23233	MAT 1:20	Ni ndoꞌo ini da siaꞌan, ti ni kenda ɨɨn ángel ja junukuachi nuu Yandios. Ti ni kaꞌan ángel un jiin da nuu ñujani, ti ni kachi: ―José, roꞌo ja kuu ra jnaꞌan rey David na janaꞌan, koto yuꞌu ra ja kiꞌin ra María ja kuu ñasɨꞌɨ ra, chi seꞌe ñuꞌun chii ña un vaji nuu maa Espíritu Santo.
23235	MAT 1:22	Taka un ni kuu nava na kundaa taka jnuꞌun ni kachi profeta Isaías na janaꞌan, na ni kaꞌan da jnuꞌun Yandios:
23236	MAT 1:23	Jakuꞌun seꞌe ɨɨn ñaꞌan lulu un, ti kuu i ɨɨn suchi yɨɨ. Ti suchi lulu un konani i Emanuel, ja kuni kaꞌan: “Kancha Yandios jiin yo.”
23240	MAT 2:2	Ti ka nduku jnuꞌun da: ―¿Nanu kande rey yɨvɨ ñuu Judea ja ni kaku un? Chi nuu andɨvɨ ichi nuu saꞌu ndikandii ni ka jini ri ɨɨn luceru jaꞌa seña ja, ja ni kaku i. Ti ja yukan kuu ja vekoyo ri jaꞌa ja na chiñuꞌun ri i naa ri ―ni ka kachi da.
23243	MAT 2:5	Ti ni ka kachi chaa un: ―Ñuu Belén, ɨɨn ndañuu Judea, chi siaꞌan ni chaa profeta nuu tutu ja ni kachi da:
23246	MAT 2:8	Yukan na ti ni taji da chaa un kuankoyo da ñuu Belén, ti ni kachi da: ―Kuankoyo naa ra ti nduku jnuꞌun ndaa ra nanu kancha suchi lulu un. Nu ni ka naniꞌin ra nuu kancha i, ti chakoyo ra ti kasjnuꞌun ra nuu ri nava suni na kiꞌin tu ruꞌu, kin chiñuꞌun ri i ―ni kachi da.
23251	MAT 2:13	Nu ni ka yaꞌa chaa tuꞌva un kuankoyo da, ti ni kaꞌan tuku ɨɨn ángel Yandios jiin José nuu ñujani, ti ni kachi: ―Kiꞌin suchi lulu jña jiin nana i, ti kuankoyo ichi ñuu Egipto naa ra. Ti yukan kunchuku ra naa ra undi na kachi maa ri tuku, chi kuni nanduku rey Herodes suchi lulu jña ja kaꞌni da i ―ni kachi ángel ya.
23253	MAT 2:15	Ti yukan ni kaꞌiin da undi ni jiꞌi rey Herodes. Yukan ni kundaa nava ni kachi Yandios ja ni kachi profeta na janaꞌan un: “Undi Egipto ni kana ri seꞌe ri.”
23255	MAT 2:17	Yukan ni kundaa nava ni chaa profeta Jeremías nuu tutu ja ni kachi da:
23257	MAT 2:19	Nu ni jiꞌi rey Herodes, ti ni kaꞌan tuku ɨɨn ángel Yandios jiin José nuu ɨɨn ñujani nuu kande da ñuu Egipto un, ti ni kachi:
23263	MAT 3:2	ti ni kachi da: ―Nakani ini naa ra, chi ja kuan kuyajni kɨvɨ taꞌu maa Yandios jniñu nuu ra naa ra ―ni kachi da.
23264	MAT 3:3	Ti sɨkɨ Juan jaꞌa kuu ja ni kaꞌan profeta Isaías na ni chaa da ɨɨn tutu siaꞌan: Kin kaꞌan ɨɨn chaa, kin kaꞌan undi nuu ñuꞌun teꞌe un, ti kachi da: “Koo tuꞌva ra naa ra, chi ja yajni chaa Jitoꞌyo. Ti kuni ja na kaka ndaa ra naa ra.” Siaꞌan ni chaa profeta Isaías nuu tutu na janaꞌan.
23268	MAT 3:7	Suni ni ka jakoyo kuaꞌa chaa fariseo, ja ni ka kuu da chaa ka jito vaꞌa nuu ley Israel, jiin kuaꞌa chaa saduceo (chaa un ni ka kuu da ɨnga partido ja suni ka xnaꞌan da sɨkɨ nasa kuni kaꞌan ley Israel). Ni ka kii uu grupo un nuu skuanducha Juan, ti ni jini Juan ja nde kuaꞌa chaa un ni jakoyo. Ti ni nduxaan da nuu chaa un naa da, ti ni kachi da: ―Roꞌo ka kuu ra nanu koo xaan jiin seꞌe tɨ, chi ndevaꞌa xaan ka saꞌa ra. ¿Xi ka jani ini ra ja nama ra maa ra nuu nundoꞌo ja kuan kuu yajni nuu ra naa ra nu?
23270	MAT 3:9	Ti tu kondoꞌo vixi ini ra naa ra ja kaꞌan ra: “Maa yo naa yo ka kuu yo jnaꞌan Abraham.” Tu kaꞌan ra siaꞌan, chi na kachi ri ja vasu undi yuū jaꞌa, ti kuu saꞌa Yandios ɨɨn jniñu ñaꞌnu ja na kuu i jnaꞌan Abraham, nu kuni ya.
23275	MAT 3:14	Ko tu kuni Juan ni kuu, ti ni kachi da jini Jesús: ―Maa ni kuu ja skuanducha saña, ti ansu ja maa ni vaji nuu na ―ni kachi Juan.
23276	MAT 3:15	Ti ni kachi Jesús: ―Na koo siaꞌan vijna, chi kanuu ja na siuku yo taka jniñu ni taꞌu Yandios ―ni kachi ya. Yukan ti sa ni jantaꞌu Juan.
23278	MAT 3:17	Yukan ti ichi andɨvɨ ni kaꞌan Yandios jiin Jesús: ―Jaꞌa kuu seꞌe ri ja kundaꞌu xaan ini ri. Ti kusɨɨ xaan ini ri jiin ya ―ni kachi Yandios jiin seꞌe ya.
23281	MAT 4:3	Yukan ti ni tuꞌva jaꞌuꞌu un nuu Jesús ja kuni keꞌe ya, ti ni kachi: ―Nu ndixia ra ja Seꞌe Yandios kuu ra, saꞌa ja taka yuū jaꞌa na nduu staa kaji yo ―kachi jaꞌuꞌu un.
23282	MAT 4:4	Ti ni kachi Jesús: ―Kachi nuu tutu Yandios: “Ansu jiin nɨnɨ staa kuchaku yɨvɨ naa i, chi suni kuu kuchaku i jiin taka jnuꞌun kaꞌan Yandios”, ―ni kachi Jesús.
23284	MAT 4:6	ti ni kachi tuku jaꞌuꞌu un jiin ya: ―Nu ndixia ra ja Seꞌe Yandios kuu ra, ti skanakava maa ra undi nuu ñuꞌun un, chi siaꞌan yoso nuu tutu: Na taꞌu Yandios jniñu nuu ángel ya ja na koto ya roꞌo. Ti nakindaꞌa ya roꞌo jiin ndaꞌa ya, nava tu tuji sɨꞌɨn ra nuu ni ɨɨn yuu. Kachi tutu, ni kachi jaꞌuꞌu un.
23285	MAT 4:7	Ti ni kachi tuku Jesús: ―Tuu, chi suꞌva yoso nuu tutu Yandios: “Koto maa keꞌe ga ra maa jitoꞌo ra Yandios”, kachi tutu ―ni kachi Jesús.
23287	MAT 4:9	ti ni kachi: ―Taka jaꞌa kuaꞌa ri nuu ra nu na jakunjitɨ ra ti chiñuꞌun ra ruꞌu ―ni kachi jaꞌuꞌu un.
23288	MAT 4:10	Yukan na ti ni kachi Jesús: ―Kuxio nuu ri roꞌo jaꞌuꞌu, chi suꞌva kachi nuu tutu Yandios: “Chiñuꞌun nuu maa ɨɨn ni ya kunukuachi ra nuu”, kachi tutu ―ni kachi Jesús.
23292	MAT 4:14	Ti yukan ni kundaa nava ni chaa profeta Isaías nuu tutu na janaꞌan:
23295	MAT 4:17	Undi kɨvɨ un ni kejaꞌa Jesús xndaku ya, ti kachi ya: ―Nakani ini nuu kuachi ra naa ra, chi ja ni jaa kɨvɨ ja taꞌu Yandios jniñu nuu nɨ tuꞌu ñuyɨvɨ ―ni kachi ya.
23297	MAT 4:19	ti ni kachi Jesús jiin da: ―Kundikun ruꞌu naa ra, na choꞌo. Ja ni ka jnɨɨ xaan ra chāká, ko vijna ruꞌu, na xnaꞌan ri roꞌo nasa nastutu ra yɨvɨ. Ti xnaꞌan ra yɨvɨ un maa jnuꞌun Yandios ja na kandixia i ruꞌu ―ni kachi Jesús.
23306	MAT 5:3	Ti ni kachi Jesús: ―Na kachi ri ja kandichi Yandios jiin yɨvɨ ka iyo jnuꞌun kuiꞌya ini sɨkɨ ja ni ka nakani ini i. Ni ka nakani ini i ja tu ni iyo ni ɨɨn jniñu vaꞌa i nuu Yandios. Ti sɨkɨ yɨvɨ un chi jandaa kuu ja kɨvɨ i ndaꞌa Yandios ja na taꞌu ya jniñu nuu i. Ti jandaa kuu ja kɨvɨ i ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu.
23316	MAT 5:13	Siin Jesús kaꞌan ya, ti ni kachi ya: ―Roꞌo naa ra, ka kuu ra nanu ñɨɨ ja saꞌa asun ndeyu, chi kanchuku ndaa ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa. Ti nanu ja kanchuku ra siaꞌan, ka kuu ra nanu ñɨɨ ja kuu nuu ndeyu. Chi nu na naa xiko uꞌua ñɨɨ un, ti tukaa kuajniñu yo, chi suꞌva kacha yo kiꞌin, ja na kuañu niꞌnu yɨvɨ sɨkɨ naa i. Ti suni siaꞌan kuu jiin roꞌo, chi nu tu kanchuku ndaa ra nuu yɨvɨ ñuyɨvɨ jaꞌa, ti suni siaꞌan tukaa kuajniñu roꞌo ja kuu nuu Yandios.
23324	MAT 5:21	Ka jini ra naa ra ɨɨn jnuꞌun ni ka kaꞌan jnaꞌan ra na janaꞌan ja kachi: “Tu kaꞌni ra ndɨyɨ, chi nu ɨɨn yɨvɨ na kaꞌni ndɨyɨ ti kiꞌin yɨ nuu juez ja na xndichi da i.”
23330	MAT 5:27	Ka jini ra nava ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Koto kusɨkɨnchaa jnaꞌan ra jiin ɨnga ñasɨꞌɨ.”
23334	MAT 5:31	Suni siaꞌan ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Nu ɨɨn chaa na xndoo da ñasɨꞌɨ da, ti nuu kuu ja na ndokani da ɨɨn tutu ja ni ka xndoo jnaꞌan da.”
23336	MAT 5:33	Suni siaꞌan ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Koto naa ini ra, ti tu siuku ra taka jnuꞌun ni chisojnuꞌun ra nuu Yandios, ja maa Yandios kuu ya kuaꞌa jandaa jaꞌa ra.”
23341	MAT 5:38	Suni ka jini ra ja ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Nu ni stuji yɨvɨ nduchi ra, ti suni stuji nduchi maa i. Ti nu ni tava i jnuꞌun yoso ra, ti suni tava ra jnuꞌun yoso maa i.”
23342	MAT 5:39	Ko ruꞌu na kachi ri: Koto kinjnaꞌan ra jiin yɨvɨ kani roꞌo, chi suꞌva nu ni kani i ɨɨn nuu nuu ra, kuaꞌa ɨnga nuu ra na kani tuku i.
23346	MAT 5:43	Ka jini ra ja suni siaꞌan ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Kundaꞌu ini nuu yɨvɨ kundaꞌu ini roꞌo, ti koto uꞌu nuu yɨvɨ jito uꞌu roꞌo.”
23352	MAT 6:1	Siin Jesús xndaku ya nuu yɨvɨ ka skuaꞌa jiin ya, ti ni kachi ya: ―Koto stuu ra ɨɨn jniñu ja ka saꞌa ra nuu yɨvɨ ja na ndeꞌe i roꞌo. Chi nu siaꞌan na saꞌa ra, ti Tata yo Yandios ja kancha andɨvɨ, tu kuaꞌa ya taꞌu ra.
23360	MAT 6:9	Ja yukan kuu ja siaꞌan kakantaꞌu ra naa ra: Tata yo Yandios, ja kancha ni andɨvɨ, kava yɨñuꞌun yo nuu sɨvɨ ni, ti maa ni kuu ja kuñaꞌnu ga.
23367	MAT 6:16	Siin Jesús xndaku ya ti ni kachi ya: ―Nu ka kuni ra koo ndicha ini ra, koto sakuiꞌya ini ra naa ra nanu ka saꞌa yɨvɨ ja xndoo jnuꞌun Yandios jiin jnuꞌun i. Ka sakuiꞌya i nuu i ko so ja na kuni yɨvɨ ja ka iyo ndicha i. Na kachi ri nuu ra ja jiin yukan, ti ja ni ka niꞌin taꞌu i. Ti yukan ni kuu ndɨꞌɨ ja niꞌin i.
23370	MAT 6:19	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Koto skaya ra ja kuñavaꞌa ra nuu ñuyɨvɨ jaꞌa, chi nde iyo tikixin ti nde kuaꞌa jniñu ka stɨvɨ tɨ, ti suni kuu kɨvɨ ñakuiꞌna ti sakuiꞌna i.
23373	MAT 6:22	Siin Jesús xndaku ya ti ni kachi ya: ―Nduva yɨtɨ kuu nduchi ra ja kuu nuu nɨ tuꞌu yɨkɨ kuñu ra. Nu ka iyo vaꞌa nduchi ra, ti suni siaꞌan iyo vaꞌa nɨ yɨkɨ kuñu ra.
23376	MAT 6:25	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Na kachi ri nuu ra naa ra, ja koto ma xndiꞌi ra ini ra ja kuu ja kaji ra xi ja koꞌo ra, ja na kuchaku ra, xi ja kuu saꞌma kuꞌun ra naa ra. Chi maa Yandios ni saꞌa ja chaku ra jiin yɨkɨ kuñu ra. Ti maa ya kuu ja kuaꞌa ja kaji ra jiin saꞌma kuꞌun ra.
23382	MAT 6:31	Ja yukan kuu ja koto kachi ra naa ra: “¿Ndoo kaji yo vijna? ¿Ti nasa koꞌo yo vijna?” Xi kachi ra naa ra: “¿Nasa kuꞌun yo naa yo vijna?”
23386	MAT 7:1	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Koto kuu ichi ini ra nuu yɨvɨ ja kaꞌan ndoo ra, nava suni Yandios tu ske ichi ya roꞌo, ja suni siaꞌan kaa tu maa ra.
23392	MAT 7:7	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi da: ―Koto xndiꞌi ra ini ra, ja kakantaꞌu ra nuu Yandios. Siin kakantaꞌu ra nuu ya nanu ja kana ra xini ɨɨn yɨvɨ nu nandɨꞌɨ ra ɨɨn ndajniñu. Ti siaꞌan na kunisoꞌo ya ti kuaꞌa ya nau ja nandɨꞌɨ ra.
23398	MAT 7:13	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Na kachi ri ja iyo uu ichi naniꞌin ra, ɨɨn kuu ichi vaꞌa ti ɨnga kuu ichi nundoꞌo. Ti ichi nundoꞌo un tu yɨɨ kiꞌin ra, chi jicha xaan, ti nuña ja saꞌa ra nava kuni maa ra. Yukan iyo jnuꞌun ndichi ini, kuu siin ra jiin taka jnuꞌun ra, ko sandɨꞌɨ ni ga ichi un kande nuu jnaꞌnu ndatu ra, ti kuaꞌa yɨvɨ kuankoyo i ichi un, ko sandɨꞌɨ ni ga ichi un ti naa yɨvɨ un naa i.
23406	MAT 7:21	Ansu tendɨꞌɨ yɨvɨ ndakuniꞌin sɨvɨ ri najaa i andɨvɨ nuu taꞌu Yandios jniñu, vasu na kachi i: “Niꞌin kuu jitoꞌo na, ti saña kuu seꞌe ni.” Yɨvɨ yukan tuu, chi nɨnɨ yɨvɨ siuku jniñu taꞌu Tata ri Yandios, ya kancha andɨvɨ. Yɨvɨ yukan ni kuu ja najakoyo.
23407	MAT 7:22	Nu na jaa kɨvɨ sandɨꞌɨ ni ga un, ti nde kuaꞌa yɨvɨ ndakuniꞌin sɨvɨ ri, ti kachi: “Niꞌin kuu jitoꞌo na, ti saña kuu seꞌe ni. Saña kuu ja ni ndiso jniñu nuu ni na ni kaꞌan na jnuꞌun ni. Ti jiin sɨvɨ ni ni ka keniꞌin na tachi xaan un kuankoyo, ti suni jiin sɨvɨ ni ni ka saꞌa na kuaꞌa ga jniñu ñaꞌnu”, kachi.
23408	MAT 7:23	Ko yukan na ti kachi ri jini yɨvɨ un: “Jankɨvɨ ni nakuni ri roꞌo ja kuu ra seꞌe ri. Kuxio nuu ri naa ra, ti kuankoyo roꞌo, yɨvɨ ndevaꞌa”, kachi ri ―ni kachi Jesús.
23409	MAT 7:24	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Ja yukan kuu ja yɨvɨ kuni chunsoꞌo, na chunsoꞌo i, ti na saꞌa i jniñu taꞌu ri. Ti yɨvɨ un kuu i nanu ɨɨn chaa yukun ini, ja konuꞌun xaan ni saꞌa da veꞌe da, ti kunuu teyɨɨ ni skee da yuu ka ndiso nama veꞌe un.
23416	MAT 8:2	Ti ni tuꞌva ɨɨn chaa jnaꞌan kueꞌe ndɨꞌyɨ teꞌyu. Ni jakunjitɨ da nuu ya, ti ni kandaꞌu da jiin ya: ―Jitoꞌyo Jesús, nu kuni ni ti sandoo ni saña jiin kueꞌe na jaꞌa ―kachi da.
23417	MAT 8:3	Yukan na ti ni skaa ya ndaꞌa ya, ni keꞌe ya sɨkɨ da, ti ni kachi ya jiin da: ―Kuni ri, na ndundoo ra vijna ―ni kachi ya. Nu ni kaꞌan ya siaꞌan, ti ni nduvaꞌa ni chaa kuꞌu un.
23418	MAT 8:4	Ti ni xndaku ya nuu da: ―Kuaꞌan, ti koto kani ra jnuꞌun nuu ni ɨɨn yɨvɨ ja, ja ni nduvaꞌa ra. Xnakan, kuaꞌan ti kiꞌin ra nuu sutu un, na kuni da ja, ja ni nduvaꞌa ra. Ti kundaꞌa nau ja soko ra nuu Yandios, siaꞌan nava kachi ley Moisés, nava na kuni yɨvɨ ja, ja ni kenchaa ndɨꞌyɨ un roꞌo ―ni kachi ya.
23419	MAT 8:5	Nu ni jaa Jesús ñuu Capernaum, ti ni kenda ɨɨn chaa kuu capitán, ja kuu chaa yɨndaꞌa ɨɨn ciento soldado, ka yɨꞌɨ jiin ejército ñuu Roma, ti ni kandaꞌu da jiin Jesús: ―Jitoꞌyo, kancha ɨɨn muzu na veꞌe na, katuu i jito, ni kuu tɨkuku i, ti uꞌu xaan tonto i ―kachi da.
23421	MAT 8:7	Ti ni kachi Jesús: ―Maa ri na kin saꞌa tajna i ―ni kachi Jesús.
23422	MAT 8:8	Ti ni kachi chaa un jiin ya: ―Jitoꞌyo, kuñaꞌnu ga ni ja kuu saña, ti tu kuu kejnaꞌan na jiin ni. Ja yukan kuu ja tu kuni na ja kiꞌin ni undi veꞌe na, chi so kuni na ja na taꞌu ni jniñu, ti na nduvaꞌa muzu na.
23423	MAT 8:9	Chi saña, suni iyo ɨɨn chaa kuñaꞌnu taꞌu jniñu nuu na. Ti suni maa na, yɨndaꞌa na soldado na. Ti nu na kachi na jiin ɨɨn da: “Kuaꞌan”, ti kiꞌin da. Ti kachi na jiin ɨnga: “Ñaꞌan jaꞌa”, ti kii da. Ti taꞌu na jniñu nuu muzu na ja na saꞌa i ɨɨn jniñu un, ti saꞌa i ―kachi da.
23424	MAT 8:10	Nu ni jinisoꞌo Jesús jnuꞌun un, so ni naa ini ya, ti ni kachi ya jiin yɨvɨ kuaꞌa kuankoyo jiin ya un: ―Jandaa na kachi ri nuu ra naa ra ja nɨ tuꞌu ñuu Israel, tu iyo ni ɨɨn yɨvɨ kandixia ruꞌu nanu ni kandixia chaa jaꞌa.
23427	MAT 8:13	Yukan na ti ni kachi ya jini chaa kuu capitán un: ―Kuanoꞌon veꞌe ra, ti na kuu siaꞌan nava ni kandixia ndaa ra ―ni kachi ya. Ti un, ni nduvaꞌa ni muzu chaa un.
23431	MAT 8:17	Yukan ni kundaa jnuꞌun Yandios nava ni kaꞌan profeta Isaías na janaꞌan, ja ni kachi da: “Maa ya ni kundaꞌu ini yoꞌo jiin kueꞌe ka jnaꞌan yo, ti ni kenchaa ya kuaꞌan”, kachi Isaías.
23433	MAT 8:19	Ti ɨɨn chaa ka xnaꞌan ley Israel un ni tuꞌva nuu ya, ti ni kachi: ―Maestro, kuni kiꞌin na jiin ni vasu savaꞌa ni ga na ichi na kiꞌin ni, ti kiꞌin yo ―ni kachi da.
23434	MAT 8:20	Ti ni kachi Jesús jiin da: ―Ñukuii un chi ka iyo yau kava ka yɨꞌɨ tɨ. Ti saa un suni ka iyo taka tɨ nuu ka ndetatu tɨ. Ko ruꞌu, ja kuu ri maa Seꞌe Yɨvɨ Ñuyɨvɨ, va sa nanu iyo nuu ndetatu tɨꞌlɨ xini ri ―kachi Jesús.
23435	MAT 8:21	Ti ɨnga chaa kuu ndajaꞌa ya un ni kachi: ―Jitoꞌyo, kundatu ni na kin chunduji na tata na xnakan, ti sa chaa na, na choꞌo ―ni kachi da.
23436	MAT 8:22	Ti ni kachi Jesús jiin da: ―Jini ra ja ka iyo yɨvɨ kanchuku nanu ndɨyɨ, chi tu ka chunsoꞌo i jnuꞌun Yandios. Ti sia yɨvɨ un na chunduji jnaꞌan maa i, ti ñaꞌan na choꞌo ―kachi ya jiin da.
23439	MAT 8:25	Ti ni ka xndoto ndajaꞌa un ya, ti ni ka kachi da: ―¡Jitoꞌyo, nama ni, yoꞌo chi naa yo. Ka kuni kekaꞌnu yo chii nducha jaꞌa! ―ni ka kachi da.
23440	MAT 8:26	Ko ni kachi ya jiin da: ―Ndoo xaan ka yuꞌu ra. ¿Xi ka jani ini ra ja tu chindee Yandios roꞌo naa ra nu? ―ni kachi ya. Yukan ti ni ndokuɨñɨ ya, ti ni taꞌu ya jniñu nuu tachi sau xaan un jiin lago un, ti naꞌin kuɨtɨ ni kuu.
23441	MAT 8:27	Ti so ni ka naa ini chaa un, ti ka nndajnuꞌun da: ―¡Naa chaa kuu jaꞌa ja undi tachi sau xaan un, jiin lago un ka jandatu nuu da! ―kachi da naa da.
23443	MAT 8:29	Ti ni ka jakunchaa da ka kana koꞌo da: ―¡Niꞌin Jesús, Seꞌe Yandios! ¿Ndoo kɨvɨ nduu ni jiin na naa na, xi vaji ni ja kuaꞌa ni nundoꞌo saña nu? Vasu ti jaa ga kɨvɨ kii juicio ―ni ka kachi da naa da.
23445	MAT 8:31	Yukan ti ni ka kandaꞌu tachi xaan un jiin Jesús, ti ni ka kachi: ―Nu kuni keniꞌin ni saña naa na, ko kuaꞌa ni jnuꞌun ja na nandikun na kɨnɨ un naa na ―ni ka kachi.
23446	MAT 8:32	Yukan ti ni kachi Jesús jini tachi xaan un: ―Kuaꞌan naa ra ―ni kachi ya. Yukan ti ni ka xndoo tachi xaan un chaa un naa da, ti ni ka kekoyo kuaꞌan, ti ni ka najnaꞌan jiin kɨnɨ un. Ni ndɨꞌɨ kɨnɨ un ni ka jaꞌa tɨ corrɨ, ti ni ka nukoyo tɨ ɨɨn xaꞌva, ti ni ka kɨvɨ tɨ nuu nducha lago un, ti ni ka kancha tɨ nducha un, ti ni ka jiꞌi tɨ.
23450	MAT 9:2	Ti yukan ni ka jakoyo yɨvɨ jiin ɨɨn chaa ni kuu tɨkuku, katuu da nuu jito yuu. Ti nu ni jini Jesús ja ni ini da ni ka kandixia da ya ja kuu saꞌa ya tajna chaa kuꞌu un, ti ni kachi ya jiin chaa kuꞌu un: ―Ndaꞌu seꞌe ri, ndee saꞌa ni ra, chi ja iyo jnu kaꞌnu ini nuu kuachi ra ―kachi ya jiin da.
23451	MAT 9:3	Ti yukan kaꞌiin tɨjnɨ chaa ka xnaꞌan ley Israel. Ti nu ni ka jinisoꞌo da jnuꞌun ni kaꞌan Jesús jiin chaa tɨkuku un, ti ni ka kejaꞌa ka ndoꞌo ini da: “¿Xi ndaa ja ndoꞌo ini chaa un ja kuu da Yandios, ja siaꞌan kaꞌan da sɨkɨ ya”? kachi da naa da.
23452	MAT 9:4	Ti ja ni jini Jesús ja siaꞌan ka ndoꞌo ini da, ti ni kachi ya: ―¿Ndoo ka ndoꞌo ini ra siaꞌan naa ra?
23453	MAT 9:5	Chi na kachi ri ja maa ri kuu Seꞌe Yɨvɨ Ñuyɨvɨ, ti ndisojniñu ri ja kuankaꞌnu ini ri nuu kuachi yɨvɨ naa i. Vijna ti na stuu ri ɨɨn jniñu saꞌa ri jaꞌa ―ni kachi ya. Yukan na ti ni kachi ya jiin chaa tɨkuku un: ―Ndoko, nastuu yuu ra, ti kuanoꞌon veꞌe ra ―ni kachi ya.
23457	MAT 9:9	Ni kee Jesús yukan ti kuaꞌan ya, ti ni jini ya ɨɨn chaa nani Mateo, nukoo da nuu kinyaꞌu da puestu, ti ni kachi ya jiin da: ―Ñaꞌan na choꞌo, ti kundikun ra ruꞌu ―ni kachi ya. Yukan ti ni ndokuɨñɨ ni chaa un, ti kuaꞌan da jiin ya.
23459	MAT 9:11	Ko nu ni ka jini chaa fariseo yukan, ti ni ka jikajnuꞌun da ndajaꞌa ya, ti ni ka kachi da: ―¿Ndoo kuu ja yaji maestro ra staa jiin chaa ka kinyaꞌu puestu un jiin taka chaa tu ka siuku ley Israel yukan? ―ni ka kachi da.
23460	MAT 9:12	Ni jinisoꞌo Jesús ja siaꞌan ni ka kaꞌan chaa un, ti ni kachi ya jiin da: ―Yɨvɨ ka iyo ndendajnu tu ka nandɨꞌɨ i chaa tajna, chi yɨvɨ ka kuꞌu kuu ja ka nandɨꞌɨ ɨɨn médico.
23461	MAT 9:13	Kuanoꞌon naa ra ti skuaꞌa ra nasa kuni kaꞌan jnuꞌun jaꞌa: “Ruꞌu kuni ri ja na kuankaꞌnu ini nuu jnaꞌan ra naa ra, ti ansu ja soko ra kɨtɨ naa ra.” Chi ansu vaji ri ja kaꞌan ri jnuꞌun Yandios nuu yɨvɨ ka jani ini ja iyo ndoo jiin kuachi i. Chi suꞌva ni chaa ri ja na kaꞌan ri jnuꞌun Yandios nuu yɨvɨ ka nakuni ja ka iyo kuachi i, nava na nakani ini i nuu Yandios ―kachi Jesús.
23462	MAT 9:14	Yukan ti ni ka chakoyo ndajaꞌa Juan, chaa skuanducha un, nuu Jesús, ti ni ka jikajnuꞌun da ya: ―¿Ndoo saña naa na jiin chaa fariseo, xaan tɨjnɨ jinu ka kendo ndicha ini na, ti ndoo ndajaꞌa ni, ndoo tu ka kuu koo ndicha ini da naa da? ―ni ka kachi da.
23463	MAT 9:15	Yukan ti ni kachi Jesús: ―¿Va nu kuu koo ndicha ini yo nu iyo ɨɨn viko nandaꞌa, ti tu kusɨɨ ini yo nu kancha novio un jiin yo nu? Ko nu na jaa kɨvɨ ja kuxio novio un kiꞌin da, yukan na ti sa kuu koo ndicha ini yɨvɨ un naa i. Suni siaꞌan kuu ja nu nɨ kancha ri ti tu kuu koo ndicha ini chaa ka skuaꞌa jiin ri. Ko jaa ɨɨn kɨvɨ nu na kuxio ri kiꞌin ri, yukan na ti sa na koo ndicha ini da naa da ―ni kachi ya.
23464	MAT 9:16	Siin Jesús xndaku ya ja tu kejnaꞌan jnuꞌun jaa ja xnaꞌan ya, jiin jnuꞌun janaꞌan, ti ni kachi ya: ―Tu kuu nachaa yo saꞌma tuꞌu jiin ɨɨn saꞌma jaa, chi ndɨyɨ saꞌma jaa un ti kaꞌncha saꞌma tuꞌu un, ti suꞌva kuu jicha ga teꞌnde kiꞌin.
23466	MAT 9:18	Ni kaꞌan ga Jesús jnuꞌun un, ti ni jaa ɨɨn chaa kuñaꞌnu ini ɨɨn veñuꞌun Israel un, ni jakunjitɨ da nuu Jesús, ti ni kachi da: ―Ja ni jiꞌi seꞌe sɨꞌɨ na, ko nu na kiꞌin yo, ti chuxndee ni ndaꞌa ni sɨkɨ i, ti va nandoto tuku i ―ni kachi da.
23469	MAT 9:21	chi ni ndoꞌo ini ña: “Nu na kundee ri kueꞌe ri vasu saꞌma ya, ti va nduvaꞌa ri”, siaꞌan ni ndoꞌo ini ña.
23470	MAT 9:22	Ko ni ndeokoto Jesús, ni ndeꞌe ya nuu ña, ti ni kachi ya: ―Ndee saꞌni ra hija, ja ni nduvaꞌa ra chi ni kandixia ra ruꞌu, ja kuu saꞌa ri tajna maa ra ―ni kachi ya. Ti yukan un ni nduvaꞌa ni ñaꞌan un.
23472	MAT 9:24	ti ni kachi ya: ―Kuan kee naa ra fuera un, chi tu ni jiꞌi suchi lulu jaꞌa, chi so kixi i ―kachi ya. Ti yɨvɨ kaꞌiin un so ni ka jaku i ja siaꞌan ni kaꞌan Jesús.
23475	MAT 9:27	Nu ni kee Jesús yukan ti kuaꞌan ya, ti ni ka ndikun uu chaa kuaa jata ya, ti ka kanajiin da kuajakoyo da: ―¡Kundaꞌu ini ni saña naa na, niꞌin ja kuu seꞌe David, chaa ni kuu rey Israel undi na janaꞌan! ―ni ka kachi da.
23476	MAT 9:28	Ti nu ni jakuɨñɨ Jesús ɨɨn veꞌe, ni ka tuꞌva chaa kuaa un nuu ya, ti ni jikajnuꞌun ya maa da naa da, ti ni kachi ya: ―¿Kandixia ra naa ra ja kuu saꞌa ri jniñu jaꞌa nu? ―kachi ya. Ti ni ka kachi da: ―Jitoꞌyo, ka kandixia na ―kachi da naa da.
23477	MAT 9:29	Yukan ti ni kueꞌe Jesús nduchi da naa da, ti ni kachi ya: ―Na kuu nava ni ka kandixia ra naa ra ―kachi ya.
23481	MAT 9:33	Nu ni keniꞌin Jesús tachi xaan un kuaꞌan, ti ni kejaꞌa kaꞌan chaa ñɨꞌɨn un, so ni ka naa ini yɨvɨ kaꞌiin un, ti ni ka kachi: ―Jankɨvɨ ka jini yo ɨɨn jniñu siaꞌan, ja kuu nuu nɨ ñuu Israel ―kachi naa.
23482	MAT 9:34	Ko ni ka kachi chaa fariseo un: ―Keniꞌin chaa jaꞌa tachi xaan un kuaꞌan, ko jiin sɨvɨ maa jaꞌuꞌu un saꞌa da ―kachi naa.
23485	MAT 9:37	Yukan na ti ni kachi ya jiin ndajaꞌa ya: ―Jniñu Yandios kuu nanu kɨvɨ ka nastutu yo triu, chi jandaa ndixia kuu ja, ja ni kuu teꞌnde triu un ko jaku ni muzu ka iyo ja sajniñu un. Siaꞌan kuu yɨvɨ jaꞌa naa i, chi ndaꞌu ka saꞌa i ja tundo xndaku nuu i, chi ka kumani chaa xndaku un naa da.
23491	MAT 10:5	Ni taji Jesús ndɨ uxi uu chaa un, ko xnakan ni xndaku ya nuu da, ti ni kachi ya: ―Koto kinkoyo ra ñuu nuu tu kanchuku yɨvɨ ka kuu yɨvɨ Israel, ni tu kɨvɨ ra ni ɨɨn ndañu Samaria naa ra.
23502	MAT 10:16	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Ndeꞌe naa ra, ruꞌu taji ri roꞌo kinkoyo ra nanu rɨɨ kuankoyo nuu kaꞌiin kɨtɨ xaan. Kava vivo ra naa ra, ko so ja koto maa ɨɨn ja saꞌa ra jiin yɨvɨ. Kuee kava ini ra naa ra nanu ɨɨn sata, ja tu nduxaan tɨ. Ti siaꞌan kunchuku ra.
23512	MAT 10:26	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Ja yukan kuu ja koto yuꞌu ra ndeꞌe ra yɨvɨ kanda kuaꞌan un, chi tu iyo ni ɨɨn jniñu saꞌa xeꞌe i ja na kendo saꞌyɨ nuu Yandios, chi taka ni kenda nuu ndijin.
23518	MAT 10:32	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Taka yɨvɨ nu na kachi ndaa ja ni ka yɨꞌɨ i jiin ri, ti suni ruꞌu nakachi ndaa ri nuu Tata ri, ya kancha ya andɨvɨ, ja jini ri maa i.
23520	MAT 10:34	Siin Jesús kaꞌan ya, ti ni kachi ya: ―Tu kani ini ra naa ra ja ni chaa ri ñuyɨvɨ jaꞌa, ti saꞌa ri ja na kukuee kunchuku mani yɨvɨ naa i. Chi ni chaa ri, ko so ja nu na kandixia i ruꞌu, ti koto uꞌu jnaꞌan yɨvɨ naa i.
23526	MAT 10:40	Siin Jesús kaꞌan ya, ti ni kachi ya: ―Nu ɨɨn yɨvɨ na kuantaꞌu jnuꞌun ri ja ka kaꞌan ra, ti suni jantaꞌu i maa ri. Ti yɨvɨ jantaꞌu ruꞌu, suni ja ni jantaꞌu i Tata ri, ya ni taji ruꞌu.
23531	MAT 11:3	ti ni ka jikajnuꞌun da ya siaꞌan: ―¿Maa ni kuu Cristo ja ni chisojnuꞌun Yandios ja kii nu? ¿Xi kundatu yo ɨnga nu? ―ni ka kachi da.
23532	MAT 11:4	Yukan ti ni kachi Jesús: ―Kuankoyo naa ra ti kani jnuꞌun nuu Juan naa ra taka ja ni ka jini ra jiin taka jnuꞌun ni ka jinisoꞌo ra jaꞌa naa ra.
23535	MAT 11:7	Nu ni ka yaꞌa chaa un kuaꞌan da, ti ni kejaꞌa Jesús kaꞌan ya jiin yɨvɨ un ja na chaa kuu Juan, ti ni jikajnuꞌun ya: ―Na ni ka jandeꞌe ra undi nuu ñuꞌun teꞌe un, ¿ndoo ka ndoꞌo ini ra ja saꞌa chaa un? Ti tu ni ka jini ra ɨɨn chaa un nanu ɨɨn yoko icha ja kanda jiin tachi un, ti chaa un tu ni sama nuu nuu da jnuꞌun kaꞌan da, chi ɨɨn ni jnuꞌun ni kaꞌan da.
23538	MAT 11:10	Ti sɨkɨ Juan kuu ja kaꞌan nuu tutu ii Yandios siaꞌan: Na taji ri tajnu ri ja na koxnuu da jaa da. Ti na satuꞌva da yɨvɨ naa i sa kiꞌin ra. Ni kachi Yandios, kachi tutu.