23241	MAT 2:3	Kuts ja wɨndsøn Herodes ja ojts jadeꞌen tnɨmadøy jøts ja tyatøjkɨyɨ ja jotmay, nayɨdeꞌen nɨdukɨꞌɨyɨ ja Jerusaléngɨt ja̱a̱ꞌdyɨ.
23247	MAT 2:9	Kuts ɨdøꞌøn ja wɨndsøn Herodes ja jadeꞌen ñɨma̱a̱jyɨdøø, xjats ɨdøꞌøn ja wijyja̱a̱ꞌy chooꞌndøø. Jøts ja ma̱a̱dsa̱ꞌ ja wyɨnyøꞌøyɨdɨ midi ja jam wyɨnaty tø tꞌejxtɨ ma̱ døꞌøn ja jam chooꞌndɨ xøøbɨdsimy, yøꞌøpy ɨdøꞌøn jaꞌ kunɨm ja yja̱ꞌjty jam ma̱ døꞌøn ja mutskuꞌnk Jesús wyɨnaty, jamnɨmts ja yøꞌøyꞌamøjkɨyɨɨꞌñ.
23248	MAT 2:10	Ku døꞌøn ja wijyja̱a̱ꞌy ja jadeꞌen tꞌejxtɨ ja ma̱a̱dsa̱ꞌ, xjats ja yjantyimxyonda̱ktøø;
23250	MAT 2:12	Kuts ɨdøꞌøn ja wyɨnaty jadeꞌen tø tꞌukwɨndsøꞌøgɨdɨ, xjats ja yiktukmadoodøø aguma̱a̱ꞌyjøtpy jøts ku ja kaꞌap nayɨdeꞌen yꞌukwɨmbejtnɨdɨt midi ja wyɨnaty tø tmendɨ, ma̱ ja wɨndsøn Herodes ja jam wyɨnaty tø tꞌukpa̱a̱ttɨ. Xjats ɨdøꞌøn ja wyɨmbejtnɨdøø, abiktyuuꞌ tpøjktøø jøts ja ñøjkxnɨdɨ jam pyuxkøjxp kya̱jpkøjxp.
23254	MAT 2:16	Kuts ja Herodes tnɨja̱ꞌwɨyɨɨꞌñ jøts kudam ja wijyja̱a̱ꞌy ja wyɨnaty tø wyɨnꞌɨɨñɨyɨ, xjats ja yjantyimyꞌa̱mbɨjky; jøts ja ojts tnɨꞌaneꞌemy ku yꞌooꞌkøxtɨt ja mixyuna̱ꞌjk. Majtsk jumøjtpɨba̱a̱t ja ojts tna̱nkyikꞌøøgyɨyɨ wɨneꞌenɨn ja mixyuna̱ꞌjk jam wyɨnatyɨ Belén, jøts nayɨ wɨneꞌen ja ka̱jp jam tmɨwɨngonꞌaty. Ja jumøjt ɨdøꞌøn ja pyayøꞌøpy sa̱ ja wijyja̱a̱ꞌy ja wyɨnaty tø tyukmadøyɨ.
23255	MAT 2:17	Kaꞌpxy ɨdøꞌøn ja jadeꞌen yja̱jty sa̱ ja kugajpxy Jeremías wyɨnaty ja nøky tø tja̱ꞌa̱y ku ja wya̱a̱ñ:
23260	MAT 2:22	Kuts ja José tnɨja̱ꞌwɨyɨɨꞌñ jøts kudam ja Arquelao jam wyɨnaty wyɨndsønꞌaty Judeɨt etjotp, ja tyeety Herodes ja kyudanaapy ku døꞌøn ja wyɨnaty tø yꞌøøky, jøts ja José tsøꞌjkɨp jaꞌ, jadeꞌents ja jadeꞌenꞌampy kyanijkxy; tøts ɨdøꞌøn ja wyɨnaty yiktukmadoogojmɨ aguma̱a̱ꞌyꞌampy jøts ja ojts ñøjkxtɨ jam Galileɨt etjotp.
23261	MAT 2:23	Kuts ɨdøꞌøn ja jam yja̱ꞌa̱ttøø, jøts ja ñøjkxtɨ tsɨnaabyɨ ma̱ ka̱jp txøøwɨ Nazaret. Kaꞌpxy ɨdøꞌøn ja jadeꞌen tyuujnɨ yja̱jty sa̱ Dios kyugajpxy wyɨnaty tø wya̱ꞌa̱ndɨ jøts ku ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús jam kyuga̱jpɨ Nazaret.
23265	MAT 3:4	Kameeyɨ pøjk ɨdøꞌøn ja Juan jam wyɨnaty wyetꞌajtpy, jøts jɨyujkꞌa̱k tendsumꞌaty, ja muꞌ døꞌøn ja jam chuꞌchpy jøts jɨyujk pa̱ꞌa̱k ja tjɨɨꞌkxy midi jam muum ujtsjotp, jaꞌats ɨdøꞌøn ja jam ñɨdsɨnaapy.
23275	MAT 3:14	Kaꞌap ja Juan ja twa̱ꞌa̱ñ jøts ja tyiknøbatt, yɨdeꞌen ja Jesús yiknɨma̱a̱y: ―¿Jawyeen me xtsøky jøts me nyiknøbatt? Pø metsxɨ døꞌøn ndijy xyiknøbatp.
23276	MAT 3:15	Yɨdeꞌen ja Jesús yꞌadsøøy: ―Wan ɨdøꞌøn tꞌukjaty; jadeꞌen neꞌegɨ ndyimdyøøꞌjɨnt jøts ku jaꞌayɨ nbaduꞌunɨnt sa̱ Dios Teety tyɨyꞌa̱jtɨn wya̱ꞌa̱ñ. Kyupøjk ɨdøꞌøn ja Juan ja jadeꞌen.
23282	MAT 4:4	Xjats ja Jesús yꞌadsøøy: ―Yɨdeꞌen Dios kyajpxy wya̱ꞌa̱ñ: “Kuuyɨ Dios kyajpxy myøjɨ, kidi jaꞌajɨp na̱xwiiꞌñɨt ja̱a̱ꞌy nugo tyajujkyꞌa̱ttɨp ti jaty yikjøøꞌkxp.”
23285	MAT 4:7	Xjats ja Jesús tꞌadsøøy jøts ja tnɨma̱a̱y: ―Janch nayɨnømts Dios kyajpxy: “Kidi mDios xjotꞌixy.”
23290	MAT 4:12	Kuts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús tnɨmadøøy jøts ku ja Juan jam wyɨnaty puxøjkjotp, wɨnets ja ojts ñijkxy jam Galileɨt etjotp.
23292	MAT 4:14	Kaꞌpxy ɨdøꞌøn ja jadeꞌen tyuujnɨ yja̱jtɨ sa̱ ja Dios kyugajpxy Isaías wyɨnaty tø wya̱ꞌa̱ñ ku ja yɨdeꞌen tjaadya̱a̱ñ:
23295	MAT 4:17	Kuts ja Jesús jaꞌayɨ jam Capernaum kya̱jpkøjxp yja̱ꞌa̱ty, yɨdeꞌen ja kya̱jpxwa̱ꞌkxnɨbøjkɨyɨɨꞌñ: ―Ja̱wɨdɨ mbøky, yiktɨga̱tstɨ mdsɨna̱a̱ꞌyɨndɨ, jaꞌagøjxp ku ja wyɨngøñ ja Dios kyutujk midi ja tyanɨtanaapy ja na̱xwiiꞌñɨt ja̱a̱ꞌy.
23315	MAT 5:12	Kidits xkumayja̱wɨdɨ, xonja̱jtɨ jotkujkꞌa̱ttɨ meets, møjꞌampy meets ja nøjkx mwɨngaxøꞌjkxɨyɨ jap tsa̱jpjøtpy, pø nayɨdeꞌenxɨ ja yikjemdundøø yiktedundøø pøn jaty tø yꞌatstsøønɨdɨ yꞌatstanɨdɨ pøn kugajpxyꞌa̱jtɨdɨp ja Dios.
23316	MAT 5:13	’Jadeꞌen meets ɨdøꞌøn sa̱m ka̱a̱n tyuñɨn midi wa̱ꞌa̱ts midi na̱xwiiꞌñɨt ja̱a̱ꞌy yiktundɨp jøts chuꞌjch kyawɨndɨgøꞌødyɨt. Nayɨdeꞌen ɨdøꞌøn ndejɨnt mdunkpa̱a̱ttɨt ku mmɨguꞌuk xukmadoꞌodɨt ja Dios yjaꞌ sudsoꞌampy yꞌanmɨja̱ꞌwɨn kyawɨndɨgøꞌødyɨt. Kuts kaꞌap jadeꞌen mduꞌundɨt tø wyɨnaty mbɨdsømdɨ ejxɨm ja ka̱a̱nɨn midi kawa̱ꞌa̱ts midi katump.
23317	MAT 5:14	’Kuwa̱nɨ myikꞌejxtɨt myiknɨja̱wɨdɨt nayɨdeꞌen sa̱mɨ ka̱jp yikꞌijxyɨn midi jam ejxɨnꞌa̱m midi jam kojpkøjxp. Jadeꞌen meets ɨdøꞌøn ejxpajt mwa̱ꞌa̱ndɨp sa̱m ja̱j yja̱jyɨn tyɨɨꞌkxyɨn.
23318	MAT 5:15	Kidi jaꞌapxɨ yø ja̱j tnɨdøøbyøkɨ jøts ja yikpɨkta̱ꞌa̱kt kajuun patkiꞌpy, pø jaꞌaxɨ ja wya̱ꞌa̱nt jøts ja yikpɨkta̱ꞌa̱kt jam ejxɨnꞌa̱m ma̱ ja tyikuja̱jɨt tyikudøøꞌkxɨt pøn jaty tsɨnaadyɨp jam tøjkjotp.
23320	MAT 5:17	’Kidi meets jadeꞌen mwɨnmaañɨdɨ jøts ku øts jaꞌ tø nnɨmiñ jøts øts ja Moisés kyutujk jøts øts ja Dios kyugajpxy yꞌɨxpøjkɨn nyikudɨgøjyɨdɨt; kidi jaꞌapts ø tø nnɨmiñ, jaꞌaxɨ ø nnɨmimpy jøts øts ja jadeꞌen yikxon nja̱a̱ktyimñɨgajpxy sa̱ jaty ja tø wya̱ꞌa̱ndɨ.
23324	MAT 5:21	’Tøxɨ xnɨmadowdɨ ku ja nꞌa̱pteetyꞌamøj yiknɨmaadyøø: “Kidi myikja̱a̱ꞌyꞌøøky, pønɨ pøn yikja̱a̱ꞌyꞌooꞌkp yiktɨɨdyuꞌump jaꞌ.”
23328	MAT 5:25	’Ku pøn mnɨꞌøønɨwya̱ꞌa̱ñɨdɨ jøts ja myiknøjkxwa̱ꞌa̱ñɨdɨ jam kudunk wyɨndum, na̱mgaꞌanɨm jam myiknijkxyɨdɨ, tiku yikxon xkaka̱jpxꞌøyɨdɨ jøts ja møøt mnamyɨjotjɨmbetɨdɨt jadɨgojk, jøts kidi myiknijkxyɨdɨ jam wɨndsøn tɨɨdyumbɨ wyɨndump. ¿Ja ti nøꞌømp ja wɨndsøn jam? Pø mgøya̱kɨdɨpxɨ ja jam jøts mee myikøya̱kt ma̱ ja ta̱jk mayojr jamdɨ, jaꞌats mee myikpuxøjktøkɨyɨp jøts mee myiktsuꞌumt.
23330	MAT 5:27	’Tø meets ɨnet ja xnɨmadøy ku jekyɨp yɨdeꞌen yjawa̱ꞌa̱ndɨ: “Kidi mmɨguꞌuk ñɨya̱a̱ꞌy ñɨdøꞌøxy xpøjkxɨyɨ.”
23340	MAT 5:37	Kaꞌap nugo ti xka̱jpxjɨmbettɨt xka̱jpxꞌadøjtɨt pønɨ kaꞌadam ja kaꞌpxy xnɨja̱wɨdɨ, jadeꞌents ɨdøꞌøn ja mɨkuꞌ ja tyunkjøøjp tyikyøꞌøy ku xka̱jpxyondɨ.
23343	MAT 5:40	Kuts øy pøn mnɨwa̱mbatwa̱ꞌa̱ñɨdɨ jøts adsepkøjxp myikpøjkxɨwya̱ꞌa̱ndɨ ja mnɨjan, moꞌodɨts, jøts pønɨ yja̱a̱ktyimbyøkwampy ja yukwop, kidits ayuujk nugo xyikyondɨ, moꞌodɨ.
23349	MAT 5:46	Kuts meets jaꞌayɨ møøt mnamyayɨ pøn mee mmɨyujyꞌa̱jtɨp, ¿tits ja jadeꞌen ñɨwya̱ꞌa̱nt, ti mayꞌa̱jt meets ja jadeꞌen myiktagumøyɨp? Pøn ja jadeꞌen tkaja̱jtp, yikugubajtpɨ pa̱a̱t ja jadeꞌen ttuñ.
23357	MAT 6:6	Kuts ja Dios xꞌajotꞌa̱ttɨt, tøkɨdɨ mdøjkjøtpy, agøꞌødɨ ja mdøjk jøts xmɨnuuꞌkxa̱ꞌa̱ktɨt anadyuꞌukꞌampy ja mDios Teety, pø ɨxajpxɨ ja nayɨdeꞌen jøts yꞌijxpy jaꞌ ti jaty mee mdumpy, øy meets ja pøn xjagaduknɨja̱wɨ.
23359	MAT 6:8	Kidits meets nayɨdeꞌen mꞌadɨꞌɨch sa̱m ja yꞌadøꞌøtstɨn; pø wa̱ꞌa̱tsxɨ Dios Teety ja neꞌegɨ tnɨja̱wɨ pønɨ ti meets ɨdøꞌøn mgaꞌejtxɨp, pønɨ ti meets ɨdøꞌøn mdsøjkpy, wa̱ꞌa̱ts ja tnɨja̱ꞌwɨñɨ ya̱m meets ja xkaꞌamɨdøynɨm.
23368	MAT 6:17	Kuts mee mꞌama̱a̱yꞌa̱tt, nawyoogɨ nagya̱a̱xɨ, puj mween mꞌa̱a̱w,
23370	MAT 6:19	’Kidi meeñ kidi pɨkta̱ꞌa̱ky ya̱ na̱xwiiñ nugo xꞌabøjktøkɨdɨ ma̱ ja̱ꞌa̱mbɨ jøøꞌkxpɨ tyikudɨgøy ja pɨkta̱ꞌa̱ky, jøts ma̱ maaꞌtspɨ kadyeꞌebyɨ tyøkɨdɨ jøts ja tukɨꞌɨyɨ tyikpɨdsømguixy ja pɨkta̱ꞌa̱ky.
23375	MAT 6:24	’Kaꞌ pøn tumbɨ namajtsk wyɨndsøn tmɨduñ, ku ja jadeꞌen ttuꞌunt, tuꞌukts ja pyɨdsøꞌømt pøn ja wyɨnja̱wɨp, jøts ja yjaduꞌukpɨ ja tkawɨnja̱wɨt, tuꞌuk ja tꞌømyɨduꞌunt jøts ja yjaduꞌukpɨ ja tkaꞌømyɨduꞌunt. Paty nayɨdeꞌen kaꞌ pya̱a̱tꞌatyɨ jøts nmɨduꞌunɨn ja meeñ ɨxya̱damts Dios njamɨduꞌunmaꞌandɨ, tuꞌugyɨ Dios nꞌajotꞌa̱jtɨn.
23386	MAT 7:1	’Kidi pøn nugo o ti xapøkyꞌejxtɨ, jøts Dios nayɨdeꞌen mgapøkyꞌejxɨdɨt.
23403	MAT 7:18	Kaꞌap ja øgyipy tyøøm tyikwɨmbɨdsimy kaꞌøy, nɨ ja kaꞌøgyipy kaꞌ tyøøm tyikwɨngaxøꞌøkmɨ janch øy.
23407	MAT 7:22	Ku tpa̱a̱tt jaꞌabɨ tiempɨ, ku yja̱ꞌa̱tt ja xøøw jumøjt, may øts ja ja̱a̱ꞌy xnøjmɨdɨt: “Wɨndsønꞌa̱jtɨm, wɨndsønꞌa̱jtɨm, jaꞌats øøts tø nga̱jpxwaꞌkxy mets ja mjaꞌ, mets køjxp øøts ja jadeꞌen tø nduñ ku øøts ja mɨkuꞌ tø nga̱jpxpɨdsimy jøts øøts ja̱a̱ꞌy ja ndukmajtstuꞌuty, jøts ku øøts ja mɨla̱grɨ nayɨdeꞌen mayꞌojk tø nduñ.”
23408	MAT 7:23	Kuts ja ja̱a̱ꞌy jadeꞌen xnøjmɨt, wɨnets nꞌadsoꞌot: “Kaꞌaxɨ mee ma̱ møøt nnayꞌijxyꞌatyɨ, jɨwa̱ꞌa̱ktɨ ya̱ kidi øts ya̱ xwɨnꞌejxtɨ, ku meets kawɨneꞌen tø mgawɨndɨyꞌaty jøts xundɨ ja kyaꞌøybɨ.”
23410	MAT 7:25	Kuts ja tuu myiiñ, jøts ja nøgom pyɨdɨꞌjky, amuum ja nøøꞌa̱a̱w nøøjoojt kyombejty, jøts ja poj jadiꞌiñɨ tyikpojwɨmbetwa̱nɨ ja tøjk; jøts ja nɨgɨdi kyɨda̱a̱y, kumɨ tum tsa̱a̱ ja jap wyɨnaty amuum kyojpkꞌajtpy.
23412	MAT 7:27	Ku ja tuu ojts myiñ, jøts ja nøøꞌa̱a̱w nøøjoojt kyøømy, jøts ja poj jadiꞌiñɨ tyikpojwɨmbejtnɨ ja tøjk, ojts ja tøjk kyɨday. ¡Adsøꞌjkɨbɨm ja ojts yjanchkujetɨ!
23413	MAT 7:28	Ku døꞌøn ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús kya̱jpxꞌaba̱jtɨyɨɨꞌñ jøts ja ja̱a̱ꞌy janchñɨgyuma̱a̱p tja̱ꞌwɨdøø ja ɨxpøjkɨn;
23415	MAT 8:1	Ku Jesús chøøꞌñ jam kojpkøjxp jøts kyɨda̱a̱jky, may ja̱a̱ꞌy ja ojts pyadsøøñɨ.
23423	MAT 8:9	Nayɨdeꞌen øts aneꞌemy nꞌity, nay jats øts ndumbɨmɨ midi ø nꞌanaꞌamp. Ku øts nɨduꞌugɨn nnøjmɨdɨ, nøjkx, nøjkpts ja jatyɨ; uk nnøjmɨts øts jaduꞌuk jøts myeꞌent, mempts ja jatyɨ; uk nduktunwa̱ꞌa̱ñ øts ja ndumbɨ øy ti pøn øts jadiꞌiñɨ ñyiktumpy ndøjkjøtpy, tyumpts jaꞌ pønɨ sa̱ øts ja nꞌaneꞌemy.
23450	MAT 9:2	Jamts ja̱a̱ꞌy ja ojts tuꞌuk yiktanɨnijkxy midi køxujxp pakxujxp, kɨꞌɨy ja jam ojts tyiknøjkxtɨ. Jøts ku døꞌøn ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús ojts jadeꞌen tꞌixy ja ja̱a̱ꞌy jøts kudam ja møkꞌampy ja janchja̱ꞌwɨn tjanchmøødɨdɨ, jøts ja pama̱a̱ꞌy ja tnɨma̱a̱y: ―Kidi uꞌnk nugo mdyimyjotmayꞌøøky; nbojkpɨmeeꞌkxpy mets.
23456	MAT 9:8	Kuts ja mayja̱a̱ꞌy ja ojts jadeꞌen tꞌejxtɨ, xjats ja yjanchøꞌjkɨñɨdɨ, wɨnets ja tja̱ꞌmyajtstɨ ja Dios jøts ja tmøja̱ꞌwɨdøø tkunuuꞌkxyja̱ꞌwɨdøø, jaꞌagøjxp ku ja jadeꞌen tꞌejxtɨ jøts kudam ja Dios Teety myøkꞌa̱jtɨn tmøøtꞌa̱jttɨ, pø nɨñugo ja̱a̱ꞌyxɨ ja ttejtɨ.
23458	MAT 9:10	Ku wyɨnaty ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús jam kyay Mateo tyøjkjotp, wɨnets ja mayja̱a̱ꞌy jam mendøø pøn yikugubajtɨp, møøt jaꞌadɨ pøn kaꞌøy ja̱a̱ꞌy yiktejtɨp. Jaꞌats ɨdøꞌøn ojts yjamꞌa̱ttɨ, jøts ja tmøøtꞌɨxa̱ktøø jam kaadya̱a̱jk wɨndum møøt ja Jesús jøts ja pyabøjkpɨtøjktɨ.
23461	MAT 9:13	Kidi jaꞌajɨp ø tø nnɨmiñ pøn øy pøn wa̱ꞌa̱tstɨ, jaꞌ ø tø nnɨmiñ pøn pøktyundɨp jøts ja chɨna̱a̱ꞌyɨn tyiktɨga̱tstɨt. Nøjkxtɨ jɨwa̱ꞌa̱ktɨ, pamaadyɨ pada̱jtɨ pønɨ ti døꞌøn tyijpy ya̱ꞌa̱t Dios kyajpxy: “Jaꞌ ø ndsøjkpy jøts xmøøtꞌa̱ttɨt ja paꞌayoꞌowɨn ja ayoꞌejxɨn, jøts neꞌegɨ kidi xyikꞌooktɨ yø jɨyujk yø tsaka̱a̱ midi jaty myojxtɨp.”
23464	MAT 9:16	’Kaꞌaxɨ pøn wyetpach ttaꞌagɨyɨ jemwyet midi tyimyjemñɨm, ku ja jadeꞌen yiktuꞌunt jøts kumɨ mujkpɨ ja jemwyet jøts ja tja̱a̱ktyimgyøøꞌtsnɨ ja wetpach, ja̱a̱ktyimyɨwenɨp ja kyøøtsꞌa̱jtɨn jaꞌ.
23470	MAT 9:22	Jøts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús ojts wya̱ꞌkjɨmbity, ojts ja tyimyꞌixy ja tøꞌøxyøjk jøts ja tnɨma̱a̱y: ―Kidi uꞌnk mdsøꞌøgɨ; jaꞌagøjxp tø mdsøꞌøky ku ø tø xjanchja̱wɨ. Jøts ɨdøꞌøn ja nay jatyɨ myøkpɨjky.
23471	MAT 9:23	Kuts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús yja̱ꞌjty jam israelɨt wɨndsøn tyøjkwɨndum, jøts ojts tꞌixy ku ja xuxpɨ ɨxapnɨdɨ, ja ooꞌkpɨ ja yikpɨdøꞌøkwa̱ndɨp, jøts ja mayja̱a̱ꞌy xem ya̱m yjanchya̱ꞌa̱xtɨ,
23473	MAT 9:25	Kuts ja tyikpɨdsømgɨjxy ja mayja̱a̱ꞌy, wɨnets ja tyøjkɨyɨɨꞌñ jøts ja ojts kyøꞌkøjxp tmach ja kiixyuꞌnk, jøts ja nay jatyɨ pyɨdɨꞌjky.
23475	MAT 9:27	Kuts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús jam chøøꞌñ, wɨnets ja wɨna̱p ja̱a̱ꞌy namajtsk tuuꞌa̱jy pyadsoꞌonɨyɨ, møk ja yjanchnømdɨ: ―¡Rey David me mꞌa̱pꞌa̱jtɨp, ayoꞌejxk øøts!
23476	MAT 9:28	Kuts ja Jesús tyøjkɨyɨɨꞌñ jap tøjkjøtpy, wɨnets ja namajtskpɨ wɨna̱p ja̱a̱ꞌy ñɨmejnɨ, xjats ja tnɨma̱a̱y jøts ja ttɨɨbyɨjky: ―¿Mwa̱ndɨp ɨdøꞌøn amumjoojt jøts ku øts yø yjadeꞌembɨ xmaꞌaty? Jøts ja ñømdøø: ―Wɨndsønꞌa̱jtɨm, wa̱mp øøts ɨdøꞌøn jadeꞌen.
23480	MAT 9:32	Kuts ja jam wyɨnaty wya̱ꞌkpɨdsømdɨ, wɨnets wɨna̱a̱gɨn ja ja̱a̱ꞌy ttanɨmendɨ ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús tuꞌuk uum ja̱a̱ꞌy, mɨkuꞌ ɨdøꞌøn ja wyɨnaty mɨꞌejtɨyɨp, jaꞌats ja kaꞌukyika̱jpxnɨyɨp.
23481	MAT 9:33	Jaꞌayɨts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús tyikpɨdsɨɨmy ja mɨkuꞌ, jøts ja uum ja̱a̱ꞌy jatyɨ jadɨgojk yꞌawijy. Jøts ɨdøꞌøn ja mayja̱a̱ꞌy ñɨgyuma̱a̱p yja̱jtøø, yɨdeꞌen ja wya̱ndøø: ―Kaꞌanɨm ya̱ Israel pøn jadeꞌen tꞌijxñɨm sa̱m ɨxya̱m yikꞌijxyɨn.
23484	MAT 9:36	Ku ja ojts tꞌixy ja mayja̱a̱ꞌy, jøts ja ojts tꞌayoꞌixy ku ja tsaachꞌijxyɨmdɨ, janchjotmayꞌooꞌktɨp jaꞌ, nugo ja jadiꞌiñɨ myondɨ tyuktɨ, jadeꞌen ja yja̱wɨ yja̱jtnɨdɨ sa̱m borreek ñɨꞌejxpɨ kyaꞌejtxɨyɨdɨ.
23491	MAT 10:5	Yɨdeꞌen ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús tꞌaneꞌemy ja ñɨmakmajtskpɨ pabøjkpɨtøjk ku ja ojts tkajxtsøøꞌñ: ―Kidi jam etjotp mnøjkxtɨ ma̱ chøønɨdɨ pøn kaꞌisraelɨt ja̱a̱ꞌdyɨ, kaꞌaba̱a̱t mnøjkxtɨt ma̱ jaty ja ka̱jp jam Samaria;
23495	MAT 10:9	’Kidi ti meeñ xkondɨ, nɨ oorɨ, nɨ pla̱tɨ, nɨ cobre,
23497	MAT 10:11	’Ku øy ma̱ mja̱ꞌa̱ttɨt wan tka̱mjotpɨ wan tka̱jpjotpɨ, jamts xꞌɨxa̱ꞌa̱dɨt tuꞌuk ja ja̱a̱ꞌy midi nɨja̱wɨ, midi tsojkp ja Dios yjaꞌ, jaꞌ tyøjkjotp mja̱ꞌda̱ꞌa̱ktɨt kunɨm mdsoondɨt jam ka̱jpjotp, wɨnetnɨmts jam mbɨdsøꞌømdɨt.
23498	MAT 10:12	Ku mdøkɨdɨt tøjkjøtpy, ka̱jpxpooꞌkxtɨ ja ja̱a̱ꞌy.
23505	MAT 10:19	Kuts myikøya̱ktɨt jam kudunk wyɨndumdɨ, kidi xkumayja̱wɨdɨ, kidi meets ja xpamaañɨ xpada̱jnɨ pønɨ ti døꞌøn jam mga̱jpxtɨp, uk pønɨ sa̱ døꞌøn jam mwa̱ꞌa̱ndɨt; jaꞌayɨ ja yꞌukja̱ꞌa̱tt pønɨ juunɨ døꞌøn mga̱jpxtɨt, nagyøꞌømts Dios mmoꞌojɨdɨt ja ayuujk pønɨ sa̱ døꞌøn mwa̱ꞌa̱ndɨt.
23506	MAT 10:20	Kidi meedsɨpxɨ ja mmɨwɨnma̱a̱ꞌnbya̱a̱tp ku mee mga̱jpxt, pø ja Dios Teetyxɨ yꞌEspíritu Santo myika̱jpxɨdɨp.
23509	MAT 10:23	Ku myiktabawɨdetɨt ja kipy ja tsa̱a̱, kaknøjkxtɨts ma̱ ka̱jp jam jaduꞌuk; øts ɨdøꞌøn wa̱mp, jøts ku øts wyɨnaty jawyeen tø nmenɨ ya̱mnɨm meets ja ka̱jp xkaꞌayøꞌøyꞌabɨdsømdɨ midi jaty ja israelɨt ja̱a̱ꞌy kya̱jpꞌa̱jttɨp.
23510	MAT 10:24	’Kaꞌ pøn ɨxpøjkpɨ tja̱a̱ktyimyjɨnaxy ja myaꞌestrɨ, jøts nɨ ja tumbɨ tkajɨnaxy ja wyɨndsøn.
23512	MAT 10:26	’Paty kaꞌ pøn xtsøꞌøgɨdɨt. Kaꞌaxɨ ti kyanɨgaxɨꞌɨky øy pøn ti tjadyimyꞌamaꞌatskꞌaty, kaꞌats ja kyayiknɨja̱wɨ øy pøn ti tjadyimyjayuꞌuchꞌity.
23514	MAT 10:28	Kidi yikja̱a̱ꞌyꞌooꞌkpɨ xtsøꞌøgɨdɨ, pø kaꞌaxɨ anmɨja̱ꞌwɨn ja tjadyimyikꞌooktɨ; ja Dios jaꞌ ɨdøꞌøn tɨy neꞌegɨ mdsøꞌøgɨdɨp, pø jaꞌaxɨ møkꞌa̱jtɨn tjagyajp jøts ja ja̱a̱ꞌy tyikwɨndɨgøy møøt ja yꞌanmɨja̱ꞌwɨn jap ayoda̱a̱jkjøtpy.
23517	MAT 10:31	Kidi mdsøꞌøgɨdɨ, neꞌegɨ jawaanɨ jɨnaxy mee mnɨbayøꞌøyɨ, ¿ti ti meets mdsow, ti sa̱ ja mayjoon choba̱a̱ty?
23520	MAT 10:34	’Kidi mee mwa̱nɨ jøts ku øts ja̱a̱ꞌy kuwa̱nɨ xtyimyjatytajotkujkꞌa̱ttɨt, pø may ɨdøꞌøn ja nøjkx kyanachokɨdɨt øts køjxp.
23549	MAT 11:21	―¡Mjanchꞌayøøy meets, Corazíngɨt ja̱a̱ꞌdyɨ! ¡Mjanchꞌayøøy meets Betsaidɨt ja̱a̱ꞌdyɨ! Ku jeexyɨp ja mɨla̱grɨꞌa̱jtɨn tyuñɨ jam Tiro jøts jam Sidón midi meets ya̱ tø myiktuꞌunxɨ, ku ja jeexyɨp jam yiktuujnɨdɨ ja mɨla̱grɨꞌa̱jtɨn, wɨndiꞌixyɨp ja jeexyɨp tyiktɨga̱jtsnɨdɨ ja chɨna̱a̱ꞌyɨndɨ, ku ja pyøky jeexyɨp tyimchaachja̱wɨdɨ.
23551	MAT 11:23	Jøts meets Capernaumɨt ja̱a̱ꞌdyɨ, ¿ma̱ mee xijy mnøjkxtɨ tsa̱jpjøtpy? Pø japxɨ meets ayoda̱a̱jkjøtpy mnøjkxtɨt. Ku jeexyɨp ja mɨla̱grɨꞌa̱jtɨn yiktuñ jam Sodoma midi meets ya̱ tø myiktuꞌunxɨ, neꞌegɨ nay jaa ja ka̱jp jeexyɨp, kaꞌap ja jeexyɨp sa̱ yjaty.
23555	MAT 11:27	Xjats ja Jesús tnɨma̱a̱y ja mayja̱a̱ꞌy: ―Tum jaꞌ øts ndeety xuktump midi ja køꞌøm tyunwampy. Kaꞌap øts pøn jadeꞌen xnɨja̱wɨ sa̱m øts ndeety køꞌøm xnɨja̱wɨ; nɨkaꞌats øts ndeety pøn wa̱ꞌa̱ts ñɨja̱wɨyɨ sa̱m øts ja køꞌøm ndyimñɨja̱wɨ, jøts pønɨ pøn øts ja nduknɨja̱wɨwyampy, jaꞌats tnɨja̱wɨdɨp ja Dios Teety.
23557	MAT 11:29	Kupøjkɨdɨk øts ja nꞌɨxpøjkɨn jøts mwɨnma̱a̱ꞌnbya̱a̱ttɨt jadeꞌen sa̱ meets tø ndanɨwɨnmayɨ, yujy øts wɨnma̱a̱ꞌñ njagyepy; pya̱a̱tpts meets ja mꞌanmɨja̱ꞌwɨn ja øyꞌa̱jtɨn ja kunuuꞌkxꞌa̱jtɨn.
23565	MAT 12:7	Kaꞌ meets yø xnɨmadøy pønɨ sa̱ døꞌøn yø tjatijy ya̱ꞌa̱t Dios kyajpxy ku ja Dios Teety wya̱a̱ñ: “Jaꞌ ø ndsøjkpy jøts xmøøtꞌa̱ttɨt ja paꞌayoꞌowɨn ja ayoꞌejxɨn, jøts neꞌegɨ kidi xyikꞌooktɨ yø jɨyujk yø tsaka̱a̱ midi jaty myojxtɨp.” Kuk yꞌijty xja̱ꞌgyukɨdɨt, kaꞌabɨk mmɨguꞌuk yꞌijty xpøkyꞌejxtɨt øy ja ti pøky tjagatundɨ.
23568	MAT 12:10	ma̱ wyɨnaty jam tuꞌuk ja ja̱a̱ꞌy midi ja kyøꞌ jadiꞌiñɨ tøtsnɨp tuktama̱jñ; jøts kumɨ øy ɨdøꞌøn ja tyimyꞌɨxa̱ꞌa̱dɨ ti ja yjadyimyꞌuktanɨꞌøønɨdɨp ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús, jøts ja tyiktøødøø tꞌamɨdoodøø ñadyijyɨ: ―¿Kutujk yøꞌ ku pama̱a̱ꞌy ja̱a̱ꞌy nyiktsojkɨn ku pooꞌkxɨn xøøw, u kaꞌ?
23573	MAT 12:15	Kuts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús ja tnɨja̱ꞌwɨyɨɨꞌñ, wɨnets ja jam ojts choꞌonɨ jøts mayja̱a̱ꞌy ja ojts pyadsøøñɨ. Yikmøkpøjkijxpy ɨdøꞌøn ja pama̱a̱ꞌy jaꞌ,
23577	MAT 12:19	Kaꞌap yø cheekt, kaꞌap yø wyopt, kaꞌap yø ya̱ꞌa̱xt yjokt, nɨdukꞌa̱a̱wɨn yø kyayikmadoꞌot ja yꞌa̱a̱w yꞌayuujk ja nøøꞌa̱jy tuuꞌa̱jy.
23578	MAT 12:20	Kaꞌap yø øy pøn nugo tyimdyaꞌooꞌkpety, kaꞌap yø nugo tukmajada̱ꞌa̱k tyimyajada̱ꞌa̱ky øy pøn ma̱ba̱a̱t tyimyjatundɨgøy, kunɨm yø yikxon tpɨkta̱ꞌa̱kt ja kyutujk ja tyɨyꞌa̱jtɨn.
23586	MAT 12:28	Kuts øts, jadeꞌenꞌampy øts ja mɨkuꞌ nyikpɨdsimy ku øts ja Dios myøkꞌa̱jtɨn nyiktuujnɨyɨ, jadeꞌents meets ɨdøꞌøn yø xja̱ꞌgyukɨt jøts ku Dios ja kyutujk tø mdanɨja̱ꞌa̱dyɨdɨ midi ja tyanɨtanaapy yja̱a̱ꞌy.
23591	MAT 12:33	’Ku kipy yꞌøyɨ, nayɨdeꞌen ja øy tyøøm tyikwɨngaxɨꞌɨky; jøts midi kaꞌøy, nayɨdeꞌents tyøøm ja tyikwɨngaxɨꞌɨky kaꞌøy. Ja tyøømts ja kipy yiktaꞌejxka̱jp pønɨ sa̱ øy kaꞌøy tyøømɨ.
23601	MAT 12:43	’Ku mɨkuꞌ tmajtstuꞌuty ja ja̱a̱ꞌy, jøts ñijkxy wɨdejtpɨ tøꞌøts etjotp, tjaꞌɨxa̱ꞌa̱y ja pyooꞌkxa̱a̱jk; jøts kuts nɨma̱ tkapa̱a̱ty, xjats wyɨnmay:
23602	MAT 12:44	“Nay ja ndøjk ø nꞌawɨmbetɨp ma̱ ø tø ndsøøñ.” Kuts wyɨmbity, jøts ja ja̱a̱ꞌy jadeꞌen yikpa̱a̱ty sa̱m tøjk tawa̱ꞌa̱ts, peꞌety ja̱a̱xy ja jap.
23614	MAT 13:6	Kuts ja xøøw jaꞌayɨ pyɨdsɨɨmy, jaꞌats ja ojts cha̱a̱ꞌyɨyɨ, ya̱ts yꞌa̱a̱ts ja yja̱a̱kidyimyꞌejtnɨdɨ, xjats ja tukɨꞌɨyɨ ojts tyøtskøjxnɨ.
23634	MAT 13:26	Kuts ja ariin yøøñ ku ja yꞌuunɨyɨɨꞌñ, jøts ja kaꞌøy ujts jam nayɨdeꞌen pyɨdsɨɨmy.
23637	MAT 13:29	Yɨdeꞌents ja ojts yꞌadsøyɨdɨ: “Kaꞌ, ku net ja kaꞌøy ujts yjayikwext, nayɨdeꞌents ɨnet ja ariin yikwejxnɨt.
23660	MAT 13:52	Wɨnets ja ñɨma̱a̱jyɨdɨ: ―Ku tuꞌuk ja ka̱jpxwejpɨ tꞌuknɨꞌɨxpøkɨ sudso tnɨja̱wɨt ja Dios kyutujk midi yja̱a̱ꞌy ja tyanɨtanaapy, jadeꞌents ja pyɨdsimy sa̱m tuꞌuk ja wɨndsøn midi tja̱jtp tyikwɨngaxøꞌkp ja yjotkujkꞌa̱jtɨn ku ja tna̱nkyꞌijxyɨ øy ti køx kɨda̱ꞌa̱k, wan tjemyɨ wan tkuꞌa̱a̱myɨ.
23663	MAT 13:55	Pø ja tsajtspɨts yøꞌ yꞌuꞌnk, jøts ja María tta̱a̱gɨ. Kidi ja Jacobo yøꞌ yꞌa̱jchtɨ, jøts ja José møøt ja Simón, jøts Judas.
23670	MAT 14:4	Yɨdeꞌen ɨdøꞌøn ja Juan wyɨnaty tø tnɨmaañɨ ja Herodes: ―Kaꞌ pya̱a̱tꞌatyɨ jøts yø jadeꞌen xtyimñɨdøꞌøxyꞌa̱tt.
23672	MAT 14:6	Kuts ja Herodes ja xyøøw ja yjumøjt txøduuñ, wɨnets ja Herodías ñøøx pyɨdsɨɨmy ajtspɨ ma̱ ja mayja̱a̱ꞌy jam wyɨnatyɨ tø yikwa̱wdɨ yikwetstɨ mɨgaabyɨ mɨꞌukpɨ, jaꞌats ja Herodes yjantyaxonda̱a̱jk,
23679	MAT 14:13	Kuts ja tnɨja̱ꞌwɨyɨɨꞌñ, jøts ja chøøꞌñ nadyuꞌuk jap ba̱rkɨjøtpy, jøts ja ñijkxy ma̱ jam nɨpøn kyaꞌity. Jatyɨts ja ja̱a̱ꞌy ja tnɨja̱ꞌwɨdøø, wɨnets ja ojts choondɨ ma̱ jaty ja ka̱jp jam, jøts ja tpanøjkxtɨ tekyjøꞌøm.
23680	MAT 14:14	Kuts ja Jesús pyɨdsɨɨmy jam ba̱rkɨjotp, jøts ja ojts tꞌixy jøts kudam ja̱a̱ꞌy jam wyɨnaty janch namaydɨ, jøts ɨdøꞌøn ja ojts tꞌayoꞌixy, may tyikmøkpɨjky ja pama̱a̱ꞌy midi ja jam yiktanɨmeen.
23681	MAT 14:15	Tsuuꞌjɨñɨpts wyɨnaty, wɨnets ja pyabøjkpɨtøjk ja ojts ñɨmiñɨyɨ jøts ja ñɨma̱a̱jyøø: ―Tøts ja et chuuꞌjɨñɨ, jøts kaꞌ ya̱ pøn chøønɨ. Kajxnɨ yø ja̱a̱ꞌy, jøts wan tnøjkxnɨdɨ ma̱ jaty ka̱jp jøts jam tjuꞌudyɨt kyaaky tyojkx.
23682	MAT 14:16	Xjats nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús ja tnɨma̱a̱y: ―Kaꞌ yø ñøjkxtɨt; yikaydɨ meets yøꞌ.
23683	MAT 14:17	Jøts ja wya̱ndøø: ―Kaꞌap øøts ya̱ ti nmøødɨ, jaꞌayɨ tsa̱pkaaky jap ja magoxkyɨ, jøts a̱jkx jamajtskyɨ.
23689	MAT 14:23	Kuts ja tꞌukmɨnawya̱ꞌkxøø, xjats ja nadyuꞌuk pyatøjkɨyɨɨꞌñ tsa̱pka̱jpxpɨ jam kojpkøjxp. Jøts ku kyoodsɨña̱a̱, ɨxjam ɨdøꞌøn ja wyɨnaty nadyuꞌuk,
23692	MAT 14:26	Kuts ja pyabøjkpɨtøjk ja ojts jadeꞌen yꞌijxyɨyɨ jøts ku ja yøꞌøy jam nøøwɨngøjxp, xjats ja yjantyimchøꞌjkɨdøø, jøts nay ja tsøꞌøgɨ ja møkꞌampy yikwa̱jnɨdøø: ―¡Ti mɨkuꞌ yø jadeꞌen!
23693	MAT 14:27	Jøts ojts ja nwɨndsønꞌa̱jtɨm Jesús ja myɨgajpxyɨdɨ, jøts ja ñɨma̱a̱jyɨdøø: ―¡Kidi mdsøꞌøgɨdɨ, yikmøjkɨdɨ mꞌa̱a̱w mjoojt; øts ɨdøꞌøn wa̱mp!
23696	MAT 14:30	Kuts tja̱ꞌwɨyɨɨꞌñ ja møk poj, jaꞌats chøꞌjkɨñøø; jøts enkyɨ køjk yjøpta̱kꞌadøtsnɨ, wɨnets møk chaba̱guejky jøts wya̱a̱ñ: ―¡Wɨndsønꞌa̱jtɨm, yikpɨdsømk øts!
23704	MAT 15:2	―¿Tigøjxp ku yø mbabøjkpɨtøjk tkabadundɨ ja møja̱a̱ꞌychɨna̱a̱ꞌyɨn? Kaꞌats ttundɨ ja wɨndsøꞌjkɨn ku kyøbujtɨ ku kyawya̱ꞌa̱ndɨ.
23713	MAT 15:11	Kidi yøꞌøjɨp ja̱a̱ꞌy yikpøkpyajtɨp midi tøjkɨp yꞌa̱a̱wjøtpy. Yøꞌ ja̱a̱ꞌy yikpøkpyajtɨp midi pɨdsømp yꞌa̱a̱wjøtpy.