23214	MAT 1:1	Ñà‑yòhó nduú tutu nacání sàhà ana nduú xìì Jesucristu. Iin yohòtéhè‑yá nduú David, te iin yohòtéhè David mà nduú Abraham.
23215	MAT 1:2	Te Abraham yucán, nì ìa iin dèhe‑ne nani Isaac. Te Isaac mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Jacob. Te Jacob mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Judá, xi stná cuàhà ñani‑nè.
23216	MAT 1:3	Te Judá mà, nì cacu ùì dèhe‑ne, iin‑ne nani Fares, te inga‑nè nani Zara. Te Tamar nani dihi Zara mà. Daaní, Fares ma, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Esrom. Te Esrom mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aram.
23217	MAT 1:4	Te Aram mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aminadab. Te Aminadab mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Naasón. Te Naasón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Salmón.
23218	MAT 1:5	Te Salmón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Booz. Te Rahab nani dihi Booz. Daaní, nì nandàhà Booz mà xì Rut, te iin dèhe‑ne nani Obed. Daaní, Obed mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Isaí.
23219	MAT 1:6	Te Isaí mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nì sanduu rey David. Daaní, David mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Salomón. Te dihi Salomón mà nduú nècuàchì ñaha nì sanduu ñahàdìhí Urías antes.
23220	MAT 1:7	Daaní, nì ìa stná iin dèhe Salomón mà nani Roboam. Te Roboam mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Abías. Te Abías mà, nì ìa stna iin dèhe‑ne nani Asa.
23221	MAT 1:8	Te Asa mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Josafat. Te Josafat mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Joram. Te Joram mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Uzías.
23222	MAT 1:9	Te Uzías mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Jotam. Te Jotam mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Acaz. Te Acaz mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Ezequías.
23223	MAT 1:10	Te Ezequías mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Manasés. Te Manasés mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Amón. Te Amón mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Josías.
23224	MAT 1:11	Te Josías mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Jeconías, xi stná dava ga ñani‑nè. Te divi tiempu yucán nì catavà tè‑ñuu Babilonia nèhivì raza‑ndà cuàhàn‑nè presu ndè ñuù‑te.
23225	MAT 1:12	Daaní, na ndoó‑né ñuu Babilonia yucán, dandu nì ìa stná iin dèhe Jeconías mà nani Salatiel. Te Salatiel mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Zorobabel.
23226	MAT 1:13	Te Zorobabel mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Abiud. Te Abiud mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Eliaquim. Te Eliaquim mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Azor.
23227	MAT 1:14	Te Azor mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Sadoc. Te Sadoc mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Aquim. Te Aquim mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Eliud.
23228	MAT 1:15	Te Eliud mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Eleazar. Te Eleazar mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani Matán. Te Matán mà, nì ìa stna iin dèhe‑ne nani Jacob.
23229	MAT 1:16	Te Jacob mà, nì ìa stná iin dèhe‑ne nani José. Te divi José mà nduú iì María dihi Jesucristu.
23230	MAT 1:17	Ñàyùcàndùá, nsidaa xìì‑yá yucán, ùxìn cùmì ní sanduu‑ne dècuèndè tiempu xi Abraham xì dècuèndè tiempu xi David. Daaní, ndoó ùxìn cùmì gá‑nè dècuèndè tiempu xi David xì dècuèndè quìvì cuàhàn‑nè presu ñuu Babilonia. Daaní, después ndoó ùxìn cùmì gá‑nè dècuèndè tiempu xi Cristu.
23231	MAT 1:18	Cunaha‑nsiá, dohó nì cuu na ní tùinuù Jesucristu. Sànì ndiadi tnùhu nandàhà dihi‑yá María xì José. Doco tàñáha ga coo‑ne xì nècuàchìmà, te nì sàcùñuhu méè xi‑ne nì quida Espíritu Ìì xí Dios.
23232	MAT 1:19	Ñàyùcàndùá, nì nacani ini José ñà‑chicá vàha tàhndè tnùhu xi‑ne cahan‑né, doco mà cáchí vate‑néà, vàchi nècuàchì vàha nduú‑né, te có‑cùní‑nè cuitnùhu nèhivì María.
23233	MAT 1:20	Doco na nacání íì ini‑nè quida‑ne ducán, nì sàní‑nè nì ndecunu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor nùù‑né, te dohó nì cachi ángel mà xì‑né: ―Cunini‑ní, José, descendencia xi David; màsà yúhî‑nî nandàhà‑ní xì María. Vàtùni cunduu‑ne ñahàdìhí‑ní, vàchi méè xi‑ne ñuhu‑ma, méè sàhà Espíritu Ìì xí Dios nduú‑vé.
23234	MAT 1:21	Te icúmí‑vê tùinuù‑vé, cunduu‑ve iin méè tiàa, te Jesús cunani‑vé, vàchi icúmí‑yâ dacácu‑ya nèhivì xí‑yá nùù cuàchi‑ne ―nì cachi ángel.
23235	MAT 1:22	Pues divi ducán nì cuu nsidaájàn sàhà‑ñá nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor antes na ní càhàn iin ana cáhàn cuenta xi‑ya, te nì cachi‑nè:
23236	MAT 1:23	Cunaha‑nsiá, icúmí coo méè xi iin ñahà chìì nduú señorita; te nú sànì tùinuù‑vé, dandu cunani‑vé Emanuel, vàchi cuní cachà mà ñà‑sànì quesaa Dios cutnahá‑yá xì‑ndà nduá.
23237	MAT 1:24	Daaní, nì nsicuìhnú ini José, te nacua nì cachi ángel mà xì‑né, divi ducán nì quida‑ne, nì nandàhà‑né xì María ñà‑cunduu nècuàchìmà ñahàdìhí‑nè.
23240	MAT 2:2	Te nì ndàcàtnùhù‑né: ―¿Índù iá méè nì tùinuù‑xí, divi méè cunduu rey xi nècuàchì Judea? Vàchi ndé caná orá sànì xini‑nsì sìtnúù cachítnùhu sàhà‑yá; te vichi vàxi‑nsi cahvi‑nsíyà ―nì cachi‑nè.
23241	MAT 2:3	Dandu rey Herodes, na ní xinitnùhu‑tè ñà‑ndùá ndácàtnùhù nècuàchìmà, nì ndulocó‑te, mii‑té xi nsidaa gá stná nèhivì ñuu Jerusalén.
23242	MAT 2:4	Ñàyùcàndùá, nì cana‑tè dùtù chicá xí‑idònùù, xì stná nècuàchì dacuahá ley ìì, te nì xìcàn tnùhù‑té nùù‑né índù ñuu cuàhàn tùinuù Cristu.
23243	MAT 2:5	Te nì naxiconihí‑né nùù‑té, cachí‑nè: ―Divi ñuu tii Belén iá ladu Judea. Vàchi ducán nì tiaa iin nècuàchì nì càhàn cuenta xi Dios sànaha ndé cachí‑yà:
23244	MAT 2:6	Cunaha mii‑nsiá nècuàchì ñuu Belén iá ladu Judea: màdì ñuu chicá có‑ndiàá nduú ndé ndoó‑nsiá; còó, divi ñà‑chicá ndiaá nduá nùù nsidaa ñuu nahnú ladu xi‑nsia, vàchi divi ñuu mii‑nsiá icúmí tùinuù mii‑yá ana cusahnú, te icúmí‑yâ cunuù‑yá nèhivì xí, divi nèhivì raza‑nsià Israel.
23245	MAT 2:7	Daaní, nì cana dèhé Herodes nècuàchì nchichí mà, te nì ndàcàtnùhù váha stná‑te nùù‑né índù tiempu meru nì tùi sìtnúù mà.
23246	MAT 2:8	Dandu nì techuún‑tené cùhùn‑nè ñuu Belén, cachí‑te xi‑né: ―Cuahán‑nsià ñuu mà, te ndàcàtnùhù váha‑nsia nansa ndisa iá sàhà méè mà, dandu nacachitnùhu‑nsia xìˊ, vàchi yùhù, cuní stnáì cùhìn cahvi stnáì‑vè ―nì cachì‑te.
23247	MAT 2:9	Daaní, na ní nsihi nì sàcùnaha nècuàchì nchichí mà nùù‑té ñà‑jaàn, dandu nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè. Te cunaha‑nsiá, yucán nì natùi tu sìtnúù nì xini‑nè antes ladu xínu orá. Te nì sàcòdònùù‑sí nùù‑né nì sàà‑si nì ndòo‑sì dìquì‑xí nacua ndé iá méè mà.
23248	MAT 2:10	Ñàyùcàndùá, yáha ga nì cudiì ini‑nè na ní xini tu‑ne sìtnúù mà.
23249	MAT 2:11	Dandu nì caquìhvi‑ne vehe, te nì xini‑nè méè mà xì dihi‑vé nani María. Te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù‑vé, te nì cahvi‑névè. Dandu nì nacuna‑ne ñà‑ñùhú ñà‑cuìcà‑né, te nì dàcútâhvì‑néyà, divi oro xì inciensu xì tàtnà nani mirra.
23250	MAT 2:12	Doco después nì sàní‑nè nì cachitnùhu Dios xì‑né ñà‑ìá peligru: màsà náyàha‑ne ndé iá rey Herodes. Ñàyùcàndùá, inga ichì nì naquihin‑ne mànuhù‑né ñuu‑nè.
23251	MAT 2:13	Dandu, na sámànuhù nècuàchì nchichí, nì sàní stná José, nì xini‑nè iin ángel nì quixi nùù Stoho‑ndà Señor. Te dohó nì cachi ángel mà: ―Ndacuiìn‑ní, tnii‑ní méè, te cundaca‑nívè xì mamá xi‑ve cuahán‑nsià ñuu Egipto cunudèhé‑nsià. Te divi ñuu mà icúmí‑nsiâ cundoo‑nsia ndè cachi sàì cachitnùhi xì‑nsiá. Vàchi icúmí Herodes nanducu‑tévê ñà‑cahnì‑tévê ―nì cachi ángel mà.
23252	MAT 2:14	Ñàyùcàndùá, mate ñuú nduá, doco nì ndacuiin José nì saca‑ne méè mà xì dihi‑vé, te nì quihin‑ne ichì cuàhàn‑nè ñuu Egipto.
23254	MAT 2:16	Daaní, na ní xini Herodes cónì ndúlócô nècuàchì nchichí sàhà ñà‑ndùá nì cachì‑te, dandu yáha ga nì xìdà inì‑te. Ñàyùcàndùá, nì techuún‑te soldadu nì sàhàn nì casahnì xì nsidaa méè tiàa ndoó ñuu Belén xì inicutu stná ladu yucán, nsidaa luchi cuati xicá ùì cuìà cuàhàn tìxi‑xi, nì casahnì‑tévê, vàchi ñà‑jaàn nduú tiempu nì cachi nècuàchì nchichí na ní ndàcàtnùhù Herodes nùù‑né.
23255	MAT 2:17	Ñàyùcàndùá, quìvì jaàn nì cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jeremías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, te dohó nì cachi‑nè:
23256	MAT 2:18	Tiacú tnaná cuáhà‑né ladu ñuu Ramá. Sacú nècuàchì ñahà, te cána‑ne, divi nècuàchì descendencia xi Raquel. Sàhà méè xi‑ne sacú‑né; nì mà cùì cahnde ini‑nè, vàchi còò cá‑vè.
23257	MAT 2:19	Daaní, José, iá va‑ne ñuu Egipto. Dandu nì sàà quìvì nì xìhì rey Herodes. Te nì sàní tu José inga xichi, nì xini‑nè iín iin ángel nì quixi nùù Stoho‑ndà Señor,
23258	MAT 2:20	te cachí ángel mà xì‑né: ―Ndacuiìn‑ní, cuaca‑ní méè xì dihi‑vé, te naxicocuíìn‑nsià ñuu Israel, vàchi sànì xìhì nèhivì cuní cahnì xì‑vé.
23259	MAT 2:21	Ñàyùcàndùá, nì ndacuiin José, nì saca‑nevè xì dihi‑vé mànuhù tú‑né ñuu Israel.
23260	MAT 2:22	Doco nì xinitnùhu‑ne sàdàndàcú dèhe Herodes mà nani Arquelao, cusáhnû‑te lugar xi nsì‑yua‑té ladu Judea. Ñàyùcàndùá, nì yùhí‑nè nùhù‑nè ladu mà. Daaní, inga xichi nì sàní‑nè, nì cachitnùhu Dios ñà‑ndisa iá peligru. Ñàyùcàndùá, nì yàha‑ne chicá nùù‑xí dècuèndè ladu Galilea,
23261	MAT 2:23	nì sàà‑nè iin ñuu tii nani Nazaret, te yucán nì candòo‑ne. Pues, divi ducán nì cuu sàhà ñà‑nì cùú ndisa palabra nì cacachitnùhu profeta xi Dios sànaha ñà‑divi ñuu Nazaret cunduu ñuu‑yà, cachi nèhivì.
23262	MAT 3:1	Daaní, después nì quixi Juan Bautista yucù iá ladu Judea. Te nì quesaha‑né cáhàn‑nè sàhù yucán,
23263	MAT 3:2	cachí‑nè xì nèhivì ñà‑nì náxícócuîìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne, vàchi sà‑ìtúú cuni‑nè cusahnú mii‑yá iá ansivi.
23264	MAT 3:3	Pues divi Juan mà nduú ana nì cachitnùhu Isaías sàhà‑xí na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, te nì tiaa‑ne dohó: Tiacú cáhàn fuerte ana cáhàn yucù, te cachí‑nè xì‑ndà ñà‑nsidandoo‑nda (anima‑ndà) na ian nduvíi ichì ndé yàha Stoho‑ndà Señor, te ichì ndáà cundua. (Ducán nì cachi Isaías sànaha.)
23265	MAT 3:4	Te Juan mà, dòò idì sìcamellu nì sandixi‑ne, te iìn quísi nì cuyucun siuhma tìxi‑ne. Te sìca xì ndudi ñùñù yucù nduá nìsa itiacu‑nè.
23266	MAT 3:5	Daaní, cuàhà nèhivì ñuu Jerusalén xì cuàhà stná nèhivì ladu Judea, xì stná nèhivì ndoó yatni yùte Jordán, nsidaa‑né nì casaà‑nè nùù Juan yucán.
23268	MAT 3:7	Doco nì xini Juan ñà‑vàxi stná cuàhà nècuàchì fariseu xì cuàhà stná nècuàchì saduceu, cuní‑nè cuhiì stná‑nè. Ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì nècuàchìmà: ―Mii‑nsiá, na quidá còò, ducán quidá‑nsiá, vàxi‑nsia yohó xinúdèhé‑nsià nùù castigu icúmí quixi. ¿Ana divi nì cachi xì‑nsiá ñà‑quida‑nsia ducán?
23269	MAT 3:8	Cunaha‑nsiá, xiñuhu quida ndisa‑nsia cumplir nacua ndiá ìcà quida‑nda na naxícócuîìn ndisa ini‑ndà sàhà cuàchi‑nda.
23270	MAT 3:9	Ni màsà cáhàn cuadú‑nsià cachi‑nsià inì‑ni mii‑nsiá ñà‑divi Abraham nduú yohòtéhè stná‑nsià, te ñàyùcàndùá còò ni‑iñàha cuu xi‑nsiá. Vàchi cunaha‑nsiá, dècuèndè stná yùù ndoó yohó, vàtùni nanduu stná nahi descendencia xi Abraham, nú cuní Dios.
23271	MAT 3:10	Te vichi sà‑ìá cuàhàn (cachi‑yà índù nèhivì nìhì‑xì castigu), na ian cuàhàn‑ndà nacàxin‑nda yutnù có‑càná fruta, te nihi‑nda hacha cahnde‑ndànú coco‑nù. Pues ducán icúmí cuu stná xì nèhivì có‑quìdá víi.
23272	MAT 3:11	Vàchi yùhù, tècuìí quidá íìˊ mii‑nsiá na cuú‑nsiá arrepentir; doco nchícùn gà vàxi ana chicá cahnú poder‑xi nùù yùhù: te ni có‑nâtùi (cundui nahi mozo xi‑ya) ñà‑chindeí quee ndìsàn‑yá. Doco mii‑yá, tìxi Espíritu Ìì xí Dios icúmí‑yâ quida iì‑yá anima‑nsià. Te na quidá ñuhu, ducán icúmí‑yâ quida stná‑yà xì‑nsiá (dandáñúhú stnâ‑yà ñà‑có‑ndiàá).
23273	MAT 3:12	Te vichi sà‑ìá cuàhàn‑yà quida‑ya na ian quida‑nda xi trigu, dandiachi‑ndañá xì yutnù chipála dècuèndè ndiachi nsihí trigu ndoó nùù ñuhù, dandu nùnìá, chivàha‑ndañá, doco mihì‑ñá, coca. Te divi ducán icúmí‑yâ quida stná‑yà (xì nèhivì ñuhìví: nèhivì xí mii‑yá, càcu‑ne; doco nèhivì dava ga), nicanicuahàn icúmí‑nê coco‑ne ―nì cachi Juan.
23274	MAT 3:13	Daaní, nì quee Jesús ladu Galilea, cuàhàn‑yà yùte Jordán ndé iá Juan, vàchi cuní‑yà quida iì nècuàchìmà‑yá.
23275	MAT 3:14	Doco nècuàchìmà, có‑cùní‑nè, vàchi cachí‑nè xì‑yá: ―Yùhù xiñuhí cuhiìˊ quida mii‑ní, màdìá mii‑ní quixi‑ní nùù yùhù, (te cuhiì‑ní).
23276	MAT 3:15	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Ducanicoó vichi, vàchi ducán xiñuhu quida‑nda sàhà‑ñá quida ndisa‑nda nsidaa ñà‑ndùá ndiá ìcà‑ndà. Dandu nì candisá Juan, te nì quida iì‑néyà.
23277	MAT 3:16	Daaní, nì nsihi nì cuhiì‑yá, te nì quee‑ya nùù tècuìí, dandu nì nuna ansivi, te nì xini‑yà mànuu Espíritu Ìì xí Dios vàxi‑ya na iin sì‑lomá, meru dìquì Jesús mànuu‑ya vàxi‑ya.
23278	MAT 3:17	Dandu nì tiacu nì càhàn iin ana cáhàn ansivi, cachí‑yà: ―Dèhemanìˊ nduú ana yohó, te cudíì cuáhà inì sàhà‑yá.
23279	MAT 4:1	Daaní, nihí Espíritu Ìì Jesús nì sàhàn ñà‑coo‑ya yucù dàná, vàchi yucán cuàhàn ñà‑malu quida‑sì lucha dacà‑síyâ. Ñàyùcàndùá, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà,
23280	MAT 4:2	te yucán iá‑yà ùì dico quìvì ndui te ñuú; te iníhíì‑yá, iá dòcó‑yà. Ñàyùcàndùá, cuàhà doco xíhì‑yà.
23281	MAT 4:3	Dandu nì tnàtuu ñà‑malu, vàchi cuní‑si dacà‑síyâ, te nì cachì‑si xi‑yá: ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu cachì‑ní xì yùù jaàn ñà‑nì nándúá pan cuxi‑ní.
23282	MAT 4:4	Doco nì cachi‑yà xì‑sí: ―Còó, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: “Màdì cuisì pan cutiacu nèhivì; còó, vàchi xiñuhu cucumi stná‑nè nsidaa palabra ìì cachí Dios”.
23283	MAT 4:5	Daaní, nì saca‑sìyá cuàhàn‑si xi‑yá ñuu ìì Jerusalén, te nì chicoo‑sìyá ndè dìnì veheñùhu cahnú,
23284	MAT 4:6	te nì cachì‑si xi‑yá: ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu dandiachi‑ní mii‑ní, vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: Icúmí Dios dandacú‑yá nùù ángel xi‑ya ñà‑cundiaa‑nè mii‑ní. Te cachí stná tutu mà: Icúmí ángel natnii ndahà‑né mii‑ní ñà‑màsà máquìhi sàhà‑ní ni‑iin yùù.
23286	MAT 4:8	Daaní, nì saca‑sìyá cuàhàn‑si xi‑yá dìnì iin yucù ducún sàstnùhù, te nì dàcùní‑siyá nsidanicuú ñuu iá ñuhìví xì nsidaa ñà‑vico iá yucán.
23287	MAT 4:9	Dandu nì cachì‑si xi‑yá: ―Yùhù dacútâhvìˊ mii‑ní nsidaa ñuu jaàn nú ni mácuììn sìsì‑ní nùí, te cahvi‑ní yùhù.
23288	MAT 4:10	Doco nì cachi‑yà xì‑sí: ―Cuahán‑nî, Satanás, vàchi dohó cachí stná nùù tutu ìì: “Cuisì mii Stoho‑ndà Dios ndiá ìcà‑ndà cahvi‑nda, te cunucuachi‑nda nùù‑xí”.
23289	MAT 4:11	Dandu nì nacoo‑sìyá cuàhàn‑si, te nì caquesaa ángel nì nacuàhandee ini xì‑yá.
23290	MAT 4:12	Daaní, na ní xinitnùhu Jesús ndiadí Juan (Bautista) vehecàa, dandu mànuhù‑yá ñuu‑yà Nazaret iá ladu Galilea.
23291	MAT 4:13	Doco cónì cuèé‑yà yucán. Còó, nì quihin‑ya ichì cuàhàn‑yà ñuu Capernaum iá yuhù mar ladu ndé cachí xì‑né ladu Zabulón xì Neftalí.
23292	MAT 4:14	Yucán cuáhàn‑yà coo‑ya sàhà ñá‑nì cùú ndisa palabra nì cachitnùhu Isaías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, cachí‑nè:
23293	MAT 4:15	Ladu Zabulón xì ladu Neftalí ndé yáha ichì yatni mar, yucán sànì dàtnúù fuerte Dios ini anima nèhivì. Stná inga ladu yùte Jordán, xì inicutu stná ladu Galilea ndé ndoó nèhivì có‑ìnáhá xí‑yâ,
23294	MAT 4:16	pues yucán sànì dàtnúù ndiaha stná‑yà anima‑nè; vàchi nèhivì nsidaa lugar mà, nìsa xìca‑ne ichì ñáa, te cuàhàn‑nè ndañuhu dahuun‑ne nì cùí, doco vichi sànì dàtnúù‑yà sàxìnítnùní‑nè na ian nì natùi nuù‑né, nì cachi Isaías.
23295	MAT 4:17	Dandu divi tiempu mà nì quesaha Jesús cáhàn‑yà sàhù xì nèhivì, cachí‑yà: ―Naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia, vàchi sà‑ìtúú tiempu cuni‑nsià cusahnú mii‑yá iá ansivi.
23296	MAT 4:18	Xicá Jesús yuhù mar iá Galilea, te nì xini‑yà ùì ñàní nani Simón Pedro xì Andrés, dacaná‑né ñunù xí‑né mahì tècuìí, vàchi nècuàchì tavá siaca nduú‑né.
23297	MAT 4:19	Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Cunchicùn‑nsià yùhù, vàchi mà cúndúú gá‑nsià nècuàchì tavá xi siaca. Còó, vàchi icúmî dacuahí mii‑nsiá ñà‑cunduu‑nsia nècuàchì tavá xi nèhivì (ichì malu).
23298	MAT 4:20	Dandu nècuàchìmà, vichi vichi nì nacoo‑ne ñunù xí‑né, te cuàhàn‑nè nchícùn‑nèyà.
23299	MAT 4:21	Daaní, nì sàà‑yà chicá nùù‑xí, te nì xini‑yà inga ùì ñàní nani Jacobo xì Juan; dèhe iin tiàa nani Zebedeo xínduu‑ne, te ndoó‑né nùù lancha xi‑ne, cutnáhâ‑né xì yua‑né nácàhmá‑nè ñunù xí‑né. Te nì cana stná‑yà ndúì‑nè.
23300	MAT 4:22	Te hora mà nì nacoo‑ne yua‑né nùù lancha mà, te nì tenchicùn‑nèyà cuàhàn‑nè.
23301	MAT 4:23	Daaní, nì xìcanuu Jesús inii ladu Galilea, te nì chinaha‑yà nèhivì ini iin iin veheñùhu, nì càhàn‑yà xì‑né ñà‑ndùú razón ndiaha sàhà ñuhìví ìì xí Yua‑nda Dios. Te nì dàndúvàha stná‑yà nèhivì ndohó nsidanuu clase cuèhè.
23302	MAT 4:24	Ñàyùcàndùá, ndè inii ladu Siria nì xìtià fama‑yà. Sàhà ñà‑jaàn cuàhà gá nècuàchì cuhí ndacá nèhivì nì quixi nùù‑yá, xínduu‑ne nèhivì ndohó quidá iin cuèhè, ò iin dolor, te xínduu stná‑nè ana ñuhú ñà‑malu anima‑xi, xì stná nèhivì xíhì ìhí, ò néhivì sànì nduyutnu. Doco nsidaa‑né, nì dàndúvàha‑yanè.
23303	MAT 4:25	Ñàyùcàndùá, yáha ga cuàhà nèhivì nì tenchicùn xì‑yá, xínduu‑ne nèhivì nì quixi ladu Decápolis, xì stná ñuu Jerusalén, xì stná ladu Judea, xì stná inga ladu yùte Jordán.
23304	MAT 5:1	Dandu nì xini Jesús ndoó cuàhà gá nèhivì. Ñàyùcàndùá, nì nana‑ya iin yucù, te nì sàcòo‑ya yucán. Dandu nì tnàtuu nsidaa nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá,
23306	MAT 5:3	―Nansicáhán nècuàchì ndahvi inì‑xi, vàchi sànì nìhìtáhvì‑né ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi.
23307	MAT 5:4	’Nansicáhán nècuàchì ndoó tnùnsí ini vichi, vàchi contentu icúmí‑nê nàcùndoo‑ne después.
23308	MAT 5:5	’Nansicáhán nècuàchì nihnú mánì inì‑xi, vàchi ñuhìví ndutahvì‑né.
23309	MAT 5:6	’Nansicáhán nècuàchì yáha ga cuní quida viì, vàchi icúmí Dios chindee‑yánè ñà‑quida viì ndisa‑ne.
23310	MAT 5:7	’Nansicáhán nècuàchì tùha cundehè ndàhví xì ñanìtnaha‑xi, vàchi icúmí Dios cundehè ndàhví stná‑yà mii‑né.
23311	MAT 5:8	’Nansicáhán nècuàchì iá ndoo anima‑xi, vàchi icúmí‑nê cuni‑nè nùù Dios.
23312	MAT 5:9	’Nansicáhán nècuàchì nachíndóó víi xi ñanìtnaha‑xi, vàchi icúmí‑nê cunduu ndisa‑ne dèhe Dios.
23313	MAT 5:10	’Nansicáhán nècuàchì nú icúmí‑nê ndoho‑ne sàhà iin chuun viì nì quida‑ne, vàchi sànì nìhìtáhvì‑né ñuhìví ìì xí Dios.
23314	MAT 5:11	’Nansicáhán stná mii‑nsiá na cánàhá nèhivì xì‑nsiá sàhí, te ò quidá quini‑ne xì‑nsiá, te ò dacuidádiquí stná‑nè mii‑nsiá.
23315	MAT 5:12	Vàchi quìvì quida‑ne ducán, dandu ni cúdíì inì‑nsia, te cundoo‑nsia contentu, vàchi iin ñà‑vàha cahnú cucumi‑nsiá ndè ansivi. Vàchi ducán nìsa quida quini stná nèhivì sànaha xi nècuàchì nìsa cahàn cuenta xi Dios.
23316	MAT 5:13	’Mii‑nsiá, nahi chuun quidá ììn, ducán quidá stná‑nsià ñuhìví yohó. Doco nú sànì ndañuhu ñà‑ádì xán, dandu mà cúí nduhadì gá‑ñà. Vàchi còò cá chuan, ñàyùcàndùá saté uun nèhivì‑ñá, te sánihni‑neà.
23317	MAT 5:14	’Na quidá stná orá datnúù, ducán quidá stná mii‑nsiá ñuhìví yohó. Te ducán nduú stná‑nsià na iin ñuu tuí dìnì iin yucù, vàchi mà cúí coo dèháˋ nùù nèhivì.
23318	MAT 5:15	Stná iin lámpara, có‑nàcuícun‑ndañá ñà‑coo dèháˋ tìxi iin ìcà; còó. Sácùnùú ducún‑ñà sàhà‑ñá cutnuà, te cutùi nùù nsidaa nèhivì quíhvi vehe.
23319	MAT 5:16	Ducán xiñuhu quida stná mii‑nsiá: quida‑nsia obra vàha sàhà‑ñá cundehè nèhivì, dandu naquimanì‑né Yuandiáhá‑nsiâ iá ansivi, vàchi na ian datnúù‑nsià nùù nècuàchìmà nduá.