23214	MAT 1:1	Ican ihya cuví sɨvɨ ñáyɨvɨ vachi ra Jesucristo tata. Tata ra David ta tata ra Abraham cuví chi ra.
23215	MAT 1:2	Sehe ra Abraham cuví chi ra Isaac, sutu ra Jacob. Ta sehe ra Jacob cuví chi ra Judá ta yañi ra.
23216	MAT 1:3	Ta sehe ra Judá chihin cu Tamar cuví chi ra Fares ta ra Zara. Ta sehe ra Fares cuví chi ra Esrom sutu ra Aram.
23221	MAT 1:8	Sehe ra Aza cuví chi ra Josafat, sutu ra Joram. Ta sehe ra Joram cuví chi ra Uzías.
23222	MAT 1:9	Sehe ra Uzías cuví chi ra Jotam, sutu ra Acaz. Ta sehe ra Acaz cuví chi ra Ezequías.
23223	MAT 1:10	Sehe ra Ezequías cuví chi ra Manasés, sutu ra Amón. Sehe ra Amón cuví chi ra Josías.
23224	MAT 1:11	Sehe ra Josías cuví chi ra Jeconías ta yañi ra. Cacacu̱ ra quɨvɨ catɨɨ̱n ra ñuu Babilonia chi ñu Israel, cuahan coyo ñu cua sacuvi ñu tyiño nuu ñu.
23225	MAT 1:12	Cha yaha cuan, ta chicoo sehe ra Jeconías, ta ican cuví ra Salatiel sutu ra Zorobabel.
23228	MAT 1:15	Ta sehe ra Eliud cuví chi ra Eleazar sutu ra Matán. Ta sehe ra Matán cuví chi ra Jacob.
23229	MAT 1:16	Ta ra Jacob cuví sutu ra José yɨɨ cu María. Ican ña cuví sɨhɨ ra Jesús ra cuví Cristo, o cuñí chi catyí, ra cha saquichi Nyoo vatyi cuví ra rey cuenda yo.
23231	MAT 1:18	Tyehe caa cacu̱ ra Jesucristo: Cha yaha̱ cundaa tyiño cha cutandaha cu María, sɨhɨ ra Jesús, chihin ra José. Ta cha ni cumañi ca coo ñu chihin tahan ñu, chicoho̱n sehe ña, soco cha cuenda maa Tatyi Ii Nyoo.
23232	MAT 1:19	Ta ra José ra cua cuvi yɨɨ ña, cuví ra noo ra vaha. Ta ña cuñí ra cuhva ra tɨcahan nuu chi ña, yucuan chaha tyaa̱ ra cuhva cha sandoo xehe ra chi ña.
23233	MAT 1:20	Ta cha nɨ ri ca cha chicá xiñi ra tyicuan caa, tuvi̱ noo ángel Sutu Mañi yo nuu ra nu quixí ra. Ta nyehe̱ ra ñumahna ta catyí ángel cuan chi ra tyehe caa: ―Yoho José, tata ra David cuvún. Ma caca iñun quehun chi cu María cuvi ña ñasɨhun, vatyi sehe ña cha cua cacu, cuenda Tatyi Ii Nyoo cuví.
23234	MAT 1:21	Ta cha yaha cacu cha lee cuan, cusacunañun chi cue: Jesús. Tyicuan caa cunañi ra vatyi cusacacu ra chi ñáyɨvɨ chihin cuatyi ñu.
23236	MAT 1:23	Ta catyi̱ ra tyehe caa: Ñaha tyivaa cha ta coo ca rayɨɨ chi, cucohon sehe ña. Ta coo noo sehe ña. Ta cunañi cue: Emanuel. Ta sɨvɨ cuan cuñí chi catyí: “Nyoo nyaá ra chihin yo.” Catyí ángel cuan chi ra José chichi ñumahna.
23237	MAT 1:24	Cuhva cha nducachi̱ iñi ra José, sacuvi̱ ra tari cuhva catyi̱ ángel cuan chi ra. Ta quehe̱n ra chi cu María vatyi cuvi ña ñasɨhɨ ra.
23238	MAT 1:25	Soco ña chiyo̱ ra chihin ña cha numi ri. Nyacua nya cha yaha̱ cacu̱ sehe ña. Ta sacunañi̱ ra chi cue: Jesús.
23239	MAT 2:1	Cacu̱ ra Jesús noo ñuu cha nañí Belén. Ta ñuu cuan nyaá chi nu cuví Judea. Ta rey Judea cuan nañí ra Herodes. Tyicuan ta chaa̱ coyo suhva ra nya ñuu Jerusalén. Quichi̱ coyo ra ityi nu caña ñanyii. Ta ra cachiñi tuñi xaan cacuví ra.
23241	MAT 2:3	Ta quɨvɨ cha chito̱ rey Herodes tuhun cuan cutyoño cuñí ra. Ta tyicuan caa tucu tandɨhɨ ñáyɨvɨ ñuu Jerusalén cuan.
23243	MAT 2:5	Ta canacaha̱n ra cuan ta cacatyí ra tyehe caa: ―Ñuu Belén ityi Judea, yucuan tahán chi cacu ra vatyi tyehe caa catyaa̱ ra profeta Nyoo nu tutu ta cha naha:
23244	MAT 2:6	Ta yoho ñuu Belén ityi Judá, vasɨ ñuu luhlu ri cuvún cha nuu ñuu nahnu ca iyó ityi Judá nu nyaún. Soco cahnu ca cucuvun vatyi Belén chiña cucacu minoo ra cunyaca ñaha. Ta cusaha cumi ra chi ñu Israel ñáyɨvɨ cuende. Tyicuan caa catyí nu tutu Nyoo, ―cacatyí ra cuan chi ra Herodes.
23251	MAT 2:13	Cha yaha̱ cuahan coyo ra chiñi tuñi cuan, tyicuan ta noo ángel Sutu Mañi yo tuvi̱ nuu ra José chichi ñumahna. Ta catyí ra chi ra: ―Ndɨ̱cuita, que̱hen chi ra lee ihya, ta chi sɨhɨ ra, ta cuhun ndo nya Egipto. Ta yucuan cu̱nyaa ndo nyacua nya sacote chi ndo. Vatyi ra Herodes cunanducu ra chi cha lee ihya vatyi cahñi ra chi cue.
23252	MAT 2:14	Tyicuan ta ndɨcuita̱ ra José cha cuaa cuan. Ta quehe̱n ra chi cha lee cuan ta chi sɨhɨ cue. Ta cuahan ñu nya Egipto.
23254	MAT 2:16	Cha tuvi̱ iñi ra Herodes vatyi ra cachiñí tuñi cuan sandavi̱ ñaha ra chi ra, nduxaa̱n vavaha ra. Ta tachi̱ ra tyiño na cacahñi ra chi ra cuatyaa cha iyó ñuu Belén cuan ta ndaha ñuu ñandɨhɨ, ra cuatyaa cha nɨ cacu nyacua nya cha uvi cuiya. Tyicuan caa sacuvi̱ ra vatyi nandichi̱ xiñi ra vatyi tyicuan tahan cuiya ra Jesús tari cuhva catyi̱ ra chiñi tuñi cuan chi ra.
23255	MAT 2:17	Tyicuan caa chino̱ cava tuhun cahán Nyoo cha tyaa̱ ra Jeremías profeta Nyoo ta cha naha, ta catyi̱ ra tyehe caa:
23257	MAT 2:19	Soco cha yaha̱ cha chihi̱ ra Herodes, tyicuan ta tuvi̱ tucu noo ángel cha tachi̱ Sutu Mañi yo nuu ra José nu quixí ra ñuu Egipto. Ta catyí ra chi ra:
23259	MAT 2:21	Tyicuan ta ndɨcuita̱ ra José, ta quehe̱n ra chi cha lee cuan ta chi sɨhɨ cue. Ta cuanuhu̱ coyo ñu nya Israel.
23260	MAT 2:22	Soco quɨvɨ chito̱ ra José vatyi ra Arquelao cuví ra rey tyiño nuu sutu ra, ra Herodes, nya Judea, nayuhvi̱ ra ta ña cuñí ra cuhun ra yucuan. Ta vatyi sacoto̱ Nyoo chi ra chichi ñumahna, yucuan chaha cuanuhu ñu nya Galilea.
23261	MAT 2:23	Cha chaa̱ ñu yucuan, cuahan ñu nya ñuu Nazaret, cua coo ñu. Ta yucuan chiyo̱ ñu. Tyehe caa cuvi̱ tacuhva chino cava tuhun cha cahán Nyoo, cha catyaa̱ ra profeta ta cha naha. Vatyi catyi̱ ra tyi ra Jesús ra ñuu Nazaret cucunañi ra.
23262	MAT 3:1	Quɨvɨ cuan ra Juan ra sacondutyá chi ñáyɨvɨ cuahan ra noo chiqui ndɨɨ ityi Judea. Ta quichaha̱ cahan ra tuhun Nyoo chihin ñu.
23264	MAT 3:3	Ican tuhun ra Juan ihya cuví cha tyaa̱ ra Isaías ra cuvi̱ profeta Nyoo ta cha naha. Tyehe caa tyaa̱ ra: Chiñí yo cha caná chaa noo ra noo nu chiqui ndɨɨ ta catyí ra: “Tari sanduvahá ndo noo ityi, tyicuan caa sa̱nduvaha ndo añima ndo, vatyi cua quichi Sutu Mañi yo. Nu̱ña ndo noo ityi ndoo chi ra naquɨhvɨ ra añima ndo.”
23265	MAT 3:4	Ta ra Juan ñihnó ra sahma chino̱ chihin ixi camellu. Ta sincho ra, ñɨɨ cuví. Ta maa maa ri pinchi chachí ra ta tyañuñu cuhu chihí ra.
23266	MAT 3:5	Ñáyɨvɨ ñuu Jerusalén ta tandɨhɨ ñu ñuu cha nyicú Judea, ta ñu ca iyó yatyin ri ityi yuvi cahnu Jordán cuan, quichi coyo ñu, quichi̱ tyasoho ñu tuhun cahán ra.
23267	MAT 3:6	Ta cha yaha̱ nahma ñu cuatyi ñu, ra Juan sacondutya̱ ra chi ñu yuvi cahnu Jordán cuan.
23268	MAT 3:7	Soco ra Juan nyehe̱ ra vatyi cuaha xaan ra fariseo, ra quichahá xaan ley vehe ñuhu, ta cuaha xaan ra saduceo, caquichi̱ coyo ra vatyi condutya ra. Ta catyí ra chi ra: ―¡Nyoho, tari noo tata coo xaan cuví ndo! ¿Yóó cha sacoto̱ chi ndo vatyi chihin cha condutya ri ndo ta ma tachi tuñi ca Nyoo chi ndo? Ña ndicha.
23273	MAT 3:12	Tari noo ra cha cua naquehen vaha trigo ta natyihi vaha ra chichi yaca ta mihin cahmi ra, tyicuan caa cuví maa Sutu Mañi yo chihin yo. Tatu chinó iñi yo chi ra cunaquehen vaha ra chi yo. Ta cunyicu yo chihin ra. Soco tatu ña chinó iñi yo chi ra cutyihi ra chi yo anyaya nu cayu ñuhu̱ cha ma ndahva ca maa ―catyí ra Juan.
23274	MAT 3:13	Tyicuan ta quita̱ ra Jesús Galilea ta chaa̱ ra yuvi cahnu Jordán nu ñohó ra Juan, vatyi cuñí ra cha sacondutya ra Juan chi ra.
23275	MAT 3:14	Cha xihna ri ña cuñi̱ ra Juan sacondutya ra chi ra, ta quichaha̱ catyi ra chi ra Jesús tyehe caa: ―Yoho cuñún cha sacondutye chuun, soco ña tahán chi cha sacondutya yuhu chuun. Maun tahán chi sacondutyon chii ―catyí ra.
23276	MAT 3:15	Soco ra Jesús catyí ra chi ra: ―Cha vityin, na cuvi chi cuhva catyi̱ yuhu chuun. Vatyi cuñí chi cha sacuvi yo tandɨhɨ cha cuñí Nyoo ―catyí ra chi ra Juan. Tyicuan ta ndoo̱ ra Juan vaha.
23277	MAT 3:16	Cha yaha̱ ri condutya̱ ra Jesús ta quita̱ ra chichi ndutya. Ta nuña ri andɨvɨ, ta ra Jesús nyehe̱ ra yoso caa vachi noó Tatyi Ii Nyoo, tari noo paloma, ta chaa̱ chi sɨquɨ ra.
23279	MAT 4:1	Tyicuan ta Tatyi Ii Nyoo chinyaca̱ chi ra Jesús noo chiqui ndɨɨ, tacuhva nducu nyehe cuihna chi ra.
23281	MAT 4:3	Tyicuan ta tuhva̱ cuihna chi ra, vatyi cuñí ra nducu nyehe ra chi ra. Ta catyí ra chi ra: ―Tatu ndicha cha Sehe Nyoo cuví chuun, sa̱nanduvi pan yuu ihya ―catyí cuihna chi ra Jesús.
23282	MAT 4:4	Soco ra Jesús nacaha̱n ra ta catyí ra: ―Tuhun Nyoo catyí chi tyehe caa: “Ñima chihin cha cachi ri ñáyɨvɨ ta conyito ñu. Conyito tucu añima ñu chihin tuhun cahán Nyoo” ―catyí ra Jesús chi cuihna cuan.
23283	MAT 4:5	Tyicuan ta chinyaca̱ cuihna cuan chi ra Jesús nya ñuu Jerusalén. Ta sandaa̱ cuan chi ra xiñi vehe ñuhu cahnu cuan.
23285	MAT 4:7	Ta nacaha̱n ra Jesús ta catyí ra: ―Soco catyí tucu chi nu tutu Nyoo tyehe caa: “Ma nducu nyehun chi Sutu Mañi yo Nyoo” ―catyí ra Jesús chi cuihna.
23288	MAT 4:10	Tyicuan ta nacaha̱n ra Jesús ta catyí ra chi cuihna cuan: ―Ca̱nyaha chuun nui, yoho cuihna. Vatyi tuhun cahán Nyoo nyaá chi nu tutu ta catyí chi tyehe caa: “Noo ri chi maa Nyoo sa̱cahnu yo. Ta ɨɨn ri chi maa ra qui̱chaha yo.”
23289	MAT 4:11	Tyicuan ta cuahan cuihna cuan, ta ndoo̱ ra Jesús, ta chaa̱ coyo ángel ta tyinyee̱ ra chi ra.
23290	MAT 4:12	Quɨvɨ cha chito̱ ra Jesús vatyi ra Juan ñohó ra vehe caa, cuahan ra nya Galilea.
23293	MAT 4:15	Ñuhú ra Zabulón ta ñuhú ra Neftalí cha nyaá yuhu miñi inga chiyo yuvi cahnu Jordán, cha cuví Galilea nu iyó ñu ñima ñu Israel cuví.
23295	MAT 4:17	Nyacua nya quɨvɨ cuan, ta quichaha cahan ra Jesús tuhun Nyoo chihin ñáyɨvɨ, ta catyí ra chi ñu: ―Ndu̱ uvi iñi ndo cuatyi ndo vatyi yatyin ri nyaá Nyoo ra cua cunyaca ñaha añima ndo ―catyí ra Jesús chi ñáyɨvɨ.
23296	MAT 4:18	Ra Jesús chicá noo ra yuhu miñi cha nañí Tyañuhu Galilea cuan. Ta nanyehe̱ ra chi uvi tahan ra chihin yañi ra, ra Simón cha nañí tucu Pedro, ta ra Andrés. Ra catɨɨ́n tiyaca cacuví ra. Ta cacañí ra yuhva ra nu ndutya.
23297	MAT 4:19	Tyicuan ta quichaha̱ catyi ra Jesús chi nɨnduvi ra tyehe caa: ―Cu̱nyicon ndo chii. Ta yuhu cusacuvi vatyi tari ñihí ndo tiyaca, tyicuan caa cuñihi ndo anima ñáyɨvɨ (ta cutava ndo chi ñu nu quiñi caa na quɨhvɨ ñu cuenda Nyoo) ―catyí ra Jesús chi ra.
23298	MAT 4:20	Caa cuhva ri cuan casandoo̱ ra yuhva ra ta cuahan coyo ra chihin ra Jesús.
23299	MAT 4:21	Chiin ri ca chica̱ ra Jesús ityi nuu ca ta nanyehe̱ ra chi uvi ca ra chihin yañi ra, ra Jacobo ta ra Juan. Sehe ra Zebedeo cacuví chi ra. Canyicú ra chichi noo canoa chihin sutu ra canaquicú ra yuhva ra. Ta cana̱ ra Jesús chi ra.
23301	MAT 4:23	Cuahan ra Jesús chicá noo ra tandɨhɨ ñuu cha nyicú Galilea sañahá ra chichi vehe ñuhu tahan tahan ñuu. Cahán ra tuhun vaha yoso caa nyacá ñaha Nyoo añima yo. Ta sanduvaha̱ ra chi ñu cuhví chihin tandɨhɨ ri nuu cuehe cha iyó chi ñu.
23302	MAT 4:24	Cachitó tandɨhɨ ñáyɨvɨ ñuu cha nyicú Siria tuhun ra Jesús. Ta quichi̱ nyaca ñu tandɨhɨ ñu cuhví chi ra: tandɨhɨ ñu sɨɨn sɨɨn cuehe tahán. Ta suhva ñu yɨhɨ́ tatyi ña vaha chi ñu. Ta yɨhɨ́ ñu, yɨhɨ́ cuehe chihi tañi chi ñu. Ta yɨhɨ́ ñu ña cuví nacanda ñu. Ta ra Jesús sanduvaha̱ ra chi tandɨhɨ ñu.
23303	MAT 4:25	Cuaha xaan ñáyɨvɨ nyicón chi ra Jesús: ñáyɨvɨ iyó ñuu cha nyicú Galilea, ñáyɨvɨ iyó ndɨ uchi ñuu Decápolis, ñáyɨvɨ iyó ñuu cha nyicú Judea, ta ñáyɨvɨ iyó inga chiyo yuvi cahnu Jordán ñandɨhɨ.
23304	MAT 5:1	Cuhva cha nyehe̱ ra Jesús tyi cuaha xaan ñáyɨvɨ, ndaa̱ ra noo nuu yucu. Ta chicunyaa̱ ra yucuan. Tyicuan ta ñu nyicón chi ra chicunyicu̱ ñu nɨcachico nu nyaá ra.
23305	MAT 5:2	Tyicuan ta quichaha̱ sañaha ra Jesús chi ñu tyehe caa:
23338	MAT 5:35	Ta nɨ ri tuhun ñuhu ñayɨvɨ̱ ihya ma tyanaha ndo, vatyi yucuan cuví nu chañí Nyoo. Ta nɨ ri tuhun ñuu Jerusalén, ta ma tyanaha ndo, vatyi yucuan cuví ñuu Nyoo ra cuví Rey cha cahnu ca.
23366	MAT 6:15	Vatyi tatu ma saha ndo tɨcahnu iñi chi ñu nyacuví cha ña vaha chihin ndo, tyicuan caa tucu Sutu yo, ma saha ra tɨcahnu iñi cuatyi maa ndo ―catyí ra Jesús.
23367	MAT 6:16	Ta catyí tucu ra Jesús chi ñu chicá noo chihin ra: ―Quɨvɨ cha ña chachí ndo ta nanducú ndo chi Nyoo, ma cuihya nyehe ndo, tari ñu savahá chii. Vatyi cuñí ñu cha coto ñáyɨvɨ vatyi ña chachí ñu ta nanducú ñu chi Nyoo. Soco catyí chi ndo vatyi yucuan ri ñihi ñu. Ñahri ca cuñihi ñu nuu Nyoo.
23412	MAT 7:27	Ta chaa̱ savi. Ta cama xaan yuvi ndutya yaha̱. Ta ñihi xaan caa̱ tatyi. Ta vehe cuan tañi tyehe ri nduva̱ ―catyí ra Jesús chi ñu.
23413	MAT 7:28	Cuhva cha ndɨhɨ̱ cahan ra Jesús chihin ñáyɨvɨ, iyo xaan cuñi̱ ñu tuhun cha sañahá ra.
23415	MAT 8:1	Cuhva cha noo̱ ra Jesús yucu cuan, cuaha ñáyɨvɨ nyicón chi ra.
23417	MAT 8:3	Tyicuan ta sanacaa̱ ra Jesús ndaha ra ta tɨɨ̱n ra chi ra, ta catyí ra: ―Cuñí sanduvahi chuun. Ta na nduvahun vityin ri ―catyí ra. Ta caa cuhva ri cuan ta nduvaha̱ nu tyahyu̱ cuan.
23418	MAT 8:4	Tyicuan ta quichaha catyí ra Jesús chi ra: ―Nye̱he, yori chihin cahun tuhun. Soco cua̱han, ta sa̱ñahun chuun chi tata sutu, ta cu̱hva cuendon ofrenda cha catyi̱ ra Moisés nu ley chahnu vatyi tacuhva coto ñu vatyi cha nduvahu̱n.
23419	MAT 8:5	Cuhva cha chaa̱ ra Jesús Capernaum, noo capitán, ra ñuu Roma, chaa̱ ra nu nyaá ra Jesús ta chacu̱ ndahvi ra nuu ra,
23421	MAT 8:7	Ta catyí ra Jesús chi ra: ―Cuhun mai ta cusanduvahi chi ra ―catyí ra chi ra.
23424	MAT 8:10	Ta cha chiñi̱ ra Jesús cha caha̱n ra, iyo xaan cuñi̱ ra. Ta catyí ra chi ñu nyicón chi ra: ―Cha ndicha catyí chi ndo, vatyi ñuu cha nyicú nicahnu Israel, ta nañihi que ni noo ñáyɨvɨ cha chinó xaan iñi ñu tari chinó iñi ra ihya.
23425	MAT 8:11	Ta catyí chi ndo vatyi cuaha ñu inga ñuu cuquichi coyo ityi nu caña ñanyii, ta ityi nu quee ñanyii, ta cunyicu ñu cachi ñu chihin ra Abraham ta ra Isaac ta ra Jacob nya andɨvɨ.
23426	MAT 8:12	Ta ñu Israel cha tahán chi cuhun andɨvɨ, yɨhɨ́ ñu, ma cuhun ñu, vatyi cuhun ñu nu ñaa iñi ityi chata. Ta yucuan cucuacu chaa ñu ta cucahñi noho ñu ―catyí ra Jesús chi ñu.
23428	MAT 8:14	Ta cha yaha̱ cuan, chaa̱ ra Jesús vehe ra Pedro. Ta nanyehe̱ ra chi maha tyiso ra Pedro, catuví ña nu chito chihin cahñi.
23430	MAT 8:16	Ta cuhva cha cuaa cuan, quichi̱ nyaca ñu cuaha xaan ñáyɨvɨ yɨhɨ́ tatyi ña vaha chi chi ra Jesús. Ta chihin noo ri tuhun caha̱n ra, tava̱ ñehe ra chi tatyi ña vaha cuan, ta sanduvaha̱ ra chi tandɨhɨ ñu cuhví.
23432	MAT 8:18	Tyicuan ta nyehe̱ ra Jesús vatyi nicachico nu nyaá ra nyicú ñáyɨvɨ. Ta catyi̱ ra chi ñu vatyi cuyaha ra inga chiyo miñi.
23434	MAT 8:20	Ta ra Jesús catyí ra chi ra: ―Ñaña, iyó vehe tɨ, ta saa cha chicó nu tatyi, iyó taca tɨ. Soco yuhu Rayɨɨ cha quichi̱ nya gloria, ñahri vehi ta nɨ ri nu cava xiñi ta ñahri ―catyí ra.