23214	MAT 1:1	Panganana inaekia ke panana te Iesus Karais sisiukia memena. Iesus ka i ae Revit sivuna, ba ka i ae Abaram sivuna. Ba panganana e te Iesus sisiukia memename kinung ke loa minakai roma:
23215	MAT 1:2	Abaram ka i ae Aisak tamana, bae Aisak ka i ae Iekop tamana, bae Iekop tuna te nge Iura kala nga tataokia bae teiteikia memena,
23216	MAT 1:3	bae Iura ka i ae Peres bae Sera tamarea, bae Peres bae Sera ka nareame nge Tamar, bae Peres ka i ae Esron tamana, bae Esron ka i ae Ram tamana,
23217	MAT 1:4	bae Ram ka i ae Aminarap tamana, bae Aminarap ka i ae Nason tamana, bae Nason ka i ae Salamon tamana,
23218	MAT 1:5	bae Salamon ka i ae Boas tamana, bae Boas ka naname nge Reap, bae Boas ka i ae Obet tamana, bae Obet ka naname nge Rut, bae Obet ka i ae Iesi tamana,
23219	MAT 1:6	bae Iesi ka i ae Revit a i a kelangpatali tamana. Bae Revit ka i ae Solomon tamana, bae Solomon ka naname nga avale laeala a i a Uria napengana pala,
23220	MAT 1:7	bae Solomon ka i ae Reoboam tamana, bae Reoboam ka i ae Abia tamana, bae Abia ka i ae Asa tamana,
23221	MAT 1:8	bae Asa ka i ae Ieosapat tamana, bae Ieosapat ka i ae Ioram tamana, bae Ioram ka i ae Usia tamana,
23222	MAT 1:9	bae Usia ka i ae Iotam tamana, bae Iotam ka i ae Eas tamana, bae Eas ka i ae Esekia tamana,
23223	MAT 1:10	bae Esekia ka i ae Manase tamana, bae Manase ka i ae Amon tamana, bae Amon ka i ae Iosaia tamana,
23224	MAT 1:11	bae Iosaia ka i ae Iekonaia bae teiteikia memena tamarea. Ba ka kae nginngina ka inae Iosaia bae Iekonaia ke momo, na kelangpatali e ngae Babilon ke ravupatali ka Israelme ta maga ae i.
23225	MAT 1:12	Ngarume, ka inae Israelme ke momo ngae Babilon tale, nae Iekonaia napengana ke toapisigia goe apanung a giana nge Salatiel, bae Salatiel ka i ae Serubabel tamana. Ba nga kae rae Serubabel, nae Israel palume keke galiu tae Israel.
23226	MAT 1:13	Bae Serubabel ka i ae Abiut tamana, bae Abiut ka i ae Eliakim tamana, bae Eliakim ka i ae Asor tamana,
23227	MAT 1:14	bae Asor ka i ae Sarok tamana, bae Sarok ka i ae Akim tamana, bae Akim ka i ae Eliut tamana,
23228	MAT 1:15	bae Eliut ka i ae Eleasar tamana, bae Eleasar ka i ae Matan tamana, bae Matan ka i ae Iekop tamana,
23229	MAT 1:16	bae Iekop ka i ae Iosep tamana a i ae Maria natale, bae Maria ka i avale ore toapisigia Iesus, a ri ke patoe kae Karais.
23230	MAT 1:17	Minmina nae Iesus sisiukia memena reke paturu nge Abaram ta ke lele nge Revit ka ri pana tangulelu ba tugulu, ba reke paturu nge Revit ta ke lele ka ina kelangapatali e ngae Babilon ravupatali ka Israelme ka ri pana tangulelu ba tugulu, ba reke paturu ka inae Israelme ke momo ngae Babilon ta ke lele nga kae rae Karais ka ri pana tangulelu ba tugulu muni.
23231	MAT 1:18	Nae Iesus Karais naname toangapisigingana kia ke lele minakai roma: Ka ineke parokale naname ae Maria ta i kamangpitakama kae Iosep, ava pala ta ri pana lua momong kinung, na i ka lonamatana roma ka siana ka Kannu E Tupu ginggingngana.
23232	MAT 1:19	Bae natale ae Iosep ka i a agau a baingana tupu ba ka sana omona ta pangavalenge Maria, minmina na i ke bai ta kange gome mana.
23233	MAT 1:20	Ava ka inae Iosep bai ta kumangng minmina, na anggelo te orae Avolau kanna ke lele nge i nga minga, na ke role kia roma, “Iosep, Revit sivuna, maningsa mataunga ta ravunge Maria ta i a avale ae one, ta oru e lele ngallo nge i ke lele kurumea Kannu E Tupu kumangngana.
23234	MAT 1:21	Ba i ke la toangapisiginge goe a panung, na ngo patoe giana kae Iesus kurumea, i ke la ravunglelenge ragau rae i nga baingarea reke sosoali.”
23236	MAT 1:23	“Ngaka kele, avale ore sane keno kala nga apanung tale ka la siana, na i ke la toangapisiginge goe a panung. Na keke la patonge giana kae Emanuel,” a mirana roma, “Nutu ke momo kala nge ita.”
23237	MAT 1:24	Na ka inae Iosep lala kia, na i ke loakurumea anggelo ae Avolau bangapagangana kia, na ke rave Maria ta i a napengana.
23239	MAT 2:1	Ngarume, ka inae Iesus naname toapisigia ngae Betleem ngallo ngae Iurea tapu, na ravollalau ra lomatanakana keke lele ngae Ierusalem. Ka ri ra ragau reke pa nga bava nga ina kae lele ngia. Ba oru nginngina keke lele ka kae nginngina inae Eroto ka i a kelangpatali.
23240	MAT 2:2	Na ra lomatanakana nginngina keke ballage ragau roma, “Elama eke toapisigia ta i a kelangpatali ae Iurame ka i ae? Ta mangng ka kele kana mata nga ina kae lele ngia, ikia baina mangng ka atu ta kalangapagange.”
23241	MAT 2:3	Na ka inae kelangpatali ae Eroto longe pangamologa laeala, na i kala nga re nga Ierusalem kinung ka loreapupu.
23242	MAT 2:4	Ba ka ine kiukinungtape re kapunu nga pirisme kinung ba ragau kinung ra pangalomatanakana nga bangapagame, na ke ballaga rea roma, “Elama aka patoe kae Karais naname ke la toangapisiginge nga ine ngaetai?”
23243	MAT 2:5	Na ri keke ale roma, “I ke la toangapisiginge ngae Betleem ngallo ngae Iurea kurumea pangamologa ora agau e toe Nutu kaona paꞌe pala roma,
23244	MAT 2:6	‘Ba one a Betleem a mogalo ae Iura, ko bollau raumana ngaliua nga galiau re ngae Iura kurumea, kelangpatali te ke la leleng nge one, ba i ke la kelanga ta ragau rae iau re ngae Israel ma agau e ellapatali ta sipsipme.’”
23245	MAT 2:7	Nae Eroto ke kiugomea ra lomatanakana nginngina ravolau ba ke ballagapita rea, na keke ture kae mannangana ina mata lele ngia te i.
23246	MAT 2:8	Na i ke ba rea tae Betleem ka rolengana kerea roma, “Ngaka loa, na ngaka silimasi ta goe laeala. Ba ka ina miau ngaka kalipa kia tapu, na ngaka turu te iau nga baina iau nga loa ba nga kalapage bole.”
23247	MAT 2:9	Ka ineke longe pangamologa ra kelangpatali kanna tapu, na keke kutapu eke loa. Ba mata laeala a ri ke kele nga bava a kae lele ngia ke taoamugmuga ngamuga nge ri ta ke lele ba ke momo ngailu nga malle a Goe momo ngia.
23248	MAT 2:10	Ba ka ineke kele mata laeala, na ri ka loreasereng raumana.
23249	MAT 2:11	Ba ka ineke lele, na keke loalu ta bale na keke kele Goe laeala kala nga naname ae Maria. Na keke toarau ba keke kalapagpage. Na keke kipole oru ra kanrea re nga ulonge oru ra kunreame ke bollau ngi, na keke tunge tunga nga ri ra gol ba onra koirea lolo te i.
23250	MAT 2:12	Ava ka ineke bai ta kangagaliu ta maga pupuna ae ri, na keke tao nga pamau tetoto kurumea, Nutu ke tunge pangamologa e gingging te ri nga minga ta ri sane ngeke kagaliu muni te Eroto.
23251	MAT 2:13	Na ngarume nga ra lomatanakana nginngina ravolau loangarea, na anggelo te orae Avolau kanna ke lele nge Iosep nga minga, na ke role kia roma, “Ngo sigipaga ba ngo rave goe laekolong kala nga naname, na ngo ka tae Isip. Ba ngo momo nga inaeala ta nge lele nga ina iau nga turu pakone, ta Eroto ke la siling ta Goe laekolong ta baina i samungpununge.”
23252	MAT 2:14	Ka bainae Iosep ke sigipaga na ke rave Goe laeala kala nga naname ka ina rigo tale, na keke kutapu tae Isip.
23253	MAT 2:15	Na keke momo nga inaeala ta ke lele nga kae a Eroto mate. Ba ollaeala ke lele minmina ta baina pangamologa a Avolau kanna a i tunge ta agau e toe kaona pala nge lele mannangana ine role roma, “Iau ka kiumalage Tugu lagapotu ngae Isip.”
23254	MAT 2:16	Na ka inae Eroto lonamatana roma, ra lomatanakana nginngina ravolau keke goaꞌe, na i ka iukia raumana. Na ke baꞌe ragau ta ri samungpununge goe reke sisina onra panung kinung ngallo ngae Betleem ba nga ina reke momo kokoro. Ke sapune goe reke sisina onra panung kinung ra sana karea ka pesingmatana mologi tale kurumea lomatana laeala a i rave nga ra lomatanakana nginngina ineke ture kae ina mata lele kia te i.
23255	MAT 2:17	Minmina na pangamologa a agau e toe Nutu kaona a giana nge Ieremaia rolea pala ke lele mannangana ine role roma,
23256	MAT 2:18	“Keke longe kaling te ngae Rama, ka i a taning ba lotani ore bollau raumana. Resel ke tantania goe rae i, ba ka sana omona ta rakia memena pangalopenge lona, ta goe rae i keke mate tapu.”
23257	MAT 2:19	Ngarume, ka inae Eroto mate tapu, na anggelo te orae Avolau kanna ke lele nge Iosep nga minga ine momo ngae Isip, na ke role kia roma,
23258	MAT 2:20	“Ngo sigipaga ba ngo rave Goe laekolong kala nga naname, na ngaka loalu ta mogalo ae Israel, ta ragau ramreke bai ta samungpununge Goe laekolong keke mate tapu.”
23259	MAT 2:21	Ka bainae Iosep ke sigipaga na ke rave Goe laeala kala nga naname, na keke loalu ta mogalo ae Israel.
23260	MAT 2:22	Ava ka ine longe pangamologa inae Arakelaus a i ae Eroto tuna rave tamana mallena nga kelangpatali ngae Iurea, na i ke matau ta loanga ta inaeala. Ba ka inae Nutu role kia nga minga ta i nge kela masi te ri, na i ke kutapu ta ina re ngallo ngae Galili.
23262	MAT 3:1	Ka kae nginngina nae Ion E Nga Pangamagoe ke atu, ba ke pulimalaglage pangamologa nga ina a sana ragau ngia ngae Iurea, ba ke rorole ka ragau roma,
23263	MAT 3:2	“Ngaka pulivalakale baingamiau reke sosoali ba ngaka tunge lomiaumatenganame te Nutu kurumea, Nutu kelangpatalingana nga tava ke lele kokoro.”
23264	MAT 3:3	Bae Ion ka i a agau laeala ama agau e toe Nutu kaona a giana nge Aisaia role te pala ine role roma, “Agau te kalingngana ke kurkura nga ina a sana ragau ngia roma, ‘Ngaka kalitupe pamau ae Avolau, ba ngaka patupe pamaume ta i taonga ngi.’”
23265	MAT 3:4	Bae Ion ke lupage lungapaga eke kuma kia ka posi a kamele bulvunna, ba ka kana ka ligongpita a bulmakau patuna nga luana. Ba sisime ba miso a pinolo ka ri ra kaning rae i.
23266	MAT 3:5	Na ragau re ngae Ierusalem, ba ragau re nga iname kinung ngallo ngae Iurea, ba ragau re nga iname kinung reke momo kokoro ta Me Ae Ioran keke lola te i.
23267	MAT 3:6	Na keke umma ta turungnanange baingarea reke sosoali, bae Ion ke pamagoegoe rea nga Me Ae Ioran.
23268	MAT 3:7	Avae ka inae Ion kele ragau papatu ra ri ra Parisiome bae Sarusime ineke tatu te i ta i pangamagoe rea, na i ke role kerea roma, “Miau ra mue ra koatali goe rae ri, tai ke role kamiau ta miau kanga nga iu e la leleng?
23269	MAT 3:8	Miau kaka rorole roma, ‘Mangng ka pulivalakale baingamangng reke sosoali ba mangng ka tunge lomangngmatenganame te Nutu tapu.’ Ke pe, ava ngaroma miau ngaka kuma minmina ka kaomanna, na ngaka bavaia bainga ra ragau reke pulivalakale baingarea reke sosoali mannangana ke bavai rea.
23270	MAT 3:9	Ba sana nga lomiaugomgome roma, ‘Mangng ka pe tapu nge Nutu raguna, ta mangng ka sisiukamangng nge Abaram.’ Ta iau nga role kamiau roma, Nutu ka kana ka gingginga ta kamongpiliunge lollo kokorai ta ri leleng Abaram sisivuna memena.
23271	MAT 3:10	Pemo ke momalla ta telenge begame ngape nga purea. Minmina na keke la telengpisiginge bega re sane ke piaupiaue kanrea reke pepe, na keke la raunga rea nga sia.”
23272	MAT 3:11	Bae Ion ke role kerea bole roma, “Iau ka pamagoegoe miau ka me ta pangakosining ka pulingvalakala ngamiaungana ka baingamiau reke sosoali ba tungamiaungana ka lomiaumatenganame te Nutu. Ava agau e la atung ngarume nge iau ka i ngailu nge iau. Ba ka sana iau a agau te mannangana ta iau nga rusulage kesingsilagi ngae i. I ke la pangamagoe miau kae Kannu E Tupu ba ka sia.
23273	MAT 3:12	Ba i ke la kalingnanange ragau ma agau e kamopite pirangapaga a kanna nga kamana ta i paerange pailli rae i kanreame. Ba i ke la rongapatapu ka kumangngana laeala nga paeranga. Na nge pulikinunge pailli miraname nga kana bale, ava pailli gaulename i nge rau rea nga sia e sane la ronga.”
23275	MAT 3:14	Avae Ion ke rome ava ta kamongpiliunge Iesus gilina bagana ka rolengana kia roma, “Ke meimia na ko bai ta iau pangamagoe one? One ngo pamagoe iau!”
23276	MAT 3:15	Avae Iesus ke ale roma, “Ngo ngata ta one pangamagoe iau sonrau, ta nga kumangngara laekia ita ala ka kuma kurumea bainga reke tupu nge Nutu raguna.” Minmina nae Ion ke ngata ta i pangamagoenge.
23277	MAT 3:16	Ka inae Ion pamagoea Iesus tapu, nae Iesus ke lelemalaga nga me. Ba ka panna laeala mana, na tava ke pulapatali, ba i ke kele Kannu Ae Nutu ine lopisigsigi ma i a manu a sinna ma kulao, ine lo te i.
23278	MAT 3:17	Na kaling te ore pa nga tava ke role roma, “Aekolong ka i ae Tugu a iau materaumane. Ba ka logupe kia raumana.”
23279	MAT 4:1	Nae Kannu Ae Nutu ke taoamuga kae Iesus lakallo ta ina a sana ragau ngia, ta bainae Satan nge ave.
23280	MAT 4:2	Ba ka inae Iesus kuri ta kaning ka kaeme ka ri giaukaina lua ba rigome ka ri giaukaina lua tapu, na i ka mate kana.
23281	MAT 4:3	Nae Satan ke loa te i, na ke role kia roma, “Ngaroma one ae Nutu tuna, na ngo role ka lollo kokorai ta ri leleng ri ra beret.”
23282	MAT 4:4	Avae Iesus ke ale roma, “Keke paꞌe pangamologa nga Lau Ae Nutu Kanna e role roma, ‘Ke sana nga agau nge mauli ka beret mana. Ke sa. I nge mauli ka pangamologame kinung reke lelemalaga nga Nutu kaona.’”
23283	MAT 4:5	Ngarume nae Satan ke loa kia tae Ierusalem, ba ke role ta i meising ngailu nga tempel kunna tomona,
23284	MAT 4:6	na ke role kia roma, “Ngaroma one ae Nutu tuna, na ngo tugutaopisigi lagape ta keke paꞌe pangamologa nga Lau Ae Nutu Kanna e role roma, ‘I ke la bange anggelo rae i ta ri kelanga masi te one’, ba ‘Ri keke la sipanga one ka kamareame nga baina sano ngo pagitukole kaeng puna nga lollo te.’”
23285	MAT 4:7	Nae Iesus ke ale roma, “Ava keke paꞌe pangamologa pattoto nga Lau Ae Nutu Kanna e role roma, ‘Maningsa avange Avolau a i ae Nutu ae one.’”
23286	MAT 4:8	Ngarume muni, nae Satan ke loa kae Iesus lakailu ta kapangnga te e gavili raumana, na ke pakosininge ka kelangpatalime kinung onre nga mogalo laekia e ngape kala nga karea kavingtulume.
23287	MAT 4:9	Ba i ke role kia roma, “Ngaroma one ngo parovanu te iau ba ngo kalapaga iau, na iau ka la tungnge oru nginngina kinung te one.”
23288	MAT 4:10	Nae Iesus ke role kia roma, “Satan, lo ngo lao! Ta keke paꞌe pangamologa nga Lau Ae Nutu Kanna e role roma, ‘One ngo kalapage Avolau a i ae Nutu ae one, ba ngo kuma ka kumangng a kanna mana.’”
23289	MAT 4:11	Nae Satan ke kaꞌe, na anggelome keke loa te i ba keke kalaue.
23290	MAT 4:12	Ka inae Iesus longe pangamologa ineke pulia Ion nga pulangkala, na i ke galiu ta ine re ngae Galili.
23291	MAT 4:13	Na ke kaꞌe maga kunna e bollau ae Nasaret, ba ke loa e momo ngae Kaperneam. Ka i maga kunna e momo nga me a sivoli kaona nga inaeala kokoro tae Sebulun bae Naptali.
23292	MAT 4:14	I ke kuma minmina ta baina pangamologa a agau e toe Nutu kaona a giana nge Aisaia rolea pala nge lele mannangana ine role roma,
23293	MAT 4:15	“Miau raka momo nga mogalo ae Sebulun ba mogalo ae Naptali, miau raka momo nga pamau ore ta me a sivoli nga Me Ae Ioran bavana tetoto, miau raka momo ngae Galili orae ragau ra sana ri ra Iura—
23295	MAT 4:17	Ka kae laeala nae Iesus ke paturu ta pulingmalagange pangamologa ba ta roleng ka ragau roma, “Ngaka pulivalakale baingamiau reke sosoali ba ngaka tunge lomiaumatenganame te Nutu, ta Nutu kelangpatalingana nga tava ke lele kokoro.”
23296	MAT 4:18	Ka inae Iesus tatao nga Sivoli Ae Galili kaona, na i ke kele pana lua ra kolingana. Ke kele Saimon oreke patoe kae Pita kala nga teiteikia ae Anru ka ineke tantamali ka po nga sivoli, ta ka ri ra maengekana.
23297	MAT 4:19	Na i ke role kerea roma, “Ngaka atu kurume iau, na nga bai ka miau ta miau ra maengekana reke raravu ragau.”
23298	MAT 4:20	Na ka panna laeala mana, na keke kaꞌe po ngae ri ba keke loa kurumea Iesus.
23299	MAT 4:21	Ka ine tao lagamuga muni nga inaeala, na ke kele pana lua pattoto ra koli. Ke kele Iems a i ae Sepeti tuna bae teiteikia ae Ion nga manang kala nga tamarea ineke saisaia po ngae ri. Na i ke kiu rea.
23300	MAT 4:22	Ba ka panna laeala mana na keke kaꞌe manang kala nga tamarea, na keke loa kurumea Iesus.
23301	MAT 4:23	Nae Iesus ke lola ta iname kinung ngallo ngae Galili, ba ke palomatantana ngallo nga sinagog ngae ri. Ba i ke pulimalaglage pangamologa e pe e ta Nutu kelangpatalingana, ba ke umma ta pangapenge ragau ra karea ka soaling matantaname kinung.
23302	MAT 4:24	Minmina nae Iesus kana turung ke sasa ta iname kinung ngallo ngae Siria. Na keke loa ka ragau kinung ra karea ka soalingme te i. Keke lola ka ragau ra karea ka soaling matantana ba laling matantana, ba ragau ra kannu reke sosoali ke lupaga rea, ba ragau reke baigaugau, ba ragau ra gireame ke mate, nae Iesus ke pape rea.
23303	MAT 4:25	Ba malua reke bollalau re ngae Galili, bae Rekapolis, bae Ierusalem, bae Iurea, ba re nga iname nga Me Ae Ioran bavana tetoto keke lola kurumea Iesus.
23304	MAT 5:1	Na ka inae Iesus kele maluame, na i ke loapatae ta kapangng te na ke tara. Na barangalele ra kanna keke loa te i,
23305	MAT 5:2	ba i ke paturu ta pangalomatana rea ka rolengana kerea roma,
23306	MAT 5:3	“Ragau reke kelapatokona roma, keke moro raumana ta bainga ra Nutu mate rea nga loreasereng, ta Nutu kelangpatalingana nga tava ka orae ri.
23307	MAT 5:4	Ragau ra loreatani nga loreasereng, ta Nutu ke la pangalopea loreame.
23308	MAT 5:5	Ragau reke umma ta ulongpisigia ri muni nga loreasereng, ta Nutu ke la tungnge oru ra i patokala ta i tunga rea te ri.
23309	MAT 5:6	Ragau ra mate karea bainga reke tupu nge Nutu raguna nga loreasereng, ta Nutu ke la pangaponu rea.
23310	MAT 5:7	Ragau ra lonanakana nga loreasereng, ta Nutu ka la lonananna rea.
23311	MAT 5:8	Ragau ra loreame ke lelle nga loreasereng, ta ri keke la kelange Nutu.
23312	MAT 5:9	Ragau reke umma ta pangataramasinge ragau nga loreasereng, ta Nutu ke la patongo rea ka goe rae i.
23313	MAT 5:10	Ragau ra ragau pattoto ke pamiralalali rea ineke lola kurumea bainga reke tupu nge Nutu raguna nga loreasereng, ta Nutu kelangpatalingana nga tava ka orae ri.
23314	MAT 5:11	“Miau ra ragau ke rorolebainga kamiau, beke pamiralalali miau, beke patpato miau ka pangamologa matantana reke sosoali ra goanga kurumea atungamiaungana kurume iau, nga lomiausereng.
23315	MAT 5:12	Nga lomiausereng raumana ba nga lomiaumannmanna, ta alanga ae miau e pe nga Nutu mallena nga tava ke bollau raumana kurumea, ri keke pamiralalia ragau reke toe Nutu kaona onreke momo pala nge miau minmina bole.
23316	MAT 5:13	“Miau ra lomiaupatokona te iau ka tongamiau kena ma poae e pamannmannapaꞌe ragau re nga mogalo laekia e ngape. Ava ngaroma poae mannmannangana nge rongo, na ka la mannmannangana muni mina ngaetai? Ke la leleng ma birasi mana. Minmina na ngeke saumalaga kia, na ragau ngeke kesipite ka kaereame.
23318	MAT 5:15	Ba bole, ragau reke tonge lama sane ngeke pakompite ka otte. Ke sa. Ri keke la pangatarapainge nga malle oreke ulopaipaia lama kia, na ke la tungnge olamana ta ragau kinung reke momo nga bale.
23319	MAT 5:16	Minmina mana, na miau ngaka kosining ka olamana ae miau nga ragau ragureame, nga baina ri ngeke kele baingamiau reke pepe, na ngeke kalapage Tamamiau e momo nga mallena nga tava.