydɨjc tɨ paady jada ixpɨjcɨn? ¿Ma mɨc'ajt paady co ooy mɨjhuinma'ñ tzachtuñ?
23665	MAT 13:57	Paady je maycogajpɨ ajcxy ca' ytunɨcuend. Paady Jesús ajcxy nɨmay: ―Huen ma'amyɨty tüg'ócɨy je mayjäy ajcxy ooy yajmɨj'aty yɨ jäy ajcxy huɨdibɨ najtzcapxɨɨyb Dios y'ayuc, ca'ydɨ huɨdibɨ y'ayucnajtzcapxɨɨyb ma ycɨ'mnaax ycɨ'mgajp ycɨ'mjɨɨn ycɨ'mdɨjc.
23668	MAT 14:2	E yɨ' nɨmay je ymɨdungmɨɨdpɨdɨjc: ―Yɨjiibɨ jäy huɨdibɨ tzachtumb mɨjhuinma'ñ, yɨ' je' je Juan, je Bautista. Juan tɨ jugypɨcy jadüg'oc ma anajty tɨ y'ögy, paady mɨc'ajt mɨɨd jaydëb mɨjhuinma'ñ tuñ.
23669	MAT 14:3	Herodes tɨ anajty ni'ane'mdɨ̈y co Juan huen yajmach, e yajpɨdägɨpy pujxtɨgoty. Jadu'n Herodes tuñ mɨɨd Herodías ycɨxpɨ. Je Herodías je' anajty mɨɨd jayɨjp'aty tɨ ypɨcy Felipe, je Herodes y'ajch, chi tɨ ixmajch Felipe, chi ypɨjcy mɨɨd Herodes.
23677	MAT 14:11	Huin'it je soldado oy je Juan ycohuajc yajmɨnajcɨ jiiby pujxtɨgoty. Chi moy je töxy'anäg, e je töxy'anäg yejcnajxnɨ ma ytaj.
23681	MAT 14:15	Com tɨ anajty chuu'ɨɨñɨ, paady je' ydiscípulos ajcxy nimɨjhua'cy Jesús, e nɨmay ajcxy: ―Tɨ chuu'ɨɨñ, e ca' ya pɨn chɨna'y, paady capxcɨ́xy mɨɨd jada mayjäy ajcxy, jaydëb ajcxy nɨcxy ixtäy ycaayɨn y'uucɨn ma yɨ mutz cajp ajcxy huingonbɨ.
23688	MAT 14:22	Chi Jesús ane'my yɨ' ydiscípulos ajcxy co huen barco tɨgɨɨygɨxy mɨc'amy, jɨgɨx ñɨcxɨpy ajcxy jɨm mejy nïnaxy. Namɨ yɨ' ydiscípulos ajcxy choñ barcojoty, Jesús ycapxycɨ́jxy mɨɨd je mayjäy huen nɨ́cxcɨxnɨ.
23704	MAT 15:2	―¿Na'amy co miich mdiscípulos ajcxy ca' cuydungɨxy judío ñi'ap costumbre? Yɨ' ajcxy ycaaygɨxy y'uuccɨxy, e ca' jayɨjp ycɨ̈bujcɨxy, ca' ixpujcɨxy ixjëtzcɨxy ypocy.
23705	MAT 15:3	Chi Jesús y'adzooy, yajtɨɨy: ―¿Na'amy co miich ajcxy mgapxycömɨdodägy Dios? Mdzachcuydungɨxy mgɨ'mgostumbre ma yjapadyii mguydungɨxy ixyipy Dios ycötújcɨn.
23707	MAT 15:5	Per miich ajcxy mɨnamb co tüg je yëydɨjc jëbɨ nɨmäy ytaj yteedy: “Ca' ɨɨch miich ajcxy nbubeda'ñ, com tɨ n'ahuanɨ̈yɨch ma Dios tüg'ócɨy tijaty nmɨɨdɨch.”
23713	MAT 15:11	Ca' ji ni ti jɨɨcxy huɨdi jäy ypɨdacpy ma y'ahuac nɨcxy yajpocycäyii. Yɨ' janchtɨy je jɨbɨc ayuc huɨdibɨ pɨdzɨm ma jäy ajcxy y'ahuac, yɨ' ajcxy yajpocycähuɨɨb.
23715	MAT 15:13	Chi Jesús y'adzooy, ymɨnañ: ―Huen tɨm huɨdibɨ ane'mɨn huɨdibɨ ca' Dios tɨ pɨdägy, Dios yajtɨgoyam, tɨm jadu'n nej jäy ajcxy huijxɨ̈gy ujtz huɨdibɨ ca' y'oy'ujtzɨty.