23233	MAT 1:20	Doco na nacání íì ini‑nè quida‑ne ducán, nì sàní‑nè nì ndecunu iin ángel xi Stoho‑ndà Señor nùù‑né, te dohó nì cachi ángel mà xì‑né: ―Cunini‑ní, José, descendencia xi David; màsà yúhî‑nî nandàhà‑ní xì María. Vàtùni cunduu‑ne ñahàdìhí‑ní, vàchi méè xi‑ne ñuhu‑ma, méè sàhà Espíritu Ìì xí Dios nduú‑vé.
23235	MAT 1:22	Pues divi ducán nì cuu nsidaájàn sàhà‑ñá nì cùú ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor antes na ní càhàn iin ana cáhàn cuenta xi‑ya, te nì cachi‑nè:
23240	MAT 2:2	Te nì ndàcàtnùhù‑né: ―¿Índù iá méè nì tùinuù‑xí, divi méè cunduu rey xi nècuàchì Judea? Vàchi ndé caná orá sànì xini‑nsì sìtnúù cachítnùhu sàhà‑yá; te vichi vàxi‑nsi cahvi‑nsíyà ―nì cachi‑nè.
23243	MAT 2:5	Te nì naxiconihí‑né nùù‑té, cachí‑nè: ―Divi ñuu tii Belén iá ladu Judea. Vàchi ducán nì tiaa iin nècuàchì nì càhàn cuenta xi Dios sànaha ndé cachí‑yà:
23246	MAT 2:8	Dandu nì techuún‑tené cùhùn‑nè ñuu Belén, cachí‑te xi‑né: ―Cuahán‑nsià ñuu mà, te ndàcàtnùhù váha‑nsia nansa ndisa iá sàhà méè mà, dandu nacachitnùhu‑nsia xìˊ, vàchi yùhù, cuní stnáì cùhìn cahvi stnáì‑vè ―nì cachì‑te.
23253	MAT 2:15	Te ñuu mà nì sandoo‑ne dècuèndè nì xìhì Herodes. Te divi ducán nì cuu sàhà‑ñá ni cuú ndísá palabra yohó nì cachitnùhu Stoho‑ndà Señor antes na ní càhàn iin ana cáhàn cuenta xi‑ya: “Dècuèndè ñuu Egipto nì cani Dèhemanìˊ ñà‑ndixi‑ya”.
23255	MAT 2:17	Ñàyùcàndùá, quìvì jaàn nì cuu ndisa ñà‑ndùá nì cachitnùhu Jeremías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, te dohó nì cachi‑nè:
23258	MAT 2:20	te cachí ángel mà xì‑né: ―Ndacuiìn‑ní, cuaca‑ní méè xì dihi‑vé, te naxicocuíìn‑nsià ñuu Israel, vàchi sànì xìhì nèhivì cuní cahnì xì‑vé.
23275	MAT 3:14	Doco nècuàchìmà, có‑cùní‑nè, vàchi cachí‑nè xì‑yá: ―Yùhù xiñuhí cuhiìˊ quida mii‑ní, màdìá mii‑ní quixi‑ní nùù yùhù, (te cuhiì‑ní).
23276	MAT 3:15	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Ducanicoó vichi, vàchi ducán xiñuhu quida‑nda sàhà‑ñá quida ndisa‑nda nsidaa ñà‑ndùá ndiá ìcà‑ndà. Dandu nì candisá Juan, te nì quida iì‑néyà.
23278	MAT 3:17	Dandu nì tiacu nì càhàn iin ana cáhàn ansivi, cachí‑yà: ―Dèhemanìˊ nduú ana yohó, te cudíì cuáhà inì sàhà‑yá.
23281	MAT 4:3	Dandu nì tnàtuu ñà‑malu, vàchi cuní‑si dacà‑síyâ, te nì cachì‑si xi‑yá: ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu cachì‑ní xì yùù jaàn ñà‑nì nándúá pan cuxi‑ní.
23282	MAT 4:4	Doco nì cachi‑yà xì‑sí: ―Còó, vàchi dohó cachí nùù tutu ìì: “Màdì cuisì pan cutiacu nèhivì; còó, vàchi xiñuhu cucumi stná‑nè nsidaa palabra ìì cachí Dios”.
23284	MAT 4:6	te nì cachì‑si xi‑yá: ―Nú ndisa Dèhemanì Dios nduu‑ní, dandu dandiachi‑ní mii‑ní, vàchi ducán cachí nùù tutu ìì: Icúmí Dios dandacú‑yá nùù ángel xi‑ya ñà‑cundiaa‑nè mii‑ní. Te cachí stná tutu mà: Icúmí ángel natnii ndahà‑né mii‑ní ñà‑màsà máquìhi sàhà‑ní ni‑iin yùù.
23285	MAT 4:7	Dandu nì cachi Jesús xì‑sí: ―Cachí stná tutu ìì: “Màsà quídá cánûú‑ndá ñà‑có‑cùní Stoho‑ndà Señor”.
23287	MAT 4:9	Dandu nì cachì‑si xi‑yá: ―Yùhù dacútâhvìˊ mii‑ní nsidaa ñuu jaàn nú ni mácuììn sìsì‑ní nùí, te cahvi‑ní yùhù.
23288	MAT 4:10	Doco nì cachi‑yà xì‑sí: ―Cuahán‑nî, Satanás, vàchi dohó cachí stná nùù tutu ìì: “Cuisì mii Stoho‑ndà Dios ndiá ìcà‑ndà cahvi‑nda, te cunucuachi‑nda nùù‑xí”.
23292	MAT 4:14	Yucán cuáhàn‑yà coo‑ya sàhà ñá‑nì cùú ndisa palabra nì cachitnùhu Isaías sànaha na ní càhàn‑nè cuenta xi Dios, cachí‑nè:
23295	MAT 4:17	Dandu divi tiempu mà nì quesaha Jesús cáhàn‑yà sàhù xì nèhivì, cachí‑yà: ―Naxicocuíìn inì‑nsia sàhà cuàchi‑nsia, vàchi sà‑ìtúú tiempu cuni‑nsià cusahnú mii‑yá iá ansivi.
23297	MAT 4:19	Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Cunchicùn‑nsià yùhù, vàchi mà cúndúú gá‑nsià nècuàchì tavá xi siaca. Còó, vàchi icúmî dacuahí mii‑nsiá ñà‑cunduu‑nsia nècuàchì tavá xi nèhivì (ichì malu).
23305	MAT 5:2	te nì quesaha‑yá chináhá‑yànè; te dohó nì cachi‑yà xì‑né:
23319	MAT 5:16	Ducán xiñuhu quida stná mii‑nsiá: quida‑nsia obra vàha sàhà‑ñá cundehè nèhivì, dandu naquimanì‑né Yuandiáhá‑nsiâ iá ansivi, vàchi na ian datnúù‑nsià nùù nècuàchìmà nduá.
23341	MAT 5:38	’Sà‑ìnáhá stnâ‑nsià nìsa cachi‑nè: “Nú ni tavá nèhivì iin nduchìnúù‑ndà, dandu xiñuhu quee stná iin nduchìnúù mii‑né. Te ò nú iin nùhu‑nda ni tavá‑né, dandu ni queé stná iin nùhu mii‑né”.
23360	MAT 6:9	Ñàyùcàndùá, nahi palabra yohó cachi‑nsià na xícàn tàhvì‑nsiá nùù‑yá: Yua‑nsí Dios iá ansivi, ni ndácùcahan tnùñuhu nèhivì quìvì‑ní.
23382	MAT 6:31	’Pues yùhù cachíˋ, màsà nácání ini‑nsià, te màsà cáchí‑nsià: “¿Índù tùi ñà‑cuxi‑nsi coho‑nsi, te cundixi‑nsi?”
23389	MAT 7:4	Te nú ducán, ¿índù chuun cachí‑nè xì ñanìtnaha‑nemà: “Nacoo‑ní yùhù nì tàví mihì tìì inácáá cucuíín nduchìnúù‑ní”?
23416	MAT 8:2	Te cunaha‑nsiá, yucán nì tnàtuu stná iin tiàa icúmí cuèhè lepra, te nì tutuyuhu‑né ñuhù sàhà‑yá, cachí‑nè xì‑yá: ―Señor, nú cuní‑nî, vàtùni dandúvàha‑ní yùhù.
23417	MAT 8:3	Dandu nì chituu Jesús ndahà‑yá nùù‑né, te nì cachi‑yà: ―Juùn. Vichi duha ni ndúvàha‑ní, cachíˋ xì‑ní. Dandu divi hora nì cachi‑yà xì‑né ducán, nì ndañuhu cuèhè xi‑ne.
23418	MAT 8:4	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Cunaha‑ní, màsà cáchì‑ní ni‑iñàha xi nèhivì. Cuisì cuahán‑nî nùù dùtù dacúndêhe‑nínè ìcà‑ní, dandu nacuàha‑ní promesa xi Dios nacua cachí ley xi Moisés sàhà‑ñá cundaà ini nèhivì ñà‑sànì nduvàha‑ní ―nì cachi‑yà.
23420	MAT 8:6	cachí‑nè: ―Señor, iá iin mozo xi cuhí, indúhu‑né cama vehi; sànì dàñà íì cuerpu‑nè, te yáha ga ndohó‑né.
23422	MAT 8:8	Te nì naxiconihí capitán mà nùù‑yá, cachí‑nè: ―Señor, có‑nâtùi yàha‑ní vehi. Cuisì dandacu‑ní xì palabra xi‑ní, te nduvàha mozo xi.
23423	MAT 8:9	Vàchi yùhù, ndoó stná ana dandacu‑xi nùí, te mií, dandacú stnáì nùù soldadu xi. Nú ni cachíˋ xì iin‑tè: “Cuahán”, dandu cùhùn‑te; te ò nú ni cachíˋ xì ingà‑te: “Naha”, dandu quixi‑tè; te na cachí stnáì xì iin mozo xi: “Dohó quido”, dandu ducán quida‑te ―nì cachi capitán mà.
23424	MAT 8:10	Nì nsihi nì inini Jesús ñà‑jaàn, dandu nì ndulocó‑yà, te nì cachi‑yà xì nèhivì xínchicùn xì‑yá: ―Cunaha‑nsiá, tàñáha ga cunì ni‑iin nèhivì ñuu‑ndà Israel yohó ndudává xí capitán yohó, vàchi cuàhà gá xiníndísâ‑né.
23433	MAT 8:19	Te daa nì tnàtuu stná iin nècuàchì ley xi veheñùhu, cachí‑nè xì‑yá: ―Maestro, dispuestu iéˋ cunchicuìn mii‑ní ndéni nì cui ni cúhùn‑ní.
23434	MAT 8:20	Doco nì cachi‑yà xì‑né: ―Lusu, iá nchihò‑sí; te laa ndavá ansivi, iá stná tacà‑si; doco yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví, còò ni‑iin lugar ndé cunduhí cùdì.
23435	MAT 8:21	Daaní, inga nèhivì nduú iin ana dacuahá‑yá, nì cachi stná‑nè xì‑yá: ―Señor mío, dihna ni núhì vehi coo guè dècuèndè nú sànì ndùxin yué (dandu cunchicuìn mii‑ní).
23436	MAT 8:22	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Còó. Cunchicùn dahuun‑ní yùhù. Nècuàchì còò vida (ndiaha nùù anima‑xi), divi ni cúxin xi nsìi xi.
23439	MAT 8:25	Ñàyùcàndùá, nì nataca nècuàchì dacuahá‑yá ndé indúhu‑yá, te nì dànsícuìhnu ini‑nèyà, cachí‑nè xì‑yá: ―¡Stoho‑nsì Señor! ¡Dacácu‑ní nsiùhù, vàchi cuàhàn‑ndà càhà‑ndà!
23440	MAT 8:26	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―¿Índù chuun yúhî guâ‑nsià, te có‑càhvì‑nsiá xì Dios? Dandu nì ndacuiin‑yà nì càhàn‑yà nì sadi‑yà nùù tàchì xì nùù tècuìí mar mà. Te (vichi vichi) nì nàcuììn dàdí uun inicutu.
23441	MAT 8:27	Dandu nì candulocó nècuàchìmà nì cachi‑nè: ―¿Índù clase tiàa nduú ana yohó ñà‑dècuèndè tàchì xì mar iníní xí‑nê?
23443	MAT 8:29	Te nì càna ndee‑né, cachí‑nè xì‑yá: ―Mii‑ní, Dèhemanì Dios nduu‑ní. ¿Ndíà cunduu‑ní nsiùhù? ¿A váxi‑ní dandoho‑ní nsiùhù, mate tá sâà hora ndoho‑nsi? ―nì cachi‑nè.
23451	MAT 9:3	Doco cunaha‑nsiá, yucán ndoó stná dava maestru xi ley xi veheñùhu, te nacání ini‑nè: “¡Mà ndóo ini Dios sàhà ñà‑ndùá nì cachi Jesús mà!”
23452	MAT 9:4	Doco mii‑yá, ináhá‑yâ nansa nacání ini nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: ―¿Índù chuun có‑nàcání víi inì‑nsia?
23453	MAT 9:5	Cachi‑nsià xìˊ: ¿índù milagru nduú ñà‑chicá ùhì quida‑nda: a ñá‑cachi uun‑nda (xi nècuàchì cuhí) ñà‑xìcáhnû ini‑ndà sàhà cuàchi‑ne, te ò ñá‑cachi‑ndà xì‑né ni ndácuíín‑nè, te nacaca‑ne?
23457	MAT 9:9	Daaní, nì quee Jesús lugar yucán cuàhàn‑yà. Te nì xini‑yà yucán iá iin tiàa nani Mateo, iá‑nè nùù mesa ndé dachíyàhvi‑ne. Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Nahà‑ní cunchicùn‑ní yùhù. Dandu nì ndacuiin nècuàchìmà cuàhàn stná‑nè xì‑yá.
23459	MAT 9:11	Te nì caxini nècuàchì fariseu nansa quidá‑yá (xixí‑yá xì nècuàchìmà), te nì càhàn‑nè xì nècuàchì dacuahá‑yá mà, cachí‑nè: ―¿Índù chuun cutnáhâ maestru xi‑nsia xixí‑né xì cuàhà tè‑dàchíyàhvi, xì dava ga stná nèhivì cuáchi?
23460	MAT 9:12	Doco nì tiacu Jesús ñà‑càchí‑nè ducán; ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: ―Màdì nècuàchì ndáa vàha xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né. Còó, nècuàchì cuhí xiñuhu xi ana quidatatna xi‑né.
23461	MAT 9:13	Ñàyùcàndùá, cuahán‑nsià dacuahá‑nsiá nansa cuní cachi Dios nùù tutu ìì ndé cachí‑yà: “Chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdìá cuàha‑nsia yùhù iin promesa”, cachí‑yà. Vàchi yùhù, màdì nèhivì nihnú ndàcuisì inì‑xi vàxi càhàn xìˊ ñà‑naxicocuíìn ini‑nè. Còó, nèhivì cuáchi vàxi nanduquí áma naxicocuíìn ini‑nè sàhà cuàchi‑ne ―nì cachi Jesús.
23462	MAT 9:14	Dandu nì catnàtnuu nècuàchì nchícùn xì Juan Bautista, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: ―Nsiùhù xì stná nècuàchì fariseu, iníhíì cuáhà‑nsí ndoó dòcó‑nsì, doco nècuàchì dacuahá mii‑ní, còó, có‑ìníhíì‑né. ¿Índù chuun?
23463	MAT 9:15	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Nècuàchì ndoó vicò nándàhà, ¿a cúí cundoo‑ne tnùnsí ini na meru ndoó‑né cutnáhâ‑né xì noviu? Còó. Doco vàxi iin quìvì mà cóó gá noviu nùù‑né; dandísá tiempu yucán icúmí‑nê cunihiì‑né cundoo dòcó‑nè.
23466	MAT 9:18	Na cáhàn va Jesús ducán xì nèhivì, dandu nì sàà stná iin nècuàchì dandacú, te nì tutuyuhu‑né ñuhù nùù sàhà‑yá, cachí‑nè xì‑yá: ―Làcà ní quesaha xíhì nihni dèheyoquí; doco nú ni cúhùn‑ní, te chitàndòò‑ní ndahà‑ní dìquìá, dandu nanihìtáhvìá ñuhìví ―nì cachi‑nè.
23469	MAT 9:21	Vàchi nihnú ini‑nè: “Nú ni dúcùn ndahí mate sícotò‑ni xi‑ya, dandu nduvàhi”.
23470	MAT 9:22	Dandu mii‑yá, nì nacuico‑yá yàtà‑yá, te nì xini‑yà nècuàchì ñahà mà, te nì cachi‑yà xì‑né: ―Màsà cúhúún inì‑ní, hija, vàchi sànì nduvàha‑ní ñà‑nì xinindisa‑ní. Dandu divi momentu mà nì nduvàha nècuàchìmà.
23472	MAT 9:24	Ñàyùcàndùá, nì cachi‑yà xì‑né: ―Quee‑nsia fuera, vàchi ñahà chìì yohó, cónì xíhì ndisa‑ñà, quídì uun ni‑ñà. Doco nèhivì mà, nì sàcùndiaa uun‑neyà.
23475	MAT 9:27	Na ní quee‑ya lugar mà, dandu yucán nì tenchicùn stná ùì nècuàchì cuaá mii‑yá, cána‑ne, cachí‑nè xì‑yá: ―Mii‑ní descendencia ìì xí David, cundehè ndahví‑nî nsiùhù.
23476	MAT 9:28	Dandu nì yàha‑ya ini vehe, te ndè yucán nì casaà stná nècuàchìmà, nchícùn‑nèyà. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―¿A xiníndísâ ndisa‑nsia ñà‑vàtùni dandúvàhi mii‑nsiá? ―Jaan, Señor ―nì cachi‑nè.
23477	MAT 9:29	Dandu nì chituu‑ya dìnìndàhá‑yà nduchìnúù‑né, te nì cachi‑yà: ―Nacua sànì xinindisá‑nsiá, divi ducán ni coo‑xi‑nsiá, cachíˋ.
23481	MAT 9:33	Dandu nì tavà Jesús ñà‑malu mà, te nì nìhì‑né nì nacahàn viì‑né. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nèhivì, cachí‑nè: ―Có‑xìní‑ndà ni‑iin ñà‑ndiaha jaàn ñuu‑ndà Israel yohó.
23482	MAT 9:34	Doco nècuàchì fariseu, nì cacachi‑nè sàhà‑yá: ―Còó. Sàhà‑ñá chindéé jefe xi ñà‑malu‑nè, ñàyùcàndùá vàtùni tavà‑né dava ga ñà‑malu.
23485	MAT 9:37	Dandu nì cachi‑yà xì nècuàchì dacuahá‑yá: ―Ñà‑ndáà nduá (cuàhà nèhivì tàñáha ga cunindisá); te na iin cosecha cahnú ndaníhí‑ndá nduú‑né, doco sacu nèhivì nduú ana (chindéé xí‑ndá) ndanchítóá.
23491	MAT 10:5	Pues divi ùxìn ùì nèhivì yucán nì techuún Jesús (cùhùn‑nè cacanuu‑ne). Te dohó nì cachi‑yà xì‑né quida‑ne: ―Màsà cúhùn‑nsià ladu ndé ndoó nècuàchì inga raza, ni màsà cúhùn stná‑nsià ndé ndoó nècuàchì samaritanu.
23531	MAT 11:3	Ñàyùcàndùá, nì sàà nècuàchìmà nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑yá, cachí‑nè: ―¿A ndísá mii‑ní nduú ana ndiaha icúmí quesaa, te ò inga ana vàxi cundiatu‑nsi?
23535	MAT 11:7	Daaní, na sámànuhù nèhivì nì quixi ma, dandu nì quesaha Jesús cáhàn‑yà xì nèhivì sàhà Juan, te dohó nì cachi‑yà: ―Na ní caquee‑nsia ñuu‑nsià cuàhàn‑nsià yucù cundehè‑nsiá Juan, ¿a cuáhàn‑nsià cundehè‑nsiá iin nèhivì (tùha dàma dìnì‑xí) na iin yutnù ndóyo quidá tàchì? (Còó.)
23544	MAT 11:16	Dandu nì cachi tu‑ya: ―Cuàhìn cachì xì‑nsiá nansa quidá nèhivì tiempu vichi. Cunaha‑nsiá, dohó quidá‑né na ian quidá ñà‑cuati ndoó idádiquí ini iin ñuu, dava cána xì tnaha, cacháˋ: “Siví‑nsì, doco nsiohó, có‑ìtásáhá‑ndâ; daaní, xitó tàsi‑nsi, doco nsiohó, có‑sàcù‑ndá”.
23546	MAT 11:18	Te ducán iá stná xì Juan xì yùhù, vàchi nì quixi nècuàchìmà nìsa ìa‑ne yohó, cónì sáxíxí‑né comida vàha, ni cónì sáxíhí stná‑nè (vinu), ñàyùcàndùá nì cachi nèhivì sàhà‑né: “(Tè‑locó nduú‑te), sànì cundee ñà‑malu nùù‑té”.
23549	MAT 11:21	Dohó nì cachi‑yà: ―¡Ndahví nècuàchì ñuu Corazín! Te ¡ndahví stná nècuàchì ñuu Betsaida! Vàchi cuàhà milagru fuerte sànì xini‑nè (te cónì ndúlócô‑nè). Doco cunaha‑nsiá, nú ducání ni coó stná milagru mà ñuu Tiro ò ñuu Sidón nì cùí, dandísá, yàchì naxicocuíìn ini nècuàchì ñuu mà sàhà cuàchi‑ne, te nàcùndixi ndahví‑nè, te nàcùndoo stná‑nè mahì yàà tutnù, cunduamà seña ñà‑ndisa cuhí ini‑nè mii‑né sàhà cuàchi‑ne.
23553	MAT 11:25	Daaní, quìvì yucán nì (naquimanì) Jesús Yua‑yá Dios, cachí‑yà: ―Yùhù ndeníhí vàhi mii‑ní, Yuamánìˊ; mii‑ní nduu‑ní Stoho ansivi xi ñuhìví, te palabra (ìì xí‑nî), sànì chitnùní inì‑ní ndòo dèháˋ nùù nècuàchì nchichí, doco nùù nècuàchì (nihnú ndáhví inì‑xi) nahi ñà‑cuati, sànì dàtnúù‑ní sàxìnítnùní‑nè.
23560	MAT 12:2	Doco nècuàchì fariseu, nì xini‑nè ñà‑ndùá quidá nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑yá: ―Cundehè‑ní nansa quidá nècuàchì dacuaha‑ní, quidá‑né iin chuun có‑sâha ley xi‑nda quida‑nda quìvì descansu.
23561	MAT 12:3	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―¿A cónì càhví‑nsiá (nùù tutu ìì) ndé cacháˋ nansa nì quida David na ní xìhì stná‑nè doco xi compañeru‑nè?
23565	MAT 12:7	(Náhà xìcà) cumánì gá cundaà ini‑nsià sàhà ñà‑ndùá cachí Dios nùù tutu ìì. Vàchi dohó cachí‑yà: “Yùhù chicá cudíì inì ñà‑cundehè ndahví stnahá‑nsiá, te màdì ñá‑cuàha guá‑nsià yùhù promesa”, cachí‑yà. Nú ni sáà‑nsià cundaà ini‑nsià sàhájàn nì cùí, dandu mà dácuídâ cuàchi‑nsia nèhivì còò falta xi.
23568	MAT 12:10	Te yucán iá stná iin tiàa nì ìchì dahuun iin ndahà‑xí. Doco veheñùhu ma ndoó stná nèhivì cuní daquée cuàchi dìquì‑yá, te sàháyùcàndùá nì cachi‑nè xì‑yá: ―¿Amádi cuáchi nduá dandúvàha‑nda nèhivì nú quìvì descansu nduá?
23569	MAT 12:11	Te nì cachi‑yà xì‑né: ―Ni cachí‑ndà iá iin riì xí‑nsiá, te sànì nacava‑sì xìchi, pues ¿amádi cúhùn‑nsià tavà‑nsiási xìchi ma, mate quívì descansu nduá?
23581	MAT 12:23	Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nèhivì cuáhà yucán, te nì ndàcàtnùhù‑né nùù‑né, cachí‑nè: ―¿A víhíní nduú Jesús (nècuàchì ndiaha) descendencia xi David (icúmí ndecunu)?
23582	MAT 12:24	Doco iníní nècuàchì fariseu nansa cachí nèhivì mà, ñàyùcàndùá nì cachi‑nè: ―Còó, vàchi ñà‑malu cusáhnû nani Beelzebú, divi nduú ana chindéé, te ducán tavá Jesús ñà‑malu.
23583	MAT 12:25	Doco ináhá‑yâ nansa nacání ini nècuàchìmà, ñàyùcàndùá nì cachi‑yà xì‑né: ―Nú ni táhndè dava nècuàchì xídandacú nùù iin ñuu, te náâ stnàhá‑né, dandu mà cúí dandacú gá‑nè nùù ñuu mà. Stná nèhivì ndoó ñuu mà, nú ni táhndè dava‑ne, mà cóó gà stná ñuu mà. Te ò nèhivì ndoó iin vehe, nú náâ stnàhá‑né, dandu mà cúí cundoo tàcá gà‑nè vehe ma.
23596	MAT 12:38	Daaní, (nì sàà) dava maestru ley xi veheñùhu, xì stná dava nècuàchì fariseu, te nì cachi‑nè xì‑yá: ―Maestro, cuní‑nsì quida‑ní iin milagru fuerte cundehè‑nsí.
23597	MAT 12:39	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Cuisì nèhivì malu te sìquini xícàn coo iin milagru cundehè‑né, a ndísá icúmí yùhù poder cahan‑né. Doco mà níhì‑né cundehè‑né inga milagru, cuisì ñà‑ndùá (nì xini nèhivì sànaha) na ní cuu milagru xi Jonás, iin profeta nìsa cahàn cuenta xi Dios.
23602	MAT 12:44	dandu cachí‑si: “Còó, chicá vàha nùhì ini anima ndé nìsa ìe antes, vàchi vehi nduá”. Ñàyùcàndùá, mànuhù‑sí anima nèhivì mà, doco nú nì xinì‑si còò inga ana inácáá, dandu quidá‑si cuenta na ian sànì ndundoa, te nì nducutá.
23605	MAT 12:47	Dandu nì cachitnùhu iin nèhivì xì‑yá: ―Cunaha‑ní, tùvèhècàˊ iín mamá xi‑ní, xì stná ñanì‑ní; cuní‑nè càhàn‑nè xì‑ní.
23607	MAT 12:49	Dandu nì chitanini‑ya ndahà‑yá, nì quida‑ya señalar nsidaa nèhivì dacuahá‑yá mà, te nì cachi‑yà: ―Divi nècuàchì yohó xínduu nahi mamá xi, ò nahi ñanì.
23610	MAT 13:2	Te yucán nì nataca cuàhà gá nèhivì nùù‑yá: ñàyùcàndùá nì quècahnu‑ya ini iin lancha, te yucán nì sàcòo‑ya. Te nèhivì cuáhà mà, yuhù mar nì sàcùndoo‑ne.
23611	MAT 13:3	Dandu nì dàcuàhá‑yánè cuàhà iñàha, nì nacani‑ya xì‑né cuàhà historia nduú nahi ejemplu. Te dohó nì cachi‑yà: ―Cunaha‑nsiá, nìsa ìa iin nècuàchì xìtú, te nì quee‑ne cuàhàn‑nè chihi‑ne.
23618	MAT 13:10	Daaní, nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, te nì cachi‑nè: ―¿Índù chuun puru ejemplu nacání‑nî xì nèhivì?
23619	MAT 13:11	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Mii‑nsiá, sànì nìhìtáhvì‑nsiá cundaà inì‑nsia nansa cuní cachi palabra sàhà ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, mate antes nìsa ìa dèhé palabra mà. Doco nèhivì dava ga, cónì níhìtáhvì‑né mànìhì ini‑nè.
23632	MAT 13:24	Daaní, nì nacani Jesús xì‑né inga ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: ―Ley xi ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, ducán iáˋ nacua nì cuu na ní chihi iin tiàa ñà‑ndùú tata vàha trigu itu‑nè.
23635	MAT 13:27	Te na ní caxini peón nansa iá, nì sàhàn‑te nì cachitnùhu‑tè xì lamú xi‑tè, cachí‑te: “Señor, amádi tata vàha nduá nì chihi‑ní itù‑nímà. Te ¿índù chuun nì xìtià guá yùcù chicuéhè?”
23636	MAT 13:28	Dandu nì cachi lamú mà xì‑té: “Divi tè‑xìní ùhì‑xìˊ nì quida xán”. Dandu nì cachi peón mà xì‑né: “¿A cuní‑nî cùhùn‑nsì tnuhu‑nsi yùcù mà?”
23639	MAT 13:31	Daaní, nì nacani tu‑ya xì‑né inga ejemplu, te dohó nì cachi‑yà: ―Ley xi ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, ducán iáˋ nacua nì quida iin tiàa na ní chihi‑ne iin tata yutnù mostaza itu‑nè.
23643	MAT 13:35	Ñàyùcàndùá, ducán nì cuu ndisa palabra nì cachitnùhu iin profeta sànaha na ní càhàn‑nè nì quida Dios, te dohó nì cachi‑nè: (Cachí Dios): cuàhà ejemplu cuàhìn nacani xì nèhivì. Cuàhìn datúi cuàhà iñàha nùù‑né, cuàhà palabra nì ìa dèhé dècuèndè nì sàcòo ñuhìví, nì cachi‑yà.
23644	MAT 13:36	Daaní, nì ndaquìndèè Jesús xì nèhivì cuáhà yucán, te nì nansìhvi‑ya vehe. Te nì catnàtuu nèhivì dacuahá‑yá, cachí‑nè xì‑yá: ―Cachì‑ní xì‑nsí nansa cuní cachi ejemplu sàhà yùcù chicuéhè iá itu mà.
23645	MAT 13:37	Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Nècuàchì nì chihi xi tata vàha ma nduú yùhù ana nduú Tnaha Nèhivì Ñuhìví.
23660	MAT 13:52	Dandu nì cachi‑yà: ―Iin nècuàchì cuàhàn chinaha xì ley ìì, nú sànì dàcuàhá vàha‑ne sàhà ñuhìví ìì xí mii‑yá iá ansivi, dandu (cuaha‑ni iá, vàchi ináhá‑nê ley sànaha, te ináhá stnâ‑nè ley saa), te ducán queé stnámà na iin tiàa ndoó vàha cuàhà traste xi, vàtùni tavà‑né iin ñà‑saa, te tavà stná‑nè iin ñà‑sànaha.
23662	MAT 13:54	Te na sánì nasaa‑yà ñuu‑yà, dandu cuàhàn‑yà veheñùhu, te nì quesaha‑yá dacuahá‑yá nèhivì yucán. Ñàyùcàndùá, nì ndulocó nècuàchìmà, cachí‑nè: ―¿Índù nì xini‑ndà nì cunchichí guâ nècuàchì yohó, te quidá stná‑nè milagru?
23665	MAT 13:57	vàchi nì cuduchi ini‑nè sàhà‑yá. Dandu nì cachi‑yà xì‑né: ―Iin ana cáhàn cuenta xi Dios, nú inga ñuu ni cáhàn‑nè, dandu siempre quidáñúhú nèhivì‑né yucán; doco nú ñuu mii‑né, ò vehe‑ne, còó, có‑quìdáñúhú nècuàchìmà‑né ―nì cachi‑yà.
23668	MAT 14:2	Te nì cachì‑te xi nèhivì xí‑te: ―Ádi nsì‑Juan Bautista nduú Jesús, te sànì natiacu‑nè vichi, te ñàyùcàndùá quidá‑né cuàhà milagru ―nì cachì‑te.
23681	MAT 14:15	Te na ní cuaà, dandu nì catnàtuu nècuàchì dacuahá‑yá nùù‑yá, cachí‑nè: ―Vichi sàcuàhàn nì cuaà, te lugar yohó, còò ni‑iin vehe. Ñàyùcàndùá ndaquìndèè‑ní xì nèhivì ni cúhùn‑nè ñuu cuati yatni cuiin‑ne ñà‑cutiacu‑nè.
23682	MAT 14:16	Doco nì cachi‑yà xì‑né: ―Còò necesidad cùhùn‑nè inga xaan; mii‑nsiá dacuxí‑nsiánè.
23683	MAT 14:17	Dandu nì cachi‑nè: ―Cuisì ùhùn pan nihí‑nsí, xì ùì siaca.
23684	MAT 14:18	Te nì cachi‑yà: ―Cunihi‑nsiañà quixi.
23692	MAT 14:26	Doco na ní caxini‑nè vàxi‑ya, nì cayùhí cuàhà‑né, te nì càna ndee‑né, cachí‑nè: ―¡Duma nduá!