23215	MAT 1:2	Isaque ebay Abraão osunuy. Jacó ebay Isaque o'e. Judá ebay Jacó osunuy―Judá kitpiyũ ebay dak.
23219	MAT 1:6	Davi ebay Jessé osunuy―kuyibit kukukat ebay. Salomão eba y Davi osunuy. Urias tayxibuk Salomão xi osunuy.
23233	MAT 1:20	José bit ijop i'e pin pima, Deus ekawẽn tojotjot'ukat ma oajẽm José kay, jexeyxey bima. — José! — io'e. — Davi diwacat ẽn! Epararam g̃u juy Maria eju jewebumũn ãm―ewadip eju. Deus biõg̃buk Xipan o'g̃u'ukreg̃.
23240	MAT 2:2	— Poce bekicat omuy? — io'e ip. — Xeku Judeuyũ kukuk'ukan em―ixe bekicat. Kasopta ocetajojo oceka be―kaxijẽmap eipi be. Tawaru ma o'jedaebapuk. Imẽnpuye ocetaybit bekicat o'kap iam. Ya'õbacaat xeku. Ocajẽm ixe mubuyxi am — io'e ip.
23244	MAT 2:6	Kuy o'e: Belém ka bewi eykukukat omuyku―Judá eipi bewi. Imẽnpuye iboceayũ je'e iboap ika mubog̃ubog̃. Eykukukat Israel naxeg̃ebitbit mujujum je'e. Imẽnpuye ikabog̃ je'e iboka, i. Imẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat kuy tupmubararag̃ o'e―Deus ekawẽntup — io'e ip.
23245	MAT 2:7	G̃ebuje Herodes itaybit cĩcãayũ o'tomuwã―kaxijẽmap eipi bewiayũ. Iba'arẽm o'tomuwã. Oajẽm ip, o'tomuwã buye. — Puju ixe kasopta o'jedaebapuk kabi be―eyeipi be? — i big̃ ma o'e―Herodes o'e. Kasopta muwẽnuwẽn o'e ip Herodes eju.
23249	MAT 2:11	Oajẽm ip uk'a kay. Oõm ip. G̃ebuje bekicat o'jojojo ip. Ixi eju osunuy bekicat―Maria eju. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ ip bekicat topabe, imubuyxin am. Jebubut mũn'a o'yadomudip'uk ip. Ibubun o'g̃ũm ip Maria be. Ouro o'g̃ũm ip. Darut'a o'yaũm ip. Tade'oatup o'tupũm ip―mirradup. Soat o'g̃ũm ip bekicat peam.
23251	MAT 2:13	Itaybit cĩcãayũ ijẽm puje, Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk José kay―Maria itop kay. Ixet pima, jexey bi o'jebapuk. O'jekawẽn José eju. — Ecenapõn cuy Egito eipi kay — io'e José be. — Bekicat etujupa'um, ixi dak. Bomaku epesop cuy — i'e'em cebe. — Ajẽm puje, epesop cuy Egito eipi be, Herodes bekicat kudadam puye. Ixe kudadam je'e yaokam — io'e José be. — Emukuyjo buje, epeju juy Egito eipi bewi — io'e Deus ekawẽn tojotjot'ukat. — Hm hm — José o'e.
23254	MAT 2:16	Wara'at e dag̃ itaybit cĩcãayũ epit puje, Herodes itaybit o'e jemug̃uykuku iam. Cekay ip itakoma jĩjã o'e. Te'e ma o'e. Kuy bima kasopta o'jedaebapuk―xepxep koato bima. Iboam osunuy itaybit Herodes. Imẽnpuye jebekitkit o'g̃uju xepxep koatoayũ yaokam, pũg̃ koatoayũ dak yaokam. Kap'isuat tak ip o'yaokaka. O'g̃uju Belém ka be―Belém ka tẽg̃ ma dak.
23256	MAT 2:18	Kuyje Jeremias o'e: Raquel o'ya'ĩjojo ip―Rama ka beacat. O'tõtõn cĩcã Raquel ya'õberen. Ig̃uycũg̃ cĩcã o'e ixe. Iba'ore iboceayũ be Raquel mucok am. Bekitkit'ũm'ũm kay o'tõtõn. O'tõtõn jenaxeg̃ebitbit oe'ũ'ũ buye, o'g̃uy'ũm puye, i juk o'e Jeremias Deus a'õ dag̃.
23258	MAT 2:20	O'jekawẽn José eju. — Kuy oe'ũ ip―bekicat aoka pinayũ — io'e cebe. — Bekicat etujowat, ixi dak. Israel eipi kay epeju juy — io'e José be. — Hm hm — José o'e.
23260	MAT 2:22	Imẽnpit iparara o'e José Herodes ipot puxim―Arquelau buxim. Judéia eipi kukukan o'e Herodes'ũm tieg̃ Arquelau. José iboam itaybit pima, iparara o'e Judéia eipi be jajẽm am. Galiléia eipi be o'ju ip José jeparara pibun. O'ju ip, waram ma jexeyxey buye. — Eg̃uy g̃u juy Judéia eipi be — Deus o'e José be, jexeyxey bima.
23261	MAT 2:23	Oajẽm ip Nazaré ka kay. Osodop ip Nazaré ka be, Judéia eipi be. Imẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ juk o'e ip bekicat muwẽnuwẽn pima. Nazaré ka wat je'bapuk xeku, i. Soat ma apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e iap tag̃ o'jebapuk. Imẽnpit soat etabun xipat'ũm cĩcã osodop ip―Nazaré ka wat.
23268	MAT 3:7	Fariseuyũ cucum o'e ip jewemubatisasan Jordãodi be. Saduceuyũ dak cucum o'e ip. João o'jekawẽn cebe ip―Fariseuyũ be, Saduceuyũ be dak. — Deus xewi eyenapõn pin, eykay itakoma buye. Eyenapõn pin ikẽrẽat ipi cĩcãat puxixim. Abu jeymukũyjo eyenapõn ãm? — io'e. — Puybu'it'it buxim eyju. Wuye'ũap mubapukatpu buxim eyju — io'e. — Apẽn puybu o'jenapõn wuykat pewi wuykat mupik pima, imẽn tak eyenapõn pin Deus o'supi'ajoiat pewi — io'e.
23273	MAT 3:12	Wuyju taixee xikxig̃ tumũntata mujẽm ãm taixee bewi. Tumũntata muxipanpan wuyju tamũn'a be. Taixee mupikpig̃ daxa be. Imẽnpuxim Deus kũyjobicayũ muwajejẽm kũyjobit'ũmayu xewi. Kũyjobicayũ ixe xe jeedop soat em. Kũyjobit'ũmayũ bit soat em ipiat supi'ajojo — João o'e cebe ip―Fariseuyũ be, Saduceuyũ be dak.
23277	MAT 3:16	Idibi bewi o'jeu Jesus. Kabi ma o'jekoce. Pukaso jo'iat o'jojojo pupum―Ibiõg̃buk xipacat. Jesus kay oajẽm. Oõm Ibiõg̃buk xipacat cebe―Jesus pe.
23278	MAT 3:17	G̃ebuje Deus o'jekawẽn kabi bewi. — Ite okpot―wemukukpinput — io'e. — Soat em ocokcok cĩcã cekay — Deus o'e.
23282	MAT 4:4	— Ap! — io'e. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: Wuyetabẽg̃ wuyxat o'om puye g̃u―Deus wuymutaicin puye, i. Wuyju jekukum, Deus a'õbuyxi buye acã, i — io'e Jesus.
23288	MAT 4:10	— Ap! — io'e Jesus. — Ecenapõn oxewi, Satanás! Deus ekawẽntup e'em: “Xipat ẽn” i juy epe'e Deus pe acã, i. Deus a'õ kay acã epesop kũyjobin―eykukukat a'õ kay, i — Jesus o'e.
23291	MAT 4:13	Jesus o'ju Cafarnaum ka kay. Nazaré ka bewi o'ju. Oajẽm. Osunuy Cafarnaum ka be iodi xe―Galiléiadi xe. Zebulom eipi be osunuy, Naftali eipi be dak.
23293	MAT 4:15	Judeu'ũmayũ kabiaat cĩcãat o'jojojo ip―yobog̃at. Jeipi be o'jojojo ip―Galiléia watwat, iodi wãbu watwat, Jordãodi winabuat ka watwat tak. Zebulom watwat o'jojojo ip, Naftali watwat tak.
23295	MAT 4:17	Ibocewi Jesus kawẽnwẽn o'e adeayũ be. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere! Eyg̃uycũg̃ cuy epesop, ikẽrẽat kug̃ puye. Deus soat kukanap kabia jajẽm dao ma―kabi beat soat kukanap — io'e. Imẽn soat em kawẽnwẽn o'e Jesus.
23301	MAT 4:23	O'ju Jesus soat tag̃―Galiléia eipi dag̃. Adeayũ mutaybitbin o'e Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn o'e adeayũ be. Deus soat kukanap muwẽnuwẽn o'e. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada'ada. Ibaca'ũmayũ mubacacan o'e Jesus.
23303	MAT 4:25	Adeayũ o'ju ip Jesus tomuju―ade jĩjã. Galiléia eipi bewiayũ, Dez Cidades ka bewiayũ, Jerusalém ka bewiayũ, Judéia eipi bewiayũ, Jordãodi winabu wiayũ; soat ip o'ju Jesus tomuju.
23304	MAT 5:1	Adeayũ jojom pima, o'ju Jesus, ade jĩjã ip puye. Co'a kay o'ju. O'jeu co'a dag̃. Oabik iboce. Cebekitkit oajẽm Jesus kay―ceweju etaybitbinayũ.
23308	MAT 5:5	— Icokcok ya'õkadidim warara'cat kukayũ. Xipacat je'jat ip Deus xewi―apẽn Deus o'e'e iap tag̃.
23309	MAT 5:6	— Icokcok cĩcã jeedop ip―Deus xe cũg̃ cĩcãayũ. Apẽn idibi kay wuyju, wuybipuruk pima, imẽn tak Deus bikuyap kay ixeyũ dak jajẽm. Apẽn puybit kay dak wuyrere bima, imẽn tak Deus bikuyap tag̃ jeku pin ip. Imẽnpuye Deus ibikuyap je'g̃ũm cebe ip―cũg̃ cĩcãayũ be. Icũg̃ cĩcã e'em ip — io'e Jesus.
23313	MAT 5:10	— Icokcok cĩcã jeedop ip―Deus bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ. Ipiat ajojom ip, Deus bikuyap tag̃ jekukum puye. Imẽnpit soat em Deus xe jeedop ip — io'e.
23315	MAT 5:12	Imẽn tak kuyjeayũ Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ xipan g̃u o'jukuk ip. Eycokcog̃ cĩcã epesop. Kabi be bit, Deus xe bit, ade kug̃ epesop―idipat kug̃ — io'e Jesus.
23316	MAT 5:13	O'jekawẽn jebekitkit pe. Wuymutaybinap muwẽnuwẽn o'e Jesus―imẽnpuximap ekawẽn. — Ipi juacat pima eyju, kawta buxim epesop — io'e. — Kawta tayu buye, xipat cĩcã. Imẽnpit takõ'õm puje, xipat g̃u kuka. Te'e ma kuka atakuk. Apẽg̃ãm tak takug̃ kuka acesop? Taxik am acã. Taxik puje, tamucakucag̃ kuka wuyju — io'e Jesus. Imẽnpuximap kawẽnuwẽn o'e Jesus. Kawta wuyxat mukun. I'o pin wwuyju, wuyxat pe kawta opop puye. Imẽnpuxim Jesus kay itabucayũ ekukuap cuy ipi juacat mudim. Jekuku ojuy ipi juacat Deus a'õ dag̃, Jesus kay itabucayũ ekukuap jojo buye. Tayu'ũm pima bit, xipat g̃u kuka kawta. Acetaxik kuka, tamucak am. Imẽnpuxim tak cebekitkit Jesus kay itabut'ũm'ũm jekukum pima bit, xipat g̃u kuka, ipi juacat mudim'ũm kuka buye.
23317	MAT 5:14	Ipi juacat etabixe kabiahamat puximayũ epesop — io'e Jesus. — Xipan eyekukuap cocom pima ip, Deus awẽg̃ mubuyxin jeedop ip―wuyebay awẽg̃―kabi beat awẽg̃ — io'e Jesus. — Apẽn e dag̃ wuyjojo but, kabiaham pima; imẽnpuxim Deus awẽg̃ buxin put warara'acayũ, xipan eyju jekukum pima — io'e Jesus. — Ipi juacat eyju bima, kabiaat puxim epesop — io'e. — Ag̃okaxiri co'a be wuysukamuy bima, ika ba'arẽm g̃u o'sukadop. Ikamunẽm pa'ore. Kuy bi ma ikabapuk soat pe, co'a jeje buye — io'e. — Eyju dak iba'arẽm g̃u epesop, xipan epekuku bima. Soat pe eyekukuap je'bapuk. Imẽn ipi juacat pe kabiaat puxim eyju, itaybit ip puye ajo xipat Deus xe iam, eyekukuap cocom ip pima — io'e. — Lamparina musop puje, ico diotpe g̃u ajomuy. Uk'a be acejomõg̃ imũn ceje. Um ma ajomuy kabia i'e am soat uk'a beat kay, soat ijo but am.
23321	MAT 5:18	— Moisés ekawẽn i'ũm pa'ore cebe ip. Soat Deus o'e iap tag̃ je'bapuk — io'e Jesus. — Kabi oi'ũm kuka, ipi dak. Deus ekawẽn pit i'ũm g̃u. Pũg̃ a'õ dak ka'ũma ma i'ũm. Soat epa'ũmap jajẽm. Iboap ekawẽn tak jeedop―Moisés ekawẽn. Iboap kay g̃ebum cuy epesop — io'e.
23323	MAT 5:20	— Og̃uwẽn eywebe: Deus bikuyap tag̃ eyeku bimap acã, eywebe ajẽm put Deus kay. Fariseuyũ bodi ma Deus bikuyap tag̃ eyeku'ũm pima, Deus xe g̃u epesop soat em―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ bodi ma dak — io'e Jesus.
23325	MAT 5:22	— Õn pit e'em eywebe: Soat cuy epetujowat ibimãmãat ekawẽn coco'ukat kay―jewag̃o kay itakomaayũ. Iboce ipiat supi'ajoat itakomaat pe. “Ka'ũmaat ma ẽn,” i'e'e'ukat pe bit itakomaat podi ma ipiat supi'ajoat ibimãmãat ekawẽn coco'ukayũ kukukat a'õ dag̃. “Akpidapi,” i'e'e'ukat pit daxabog̃ kay je'ju―ipiat'ajoat ka kay — io'e.
23330	MAT 5:27	— Moisés o'jekawẽn kuyjeacat pe — Jesus o'e. Ecepo g̃u juy wara'at ayacat eju―etayxi eju acã. Aoyũ dak jepo g̃u juy ip wara'at ag̃okatkat eju―jektop eju acã, i — io'e. — Eyetaybit iboam — io'e Jesus.
23336	MAT 5:33	— Moisés o'jekawẽn. Icẽmãn cuy epe'e. Eybu'um g̃u juy eytabucap kay epesop. Eya'õ dag̃ cuy epeku soat em. Eya'õ kay juy epesop―ajo imug̃ẽap ojuy iap kay. Kuy juk epeyekawẽn Deus pe: ‘Wa'õ kay'ũm pima, ipiat osupi'ajoat owebe,’ i juk epe'e. Imẽneju eya'õ kay juy epesop, i — io'e Jesus.
23340	MAT 5:37	— I juy epe'e, “Icẽmãn,” i. I dak epe'e, “Ka'ũma,” i. Imẽn acã epeyekawẽn cuy, ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat pewi beku wara'at ekawẽn ajẽmjẽm puye―dapxi iap ekawẽn ajẽmjẽm puye — io'e.
23348	MAT 5:45	— Imẽn jekukum pima, kabi beat ipotpoyũm epe'e. Soat peam Deus kaxi o'g̃uju kabi be―xipacayũ beam, xipat'ũmayũ beam tak — io'e Jesus. — Soat peam tak Deus muba'at o'g̃uju ipi kay―icũg̃at peam, cũg̃'ũmat peam tak — io'e.
23349	MAT 5:46	— Eykayayũ acã ikukpin eyxe bima, imẽn xipat Deus xe du? Ka'ũma. Apẽnpuye Deus a'õbi xipacat ũmap wiwim eyju? Jeyipi iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ imẽn tak ixeyũ xe jekayayũ ikukpin jekuku ip―eyxe cekay'ũm cĩcãayũ imẽn jekuku ip. Eykay'ũmayũ dak xipan cuy epejukuk — io'e Jesus.
23351	MAT 5:48	— Wuyebay xipat cĩcãat soat em. Ixe buxim cuy epesop―wuyebay icẽmat puxim cuy epesop―kabi beat puxim — io'e Jesus.
23357	MAT 6:6	— Eyju bit eyduk'a be juy epeõm, Deus eju kawẽn ãm — Jesus o'e cebe ip. — Eyduk'a exĩntabi juy epetomudip, warara'acat pe eyjojoap puxim. Epetomudip, kawẽn ãm kabi beat eju―ijo ba'oreat eju―wuyebay eju. Deus imẽn eyjojo. Xipacat je'g̃ũm eywebe. “Xipat ẽn oxe,” i'e'em tak eywebe — io'e Jesus cebe ip.
23365	MAT 6:14	— Eyju g̃ebum'ũm pima apẽn warara'cayũ be juk adi ikẽrẽm eykuk iap kay; ikẽrẽat epeg̃ujurũg̃rũg̃ cĩcã ma'g̃u, Deus tak jeg̃ebu g̃u apẽn juk adi ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽg̃ẽ iap kay. Kabi beat jeg̃ebu g̃u―wuyebay — io'e.
23367	MAT 6:16	— Deus kay g̃ebumap kay jekõnkõn'ũm pima eyju, eyg̃uycũg̃cũg̃ g̃u juy epesop. Eymug̃uykuku'ukayũ ig̃uycũg̃cũg̃ oekuku ip, Deus kay g̃ebumap kay jekõnkõn'ũm pima ip. Ig̃uycũg̃cũg̃ oekuku ip, soat itaybit ojuy, “Teku Deus kay g̃ebumap kay jekõnkõn g̃u iam. Jebureyũ juk o'jekawẽn ip. “Deus kay jĩjãat teku,” i. Imẽnpuye jebikuyap tag̃ cuk o'jat ip―soat ma. Iboap kay g̃ebum cuy eyju — io'e Jesus.
23373	MAT 6:22	— Wuyeta kabiaap puxim. Wuyjebit peam ixe kabiaap. Wuyetadip pima soat ijo but wuywebe. Kabia dag̃ ajeku. Soat ijobucap wuyekukuap puxim―Deus xe cũg̃ ma wuyekukuap puxim.
23377	MAT 6:26	— G̃ebum cuy epesop wasũ kay — io'e Jesus. — Pupum ip kabi be. Taidadam g̃u ip. Jeku beat tak pupum g̃u ip, jeku bewiat mũn'a be imõg̃ ãm. Imẽnpit Deus ixat ũmũm cebe ip―wasũyũ be. Deus xe wasũ teibog̃ g̃u―wuyebay xe―kabi beat xe. Imẽnpit ag̃ cekay ip. Imẽnpuxim wuykay dak soat em ag̃.
23380	MAT 6:29	Icẽmãn õn e'em eywebe. Salomão ibubut adeat osunuy. Idip cĩcãat kug̃ osunuy―jesay kug̃. Salomão dipap podi ma bit titip tip tag̃atip.
23383	MAT 6:32	— Judeu'ũmayũ yag̃uy'ũm iboap kay―soat kay. Eyebayat pit itaybit eyju ikug̃'ũm pima iam―kabi beat.
23384	MAT 6:33	— Koap g̃ebum cuy epesop Deus soat kukan je'e iap kay―Deus ebikuyap kay dak. Imẽn g̃ebum pima, Deus soat je'g̃ũm eywebe. Eyxan je'g̃ũm, eydotim tak — io'e.
23385	MAT 6:34	— Imẽneju eyag̃uybabi'ũm g̃u juy epesop kuyajeat kabia kay. Kuyaje jajẽm pima, eyetaybit epe'e ajo o'jebapuk ixe kabia iam―ajo xipat, ajo xipatpũt tak. G̃asũ bit eyag̃uybabi'ũm g̃u juy epesop kuyajeat kabia kay — io'e Jesus.
23388	MAT 7:3	Wuymutaybitbinap ekawẽn muwẽnuwẽn o'e Jesus―imẽnpuximap ekawẽn. Jebekitkit pe imuwẽnmuwẽn o'e, itaybit am ip. Warara'acat ekukuap mukorẽm ãm, wuyekuku bima, imukorẽmap tõm puxim Jesus xe, ip puxim tak cexe. Imẽnpuye Jesus o'jekawẽn jebekitkit pe. — Te'e ma eyju jeakag̃ eybure eta beatõmtõm kay, eyeta beap'ip cocom'ũm pima.
23390	MAT 7:5	— Eyju jewemug̃uykukukum. Koam eyeta beap'ip cuy epeyop'uk. — Yop'uk puje, iba'ore g̃u je'e eyewebe tõmtõm'uk am eybure eta bewi. Yop'uk puje, xipan epe'e ijojom — io'e. Imẽn Jesus wuymutaybitbin warara'acat kay g̃u juy acejeak iam―wuyekay acã juy acejeak ikẽrẽat mug̃ẽ buje iam―yopit ma ikẽrẽat mug̃ẽ buje iam yobog̃ ma ikẽrẽat mug̃ẽ buje iam tak.
23396	MAT 7:11	Eyju ikẽrẽat kug̃. Imẽnpit eyju ma xipacat ũmũm eyipotpoyũ be. Apẽn eyju iũmũmap podi ma eyebayat pit xipacat ũmũm jexewi iojuyjuy'ukayũ be―kabi beat pit.
23400	MAT 7:15	Jesus dak o'jekawẽn jebekitkit pe. — Eyday'em'um cuy epesop eymug̃uykuku ojuyayũ kay―jewexe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ kay. Omuyku ip. Ovelha jo'i ma'g̃u ip jajẽm, badi bit ip ika'uayũ buxim, akurice buxim. Eykay itakomaayũ ma ip, xipacat co'iayũ ma'g̃u ip jajẽm — io'e.
23406	MAT 7:21	— Deus soat kukanap kabia je'e ip owebe: “Ẽn ocekukukat,” i. Soat pit jeõm g̃u Deus xe kabi be―webay ibikuyap tag̃ cekuibiyũ acã―kabi be omuyat a'õ kayayũ acã — Jesus o'e.
23407	MAT 7:22	— G̃ebujeat kabia Deus abuyũ ikẽrẽat kug̃ iap g̃uwẽn. Adeayũ je'e'e ip owebe: “Ocekukukat! A'õbi ocekuku. Xipacap oceg̃uwẽnuwẽn―Deus soat kukukaniap muwẽnuwẽn oceju,” i. “A'õbi ibiõg̃buk kẽrẽayũ oceg̃ujẽmujem wuyjuyũ xewi,” i dak je'e. “A'õbi ocewebe i'e ba'oreat oceg̃ubapukpuk,” i dak je'e.
23409	MAT 7:24	— Wa'õkayayũ itaybicat puxim ip―ag̃okatkat puxim ixeyũ wekawẽn coco'ukayũ. Ixe ag̃okatkat uk'a o'yamuy wita'a jeje. Uk'a'abi'ip o'yopmuy wita'a jeje.
23411	MAT 7:26	— Wa'õ dag̃ g̃u jekuku'ukayũ itaybit'ũmat puxim―waramtag̃ ma uk'a o'yamuyiat puxim ip―wekawẽn kay'ũmayu. Wa'ĩjojom ip. Inaka kũyjobit g̃u ip wa'õ kay. Warẽmtag̃ uk'a o'yamuyiat puxim―ag̃okatkat puxim―yag̃uyba'arẽmat puxim. Ixe ag̃okatkat uk'a o'yamuy ipi ju, ka'oririt pe. Cem g̃u o'yamuy.
23426	MAT 8:12	— Ajẽmjẽm ip pima, Deus Israel naxeg̃ebitbit joxik ip wũy ma kabiokbog̃ pe. Iboce ma tõtõn jeedop. Tũy yẽyẽy ipi bun jeedop — io'e Jesus jenomujuacayũ be. Ipiat'ajoap ka be iap muwẽnuwẽn o'e Jesus―kabiokat ka be iap.
23431	MAT 8:17	Isaías juk o'jekawẽn kuyjeayũ be. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat juk o'jekawẽn. Jesus muwẽnuwẽn o'e. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada xeku, ibaca'ũmayũ dak, i juk o'e kuyjeayũ be. Jesus o'g̃ujẽm xipat'ũmayũ jemumukukukayũ xewi―ibiõg̃buk kẽrẽayũ. Imẽn Jesus e'eap puye, soat itaybit o'e icẽmãn Isaías'ũm ekawẽn iam.
23434	MAT 8:20	— Tapu — Jesus o'e. — Oweju jekukuayũ ya'ũmg̃u jedopdopap'a — io'e cebe―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat pe. — Kak ikũykẽy. Wasũ dak topipe. Õn pit ka'Ũma. Ya'ũmg̃u odopdopap'a — io'e―Jesus o'e―soat wag̃o o'e.
23439	MAT 8:25	Jesus o'g̃uwurũg̃ ip―ceweju etaybitbinayũ. — Kariwa! — io'e ip. — Ocedaxijom ece. Akõm wuyju!
23442	MAT 8:28	Kabido'ũm puje, o'timudek ip. Gadara eipi dag̃ oeku Jesus. Xepxep osodot ip―ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ayũ. Ika'u jĩjã o'e ip. Ce'ũ'ũayũ mõg̃mõg̃ap pewi osodot ip. Bomaku nuynuy soat em. Ixeyũ buxixim, e dag̃ kapkap g̃u o'e ip―ibo ka watwat―Gadara ka watwat.
23444	MAT 8:30	— Ite ag̃okatkayũ xewi ocemujẽm puje, ocemujum ece dajebaro be―ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'e cebe. Imẽn ma o'e ip, dajebaro bomaku wurũrũrũg̃ puye―ade dajebaro.
23448	MAT 8:34	G̃ebuje Jesus o'topabe ip―ag̃oka watwat―soat. — Ejẽm cuy oceka bewi — io'e Jesus pe.
23457	MAT 9:9	Ibocewi Mateus o'jojojo Jesus. Oajẽm Jesus Mateus kay. Ixe Mateus xik'i osunuy jekapikpikap'a be―iecug̃ap edinheiro bubuap'a be. — Ejot. Oweju ejeku — io'e Mateus pe. O'ãy. Oeku Jesus eju.
23459	MAT 9:11	— Apẽnpuye ixeyũ eju eymutaybitbin'ukat jekõnkõn―iecug̃ap edinheiro bubu'ukayũ eju? Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ eju dak? — Fariseuyũ o'e Jesus etaybitbinayũ be. Imẽn kawẽnwẽn o'e ip, Jesus jekõnkõn o'jojojo ip puye.
23460	MAT 9:12	O'jede g̃u imutaybitbinayũ. Jesus pit Fariseuyũ o'ya'ĩjojo. O'jekawẽn. — Iwãtaxipi'ũmayũ wuyanũg̃tata'ukat kay je'ju g̃u―iwãtaxipipiayũ acã — io'e. — Imẽnpuxim õn tak jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã. Ikẽrẽat uk am ixeyũ bewi ojot. Imẽnpuye cekõn ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ eju — io'e. — Cum cuy eyju eymutaybitbinayũ kay — io'e — eytaybit am apẽn Deus ekawẽntup e'em iam — io'e Jesus Fariseuyũ be. — Imẽn opop ibararakat: Idip ma oxe warara'acayũ eyetabotaidabotbot pima. Imẽnpit idip g̃u oxe warara'acayũ kay g̃u eyetabotaidabotbot pima, obuyxi am carneiroyũ mupig̃ ma'g̃u eyju, i — io'e. — Imẽnpuye ijoce jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã — io'e Jesus.
23462	MAT 9:14	João Batista eju etaybitbinayũ oajẽm ip Jesus kay. — Apẽnpuye Fariseuyũ jekpiwan ma jewemureren Deus eju kawẽn ãm―oceju dak, eweju etaybitbinayũ bit jekõnkõn ip pima? — io'e ip.
23464	MAT 9:16	Jesus wuymutaybinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip―imẽnpuximap ekawẽn. Imẽn o'g̃uwẽn. — Pag̃o iisuan g̃u imuwaketken wuyju―toti iorokat muwaketken. Iisuat pit imuwaket puje, jewa'i'in big̃ ma idieg̃bog̃ e'em — io'e Jesus.
23468	MAT 9:20	Cucum pima, pũg̃ ayacat oajẽm Jesus tomuju, cesay mucay am―Jesus ekabek ukpu mucay am. 12 koato bun ma ixe ayacat iwãtaxipipin o'e, doybucukcug̃ g̃u buye. — Cesay mucay buje ma, oce'ada — ixe ayacat o'e jewebe ma. Jesus ekabek o'g̃ucay.
23474	MAT 9:26	Ipi juayũ ce'ũ topibit awẽg̃ o'yawẽg̃mupõg̃ ip. Jekawẽnwẽn o'e ip soat tag̃―soat ibo eipi dag̃.
23475	MAT 9:27	Jesusyũ eipi kukukat ka bewi cẽm puje, xepxep o'ju Jesus tomuju―ita'ũmayũ. — Etabotaidabotbon cuy eg̃uy ocekay — io'e ip. — Ocemu'ada am — io'e ip Jesus pe―Davi'ũm naxeg̃ebit pe―Judeuyũ ajojoyũ'ũm'ũm kukukat naxeg̃ebit pe.
23481	MAT 9:33	O'je'ada Jesus a'õbi. Ag̃okatkat pewi ibiõg̃buk kẽrẽat cẽm puje, xipan o'jekawẽn ma, o'je'ada buye. — Abu yag̃uyg̃uy imẽn o'jebapuk iam? — adeayũ o'e ip jewewebe. — Ka'ũma ma ijo'iat imẽn wuyjojojo g̃u Israel eipi be―wuyeipi be — io'e ip.
23483	MAT 9:35	O'ju Jesus ikabog̃atka dag̃, ika'ĩcatka dãg tak. O'ju ag̃oka watwat mutaybitbin. Judeuyũ Deus eju kawẽnwẽnap'a be imutaybitbin o'e. Deus soat kukanap o'g̃uwẽnuwẽn soat pe―kawẽn idipat. Imẽn ma imutaybitbin ip oeku. Ibomaayũ mu'ada'adam oeku: iwãtaxipipiayũ, ibaca'ũmayũ dak―soat mu'ada'adam oeku.
23487	MAT 10:1	Jesus 12 beayũ o'tomuwã―jeweju etaybitbin'ukayũ. O'tomuwã, ja'õbi soat mu'ada am―iwãtaxipipiayũ mu'ada am, ibiõg̃buk kẽrẽayũ mujẽm ãm tak―ja'õbi imujẽm ikug̃ayũ bewi―soat ip pewi. Ja'õbacaap o'g̃ũm cebe ip―12 beayũ be.
23488	MAT 10:2	12 beayũ ibutet 12 butet pe osodop ip. Ibũrũ ma ibutet osodop ip―Jesus emumujuyũ butet: Koapat Simão i, André i, Tiago i, João i, Filipe i, Bartolomeu i, Tomé i, Mateus i, wara'at Tiago, Tadeu i, wara'at Simão, Judas Iscariotes i. Ibũrũ ma ibutet osodop ip. Wara'at putet Pedro i ibutet osunuy―Simão butet. André Pedro kitpit osunuy. Tiago, João dak, Zebedeu ipotpoyũ osodop. João Tiago kitpit osunuy. Mateus iecug̃ap peam Israel naxeg̃ebitbit xewi dinheiro bubu'ukat osunuy. Wara'at Tiago Alfeu ipot osunuy. Wara'at Simão Israel eipi kay cĩcãat osunuy. Judas Iscariotes g̃uyjom Jesus o'g̃ũm cekay itakomaayũ be yaoka am. Ibũrũ ma osodop ip―12 beayũ―Jesus eju jekuku'ukayũ.
23506	MAT 10:20	Wa'õbi juy epeyekawẽn. Imẽn epeyekawẽnwẽn Deus biõg̃buk ma kawẽnwẽn je'e eywebewi―Wuyebay biõg̃buk — Jesus o'e cebe ip.
23509	MAT 10:23	— Eywebe ipiat supi'ajojo bima, epeyenapõn cuy. Imẽn e'e ip pima pũg̃ ka be, epeyenapõn cuy wara'at ka be―ag̃oka be — io'e cebe ip. — Soat wag̃o õn — Jesus o'e. — Waram wajẽm awap, ade ag̃oka dag̃ epeju―Israel naxeg̃ebitbit eipi dag̃ — io'e Jesus.
23515	MAT 10:29	— Xepxep pe pidiwe dei tei'ĩt ma―pũg̃pũg̃ centavo ma―wasũ yopĩcat tei. Imẽnpit pũg̃ wasũ yopĩcat at'an pima, Deus itaybit ixe wasũ o'at iam. Deus a'õbi acã je'at — Jesus o'e.
23518	MAT 10:32	— Eyju “Jesus ebekitkiyũ oceju,” i soat pe e'em pima, õn tak “Teyũku webekitkit,” i oce webay be―kabi beat pe — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be.
23519	MAT 10:33	— Eyju bit e'em warara'acayũ be, “Jesus bureyũ g̃u oceju,” i bima, õn tak “Iteyũ bure g̃u õn,” i oce Webay be―kabi beat pe — io'e Jesus.
23531	MAT 11:3	— “Deus emumuju ajẽmap wiwim oceju,” i juy epe'e cebe — io'e João. — “Ẽn ma du ixe? Wara'at g̃u xe'e ocejowiwi?” i juy epe'e cebe — io'e João. — Hm hm — io'e ip. João a'õ daxijo am o'ju ip. Oajẽm ip cekay―Jesus kay. — Ẽn ma du omuykuiat? Wara'at g̃u xe'e ocejowiwi? — io'e ip Jesus pe.
23533	MAT 11:5	— Ita'ũm topibiyũ o'e itate g̃asũ. Taokẽrẽ topibiyũ dak xipan ip o'e jexĩg̃xĩg̃ g̃asũ. Ierep topibiyũ dak xipan o'e g̃asũ. Ya'õpi'ũm topibiyũ dak ya'õpipe o'e ip. Jekũyjojom ip o'e. Ce'ũ topibiyũ dak waram itabẽg̃ o'e g̃asũ. Tadaibotbocayũ dak kawẽn idipat cocom g̃asũ―Deus ipot awẽg̃ cocom.
23536	MAT 11:8	João doti teibog̃ g̃u. Teibog̃at kukayũ adeayũ kukat tuk'a be opop ip―ibubut adeayũ.
23538	MAT 11:10	— Imẽn Deus ekawẽntup e'em―João muwẽg̃aptup: Ag̃ cuy epesop, ie'em Deus, i. Wemumuju og̃uju ewap ajẽm puje, emuxipan am, i. Imẽn e'em Deus ekawẽntup―João muwẽg̃aptup — io'e.
23539	MAT 11:11	— Kuyjeayũ bodi ma João ya'õbuyxi. Ka'ũma ma omuy João Batista jo'i ya'õbuxian. Deus xe bit―kabi beat xe bit―yopĩcat João bodiat ya'õbuyxiat wekawẽn kayayũ'in — Jesus o'e.
23540	MAT 11:12	— Ixe João Deus awẽg̃ o'yawẽg̃tojot ipi juacat kay―Deus soat kukanap awẽg̃. Iboap awẽg̃cocom pima ip, cekay jĩjã ip, Deus xe nuynuy pin cĩcã ip puye. Imẽn g̃asũ dak cekay jĩjã ip — io'e. — Deus xe ajẽm pin ip — io'e.
23544	MAT 11:16	Jesus waram o'jekawẽn adeayũ eju. — Og̃uwẽn eywebe, abu-buxim g̃asuacat iap iam eyetaybit am. Bekitkit puxim ixeyũ―pasiaham ip iap pe pubutbucayũ buxim. Jewãwãwãm ip jebureyũ―bekitkiyũ.
23549	MAT 11:21	— Karem ma ipiat epesupi'ajo jĩjã, Corazim ka watwat! — Jesus o'e. — Karem ma ipiat epesupi'ajo jĩjã, Betsaida ka watwat — io'e. — Ka'ũma buk epejojojoiap cuk adi og̃ubapukpuk eyetabut pe eyka be bima — io'e. — Tiro ka be iboap mubapuk pima, Sidom ka be dak, kajuk ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere ip―ibo ka watwat. Itabut kajuk ip Deus kay — io'e. — Ibo ka be iboap mubapuk pima, kajuk ikurususucat o'g̃uõm ip jedotim. Daxa daypibewiaptõm tak kajuk o'tõmõg̃ ip jabi jeje. Imẽn kajuk o'e ip, “Oceg̃uycũg̃ cĩcã ikẽrẽat kug̃ oceju buye” iap mubapuk am; “G̃asũ bit ikẽrẽat ag̃ug̃ẽ g̃u” iap tak mubapuk am jebureyũ be — io'e.
23553	MAT 11:25	— Jesus o'e g̃ebuje bit. — Bay — io'e. — Ẽn acã soat kukukat―kabi beacat kukukat, ipijuacat kukukat tak — io'e. — Apẽn ẽn e'em iap mubapukpug̃ ẽn jewexe itaybit cĩcãayũ be g̃u―imutaybitbin'ũmayũ be acã — io'e. — Ixeyũ acã wekawẽn imutaybitbin ẽn. Imẽn xipat oxe. Ocokcok cĩcã imẽn ebikuy buye. Ocokcok cĩcã xipat exe buye dak — io'e Deus pe.
23555	MAT 11:27	— Soat ma juk Webay o'g̃ũm owebe — io'e cebe ip. — Warara'acat g̃u itaybit abu Deus ipot iam―cebay acã. Imẽnpuxim warara'acat g̃u itaybit abu ipote bay iam―ipot acã. Jebay mubapuk am, ipot ibikuy bima acã warara'acat itaybit je'e abu Deus iam — Jesus o'e cebe ip.
23561	MAT 12:3	— Tã. Ikẽrẽat kug̃ g̃u ip — io'e Jesus. — Kuyje Davi oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ire bima, oõm Davi, cewejuyũ dak. Deus emesa bewi paõ'a o'ya'o'o ip―Deus etabixe o'yamõg̃ ip iat'a―paĩyũ be acã ya'o pi g̃u iat'a. Moisés ekawẽn tag̃ g̃u ijop'a o'ta'o'o ip―Daviyũ. Apẽn Davi o'e'e iaptup opop Deus ekawẽntup pe. Kuy epetupcoco―iboaptup — io'e Fariseuyũ be.
23563	MAT 12:5	— Deus eju kawẽnwẽnap'a be paĩyũ kapikpig̃ ip soat kabia. Jebodoydoyap kabia jekukum ip Moisés ekawẽn tag̃ g̃u yabog̃at'a be. Wara'at tag̃ jekukum ip, kapikpig̃ puye. Imẽnpit ikẽrẽat kug̃ g̃u ip Deus xe. Iboaptup ekawẽn eyetaybit―Deus ekawẽntup. Kuy epetupcoco―iboaptup tak — io'e Jesus.
23565	MAT 12:7	Warara'acayũ kay eyetabotaidabotbocap kay õn, i Deus juk o'e — io'e Jesus cebe ip. Owebeam carneiro mupikap kay g̃u bit õn―eyetabotaidabotbotap kay acã, i — io'e Jesus. Ijoptup ekawẽn eyetaybit pima, “Ikẽrẽat kug̃ ip,” i kajuk epe'e g̃u ikẽrẽat kug̃'ũmayũ muwẽnuwẽn pima — io'e Jesus Fariseyũ be.
23567	MAT 12:9	O'ju Jesus ibocewi. Oajẽm Deus eju kawẽnwẽnap'a kay―Judeuyũ e'aweroroap'a kay. Oõm.
23569	MAT 12:11	— Xipat Moisés ekawẽn tag̃ warara'acayũ ikukpin wuyxe bima — Jesus o'e Fariseuyũ be. — Jebodoydoyap kabia bima eyõhõ o'at pima ipikũykũy be i'uk'ug̃ ip ipikũykũy bewi―ixe ovelha — io'e. — Abũ jeõhõyũ ug̃ g̃u? Ka'ũma ma. Ovelha ikukpin ip, jeõhõyũ buye. Imẽnpuye i'ug̃ ip. Imẽn tak wuyju ovelha bodi ma wuykukpin Deus xe. Imẽnpuye xipat Moisés ekawẽn tag̃ wuywebe xipacat mug̃ẽ ãm jebodoydoyap kabia be — io'e Jesus.
23575	MAT 12:17	Ibo o'jebapuk apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat o'e iap tag̃―apẽn Isaías kuyje o'e iap tag̃.
23581	MAT 12:23	Iboceayũ yag̃uybabi'ũm o'e ip―soat ip. — Davi naxeg̃ebit paxi sute? — io'e ip. Jesus muwẽnuwẽn o'e ip.
23584	MAT 12:26	— Imẽnpuxim Satanás pe jebekitkit mujẽm puje, abu kuka o'e ya'õ kay? Ka'ũma ma. Imẽn Satanás a'õbacaap mu'ũm kuka o'e. Imẽneju Satanás ja'õbacaap ũmũm g̃u owebe ibiõg̃buk kẽrẽayũ mujẽm ãm―jebekitkit mujẽm am — io'e Jesus.
23588	MAT 12:30	— Imẽn tak okay'ũmat itakoma okay — io'e Jesus. — Webekitkit mu'awerom obuywatwat'ũmat imuypõg̃põg̃põg̃―webekitkit muypõg̃põg̃põg̃ — io'e.