23218	MAT 1:5	+ o 1:5 Rut 4:13-17*de Salmon hako Boas sen tangganaan Lehap-ato, tonde Boas hako Obet sen tangganaan Lut-ato, tonde Obet hako noow Jesi,
23230	MAT 1:17	Omaahonôôn pin-anju sen lapumak Abalaam-ambe laam lôôt-ambe tok laam Devit-anju, ond silate danggakook nomaayuuh-ambe laam yumbeyuuh. Tonde vu Devit-ambe tok laam busin sen lala dando taaku Babilon-ato, ond yik silate danggakook nomaayuuh-ambe laam yumbeyuuh. Tonde vu busin sen lala dando Babilon-ato be tok laam Kalisi-te busin, ond yik danggakook nomaayuuh-ambe laam yumbeyuuh nambêênju having.
23233	MAT 1:20	Yusep ka monavu vakasin-anju tombe yi mavin-ande Omaaho Bop-ate angela ti laam nêêl vu nambe, “Yusep, hong sen gate danggakook neep vu Devit-ato, game ganjêênin e. Onggako gate vêêh Malia be naas mando gaving hong, in unoopasiv sen lukaale lopayôô-ju ond Vavi Vaambuung vu vu yi.
23235	MAT 1:22	Va pin-anju wiing-ambe Omaaho Bop-ate vakasin sen yite omaaho ti nêêl langaah-ato nôôn ak nambe,
23237	MAT 1:24	Yusep neep lung la de kandi, tombe wii-having nambe sen Omaaho Bop-ate angela nêêl vuu-to, om hako vane be yuuh dando,
23241	MAT 2:3	Omaaho lulemak Helot hango vakasin-anju tombe vindis-ambe ka yu-yuuh lôôt, tombe yik hil Yelusalem pin nambêênju having.
23242	MAT 2:4	Om Helot supin kul vaha sen datung salivangin-ato silate yêêv-aso osin tanasin danggakook-aso pin-ambe lingin sil nambe, “Anutu biing yite omaaho sen yoo holin yi vulôôt in nambe dôôvu yiiy-ato naam ond tangganaan e gako yi nanjip tana?”
23251	MAT 2:13	Lalaah lung la tonde Yusep yi mavin-ande Omaaho Bop-ate angela hato nêêl vu nambe, “Okandi gako unoopasiv ayuuh tangganaan-ambe maal napak-ambe maal ana Ijip, tombe maal ana mandôô-ju vêêl e, de soo naanêêl vu hong e mem, in Helot navu salo unoopasiv in nambe nyiis-ambe jimb.”
23252	MAT 2:14	Om Yusep kandi hako unoopasiv ayuuh tangganaan hôôk busin-ambe yaal lala Ijip.
23253	MAT 2:15	+ o 2:15 Hos 11:1*Yaal lala dandôô-ju de Helot yimb e mem. Ke, om Omaaho Bop-ate vakasin sen omaaho ti nêêl langaah bôôy-ato nôôn ak nambe, “Saateey noongg vu Ijip-ambe lom.”
23254	MAT 2:16	Ke, Helot yi nambe hil akand bop-anju me-lalom lalu-vu yi le, om lak ni nambe sil tatuhin yi, om ahekalin bopaata lôôt-ambe wiing hil lala Betlehem osin taaku pin sen neep ngaahôô-to, be layiis unoopasiv-ambe layimb. Ond layiis unoopasiv moow sen me-savok ta yuuh-ato pin, in Helot aka vu busin sen hil akand bop-aso lanêêl nambe layi matam hôôk nyendoos-ato.
23255	MAT 2:17	Om Anutu-te vakasin sen Yelemia nêêl langaah bôôy-ato nôôn ak nambe,
23257	MAT 2:19	Helot yimb lung la, le mem Yusep yi mavin vu Ijip-ande Omaaho Bop-ate angela hato vu
23258	MAT 2:20	+ o 2:20 Eks 4:19*be nêêl nambe, “Okandi jak-ambe onggako unoopasiv ayuuh tangganaan-ambe maal anaah Islel-ate taaku, in hil sen dawiingin nambe lanyiis unoopasiv-ato layimb lung la.”
23264	MAT 3:3	+ o 3:3 Ais 40:3*Jon-anju ond yik Yesaia nêêl Anutu-te vakasin ti lak yi bôôy nambe, “Omaaho ti nateey vu taaku lumbalaamb nambe, ‘Ham samu Omaaho Bop-ate mop, ham galo yite mop nanjip nivalok.’”
23269	MAT 3:8	Om ham anggilin ham alompayo be ham ambiing va nivasa in yanjak ni naambe ham ahilin ham vasa ond mem.
23272	MAT 3:11	+ o 3:11 Jon 1:26-27,33; Sin 1:5; Sin 13:24-25*“Sa naalipis ham ak bel amu in naanêêl taato naambe ham ahilin ham alompayo, nganjo omaaho sen navu taamuyin sa ond yite niwêêk savok sa. Sak sa omaaho nipaya, same sa ningg vasa in nambe sa kavaayin yite suul osin saambiing kul vaalu naambe hil kul-aso dawiing vu silate yêêv e. Omaahôô-ju ond le biing-ambe ham anim vasa jak Vavi Vaambuung-ate niwêêk, osin kin sen ja hamate nipayaa-to.
23285	MAT 4:7	+ o 4:7 Diu 6:16*Le ma de Yesu nêêl vu nambe, “Lemu Anutu-te vakasin ango neep hôôk kaapiya nambe, ‘Game sahi gate Omaaho Bop Anutu le.’”
23288	MAT 4:10	+ o 4:10 Diu 6:13*Le ma de Yesu nêêl vu nambe, “Saalang, gana vêêl, in Anutu-te vakasin neep hôôk kaapiya nambe, ‘Goo gatung kaatu vu gate Omaaho Bop Anutu be ganohak vu yi timu.’”
23298	MAT 4:20	+ o 4:20 Mat 19:27*Om yik pavis atombe yuuh lavuuh yuuhate govak-ande yuuh sapa yi be yaal lala.
23319	MAT 5:16	+ o 5:16 Ep 5:8-9; 1Pi 2:12*Om hamate kin tumin naatum ak hil pin naambêênja in nambe sil lanji va nivasa sen ham nawiing-anjaato be sil gako hamate Mom sen nando baandonii-to haale jak.”
23322	MAT 5:19	+ o 5:19 Jem 2:10*Om omaaho ti nambe kalêêh tanasin-anju boow daka, be taahu hil hôôk yite kalêêsin-anju be lambiing gaving, ond omaahôô-ju haale le naatu nipasiv lôôt vu hil sen Anutu nanggin sil-ato. De omaaho ti nambe samu tanasin nivasa be taahu hil hôôk in nambe sil lambiing gaving, ond omaahôô-ju haale le naatu bop vu hil sen Anutu nanggin sil-ato.
23326	MAT 5:23	+ o 5:23 Mak 11:25*Om naambe onggako gate salivangin-ambe gana baale alata in naambe onggatung, lemu gakam bu naambe halim-ate vakasin ti neep vu hong,
23328	MAT 5:25	+ o 5:25 Mat 6:14-15; 18:34-35*“Omaaho ti naambe gako hong na in gambiing vakasin, ond muuh samu vakasin pavis vu mopaatôôv. Le naambe nama ond le bu hong dukana yêêv sen nangoyin vakasin-ato nama, be yêêv-anju bu hong dukana ahevaavu-so namand, tombe ahevaavu-so gatung hong dukana kalaambus.
23334	MAT 5:31	+ o 5:31 Diu 24:1-4; Mat 19:7; Mak 10:4*“Tonde tanasin ango neep nambe, ‘Omaaho ti gavuuh vane ond kaavu kaapiya sen havuuh vanêê-to be bu vu yi.’
23336	MAT 5:33	+ o 5:33 Eks 20:7; Lev 19:12; Nam 30:2; Diu 23:21*“Tonde yik ham hangoyin himbop bôôy-ate tanasin ti neep nambe, ‘Onaanêêl vakasin ti be onaanêêl naambe keen baandoni gaving, ond game tatuhin e. Nganjo vakasin sen ganêêl lak Anutu me, ond gambiing nôôn jak.’
23340	MAT 5:37	+ o 5:37 Jem 5:12*Nganjo ham anjiinggis naambe ‘Êê-e,’ me ham naanêêl naambe ‘Malis,’ be lung. Naambe ham oo naanêêl vakasin daka savok na ond hamate vakasin-anja laam vu Omaaho Nipaya.”
23341	MAT 5:38	+ o 5:38 Eks 21:24; Lev 24:20; Diu 19:21*“Ham hango tanasin neep nambe, ‘Omaaho ango kaatuuh gamem-ambe gamem kanu dôôk, ond okaatuuh yinêên-ambe mekanu dôôk dukanaah. De naambe kaatuuh onavum-ambe kalêêh ond okaatuuh navu be kalêêh dukanaah.’
23342	MAT 5:39	+ o 5:39 Lev 19:18; Jon 18:22-23*Nganjo sa naanêêl vu ham naambe omaahonôôn lambiing nipaya vu ham ond ham-ame ambiing nipaya dukanaah e. Om omaaho ti patap onggaambôôk vaalu vasa, ond ganggilin vaalu kêênj in patap gaving.
23353	MAT 6:2	Om gambu va in dôôvu hil sen dativak in va yuuh amêê-to ond game gako hong jak e, in hateesin ambu-so dave vuuk munggin e mem davu va vu hil hôôk dumb alo osin talind in nambe hil lanji sil-ambe gako sil haalend jak, nganjo sa naanêêl keen vu ham naambe omaahonôôn lako sil lak nivasa lung laa-ju, om me-le daatovu nyevahaan nivasa ango vu taamusin e.
23357	MAT 6:6	+ o 6:6 2King 4:33*Om ganohak ond gandukana gate bayêên alopayo be ombaayiiy vinavi, le mem ganohak vu gate Mom sen nando vunin-ato, in Mom nayi onalohak hôôk bayêên alôô-to tombe le bu nyevahaan vu hong.
23360	MAT 6:9	+ o 6:9 Jon 17:6*Om ham anohak naambêênjo naambe, ‘Aamangg, hong sen onando baandoni, hil lambu vaambuung in ohaalem.
23361	MAT 6:10	+ o 6:10 Mat 7:21; 26:39; Luk 22:42*Ganaam naatu heyate Omaaho Bop-ambe ganohvu taaku pin, de hil pin lambiing nohvu gakam nanjip voon naambe sen angela dawiing vu baandonii-to.
23373	MAT 6:22	“Gamem kaalus ond ganim naavi-te kin tumin. Om naambe gamem kaalus anivasa ond le naatum nohvu ganim naavi pin.
23374	MAT 6:23	Le naambe gamem kaalus anipaya ond ganim naavi pin e mekanu. Om naambe gate melangaah-anja mekanu dôôk, ond mekanuu-to le naatu bopaata lôôt.”
23375	MAT 6:24	“Omaaho ti me-lohvu nambe biing kul aniwêêk vu yêêv yuuh e, in le nimbaya in ango de ahe gaving ango, om le naapuvu ango de galuuh dami vu ango. Om ham-ame alohvu nambe ham ambiing Anutu-te kul aniwêêk-ande ham ambiing kul mone niwêêk gaving e.”
23382	MAT 6:31	Om ham-ame naham jak-ambe ham naanêêl naambe, ‘Yale angga vaati?’ me, ‘Yale naanum vaati?’ de, ‘Yale aanjop vaati?’
23384	MAT 6:33	+ o 6:33 1King 3:10-14; Saam 37:4,25; Lom 14:17*Om yik ham akam oo bu sen Anutu nanggin ham-ato naamunggin, osin ham ambiing va nivalok nohvu ka ond mem va pin-anja Anutu le bu vu ham.
23385	MAT 6:34	+ o 6:34 Eks 16:4,19; Mat 6:11*Om ham-ame naham jak naambe mak nimeen vaati le naatovu ham jeey. Nganjo va sen jeey-ato ond jeey e mem ham akam bu, de busin ti ti-te nimeen ond ham oo kam bu hôôk yite busin nivalok, tombe yik lung.”
23389	MAT 7:4	Haah boow yoo neep hôôk gamem, le nambe vaati sen ganêêl vu halim nambe ‘Ombaale de sa japêêh va daka na vêêl in gamem e.’
23405	MAT 7:20	+ o 7:20 Mat 12:33*Om nambêênja ham angge hil sen danêêl tanasin tatuhin-ato silate mopaatôôv ond mem ham e anjak silate dangga ni.”
23406	MAT 7:21	+ o 7:21 Luk 6:46; Mat 21:31; Lom 2:13; Jem 1:22,25*“Hil sen danêêl sa nambe Omaaho Bop, ond sil pin-ame le landukana gaving Anutu-te hil osin doos e, malis. Nganjo hil sen dawiing va lohvu Aamangg sen nando baandonii-to ka ond mem le landukana.
23407	MAT 7:22	+ o 7:22 Jer 14:14*Vu busin taamusin-anju ond hil ngeeyaata le daanêêl vu sa naambe, ‘Omaaho Bop, bôôy hey navu tatekin vakasin lak ohaalem, de hey natiiy mamu nipaya nala in omaahonôôn lak ohaalem, de hey naawiing taahu taahu osin niwêêk ngeeyaata lak ohaalem.’
23409	MAT 7:24	+ o 7:24 Jem 1:22*“Omaaho ti gango sate vakasin-anjo be biing nôôn jak ond lohvu omaaho ti osin ka haav yite ngaandiin bayêên lukala naale lak tatuuh,
23416	MAT 8:2	Tombe omaaho ti nipayêês anipaya lôôt-ato la vu Yesu be hatung kaatu vu yi, de nêêl nambe, “Omaaho Bop, lohvu ond gandôôvu sa be sa ningg naavi nivasa jak.”
23418	MAT 8:4	+ o 8:4 Mat 9:30; Mak 7:36; Lev 14:1-32; Luk 17:14*Tonde Yesu vu kôôvu nambe, “Ongganggin hong, game naanêêl vaa-jo vu omaaho ti le, nganjo gana taato ganim naavi vu kul vaha sen datung salivangin-ato ti, de onggatung salivangin nohvu Mose-te tanasin nêêl-ato in nambe mem hil lanjak ni naambe ganim vasa lak lung la.”
23420	MAT 8:6	“Omaaho Bop, sate kul vaha daka nilak-ambe neep hôôk bayêên alo, ond nama osin vaha nipaya be nango nivaane bopaata lôôt.”
23421	MAT 8:7	Tombe Yesu nêêl vu nambe, “Om sa nalaas in saambiing-ambe nivasa jak.”
23422	MAT 8:8	Le yêêv-anju nêêl laah vu nambe, “Omaaho Bop, sa omaaho nipaya, om me-lohvu nambe gandukanaam sate bayêên alo le, om yik onaanêêl amu de sate unoopasiv-anju nivasa jak.
23423	MAT 8:9	Nambe sen sa, ond yik sa naahulis sate yêêv bop sen nanggin saa-to baambu, de sate hil ngaamong vaha-so dahulis sa baambungg. Om sa naanêêl vu ti naambe ‘Gana’ ond yik la, de sa naanêêl vu ango naambe ‘Ganaam’ ond yik laam, de sa naanêêl vu sate kul vaha naambe ‘Gambiing kul tii-ja’ ond yik wiing.”
23425	MAT 8:11	+ o 8:11 Saam 107:3; Luk 13:28-29*Om sa naanêêl vu ham naambe hil ngeeyaata lohvu taaku nanyendangga pin, ond le lana lanja vanôôn gaving Abalaam ayuuh Isak-ambe Yaakop mando taaku sen Anutu nanggin yite hil-ato.
23427	MAT 8:13	Tombe Yesu nêêl vu yêêv-anju nambe, “Om ganaah, gate vakasin navu nôôn jak nohvu gawii-having-anja.” Tombe yik yêêv-anjute kul vaha nivasa lak hôôk taaku me tii-ju vulotin.
23429	MAT 8:15	Om Yesu puvu hôôk nama, tonde mem nivaanêê-to lung la, de kandi be la hayêêh vanôôn-ambe vu vu Yesu.
23431	MAT 8:17	+ o 8:17 Ais 53:4*Om nambêênju wiing Anutu-te vakasin ti sen Yesaia nêêl bôôy-ato nôôn ak nambe, “Yoo hako yate nilakin vêêl-ambe vu vêêl yate nivaane.”
23434	MAT 8:20	+ o 8:20 2Ko 8:9*Le Yesu nêêl vu nambe, “Manggalôôn ond deep hôôk haah vuun, de manak ond dahaav vunis, nganjo Omaahonôôn Noow ond baan sen nanjip hôôk-ato ma.”
23435	MAT 8:21	+ o 8:21 1King 19:20*Tonde yik maanggêêm-aso ti nêêl vu nambe, “Omaaho Bop, ganjiinggis-ande sana ganggin mangg-ambe jimb-ambe sa daav vêêl e.”
23436	MAT 8:22	+ o 8:22 Jon 5:25*Le Yesu nêêl vu nambe, “Otaamuyin sa, de hil sen nanyendoos in Anutu-te vakasin-ambe sil lalohvu hil yimbin-ato ond sil oo landaav silate halanjang.”
23439	MAT 8:25	Tombe lala layêêvu de lanêêl vu nambe, “Omaaho Bop, gandôôvu yiiy in yiiy navu ana mengg nama.”
23441	MAT 8:27	Tombe kanund la lôôt-ande lanêêl nambe, “Omaahôô-jo yi vaati ondeey vavi yuuh bel nanyend vuun in lava?”
23442	MAT 8:28	Yesu-so mondala be latok lala hil Gadala-te taaku neep betum vaalu, tombe omaaho yuuh yik mamu nipaya lahôôvu yuuh-ato ond yuuh vu lavandangga sen omaahonôôn bandumb-ato be lato vu yi. Omaaho yuuh-anju yuuh lalohvu mamu bamaan anipaya om hil dayêênin-ambe me-daloh mop-anju le.
23451	MAT 9:3	Tombe tanasin dangga-so vaalu yoo kand navu hôôk lond nambe, “Omaahôô-ju wiingin nambe savok Anutu.”
23453	MAT 9:5	De sa naanêêl vakasin ango tana in ham angge be ham anjak ni naambe nôôn keen? Sa naanêêl naambe ‘Gate nipaya ond sa kawiiy la,’ ond ham-ame le anjak ni le. Nganjo sa naanêêl naambe ‘Okandi baale be gana,’ ond mem ham e anjak ni naambe nôôn keen.
23454	MAT 9:6	+ o 9:6 Jon 17:2; 5:8*Om peey-anjo ham anjak ni naambe Omaahonôôn Noow laam vu baandoni ond yoo tu danggakook vu voon in nambe kawiiy hil-ate va nipaya na.” Tonde nêêl vu omaaho nipaling-anjôôto nambe, “Okandi gako gate kaanye jak-ambe ganaah gambaam.”
23476	MAT 9:28	Tombe Yesu lukala bayêên alo de omaaho mekanôônd ayuuh-ato lala vu, tombe Yesu lingin yuuh nambe, “Mak mawii-having sa nambe saalohvu aandôôvu muuh a?” Tombe yuuh laliinggis vu nambe, “Êê-e Omaaho Bop, galohvu.”
23477	MAT 9:29	+ o 9:29 Mat 8:13*Tombe hambe nama lak yuuh amend-ande nêêl nambe, “Om mamem anivasa jak nohvu mawii-having-ato.”
23478	MAT 9:30	+ o 9:30 Mat 8:4*Om yuuh amend tum, tombe Yesu vu kôôvu yuuh niwêêk nambe, “Maayuuh, mame naanêêl vaa-jo vu omaaho ti le.”
23503	MAT 10:17	+ o 10:17 Mat 24:9*Om ham ganggin ham nivasa in hil, in sil e gako ham ana vu kaansol-aso be ham ambiing vakasin, de sil e gaveek ham dôôk silate dumb alo.
23505	MAT 10:19	+ o 10:19-20 Luk 12:11-12*Om hil gako ham ana in ham ambiing vakasin, ond ham-ame naham jak naambe ham e ambiing vakasin naambe tana me ham e naanêêl vaati, malis, yik Anutu yoo le taato va sen ham naanêêl-ato hôôk busin tii-ju vu ham bulôôt.
23507	MAT 10:21	+ o 10:21 Mai 7:6; Mat 10:35*“Omaahonôôn e daanêêl halindin langaah, tombe lanyiis sil-ambe lanjimb, de yik maandin e lambiing naambêênju vu noondin. Tonde yik unoopasiv e lanji maandin ayuuh taandin paya be daanêêl sil langaah, tombe hil lanyiis sil-ambe lanjimb.
23509	MAT 10:23	+ o 10:23 Mat 16:28*De hil lambiing nindanjeen vu ham dôôk taaku ti, ond ham napakambe ham ana taaku ango. Sa naanêêl keen vu ham naambe ham-ame le anohvu Islel-ate taaku pin e, tonde Omaahonôôn Noow e nom.
23512	MAT 10:26	+ o 10:26 Mak 4:22; Luk 8:17*“Om ham-ame anjêênin hil e, in vakasin p sen neep vunin-ato ond le naatok naam langaah, yik vakasin pin sen hil akand navu be neep hôôk londpayôô-to ond taamusin hil e lanjak ni pin.
23518	MAT 10:32	+ o 10:32 Taato 3:5*“Omaaho ti naanêêl sa haalengg langaah vu hil ond sale naanêêl omaaho tii-ju haale langaah vu Aamangg sen nando baandonii-to,
23523	MAT 10:37	+ o 10:37 Diu 33:9*“Omaaho ti ahe having mangganaan me tangganaan savok sa, ond me-lohvu nambe naatu sate hil e, de omaaho ti ahe having noow me nowaavêêh savok sa, ond me-lohvu nambe naatu sate hil e.
23525	MAT 10:39	Omaaho ti yoo ganggin ninaavi nivasa in nambe mando metumin ond le jimb-ambe na menama, le naambe omaaho ti baaku nimeen ak sa haalengg-ambe jimb, ond mem le mando metumin danggata.”
23526	MAT 10:40	+ o 10:40 Mak 9:37; Luk 10:16; Jon 13:20; Gal 4:14*“Omaaho ti gako ham jak ond lohvu hako sa lak, de hako sa lak ond lohvu hako omaaho sen wiing sa laam-ato lak.
23527	MAT 10:41	Omaaho ti gako Anutu-te omaaho nanêêl yite vakasin-ato jak in dangga nambe nanêêl Anutu-te vakasin langaah, ond yuuh ahondoos e gako nyevahaan nivasa nanjip ti. Tonde naambe omaaho ti gako omaaho nivalok ti jak in dangga nambe yi omaaho nivalok-ato, ond yik yuuh ahondoos e gako nyevahaan nivasa nanjip ti.
23538	MAT 11:10	+ o 11:10 Mal 3:1; Mak 1:2; Jon 3:28*Jon-anju ond Anutu nêêl yite vakasin munggin-ambe neep hôôk kaapiya nambe, ‘Onggango le, sa navu aambiing sate omaaho ti na naamunggin vu hong in samu gate mop.’
23543	MAT 11:15	Omaaho ti nanye neep ond gangoyin.
23547	MAT 11:19	+ o 11:19 Mat 9:14; Luk 15:1-2*De Omaahonôôn Noow laam-ambe ya osin num, tombe ham anêêl nambe, ‘Ham angge, omaaho aheta om yoo naya osin nanum wain ngeeyaata, om hil sen dako taakis-ato osin hil sen dawiing va nipayaa-to vaalu silate omaaho tii-ju.’ Lemu yaangge kul nôôn sen omaaho ti nawiing-ato ond mem yale anjak ni naambe omaaho osin ka.”
23550	MAT 11:22	+ o 11:22 Ais 23; Esi 26:1–28:26; Joel 3:4-8; Emo 1:9-10; Sek 9:2-4*Om sa naanêêl vu ham naambe vu busin taamusin sen Anutu gangoyin omaahonôôn pin-ate vakasin-ato, ond ham e naatovu nimeen bopaata kaluuh Taia osin Saidon.
23552	MAT 11:24	+ o 11:24 Mat 10:15; Luk 10:12*Om sa naanêêl vu ham naambe vu busin taamusin sen Anutu gangoyin omaahonôôn pin-ate vakasin-ato ond ham e naatovu nimeen bopaata kaluuh Sodom.”
23553	MAT 11:25	+ o 11:25 1Ko 1:26-29*Hôôk busin-anju Yesu lohak nambe, “O Aamangg, hong Omaaho Bop vu baandoni osin voon, sa naapêêlis vu hong, in gavun va pin-anjo in hil sen omaahonôôn dayi sil nambe hil osin kand bop de hil alukook bop, tonde otaato langaah vu hil mali-malis.
23566	MAT 12:8	In Omaahonôôn Noow tu busin sawaasin-ate danggakook.”
23571	MAT 12:13	Tombe nêêl vu omaaho nama nipayaa-to nambe, “Otalo namam.” Om talo nama, tombe nama nivasa lak nambe sen nama vaaluu-to.
23578	MAT 12:20	Omaahonôôn vaalu lalohvu ganggwak sen daka kalêêh-ambe neep hôôk-ato, de sate kul vahaa-ju me-le kalêêh na lôôt e. Tonde vaalu lalohvu lam sen naahen natum paya payaa-to de me-le naapuv e, yoo le mando monambiing kul lôôt-ambe vakasin anivalok nôôn jak-ambe kaluuh va nipaya pin jung na le,
23583	MAT 12:25	Lemu vakasin sen sil akand navuu-ju ond Yesu lak ni pin-ambe nêêl vu sil nambe, “Om naambe hil taaku bop ti yoo lanyiis sil-ambe baasuh sil na lu yuuh, ond sil-ame lalohvu nambe mando nivasa le. De naambe hil bayêên bop ti me hil dangga ti sen dando hôôk bayêên timu yoo lanyiis sil-ambe baasuh sil na lu yuuh, ond sil-ame le mando nivasa le.
23586	MAT 12:28	+ o 12:28 Sin 10:38; 1Jon 3:8*Om sen Anutu-te Vavi Vaambuung hôôvu sa be sa natiiy mamu nipaya dala in omaahonôôn, om ham anjak ni naambe Anutu laam nanggin yite hil hôôk ham lavuun gêên-anjo.
23587	MAT 12:29	+ o 12:29 Ais 49:24; 1Jon 4:4*“Omaaho ti me-lohvu nambe jakana omaaho nipaya niwêêk ambaan-ambe bu vêêl yite va le. Biing naambêênjo ond naanduuh yi tatin e mem gako yinêên va pin sen lukando bayêên alôô-to be na.
23588	MAT 12:30	+ o 12:30 Mak 9:40; Luk 9:50*“Omaaho ti nambe same sate omaaho yi le ond nayiis ngaamong vu sa, yik omaaho ti me-nasupin omaahonôôn having sa le, ond natiiy sil-ambe davuuh taale.
23589	MAT 12:31	+ o 12:31 1Ti 1:13; Hiblu 6:4-6; 10:26*Om sa naanêêl vu ham naambe va nipaya osin vakasin palesin pin sen omaahonôôn danêêl-ato ond Anutu lohvu nambe kawiiy na pin, nganjo vakasin palesin sen danêêl lak Vavi Vaambuung-ato, ond Anutu me-le kawiiy na le.
23590	MAT 12:32	Ti naanêêl vakasin anipaya jak Omaahonôôn Noow, ond Anutu le kawiiy yite nipayaa-ju na, le naambe ti naanêêl vakasin anipaya jak Vavi Vaambuung, ond Anutu me-le kawiiy yite nipayaa-ju na le, le nama vu gêên-anjo be vu busin taamusin gaving.”
23593	MAT 12:35	Omaaho nivasa ond ka navu va nivasa ngeeyaata naale hôôk lopayo ondeey nanêêl vakasin anivasa, de omaaho nipaya ond ka navu va nipaya ngeeyaata naale hôôk lopayo ondeey nanêêl vakasin anipaya.
23595	MAT 12:37	Olavam anivasa ond le taato naambe hong omaaho nivalok, le naambe olavam anipaya ond gale naatokak nipaya nyevahaan.”