23215	MAT 1:2	Abraham ni kuu tata Isaac, ti Isaac ni kuu tata Jacob. Jacob ni kuu tata Judá jiin uu ga ñani da.
23224	MAT 1:11	Josías ni kuu tata Jeconías jiin uu ga ñani da. Ti kuiya yukan ni kaꞌiin yɨvɨ ñuu Israel presu nuu yɨvɨ ñuu Babilonia.
23230	MAT 1:17	Ja yukan kuu ja undi uxi kuun yɨvɨ ni ka kuu ja ni kejaꞌa undi Abraham ti ni jaa undi David, ti uxi kuun ga tuku ja ni kejaꞌa jiin David, ti undi kuiya ni ka jaꞌan yɨvɨ Israel presu nuu yɨvɨ ñuu Babilonia. Ti uxi kuun ga tuku ja undi kuiya yukan, ti ni jaa kuiya ni kaku Cristo, ja ni taji Yandios ya, ndiso jniñu ñaꞌnu.
23231	MAT 1:18	Siaꞌan ni kuu na ni kaku Cristo Jesús. Nana ya María, iyo tratu ña ja nandaꞌa ña jiin José. Na ti najnaꞌan ga ña jiin José, ti ja ni jakuꞌun seꞌe ña. Ti maa Espíritu Santo ni saꞌa ja na jakuꞌun seꞌe ña.
23233	MAT 1:20	Ni ndoꞌo ini da siaꞌan, ti ni kenda ɨɨn ángel ja junukuachi nuu Yandios. Ti ni kaꞌan ángel un jiin da nuu ñujani, ti ni kachi: ―José, roꞌo ja kuu ra jnaꞌan rey David na janaꞌan, koto yuꞌu ra ja kiꞌin ra María ja kuu ñasɨꞌɨ ra, chi seꞌe ñuꞌun chii ña un vaji nuu maa Espíritu Santo.
23234	MAT 1:21	Ti nu na kaku suchi lulu un, ti skonani ra i Jesús. Siaꞌan konani suchi lulu un chi maa i kuu ja nama sɨkɨ kuaꞌa ñanijnaꞌan i, yɨvɨ ka iyo kuachi ―ni kachi ángel Yandios un.
23237	MAT 1:24	Nu ni ndoto José, ti ni saꞌa da nava ni taꞌu ángel Yandios un jniñu. Ti ni jaka da María ja na kuu ña ñasɨꞌɨ da.
23242	MAT 2:4	Ti yukan na ti ni nastutu rey un taka sutu ka kuñaꞌnu jiin taka ga chaa ka xnaꞌan ley Israel un, ti ni ka jikajnuꞌun da nau ñuu ni kaku Cristo.
23244	MAT 2:6	Ti roꞌo yɨvɨ ñuu Belén, ja kanchuku ra ñuu Judá, tu ndaꞌu xaan kendo ra ja kuu nuu taka ga ñuu ka iyo nuu ñuyɨvɨ, chi jaꞌa kuu nuu kaña ɨɨn chaa kuñaꞌnu, ja koto ñuu ri Israel. Kachi tutu. Siaꞌan ni ka kachi chaa un nuu rey Herodes.
23249	MAT 2:11	Nu ni ka kɨvɨ da ini veꞌe un, ti ni ka jini da suchi lulu un kancha i, yɨjnɨ nana i María suchi. Ni ka jakunjitɨ da, ti ni ka nakuaꞌa da ja yɨñuꞌun suchi lulu un. Yukan na ti ni ka jiña da kaja da, ti ni ka jaꞌa da oro, suxia kutu vixi jiin ɨnga nuu suxia (ja nani mirra), ni kutaꞌu i.
23250	MAT 2:12	Yukan na ti ni kasjnuꞌun ɨɨn ñujani nuu da naa da ja tukaa ga nandeokuñɨ da nuu kancha rey Herodes. Ti ni ka nandeokuñɨ da ɨnga ichi kuan nukoyo da ñuu da naa da.
23251	MAT 2:13	Nu ni ka yaꞌa chaa tuꞌva un kuankoyo da, ti ni kaꞌan tuku ɨɨn ángel Yandios jiin José nuu ñujani, ti ni kachi: ―Kiꞌin suchi lulu jña jiin nana i, ti kuankoyo ichi ñuu Egipto naa ra. Ti yukan kunchuku ra naa ra undi na kachi maa ri tuku, chi kuni nanduku rey Herodes suchi lulu jña ja kaꞌni da i ―ni kachi ángel ya.
23252	MAT 2:14	Yukan na ti ni kiꞌin José suchi lulu un jiin nana i, ti ni ka kee da jakuaa un kuankoyo da ichi ñuu Egipto.
23253	MAT 2:15	Ti yukan ni kaꞌiin da undi ni jiꞌi rey Herodes. Yukan ni kundaa nava ni kachi Yandios ja ni kachi profeta na janaꞌan un: “Undi Egipto ni kana ri seꞌe ri.”
23254	MAT 2:16	Nu ni jini Herodes ja ni ka kuu ichi ini chaa tuꞌva un maa da. Ti ni kɨtɨ xaan tonto ini da, ti ni taꞌu da jniñu ja na kuū taka suchi kuachi iin uu kuiya, jiin taka suchi yɨɨ kuachi ga ja kanchuku ñuu Belén, jiin taka ga ñuu kaꞌiin yajni un. Siaꞌan ni saꞌa da, chi ja ni niꞌin vaꞌa da jnuꞌun nuu chaa tuꞌva un, chi ni ka kachi chaa un nasa ja ni kuu ja ni kaku Jesús.
23257	MAT 2:19	Nu ni jiꞌi rey Herodes, ti ni kaꞌan tuku ɨɨn ángel Yandios jiin José nuu ɨɨn ñujani nuu kande da ñuu Egipto un, ti ni kachi:
23258	MAT 2:20	―Kiꞌin suchi lulu jña jiin nana i, ti nandeokuñɨ ñuu Israel, chi ja ni jiꞌi chaa kuni kaꞌni maa i un ―ni kachi ángel Yandios un.
23268	MAT 3:7	Suni ni ka jakoyo kuaꞌa chaa fariseo, ja ni ka kuu da chaa ka jito vaꞌa nuu ley Israel, jiin kuaꞌa chaa saduceo (chaa un ni ka kuu da ɨnga partido ja suni ka xnaꞌan da sɨkɨ nasa kuni kaꞌan ley Israel). Ni ka kii uu grupo un nuu skuanducha Juan, ti ni jini Juan ja nde kuaꞌa chaa un ni jakoyo. Ti ni nduxaan da nuu chaa un naa da, ti ni kachi da: ―Roꞌo ka kuu ra nanu koo xaan jiin seꞌe tɨ, chi ndevaꞌa xaan ka saꞌa ra. ¿Xi ka jani ini ra ja nama ra maa ra nuu nundoꞌo ja kuan kuu yajni nuu ra naa ra nu?
23272	MAT 3:11	Jandaa kuu ja ruꞌu chi skuanducha ri roꞌo naa ra jiin nducha, ko kuan kuu yajni kɨvɨ kenda ɨɨn chaa kuu ñaꞌnu ga ja kuu ruꞌu. Ti nanu ja skuanducha da roꞌo naa ra ja kuaꞌa da Espíritu Santo ja kuncha ya jiin ra. Ti siaꞌan nanu sandoo ɨɨn ñuꞌun nuu kayu, suni siaꞌan sandoo Espíritu Santo undi ini ra naa ra. Ti chaa kuu ñaꞌnu un, tu kuu kandu ri nuu da, chi kuu ñaꞌnu ga da ja kuu ruꞌu.
23284	MAT 4:6	ti ni kachi tuku jaꞌuꞌu un jiin ya: ―Nu ndixia ra ja Seꞌe Yandios kuu ra, ti skanakava maa ra undi nuu ñuꞌun un, chi siaꞌan yoso nuu tutu: Na taꞌu Yandios jniñu nuu ángel ya ja na koto ya roꞌo. Ti nakindaꞌa ya roꞌo jiin ndaꞌa ya, nava tu tuji sɨꞌɨn ra nuu ni ɨɨn yuu. Kachi tutu, ni kachi jaꞌuꞌu un.
23285	MAT 4:7	Ti ni kachi tuku Jesús: ―Tuu, chi suꞌva yoso nuu tutu Yandios: “Koto maa keꞌe ga ra maa jitoꞌo ra Yandios”, kachi tutu ―ni kachi Jesús.
23289	MAT 4:11	Yukan ti ni kuxio jaꞌuꞌu un nuu Jesús ti kuaꞌan. Ti sa ni ka chakoyo ángel Yandios, ti ni ka chindee i maa ya.
23296	MAT 4:18	Kuaꞌan Jesús yuꞌu mar Galilea, ti ni jini ya uu chaa kaꞌiin un, ɨɨn da kuu Simón ja suni nani da Pedro, ti ɨnga da kuu Andrés, ñani da. Kaꞌiin da ka jnɨɨ da chāká, ti ja ni ka chunde da ñunu da ini nducha,
23298	MAT 4:20	Ti luego ni, ni ka xndoo da ñunu da ti kuankoyo da jiin Jesús.
23299	MAT 4:21	Ni jika ya tɨꞌlɨ ga, ti ni jini ya kaꞌiin uu ga da, Jacobo jiin ñani da Juan, seꞌe yɨɨ Zebedeo. Kaꞌiin da ini ɨɨn barco jiin tata da, ka nachaa da ñunu da, ti ni kana Jesús xini da.
23314	MAT 5:11	Ti kachi ri ja kandichi Yandios jiin roꞌo naa ra ja nu na kaꞌan ndevaꞌa yɨvɨ nuu ra, kaꞌan i sɨkɨ ra ti kundio ini i roꞌo ja kuaꞌa i tau ra naa ra, ti chakuachi i roꞌo savaꞌa ni ga jnuꞌun ja sɨkɨ ruꞌu.
23321	MAT 5:18	Na kachi ndaa ri nuu ra naa ra ja nɨ iyo ga andɨvɨ jiin ñuyɨvɨ, ni tu kuu kencha ri ni ɨɨn letra nuu ɨɨn jnuꞌun Yandios, undi na kuu taka nava kuni maa ya.
23322	MAT 5:19	Ja yukan kuu yɨvɨ tu ka jandatu nuu taka ley ni jaꞌa Yandios, vasu ɨɨn jniñu lulu, ja na xnaꞌan i nuu ɨnga yɨvɨ ja na saꞌa i, ti na kachi ndaa ri ja yɨvɨ un, tu kuu kɨvɨ i ini ñuu nuu taꞌu Yandios jniñu. Ko yɨvɨ jandatu ti xnaꞌan i nuu ɨnga yɨvɨ ja na kuandatu i, ti yɨvɨ yukan ndixia chi najaa i nuu taꞌu Yandios jniñu ti yukan nduñaꞌnu i.
23328	MAT 5:25	Nu ɨɨn yɨvɨ na kankuachi jaꞌa ra ja tau ra xuꞌun nuu da, ti kiꞌin da jiin ra undi veꞌe juzgado. Xnakan ndaka taꞌu ra nuu da ichi kuankoyo ra nava tu xndichi da roꞌo nuu juez, chi nakuaꞌa juez un roꞌo nuu policia, ti chaa un chunde da roꞌo vekaa.
23330	MAT 5:27	Ka jini ra nava ni ka kaꞌan yɨvɨ janaꞌan: “Koto kusɨkɨnchaa jnaꞌan ra jiin ɨnga ñasɨꞌɨ.”
23332	MAT 5:29	Ti nu nduchi kuaꞌa ra kuu ja ni ndeꞌe un, tava na kiꞌin. Chi vaꞌa ga ja nu ɨɨn ni nduchi ra na naa, ti ansu ja kiꞌin ra nɨ jiin yɨkɨ kuñu ra nuu infiernu.
23333	MAT 5:30	Ti nu ndaꞌa kuaꞌa ra kuu ja ni saꞌa ɨɨn kuachi, kaꞌncha na kiꞌin, chi vaꞌa ga ja nu ɨɨn ni ndaꞌa ra un na naa, ti ansu ja kiꞌin ra nɨ jiin yɨkɨ kuñu ra nuu infiernu.
23335	MAT 5:32	Ko ruꞌu na kachi ri nuu ra ja nu ɨɨn chaa na xndoo da ñasɨꞌɨ da, ti nu tu naa kuachi ni saꞌa ña, ja kinikava ña jiin ɨnga chaa, ti chaa un chakuachi da maa ña. Ko nu ɨnga chaa na nandaꞌa jiin ɨɨn ñaꞌan ni kendo un, ti suni chakuachi da maa da.
23338	MAT 5:35	Ni tu kachi ra ja ñuyɨvɨ kuu ja kuaꞌa jandaa jaꞌa ra, chi jaꞌa kuu nuu jañu ya jiin jaꞌa ya, chi maa ya xiin. Ni ja kuu ñuu Jerusalén, ja yukan tu kuaꞌa jandaa jaꞌa ra, chi yukan kuu ñuu chaa kuu Rey kuñaꞌnu ga ja taꞌu jniñu.
23340	MAT 5:37	So nɨnɨ kuu ja kachi ra naa ra ja “kuu” xi “tu kuu”, chi tu nijniñu ɨnga jnuꞌun un, vasu ɨɨn jnuꞌun kanuu ga kuu ja chisojnuꞌun ra un, chi taka ga jnuꞌun un vaji nuu jaꞌuꞌu un.
23342	MAT 5:39	Ko ruꞌu na kachi ri: Koto kinjnaꞌan ra jiin yɨvɨ kani roꞌo, chi suꞌva nu ni kani i ɨɨn nuu nuu ra, kuaꞌa ɨnga nuu ra na kani tuku i.
23344	MAT 5:41	Nu ɨɨn yɨvɨ na chayɨka roꞌo ja kin nchaka ra ndajniñu i sava ichi, ti vaꞌa ga na kinchaka ra i undi nuu kiꞌin yɨ.
23345	MAT 5:42	Ti nu savaꞌa ni ga yɨvɨ na kakan nuu i ɨɨn ndajniñu nuu ra, kuaꞌa ndajniñu kuni i, ti koto siokani ra siaꞌan ni yɨvɨ un kiꞌin.
23360	MAT 6:9	Ja yukan kuu ja siaꞌan kakantaꞌu ra naa ra: Tata yo Yandios, ja kancha ni andɨvɨ, kava yɨñuꞌun yo nuu sɨvɨ ni, ti maa ni kuu ja kuñaꞌnu ga.
23364	MAT 6:13	Koto maa kuaꞌa ni jnuꞌun ja kotojnuni jaꞌuꞌu un saña, ti suꞌva nama ni saña nuu nundoꞌo un. Chi maa ni xiin nuu taꞌu jniñu, ti maa ni kuu ja ndiso jniñu ñaꞌnu un. Ti ñaꞌnu ga na koo sɨvɨ ni sɨkɨ yo ja kuu saa ni. Ti siaꞌan na koo. Kachi ra naa ra.
23371	MAT 6:20	Vaꞌa ga ja nu na skaya ra jniñu vaꞌa kuni maa Yandios, ya kancha andɨvɨ, chi yukan tu iyo tikixin ti tundo xnaa yo, ti ni ñakuiꞌna tu kuu kɨvɨ ja sakuiꞌna.
23375	MAT 6:24	Ni ɨɨn yɨvɨ tu kuu kunukuachi nuu uu jitoꞌo, chi kendo vaꞌa i jiin ɨɨn da, ti kendo kuiꞌya i jiin ɨnga da. Ni tu kuu kunukuachi i nuu Yandios, ti ja kundio ini i xuꞌun jiin ñuꞌun. Chi nɨnɨ nuu maa ni ya kuu nu na kondoꞌo ini i, ti ansu ja kundio ini i xuꞌun ―ni kachi ya.
23377	MAT 6:26	Ndeꞌe naa ra, kɨtɨ ka ndava nuu tachi un, tu naa jniñu ka saꞌa tɨ ja nastutu tɨ, ti savaꞌa tɨ kuꞌiin, ko Tata ra Yandios, ya kancha ya andɨvɨ, jaꞌa ya ja ka yee tɨ. Ko na kachi ri ja kanuu ga roꞌo naa ra ja kuu kɨtɨ ka ndava un.
23378	MAT 6:27	Ti ni tundo niꞌin ra naa ra vasu na xndiꞌi xaan ini ra jiin ja kuchaku ra, xi jiin ja kundio ini ra ja kusukun ga ra. ¿Va nu ja ndɨꞌɨ xaan ini ra jiin un, ti niꞌin ra kuu ra nu?
23381	MAT 6:30	Ti maa Yandios skuaꞌnu ya ita un, ti vii xaan na skutu ya i. Ko vasu vii xaan ni kanda vijna ti ijña ja ni ka ichi, ti tukaa ga kuni yo. Chi suꞌva kayu nuu ñuꞌun. Ja yukan kuu ja nu siaꞌan saꞌa Yandios ja jito vaꞌa ya ita un, ¿ti ansu kanuu ga roꞌo naa ra ja na koto vaꞌa ya nu? ¿Ndoo xaan ka ndɨꞌɨ ini ra nusa?
23388	MAT 7:3	Nu siaꞌan na saꞌa Yandios, ¿ti nasa kuu kaꞌan ndoo ra ja kuu ichi ini ra ndeꞌe ra nuu ñanijnaꞌan ra, nu iyo ɨɨn kuachi i, vasu jakuu ga kaa tu maa ra jiin kuachi ra xino?
23389	MAT 7:4	Ko nu ja kuu ga kaa maa ra jiin kuachi ra, ¿ti ndoo kaꞌan vixi ra nuu ñanijnaꞌan ra ja iyo ndoo ra nusa? ndeꞌe na kaa jniñu saꞌa ra, ti suni yuji xaan ra jiin kuachi ra.
23397	MAT 7:12	Ja yukan kuu ja kava yɨñuꞌun ra jiin yɨvɨ naa i, nava suni siaꞌan na nakuaꞌa i ja yɨñuꞌun roꞌo naa ra, chi siaꞌan taꞌu ley Moisés jniñu jiin taka ga tutu ni ka chaa profeta na janaꞌan―ni kachi Jesús.
23398	MAT 7:13	Siin Jesús xndaku ya, ti ni kachi ya: ―Na kachi ri ja iyo uu ichi naniꞌin ra, ɨɨn kuu ichi vaꞌa ti ɨnga kuu ichi nundoꞌo. Ti ichi nundoꞌo un tu yɨɨ kiꞌin ra, chi jicha xaan, ti nuña ja saꞌa ra nava kuni maa ra. Yukan iyo jnuꞌun ndichi ini, kuu siin ra jiin taka jnuꞌun ra, ko sandɨꞌɨ ni ga ichi un kande nuu jnaꞌnu ndatu ra, ti kuaꞌa yɨvɨ kuankoyo i ichi un, ko sandɨꞌɨ ni ga ichi un ti naa yɨvɨ un naa i.
23407	MAT 7:22	Nu na jaa kɨvɨ sandɨꞌɨ ni ga un, ti nde kuaꞌa yɨvɨ ndakuniꞌin sɨvɨ ri, ti kachi: “Niꞌin kuu jitoꞌo na, ti saña kuu seꞌe ni. Saña kuu ja ni ndiso jniñu nuu ni na ni kaꞌan na jnuꞌun ni. Ti jiin sɨvɨ ni ni ka keniꞌin na tachi xaan un kuankoyo, ti suni jiin sɨvɨ ni ni ka saꞌa na kuaꞌa ga jniñu ñaꞌnu”, kachi.
23422	MAT 8:8	Ti ni kachi chaa un jiin ya: ―Jitoꞌyo, kuñaꞌnu ga ni ja kuu saña, ti tu kuu kejnaꞌan na jiin ni. Ja yukan kuu ja tu kuni na ja kiꞌin ni undi veꞌe na, chi so kuni na ja na taꞌu ni jniñu, ti na nduvaꞌa muzu na.
23423	MAT 8:9	Chi saña, suni iyo ɨɨn chaa kuñaꞌnu taꞌu jniñu nuu na. Ti suni maa na, yɨndaꞌa na soldado na. Ti nu na kachi na jiin ɨɨn da: “Kuaꞌan”, ti kiꞌin da. Ti kachi na jiin ɨnga: “Ñaꞌan jaꞌa”, ti kii da. Ti taꞌu na jniñu nuu muzu na ja na saꞌa i ɨɨn jniñu un, ti saꞌa i ―kachi da.
23430	MAT 8:16	Nu ni kuaa, ti ni ka chakoyo yɨvɨ nuu Jesús jiin tɨjnɨ xaan yɨvɨ ka jnaꞌan tachi xaan, ti jiin ɨɨn ni jnuꞌun ni kaꞌan ya, ni keniꞌin ya tachi xaan un kuankoyo. Ti suni ni ka nduvaꞌa ni taka ga yɨvɨ ka kuꞌu un.
23432	MAT 8:18	Nu ni jini Jesús ja nde kuaꞌa yɨvɨ ni ka ndututu jiin ya, ti ni taꞌu ya jniñu nuu ndajaꞌa ya ja na kin yaꞌa da jiin ya undi ɨnga nuu yuu lago un.
23433	MAT 8:19	Ti ɨɨn chaa ka xnaꞌan ley Israel un ni tuꞌva nuu ya, ti ni kachi: ―Maestro, kuni kiꞌin na jiin ni vasu savaꞌa ni ga na ichi na kiꞌin ni, ti kiꞌin yo ―ni kachi da.
23435	MAT 8:21	Ti ɨnga chaa kuu ndajaꞌa ya un ni kachi: ―Jitoꞌyo, kundatu ni na kin chunduji na tata na xnakan, ti sa chaa na, na choꞌo ―ni kachi da.
23438	MAT 8:24	Yukan ti ni ndonda ɨɨn tachi sau xaan tonto nuu lago un, ni kejaꞌa kava nuu mani ga nducha un nuu barco un. Ko Jesús chi kixi kixi ni ya.
23440	MAT 8:26	Ko ni kachi ya jiin da: ―Ndoo xaan ka yuꞌu ra. ¿Xi ka jani ini ra ja tu chindee Yandios roꞌo naa ra nu? ―ni kachi ya. Yukan ti ni ndokuɨñɨ ya, ti ni taꞌu ya jniñu nuu tachi sau xaan un jiin lago un, ti naꞌin kuɨtɨ ni kuu.
23441	MAT 8:27	Ti so ni ka naa ini chaa un, ti ka nndajnuꞌun da: ―¡Naa chaa kuu jaꞌa ja undi tachi sau xaan un, jiin lago un ka jandatu nuu da! ―kachi da naa da.
23442	MAT 8:28	Nu ni yaꞌa Jesús ɨnga nuu yuꞌu lago un, nuu kuu yuꞌu ñuu Gadara. Ti undi staa stilateón nuu ka ñunduji ndɨyɨ un ni ka kendakoyo uu chaa ka jnaꞌan tachi xaan, ti ni ka chakoyo da nuu Jesús. Ti ndɨnduu da ka jnaꞌan tachi xaan un, ti kuaꞌan xaan ni ka nduu da ja ni ɨɨn yɨvɨ tukaa ga kuu yaꞌa i ichi un.
23443	MAT 8:29	Ti ni ka jakunchaa da ka kana koꞌo da: ―¡Niꞌin Jesús, Seꞌe Yandios! ¿Ndoo kɨvɨ nduu ni jiin na naa na, xi vaji ni ja kuaꞌa ni nundoꞌo saña nu? Vasu ti jaa ga kɨvɨ kii juicio ―ni ka kachi da naa da.
23446	MAT 8:32	Yukan ti ni kachi Jesús jini tachi xaan un: ―Kuaꞌan naa ra ―ni kachi ya. Yukan ti ni ka xndoo tachi xaan un chaa un naa da, ti ni ka kekoyo kuaꞌan, ti ni ka najnaꞌan jiin kɨnɨ un. Ni ndɨꞌɨ kɨnɨ un ni ka jaꞌa tɨ corrɨ, ti ni ka nukoyo tɨ ɨɨn xaꞌva, ti ni ka kɨvɨ tɨ nuu nducha lago un, ti ni ka kancha tɨ nducha un, ti ni ka jiꞌi tɨ.
23449	MAT 9:1	Yukan ti ni ndɨvɨ Jesús ini barco, ni nayaꞌa tuku ya ɨnga nuu yuꞌu lago un. Ti ni najaa ya ñuu maa ya.
23464	MAT 9:16	Siin Jesús xndaku ya ja tu kejnaꞌan jnuꞌun jaa ja xnaꞌan ya, jiin jnuꞌun janaꞌan, ti ni kachi ya: ―Tu kuu nachaa yo saꞌma tuꞌu jiin ɨɨn saꞌma jaa, chi ndɨyɨ saꞌma jaa un ti kaꞌncha saꞌma tuꞌu un, ti suꞌva kuu jicha ga teꞌnde kiꞌin.
23466	MAT 9:18	Ni kaꞌan ga Jesús jnuꞌun un, ti ni jaa ɨɨn chaa kuñaꞌnu ini ɨɨn veñuꞌun Israel un, ni jakunjitɨ da nuu Jesús, ti ni kachi da: ―Ja ni jiꞌi seꞌe sɨꞌɨ na, ko nu na kiꞌin yo, ti chuxndee ni ndaꞌa ni sɨkɨ i, ti va nandoto tuku i ―ni kachi da.
23480	MAT 9:32	San ni ka kee chaa un kuankoyo da, ti ni ka chakoyo tuku uu ga da jiin ɨɨn chaa ñɨꞌɨn, ti chaa un suni jnaꞌan da tachi xaan.
23490	MAT 10:4	Simón, chaa ni yɨꞌɨ jiin partido Kananista; jiin Judas, ɨɨn chaa ñuu Cariote ja kuee ga ti ni nakuaꞌa da Jesús nuu enemigo ya.
23499	MAT 10:13	Nu ka iyo vaꞌa ini yɨvɨ un, ti kakantaꞌu ja na kukuee kunchuku i. Ti nu tuu, ti nduku ra ɨnga veꞌe nuu kunchuku ra naa ra.
23501	MAT 10:15	Chi na kachi ri nuu ra naa ra, ja nu na jaa kɨvɨ chaa juicio, ti kaꞌnu ga nundoꞌo kii sɨkɨ yɨvɨ ñuu un, ti ansu yɨvɨ ñuu Sodoma jiin Gomorra ―ni kachi Jesús.
23504	MAT 10:18	Ti sɨkɨ ja ka jika ra jiin ri, ti nakuaꞌa da roꞌo vasu undi nuu gobernador xi nuu rey, ko vasu undi nuu chaa un, ti suni kuu kaꞌan ra jnuꞌun ri jiin nuu yɨvɨ ɨnga nación.
23509	MAT 10:23	Ko nu ɨɨn ñuu na koto uꞌu yɨvɨ roꞌo naa ra, kuankoyo ɨnga ñuu. Ti na kachi ndaa ri nuu ra naa ra ja ruꞌu, maa Seꞌe Yɨvɨ Ñuyɨvɨ, xnaka ja nchaa ri ti sa ndekava ra kuikonuu ra taka ñuu Israel.
23510	MAT 10:24	Ndeꞌe naa ra, ja ka jini ra ja ni ɨɨn ndajaꞌa tu kuu kuñaꞌnu ga ja kuu chaa yɨndaꞌa da, ti ni ɨɨn chaa junukuachi tu kuu kuñaꞌnu ga da ja kuu jitoꞌo da.
23511	MAT 10:25	Chi nu na saꞌa ndevaꞌa yɨvɨ jiin maa chaa kuñaꞌnu un, ti suni siaꞌan saꞌa i jiin chaa ka kuu taka ndajaꞌa da. Ti nu ka skonani i ruꞌu Beelzebú (ja kuni kaꞌan jaꞌuꞌu kuñaꞌnu), ti ndee ga ja nu tu kaꞌan i sɨkɨ roꞌo naa ra ja ka kuu ra ndajaꞌa ri ―kachi Jesús.
23517	MAT 10:31	Ja yukan kuu ja koto xndɨꞌɨ ini ra, chi yaꞌu ga ka nchaa ɨɨn ɨɨn ra nuu Yandios ja kuu ɨɨn jnɨɨ saa kuachi un naa tɨ ―kachi Jesús.
23523	MAT 10:37	Nu ñukuu ini ra ruꞌu, ko nu kundaꞌu ga ini ra tata ra jiin nana ra, ja siaꞌan ti tukaa ga yɨꞌɨ ra jiin ri. Suni nu ka kundaꞌu ga ini ra seꞌe sɨꞌɨ ra xi seꞌe yɨɨ ra, ti suni tukaa ga ka yɨꞌɨ ra ndaꞌa ri naa ra.
23524	MAT 10:38	Ti nu tu ka ñukuu ini ra ruꞌu ja kundikun ra ruꞌu, ti vasu na kuū ra, ko tukaa ga ka yɨꞌɨ ra jiin ri.
23528	MAT 10:42	Ti vasu savaꞌa ni ga yɨvɨ nu na kuaꞌa i ɨɨn vasu nducha vijin nuu chaa ndaꞌu ja ka ndikun da ruꞌu, ti na kachi ndaa ri ja suni iyo taꞌu yɨvɨ un ―ni kachi Jesús.
23531	MAT 11:3	ti ni ka jikajnuꞌun da ya siaꞌan: ―¿Maa ni kuu Cristo ja ni chisojnuꞌun Yandios ja kii nu? ¿Xi kundatu yo ɨnga nu? ―ni ka kachi da.
23539	MAT 11:11	Jandaa na kachi ri ja tukaa ga iyo ni ɨɨn yɨvɨ nanu Juan ja kuñaꞌnu ga ja kuu Juan, chaa skuanducha un. Ko yɨvɨ ja, ja ni ka jantaꞌu jnuꞌun sɨkɨ ja nasa kɨvɨ i ndaꞌa Yandios, ti taꞌu Yandios jniñu nuu i, vasu tu ka ndiso jniñu i nanu Juan, ko kuni ga yɨvɨ un jniñu ñaꞌnu ga ja saꞌa ya ansu maa da.
23547	MAT 11:19	Yukan na ti ni chaa tu ruꞌu, maa Seꞌe Yɨvɨ Ñuyɨvɨ, ja yaji ri ti jiꞌi ri, ti ka chakuachi ra ruꞌu ja yaji xaan ri ti jiꞌi xaan ri vino, ti kuu ri amigo chaa ka kinyaꞌu puesto. ¿Nusa ti tu ni ka kandixia ra jniñu ni saꞌa Juan, ni tu ni ka kandixia ra jniñu ni saꞌa tu ruꞌu nu? Ko tundo saꞌa, chi yɨvɨ tuꞌva, ka jini i ja iyo vaꞌa savaꞌa ni ga jniñu ni taꞌu Yandios nuu ri jiin Juan ―ni kachi ya.
23549	MAT 11:21	―¡Na xaan ga xndaꞌu roꞌo, yɨvɨ ñuu Corazín! ¡Na xaan ga xndaꞌu roꞌo, yɨvɨ ñuu Betsaida! Sa ti ñuu Tiro jiin ñuu Sidón ni saꞌa ri taka jniñu ñaꞌnu un nava ni saꞌa ri nuu ñuu ra naa ra, va ja ni kuu jnaꞌan ni ka nakani ini yɨvɨ un nuu kuachi i niku. Ti kuꞌun i saꞌma ndayɨ, ti nakuchi i yaa ja na kuu seña i ja ni ka nakani ini i.
23550	MAT 11:22	Ko na kachi ri ja kɨvɨ nu na chaa juicio ti niꞌin ga kii nundoꞌo sɨkɨ ra naa ra ja kuu yɨvɨ ñuu Tiro jiin Sidón.
23551	MAT 11:23	Ti roꞌo, yɨvɨ ñuu Capernaum, ¿ka jani ini ra ja ni nduñaꞌnu ga ñuu ra nu? Tuu, chi suꞌva ni nukuu ga ñuu ra, ti ndundaꞌu ga ra ja kuu taka ga ñuu. Sa ti taka jniñu ñaꞌnu ni saꞌa ri ñuu ra jaꞌa, ni saꞌa ri ñuu Sodoma niku, va ni siin ga ñuu un undi vijna niku.
23552	MAT 11:24	Ko na kachi ri nuu ra naa ra ja kɨvɨ nu na chaa juicio, ti roꞌo kuu ja niꞌin ga kii nundoꞌo sɨkɨ ra ja kuu sɨkɨ yɨvɨ ñuu Sodoma ―kachi ya.
23557	MAT 11:29	Jaꞌa kuu nanu ɨɨn yugo ja chuxndee yo xini yunta nu ka saꞌa tɨ jniñu, ti suni siaꞌan na kuaꞌa ri ɨɨn jniñu nuu ra, ti tu yɨɨ jniñu un, ja tu kuu saꞌa ra. Chi so ja na chunsoꞌo ra jnuꞌun kaꞌan ri, ti kuandatu ra nuu jnuꞌun un. Chi ruꞌu, vaꞌa ini ri jiin ra naa ra, ti ñundaꞌu ini ri ja nama ri roꞌo jiin añu ra naa ra.
23561	MAT 12:3	Ti ni kachi ya: ―¿Xi tu ni ka skuaꞌa ra ɨɨn tutu nava ni ka jnaꞌan David ɨɨn kɨvɨ na ni ka jiꞌi da soko, jiin uu ga jnaꞌan da nu?