23233	MAT 1:20	Ko dʉꞌʉn twinma̱a̱y, tuꞌugʉ Diosʉ ꞌyanklʉs tꞌijxy tsyuujóty myaꞌayóty es ꞌyanma̱a̱yʉ: —Josee, Davitʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts, katʉ xyjawʉ es xyꞌaxá̱jʉt yʉ Mariiʉ éxtʉmʉ mnʉdoꞌoxy, mʉt ko ja uꞌunk diꞌibʉ yajminaampy yajja̱ꞌtaampy, yʉꞌʉ Espíritʉ Santʉ jyaꞌa.
23240	MAT 2:2	Es dyajtʉʉdʉ: —¿Ma̱a̱ net ja israelítʉdyʉ ryey diꞌibʉ tʉ myiñ tʉ jyaꞌty? Pes ndsooñ ma̱ xʉʉ pyʉdsemy. Tʉ nꞌíxtʉts ja myʉdsa̱ꞌa̱ es pa̱a̱dyʉts nnimindʉ es nꞌawdata̱ꞌa̱ndʉts.
23242	MAT 2:4	Netʉ rey dyajwoojʉ nidʉgekyʉ ja teedywyindsʉ́nʉty es ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp, es dyajtʉʉy: —¿Ma̱a̱ net myina̱ꞌa̱ñ jya̱ꞌta̱ꞌa̱ñ ja Kristʉ?
23243	MAT 2:5	Ta jaꞌajʉty ꞌyadsoodʉ: —Jam Belén, Judeeʉ ña̱a̱xóty; mʉt ko ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ tkʉxja̱a̱y dʉꞌʉn:
23246	MAT 2:8	Net yajkajxtʉ Belén, es yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ: —Nʉjxtʉ jam, es ʉxta̱ꞌa̱ydyʉ tadʉ mixyuꞌunk; es ko xypya̱a̱ttʉt, awa̱ꞌa̱nʉgʉts esʉts ʉj nandʉꞌʉn nʉjx nꞌawdátyʉts.
23251	MAT 2:13	Ko tya̱a̱dʉ jyʉmbijttʉ, ta ja Josee tꞌijxy tsyuujóty myaꞌayóty tuꞌugʉ Diosʉ ꞌyanklʉs. Ta ꞌyanma̱a̱yʉ: —Pʉdʉꞌʉk. Mʉnʉjx ja mnʉdoꞌoxy esʉ ꞌyuꞌunk, es nʉjxtʉ tsojk Ejiptʉ es wʉꞌʉmdʉ jap extʉ kots ʉj mij nꞌawánʉdʉt es mjʉmbíttʉt, mʉt ko Eroodʉs ꞌyʉxta̱ꞌa̱yaampy yʉ mixyuꞌunk es dyaꞌooga̱ꞌa̱ñ.
23253	MAT 2:15	Jap wyeꞌemy extʉ koonʉm ꞌyeꞌky ja Eroodʉs. Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tyuun jya̱jtʉ es yajkuydyúnʉt diꞌibʉ naty ja Nindsʉnꞌa̱jtʉm tʉ ttukka̱jxwaꞌxy ja kyuga̱jxpʉty: “Jap Ejíptʉts nnigaxʉ nꞌUꞌungʉts.”
23258	MAT 2:20	—Pʉdʉꞌʉk. Tsoon ya̱a̱ mʉdʉ mixyuꞌunk esʉ tya̱a̱k, es jʉmbittʉ ma̱ ja israelítʉdyʉ ñax, mʉt ko tʉ ꞌyooktʉ diꞌibʉ naty yaꞌoogaampy yʉ mixyuꞌunk.
23261	MAT 2:23	Ko oj jyaꞌty jam, ta oj tsyʉna̱a̱ydyaknbéky ma̱ ja Nazaret ka̱jpn. Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tyuun jya̱jtʉ es yajkuydyúnʉt éxtʉm jyʉnandʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉty: “Yaꞌꞌanʉʉmʉp ja Kristʉ: Nazarenʉ ja̱ꞌa̱y mij.”
23263	MAT 3:2	es jyʉnaꞌañ: —Yajjʉmbíttʉ mjot mwinma̱ꞌa̱ñʉty, mʉt ko ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn tʉ wyingóñ.
23264	MAT 3:3	Tya̱dʉ Fwank yʉꞌʉ naty diꞌibʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ Isaiiʉ tʉ tkʉxja̱ꞌa̱y dʉꞌʉn: Yajmʉdóy tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y yaꞌaxy jyeky ma̱ tuꞌugʉ mʉj it: “Ʉxkúkʉdʉ ja Nindsʉnꞌa̱jtʉmʉ ñʉꞌʉ tyuꞌu. Yajtʉʉjʉdʉ tyuꞌa̱a̱.”
23268	MAT 3:7	Es ko ja Fwank tꞌijxy ko mayʉ fariseeʉty esʉ saduseeʉty ñimínʉdʉ ma̱ yajnʉbéty, ta tꞌanma̱a̱y: —Miidsʉty dʉꞌʉn éxtʉmʉ awa̱ꞌa̱ndsa̱ꞌa̱ñʉn. Es éxtʉmʉ tsa̱ꞌa̱ñʉty tkugaꞌaktʉ ja jʉʉn kʉdiibʉ tyóyʉt, miits mjʉnándʉp xytyijy ko mnitsoꞌoktʉt mʉdʉ mnʉbajtʉn es ko dʉꞌʉn ja Dios kyaj mdʉydyúnʉdʉt éxtʉmʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty.
23269	MAT 3:8	¡Kyaj tyʉyꞌa̱jtʉnʉty! Jawyiin xytyukꞌíxtʉt mʉt ja mjikyꞌa̱jtʉn ko tʉyꞌa̱jtʉn tʉ mjodʉmbittʉ,
23270	MAT 3:9	es katʉ mnayjyʉna̱ꞌa̱nʉdʉ: “Ʉdsa̱jtʉm yʉꞌʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts ja Abra̱a̱n.” Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉ ko yʉ Dios mba̱a̱t dyajtʉgátsyʉ tya̱dʉ tsa̱a̱ éxtʉm ja Abra̱a̱nʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱dsʉty.
23275	MAT 3:14	Tim jawyiin kyaj tjakupʉkáñ ja Fwank, es tꞌanma̱a̱y ja Jesús: —Mijtsʉ dʉꞌʉn mjapátʉp xyajnʉbátʉdʉts, ¿es wiꞌixʉts ʉj mij nyajnʉbátʉt?
23276	MAT 3:15	Jesús ꞌyadsoojʉ: —Tyam waꞌan dʉꞌʉnʉty, mʉt ko oyʉ dʉꞌʉn es nduꞌunʉm diꞌibʉ Dios tsyejpy. Net ja Fwank tkupejky.
23278	MAT 3:17	Es net yajmʉdooy jyʉnaꞌañ tsa̱jpótm: —Tya̱a̱dʉdsʉ dʉꞌʉn ja nꞌUꞌungʉts diꞌibʉts njantsytsyejpy, diꞌibʉts mʉʉt njotkujkꞌáty.
23281	MAT 4:3	Ta ja mʉjkuꞌugópk tmʉwingooñ ja Jesús, es tꞌanma̱a̱y: —Pʉn mijtsʉ dʉꞌʉn ja Dios mꞌUꞌunkꞌa̱jtʉp, anʉʉmʉ tya̱dʉ tsa̱a̱ es jyʉmbítʉt tsa̱jkaaky.
23282	MAT 4:4	Es ja Jesús tꞌadsooy: —Ja Diosʉ jyaaybyajtʉn jyʉnaꞌañ: “Kyaj jyatyimꞌyʉꞌʉyʉdyʉ tsa̱jkaaky mʉʉt jyikyꞌaty ja ja̱ꞌa̱y, tyukjikyꞌátʉp mʉt tʉgekyʉ Diosʉ ꞌyayuk.”
23284	MAT 4:6	Ta tꞌanma̱a̱y: —Pʉn mijtsʉ dʉꞌʉn ja Dios mꞌUꞌunkꞌa̱jtʉp, naygyujʉbijpnáxʉdʉ, mʉt ko ja Diosʉ jyaaybyajtʉn jyʉnaꞌañ: Ja Dios tyukꞌanaꞌamdʉp ja ꞌyánklʉsʉty es mgwentʉꞌátʉdʉt. Myajpʉdʉꞌʉgʉdʉp mʉdʉ kyʉꞌʉ kʉdiibʉ tsa̱a̱ dyajtsayútʉt ja mdeky.
23285	MAT 4:7	Netʉ Jesús tꞌadsooy: —Nandʉꞌʉn ja Diosʉ jyaaybyajtʉn jyʉnaꞌañ: “Katʉ xyꞌijxmátsy yʉ mWindsʉ́n Dios.”
23287	MAT 4:9	Ta tꞌanma̱a̱y: —Ʉjtsʉts mij nmoꞌoyʉp tʉgekyʉ tya̱a̱dʉ pʉn xywyingoxtʉnaabyʉts es xyꞌawdátʉdʉts.
23288	MAT 4:10	Net ja Jesús tꞌanma̱a̱y: —Nʉjx, Satanás. Mʉt ko ja Diosʉ jyaaybyajtʉn jyʉnaꞌañ: “Mꞌawdátʉp ja mWindsʉ́n Dios, es xymyʉdúnʉt yʉꞌʉyʉ jeꞌeyʉ.”
23295	MAT 4:17	Net ja Jesús tka̱jxwa̱ꞌxtsondáky es jyʉnáñ: —Yajtʉgátstʉ mwinma̱ꞌa̱ñʉty es jodʉmbittʉ, mʉt ko ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn tʉ wyingóñ.
23297	MAT 4:19	Netʉ Jesús tꞌanma̱a̱y: —Pamiindʉgʉts, es ʉjts miits nꞌʉxpʉjkpʉꞌáttʉp es nmoꞌoydyʉt jatuꞌugʉ tuunk. Tyamyʉ xyajtsonda̱ꞌa̱ktʉt es xyꞌʉxta̱ꞌa̱yʉt may ja ja̱ꞌa̱yʉty es xytyuknimíndʉdʉts esʉts nandʉꞌʉn yʉꞌʉjʉty nꞌʉxpʉjkpʉꞌáttʉt.
23306	MAT 5:3	—Kuniꞌxy ja diꞌibʉty nayꞌʉxka̱jpʉdʉp ko pyojpʉja̱ꞌa̱yꞌáttʉ, pes yʉꞌʉ íttʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn.
23307	MAT 5:4	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty jʉʉygyujk yaxkujkʉdʉp, pesʉ Dios paꞌꞌayowánʉdʉp.
23308	MAT 5:5	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty kyaj myʉj pya̱a̱dʉdʉ, jaꞌa ko Dios moꞌoyánʉdʉp ja naxwíñʉdʉ éxtʉmʉ kyuma̱ꞌa̱ñ.
23309	MAT 5:6	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty jyantsytsyojktʉp es ttúnʉt diꞌibʉ Dios tsyejpy, jaꞌa ko dʉꞌʉn yajpʉjta̱ꞌa̱ga̱ꞌa̱ndʉ.
23310	MAT 5:7	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty naymyʉmaꞌxtujkʉdʉp, pes nandʉꞌʉn mʉmaꞌxtúkʉdʉp ja Dios.
23311	MAT 5:8	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty wa̱ꞌa̱ts ja ꞌyanmʉja̱ꞌa̱nʉty, pes yʉꞌʉdyʉ dʉꞌʉn íttʉp mʉdʉ Dios.
23312	MAT 5:9	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty yajtsipwa̱ꞌxtʉp, pesʉ Dios pʉjta̱ꞌa̱gʉdʉp éxtʉmʉ ꞌyuꞌungʉty.
23313	MAT 5:10	’Kuniꞌxy ja diꞌibʉty ijttʉp witsy poꞌoty mʉt ko jyikyꞌaty éxtʉmʉ Dios ttseky, pes yʉꞌʉ íttʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn.
23314	MAT 5:11	’Kuniꞌxy miidsʉty ko ja ja̱ꞌa̱yʉty mꞌoojʉdʉ es mnixiꞌik mdukxiꞌigʉdʉ, es mꞌʉdʉꞌʉts mga̱jxtʉꞌʉdsʉdʉ miidsʉty mʉt kots miits nmʉduumbʉꞌáttʉ.
23316	MAT 5:13	’Extʉm ja ka̱a̱n dyajta̱ꞌa̱mdsʉ ja tsuꞌutsy kʉdiibʉ mya̱ꞌa̱dʉt, miidsʉty mba̱a̱t xyjʉjpkuwa̱ꞌa̱gʉdʉ ja axʉkꞌa̱jtʉn ya̱ naxwiiñ kʉdiibʉ ja̱ꞌa̱yʉty mya̱ꞌa̱ttʉt. Pʉn ja ka̱a̱n tʉgeepy ja tya̱ꞌa̱mtsꞌát, ¿ti mʉʉt mba̱a̱t nbʉjtákʉm ja tya̱ꞌa̱mtsꞌát jatʉgok? Ni wiꞌix tsoo mba̱a̱t kyanakytyúñ, ¿kʉdii? Jeꞌeyʉ yaꞌʉxkoꞌot esʉ ja̱ꞌa̱yʉty ttuktaandʉt.
23317	MAT 5:14	’Extʉm ja xʉʉ xykyudʉꞌxʉm ma̱ njʉdijtʉm kʉdiibʉ ngunajp ngujaꞌpxʉm, miidsʉdyʉ dʉꞌʉn éxtʉm ja ja̱jʉn es xytyukniꞌíxʉdʉt ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ dʉꞌʉn pojpʉ es wiꞌixʉ dʉꞌʉn ja Dios ttseky es njikyꞌa̱jtʉm. Dʉꞌʉn miidsʉty éxtʉm tuꞌugʉ ka̱jpn diꞌibʉ ijtp kopkkʉjxm, ꞌyíxtʉp miidsʉty mjikyꞌa̱jtʉn.
23320	MAT 5:17	’Kyaj xywyinmáydyʉt ko ʉj nyajtʉgoyaꞌañ ja Moisesʉ ꞌyanaꞌamʉn o ja ꞌyʉxpʉjkʉnʉ Diosʉ kyuga̱jxpʉty. ¡Ni wiꞌix tsoo! Jaꞌats tʉ nnimíñ esʉts nguydyuna̱ꞌa̱ñʉts.
23324	MAT 5:21	’Miidsʉty tʉ xymyʉdowdʉ ko ja nꞌaptʉjkꞌa̱jtʉm yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ: “Katʉ myajja̱ꞌa̱yꞌeeky. Diꞌibʉ yaꞌeꞌkypy tuꞌuk pʉ́n, yʉꞌʉ yajmʉnʉjxʉp ma̱ tkumʉdówʉt.”
23326	MAT 5:23	’Es pʉn mmʉnejxypy ja mwindsʉꞌkʉn ma̱ artal es jam xyjamyetsy ko ja mmʉguꞌuk tʉ mij xymyʉdʉgoy,
23328	MAT 5:25	’Pʉn ja pʉ́n mniꞌʉʉnʉdʉ es mmʉnejxyʉty kumda̱a̱t, ka̱jxꞌóyʉdʉ tuꞌa̱a̱y kʉdiibʉ mgʉyákʉdʉt ma̱ justisʉn, jaꞌa ko yʉ justisʉ mgʉyákʉdʉp ma̱ ja polʉsiiʉ, es mbʉjta̱ꞌa̱gʉdʉp pujxndʉgóty.
23330	MAT 5:27	’Miidsʉty tʉ xymyʉdowdʉ ko yajnigajxy jékyʉp: “Katʉ xyajtʉgóy ja pʉjk ukʉnʉ wyindsʉꞌkʉn.”
23332	MAT 5:29	’Pʉn mꞌaga̱ꞌa̱ñ wiin myajpekytyuunʉp, juut es naska̱ꞌa̱dsʉ jagam. Waanʉ oy ko xyajtʉgóyʉt tuk pedazʉ mniniꞌx es kʉdiinʉm ko mwʉꞌʉmʉt mʉt amuumʉ mniniꞌx es myajpʉjta̱ꞌa̱gʉt ayoodaknóty.
23334	MAT 5:31	’Nandʉꞌʉn yajnigajxy jékyʉp: “Diꞌibʉ myastuꞌudaampy ja ñʉdoꞌoxy, jawyiin tsyékyʉty tmoꞌoyʉt tuꞌugʉ neky ma̱ jyʉnaꞌañ ko tmastuꞌuty ja ñʉdoꞌoxy.”
23336	MAT 5:33	’Nandʉꞌʉn miidsʉty tʉ xymyʉdoodʉ ko yaꞌꞌanma̱a̱ydyʉ ja nꞌaptʉjkꞌa̱jtʉm: “Katʉ xywya̱ndaꞌaky tii andakʉngyʉjxm. Mguydyúnʉbʉ dʉꞌʉn diꞌibʉ mwa̱ndakypy ma̱ Nindsʉnꞌa̱jtʉm.”
23337	MAT 5:34	Per ʉj miits nꞌanma̱a̱ydyʉp: Ni na̱ꞌa̱ mgajʉna̱ꞌa̱ndʉt “por tsyos” ko ti xywya̱nda̱ꞌa̱ktʉt; es ni mʉdʉ tsa̱jp, mʉt ko yʉꞌʉ ja Diosʉ ꞌyuñaaybyajn ma̱ yajkutíky;
23340	MAT 5:37	Dʉꞌʉñʉ mjʉna̱ꞌa̱ndʉt “oy” o “kyaj”, jaꞌa ko diꞌibʉ ñikeempy yʉ ayuk, tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn miimp ma̱ yʉ kaꞌoybyʉ.
23341	MAT 5:38	’Miidsʉty tʉ xymyʉdowdʉ ko yajnigajxy jékyʉp: “Mdukkʉbátʉp ja wiin ak wiin esʉ tʉts ak tʉts.”
23346	MAT 5:43	’Nan tʉ xymyʉdoodʉ ko yajnigajxy jékyʉp: “Mdsókʉp ja mmʉdʉjkpa̱ꞌa̱, es mdukꞌakꞌátʉp ja mmʉdsip.”
23349	MAT 5:46	Pʉn miits mdsojktʉp yʉꞌʉyʉ diꞌibʉ miits mdsojkʉdʉp, ¿wiꞌix xymyʉbʉjkpʉdʉ ko Dios miits mgumaya̱ꞌa̱nʉdʉ? ¡Pes extʉ yʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉdyʉ dʉꞌʉn tyuundʉp!
23350	MAT 5:47	Pʉn mga̱jxpoꞌxtʉp miidsʉty yʉꞌʉyʉ mmʉguꞌugʉty, ¿ti oyꞌa̱jtʉnʉ dʉnʉ taadʉ? Pes extʉ diꞌibʉty kyaj tꞌʉxkaptʉ Dios tyuundʉbʉ dʉꞌʉn.
23352	MAT 6:1	’Ko xytyundʉ ja oybyʉ, éxkʉm es xykyatúndʉt mayjyaꞌayóty es yʉꞌʉ jeꞌeyʉ tꞌíxtʉt ti mduundʉp. Pʉn mdiimbyʉ dʉꞌʉn, yʉ ja mDeedyʉ tsa̱jpótmʉdʉ kyaj mmayꞌátʉdʉt.
23356	MAT 6:5	’Ko mga̱jxta̱ꞌa̱ktʉt, katʉ dʉꞌʉn xytyundʉ éxtʉm diꞌibʉ nayꞌandíjʉdʉp jyikyꞌattʉ tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt. Yʉꞌʉjʉty kya̱jxta̱ꞌa̱ktʉ tanʉ ma̱ ja tsa̱jptʉjk o ma̱ ja mʉj tuꞌu diꞌibʉ ka̱jpnóty es dʉꞌʉn ja ja̱ꞌa̱yʉty ꞌyíxʉdʉt. Nꞌanma̱a̱ydyʉp miidsʉty ko yʉꞌʉjʉty tʉ tꞌaxá̱jʉdʉ ja myayꞌaty.
23358	MAT 6:7	’Ko mga̱jxta̱ꞌa̱gʉt mij, katʉ jeꞌeyʉ xyñika̱jxpéty ja mꞌayuk, éxtʉm ꞌyadʉꞌʉtstʉ diꞌibʉ kyaj tꞌixyꞌattʉ Dios es jyʉna̱ꞌa̱ndʉ ko mʉt ko kya̱jxʉt niꞌigʉ, jantsy tmʉdaty ko Dios myʉdooꞌítʉdʉt.
23365	MAT 6:14	’Pa̱a̱ty ndukjaygyujkʉdʉ, pʉn miits mmaꞌxtʉp ja diꞌibáty mduunʉdʉp axʉʉk, yʉ mDeedyʉ tsa̱jpótmʉdʉ mmaꞌxʉdʉp miidsʉty nandʉꞌʉn.
23367	MAT 6:16	’Ko miits mꞌayuꞌáttʉt, katʉ xypyʉjta̱ꞌa̱ktʉ mwiin mjʉjpʉty yaꞌꞌayow yaꞌꞌama̱ꞌa̱t, éxtʉm ꞌyadʉꞌʉtstʉ diꞌibʉ nayꞌandíjʉdʉp jyikyꞌattʉ tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt. Yʉꞌʉjʉty tyuundʉbʉ dʉꞌʉn esʉ ja̱ꞌa̱yʉty ꞌyíxʉdʉt ko ꞌyayuꞌattʉ. Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉ ko mʉdʉ taadʉ tʉ dʉn tpʉktʉ yʉ myayꞌaty.
23370	MAT 6:19	’Katʉ mjikyꞌaty xywyindsimy xywyinwʉʉñ ja meeñ ya̱ naxwiiñ, ma̱ yʉ jʉyujk añimal dyajwindʉgóy oytyiity, ma̱ tyowʉ ja meeñ es ma̱ ja maꞌtspʉ tnidʉ́kʉdʉ.
23373	MAT 6:22	’Yʉ mwiinʉ dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ kudʉꞌxn es tkudʉꞌxʉt ja mduꞌu. Pʉn oy yʉ mwiin, mduꞌuyoꞌoyʉp yajxón kudeꞌxy.
23374	MAT 6:23	Per pʉn yʉ mwiin ma̱ꞌa̱t, mjʉdítʉp kubiꞌits. Es pʉn kyaj xytyukꞌixy ja mwiin, ¡nʉgoo jyantsyyʉ́kʉty ja kootsꞌát ma̱ mjʉdity!
23375	MAT 6:24	’Ni pʉ́n mba̱a̱t tkamʉdúñ majtskʉ wyindsʉ́n, jaꞌa ko pʉn tuump yajxón ma̱ ja jawyiimbʉ wyindsʉ́n, kyaj mba̱a̱t ñakytyúñ yajxón ma̱ ja myʉmajtskpʉ. Es pʉn ja myʉmajtskpʉ wyindsʉ́n tsyejpy niꞌigʉ es tyuñ yajxón mʉt yʉꞌʉ, kyaj mba̱a̱t ja jawyiimbʉ tnakymyʉdúñ. Kyaj mba̱a̱t xymyʉdúñ yʉ Dios pʉn mbʉjtákypy ja mwinma̱ꞌa̱ñ es ja mmʉja̱a̱ ma̱ ja meeñ.
23378	MAT 6:27	¿Pʉ́nʉ dʉꞌʉn mba̱a̱t dyajꞌyóñ ja jyikyꞌa̱jtʉn mʉt ko myay tyajy?
23379	MAT 6:28	¿Ti ko mmay mda̱jtʉ mʉdʉ mwit mnijámʉty? Ixtʉ wiꞌix aamyóty yondʉ ja pʉjy, es ni kyatundʉ es ni kyata̱ꞌa̱ktʉ.
23381	MAT 6:30	Es pʉn ja Dios yajpijpy ja pʉjy diꞌibʉ piꞌtsp pojʉn es jakumbom yajnoꞌknʉ, ¿ti ko kyaj xymyʉbʉktʉ es ʉdsa̱jtʉm yʉꞌʉ xywyítxʉm? ¿Es ti ko miidsʉty jeꞌeyʉ waanʉ xymyʉbʉktʉ?
23382	MAT 6:31	Pa̱a̱ty katʉ mmay mda̱jtʉ: “¿Tii net nꞌokka̱ꞌa̱y nꞌokꞌúkʉm?”, es “¿Tii net nwitꞌa̱jt nnijamꞌa̱jtʉm?”
23386	MAT 7:1	’Katʉ miits xypyayoꞌoydyʉ nʉgoo yʉ wiinkpʉty, kʉdiibʉ Dios mbekymyoꞌoyʉdʉt.
23388	MAT 7:3	¿Ti ko xyꞌixy tuꞌuk ja kepywyayuꞌunk diꞌibʉ jap mmʉguꞌuk wyiinóty es kyaj mij xytyuñʉ kwentʉ ja mʉj kepy diꞌibʉ jap mwiinóty?
23389	MAT 7:4	¿Es wiꞌix mjʉna̱ꞌa̱ñ: “Mʉguꞌuk, nꞌokjuꞌtʉmʉ tadʉ kepywyayuꞌunk diꞌibʉ jap mmʉda̱jtypy mwiinóty”, es kyaj mnayjyáwʉty ko mij xymyʉdaty ja mʉj kepy jap mwiinóty?
23391	MAT 7:6	’Katʉ xymyoꞌoy ja úkʉty yʉ tsuꞌutsy diꞌibʉ tʉ ñejxy windsʉꞌkʉn es nan katʉ xywyʉjy ja perlʉ ma̱ yʉ ʉdsʉm, jaꞌa ko ttuktaandʉt, ta mnijʉmbítʉdʉt es mduktsuꞌuts mduknúkʉdʉt.
23392	MAT 7:7	’Amdowdʉ, es mꞌaxá̱jʉdʉp; ʉxta̱ꞌa̱ydyʉ, es mba̱a̱ttʉp; koxtʉ jʉnꞌa̱a̱ tʉjk a̱a̱, es mꞌawátsxʉdʉp.
23394	MAT 7:9	’¿Pʉ́n niduꞌuk miidsʉty myoꞌoyʉp ja ꞌyuꞌunk tuꞌugʉ tsa̱a̱ ko ꞌyamdówdʉt ja tsa̱jkaaky,
23395	MAT 7:10	o tuꞌugʉ awa̱ꞌa̱ndsa̱ꞌa̱ñ ko ꞌyamdówdʉt ja a̱jkx? Kyaj pʉ́n, ¿kʉdii?
23397	MAT 7:12	’Pes dʉꞌʉn diꞌibʉ miits mdsojktʉp es ja wiinkpʉty mdukmʉdúnʉdʉt, miits mdukmʉdúndʉbʉ taadʉ. Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn tʉ yaꞌꞌawijtsmíky tʉgekyʉ ja Moisesʉ ꞌyʉxpʉjkʉn esʉ Diosʉ kyuga̱jxpʉty.
23398	MAT 7:13	’Tʉ́kʉdʉ ma̱ ja tʉjk a̱a̱ xuꞌutspʉ. Jaꞌa ko wyooñʉty ja kemyꞌa̱a̱ es ja tuꞌu diꞌibʉ nʉjxp ma̱ ja kutʉgoꞌoyʉn, es may ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ nʉjxtʉp jap.
23400	MAT 7:15	’Naygywentʉꞌátʉdʉ ma̱ yʉ andákpʉty diꞌibʉ jʉnándʉp ko yʉꞌʉjʉty ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ. Naybyʉjtákʉdʉp tudaꞌagyʉty éxtʉmʉ borreegʉ, per dʉꞌʉnʉ dʉn yʉꞌʉjʉty éxtʉmʉ waxka̱ꞌuk awa̱ꞌa̱nʉn.
23406	MAT 7:21	’Kyaj nidʉgékyʉty diꞌibʉts xyꞌanma̱a̱ydyʉp: “Windsʉ́n, Windsʉ́n”, tyʉ́kʉdʉt tsa̱jpótm, yʉꞌʉyʉ tʉ́kʉdʉp diꞌibʉ tyuundʉp ja tsyojkʉnʉ nDeedyʉts diꞌibʉ jam tsa̱jpótm.
23407	MAT 7:22	Ko ja̱ꞌa̱y yajpayoꞌoydyʉt, máyʉts xyꞌanʉʉmʉdʉt: “Windsʉ́n, Windsʉ́n, mʉt ja mxʉʉgyʉjxmʉts tʉ nga̱jxwaꞌxyʉts ja mꞌayuk, es tʉts nyajpʉdsʉ́mdʉ ja kaꞌóybyʉty, es tʉts may nduñ ja mʉjꞌa̱jtʉn.”
23408	MAT 7:23	Nétʉts ʉj nꞌanʉʉmʉt: “Ni na̱ꞌa̱ts miits tʉ ngaja̱ꞌa̱yꞌáttʉ. ¡Mastúttʉgʉts miidsʉty kaꞌoybyʉ mʉduumbʉty!”
23409	MAT 7:24	’Pes dʉꞌʉn diꞌibʉts xymyʉdooꞌijtp es ttuñ éxtʉmts ʉj nꞌanʉʉmʉ, dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y kuwijy diꞌibʉ kyoj ja tyʉjk ma̱ tuꞌugʉ mʉj tsa̱a̱deꞌeky.
23416	MAT 8:2	Ta ñimʉwingoonʉ tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ myʉda̱jtypy ja leprʉ pa̱ꞌa̱m. Ta ñaygyoxtʉna̱a̱ydyákʉ Jesús wyindum, es tꞌanma̱a̱y: —Windsʉ́n, mij pʉn mdsejpy, mba̱a̱dʉts xyaꞌꞌagʉdaꞌaky.
23417	MAT 8:3	Net ja Jesús tkʉꞌʉnikooñ, es tꞌanʉʉmʉ: —Ndsejpyʉts es mꞌagʉda̱ꞌa̱gʉt. Es ko tꞌanma̱a̱ydyaay dʉꞌʉn, netyʉ ja leprʉ puma̱ꞌa̱y ꞌyagʉdaky.
23418	MAT 8:4	Esʉ Jesús tꞌanma̱a̱y: —Ix jaygyukʉ. Katʉ pʉ́n xyꞌanʉʉmʉ. Nʉjx winguwa̱ꞌa̱gʉ ja teety, es yak ja mwindsʉꞌkʉn éxtʉmʉ Moisés dyajnigutujkʉ, es dʉꞌʉn nidʉgekyʉ ja̱ꞌa̱yʉty tnijáwʉdʉt ko tʉ mꞌagʉdaꞌaky.
23420	MAT 8:6	ꞌyanʉꞌʉmxʉty dʉꞌʉn: —Windsʉ́n, yʉ nduumbʉts mabajngʉjxy ꞌyity ma̱dsʉ ndʉjk, tʉ xyujxnʉ es jyantsyꞌayoy mʉk.
23421	MAT 8:7	Jesús ꞌyanma̱a̱yʉ: —Ʉjtsʉts nʉjx nyaꞌꞌagʉdaꞌaky.
23422	MAT 8:8	Ja solda̱a̱dʉ windsʉ́n ꞌyadsooy: —Windsʉ́n, kyajts ʉj xyñitʉkʉ es mij mdʉ́kʉt ma̱dsʉ ndʉjkʉn. Jeꞌeyʉ ko mjʉna̱ꞌa̱nʉt, es agʉda̱ꞌa̱gup ja nduumbʉts.
23423	MAT 8:9	Ʉj kʉꞌʉm nmʉda̱jtypyʉts ja nwindsʉ́n diꞌibʉts xyꞌanaꞌamp, es nandʉꞌʉn nmʉdátyʉts ja solda̱a̱dʉty diꞌibʉts nꞌaneꞌempy. Kots nꞌanʉʉmʉ yʉꞌʉjʉty niduꞌuk: “Nʉjx”, nʉjxp, es kots nꞌanʉʉmʉ jatuꞌuk: “Min”, miimp, es kots ndukꞌaneꞌemy yʉ nduumbʉts ti ttúnʉt, tyiimpy.
23424	MAT 8:10	Ko ja Jesús tmʉdooyʉ tya̱a̱dʉ, dʉꞌʉñʉ oj wyʉꞌʉmʉ es tꞌanma̱a̱ydyʉ diꞌibʉ naty panʉjxʉdʉp: —Tʉyꞌa̱jtʉn nꞌanʉʉmʉdʉ ko ma̱ nidʉgekyʉ israelitʉ ja̱ꞌa̱yʉty, kyajts nba̱a̱ty ni pʉ́n mʉt kajaa myʉbʉjkʉn éxtʉmʉ tya̱dʉ ja̱ꞌa̱y.
23427	MAT 8:13	Net ja Jesús tꞌanma̱a̱y ja solda̱a̱dʉ windsʉ́n: —Nʉjx ma̱ mdʉjk, es yajtúnʉdʉ dʉꞌʉn éxtʉm tʉ xymyʉbekyʉn. Ta ja tyuumbʉ netyʉ oj ꞌyagʉdaknʉ.
23431	MAT 8:17	Tya̱a̱dʉ dʉꞌʉn jyajty es yajkuydyúnʉt diꞌibʉ ñiga̱jx ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ Isaiiʉ ko jyʉnáñ: “Yʉꞌʉ yajpʉdʉꞌk ja nbagiꞌixꞌa̱jtʉm es dyajnejxy ja nba̱ꞌa̱mꞌa̱jtʉm.”
23433	MAT 8:19	Tuꞌugʉ diꞌibʉ tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjkp ja ꞌyanaꞌamʉn tmʉwingooñ ja Jesús, es tꞌanma̱a̱y: —Windsʉ́n, nbanʉjxaambyʉts mij oytyim ma̱a̱ty mnejxy.
23434	MAT 8:20	Jesús ꞌyadsooy: —Yʉ wax myʉda̱jtypy ja ꞌya̱a̱nk esʉ joon jʉyujkʉty myʉda̱jttʉp ja pyaꞌan, per ʉj ja Naxwíñʉdʉ Ja̱ꞌa̱yʉdyʉ Kyudʉnaabyʉ, kyajts nmʉdaty ja ngukóyʉts ma̱dsʉ ngʉba̱jk nyajpoꞌxʉt.
23435	MAT 8:21	Jatuꞌuk ja ꞌyʉxpʉjkpʉ ꞌyanma̱a̱yʉ: —Windsʉ́n, nbanʉjxʉpts mij, per extʉ koonʉmdsʉ ndeedyʉts ꞌyoogʉt esʉts nꞌokkʉꞌʉy nꞌoktá̱jʉdʉts, net nbanʉjxʉt.
23436	MAT 8:22	Netʉ Jesús tꞌadsooy: —Pamiingʉts tyam es nikaꞌak yʉ oꞌkpʉty, waꞌanʉ wiink ja̱ꞌa̱yʉty dyajnaxtʉ́kʉdʉ. Jaꞌats nꞌandijpy diꞌibʉ kyaj jyotmaydyúñʉty esʉ Dios tmʉdúnʉt.
23439	MAT 8:25	Ta ja ꞌyʉxpʉjkpʉty oj ñinʉjxʉdʉ es oj yúxʉdʉ. Ta tꞌanma̱a̱ydyʉ: —¡Yajtsóktʉgʉts, Windsʉ́n! ¡Tyap ngupaꞌtsʉnʉ!
23440	MAT 8:26	Ta ja Jesús ꞌyanma̱a̱yʉdʉ: —¿Ti ko nʉgoo mꞌoktsʉꞌkʉdʉ? Miits mmʉda̱jttʉp jeꞌeyʉ waanʉ ja mmʉbʉjkʉnʉty. Ta pyʉdeꞌky ja Jesús, es tꞌooy ja poj es ja mejyñ. Ta oj wyʉꞌʉmʉdyaꞌay amoñʉ es tʉmijtkʉ.
23441	MAT 8:27	Es ja ꞌyʉxpʉjkpʉty ak dʉꞌʉñʉ wyʉꞌʉmʉdyaaydyʉ, es ñayjyʉnánʉdʉ: —¿Pʉ́nʉ da dʉnʉ tya̱a̱dʉ?, ko extʉ yʉ poj es yʉ mejyñ tʉ myʉmʉdóyʉty.
23443	MAT 8:29	Ta oj yaxkaꞌaktʉ: —Diosʉ ꞌyUꞌunk, ¿ti mdunaampy mʉt ʉʉdsʉty? ¿Tii jaꞌa mnʉmiimpy es xytyʉydyuna̱ꞌa̱ndʉts ma̱a̱nʉm tkapa̱a̱ty ja tiempʉ?
23445	MAT 8:31	es ja kaꞌóybyʉty yajjʉnánʉdʉ ja ja̱ꞌa̱yʉty, es ja Jesús tꞌanma̱a̱y: —Pʉn xyajpʉdsʉmándʉpts ma̱ tya̱dʉ ja̱ꞌa̱y, naꞌijxtʉgʉts esʉts ndʉ́kʉt ma̱ tadʉ ʉdsʉ́mʉty.
23446	MAT 8:32	Netʉ Jesús ꞌyadsoojʉ: —Oy. Tʉ́kʉdʉ. Ja kaꞌóybyʉty pyʉdsʉʉmdʉ ma̱ ja ja̱ꞌa̱yʉty, es tyʉjkʉdʉ ma̱ ja ʉdsʉ́mʉty. Net nidʉgekyʉ ja ʉdsʉ́mʉty ñʉjxtʉ jantsy pʉyeꞌegyʉ nax jʉjpꞌám es kyupʉyʉꞌkna̱jxtʉ mejyñóty, es jap oj jyiꞌxta̱ꞌa̱ydyʉ.
23450	MAT 9:2	Ko jam jyajty, ta tyuknimiinʉdʉ tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ tʉ xyujxnʉ, kyoꞌknʉ ma̱ tuꞌugʉ mabajnuꞌunk. Ko Jesús tꞌijxy ja myʉbʉjkʉnʉty, ta tꞌanma̱a̱y ja puma̱ꞌa̱y: —Jotkujkʉ. Yʉ mbojpʉ yajmaꞌxp.
23451	MAT 9:3	Net niduꞌugʉty ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp twinma̱a̱ydyʉ: “Tya̱dʉ ja̱ꞌa̱y myʉdʉgeepy ja Dios éxtʉm jyʉnaꞌañ.”
23452	MAT 9:4	Komʉ Jesús ñija̱ꞌa̱bʉ naty diꞌibʉ wyinma̱a̱ydyʉp, ta tꞌanma̱a̱ydyʉ: —¿Ti ko xymyʉdattʉ axʉʉgʉ winma̱ꞌa̱ñʉty?
23453	MAT 9:5	Kyaj ñimʉja̱a̱ty njʉna̱ꞌa̱nʉm: “Yʉ mbojpʉ yajmaꞌxp”, mʉt ko kyaj yaꞌixy pʉn tʉyꞌa̱jtʉn. ¿Tii kyaj dyʉꞌʉnʉty? Es mjʉna̱ꞌa̱ndʉp miidsʉty ko ni pʉ́n tkaꞌꞌanʉʉmʉt yʉ tya̱dʉ xux: “Pʉdʉꞌʉk, es nʉjx”, mʉt ko netyʉ mba̱a̱t yaꞌixy ko kyaj tmʉdaty ni ti mʉkꞌa̱jtʉn. ¿Tii kyaj dyʉꞌʉnʉty?
23454	MAT 9:6	Pes oy. Min nꞌoktukꞌixtʉ ko ʉj, ja Naxwíñʉdʉ Ja̱ꞌa̱yʉdyʉ Kyudʉnaabyʉ, ʉjtsʉ dʉꞌʉn nmʉda̱jtypyʉts ja mʉkꞌa̱jtʉn ya̱ naxwiiñ es nmaꞌxʉdʉts ja pojpʉ. Net tꞌanma̱a̱y ja xux ja̱ꞌa̱y: —Pʉdʉꞌʉk. Yajmúk ja mmabajn es nʉjx ma̱ mdʉjk.
23457	MAT 9:9	Ta Jesús jam tsyoꞌoñ es tꞌijxy tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ xyʉꞌa̱jtypy Matewʉ, ja ꞌyuꞌuñʉ ma̱ yajꞌyáky ja kugʉbety. Ta tꞌanma̱a̱y: —Pamiingʉts es nꞌʉxpʉjkpʉꞌátʉt. Ta Matewʉ pyʉdeꞌky, es tpadsoꞌoñ ja Jesús.
23459	MAT 9:11	Es ko ja fariseeʉty tꞌijxtʉ tya̱a̱dʉ, ta dyajtʉʉdʉ ja Jesusʉ ꞌyʉxpʉjkpʉty: —¿Wiꞌixʉ dʉꞌʉn ko yʉ mwindsʉ́n kyay ꞌyiiky mʉdʉ yajkugʉbajtpʉty es mʉdʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty?
23460	MAT 9:12	Jesús myʉdoo tya̱a̱dʉ, es tꞌanma̱a̱y: —Kyaj tsyékyʉty ja kudsooy ma̱ yʉ diꞌibʉ oyꞌa̱jt mʉkꞌa̱jttʉp, jaayʉ dʉꞌʉn ma̱ yʉ puma̱ꞌa̱yjyaꞌayʉty.
23461	MAT 9:13	Nʉjx jattʉ diꞌibʉ ꞌyandijpy ja Diosʉ jyaaybyajtʉn ma̱ jyʉnaꞌañ: “Ʉj ndsejpyʉts es xymyʉdáttʉt ja paꞌꞌayoꞌon, es kyajts xytyukwindsʉꞌʉgʉdʉts ja jʉyujk añimálʉty.” ’Pes kyajts ʉj nwoy ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ jikyꞌa̱jttʉp tʉyꞌa̱jtʉn mʉʉt, yʉꞌʉ dʉꞌʉnʉ pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty es jyodʉmbíttʉt.
23462	MAT 9:14	Net nijaꞌajʉty ja ꞌyʉxpʉjkpʉdyʉ Fwank Yajnʉbajtpʉ tnimiindʉ ja Jesús, es dyajtʉʉdʉ: —¿Ti ko kyaꞌꞌayuꞌattʉ yʉ mꞌʉxpʉjkpʉty éxtʉm ꞌyayuꞌattʉ fariseeʉty es ʉʉdsʉty, yʉ ꞌyʉxpʉjkpʉdyʉ Fwank?
23463	MAT 9:15	Netʉ Jesús tꞌadsooy: —¿Tii mba̱a̱t ꞌyittʉ jotmaymyʉʉt yʉ diꞌibʉ tʉ yajwówdʉ ma̱ tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y pyeky ma̱a̱nʉm ja pʉjkpʉ yedyʉjk ꞌyakꞌity mʉt yʉꞌʉjʉty? Miimp ja tiempʉ ma̱ yajpʉjkʉdʉt ja pʉjkpʉ yedyʉjk, taanʉmʉ dʉꞌʉn ꞌyayuꞌáttʉt.
23464	MAT 9:16	’Ni pʉ́n tkaꞌꞌabatsʉ tuꞌugʉ tyuk wit mʉdʉ jemywyit, mʉt ko ja jemywyit ñʉʉmúkʉt, ta kyʉʉdsʉt ja tuk wit waanʉ kajaa.
23466	MAT 9:18	Ma̱ ja Jesús tꞌanʉʉmʉdʉ tya̱a̱dʉ, tuꞌugʉ israelítʉdyʉ wyindsʉ́n jyajty ma̱ ja Jesús, ñaygyoxtʉna̱a̱ydyákʉ es tꞌanma̱a̱y: —Yʉ nnʉʉxʉts tʉ ꞌyeeky. Pʉn mnʉjxp mij es mgʉꞌʉnikeempy, jikyꞌátʉp jatʉgok.
23469	MAT 9:21	mʉt ko dʉꞌʉn ñayjyʉnaꞌañʉty: “Mʉt yʉꞌʉyʉ kots nnaydyukpa̱a̱dʉdʉt yʉ wyitʉ Jesús, agʉda̱ꞌa̱gʉpts.”
23470	MAT 9:22	Per ja Jesús wa̱ꞌkʉmbijt, tꞌijxy ja toxytyʉjk es tꞌanma̱a̱y: —Jotkujk, tʉ mꞌagʉdaꞌaky mʉt ko tʉ xymyʉbeky. Ta netyʉ ꞌyagʉdaknʉ.
23472	MAT 9:24	—Pʉdsʉmdʉ ya̱a̱. Yʉ kixyuꞌunk kyaj tʉ ꞌyeeky. Ma̱a̱bʉ dʉn jam. Ja ja̱ꞌa̱yʉty jeꞌeyʉ ttukxiꞌiktʉ.
23475	MAT 9:27	Ko pyʉdseemy jamʉ Jesús, majtskʉ wiints pyanʉjxʉdʉ es myʉyaxkákʉdʉ: —¡Paꞌꞌayoodʉgʉts ʉʉdsʉty, Davitʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts!
23476	MAT 9:28	Es ko Jesús jyajty ma̱ ja tʉjk, net ja wiindsʉty ñimiinʉdʉ, es yʉꞌʉ dyajtʉʉy: —¿Mmʉbʉjktʉp miidsʉty ko ʉj mba̱a̱dʉdsʉ tya̱a̱dʉ nduñ? Net jaꞌajʉty jyʉnandʉ: —Ti ko kʉdii, Windsʉ́n.
23477	MAT 9:29	Net ja Jesús ttoonʉ ja wyiin, es tꞌanma̱a̱y: —Waꞌan dyajtúñ éxtʉm ja mmʉbʉjkʉnʉty.
23478	MAT 9:30	Ta ja wyiinʉty oj wyʉꞌʉmda̱a̱ydyʉ yajxón. Jesús tyuknipʉjkʉdʉ jantsy yajxón, ꞌyanʉꞌʉmxʉdʉ: —Katʉ pʉ́n xytyuknijáwʉdʉ.
23481	MAT 9:33	Ko ja Jesús dyajpʉdseemy ja kaꞌoybyʉ ma̱ tadʉ uum, ta ja uum oga̱ꞌa̱n oj kyajxy. Dʉꞌʉñʉ ja ja̱ꞌa̱yʉty oj wyʉꞌʉmʉdyaaydyʉ, es jyʉnandʉ: —¡Ni na̱ꞌa̱nʉm kyayaꞌixy dʉꞌʉn éxtʉmʉ tya̱a̱dʉ ma̱ yʉ israelítʉty!
23482	MAT 9:34	Per nik niꞌigʉ ja fariseeʉty ñayjyʉna̱ꞌa̱nʉdʉ: —Tya̱a̱dʉ yajpʉdseempy ja kaꞌoybyʉ mʉt ko pyudʉ́kʉty ja mʉjkuꞌugópk.
23485	MAT 9:37	Ta tꞌanma̱a̱ydyʉ ja ꞌyʉxpʉjkpʉty: —Tʉyꞌa̱jtʉn ko ja pʉjtaꞌaky oy myáyʉty, per ja tuumbʉty oytyim waanʉty.
23491	MAT 10:5	Jesús ttukꞌaneꞌemyʉ tya̱dʉ nima̱jmajtskpʉ es nʉjx ꞌyayuk ka̱jxwa̱ꞌxtʉ mʉdʉ tya̱dʉ ka̱jxwíjʉn: —Katʉ mnejxy ma̱jaty tsyʉʉnʉdʉ diꞌibʉ kyaj ꞌyisraelítʉty, es ni mgatʉ́kʉt ma̱jatyʉ samaritanʉ ka̱jpn.
23497	MAT 10:11	’Ko mja̱ꞌttʉt miidsʉty ma̱ tuꞌugʉ ka̱jpn o rantsyʉ, ʉxta̱ꞌa̱ydyʉ jap tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ ijtp windsʉꞌʉgʉ, es wʉꞌʉmdʉ ma̱ yʉꞌʉ tyʉjk extʉ koonʉm mdsoona̱ꞌa̱ndʉt.
23502	MAT 10:16	’¡Ixtʉ! Ʉjts miits ngajxtʉp éxtʉm ja borreegʉ waxka̱ꞌuk agijky. Dʉꞌʉn mꞌíttʉt peꞌtypy éxtʉmʉ tsa̱ꞌa̱ñʉn, per kyaj mꞌawa̱ꞌa̱nꞌáttʉt. Ittʉ éxtʉmʉ pakuꞌunk.
23507	MAT 10:21	’Yʉ ja̱ꞌa̱yʉty kyʉyáktʉp ja myʉgaꞌaxʉty es ꞌyoogʉt, esʉ uꞌunkteedyʉty kyʉyáktʉp ja ꞌyuꞌungʉty; ja uꞌunk ʉna̱ꞌkʉty myʉdsiptsoondʉp ja tya̱a̱k tyeedyʉty es ꞌyooktʉt.
23510	MAT 10:24	’Ni tuꞌugʉ ʉxpʉjkpʉ kyaꞌity windsʉꞌʉgʉ niꞌigʉ kʉdiinʉm ja diꞌibʉ yaꞌʉxpʉjkʉp, es ni tuꞌugʉ poꞌoduumbʉ kyaꞌity windsʉꞌʉgʉ niꞌigʉ kʉdiinʉm ja wyindsʉ́n.
23511	MAT 10:25	Ja ʉxpʉjkpʉ mʉt yʉꞌʉyʉ ko dʉꞌʉn yajwindsʉꞌʉgʉt éxtʉm diꞌibʉ yaꞌʉxpʉjkʉp, es ja poꞌoduumbʉ mʉt yʉꞌʉyʉ ko dʉꞌʉn yajwindsʉꞌʉgʉt éxtʉmʉ wyindsʉnʉn. Ʉjtsʉ dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ kudʉjk, es miidsʉty, dʉꞌʉn éxtʉmdsʉ njiiky nmʉguꞌuk. Pʉn ja kudʉjk yaꞌꞌanʉʉmʉ mʉjkuꞌugópk Belzebuu, ¿tii kyaj waanʉ axʉʉk yaꞌꞌanʉʉmʉdʉt ja diꞌibʉ tsyʉna̱a̱ydyʉp ma̱ ja jyʉʉn tyʉjk?
23512	MAT 10:26	’Pa̱a̱ty katʉ xytsyʉꞌʉgʉdʉ ja̱ꞌa̱yʉty. Ni ti kyaꞌity ayuꞌudsyʉ diꞌibʉ kyaj ñideꞌxyʉty, es kyaj ni ti ayuꞌudsyʉbʉ diꞌibʉ kyaj yajnijáwʉt.
23515	MAT 10:29	’¿Tii kyaj yajteeky majtskʉ joonuꞌunk mʉt tuꞌugʉ meeñuꞌungʉ? Es ni tuꞌugʉ tadʉ joonuꞌunk kyaka̱ꞌa̱y naxwiiñ pʉn kyajpʉ mDeedyʉty dyajkutíky.
23518	MAT 10:32	’Nidʉgekyʉ ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉts xyꞌaxá̱jʉp éxtʉmʉ wyindsʉnʉn ya̱ mayjyaꞌayóty, ʉjtsʉts nandʉꞌʉn nꞌaxá̱jʉp éxtʉmdsʉ nja̱ꞌa̱yʉty ma̱dsʉ nDeedyʉts diꞌibʉ jam tsa̱jpótm.
23520	MAT 10:34	’Katʉ mjʉna̱ꞌa̱ndʉ miidsʉty kots ʉj tʉ nmʉmíñ yʉ jotkujkꞌa̱jtʉn ya̱ naxwiiñ. Kyaj yʉꞌʉjʉty; yʉꞌʉ dʉꞌʉnʉ jotmay jeꞌeyʉ.
23523	MAT 10:37	’Diꞌibʉ tsyejpy ja tyeety o ja tya̱a̱k niꞌigʉ kʉdiinʉm ʉj, kyaj ñitʉ́kʉty nja̱ꞌa̱yꞌátʉdʉts; es diꞌibʉ tsyejpy ja mya̱a̱nk o ja ñʉʉx niꞌigʉ kʉdiinʉm ʉj, kyaj ñitʉ́kʉty nja̱ꞌa̱yꞌátʉdʉts;
23526	MAT 10:40	’Diꞌibʉ miits mꞌaxá̱jʉdʉp, xyꞌaxá̱jʉpts ʉj nandʉꞌʉn; es diꞌibʉts ʉj xyꞌaxá̱jʉp, ꞌyaxá̱jʉp nandʉꞌʉn diꞌibʉts xykyajx.
23531	MAT 11:3	es dyajtʉʉy: —¿Tii mijtsʉ dʉꞌʉn ja Kristʉ diꞌibʉ mina̱a̱mp, o nꞌawíxtʉpts ja wiinkpʉ?
23532	MAT 11:4	Netʉ Jesús ꞌyadsoojʉdʉ: —Nʉjxtʉ es tukmʉmadya̱ꞌa̱ktʉ ja Fwank diꞌibʉ miits tʉ xyꞌixtʉ tʉ xymyʉdowdʉ.
23535	MAT 11:7	Ko tya̱a̱dʉty oj ñʉjxnʉdʉ, ta ja Jesús tmadyaktsoꞌoñ ma̱ ja ja̱ꞌa̱yʉty éxtʉmʉ dʉꞌʉn ja Fwank, es tꞌanʉʉmʉdʉ: —¿Tii dʉn miidsʉty oj xyñinʉjxtʉ es xyꞌixa̱ꞌa̱ndʉ ma̱ mʉj itʉn? ¿Tuꞌugʉ tsa̱jkápyñ diꞌibʉ tʉ wyinxijtta̱ꞌa̱yʉty ja poj?
23536	MAT 11:8	Es pʉn kyaj, ¿tii dʉn oj xyꞌixtʉ? ¿Tuꞌugʉ yedyʉjk oy xyoxypyʉ? Miits mnija̱ꞌa̱dʉp ko diꞌibʉ dʉn nayxyojxʉdʉp jam ꞌyittʉ ma̱ tyʉjkʉdyʉ réyʉty.
23537	MAT 11:9	¿Per tii dʉn oj tʉ xyꞌixtʉ? ¿Tuꞌugʉ Diosʉ kyuga̱jxpʉ? Yʉꞌʉ dʉꞌʉn. Yʉꞌʉ tuꞌuk diꞌibʉ waanʉ niꞌigʉ tmʉdaty ja mʉjꞌa̱jtʉn kʉdiinʉmʉ wiinkpʉty ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ.
23540	MAT 11:12	’Es ma̱ yʉ Fwank Yajnʉbajtpʉ dyajtsondáky tka̱jxwaꞌxy ja Diosʉ ꞌyayuk es extʉ tyamba̱a̱t, ta ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ tʉjkʉdʉp ma̱ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn. Dʉꞌʉn jaꞌajʉty éxtʉmʉ mayjyaꞌay diꞌibʉ tiꞌigyʉ tuktoñʉ tʉkʉyándʉp ma̱ tuꞌu xuꞌutspʉ.
23544	MAT 11:16	’¿Tits mʉʉt mba̱a̱t nꞌijxkijxyʉ ja ja̱ꞌa̱y diꞌibáty tyam jikyꞌa̱jttʉp? Kʉxʉꞌktʉp éxtʉm ja ʉna̱ꞌkuꞌungʉn diꞌibʉ uñaaydyʉp es kyuyattʉ ma̱a̱yóty, es ya̱ꞌa̱x jyoktʉ mʉdʉ myʉtkuya̱jtpʉty:
23545	MAT 11:17	“Tʉts njaxuꞌuxy diꞌibʉ yaꞌꞌajtsp, es kyaj tʉ mꞌatstʉ; es tʉ nꞌʉ́yʉts diꞌibʉ mʉʉt ja oꞌkpʉ ñaxtʉkʉ, es kyaj tʉ xykyoxtʉ mguj mga̱a̱dsyʉty es ni tʉ mgajʉꞌʉydyʉ.”
23546	MAT 11:18	’Pes kyaj ja Fwank Yajnʉbajtpʉ tkay éxtʉmʉ ja̱ꞌa̱y ti ttsoktʉ, es kyaj tꞌiiky ja vinʉ, es miits mjʉna̱ꞌa̱ndʉ ko yʉꞌʉ myʉjkuꞌumʉdúñ.
23547	MAT 11:19	Es ʉj, ja Naxwíñʉdʉ Ja̱ꞌa̱yʉdyʉ Kyudʉnaabyʉ, kaabyʉts es nꞌiꞌkypyʉts ja vinʉ, es miits mjʉna̱ꞌa̱ndʉ: “Kax es amʉꞌuuk, es myʉtnaymyaayʉp ja pekyjyaꞌayʉty esʉ yajkugʉbajtpʉty.” Per diꞌibʉ tʉ tꞌaxá̱jʉdʉ yʉ oybyʉ ʉxpʉjkʉn es jyikyꞌattʉ éxtʉmʉ Dios ttseky, tadʉ ja̱ꞌa̱y dyaꞌíxʉdʉ ko ꞌyóyʉty diꞌibʉ Dios tyiimpy.
23549	MAT 11:21	—¡Pʉroobʉ mijts Korazín ka̱jpn, es pʉroobʉ mijts Betsaydʉ ka̱jpn! Jaꞌa ko pʉn kooxyʉp yajtuuñ ma̱ Tirʉ ka̱jpn esʉ Sidón ka̱jpn yʉ mʉjꞌa̱jtʉn éxtʉmts nbʉjtaꞌaky ma̱ miidsʉty, tadʉ ka̱jpn jékyʉpxyʉp dyaꞌíxyʉty yʉ jyotmay mʉdʉ pyojpʉkyʉjxm, es jyodʉmbijtxyʉp mʉdʉ Dios.
23551	MAT 11:23	Es mij Kafarnaúm ka̱jpn, diꞌibʉ naybyʉjta̱ꞌa̱gánʉp mʉj kʉjxm extʉ ma̱ tsa̱jpʉn, ¡ja Dios yʉꞌʉ mbʉjta̱ꞌa̱gʉdʉp ma̱ ayoodákn! Jaꞌa ko pʉn ʉjxyʉpts nbʉjták ma̱ Sodomʉ ka̱jpn yʉ mʉjꞌa̱jtʉn éxtʉm ma̱ mijʉn, tadʉ ka̱jpn taaxyʉp tyamba̱a̱t.
23553	MAT 11:25	Ma̱ tadʉ tiempʉ ja Jesús kya̱jxtáky, es jyʉnáñ: —Tatituꞌunk, nꞌawda̱jtypyʉts mij diꞌibʉ Windsʉnꞌa̱jtp tsa̱jpótm es ya̱ naxwiiñ, jaꞌa ko mij tʉ xyuꞌutsy ja mꞌayuk mʉt ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ yajtijtʉp ʉxpékyʉty es wijyjyaꞌayʉty, per mij tʉ xytyukꞌixy ja ja̱ꞌa̱y diꞌibʉ dʉꞌʉn éxtʉm ʉna̱ꞌkuꞌungʉty.
23555	MAT 11:27	Ta ja Jesús tꞌanma̱a̱ydyʉ ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ naty mʉdooꞌijtʉdʉp: —Yʉ nDeedyʉts tʉts xytyukkʉdʉkʉ oytyim tiity tʉgekyʉ. Ni pʉ́nʉts xykyaꞌixyꞌaty yajxón, ja Diosʉ ꞌyUꞌunk, yʉꞌʉyʉ dʉꞌʉn ja nDeedyʉts; es nan ni pʉ́nʉmts tkaꞌixyꞌaty ja nDeedyʉts, ʉjtsʉ dʉn jeꞌeyʉ es diꞌibátyʉts ʉj ndsejpy es ndukꞌixyꞌátʉdʉts.
23560	MAT 12:2	Ko ja fariseeʉty tꞌijxtʉ taadʉ, ta tꞌanma̱a̱ydyʉ ja Jesús: —Ix yʉ mꞌʉxpʉjkpʉty, jaꞌa tyuundʉp diꞌibʉ kyaj ñigutíkyʉty ma̱ ja poꞌxʉnxʉʉ.
23561	MAT 12:3	Ta ja Jesús ꞌyadsoojʉ: —¿Tii kyajnʉm miits xyꞌʉxpʉktʉ diꞌibʉ tyuun ja Davit ko yʉꞌʉ es ja jyamyʉʉdʉty tmʉda̱jttʉ ja yuu?
23563	MAT 12:5	¿O kyajnʉm xyꞌʉxpʉktʉ ja Moisesʉ ꞌyanaꞌamʉn ko ja teety ma̱ ja mʉj tsa̱jptʉjk kyaj pyoꞌxtʉ ma̱ ja poꞌxʉnxʉʉ?, es nan ni tya̱a̱dʉ tʉ kyapekytyundʉ.
23565	MAT 12:7	Miidsʉty kyajnʉm xyjaygyúkʉdʉ diꞌibʉ dʉn ꞌyandijpy ja Dios ma̱ yʉ jyaaybyajtʉn ma̱ jyʉnaꞌañ: “Ʉj ndsejpyʉts es xymyʉdáttʉt ja paꞌꞌayoꞌon, es kyajts ndseky es xytyukwindsʉꞌʉgʉdʉts ja jʉyujkʉty.” Kooxyʉp xyjaygyúkʉdʉ, kyajxyʉp xypyekymyoꞌoy ja ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉ tʉ kyapekytyúñ.
23568	MAT 12:10	Japʉ naty tuꞌugʉ yedyʉjk diꞌibʉ myʉda̱jtypy ja kyʉꞌʉ tuk aduꞌum tʉꞌʉts. Es kom ja fariseeʉty ꞌyʉxta̱a̱ydyʉp wiꞌix tꞌokpʉjtákʉdʉ pyojpʉ ja Jesús, ta dyajtʉʉdʉ: —¿Tii mba̱a̱t ꞌyagʉdaꞌaky tuꞌugʉ puma̱ꞌa̱y ma̱ poꞌxʉnxʉʉ?
23569	MAT 12:11	Ta ja Jesús ꞌyadsoojʉ: —Pʉ́n miidsʉty niduꞌuk myʉda̱jtypy tuꞌugʉ byorreegʉ es kyunáxʉt ma̱ tuꞌugʉ jut ma̱ yʉ poꞌxʉnxʉʉ, ¿ti kyaj nʉjx xyjuudyʉ?
23570	MAT 12:12	Pes, ¡waanʉ oy es tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y nbudʉjkʉm es kʉdiinʉm tuꞌugʉ borreegʉ! Pa̱a̱ty mba̱a̱t nduꞌunʉm ja oybyʉ ma̱ poꞌxʉnxʉʉ.
23571	MAT 12:13	Ta ja Jesús tꞌanma̱a̱y ja yedyʉjk: —Xa̱jtʉ́w. Es ko xya̱jtʉʉy, ta oj ꞌyagʉdaꞌaky éxtʉm jatuk aduꞌumbʉ.
23581	MAT 12:23	Nidʉgekyʉ ja ja̱ꞌa̱yʉty dʉꞌʉñʉ wyʉꞌʉmʉdyaaydyʉ es jyʉnandʉ: —¿Tii jaꞌa da dʉnʉ tya̱a̱dʉ ja Davitʉ tyʉʉmp ꞌya̱a̱ts?
23582	MAT 12:24	Es ko ja fariseeʉty tmʉdoodʉ tya̱a̱dʉ, net ñayjyʉnánʉdʉ dʉꞌʉn: —Tya̱a̱dʉ yajjʉgékypy ja kaꞌoybyʉ yʉꞌʉyʉ mʉt ja mʉjkuꞌugópk Belzebuu kyutujkʉn.
23583	MAT 12:25	Jesús ñija̱ꞌa̱bʉ naty diꞌibʉ wyinma̱a̱ydyʉp, es tꞌanma̱a̱ydyʉ: —Oytyim diꞌibʉty ja kutujkʉn ma̱ ja ja̱ꞌa̱yʉty ñaywya̱ꞌxʉdʉ es ñayñitsiptúnʉdʉ, dʉꞌʉn ñayyajkutʉgóyʉdʉ; es pʉn tuꞌugʉ ka̱jpn o diꞌibʉ tsʉna̱a̱ydyʉp ja ja̱ꞌa̱y tuk jʉʉn tuk tʉjk ñaywya̱ꞌxʉdʉ, kyaj mba̱a̱t jyeky.
23584	MAT 12:26	Es nandʉꞌʉn pʉn ja mʉjkuꞌugópk Satanás yajpʉdseempy ja myʉgaꞌoybyʉ, ta ñaywya̱ꞌxʉdʉ. Pes ¿wiꞌix mba̱a̱t jyeky ja kyutujkʉn?
23585	MAT 12:27	Es pʉn tʉyꞌa̱jtʉn éxtʉm mjʉna̱ꞌa̱ndʉ kots ʉj nyajpʉdsémy ja kaꞌoybyʉ mʉt ja mʉjkuꞌugópk Belzebuu kyutujkʉn, ¿ti kutujkʉn myʉda̱jtypy miidsʉ mꞌʉxpʉjkpʉty es dyajpʉdsémy ja kaꞌoybyʉ? Pa̱a̱ty kʉꞌʉmʉ mꞌʉxpʉjkpʉty dyaꞌíxʉdʉ ko miits mga̱jxtʉgóydyʉ.
23587	MAT 12:29	¿Wiꞌix mba̱a̱t pʉ́n tuꞌuk tyʉkʉ ma̱ yʉ kudsʉꞌʉgʉbʉ ja̱ꞌa̱yʉ tyʉjk es tpʉjkʉdʉ diꞌibʉ myʉda̱jtypy pʉn kyaj jawyiin tꞌawʉʉnmíky? Dʉꞌʉnʉ dʉn mba̱a̱t tjuuty diꞌibʉ jap tʉgoty.
23588	MAT 12:30	’Diꞌibʉ kyaj ꞌyity mʉt ʉj, yʉꞌʉ dʉꞌʉn xymyʉdsipꞌa̱jtpʉts; es diꞌibʉ kyaj dyajmíky mʉt ʉj, yʉꞌʉ dʉꞌʉn ꞌyʉxka̱ꞌtsypy.
23589	MAT 12:31	’Es nꞌanʉʉmʉdʉ ko yʉ ja̱ꞌa̱yʉty mba̱a̱t yajmeꞌxy tʉgekyʉ oytyim diꞌibʉdyʉ pyojpʉty esʉ ꞌyaxʉk kajxy, per pʉn myʉga̱jxtʉgeepy ja Espíritʉ Santʉ, taadʉ kyaj mba̱a̱t yajmeꞌxy.
23591	MAT 12:33	’Pʉn oy ja kepy, tʉʉmpꞌa̱jtp oy; es pʉn ja kepy kyaj ꞌyóyʉty, nan axʉʉk ja tyʉʉmp. Ja kepy yaꞌʉxkapy ma̱ ja tyʉʉmbʉn.
23592	MAT 12:34	¡Miidsʉty dʉꞌʉn éxtʉmʉ awa̱ꞌa̱ndsa̱ꞌa̱ñʉn! ¿Wiꞌix mba̱a̱t xymyadya̱ꞌa̱ktʉ ja oybyʉ es miidsʉty kʉꞌʉm mꞌaxʉkja̱ꞌa̱yꞌa̱jttʉp? Jaꞌa ko ja a̱a̱ kyajxypy ja diꞌibʉ yajpiꞌipy yajkejpy jodoty.
23596	MAT 12:38	Net tꞌanma̱a̱ydyʉ ja Jesús na̱a̱gʉdyʉ fariseeʉty es ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp: —Windsʉ́n, njaꞌixándʉpts es mij xytyúnʉt tuꞌugʉ ijxwʉꞌʉmʉn diꞌibʉ myʉda̱jtypy ja mʉjꞌa̱jtʉn, es ʉʉdsʉty nnijáwʉt ko tʉyꞌa̱jtʉn diꞌibʉ mgajxypy.
23597	MAT 12:39	Jesús tꞌadsooy: —Ja pojpʉ ja̱ꞌa̱yʉty diꞌibʉty myastúttʉp ja Dios ꞌyamdoodʉp tuꞌugʉ ijxwʉꞌʉmʉn diꞌibʉ myʉda̱jtypy ja mʉjꞌa̱jtʉn, per kyaj yajmoꞌoyaꞌañ yʉ wiinkpʉ ijxwʉꞌʉmʉn, yʉꞌʉyʉ dʉꞌʉn ja jyaꞌajʉ yʉ Diosʉ kyuga̱jxpʉ Jonás.
23601	MAT 12:43	’Ko tuꞌugʉ kaꞌoybyʉ pyʉdsemy ma̱ tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y, net jyʉdity tʉꞌʉts ittum es tꞌʉxta̱ꞌa̱y ma̱ ꞌyokpoꞌxʉt. Es ko tkapa̱a̱ty,
23602	MAT 12:44	net ñayjyʉnaꞌañʉty: “Nꞌokjʉmbítyʉts jatʉgok ma̱ tadʉ ja̱ꞌa̱y.” Es ko jyʉmbity, net tꞌijxy ja ja̱ꞌa̱y éxtʉm tuꞌugʉ tʉjk padeꞌeky ja̱ꞌxeꞌekypyʉ es tukwa̱ꞌa̱ts.
23605	MAT 12:47	Niduꞌugʉ ja̱ꞌa̱yʉty tꞌawa̱ꞌa̱nʉ ja Jesús: —Yʉ mda̱a̱guꞌunk esʉ mmʉgaꞌaxʉty tyap tʉja̱ꞌp, es yʉꞌʉjʉty mij mmʉga̱jxánʉdʉp.
23606	MAT 12:48	Es ja Jesús tꞌadsooy diꞌibʉ naty awa̱ꞌa̱nʉp: —¿Pʉ́ndsʉ dʉꞌʉn nda̱a̱kꞌa̱jtypy, es pʉ́ndsʉ dʉꞌʉn nmʉgaꞌaxꞌa̱jtypyʉts?
23607	MAT 12:49	Ta ttukniꞌijxʉ ja ꞌyʉxpʉjkpʉty, es tꞌanma̱a̱y: —Tya̱a̱dʉdsʉ dʉꞌʉn éxtʉm ja nda̱a̱gʉts es éxtʉm ja nmʉgaꞌaxʉdyʉts.
23611	MAT 13:3	Net tyʉjkʉ yaꞌʉxpʉjkpʉ mʉt kana̱k nax ijxpajtʉn, es jyʉnáñ: —Tuꞌugʉ triigʉwʉjpʉ ꞌyojtsy wʉjpʉ.
23618	MAT 13:10	Ta ja ʉxpʉjkpʉty tmʉwingoondʉ ja Jesús, es dyajtʉʉdʉ: —¿Ti ko xymyʉmadyaꞌaky ja ja̱ꞌa̱y mʉdʉ ijxpajtʉn?
23619	MAT 13:11	Ta Jesús ꞌyadsoojʉdʉ: —Ja Dios mduknija̱ꞌa̱dʉp miidsʉty diꞌibʉ kyaj yajnijáwʉ ijty wiꞌix yʉꞌʉ yajkutíky, per ja wiinkpʉ ja̱ꞌa̱yʉty kyaj tnijáwʉdʉ.
23624	MAT 13:16	’Per kuniꞌxy miidsʉty, mʉt ko mꞌijxtʉp es mmʉdoodʉp.
23626	MAT 13:18	’Mʉdowdʉ diꞌibʉ myadyakypy ja ijxpajtʉn ma̱ ja ja̱ꞌa̱y oj twʉjy ja triigʉ.
23632	MAT 13:24	Jesús tpʉjtákyʉ tya̱dʉ jatuꞌugʉ ijxpajtʉn: —Ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉnʉ dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y ko twʉjy ja oybyʉ triigʉ ma̱ yʉ ñax.
23635	MAT 13:27	Ta ja mʉduumbʉtʉjkʉty oj tꞌanʉʉmʉ ja wyindsʉ́n: “Windsʉ́n, pʉn ja tʉʉmt oyʉ naty diꞌibʉ yajwʉj ma̱ yʉ mnax, ¿ma̱a̱ dʉn tsyooñʉ tadʉ axʉʉkpʉ ujts?”
23636	MAT 13:28	Net ja wyindsʉ́n ꞌyadsoojʉdʉ: “Niduꞌugʉty ja nmʉdsípʉdsʉ dʉꞌʉn tʉ ꞌyadʉꞌʉtsy.” Ta ja myʉduumbʉty dyajtʉʉdʉ ja wyindsʉ́n: “¿Ti mdsejpy esʉts nʉjx nꞌʉxwijxʉꞌʉktʉ tadʉ axʉʉkpʉ ujtsʉ?”
23637	MAT 13:29	Es ja wyindsʉ́n ꞌyadsoojʉdʉ: “Kyaj, mʉt ko nʉjx yajwijxeꞌegyʉ tadʉ axʉʉkpʉ ujts, pʉdʉꞌʉgʉp nandʉꞌʉn tadʉ triigʉ.
23638	MAT 13:30	Nik mastuꞌuttʉ. Waꞌan dyoñ tiꞌigyʉ extʉ koonʉm myúkʉt ja triigʉ. Taanʉm ngáxtʉt es xyajpʉdʉꞌʉktʉt jawyiin ja axʉʉkpʉ ujts es xyꞌawʉʉndʉt adsimyꞌam es yajnoꞌkta̱ꞌa̱yʉt. Es ok xypyʉjkʉꞌʉktʉt ja triigʉ ma̱ ja ndriigʉ tʉjkʉts.”
23639	MAT 13:31	Jesús nandʉꞌʉn tpʉjtáky jatuꞌugʉ tya̱dʉ ijxpajtʉn: —Ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ mortás pa̱jk ko tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y twʉjy kyamoty es tnaxnijeepy.
23641	MAT 13:33	Nandʉꞌʉn tpʉjtákyʉ tya̱dʉ jatuꞌugʉ ijxpajtʉn: —Yʉ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn dʉꞌʉn éxtʉm ja levaduurʉ diꞌibʉ tuꞌugʉ toxytyʉjk pyʉjtákypy ma̱ mayʉ arinʉ es ttuktijꞌyoꞌoy koonʉm ñaydyuktʉjkʉdyaꞌayʉty.
23644	MAT 13:36	Ko ja ja̱ꞌa̱yʉty oj ñʉjxta̱a̱yñʉdʉ, ta ja Jesús tyʉjkʉ tyʉgoty. Ta ñimiinʉdʉ ja ꞌyʉxpʉjkpʉty es ꞌyanma̱a̱yʉdʉ: —Tukjaygyujkʉdʉgʉts ja ꞌyijxpajtʉnʉ tadʉ axʉk ujts ja̱ꞌa̱ygyamóty.
23645	MAT 13:37	Ta ja Jesús ꞌyanma̱a̱yʉdʉ: —Diꞌibʉ wyijpy ja oybyʉ triigʉ tʉʉmt, yʉꞌʉ dʉꞌʉn ja Naxwíñʉdʉ Ja̱ꞌa̱yʉdyʉ Kyudʉnaabyʉ,
23652	MAT 13:44	’Yʉ tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn dʉꞌʉn éxtʉm ja meeñʉ tá̱jʉbʉ. Ko tuꞌugʉ ja̱ꞌa̱y tpa̱a̱ty, ta dyuꞌutsy nan jamyʉ jatʉgok, es jyantsyxyón nʉjx tteeky tʉgekyʉ diꞌibʉ myʉda̱jty jyaygyejpy, es tjuyʉ tadʉ nax.
23653	MAT 13:45	’O nandʉꞌʉnʉ dʉꞌʉn ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn dʉꞌʉn éxtʉm tuꞌugʉ ajuuy adoꞌkpʉ diꞌibʉ ꞌyʉxtaapy ja oyatypyʉ perlʉ;
23655	MAT 13:47	’Nandʉꞌʉnʉ dʉꞌʉn ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn éxtʉm tuꞌugʉ a̱jkxma̱jtsn. Ko yajkujʉbípʉ mejyñóty, ta tmatsy kana̱k naxʉ a̱jkx.
23659	MAT 13:51	Net ja Jesús dyajtʉʉdʉ: —¿Mjaygyujkʉdʉp miidsʉty tʉgekyʉ tya̱a̱dʉ? Ta jaꞌajʉty ꞌyadsoodʉ: —Njaygyujkʉdʉpts Windsʉ́n.
23660	MAT 13:52	Es ja Jesús ꞌyakꞌanma̱a̱yʉdʉ: —Nidʉgekyʉ ja diꞌibʉty tsa̱jptʉgóty yaꞌʉxpʉjktʉp diꞌibʉts tʉ xyñimindʉ éxtʉmdsʉ nꞌʉxpʉjkpʉ esʉts ndukniꞌíxʉt ja tsa̱jpótmʉdʉ kutujkʉn, yʉꞌʉ dʉꞌʉn éxtʉmʉ kudʉjk diꞌibʉ jyuꞌtypy ma̱ tʉ tpʉjkeꞌeky ja oyatypyʉ jembyʉ esʉ diꞌibʉ tʉʉyʉp.
23662	MAT 13:54	es jyajty ma̱ ja kyʉꞌʉmga̱jpn, es jap tyʉjkʉ yaꞌʉxpʉjkpʉ tsa̱jptʉgóty ma̱ tadʉ ka̱jpn. Es ja ja̱ꞌa̱yʉty dʉꞌʉñʉ wyʉꞌʉmʉdyaaydyʉ, es jyʉna̱ꞌa̱ndʉ: —¿Ma̱a̱ dʉnʉ tya̱a̱dʉ tʉ tjaty nʉgoo yʉ wijyꞌa̱jtʉn, es wiꞌixʉ dʉꞌʉn ko ttuñ ja mʉjꞌa̱jtʉn?
23664	MAT 13:56	esʉ myʉgaꞌaxtoxytyʉjkʉty nan ya̱a̱ tsyʉʉnʉdʉ ma̱ ʉdsa̱jtʉm. ¿Ma̱a̱ dʉnʉ tya̱a̱dʉ tʉgekyʉ tʉ tjaty?
23665	MAT 13:57	Pa̱a̱ty kyaj tjatunandʉ kwentʉ. Esʉ Jesús ꞌyanma̱a̱yʉdʉ: —Nidʉgekyʉ ja ja̱ꞌa̱y twindsʉꞌʉgʉdʉ ja Diosʉ kyuga̱jxpʉ, jamyʉ kyaj yajwindsʉꞌʉgʉ ma̱ ñax kya̱jpn es ma̱ kyʉꞌʉmdʉjk.
23668	MAT 14:2	Ta tꞌanma̱a̱ydyʉ diꞌibʉ naty jap mʉʉt: —Taadʉ yʉꞌʉ ja Fwank Yajnʉbajtpʉ. Tʉ jyikypyeky ma̱ tʉ ꞌyeeky, pa̱a̱ty tmʉdaty ja mʉkꞌa̱jtʉn es ttuñʉ tya̱dʉ mʉjꞌa̱jtʉn.
23670	MAT 14:4	Tʉ natyʉ Fwank tꞌokꞌanmaapy ja Eroodʉs: —Kyaj ñigutíkyʉty es xymyʉdátʉt éxtʉmʉ mnʉdoꞌoxyʉn.
23674	MAT 14:8	Net ja kiixy oj wyinma̱ꞌa̱ñ myoꞌoyʉty jawyiin ja tya̱a̱k. Ta tꞌanma̱a̱y ja Eroodʉs: —Meegyʉts palanganoty yʉ Fwank Yajnʉbajtpʉ kyʉba̱jk.
23681	MAT 14:15	Es ko tsyuꞌujʉnʉ, ta ja Jesusʉ ꞌyʉxpʉjkpʉty ñimiinʉdʉ es ꞌyanma̱a̱yʉdʉ: —Tʉ tsyuꞌunʉ, es ni pʉ́n ya̱a̱ kyatsʉʉnʉ ma̱ tya̱dʉ it. Waꞌan tnʉjxnʉdʉ tya̱dʉ ja̱ꞌa̱yʉty, es nʉjx tjuydyʉ kyaꞌay ꞌyukʉn ma̱ wingombʉ ka̱jpn.
23682	MAT 14:16	Jesús tꞌanma̱a̱y: —Oy kyanʉjxtʉt. Moꞌoydyʉ miidsʉ kyaꞌay ꞌyukʉn.
23683	MAT 14:17	Ta jaꞌajʉty ꞌyadsoodʉ: —Kyajts ti may nmʉdattʉ, jeꞌeyʉ mʉgoxkʉ tsa̱jkaagyuꞌunk es majtskʉ a̱jkxuꞌunk.
23684	MAT 14:18	Ta Jesús tꞌanma̱a̱ydyʉ: —Yajmíndʉ ya̱a̱.