23214	MAT 1:1	Kuyjeayũ Jesus Cristo diwatwat. Ixe Jesus tiwat ijop'in ma Davi dak, Abraão dak. Ixe Davi Abraão naxeg̃ebit osunuy. Kuyjeayũ osodop ip. Tobuyũ osodop ip. Ite diwatwat ma. Ibũrũ ma osodop ip:
23215	MAT 1:2	Isaque ebay Abraão osunuy. Jacó ebay Isaque o'e. Judá ebay Jacó osunuy―Judá kitpiyũ ebay dak.
23216	MAT 1:3	Peres ebay Judá osunuy, Zera ebay dak. Ixi Tamar osunuy. Esrom ebay Peres osunuy, Zera ebay dak. Ixi Tamar osunuy. Esrom ebay Peres osunuy. Arão ebay Esrom osunuy.
23217	MAT 1:4	Aminadabe ebay Arão osunuy. Nasom ebay Aminadabe osunuy. Salmom ebay Nasom osunuy.
23219	MAT 1:6	Davi ebay Jessé osunuy―kuyibit kukukat ebay. Salomão eba y Davi osunuy. Urias tayxibuk Salomão xi osunuy.
23220	MAT 1:7	Roboão ebay Salomão osunuy. Abias ebay Roboão osunuy. Asa ebay Abias osunuy.
23221	MAT 1:8	Josafá ebay Asa osunuy. Jorão ebay Josafá osunuy. Uzias ebay Jorão osunuy.
23222	MAT 1:9	Jotão ebay Uzias osunuy. Acaz ebay Jotão osunuy. Ezequias ebay Acaz osunuy.
23228	MAT 1:15	Eleazar ebay Eliúde osunuy. Matã ebay Eleazar osunuy. Jacó ebay Matã osunuy.
23233	MAT 1:20	José bit ijop i'e pin pima, Deus ekawẽn tojotjot'ukat ma oajẽm José kay, jexeyxey bima. — José! — io'e. — Davi diwacat ẽn! Epararam g̃u juy Maria eju jewebumũn ãm―ewadip eju. Deus biõg̃buk Xipan o'g̃u'ukreg̃.
23239	MAT 2:1	O'kap Jesus Belém ka be, Judéia eipi be. G̃ebuje itaybit cĩcãayũ oajẽm Jerusalém ka kay. Kasopta jujuap itaybit cĩcã ip. Herodes Judeuyũ kukuk'ukat pima, oajẽm ip. Kaxijẽmap eipi bewi oajẽm ip.
23242	MAT 2:4	Judeuyũ epaĩyũ kukukayũ o'tomuwã Herodes. Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak o'tomuwã ixe. O'je'awero ip Herodes kay. — Poce Deus emunaẽ je'kap? — io'e cebe ip.
23245	MAT 2:7	G̃ebuje Herodes itaybit cĩcãayũ o'tomuwã―kaxijẽmap eipi bewiayũ. Iba'arẽm o'tomuwã. Oajẽm ip, o'tomuwã buye. — Puju ixe kasopta o'jedaebapuk kabi be―eyeipi be? — i big̃ ma o'e―Herodes o'e. Kasopta muwẽnuwẽn o'e ip Herodes eju.
23246	MAT 2:8	— Epeju Belém ka kay — Herodes o'e cebe ip. — Bekicat kudadam cĩcã epeju. Tobuxik puje, ixe awẽg̃ cuy epeyawẽg̃muwẽn owebe, owebe ijo am, ixe mubuyxin am — Herodes o'e itaybit cĩcãayũ be. Herodes pit bekicat mubuyxin ojuy g̃u.
23247	MAT 2:9	Herodes ekawẽn co buje, o'jẽm ip. Belém ka kay o'ju ip. Cucum pima, kasopta o'ju cewap ip. Icokcok cĩcã ip o'e waram, tajojom puye. Cum. Cum. Cum. O'jedaecũ. Bekicat tuk'a ase o'jedaecũ.
23251	MAT 2:13	Itaybit cĩcãayũ ijẽm puje, Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk José kay―Maria itop kay. Ixet pima, jexey bi o'jebapuk. O'jekawẽn José eju. — Ecenapõn cuy Egito eipi kay — io'e José be. — Bekicat etujupa'um, ixi dak. Bomaku epesop cuy — i'e'em cebe. — Ajẽm puje, epesop cuy Egito eipi be, Herodes bekicat kudadam puye. Ixe kudadam je'e yaokam — io'e José be. — Emukuyjo buje, epeju juy Egito eipi bewi — io'e Deus ekawẽn tojotjot'ukat. — Hm hm — José o'e.
23253	MAT 2:15	Oajẽm ip. Osodop ip Egito eipi be Herodes itait pima, osodop ip. Ce'ũ buje, o'jepit ip jeka be. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat cuk adi o'jekawẽn kuyjeayũ be. Egito eipi bewi okpot otomuwã, i juk o'e Deus, io'e. Imẽn Deus o'e. Ipot muwẽnuwẽn o'e. Jesus muwẽnuwẽn o'e. José itait pima, Deus ja'õ mucũg̃ ãm o'g̃ug̃ẽ.
23254	MAT 2:16	Wara'at e dag̃ itaybit cĩcãayũ epit puje, Herodes itaybit o'e jemug̃uykuku iam. Cekay ip itakoma jĩjã o'e. Te'e ma o'e. Kuy bima kasopta o'jedaebapuk―xepxep koato bima. Iboam osunuy itaybit Herodes. Imẽnpuye jebekitkit o'g̃uju xepxep koatoayũ yaokam, pũg̃ koatoayũ dak yaokam. Kap'isuat tak ip o'yaokaka. O'g̃uju Belém ka be―Belém ka tẽg̃ ma dak.
23255	MAT 2:17	Imẽn Deus tak o'g̃ug̃ẽ. Ja'õ mucũg̃ ãm o'g̃ug̃ẽ. Jeremias kuyje imẽn kawẽnwẽn o'e Deus a'õ dag̃.
23256	MAT 2:18	Kuyje Jeremias o'e: Raquel o'ya'ĩjojo ip―Rama ka beacat. O'tõtõn cĩcã Raquel ya'õberen. Ig̃uycũg̃ cĩcã o'e ixe. Iba'ore iboceayũ be Raquel mucok am. Bekitkit'ũm'ũm kay o'tõtõn. O'tõtõn jenaxeg̃ebitbit oe'ũ'ũ buye, o'g̃uy'ũm puye, i juk o'e Jeremias Deus a'õ dag̃.
23261	MAT 2:23	Oajẽm ip Nazaré ka kay. Osodop ip Nazaré ka be, Judéia eipi be. Imẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ juk o'e ip bekicat muwẽnuwẽn pima. Nazaré ka wat je'bapuk xeku, i. Soat ma apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e iap tag̃ o'jebapuk. Imẽnpit soat etabun xipat'ũm cĩcã osodop ip―Nazaré ka wat.
23262	MAT 3:1	G̃ebujeat kabia João Batista o'ju. Judéia eipi be o'ju―Jordãodi be―uk'a'ũmat pe. O'ju, Jesus Nazaré ka be bima. Ipi juacat mutaybitbin oeku ixe João.
23264	MAT 3:3	Camelodap mug̃ẽg̃ẽ osunuy João doti. Jekpumũnpu dak ixee mug̃ẽg̃ẽ osunuy. Ixat osunuy arobidadek puximat, eit kog̃ũnpi dag̃ tak. Kuyje Isaías ixe João muwẽnuwẽn o'e Deus a'õbi Israel naxeg̃ebit pe. Ag̃okatkat jewãwãwãm uk'a'ũmat pe, i. Imẽn jewãwãm: “Soat e juy epesuemukacũg̃ wuykukukat ajẽm ãm,” i. “Ie juy epesuemudim ceku am,” i, io'e. Imẽn e'em Isaías emudupmubararaktup.
23266	MAT 3:5	G̃ebuje isu ma Jerusalém ka watwat o'ju ip João kay. O'ju João ekawẽn a'ĩjo am. Soat Jordãodi wãbu korerenayũ dak o'ju, Judéia eipi beacat tak.
23267	MAT 3:6	Soat ip o'jewemubatatisasan Jordãodi be. O'jewemubatisasan João be. O'g̃ubatisasan ixe João. — Deus etabun ikẽrẽat kug̃ oceju. Imẽnpit ikẽrẽat epere pin oce'e. Imẽnpuye ocemubatisasan cuy ece — io'e ip João be. Ijop ekawẽn muwẽnuwẽnayũ o'g̃ubatisasan João.
23268	MAT 3:7	Fariseuyũ cucum o'e ip jewemubatisasan Jordãodi be. Saduceuyũ dak cucum o'e ip. João o'jekawẽn cebe ip―Fariseuyũ be, Saduceuyũ be dak. — Deus xewi eyenapõn pin, eykay itakoma buye. Eyenapõn pin ikẽrẽat ipi cĩcãat puxixim. Abu jeymukũyjo eyenapõn ãm? — io'e. — Puybu'it'it buxim eyju. Wuye'ũap mubapukatpu buxim eyju — io'e. — Apẽn puybu o'jenapõn wuykat pewi wuykat mupik pima, imẽn tak eyenapõn pin Deus o'supi'ajoiat pewi — io'e.
23269	MAT 3:8	— Cũg̃ ma juy epeku soat etabun. Ikẽrẽat cuy epeyepere — io'e. Imẽn soat itaybit e'em ig̃uycũg̃ cĩcã ip ikẽrẽat e'e buye iam, g̃asũ cũg̃ ma je'ku ip iam tak.
23270	MAT 3:9	— Tũibe Deus ipiat supi'ajoat g̃u wuywebe, wuyju Abraão naxeg̃ebitbit puye iãn purut eyju e'em — io'e João cebe ip. — Cedag̃ g̃u eyju jewag̃uydadam. Iba'ore g̃u Deus pe wita'a muwexat am Abraão naxeg̃ebitbiyũm, jekay kũyjobitayũm — io'e.
23271	MAT 3:10	— G̃axĩn ma o'a kukat jajẽm ya'a'e'ũmat'ip takat am, yop xik am daxa be — io'e. — Ixe buxim Deus tak g̃axĩn ma ipiat supi'ajoat kũyjobit'ũmayũ be, eywebe — João o'e.
23273	MAT 3:12	Wuyju taixee xikxig̃ tumũntata mujẽm ãm taixee bewi. Tumũntata muxipanpan wuyju tamũn'a be. Taixee mupikpig̃ daxa be. Imẽnpuxim Deus kũyjobicayũ muwajejẽm kũyjobit'ũmayu xewi. Kũyjobicayũ ixe xe jeedop soat em. Kũyjobit'ũmayũ bit soat em ipiat supi'ajojo — João o'e cebe ip―Fariseuyũ be, Saduceuyũ be dak.
23274	MAT 3:13	Jesus oajẽm Jordãodi be, ixe jemubatisaan João be. João bit ibu'u o'e Jesus mubatisasan.
23275	MAT 3:14	— Okay du ejut? — João o'e Jesus pe. — Õn g̃u bit. Ẽn acã juy ece omubatisan — io'e João Jesus pe.
23276	MAT 3:15	— G̃asũ ma — io'e João be. — Omubatisasan cuy ece. Imẽn cuy ace, cũg̃ ma wuyeku am Deus etabun. — Xipat — João o'e. O'g̃ubatisan.
23278	MAT 3:17	G̃ebuje Deus o'jekawẽn kabi bewi. — Ite okpot―wemukukpinput — io'e. — Soat em ocokcok cĩcã cekay — Deus o'e.
23280	MAT 4:2	Uk'a'ũmat pe osunuy Jesus ade kabia―40 kabia. 40 ixima dak osunuy. Jekõnkõn g̃u osunuy. Repi'ajojom cĩcã osunuy.
23281	MAT 4:3	Ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat oajẽm Jesus kay. — Jesus — io'e. — Deus ipot ẽn pima, a'õbi ma wita'a juy eyamuwexat pão'am, ere jĩjã buye — io'e.
23282	MAT 4:4	— Ap! — io'e. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: Wuyetabẽg̃ wuyxat o'om puye g̃u―Deus wuymutaicin puye, i. Wuyju jekukum, Deus a'õbuyxi buye acã, i — io'e Jesus.
23286	MAT 4:8	G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat Jesus o'tujowat co'a kay―yaberenat'a kay. Ibocewi soat o'g̃ubapuk Jesus pe. Jebacaap, ipi juacat, ipi juacat muju'ukayũ; soat ip o'jojojo. Idip cĩcã ma osodop ip. Ixe biõg̃buk kẽrẽat kukukat ja'õbuyxi ojuy Jesus pe. Imẽnpuye ixe o'e Jesus pe: — Soat kuka ijop o'g̃ũm ewebe, owap ẽn a'ecũg̃cũg̃ puje, omubuyxin puje dak — io'e.
23288	MAT 4:10	— Ap! — io'e Jesus. — Ecenapõn oxewi, Satanás! Deus ekawẽntup e'em: “Xipat ẽn” i juy epe'e Deus pe acã, i. Deus a'õ kay acã epesop kũyjobin―eykukukat a'õ kay, i — Jesus o'e.
23290	MAT 4:12	Itaybicayũ Jesus pe o'g̃uwẽn ip João omuy daomũnmũnap'a be iam. Imuwẽn puje, o'ju Galiléia eipi be Jesus.
23293	MAT 4:15	Judeu'ũmayũ kabiaat cĩcãat o'jojojo ip―yobog̃at. Jeipi be o'jojojo ip―Galiléia watwat, iodi wãbu watwat, Jordãodi winabuat ka watwat tak. Zebulom watwat o'jojojo ip, Naftali watwat tak.
23294	MAT 4:16	Kabiokbog̃ pe kaxikxik'iayũ kabiaat o'jojojo. Kabiaat cĩcãat oajẽm kuy je'ũ ojuyayũ kay, i juk o'e Isaías. O'jekawẽn kuyjeayũ be.
23296	MAT 4:18	Pũg̃ kabia Jesus Pedro o'jojojo, André dak. André Pedro kitpit osunuy. Pedro butet osunuy Simão Pedro i. Ixeyũ o'jojojo Jesus. Xĩg̃xĩg̃'i bima Galiléiadi wãbu be o'jojojo. Axima bubuap xikxig̃ ip o'e iodi be, axima bubu'ukayũ osodop ip puye.
23299	MAT 4:21	Jesus wara'acayũ o'jojojo―xepxepayũ―Tiago, João dak. O'jojojo, ibocewi cucum pima. João Tiago kitpit osunuy. Zebedeu ipotpoyũ osodop ip. Kobe be osodop ip Zebedeu eju. Axima bubuap muwaketken o'e ip. — Epesot okay, oweju jekuku am — Jesus o'e Zebedeu ipotpoyũ be.
23301	MAT 4:23	O'ju Jesus soat tag̃―Galiléia eipi dag̃. Adeayũ mutaybitbin o'e Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn o'e adeayũ be. Deus soat kukanap muwẽnuwẽn o'e. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada'ada. Ibaca'ũmayũ mubacacan o'e Jesus.
23302	MAT 4:24	Imẽneju itaybicayũ Jesus awẽg̃ o'g̃uwẽnuwẽn. Soat Síria eipi beacat o'jekũyjojo. Soat iwãtaxipipiayũ: ipi kug̃ayũ, ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ayũ, yag̃uybabi'ũm'ukayũ, ijebit e'ũat puximayũ; soat ip o'tujowat Jesus kay. Soat ip o'g̃u'ada.
23303	MAT 4:25	Adeayũ o'ju ip Jesus tomuju―ade jĩjã. Galiléia eipi bewiayũ, Dez Cidades ka bewiayũ, Jerusalém ka bewiayũ, Judéia eipi bewiayũ, Jordãodi winabu wiayũ; soat ip o'ju Jesus tomuju.
23304	MAT 5:1	Adeayũ jojom pima, o'ju Jesus, ade jĩjã ip puye. Co'a kay o'ju. O'jeu co'a dag̃. Oabik iboce. Cebekitkit oajẽm Jesus kay―ceweju etaybitbinayũ.
23306	MAT 5:3	— Icokcok okay itabutpinayũ, jetaybicap puye — io'e Jesus. — Itaybit ip Deus oce mubacanucan pima acã, Deus a'õ dag̃ oceku iam. Icokcok ip, soat em Deus xe jeedop puye.
23307	MAT 5:4	— Waayũ dak icokcok ip — Jesus o'e. — “Epetõtõn g̃u juy epesop,” Deus waayũ be e'em. Imẽnpuye icokcok cĩcã je'e ip — io'e Jesus.
23309	MAT 5:6	— Icokcok cĩcã jeedop ip―Deus xe cũg̃ cĩcãayũ. Apẽn idibi kay wuyju, wuybipuruk pima, imẽn tak Deus bikuyap kay ixeyũ dak jajẽm. Apẽn puybit kay dak wuyrere bima, imẽn tak Deus bikuyap tag̃ jeku pin ip. Imẽnpuye Deus ibikuyap je'g̃ũm cebe ip―cũg̃ cĩcãayũ be. Icũg̃ cĩcã e'em ip — io'e Jesus.
23310	MAT 5:7	— Icokcok cĩcã jeedop wara'acat kay itabotaidabotbocayũ — io'e. — Deus tak itabotaidabotbot jeenuy cekay ip — io'e Jesus.
23311	MAT 5:8	— Icokcok cĩcã jeedop ip―yag̃uy'isuayũ. Deus cocom jeedop ip — io'e Jesus.
23313	MAT 5:10	— Icokcok cĩcã jeedop ip―Deus bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ. Ipiat ajojom ip, Deus bikuyap tag̃ jekukum puye. Imẽnpit soat em Deus xe jeedop ip — io'e.
23315	MAT 5:12	Imẽn tak kuyjeayũ Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ xipan g̃u o'jukuk ip. Eycokcog̃ cĩcã epesop. Kabi be bit, Deus xe bit, ade kug̃ epesop―idipat kug̃ — io'e Jesus.
23316	MAT 5:13	O'jekawẽn jebekitkit pe. Wuymutaybinap muwẽnuwẽn o'e Jesus―imẽnpuximap ekawẽn. — Ipi juacat pima eyju, kawta buxim epesop — io'e. — Kawta tayu buye, xipat cĩcã. Imẽnpit takõ'õm puje, xipat g̃u kuka. Te'e ma kuka atakuk. Apẽg̃ãm tak takug̃ kuka acesop? Taxik am acã. Taxik puje, tamucakucag̃ kuka wuyju — io'e Jesus. Imẽnpuximap kawẽnuwẽn o'e Jesus. Kawta wuyxat mukun. I'o pin wwuyju, wuyxat pe kawta opop puye. Imẽnpuxim Jesus kay itabucayũ ekukuap cuy ipi juacat mudim. Jekuku ojuy ipi juacat Deus a'õ dag̃, Jesus kay itabucayũ ekukuap jojo buye. Tayu'ũm pima bit, xipat g̃u kuka kawta. Acetaxik kuka, tamucak am. Imẽnpuxim tak cebekitkit Jesus kay itabut'ũm'ũm jekukum pima bit, xipat g̃u kuka, ipi juacat mudim'ũm kuka buye.
23320	MAT 5:17	O'jekawẽn Jesus jebekitkit pe. — Epeyewag̃uy g̃u juy “Osodot teku Moisés ekawẽn mu'ũm ãm, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat imutaybitbinap mu'ũm ãm tak” i. Imẽg̃ãm g̃u ojot. Ojot ma imutaybit am apẽn ape iboap ekawẽn osodop iam — io'e Jesus.
23322	MAT 5:19	— Imẽnpit pũg̃pũg̃ Moisés ekawẽn kay g̃u. Kũyjobit g̃u ip Moisés ekawẽn kay. Warara'acayũ mutaybitbin ip kũyjobit'ũm ãm Moisés ekawẽn kay. Kabi be bima, Deus xe bima, “Teku Deus a'õ kaysũ ã. Xipatput acã teku,” i je'e soat kũyjobit'ũmayũ be. — Pũg̃pũg̃ ma Moisés ekawẽn kay jĩjã. Kũyjobit cĩcã ip. Warara'acayũ mutaybitbin ip kũyjobit am Moisés ekawẽn kay. Kabi be bima, Deus xe bima, “Teku Deus a'õ kay jĩjãat. Xipacat teku,” i je'e soat kũyjobicayũ be.
23323	MAT 5:20	— Og̃uwẽn eywebe: Deus bikuyap tag̃ eyeku bimap acã, eywebe ajẽm put Deus kay. Fariseuyũ bodi ma Deus bikuyap tag̃ eyeku'ũm pima, Deus xe g̃u epesop soat em―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ bodi ma dak — io'e Jesus.
23324	MAT 5:21	— Eyju juk epeya'ĩjojo apẽn Moisés o'e iam. Epeyaoka g̃u juy. Pũg̃ em tak ka'ũma. Wara'at o'yaokaiat epetujowat cuy ibimãmãat ekawẽn coco'ukat pe, i — Jesus o'e.
23325	MAT 5:22	— Õn pit e'em eywebe: Soat cuy epetujowat ibimãmãat ekawẽn coco'ukat kay―jewag̃o kay itakomaayũ. Iboce ipiat supi'ajoat itakomaat pe. “Ka'ũmaat ma ẽn,” i'e'e'ukat pe bit itakomaat podi ma ipiat supi'ajoat ibimãmãat ekawẽn coco'ukayũ kukukat a'õ dag̃. “Akpidapi,” i'e'e'ukat pit daxabog̃ kay je'ju―ipiat'ajoat ka kay — io'e.
23326	MAT 5:23	— Imẽneju eykitpit epeg̃udin cuy, eykay itakoma bima. Iũmũmap epesuiwat Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ajo epetojot imõg̃ ãm Deus etabixeat'a be, ijop epesuiwat. Epeju juy eykitpit kay, imudin am — io'e Jesus. — Epeju juy, juk epeõm ma'g̃u Deus tuk'a be. Epeju juy, eyju g̃ebum puye “Okitpit itakoma okay,” i — io'e Jesus. — Eykitpit mudin puje acã, epeyepit iũmũmap ũm ãm Deus pe — io'e Jesus.
23328	MAT 5:25	— Eybure eymuymuy bima, eyweroap teida'ũm pima, dao ma juy epeg̃udin eybure. Xipan epeyekawẽn — io'e Jesus. — Cucum pima ibimãmãat ekawẽn coco'ukayũ kay, xipan epeyekawẽn cebe — io'e. — Imẽn eyekawẽn'ũm pima, imudin'ũm pima, eymuymuyat eydujowan ibimãmãat ekawẽn coco'ukayũ xe. Ixeyũ eydujowan daomũnmũnap'a kukat kay, eymõg̃ ãm daomũnmũnap'a be. Eyenapõn pa'ore kuka epe'e ibocewi bit — io'e.