23233	MAT 1:20	Namvaateꞌe je̱ José veꞌem du̱vinmay, vanꞌit tseꞌe toꞌk je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n je̱ yꞌaangeles yakꞌixji je̱ kumaꞌaj ka̱jx juuꞌ veꞌe jidu̱ꞌu̱m na̱ꞌmu̱xju: ―José, je̱ David je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j, kadi mtsa̱ꞌa̱ga je̱tseꞌe je̱ María xma̱a̱ttsa̱a̱nat, ku̱x je̱ Nteꞌyam je̱ kyutojku̱n ka̱jxeꞌe je̱ Espíritu Santo yaktaajnji ónu̱k ma̱a̱t.
23240	MAT 2:2	je̱m je̱ꞌe̱ veꞌe cho̱o̱ꞌnda joma veꞌe je̱ xa̱a̱j pyítsum, je̱tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi: ―¿Jómaseꞌe yꞌit je̱ israeejlit jayu yakkutojkpa juuꞌ veꞌe ke̱ꞌx? Joma veꞌe je̱ xa̱a̱j pyítsum, je̱mts a̱a̱tseꞌe nꞌix je̱ maatsa juuꞌ veꞌe du̱yaknu̱ke̱ꞌxnata̱jkip je̱ts ta̱ veꞌe kyeꞌex, je̱ꞌe̱ ka̱jxts a̱a̱tseꞌe yaja tu̱nmín je̱ts a̱a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe nvinjávat nvintsa̱ꞌa̱gat.
23243	MAT 2:5	Vanꞌit tseꞌe yꞌatso̱o̱jvjidi: ―Je̱m Belén, yaja judéait yꞌit ja̱a̱t, ku̱x jidu̱ꞌu̱meꞌe du̱jatyaajñ je̱p Kunuuꞌkx Jatyán ku̱jxp toꞌk juuꞌ veꞌe ijt je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa:
23246	MAT 2:8	Vanꞌit tseꞌe du̱pake̱jxti je̱m Belén. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Na̱jkxu̱ xꞌíxtada o̱y je̱ piꞌk mix ónu̱k. Ku tseꞌe xpaaꞌttat, mꞌavánadap tseꞌe je̱ts a̱tseꞌe na̱jkx nvinjaꞌviva nvintsa̱ꞌkiva.
23251	MAT 2:13	Ku veꞌe ña̱jkxtini je̱ yaaꞌtya̱jkta juuꞌ veꞌe je̱ maatsa du̱nu̱ꞌixpa̱jkidup, vanꞌit tseꞌe je̱ José je̱ kumaꞌaj ka̱jx yakꞌixji toꞌk je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n je̱ yꞌaangeles juuꞌ veꞌe jidu̱ꞌu̱m na̱ꞌmu̱xju: ―Pojtu̱ku̱, yaktso̱o̱ꞌnu̱ ya̱ piꞌk mix ma̱a̱t ya̱ tyaak je̱ts ma̱a̱tke̱ꞌe̱ku̱n. Na̱jkxta je̱m Egipto, je̱m tseꞌe mtándat vanꞌit paat ku a̱ts mitseꞌe nvaajnjat, ku̱x je̱ Herodes yakjayꞌíxtajapeꞌe ya̱ piꞌk mix ónu̱k je̱tseꞌe du̱yakjayꞌo̱o̱ꞌkju̱t.
23253	MAT 2:15	Je̱m tseꞌe tyaandi vanꞌit paat ku veꞌe je̱ Herodes yꞌo̱o̱ꞌkni. Ku tseꞌe veꞌem jyajty, vanꞌit tseꞌe tyoojnji je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n je̱ yꞌayook, veꞌem ax joꞌn vyaajñ toꞌk juuꞌ veꞌe ijt je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: “Nvatso̱o̱v a̱tseꞌe je̱ nꞌOnu̱k je̱tseꞌe je̱m Egipto pyítsumnit.” Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ.
23258	MAT 2:20	―Pojtu̱ku̱, vo̱vu̱ ya̱ piꞌk mix ma̱a̱t ya̱ tyaak, na̱jkxtinuva je̱m israeejlit yꞌit jo̱o̱tm, ku̱x tá̱vani je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌo̱o̱ꞌktini juuꞌ veꞌe du̱ꞌukyakꞌo̱o̱ꞌkuvaandu ya̱ piꞌk mix.
23263	MAT 3:2	Je̱m tseꞌe du̱tukꞌixꞌukvaajñ je̱ jáyuda juuꞌ veꞌe nu̱na̱jkxju̱du. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Vinmayu̱mpijttini, maso̱o̱ktini je̱ mko̱ꞌo̱y joojntykinda. Napya̱a̱jmjidini je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm, ku̱x myaaxu̱xju̱dupeꞌe je̱tseꞌe je̱m mꞌijttinit.
23264	MAT 3:3	Ya̱ Juaants je̱ꞌe̱ veꞌe juuꞌ veꞌe yꞌavaꞌni je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa Isaías. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱jatyaajñ: Yakmó̱tup xa veꞌe ku veꞌe toꞌk je̱ jayu jidu̱ꞌu̱m ma̱kk kya̱ts joma veꞌe kyapa̱ntsu̱u̱na: “Yakꞌo̱ꞌyijada, yakta̱a̱jvjada je̱ tooꞌ joma veꞌe je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n ñáxu̱t.” Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe je̱ Isaías du̱jatyaajñ.
23268	MAT 3:7	Ax ku tseꞌe je̱ Juan du̱ꞌix je̱ts nu̱mayeꞌe je̱ fariseota̱jk je̱ts je̱ saduceota̱jk ñu̱na̱jkxjada je̱tseꞌe du̱yakna̱pé̱ttat, vanꞌit tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Miitsta, je̱ tsaaꞌn je̱ chaanda je̱ kyo̱o̱jta, je̱ ka̱ts xa veꞌe tu̱xmó̱tuda je̱ts tá̱minup je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ tsaachtoꞌnu̱n, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe xkuke̱ꞌe̱kta.
23270	MAT 3:9	Kaꞌa veꞌe xnu̱tú̱vadat je̱tseꞌe mvaꞌandat: “Kaꞌa tseꞌe je̱ Nteꞌyam xyaktsaachpaatumdat, ku̱x je̱ Abraham je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j xa u̱u̱ꞌmeꞌeda”, ku̱x nvaajnjidup a̱ts miitseꞌe je̱ts o̱ꞌyixjupeꞌe je̱ Nteꞌyam je̱tseꞌe ya̱ tsaaj du̱yakvimpítu̱t je̱ Abraham je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j.
23275	MAT 3:14	Kaꞌa tseꞌe je̱ Juan du̱ꞌuktsa̱jk, jidu̱ꞌu̱meꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmi: ―¿Mits a̱tseꞌe xnu̱miimp? Ñojkꞌó̱y xa a̱ts mitseꞌe xyakna̱pé̱tu̱t.
23276	MAT 3:15	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvji: ―Kuvu̱k xa veꞌe du̱tsa̱k, ku̱x pyaatyp yꞌake̱e̱guip je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe ntoꞌnumu̱t nu̱jom juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam cha̱jkp. Vanꞌit tseꞌe je̱ Juan du̱kuvu̱jk.
23278	MAT 3:17	Vanꞌit tseꞌe toꞌk je̱ ayook yakmo̱tu juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm ka̱daak. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Ya̱ꞌa̱ xa veꞌe a̱ts je̱ nꞌOnu̱k, juuꞌ a̱tseꞌe o̱o̱y ntuntsa̱jkp, o̱o̱yts a̱ts ya̱ꞌa̱ veꞌe ntuntukxo̱o̱ndu̱k.
23281	MAT 4:3	Vanꞌit tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap vyinkutá̱miji je̱tseꞌe ña̱ꞌmu̱xji, ukvinꞌa̱a̱ꞌnuvaajnju tseꞌe: ―Pa̱n tyú̱vam xa veꞌe je̱ts je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌOnu̱k mitseꞌe, mukó̱tsu̱ts nꞌit ya̱ tsaaj je̱tseꞌe vyimpítu̱t tsapkaaky.
23282	MAT 4:4	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatsa̱a̱jv: ―Jidu̱ꞌu̱m xa veꞌe je̱ Kunuuꞌkx Jatyán vyaꞌañ: “Ka tun je̱ꞌe̱ ka̱jxjyap xa veꞌe je̱ jayu jyoojntyka ku veꞌe juuꞌ du̱kay du̱ju̱ꞌkx, je̱ ayook ka̱jxeꞌe juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam kya̱jtsp.”
23284	MAT 4:6	je̱tseꞌe jidu̱ꞌu̱m du̱nu̱u̱jmi: ―Pa̱n tyú̱vam xa veꞌe je̱ts je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌOnu̱k mitseꞌe, naajkku̱stá̱kajats nꞌit, ku̱x jidu̱ꞌu̱meꞌe je̱ Kunuuꞌkx Jatyán vyaꞌañ: Je̱ Nteꞌyam xa veꞌe du̱pavaꞌanup je̱ yꞌaangelesta̱jk je̱tseꞌe mꞌíxju̱t mjayé̱pju̱t, je̱tseꞌe je̱ kya̱ꞌa̱j mtukꞌamátsajat je̱tseꞌe je̱ mtek je̱ tsaaj kyayaktsaachajat.
23285	MAT 4:7	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatsa̱a̱jv: ―Vaampap tseꞌe jidu̱ꞌu̱m je̱ Kunuuꞌkx Jatyán: “Kaꞌa tseꞌe xꞌíxtat joma vaateꞌe juuꞌ du̱kuvu̱k je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n, u̱u̱ꞌm je̱ nNteꞌyamamda.”
23287	MAT 4:9	Vanꞌit tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Nu̱jom xa a̱ts mits ya̱ꞌa̱ veꞌe nmo̱kya̱jxnit pa̱n xvinko̱xkténip a̱ts mitseꞌe je̱ts a̱tseꞌe xvinjávat xvintsa̱ꞌa̱gat.
23288	MAT 4:10	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xji: ―Na̱jkxni, Satanás, ku̱x jidu̱ꞌu̱meꞌe je̱ Kunuuꞌkx Jatyán vyaꞌañ: “Vinjávada vintsa̱ꞌa̱gada je̱ Ma̱ja̱ Vintsá̱n, u̱u̱ꞌm je̱ nNteꞌyamamda, je̱ꞌe̱jyji veꞌe toꞌk mvinjávadap mvintsa̱ꞌa̱gadap.”
23295	MAT 4:17	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús kyaꞌamayꞌukvaajñ. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Vinmayu̱mpijttini, maso̱o̱ktini je̱ mko̱ꞌo̱y joojntykinda. Napya̱a̱jmjidini je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm ku̱x myaaxu̱xju̱dupeꞌe je̱tseꞌe je̱m mꞌijttinit.
23297	MAT 4:19	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―Pamiindini a̱ts. Ajkx maakk xa veꞌe mtoondup; ax u̱xyamts a̱ts miitseꞌe je̱ toonk nmo̱ꞌo̱dat je̱ts a̱tseꞌe je̱ jayu xtuknu̱míndat.
23306	MAT 5:3	―Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ tyo̱kin du̱ꞌixkajptup, íttapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm.
23307	MAT 5:4	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe tsaachvinmaaydup, yakjo̱tꞌamá̱jajadapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam.
23308	MAT 5:5	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ nu̱u̱ꞌk aaj je̱ nu̱u̱ꞌk jo̱o̱t du̱jaye̱jptup, je̱ꞌe̱ tseꞌe yakmo̱ꞌo̱dap je̱ naxviijnit it.
23309	MAT 5:6	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱yoojidup du̱ta̱a̱tsidup juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam cha̱jkp, kuꞌux jo̱tka̱daꞌaky tseꞌe yꞌíttat.
23310	MAT 5:7	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ jayu du̱tukmo̱ꞌttup, tukmo̱ꞌtju̱duvapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam.
23311	MAT 5:8	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ vaꞌajts aaj je̱ vaꞌajts jo̱o̱t du̱jaye̱jptup, yꞌíxtapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam.
23312	MAT 5:9	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱yaknamyujo̱tꞌo̱ꞌyijidup juuꞌ veꞌe namyuꞌe̱jkju̱dup, vaꞌanupts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam: “A̱tsts ya̱ꞌa̱ veꞌe je̱ nꞌónu̱kta.”
23313	MAT 5:10	’Xo̱o̱n xa je̱ꞌe̱ veꞌeda pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ jayu jomtoojnju̱dup titoojnju̱dup ku̱xeꞌe du̱tonda juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam cha̱jkp, íttapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm.
23314	MAT 5:11	’Xo̱o̱n xa miitseꞌeda ku veꞌe je̱ jayu mvinko̱jtspé̱tjada, mjomtónjada mtitónjada, je̱tseꞌe mnu̱vampé̱tjada a̱ts ka̱jx.
23316	MAT 5:13	’Miitsta xa veꞌe je̱ kaan joꞌn yaja naxviijn. Ax pa̱n tó̱kinup tseꞌe je̱ kaan je̱ tyaꞌmu̱tsin, ¿vintso̱seꞌe jadoꞌk nax tyaꞌmu̱tsinuvat? Kaꞌats je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌuktoonnit, yakꞌu̱xko̱ꞌo̱nupeꞌe je̱ja tooꞌ aajy je̱tseꞌe je̱ jayu ñu̱te̱e̱ꞌnju̱t tyukte̱e̱ꞌnju̱t.
23317	MAT 5:14	’Miits xa veꞌe je̱ ta̱ꞌkxpa joꞌn yaja naxviijn. Toꞌk je̱ kajpu̱n juuꞌ veꞌe je̱m ko̱pk ka̱jxm, kaꞌa tseꞌe yꞌo̱ya je̱tseꞌe yakyoꞌotsu̱t.
23320	MAT 5:17	’Kaꞌa xa miitseꞌe mvinmáydat je̱ts je̱ꞌe̱ a̱tseꞌe nnu̱miin je̱ts a̱tseꞌe nyakkutó̱kiyu̱t je̱ Moisés je̱ pyavaꞌnu̱n je̱ts juuꞌ veꞌe jyavye̱jttu je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpata̱jkta. Ka je̱ꞌe̱ ka̱jxapts a̱tseꞌe nmiijn je̱ts a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe nyakkutó̱kiyu̱t; je̱ꞌe̱ ka̱jxeꞌe je̱ts a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe nkutyónu̱t je̱ts a̱tseꞌe nko̱jtsvaꞌatsu̱t ti veꞌe tyijp.
23324	MAT 5:21	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunaxta ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m je̱ ju̱jpit jayu yaknu̱u̱jmidi: “Kaꞌa tseꞌe myakjayuꞌo̱o̱ꞌktat, ku̱x jyapa̱na pa̱n pa̱neꞌe yakjayuꞌo̱o̱ꞌkp, yakmo̱ꞌo̱pts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ tsaachpaatu̱n.”
23326	MAT 5:23	’Ax veꞌem tseꞌe, pa̱n myakna̱jkxtup xa veꞌe je̱ mya̱xta joma veꞌe je̱ Nteꞌyam xvinjávada xvintsa̱ꞌa̱gada, je̱tseꞌe je̱m xjaaꞌmyé̱tstat je̱ts mmuꞌe̱jkju̱dupeꞌe nu̱toꞌk je̱ mꞌutsta je̱ mꞌajchta ukpu̱ nu̱toꞌk je̱ mꞌutsta je̱ mtsa̱ꞌa̱da,
23328	MAT 5:25	’Pa̱n je̱m xa veꞌe pa̱neꞌe mnu̱xa̱ꞌa̱ijidup je̱tseꞌe xma̱a̱tna̱jkxta je̱ja je̱ yakkutojkpa vyinkujk, tukma̱a̱tko̱jtsꞌó̱yada tseꞌe je̱ja tooꞌ aajy, veꞌem tseꞌe je̱m je̱ to̱kin payo̱ꞌyva kya̱ꞌm mkayakpá̱mdat. Ku̱x pa̱n mpa̱a̱jmju̱dup xa veꞌe je̱m je̱ to̱kin payo̱ꞌyva kya̱ꞌm, je̱ to̱kin payo̱ꞌyva tseꞌe je̱m je̱ tojpa kya̱ꞌm mpá̱mjadap je̱tseꞌe mpoxu̱nta̱kpá̱mjadat.
23330	MAT 5:27	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunaxta ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m yakka̱ts: “Kaꞌa tseꞌe xyakvintsa̱ꞌkintó̱kidat je̱ navya̱jku̱n.”
23332	MAT 5:29	’Pa̱n myakto̱kintoojnju̱dup xa veꞌe je̱ mꞌakaꞌyu̱n viijnda, tunyakpítsumda tseꞌe je̱tseꞌe xꞌu̱xkojtat, ku̱x nu̱yojk o̱y je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe toꞌk viijn je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta xyakkutó̱kidat je̱ts kaꞌa veꞌe ku veꞌe nu̱jom je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta yakpa̱a̱mnit je̱m ja̱njo̱o̱tm.
23334	MAT 5:31	’Ko̱jtstuva tseꞌe je̱ jayu jidu̱ꞌu̱m: “e̱pya̱na xa veꞌe pa̱n pa̱neꞌe je̱ ñu̱da̱ꞌa̱x du̱maso̱ꞌo̱kuvaannup, tun vinko̱pkts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe tooꞌva̱jkp du̱mo̱ꞌo̱t je̱ ña̱k joma veꞌe yakꞌíxu̱t je̱ts kaꞌa je̱ꞌe̱ veꞌe du̱ꞌuknu̱da̱ꞌa̱xini.”
23336	MAT 5:33	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunajxtuva ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m je̱ ju̱jpit jayu yaknu̱u̱jmidi: “Kutyonu̱ je̱ vaandu̱k juuꞌ veꞌe tu̱xpu̱m pa̱n je̱ Nteꞌyameꞌe tu̱xyaknaxy.”
23340	MAT 5:37	Jidu̱ꞌu̱meꞌe mvaꞌandat “veꞌem” ukpu̱ “kaꞌa”; ku̱x juuꞌ veꞌe nu̱yojk jaaꞌkyakko̱jtsp, je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvapts je̱ꞌe̱ veꞌe du̱yakjé̱jip.
23341	MAT 5:38	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunajxtuva ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m yakka̱ts: “Pa̱n pa̱neꞌe je̱ jayu je̱ vyiijn du̱yakmaꞌtp, je̱ tya̱a̱ts du̱yakvajntkp, nay vanxú̱pjyam tseꞌe yaktoonnuvat.”
23346	MAT 5:43	’Ta̱ veꞌe xꞌamo̱tunajxtuva ku veꞌe jidu̱ꞌu̱m yakka̱ts: “Tso̱kta pa̱n pa̱neꞌe mtso̱jkju̱dup; kaꞌa tseꞌe xtsó̱ktat pa̱n pa̱neꞌe mtsoꞌoxpa̱jkju̱dup.”
23349	MAT 5:46	Pa̱n je̱ꞌe̱jyji xa miitseꞌe mtso̱jktup pa̱n pa̱neꞌe mtso̱jkju̱dup, ¿ti o̱ꞌyin tseꞌe mpá̱ktap je̱ꞌe̱ ka̱jx? Je̱ kupa̱ꞌmu̱n pa̱kmojkpa paat xa veꞌe veꞌem jyátu̱kada.
23350	MAT 5:47	’Pa̱n je̱ꞌe̱jyji veꞌe mko̱jtspo̱o̱ꞌkxtup juuꞌ veꞌe mma̱a̱tnayjaꞌvijidup, ¿ti o̱ꞌyints miitseꞌe mtoondup je̱ts kaꞌa veꞌe je̱ viijnk jáyuda?, ku̱x nay vanxú̱pjyameꞌe du̱toonduva pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ Nteꞌyam du̱kaꞌíxada.
23352	MAT 6:1	’Ku xa veꞌe xtonda je̱ yꞌo̱y je̱ꞌe̱, ka je̱ꞌe̱ ka̱jxap tseꞌe xtóndat je̱tseꞌe je̱ jayu du̱ꞌíxtat juuꞌ veꞌe mtoondup. Pa̱n je̱ꞌe̱ ka̱jx xa veꞌe veꞌem xtonda je̱tseꞌe je̱ jayu mꞌíxjadat, kaꞌa tseꞌe o̱y mtonu̱mpijtu̱xjadat je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm.
23356	MAT 6:5	’Ku miitseꞌe mtsapkó̱tstat, kaꞌa tseꞌe veꞌem mtsapkó̱tstat ax joꞌn je̱ꞌe̱da juuꞌ veꞌe me̱jtsꞌaajta me̱jtsjo̱o̱tta, ténip tseꞌe chapko̱tsta je̱p tsaptu̱jkp je̱ts joma veꞌe je̱ tooꞌ ñavyinnaxyju̱, je̱ꞌe̱ ka̱jxts je̱ꞌe̱ veꞌe veꞌem du̱tonda je̱tseꞌe je̱ jayu yꞌíxjadat ku veꞌe chapko̱tsta. Tyú̱vam xa a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts kaꞌa veꞌe o̱y je̱ Nteꞌyam tyonu̱mpijtu̱xjadat, nvaatani je̱ꞌe̱ veꞌe ku veꞌe je̱ jayu veꞌem yꞌíxjada.
23358	MAT 6:7	’Ku veꞌe mtsapkó̱tstat, kaꞌa tseꞌe xko̱jtsu̱mpíttat xko̱jtsꞌata̱jtat, veꞌem ax joꞌn jyátu̱kada pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ Nteꞌyam du̱kaꞌíxada, veꞌemeꞌe vyinmayda je̱ts amo̱tunáxjadap je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam ku veꞌe o̱o̱y tyunko̱tsta.
23365	MAT 6:14	’Pa̱n mto̱kinme̱e̱ꞌkxtup xa miitseꞌe pa̱n pa̱neꞌe mmuto̱kintoojnju̱dup, mto̱kinme̱e̱ꞌkxjadap tseꞌe je̱ nTeeꞌamda, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm;
23367	MAT 6:16	’Ku xa miitseꞌe mꞌayoojadat, kaꞌa tseꞌe je̱ mviijnda je̱ mꞌaajta xyakmaꞌattat, veꞌem ax joꞌn jyátu̱kada je̱ꞌe̱da juuꞌ veꞌe ijttup me̱jtsꞌaajta me̱jtsjo̱o̱tta, ku̱x veꞌem je̱ꞌe̱ veꞌe jyátu̱kada je̱tseꞌe je̱ jayu du̱nu̱jávadat je̱ts ayoojidup je̱ꞌe̱ veꞌe. Tyú̱vam xa a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts kaꞌa veꞌe o̱y je̱ Nteꞌyam tyonu̱mpijtu̱xjadat, nvaatani je̱ꞌe̱ veꞌe ku veꞌe je̱ jayu yꞌíxjada je̱ts ayoojidupeꞌe.
23370	MAT 6:19	’Kaꞌa tseꞌe xnu̱pa̱jkpé̱ttat je̱ o̱ꞌyin juuꞌ veꞌe yaja naxviijn, joma veꞌe je̱ tó̱tu̱k juuꞌ jaty du̱tukkaꞌyini, joma veꞌe juuꞌ jaty vyinto̱ki, je̱ts joma veꞌe je̱ me̱e̱ꞌtspa tyá̱kada;
23373	MAT 6:22	’Veꞌem xa veꞌe je̱ jayu je̱ vyiijn ax joꞌn je̱ jayu je̱ jyo̱o̱t je̱ jyaꞌvin. Pa̱n o̱y xa veꞌe je̱ mviijnda, mꞌíxtup tseꞌe o̱y. Ax pa̱n maꞌat tseꞌe je̱ mviijnda, ko̱o̱ꞌts tseꞌe je̱ mniꞌkxta je̱ mko̱pkta tyañ. Nay veꞌempats je̱ꞌe̱ veꞌe ma̱a̱t je̱ mjo̱o̱tta je̱ mjaꞌvinda. Pa̱n vaꞌajts tseꞌe je̱ mjo̱o̱tta je̱ mjaꞌvinda, je̱ yꞌo̱y je̱ꞌe̱ tseꞌe mtoondup; ax pa̱n mꞌajo̱o̱tidup tseꞌe je̱ kyo̱ꞌo̱y je̱ꞌe̱ je̱tseꞌe vintok mꞌitta, je̱ kyo̱ꞌo̱y je̱ꞌe̱ tseꞌe mtoondup, veꞌemts miitseꞌeda ax joꞌn je̱ jayu juuꞌ veꞌe ijtp je̱ja ako̱o̱ꞌts it ja̱a̱t je̱tseꞌe nu̱yojk kuko̱o̱ꞌts tyañ je̱ts kaꞌa veꞌe je̱ viints jayu.
23375	MAT 6:24	’Ni pa̱na xa veꞌe kyaꞌo̱ꞌyixju̱ je̱tseꞌe me̱jtsk je̱ vyintsá̱n du̱jayé̱pu̱t, ku̱x toꞌkeꞌe du̱tsó̱ku̱t, jadoꞌk tseꞌe du̱tsoꞌoxpá̱ku̱t, toꞌkeꞌe du̱mutónu̱t du̱mupá̱ku̱t, jadoꞌk tseꞌe du̱viijnkꞌíxu̱t. Nay veꞌempa tseꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe je̱m je̱ meen kya̱ꞌm naajkꞌijtjup, kaꞌats je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌo̱ꞌyixju̱ je̱tseꞌe je̱ Nteꞌyam du̱pana̱jkxu̱t.
23376	MAT 6:25	’Je̱ꞌe̱ ka̱jxts a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada, kaꞌa tseꞌe xvinmáydat je̱ mkaakyta je̱ mna̱a̱jta ti veꞌe mtukjoojntykadap, ni kaꞌa tseꞌe xvinmaayduvat je̱ mvitta je̱ mxo̱xta juuꞌ veꞌe mjayé̱ptap. Ñu̱má̱jip je̱ꞌe̱ veꞌe nu̱yojk ku veꞌe je̱ jayu jyoojntyka je̱ts kaꞌa veꞌe je̱ kaaky je̱ na̱a̱j juuꞌ veꞌe jyayejpp; ñu̱má̱jip je̱ꞌe̱ veꞌe nu̱yojk je̱ jayu je̱ ñiꞌkx je̱ kyo̱pk je̱ts kaꞌa veꞌe je̱ vit je̱ xo̱x juuꞌ veꞌe jyayejpp.
23378	MAT 6:27	Jyatunvinmay je̱ꞌe̱ veꞌe, ¿pa̱nts miitseꞌeda juuꞌ veꞌe o̱ꞌyixjup je̱tseꞌe ñaajkyó̱nju̱t jadoꞌk noox?
23379	MAT 6:28	’¿Ax tya̱jx tseꞌe xvinmayda je̱ mvitta je̱ mxo̱xta? Ixta vintso̱ veꞌe je̱ ojts ja̱a̱tit pu̱j ye̱e̱ꞌkta, kaꞌa tseꞌe tyonda, kaꞌa tseꞌe pyiiꞌtta kyo̱jta;
23381	MAT 6:30	Pa̱n veꞌem tseꞌe je̱ Nteꞌyam du̱yaktsoju̱pu̱k je̱ aajy je̱ ojts juuꞌ veꞌe u̱xyam ye̱e̱ꞌkp je̱tseꞌe kep je̱ ja̱a̱jn pyaatjinit, ¿vintso̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Nteꞌyam mkamo̱ꞌo̱jadat pa̱n ti veꞌe mnatyukxó̱xjadap? ¡Ve̱e̱ꞌnji xa veꞌe je̱ Nteꞌyam xjaanchjávada!
23382	MAT 6:31	Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe, kaꞌa tseꞌe mnaajkvinmáyjadat je̱tseꞌe mvaꞌandat: “¿Tis vineꞌe nkaꞌyumdap nꞌookumdap?”, ukpu̱ “¿Tis vineꞌe nnatyukxo̱jxumjadap?”
23386	MAT 7:1	’Kaꞌats miitseꞌe je̱ jayu xto̱kimpayo̱ꞌo̱ydat, veꞌem tseꞌe je̱ Nteꞌyam mkato̱kimpayo̱ꞌyju̱duvat.
23388	MAT 7:3	¿Vintso̱seꞌe yꞌo̱ꞌyixju̱t je̱ꞌe̱ juuꞌ veꞌe je̱ ma̱ja̱ to̱kin du̱ma̱a̱t, je̱tseꞌe du̱putá̱kat je̱ yꞌuts je̱ yꞌajch ukpu̱ je̱ yꞌuts je̱ cha̱ꞌa̱ juuꞌ veꞌe ve̱e̱ꞌnji je̱ to̱kin du̱ma̱a̱t? Veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌe ax joꞌn je̱ jayu juuꞌ veꞌe je̱p vyiimp toꞌk je̱ ku̱p juuꞌ veꞌe vaꞌajts ma̱j je̱tseꞌe du̱tsa̱k je̱tseꞌe du̱putá̱kat je̱ yꞌuts juuꞌ veꞌe je̱ piꞌk poꞌox tu̱vyintá̱kaja.
23389	MAT 7:4	Vanꞌit tseꞌe je̱ yꞌuts du̱nu̱u̱jma: “Vaꞌan a̱ts du̱yakpítsumu̱ je̱ piꞌk poꞌox juuꞌ veꞌe je̱p mviimp.”
23390	MAT 7:5	¡Me̱jtsꞌaaj me̱jtsjo̱o̱t xa je̱ꞌe̱ veꞌe juuꞌ veꞌe je̱ ma̱ja̱ to̱kin du̱ma̱a̱t! Yaknu̱vaꞌacheꞌe tooꞌva̱jkp du̱tsa̱k je̱ ma̱ja̱ to̱kin juuꞌ veꞌe jyayejpp, vanꞌítnum tseꞌe yꞌo̱ꞌyixju̱t je̱tseꞌe du̱putá̱kat je̱ yꞌuts je̱ yꞌajch ukpu̱ je̱ yꞌuts je̱ cha̱ꞌa̱ juuꞌ veꞌe ve̱e̱ꞌnji je̱ to̱kin du̱ma̱a̱t.
23391	MAT 7:6	’Kaꞌa tseꞌe je̱ ok xmo̱ꞌo̱dat je̱ Nteꞌyam jye̱ꞌe̱, kaꞌa tseꞌe je̱ mpeerlas xva̱jjadat je̱ ke̱e̱m. Pa̱n mmo̱o̱ydup xa veꞌe, tyukte̱e̱ꞌndapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe mnu̱pojtu̱kjadat je̱tseꞌe myakvintó̱kijadat.
23392	MAT 7:7	’Amó̱tuda juuꞌ je̱ Nteꞌyam, je̱tseꞌe myakmo̱ꞌo̱dat; íxtada, je̱tseꞌe xpaaꞌttat; ko̱jtspo̱o̱ꞌkxta je̱ja ta̱kꞌaagui, je̱tseꞌe je̱ Nteꞌyam myakꞌavaatsu̱xjadat.
23394	MAT 7:9	’Onu̱k teeꞌda ónu̱k taakta, ku xa veꞌe je̱ mꞌónu̱kta mꞌamó̱tujadat je̱ tsapkaaky, ¿je̱ tsaaj tseꞌe mmo̱ꞌo̱dap?
23395	MAT 7:10	Ku tseꞌe mꞌamó̱tujadat je̱ ajkx, ¿je̱ tsaaꞌn tseꞌe mmo̱ꞌo̱dap?
23397	MAT 7:12	’Ax veꞌem tseꞌe, pa̱n vintso̱ xa veꞌe xtso̱kta je̱tseꞌe je̱ jayu mtoꞌnu̱xjadat, veꞌemts miits je̱ꞌe̱ veꞌe xtoojnjiduvat, ku̱x je̱ Moisés je̱ pyavaꞌnu̱n je̱ts juuꞌ veꞌe jyavye̱jttu je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpata̱jkta, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ jayu du̱tukꞌíxtup je̱ts ti veꞌe yaktónup ku veꞌe je̱ jayu ñachó̱kjada vimpit atu̱j.
23398	MAT 7:13	’Tá̱kada joma veꞌe je̱ aka̱ꞌa̱ juuꞌ veꞌe mootskji vyiijn. Ku̱xeꞌe je̱ aka̱ꞌa̱ je̱ts je̱ tooꞌ juuꞌ veꞌe je̱ jayu du̱yakna̱jkxp joma veꞌe vyintó̱kidinit, ma̱ja̱ viijnts je̱ꞌe̱ veꞌe, nu̱mayts je̱ꞌe̱ veꞌe juuꞌ veꞌe je̱ tso̱ ta̱jkidup.
23400	MAT 7:15	’Myakkó̱pkadap tseꞌe o̱o̱y je̱ꞌe̱ ka̱jxta pa̱n pa̱n jatyeꞌe natyijju̱dup je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpada. Veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌeda ax joꞌn je̱ muꞌuk lobo juuꞌ veꞌe napya̱a̱jmjup je̱ piꞌk carnero joꞌn je̱tseꞌe je̱ja nu̱may carnero akujk tya̱ka.
23406	MAT 7:21	’Ka nu̱jómap xa veꞌe tyá̱kadat je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm pa̱n pa̱n jaty a̱tseꞌe xtijtup “Vintsá̱n, Vintsá̱n”; je̱ꞌe̱jyjida veꞌe pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱toondup juuꞌ veꞌe cha̱jkp a̱ts je̱ nTeeꞌ, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm.
23407	MAT 7:22	Nu̱may xa a̱tseꞌe xna̱a̱jmadat je̱ xa̱a̱j: “Vintsá̱n, Vintsá̱n, mits je̱ mkutojku̱n ka̱jxts a̱a̱tseꞌe je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook nko̱jtsnáxy yꞌijt je̱ts mits je̱ mkutojku̱n ka̱jxts a̱a̱tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap nyakpítsum yꞌijt je̱m je̱ jayu jyaꞌvin ka̱jxm, mits je̱ mkutojku̱n ka̱jxts a̱a̱tseꞌe je̱ mú̱jit atu̱va ntun yꞌijt.”
23408	MAT 7:23	Ax vanꞌitts a̱tseꞌe nna̱a̱jmadat: “Ni vinꞌita xa miitseꞌe mkaꞌitta a̱ts je̱ njáyuda; vinvaꞌkvaꞌatsta a̱ts miitsta pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱toondup juuꞌ veꞌe ka ó̱yap.”
23409	MAT 7:24	’Pa̱n pa̱n xa veꞌe du̱ꞌamo̱tunajxp juuꞌ a̱tseꞌe nka̱jtsp je̱tseꞌe veꞌem du̱tún, veꞌemts je̱ꞌe̱ veꞌe ax joꞌn toꞌk je̱ vij jayu juuꞌ veꞌe je̱ tya̱jk du̱pa̱a̱m je̱ja tsaku̱jx.
23412	MAT 7:27	Ku tseꞌe je̱ it tyuuj, je̱tseꞌe je̱ na̱a̱j kyo̱mpejt yꞌojtspejt, je̱tseꞌe je̱ ma̱kk po̱j tyunnajxni je̱tseꞌe du̱patiꞌts je̱ ta̱jk, vanꞌit tseꞌe je̱ ta̱jk kyítuni. ¡O̱o̱yam tseꞌe tyunvinto̱ki!
23416	MAT 8:2	Vanꞌit tseꞌe vyinkutá̱miji toꞌk je̱ jayu juuꞌ veꞌe leprapa̱jkjup, je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱vinko̱xkteni, je̱tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Vintsá̱n, pa̱n mtsa̱jkp xa mitseꞌe, mꞌo̱ꞌyixjup tseꞌe je̱ts a̱tseꞌe xtuknu̱vaꞌatsu̱t ya̱ lepra paꞌam.
23417	MAT 8:3	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ kya̱ꞌa̱j tyuknu̱ko̱o̱jnji je̱tseꞌe je̱ paꞌam jayu du̱nu̱u̱jmi: ―Ntsa̱jkp xa a̱tseꞌe. Vaꞌajts tseꞌe mtaanni. Ku veꞌe veꞌem vyaajñ, tun jatyji tseꞌe je̱ lepra paꞌam ñu̱vaatsjini.
23418	MAT 8:4	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xji: ―Ni pa̱na xa veꞌe xkavaajnjat pa̱neꞌe tu̱myakjo̱tka̱daꞌakyju̱. Na̱jkxu̱ joma veꞌe je̱ teeꞌ je̱tseꞌe du̱ꞌíxu̱t je̱ts ta̱ veꞌe mjo̱tka̱daꞌaky, vanꞌit tseꞌe xyó̱xu̱t juuꞌ veꞌe je̱ Moisés pyavaan ku veꞌe je̱ jayu kyo̱o̱ꞌkpa̱jkjini je̱ lepra paꞌam, veꞌem tseꞌe anañu̱joma du̱nu̱jávadat je̱ts tá̱vani veꞌe je̱ paꞌam mnu̱vaꞌachju̱.
23420	MAT 8:6	Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Vintsá̱n, je̱meꞌe ta̱kꞌam a̱ts je̱ ntoompa pyaꞌammaꞌaj, mojkp je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe o̱o̱y tyuntsaachpaaꞌty.
23421	MAT 8:7	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvji: ―Na̱jkxu̱ts a̱ts je̱ꞌe̱ du̱yakjo̱tka̱daꞌakyu̱.
23422	MAT 8:8	Vanꞌit tseꞌe je̱ tojpata̱jk je̱ vyintsá̱n yꞌatsa̱a̱jv: ―Vintsá̱n, kaꞌa xa a̱tseꞌe nvinmachju̱ je̱tseꞌe je̱p a̱ts ntu̱jkp mtá̱kat; ko̱o̱jyji veꞌe vaꞌanu̱ je̱tseꞌe jyo̱tka̱daꞌaku̱t, ax jo̱tka̱daꞌakupts je̱ꞌe̱ veꞌe.
23424	MAT 8:10	Ku veꞌe je̱ Jesús du̱ꞌamo̱tunajxy, atu̱va ato̱ki tseꞌe tyaajñ je̱tseꞌe jidu̱ꞌu̱m du̱nu̱u̱jmi je̱ jayu juuꞌ veꞌe pana̱jkxju̱dup: ―Tyú̱vam xa a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts yaja veꞌe nu̱jom israeejlit yꞌit ja̱a̱tta, ni toꞌkats a̱tseꞌe nkapaaꞌty juuꞌ a̱tseꞌe xjaanchjaꞌvip ax joꞌn ya̱ jayu.
23427	MAT 8:13	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmi je̱ tojpata̱jk je̱ vyintsá̱n: ―Na̱jkxni je̱m mta̱kꞌam, vaꞌan veꞌem du̱tunju̱ ax joꞌn tu̱xjaanchjáva. Tun je̱ꞌyji tseꞌe je̱ tyoompa jyo̱tka̱daakni.
23431	MAT 8:17	Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe veꞌem jyajty je̱tseꞌe tyoojnji juuꞌ veꞌe kyo̱jts je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa Isaías. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: “Je̱ꞌe̱ xa veꞌe xtuknu̱vaatsumdu je̱ mpa̱jkpamda je̱ nꞌaampamda.”
23433	MAT 8:19	Vanꞌit tseꞌe toꞌk je̱ tsaptu̱jkpit yakꞌixpa̱jkpa je̱ Jesús du̱vinkuta̱mi je̱tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Yakꞌixpa̱jkpa, mpana̱jkxuvaampy xa a̱ts mitseꞌe pa̱n joma veꞌe mnu̱jkx.
23434	MAT 8:20	Je̱tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvji: ―Je̱p xa veꞌe je̱ vaax je̱ yꞌaajntk joma veꞌe chu̱u̱na, je̱ppa tseꞌe je̱ je̱yyva tá̱nu̱k je̱ pye̱ꞌe̱n; ax a̱ts, je̱ Jayu Juuꞌ veꞌe Nu̱pa̱a̱mdu̱ka Ijtp, ni je̱ꞌe̱ts a̱tseꞌe xkaꞌijtja joma a̱tseꞌe ya̱ nkuvajk nko̱ꞌo̱ku̱t.
23435	MAT 8:21	Vanꞌit tseꞌe jadoꞌk je̱ yꞌixpa̱jkpa ña̱ꞌmu̱xji: ―Vintsá̱n, yakjajtjik a̱ts toꞌk aaj je̱ts a̱tseꞌe je̱ nteeꞌ nyaknaxtá̱kat, vanꞌitts a̱ts mitseꞌe mpana̱jkxnit.
23436	MAT 8:22	Je̱tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvji: ―Pamiinni a̱ts. Je̱ꞌe̱da pa̱n pa̱n jatyeꞌe du̱kajaye̱jptup je̱ joojntykin juuꞌ veꞌe xa̱ꞌma ka̱jx ijtp, vaꞌan tseꞌe du̱yaknaxtá̱kada je̱ yꞌo̱o̱ꞌkpada.
23439	MAT 8:25	Vanꞌit tseꞌe je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk yojxjidi, je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmidi: ―¡Vintsá̱n, yaktso̱o̱kk a̱a̱ts toꞌk aaj! ¡Kunajxumdinuptam xa veꞌe je̱p na̱ꞌa̱a̱kp!
23440	MAT 8:26	Vanꞌit tseꞌe yꞌatso̱o̱jvjidi: ―¿Tya̱jx tseꞌe mtsa̱ꞌa̱gada? ¡Tun ve̱e̱ꞌnji veꞌe je̱ jaanchjaꞌvin xjaye̱pta! Vanꞌit tseꞌe pyojtu̱k je̱tseꞌe du̱tuknu̱u̱jmi je̱ po̱j je̱ts je̱ na̱a̱j. Vanꞌit tseꞌe je̱ po̱j yꞌatu̱vi je̱tseꞌe je̱ na̱a̱j tyuꞌujkjajty.
23441	MAT 8:27	Atu̱va ato̱ki tseꞌe tyaandi je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk je̱tseꞌe ñavyaajnjidi: ―¿Vintso̱s ya̱ꞌa̱ vineꞌe ya̱ jayu je̱ ma̱kkin o̱o̱y du̱tunjayep? ¡Ka̱tsu̱pa̱jkjup xa veꞌe je̱ po̱j paat je̱ts je̱ ma̱ja̱ na̱ꞌaka̱ya paat!
23443	MAT 8:29	Vanꞌit tseꞌe ma̱kk vyaandi: ―¿Ti ka̱tsts u̱u̱ꞌmeꞌe njaye̱jpumdup?, Jesús, je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌOnu̱k. ¿Je̱ꞌe̱ veꞌe tu̱xnu̱mín je̱ts a̱a̱tseꞌe xyaktsaachpaaꞌtu̱t ó̱yameꞌe je̱ xa̱a̱j du̱kapaaꞌtyna?
23445	MAT 8:31	vanꞌit tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap du̱munooꞌkxtkti je̱ Jesús: ―Pa̱n xyakpítsump xa a̱a̱tseꞌe, maso̱o̱kk a̱a̱ts toꞌk aaj je̱ts a̱a̱tseꞌe ntuktá̱kat xi ke̱e̱mda.
23446	MAT 8:32	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―It. Tá̱kada. Vanꞌit tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap du̱tukvaatstini je̱ yaaꞌtya̱jkta je̱tseꞌe je̱ ke̱e̱m du̱tukta̱jkidi. Vanꞌit tseꞌe nu̱jom je̱ ke̱e̱m kyu̱snoomdi je̱m tonu̱n viinm je̱tseꞌe yꞌanoꞌmidi je̱m ma̱ja̱ na̱ꞌaka̱ya jo̱o̱tm. Je̱p tseꞌe ñaxꞌo̱o̱ꞌkka̱jxtini.
23450	MAT 9:2	Je̱m tseꞌe tyuknu̱na̱jkxjidi toꞌk je̱ mojkpa jayu juuꞌ veꞌe je̱m myaajntku̱n ka̱jxm. Ku veꞌe je̱ Jesús du̱ꞌix je̱ts jaanchjaꞌvijidupeꞌe, vanꞌit tseꞌe je̱ mojkpa jayu du̱nu̱u̱jmi: ―Jo̱tꞌama̱ja, meeꞌkx tseꞌe je̱ mto̱kin tyañ.
23452	MAT 9:4	Ax ñu̱jaꞌvip tseꞌe je̱ Jesús vintso̱ veꞌe vyinmayda, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe du̱ꞌamo̱tutu̱vi: ―¿Tya̱jxts miitseꞌe mko̱ꞌo̱yvinmáyda?
23453	MAT 9:5	¿Tis vineꞌe ka tsoꞌoxap, ku a̱tseꞌe je̱ jayu nnu̱u̱jma: “Meeꞌkx tseꞌe je̱ mto̱kin tyañ”, ukpu̱ ku a̱tseꞌe nna̱a̱jmat: “Pojtu̱kni je̱ts jaamni”?
23454	MAT 9:6	Je̱tseꞌe xnu̱jávadat je̱ts njayejpp a̱tseꞌe je̱ kutojku̱n yaja naxviijn je̱ts a̱tseꞌe je̱ jayu nto̱kinme̱e̱ꞌkxu̱t, a̱ts, je̱ Jayu Juuꞌ veꞌe Nu̱pa̱a̱mdu̱ka Ijtp. Vanꞌit tseꞌe je̱ mojkpa jayu du̱nu̱u̱jmi: ―Pojtu̱kni, pa̱kmojknits xi mmaajntku̱n je̱ts na̱jkxni je̱m mta̱kꞌam.
23457	MAT 9:9	Ku veꞌe je̱ Jesús ñu̱jkx, vanꞌit tseꞌe du̱ꞌix toꞌk je̱ yaaꞌtya̱jk juuꞌ veꞌe Mateo du̱xa̱a̱j, je̱ja je̱ꞌe̱ veꞌe chu̱u̱na vyeꞌna joma veꞌe je̱ kupa̱ꞌmu̱n du̱pa̱kmuk. Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xji: ―Pamiinni a̱ts. Vanꞌit tseꞌe je̱ Mateo tyeni je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱pana̱jkxni.
23459	MAT 9:11	Ax ku tseꞌe je̱ fariseota̱jk du̱ꞌixti, vanꞌit tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi je̱ Jesús je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk: ―¿Tya̱jx tseꞌe ya̱ myakꞌixpa̱jkpada du̱ma̱a̱tkáy du̱ma̱a̱tꞌuuꞌk je̱ kupa̱ꞌmu̱n pa̱kmojkpada je̱ts je̱ viijnk tó̱kinax jáyuda?
23460	MAT 9:12	Yꞌamo̱tunajx tseꞌe je̱ Jesús, vanꞌit tseꞌe vyaajñ: ―Kaꞌa xa je̱ꞌe̱ veꞌe du̱tso̱kta je̱ tso̱ꞌyiva pa̱n pa̱n jatyeꞌe ma̱kka̱tso̱ts, je̱ꞌe̱da veꞌe pa̱n pa̱n jatyeꞌe pa̱jkju̱dup.
23461	MAT 9:13	Je̱ꞌe̱ xa veꞌe vinko̱pk je̱tseꞌe xvinmó̱tudat juuꞌ veꞌe tyijp ya̱ ka̱ts ya̱ ayook juuꞌ veꞌe je̱p Kunuuꞌkx Jatyán ku̱jxp jidu̱ꞌu̱m vaamp: “Je̱ꞌe̱ xa a̱tseꞌe nu̱yojk ntsa̱jkp je̱tseꞌe je̱ jayu je̱ tukmo̱ꞌtu̱n du̱jayé̱ptat, ka je̱ꞌe̱peꞌe je̱tseꞌe je̱ tá̱nu̱k du̱yó̱xtat.” Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaꞌañ. Ka je̱ꞌe̱p xa a̱tseꞌe nnu̱miimp je̱ts a̱tseꞌe nyaaxjat je̱ jayu juuꞌ veꞌe tu̱v jáyuvidup joojntykidup; je̱ꞌe̱ a̱tseꞌe nnu̱miimp juuꞌ veꞌe tó̱kinax jayu, veꞌem tseꞌe vyinmayu̱mpijttinit je̱tseꞌe du̱maso̱o̱ktinit je̱ kyo̱ꞌo̱y joojntykinda.
23462	MAT 9:14	Vanꞌit tseꞌe je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan je̱ yꞌixpa̱jkpada je̱ Jesús du̱vinkutá̱midi je̱tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi: ―¿Tya̱jxts a̱a̱tseꞌe ntunꞌayooja je̱tseꞌe je̱ fariseota̱jk o̱o̱y tyunꞌayoojiduva?, kaꞌa tseꞌe mits ya̱ mꞌixpa̱jkpata̱jk yꞌayoojada.
23463	MAT 9:15	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvjidi: ―Kaꞌa xa veꞌe chaachvinmáyda pa̱n pa̱n jatyeꞌe miindup joma veꞌe je̱ jayu ñavyu̱kju̱ namvaateꞌe je̱ ta̱ꞌa̱xpa̱jkpa du̱ma̱a̱dada, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe kyahꞌayoojada. Nay kaꞌava tseꞌe chaachvinmáyda a̱ts ya̱ nꞌixpa̱jkpata̱jk namvaat a̱tseꞌe nꞌit ya̱ꞌa̱ ma̱a̱tta. Ax pyaaꞌtupts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ xa̱a̱j ku a̱tseꞌe nko̱o̱ꞌkꞌijtnit ya̱ꞌa̱ ma̱a̱tta, vanꞌit tseꞌe tu̱u̱v yꞌayoojadat.
23464	MAT 9:16	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús du̱jaaꞌktukmuꞌaꞌixmojki. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Ni pa̱na xa veꞌe je̱ nam vit du̱katukꞌaka̱ya je̱ pak vit. Pa̱n veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌe ku̱du̱tún, vanꞌit tseꞌe je̱ nam aka̱ꞌyu̱n du̱va̱a̱ꞌnmóku̱t je̱ pak vit je̱tseꞌe du̱tunjaaꞌkka̱a̱ꞌtsnit.
23466	MAT 9:18	Namvaateꞌe je̱ Jesús veꞌem vyaꞌañ vyeꞌna, vanꞌit tseꞌe toꞌk je̱ israeejlit jayu je̱ ñu̱vintsá̱n jye̱ꞌy je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱vinko̱xkteni, je̱tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Tun o̱o̱ꞌkuvaannupeꞌe a̱ts je̱ mpiꞌk na̱a̱x. Jaꞌmu̱ toꞌk aaj je̱tseꞌe je̱ mka̱ꞌa̱j xtuknu̱kó̱nu̱t, veꞌem tseꞌe jyaaꞌkjoojntykat.
23470	MAT 9:22	Ax vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌixu̱mpijt, je̱tseꞌe du̱ꞌix je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk, je̱tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Jo̱tꞌama̱ja, ta̱ xa veꞌe mjo̱tka̱daakni je̱ꞌe̱ ka̱jx ku a̱tseꞌe tu̱xjaanchjáva. Ax je̱ꞌyji tseꞌe je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk jyo̱tka̱daakni.
23472	MAT 9:24	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―Na̱jkxta, pítsumda; kaꞌa xa ya̱ꞌa̱ veꞌe ya̱ kiix ónu̱k yꞌa̱a̱ꞌka, maapji ya̱ꞌa̱ veꞌe. Vanꞌit tseꞌe je̱ jayu tyukxiikji.
23475	MAT 9:27	Ku veꞌe je̱ Jesús cha̱a̱ꞌn, vanꞌit tseꞌe nu̱me̱jtsk je̱ viints jayu pyana̱jkxjidi, ma̱kk tseꞌe kyo̱jtsti, je̱tseꞌe vyaandi: ―¡Tukmo̱ꞌtk a̱a̱ts toꞌk aaj, je̱ David je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j juuꞌ veꞌe yakkutojknup!
23476	MAT 9:28	Ku veꞌe je̱ Jesús tya̱jki je̱p tu̱jkp, vanꞌit tseꞌe je̱ viints jayu vyinkutá̱mijidi je̱tseꞌe je̱ Jesús yꞌamo̱tutú̱vijidi: ―¿Mjaanchjaꞌvidupeꞌe je̱ts xꞌo̱ꞌyixjup a̱tseꞌe je̱ts a̱ts ya̱ꞌa̱ veꞌe ntónu̱t? Vanꞌit tseꞌe yꞌatso̱o̱vdi: ―Veꞌem, Vintsá̱n.
23477	MAT 9:29	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ viints jáyuda du̱vinkuto̱ꞌni je̱tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Vaꞌan veꞌem du̱tunju̱ ax joꞌn xjaanchjávada.
23478	MAT 9:30	Ax vinꞌixpa̱jktinu tseꞌe. Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ jayu du̱tukpavaandi o̱o̱y je̱tseꞌe jidu̱ꞌu̱m du̱nu̱u̱jmidi: ―Ni pa̱na veꞌe xkatuknu̱jávadat.
23481	MAT 9:33	Ku tseꞌe je̱ Jesús du̱yakpítsumni je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap, vanꞌit tseꞌe je̱ jayu kyo̱jtspa̱jkni. Atu̱va ato̱ki tseꞌe je̱ nu̱may jayu tyanka̱jxti je̱tseꞌe ñavyaajnjidi: ―Ni vinꞌita xa veꞌe kyayakꞌixna je̱tseꞌe veꞌem juuꞌ tyunju̱ yaja israeejlit yꞌit ja̱a̱t.
23482	MAT 9:34	Ax jidu̱ꞌu̱m tseꞌe je̱ fariseota̱jk vyaandi: ―Je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap juuꞌ veꞌe du̱nu̱vintsa̱nika̱jxp je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvapta̱jkta, je̱ꞌe̱ts ya̱ꞌa̱ veꞌe mo̱o̱jyjup je̱ kutojku̱n je̱tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap du̱yakpítsum je̱m je̱ jayu jyaꞌvin ka̱jxm.
23485	MAT 9:37	Vanꞌit tseꞌe je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk du̱nu̱u̱jmi: ―O̱o̱y xa veꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe du̱kahꞌamo̱tunajxtupnum je̱ o̱y ka̱ts je̱ o̱y ayook. Veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌeda ax joꞌn je̱ trigo ta̱a̱jm juuꞌ veꞌe pa̱kmojkip je̱m kam jo̱o̱tm; ax nu̱ꞌeejyji tseꞌe je̱ toompa.
23491	MAT 10:5	Pyake̱jx tseꞌe je̱ Jesús je̱ ñu̱makme̱jtsk ixpa̱jkpada. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱pavaajñ: ―Kaꞌa tseꞌe mna̱jkxtat joma veꞌe cha̱a̱nada pa̱n pa̱n jatyeꞌe ka je̱ israeejlit jáyuvap, kaꞌa tseꞌe mtá̱kadat je̱m samaariait yꞌit jo̱o̱tm;
23495	MAT 10:9	’Kaꞌa tseꞌe ti xmutso̱o̱ꞌndat juuꞌ veꞌe mꞌajo̱o̱tadap je̱ja tooꞌ aajy, kaꞌa tseꞌe xmutso̱o̱ꞌndat je̱ oro meen, kaꞌa tseꞌe je̱ plata meen, ni kaꞌava tseꞌe je̱ cobre meen
23497	MAT 10:11	’Ku̱jyajomakajpu̱nku̱jxa tseꞌe mtá̱kadat, íxtada je̱ jayu juuꞌ veꞌe mꞌamo̱tunáxjadap je̱tseꞌe mkuvá̱kjadat, je̱m tseꞌe je̱ꞌe̱ tya̱kꞌam mnamyáyjadat pa̱n vinxu̱p xa̱a̱j veꞌe mtanavaꞌanda.
23498	MAT 10:12	Ku veꞌe je̱p tu̱jkp mtá̱kadat, ko̱jtspo̱o̱ꞌkxta tseꞌe jidu̱ꞌu̱m: “Mꞌijttinup tseꞌe je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌo̱y jo̱o̱t ma̱a̱t.”
23502	MAT 10:16	’¡Amo̱tunaxta! Mpake̱jxtup xa a̱ts miitseꞌe je̱tseꞌe veꞌem mꞌíttat ax joꞌn je̱ carnero juuꞌ veꞌe najxtup je̱ja nu̱may lobo akujk. Napyá̱mjadats vij, veꞌem ax joꞌn je̱ tsaaꞌn, je̱ts yuj, veꞌem ax joꞌn je̱ pak.
23507	MAT 10:21	’Ñu̱xa̱ꞌa̱inup tseꞌe je̱ jayu je̱ yꞌuts je̱tseꞌe yꞌo̱o̱ꞌku̱t ku̱xeꞌe a̱ts xjaanchjáva; je̱ ónu̱k teeꞌ, ñu̱xa̱ꞌa̱inupts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ yꞌónu̱k je̱tseꞌe yꞌo̱o̱ꞌku̱t ku̱xeꞌe a̱ts xjaanchjáva; je̱ts je̱ teeꞌ je̱ taak je̱ yꞌónu̱k, nu̱xa̱ꞌa̱ijidinupts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ tyeeꞌ je̱ tyaak je̱tseꞌe yꞌo̱o̱ꞌktat ku̱xeꞌe a̱ts xjaanchjávada.
23510	MAT 10:24	’Ni toꞌka xa veꞌe je̱ ixpa̱jkpa du̱kanu̱ma̱ja ax joꞌn je̱ jayu juuꞌ veꞌe yakꞌixpa̱jkjup; ni toꞌka tseꞌe je̱ toompa du̱kanu̱ma̱ja ax joꞌn je̱ vyintsá̱n.
23511	MAT 10:25	Je̱ ixpa̱jkpa, nvaatts je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌítu̱t ax joꞌn je̱ jayu juuꞌ veꞌe yakꞌixpa̱jkjup; je̱ts je̱ toompa, nvaatts je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌítu̱t ax joꞌn je̱ vyintsá̱n. Pa̱n a̱ts xa veꞌe yaktijp Beelzebú, je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap juuꞌ veꞌe du̱nu̱vintsa̱nika̱jxp je̱ ko̱ꞌo̱yjayuvapta̱jkta, ¿vintso̱seꞌe a̱ts je̱ njayu kyayaktíju̱t ko̱ꞌo̱yjáyuvap?
23512	MAT 10:26	’Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe, kaꞌa tseꞌe je̱ jayu xtsa̱ꞌa̱gadat; ku̱x kaꞌa xa veꞌe tii ni tía juuꞌ veꞌe u̱xyam kayaknu̱jaꞌvip je̱tseꞌe kyanu̱ke̱ꞌxnatá̱kat, kaꞌa xa veꞌe tii ni tía juuꞌ veꞌe u̱xyam yuꞌuts ijtp je̱tseꞌe kyayaknu̱jávat.
23515	MAT 10:29	’Yakto̱o̱ꞌkp xa veꞌe nu̱me̱jtsk je̱ piꞌk je̱yyva tá̱nu̱k toꞌk je̱ piꞌk meen ónu̱k, ¿veꞌem xaja? Ax ni toꞌka tseꞌe je̱ piꞌk je̱yyva tá̱nu̱k kyaku̱skuj pa̱n kaꞌa veꞌe du̱yakjaty je̱ nTeeꞌamda.
23518	MAT 10:32	’Pa̱n pa̱n xa veꞌe napya̱a̱jmjup a̱ts ma̱a̱t je̱ja je̱ jayu vyinkujk, je̱ꞌe̱ ma̱a̱tts a̱tseꞌe nnapya̱a̱jmjuvat je̱m a̱ts je̱ nTeeꞌ vyinkojkm, juuꞌ veꞌe je̱m tsapjo̱o̱tm;
23520	MAT 10:34	’Kaꞌats miitseꞌe mvinmáydat je̱ts je̱ꞌe̱ a̱tseꞌe nnu̱miin je̱tseꞌe je̱ jayu kijpx je̱ vinmaꞌyu̱n du̱jayé̱ptat yaja naxviijn; je̱ꞌe̱ xa a̱tseꞌe nnu̱miin je̱tseꞌe je̱ jayu yaktsoꞌoxpá̱ku̱t.
23523	MAT 10:37	’Pa̱n pa̱n tseꞌe nu̱yojk du̱tso̱jkp je̱ tyeeꞌ ukpu̱ je̱ tyaak je̱ts kaꞌa veꞌe a̱ts, kaꞌa tseꞌe du̱vinmachju̱ je̱tseꞌe yꞌítu̱t a̱ts ma̱a̱t. Pa̱n pa̱nts nu̱yojk du̱tso̱jkp je̱ ña̱a̱x ukpu̱ je̱ myajntk je̱ts kaꞌa veꞌe a̱ts, kaꞌa tseꞌe du̱vinmachju̱ je̱tseꞌe yꞌítu̱t a̱ts ma̱a̱t.
23526	MAT 10:40	’Pa̱n pa̱n xa veꞌe o̱y jayu napya̱a̱jmjup miits ma̱a̱tta, veꞌemts je̱ꞌe̱ veꞌe ax joꞌn o̱y jayu ku̱ñapya̱a̱jmji a̱ts ma̱a̱t. Ax pa̱n pa̱n tseꞌe o̱y jayu napya̱a̱jmjup a̱ts ma̱a̱t, veꞌemts je̱ꞌe̱ veꞌe ax joꞌn o̱y jayu ku̱ñapya̱a̱jmji je̱ꞌe̱ ma̱a̱t pa̱n a̱tseꞌe xke̱jxp.
23531	MAT 11:3	Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi: ―¿Mits je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ Cristo, juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam vyinko̱o̱n je̱tseꞌe yakkutojknit, ukpu̱ nꞌaꞌíxupnum a̱a̱ts je̱ꞌe̱ vineꞌe?
23532	MAT 11:4	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvjidi: ―Na̱jkxu̱ xtukmumaaydu̱kta je̱ Juan juuꞌ veꞌe mꞌíxtup mmó̱tudup.
23535	MAT 11:7	Ku veꞌe ña̱jkxtini je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk, vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ nu̱may jayu du̱vaajnji je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan ka̱jx. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Ku miitseꞌe mna̱jkxti joma veꞌe kyapa̱ntsu̱u̱na, ¿tits miitseꞌe o̱jts xꞌixta? ¿Toꞌk vineꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe me̱jtsvinmaayp, juuꞌ veꞌe ijtp ax joꞌn toꞌk je̱ kapy juuꞌ veꞌe o̱yvintso̱va po̱j yo̱ꞌyp?
23536	MAT 11:8	Pa̱n ka je̱ꞌe̱ ka̱jxap tseꞌe mna̱jkxti, ¿tits miitseꞌe o̱jts xꞌixta? ¿Toꞌk vineꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe vaꞌajts o̱y xa̱x? Mnu̱jaꞌvidupts miitseꞌe je̱ts je̱meꞌe je̱ yakkutojkpa tya̱kꞌam je̱ꞌe̱da juuꞌ veꞌe vaꞌajts o̱y naxyo̱jxju̱dup.
23537	MAT 11:9	Pa̱n ka je̱ꞌe̱ ka̱jxap tseꞌe mna̱jkxti, ¿tits miitseꞌe o̱jts xꞌixta? ¿Toꞌk vineꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe ijtp je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa? Ax je̱ꞌe̱ tseꞌe. Veꞌemts a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts jyaaꞌknu̱má̱jip je̱ꞌe̱ veꞌe nu̱yojk je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan je̱ts kaꞌa veꞌe pa̱n viijnk je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa.
23539	MAT 11:11	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús jyaaꞌkvaajñ: ―Tyú̱vam xa a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada je̱ts nu̱jomeꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe joojntykidu je̱ts juuꞌ veꞌe u̱xyam paat joojntykidup, ni pa̱na tseꞌe du̱kanu̱ma̱ja ax joꞌn je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan; ax jyaaꞌknu̱má̱jip tseꞌe ni kaꞌa veꞌe je̱ Juan je̱ꞌe̱ juuꞌ veꞌe du̱nu̱piꞌkika̱jxp juuꞌ veꞌe ijttup je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm.
23540	MAT 11:12	’Vanꞌítani ku veꞌe myiijn je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan je̱ts u̱xyam paat, je̱m tseꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe o̱o̱y du̱tuntso̱jktup je̱tseꞌe yꞌijttinit je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm. Veꞌemts je̱ꞌe̱ veꞌeda ax joꞌn je̱ nu̱may jayu toꞌk naxji tya̱kavaꞌanda nu̱jom joma veꞌe toꞌk je̱ mootsk ta̱kꞌaka̱ꞌa̱.
23544	MAT 11:16	’Ya̱ꞌa̱ts a̱tseꞌe ntukmuꞌaꞌixmojkidup je̱ jáyuda juuꞌ veꞌe u̱xyam joojntykidup. Veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌeda ax joꞌn je̱ piꞌk ónu̱k juuꞌ veꞌe a̱jxtktup kooꞌyiva je̱p maaꞌy ja̱a̱tp je̱tseꞌe du̱na̱a̱jmada je̱ myujatyooꞌda:
23545	MAT 11:17	“Njavinxooxtu xa veꞌe ta̱a̱v je̱tseꞌe mꞌé̱tstat, kaꞌa tseꞌe tu̱mꞌe̱tsta; njatukvinꞌa̱a̱vdu tseꞌe ta̱a̱v je̱ tsaachvinmaꞌyu̱n u̱v je̱tseꞌe myaꞌaxtat, kaꞌa tseꞌe tu̱myaꞌaxta.” Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe du̱na̱a̱jmada.
23549	MAT 11:21	―¡Ayo̱o̱v xa veꞌe miits je̱ mjo̱o̱tta pa̱n pa̱n jatyeꞌe tsu̱u̱nidup je̱m coraziinit kyajpu̱n ka̱jxm! ¡Ayo̱o̱v xa veꞌe miits je̱ mjo̱o̱ttava pa̱n pa̱n jatyeꞌe tsu̱u̱nidup je̱m betsáidait kyajpu̱n ka̱jxm! Pa̱n ku̱yaktuujn xa veꞌe je̱m tiirovit je̱ts sidoonit kyajpu̱n ka̱jxmda je̱ ma̱jin juuꞌ a̱tseꞌe yaja ntuump u̱xyam paat miits ma̱a̱tta, ku̱vyinmayu̱mpijttits je̱ꞌe̱ veꞌe, ku̱du̱maso̱o̱kti tseꞌe je̱ kyo̱ꞌo̱y joojntykinda, je̱tseꞌe ku̱du̱yaknu̱ke̱ꞌxnata̱jkidi je̱ts ñu̱tsaachvinmaaydupeꞌe je̱ tyó̱kinda ku veꞌe je̱ koompa yo̱ꞌtspa vit ku̱ñatyukxo̱jxjidi je̱tseꞌe ku̱ñapya̱ꞌmu̱xjidi je̱ jaajm je̱m ñiꞌkxmda kyo̱jmda.
23551	MAT 11:23	Je̱ts miitsta juuꞌ veꞌe tsu̱u̱nidup je̱m capernaaumit kyajpu̱n ka̱jxm, ¿veꞌemeꞌe mvinmayda je̱ts mtsajpé̱ttapeꞌe? Ax kaꞌa tseꞌe, myakpake̱jxtinupeꞌe je̱m joma veꞌe je̱ it juuꞌ veꞌe du̱nu̱ꞌavaꞌtika̱jxp. Ku̱x pa̱n je̱m xa veꞌe sodómait kyajpu̱n ka̱jxm ku̱yaktuujn je̱ ma̱jin juuꞌ a̱tseꞌe yaja ntuump u̱xyam paat miits ma̱a̱tta, je̱e̱na tseꞌe je̱ xyu̱p je̱ kajpu̱n u̱xyam paat.
23553	MAT 11:25	Je̱tseꞌe je̱ Jesús vyaajñ vanꞌit: ―Tata, mitseꞌe mka̱ꞌmiku̱jxp je̱ tsapjo̱o̱tmit it je̱ts ya̱ naxviijnit it; nkuko̱jtsjipts a̱ts mitseꞌe ku̱xeꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe piꞌk ónu̱k joꞌn ijttup, je̱ꞌe̱ts mitseꞌe tu̱xtuknu̱jávada juuꞌ veꞌe myoꞌtsji je̱ꞌe̱da pa̱n pa̱n jatyeꞌe natyijju̱dup kuvij jáyuda je̱ts juuꞌ veꞌe o̱o̱y juuꞌ jaty du̱tunnu̱jaꞌvidup.
23555	MAT 11:27	’Nu̱jom xa a̱tseꞌe je̱ nTeeꞌ xtukka̱ta̱jkiku̱jx. Ni pa̱na xa a̱tseꞌe xkaꞌixa, a̱ts je̱ nTeeꞌji a̱tseꞌe xꞌixa. Ax ni pa̱na tseꞌe du̱kaꞌíxaiva a̱ts je̱ nTeeꞌ, a̱tsji veꞌe nꞌixa, a̱ts, je̱ꞌe̱ je̱ yꞌOnu̱k, je̱ts je̱ꞌe̱da pa̱n pa̱n jaty a̱tseꞌe ntsa̱jkp je̱ts a̱tseꞌe je̱ nTeeꞌ ntukꞌíxu̱t.
23560	MAT 12:2	Ku veꞌe je̱ fariseota̱jk du̱ꞌixti, vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmidi: ―¿Tya̱jx tseꞌe po̱o̱ꞌkxtku̱n xa̱a̱j ya̱ mꞌixpa̱jkpata̱jk du̱tonda juuꞌ veꞌe je̱ pavaꞌnu̱n kyayakjajtyp?
23561	MAT 12:3	Vanꞌit tseꞌe yꞌatso̱o̱jvjidi: ―¿Kaꞌana miitseꞌe xko̱tsta je̱p Kunuuꞌkx Jatyán ku̱jxp juuꞌ veꞌe toꞌk nax tyoondu je̱ David ma̱a̱t je̱ myujatyooꞌda ku veꞌe yuꞌo̱o̱ꞌkjup vye̱ꞌnada?
23562	MAT 12:4	Ta̱jki xa veꞌe je̱ David je̱p je̱ Nteꞌyam chaptu̱jkp je̱tseꞌe je̱ myujatyooꞌ du̱mo̱o̱yva je̱ kunuuꞌkx tsapkaaky, je̱tseꞌe du̱kaaydi. Ax kaꞌa tseꞌe je̱ pavaꞌnu̱n du̱yakjaty je̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe veꞌem du̱tóndat, je̱ teeꞌta̱jkji veꞌe tuknu̱vánada. Ta̱ miits ya̱ꞌa̱ veꞌe xko̱tsta, ¿veꞌem xaja?
23563	MAT 12:5	¿Ti kaꞌana miitseꞌe xko̱tsta je̱p je̱ Moisés pyavaꞌnu̱n ku̱jxp je̱ts kaꞌa veꞌe je̱ po̱o̱ꞌkxtku̱n xa̱a̱j du̱tukpo̱o̱ꞌkxada je̱ teeꞌta̱jk juuꞌ veꞌe toondup je̱p ma̱ja̱ tsaptu̱jkp? Jyatonda xa veꞌe po̱o̱ꞌkxtku̱n xa̱a̱j, kaꞌa tseꞌe tyó̱kina.
23565	MAT 12:7	Jidu̱ꞌu̱m xa veꞌe je̱ Kunuuꞌkx Jatyán vyaꞌañ: “Je̱ꞌe̱ xa a̱tseꞌe nu̱yojk ntsa̱jkp je̱tseꞌe je̱ jayu je̱ tukmo̱ꞌtu̱n du̱jayé̱ptat, ka je̱ꞌe̱peꞌe je̱tseꞌe je̱ tá̱nu̱k du̱yó̱xtat.” Pa̱n ku̱xvinmó̱tuda xa veꞌe juuꞌ ya̱ꞌa̱ veꞌe tyijp, kaꞌa tseꞌe ku̱xto̱kimpa̱mda je̱ jayu juuꞌ veꞌe kato̱kintoondu.
23568	MAT 12:10	Je̱p tseꞌe vyeꞌna toꞌk je̱ yaaꞌtya̱jk juuꞌ veꞌe xux je̱ kya̱ꞌa̱j toꞌk adoꞌom. Je̱ jayu juuꞌ veꞌe veꞌnidup je̱p tsaptu̱jkp, jyaꞌíxtidupts je̱ꞌe̱ veꞌe pa̱n ti veꞌe tyuknu̱xa̱ꞌa̱adap je̱ Jesús ku̱xeꞌe du̱kakutyún je̱ꞌe̱ je̱ pyavaꞌnu̱nda. Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe du̱ꞌamo̱tutú̱vidi: ―¿Yakjajtypeꞌe je̱ pavaꞌnu̱n je̱tseꞌe po̱o̱ꞌkxtku̱n xa̱a̱j je̱ jayu je̱ paꞌam jayu du̱yakjo̱tka̱daꞌaku̱t?
23569	MAT 12:11	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatsa̱a̱jv: ―¿Pa̱nts nꞌiteꞌe miitsta, je̱tseꞌe po̱o̱ꞌkxtku̱n xa̱a̱j je̱ kyarneero kyu̱sta̱ka je̱p vo̱k jótup, kaꞌats nꞌiteꞌe na̱jkx du̱yakpítsum?
23571	MAT 12:13	Vanꞌit tseꞌe du̱nu̱u̱jmi je̱ paꞌam jayu: ―Yakyajkxu̱ je̱ mka̱ꞌa̱j. Vanꞌit tseꞌe du̱yakyajkxy, je̱tseꞌe je̱ kya̱ꞌa̱j jyo̱tka̱daakni. Vanꞌit tseꞌe tyaanni akijpxa je̱ kya̱ꞌa̱j tum o̱y.
23581	MAT 12:23	Nu̱jom tseꞌe je̱ jayu atu̱va ato̱ki tyaandi je̱tseꞌe vyaandi: ―¡Ya̱ꞌa̱ xa vineꞌe je̱ David je̱ chaan je̱ kyo̱o̱j juuꞌ veꞌe yakkutojknup!
23582	MAT 12:24	Ax ku tseꞌe je̱ fariseota̱jk du̱ꞌamo̱tunajxti, vanꞌit tseꞌe vyaandi: ―Je̱ Beelzebú, je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap juuꞌ veꞌe du̱nu̱vintsa̱nika̱jxp je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvapta̱jkta, je̱ꞌe̱ xa ya̱ꞌa̱ veꞌe mo̱o̱jyjup je̱ kutojku̱n je̱tseꞌe je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap du̱yakpítsumu̱t je̱m je̱ jayu jyaꞌvin ka̱jxmda.
23583	MAT 12:25	Ñu̱jaꞌvi tseꞌe je̱ Jesús pa̱n ti je̱ꞌe̱ veꞌe vyinmaaydup, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Nu̱jom tseꞌe je̱ kutojku̱n juuꞌ veꞌe je̱ jyayu nachoꞌoxpa̱jkju̱dup, vintó̱kiyupts je̱ꞌe̱ veꞌeda. Nay veꞌempa tseꞌe toꞌk naax toꞌk kajpu̱n ukpu̱ nu̱jom tseꞌe je̱ ja̱a̱jn je̱ ta̱jk juuꞌ veꞌe je̱ jyayu nachoꞌoxpa̱jkju̱dup, kaꞌats je̱ꞌe̱ veꞌe jyé̱ktat.
23585	MAT 12:27	Ax pa̱n veꞌemts a̱tseꞌe ku̱xma̱ꞌa̱ je̱ kutojku̱n je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap juuꞌ veꞌe du̱nu̱vintsa̱nika̱jxp je̱ ko̱ꞌo̱yjayuvapta̱jkta je̱ts a̱tseꞌe nyakpítsumdat je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvapta je̱m je̱ jayu jyaꞌvin ka̱jxmda, ¿pa̱nts vineꞌe du̱mo̱o̱yp je̱ kutojku̱n je̱ mjáyuda je̱tseꞌe du̱yakpítsumdat je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap je̱m je̱ jayu jyaꞌvin ka̱jxmda? Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe je̱ mjayu du̱yaknu̱ke̱ꞌxnatá̱kada je̱ts kaꞌa veꞌe o̱y juuꞌ xpayo̱ꞌo̱yda.
23587	MAT 12:29	’¿Vintso̱ tseꞌe je̱ jayu tyá̱kat je̱p toꞌk je̱ tso̱ts yaaꞌtya̱jk tyu̱jkp je̱tseꞌe je̱ pya̱a̱mdu̱k du̱pa̱jkjat pa̱n kaꞌa veꞌe tooꞌva̱jkp du̱tsum? Ax ku tseꞌe tooꞌva̱jkp du̱tsómu̱t, vanꞌítnum tseꞌe yꞌo̱ꞌyixju̱t je̱tseꞌe je̱ pya̱a̱mdu̱k du̱pa̱jkjat.
23588	MAT 12:30	’Pa̱n pa̱n xa veꞌe a̱ts ma̱a̱t kaꞌijtp, xtsoꞌoxpa̱jkpts a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe; pa̱n pa̱nts a̱tseꞌe nkama̱a̱ttuump, xmuto̱kintoompts a̱ts je̱ꞌe̱ veꞌe.
23589	MAT 12:31	’Je̱ꞌe̱ ka̱jxts a̱ts miitseꞌe nna̱a̱jmada: Pa̱n pa̱n xa veꞌe je̱ Nteꞌyam du̱vinko̱jtspe̱jtp, ukpu̱ je̱ viijnk to̱kin du̱tún, o̱ꞌyipts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱tseꞌe yakto̱kinme̱e̱ꞌkxu̱t. Ax pa̱n pa̱n tseꞌe je̱ Espíritu Santo du̱vinko̱jtspe̱jtp, kaꞌats je̱ꞌe̱ veꞌe yꞌukꞌo̱ꞌyini je̱tseꞌe yakto̱kinme̱e̱ꞌkxu̱t.
23591	MAT 12:33	’Pa̱n je̱ o̱y ku̱p xa je̱ꞌe̱ veꞌe, o̱y tseꞌe je̱ tya̱a̱jm; pa̱n je̱ ko̱ꞌo̱y ku̱pts je̱ꞌe̱ veꞌe, ka ó̱yapts je̱ꞌe̱ veꞌe je̱ tya̱a̱jm. Je̱ tya̱a̱jm ka̱jxeꞌe yaknu̱java pa̱n vintso̱ veꞌe je̱ ku̱p.
23592	MAT 12:34	Miitsta, je̱ tsaaꞌn je̱ chaanda je̱ kyo̱o̱jta, ¿vintso̱ veꞌe mꞌo̱ꞌyixjadat je̱tseꞌe je̱ yꞌo̱y je̱ꞌe̱ xkó̱tstat pa̱n ko̱ꞌo̱y jayu miitseꞌeda? Je̱ꞌe̱ xa veꞌe je̱ aaj kya̱jtsp juuꞌ veꞌe ijtp je̱m jaꞌvin ka̱jxm.
23596	MAT 12:38	Vanꞌit tseꞌe je̱ fariseota̱jk je̱ts je̱ tsaptu̱jkpit yakꞌixpa̱jkpata̱jk du̱nu̱u̱jmidi je̱ Jesús: ―Yakꞌixpa̱jkpa, nꞌixuvaampy xa a̱a̱tseꞌe je̱tseꞌe je̱ ma̱ja̱ nu̱jaꞌvin xyakjayꞌíxju̱t, veꞌemts a̱a̱tseꞌe nnu̱jávat je̱ts je̱ Nteꞌyam mitseꞌe mke̱jxjup.
23597	MAT 12:39	Je̱tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvjidi: ―Yꞌamó̱tudup xa veꞌe je̱ ko̱ꞌo̱y jáyuda je̱ts pa̱n pa̱n jatyeꞌe je̱ Nteꞌyam du̱maso̱o̱ktup je̱tseꞌe yaktukꞌíxtat je̱ ma̱ja̱ nu̱jaꞌvin je̱tseꞌe veꞌem juuꞌ du̱jaanchjávadat. Ax kaꞌa tseꞌe je̱ nu̱jaꞌvin yakmo̱ꞌo̱dat, je̱ nu̱jaꞌvinji veꞌe yakmo̱ꞌo̱dap juuꞌ veꞌe ijtp ax joꞌn je̱ nu̱jaꞌvin juuꞌ veꞌe yaktaan je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa Jonás.
23601	MAT 12:43	’Ku xa veꞌe toꞌk je̱ ko̱ꞌo̱yjáyuvap pyítsum je̱m je̱ jayu jyaꞌvin ka̱jxm, veꞌem tseꞌe vyimpavídu̱t je̱m ta̱ꞌa̱jts it jo̱o̱tm, yꞌíxtip tseꞌe joma veꞌe pyo̱o̱ꞌkxu̱t. Kaꞌa tseꞌe du̱paaꞌty. Vanꞌit tseꞌe ñaña̱ꞌmu̱xju̱:
23602	MAT 12:44	“Vaꞌan a̱ts du̱ꞌavimpijtinuva joma a̱tseꞌe nꞌukpítsum.” Ku tseꞌe vyimpijtnuva, veꞌem tseꞌe je̱ jayu je̱ jyaꞌvin du̱paaꞌty ax joꞌn toꞌk je̱ ta̱jk juuꞌ veꞌe tukvaꞌajts, peꞌeta̱pú̱k je̱ts avaatsuva.
23605	MAT 12:47	Vanꞌit tseꞌe toꞌk je̱ jayu je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmi: ―U̱xe̱p xa veꞌe ta̱kꞌaagup je̱ mtaak je̱ts je̱ mꞌutsa̱ta̱jk, mitseꞌe myakko̱tsuvaajnju̱dup.
23606	MAT 12:48	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvji: ―¿Pa̱nts a̱tseꞌe ntaakip, je̱ts pa̱nts a̱tseꞌe nꞌútsidup?
23607	MAT 12:49	Vanꞌit tseꞌe du̱nu̱kijpxi pa̱n pa̱n jatyeꞌe pana̱jkxju̱du je̱tseꞌe jyaaꞌkvaajñ: ―Ya̱ꞌa̱ xa je̱ꞌe̱ veꞌeda juuꞌ a̱tseꞌe ntaakjaꞌvip je̱ts juuꞌ a̱tseꞌe njaꞌvidup ax joꞌn ku̱yꞌijtti a̱ts je̱ nꞌuts je̱ nꞌajch je̱ts a̱ts je̱ nꞌuts je̱ ntsa̱ꞌa̱.
23611	MAT 13:3	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús may viijn juuꞌ jaty tyukyakꞌixpa̱jkjidi je̱ tukmuꞌaꞌixmojkin ma̱a̱t. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Toꞌk xa veꞌe je̱ jayu ta̱a̱mt va̱jpa cha̱a̱ꞌn.
23618	MAT 13:10	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk vyinkutá̱mijidi je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱ꞌamo̱tutú̱vidi: ―¿Tya̱jxseꞌe je̱ jayu xtukmuka̱ts je̱ tukmuꞌaꞌixmojkin ma̱a̱t?
23619	MAT 13:11	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌatso̱o̱jvjidi: ―Je̱ Nteꞌyam xa veꞌe mtuknu̱jaꞌvijidup je̱ts vintso̱ je̱ꞌe̱ veꞌe ku veꞌe je̱ jayu yꞌitta je̱m je̱ꞌe̱ yꞌam kya̱ꞌm; ax kaꞌa tseꞌe je̱ Nteꞌyam tyuknu̱jávajada je̱ꞌe̱da juuꞌ veꞌe u̱u̱ꞌm ma̱a̱t kaꞌijttup.
23624	MAT 13:16	’Ax miitsta, xo̱o̱nts miitseꞌeda ku̱xeꞌe je̱ mviijn xtukꞌixta je̱tseꞌe je̱ mtaatsk xtukꞌamo̱tunaxta.
23626	MAT 13:18	’Amo̱tunaxta nꞌit vintso̱ veꞌe yakko̱jtsvaꞌach je̱ ta̱a̱mt va̱jpa tukmuꞌaꞌixmojkin.
23632	MAT 13:24	Vaꞌnu̱xju̱duva tseꞌe je̱ Jesús jadoꞌk je̱ tukmuꞌaꞌixmojkin. Jidu̱ꞌu̱m tseꞌe vyaajñ: ―Veꞌem xa veꞌe je̱ Nteꞌyam je̱ kyutojku̱n ax joꞌn toꞌk je̱ yaaꞌtya̱jk je̱ o̱y ta̱a̱mt du̱vu̱j je̱ja kyam ja̱a̱t.
23635	MAT 13:27	Vanꞌit tseꞌe je̱ toompata̱jk du̱nu̱u̱jmidi je̱ kukam: “Vintsá̱n, ¿ka je̱ o̱y ta̱a̱mtapeꞌe mva̱j je̱ja mkam ja̱a̱t? ¿Joma tseꞌe cha̱a̱ꞌn je̱ ko̱ꞌo̱yꞌojtsap?”
23636	MAT 13:28	Vanꞌit tseꞌe je̱ kukam yꞌatso̱o̱jvjidi: “Toꞌk xa veꞌe je̱ tsoꞌoxpa̱jkpa juuꞌ veꞌe veꞌem du̱toon.” Vanꞌit tseꞌe je̱ toompata̱jk yꞌamo̱tutú̱vijidi: “¿Mtsa̱jkpeꞌe je̱ts a̱a̱tseꞌe na̱jkx nvix je̱ ko̱ꞌo̱yꞌojtsap?”
23637	MAT 13:29	Vanꞌit tseꞌe yꞌatsa̱a̱jv: “Kaꞌa. Ku̱x ku xa veꞌe xvíxtat je̱ ko̱ꞌo̱yꞌojtsap, toꞌmayji tseꞌe xtukmuvíxidinit je̱ trigo;
23638	MAT 13:30	ñojkꞌó̱yeꞌe xmaso̱ꞌo̱ktat je̱tseꞌe akijpxa ye̱e̱ꞌktat vanꞌit paat ku veꞌe je̱ trigo yakpa̱kmojknit. Vanꞌitts a̱tseꞌe nké̱xtat je̱ ntoompata̱jk je̱tseꞌe tooꞌva̱jkp je̱ ko̱ꞌo̱yꞌojtsap du̱pa̱kmóktat, du̱ꞌatsómdat, je̱tseꞌe du̱pá̱mdat je̱m ja̱njo̱o̱tm, ax vanꞌit tseꞌe du̱pa̱kmóktat je̱ trigo je̱tseꞌe du̱pa̱jku̱ktat.”
23639	MAT 13:31	Vaꞌnu̱xju̱duva tseꞌe je̱ Jesús ya̱ tukmuꞌaꞌixmojkin: ―Veꞌem xa veꞌe je̱ Nteꞌyam je̱ kyutojku̱n ax joꞌn toꞌk je̱ yaaꞌtya̱jk du̱vu̱j je̱ mostaza ta̱a̱mt je̱ja kyam ja̱a̱t.
23641	MAT 13:33	Vaꞌnu̱xju̱duva tseꞌe ya̱ tukmuꞌaꞌixmojkin: ―Veꞌem xa veꞌe je̱ Nteꞌyam je̱ kyutojku̱n ax joꞌn toꞌk je̱ ta̱ꞌa̱xta̱jk je̱ levadura du̱tukmupa̱ma toojk arroba je̱ tsapkaaky ju̱ts, vanꞌit tseꞌe je̱ levadura du̱tukta̱ka nu̱jom je̱ tsapkaaky ju̱ts je̱tseꞌe o̱o̱y tyunꞌo̱o̱ꞌku̱k. Mú̱jit tseꞌe o̱o̱y tyumpítsum.
23644	MAT 13:36	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ nu̱may jayu du̱pake̱jxni je̱tseꞌe je̱p tu̱jkp tya̱jki. Je̱p tseꞌe je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk vyinkutá̱mijidi je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmidi: ―Tukvinjaꞌvik a̱a̱ts toꞌk aaj je̱ ko̱ꞌo̱yꞌojtsap juuꞌ veꞌe je̱m kam jo̱o̱tm tukmuꞌaꞌixmojkin.
23645	MAT 13:37	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―Je̱ꞌe̱ juuꞌ veꞌe du̱va̱jp je̱ o̱y ta̱a̱mt, veꞌemts je̱ꞌe̱ veꞌe ax joꞌn a̱ts, je̱ Jayu Juuꞌ veꞌe Nu̱pa̱a̱mdu̱ka Ijtp.
23652	MAT 13:44	’Veꞌem xa veꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe ijttup je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm ax joꞌn toꞌk je̱ jayu juuꞌ veꞌe tu̱du̱paaꞌty je̱ chó̱vax je̱ꞌe̱ juuꞌ veꞌe yuꞌuts ijtp joma veꞌe toꞌk je̱ kam. Ku veꞌe je̱ jayu du̱paaꞌty je̱ chó̱vax je̱ꞌe̱, jé̱pjyam tseꞌe du̱yoꞌtsnuva, vanꞌit tseꞌe vaꞌajts xo̱o̱jntkp na̱jkx du̱to̱o̱ꞌkmojkkú̱x nu̱jom juuꞌ veꞌe yꞌixp jyayejpp je̱tseꞌe du̱joy je̱ kam.
23653	MAT 13:45	’Veꞌempa xa veꞌe je̱ jayu juuꞌ veꞌe ijttup je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm ax joꞌn toꞌk je̱ ajooyva je̱ ato̱o̱ꞌkpa juuꞌ veꞌe du̱ꞌíxtip je̱ o̱o̱jyit perlas.
23655	MAT 13:47	’Je̱ Nteꞌyam xa veꞌe du̱vinko̱o̱mp je̱ jayu juuꞌ veꞌe ijttinup je̱m yꞌam kya̱ꞌm. Veꞌemts je̱ꞌe̱ veꞌe ax joꞌn je̱ jayu du̱ꞌavá̱jada je̱ tyukꞌajkxꞌamaakin xuum je̱m ma̱ja̱ na̱ꞌaka̱ya jo̱o̱tm je̱tseꞌe je̱ ajkx may viijn du̱yaktáñ.
23659	MAT 13:51	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús yꞌamo̱tutú̱vijidi: ―¿Mvinmo̱tuka̱jxtupeꞌe ti a̱tseꞌe tu̱nka̱ts? Vanꞌit tseꞌe yꞌatso̱o̱vdi: ―Veꞌem, Vintsá̱n.
23660	MAT 13:52	Vanꞌit tseꞌe du̱nu̱u̱jmidi: ―Je̱ jáyuda juuꞌ veꞌe o̱y du̱nu̱jaꞌvidup pa̱n vintso̱ veꞌe je̱ Kunuuꞌkx Jatyán vyaꞌañ je̱ts vintso̱ je̱ꞌe̱ veꞌe ku veꞌe je̱ jayu yꞌitta je̱m je̱ Nteꞌyam yꞌam kya̱ꞌm, je̱ꞌe̱ tseꞌe je̱ jayu du̱tukꞌíxtup juuꞌ veꞌe je̱ Nteꞌyam ju̱jpani yaknu̱ke̱ꞌxnata̱jki je̱ts juuꞌ veꞌe námnum yaknu̱ke̱ꞌxnata̱jkivap, veꞌem xa je̱ꞌe̱ veꞌeda ax joꞌn toꞌk je̱ kuta̱jk juuꞌ veꞌe ko̱o̱jnu̱k je̱ o̱o̱jyit je̱ꞌe̱ du̱jaye̱jpp je̱tseꞌe je̱m du̱yakpítsum juuꞌ veꞌe námnum yakjooyp je̱ts juuꞌ veꞌe jé̱mani yakjooy.
23662	MAT 13:54	je̱tseꞌe jye̱ꞌy joma veꞌe je̱ yꞌit je̱ ñaax. Je̱m tseꞌe yakꞌixpa̱jkꞌukvaajñ je̱p tsaptu̱jkp; atu̱va ato̱ki tseꞌe je̱ jayu tyaandi je̱tseꞌe ñavyaajnjidi: ―¿Jomas ya̱ꞌa̱ veꞌe ya̱ jayu ya̱ nu̱jaꞌvin du̱pu̱k je̱tseꞌe veꞌem kya̱ts? ¿Vintso̱ veꞌe yꞌo̱ꞌyixju̱ je̱tseꞌe je̱ ma̱jin du̱tún?
23664	MAT 13:56	je̱ts je̱mpa tseꞌe je̱ kyiix útstava. ¿Ax jómats ya̱ꞌa̱ vineꞌe du̱pu̱k ya̱ nu̱jaꞌvin?
23665	MAT 13:57	Je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe du̱viijnkꞌíxta je̱ Jesús. Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―O̱tyun joma tso̱va xa veꞌe yakvintsa̱ꞌa̱ga je̱ Nteꞌyam je̱ yꞌayook ko̱jtsnajxpa, je̱e̱jyji veꞌe kyayakvintsa̱ꞌa̱ga joma veꞌe je̱ yꞌit je̱ ñaax je̱ts joma veꞌe je̱ jya̱a̱jn je̱ tya̱jk.
23668	MAT 14:2	Ku veꞌe je̱ ka̱ts du̱mo̱tu, vanꞌit tseꞌe je̱ jyayu du̱nu̱u̱jmi: ―Je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan xa je̱ꞌe̱ veꞌe, je̱ꞌe̱ tseꞌe joojntykpa̱jknuva, je̱ꞌe̱ ka̱jx tseꞌe du̱jayep je̱ kutojku̱n je̱tseꞌe je̱ ma̱jin du̱tún.
23670	MAT 14:4	Yakpoxu̱nta̱kpa̱a̱m tseꞌe je̱ Juan ku̱xeꞌe du̱nu̱u̱jmi je̱ Herodes: ―Kaꞌa xa veꞌe je̱ pavaꞌnu̱n du̱yakjaty je̱tseꞌe xpá̱ku̱t je̱ mꞌuts je̱ ñu̱da̱ꞌa̱x.
23674	MAT 14:8	Tá̱vani veꞌe je̱ tyaak yꞌakó̱tsaja vyeꞌna je̱ kiixa̱ta̱ꞌa̱x, vanꞌit tseꞌe je̱ Herodes du̱nu̱u̱jmi: ―Yáku̱ts nꞌit je̱m plato jo̱o̱tm je̱ Yakna̱pe̱jtpa Juan je̱ kyuvajk.
23681	MAT 14:15	Kuta̱ka xa̱a̱jani tseꞌe vyeꞌna, vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk vyinkutá̱mijidi je̱tseꞌe je̱ Jesús du̱nu̱u̱jmidi: ―Tánani xa veꞌe ya̱ it, ni pa̱na tseꞌe yaja kyatsu̱u̱na. Pake̱jxtini toꞌk aaj ya̱ jayu je̱tseꞌe ña̱jkxtat joma veꞌe je̱ kajpu̱n je̱tseꞌe je̱ kyaaky je̱ tyo̱jkx du̱jóydat.
23682	MAT 14:16	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―Kaꞌa veꞌe vyinko̱pka je̱tseꞌe ña̱jkxtat, miitseꞌe myakkáydap.
23683	MAT 14:17	Vanꞌit tseꞌe yꞌatso̱o̱vdi: ―Kaꞌa xa a̱a̱tseꞌe u̱xyam ntima̱a̱da, mugo̱o̱xkji veꞌe je̱ tsapkaaky je̱ts me̱jtsk je̱ ajkx.
23684	MAT 14:18	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xjidi: ―Yakminda nꞌit.
23692	MAT 14:26	Ku veꞌe je̱ yꞌixpa̱jkpata̱jk du̱ꞌixti je̱ts je̱meꞌe na̱niꞌkxm yo̱ꞌo̱y, vanꞌit tseꞌe cha̱ꞌkidi, je̱tseꞌe ma̱kk vyaandi: ―¡Jadoꞌk ítumit jayu xa ya̱ꞌa̱ veꞌe!
23693	MAT 14:27	Ax jatyji tseꞌe je̱ Jesús myuko̱jtsjidi je̱tseꞌe ña̱ꞌmu̱xjidi: ―¡Jo̱tꞌamá̱jada, a̱ts xa je̱ja, kadi mtsa̱ꞌa̱gada!
23694	MAT 14:28	Vanꞌit tseꞌe je̱ Pedro je̱ Jesús du̱muka̱jts, je̱tseꞌe du̱nu̱u̱jmi: ―Vintsá̱n, pa̱n mitsna je̱ꞌe̱ veꞌe, yaaxja a̱ts toꞌk aaj je̱ts a̱ts mitseꞌe nnu̱na̱jkxu̱t yo̱ꞌyp yam na̱niꞌkxm.
23695	MAT 14:29	Vanꞌit tseꞌe je̱ Jesús ña̱ꞌmu̱xji: ―Minu̱ nꞌit. Vanꞌit tseꞌe je̱ Pedro je̱m barco jo̱o̱tm pyítsum je̱tseꞌe je̱m na̱niꞌkxm yo̱ꞌyp je̱ Jesús du̱nu̱nu̱jkx.
23696	MAT 14:30	Ax ku tseꞌe je̱ ma̱kk po̱j du̱jaꞌvi, tsa̱ꞌki tseꞌe. Ku veꞌe kyunajxꞌukvaajñ, vanꞌit tseꞌe ma̱kk vyaajñ: ―¡Vintsá̱n, yaktso̱o̱kk a̱ts toꞌk aaj!