23218	MAT 1:5	Tɨmbi Salmon wɨn Boas endok beu. (Meñlok koi wɨn Rahap.) Tɨmbi Boas wɨn Obet endok beu. (Meñlok koi Rut.) Tɨmbi Obet wɨn Jesilok beu,
23224	MAT 1:11	Tɨmbi Josaia wɨn Jeoiakin gɨta dal kwayañii endok besɨ. Nain wolonda Babilon nasilɨ Islael amatam kaikan gɨñgɨnembi, endok kwelan kuñgulok yanañgɨp ñañgɨlɨñ.
23225	MAT 1:12	Yesulok solii Babilon ña pakɨlɨñ, walinin bɨkap Yesu en indañguk endok kot sambat wɨn ñɨndɨñ: Jeoiakin wɨn Sealtiel endok beu, Sealtiel wɨn Selubabel endok beu.
23230	MAT 1:17	Wɨndɨñda ama sambat Ablaamdok plon kusei kɨmɨpi bɨkap Devittok plon talelak wɨn 14, tɨmbi sambat wɨndɨñgangot Devittok plon kusei kɨmɨpi bɨkap Babilon ñañgɨlɨñ endok plon talelak wɨn 14, tɨmbɨ walinin ama sambat nombo inda-ta-bɨumbi, Mesia indañguk endok kunakunatsɨ wɨn bo 14got.
23239	MAT 2:1	Elottɨ Juda amatamdok ama wapmañ palɨñɨlɨmbi, Yesu gwañgwalɨ Betleem it kwelan, Judia distrik wandɨñ indañguk. Tɨmbi soliña nandɨ-tale amalɨ maim lambɨlak kandañ nanin bɨmbi, Jelusalem it kwelan tombi
23243	MAT 2:5	Eumbi tambane nɨñgɨlɨñ, “Betleem it kwelan, Judia distrik kandañ. Neta, plofet ama nolɨ Anutulok manda no ñɨndɨñ youp biñguk patak,
23244	MAT 2:6	‘Betleem it kwet Judia kwelan, dɨkok kandañ telak dama no indambi, Islael amatamnai yanañgɨpi yambɨ-dɨkñeukak, wala tɨmbi dɨk Juda it kwet damandama tañ dɨwɨn endok pɨmbɨñ nɨm. Nɨm sɨnɨk.’”
23246	MAT 2:8	Betleem ñanelɨñdok en-mupi eñguk, “Sɨndɨ ñambi, e-lonjɨ tɨ-kɨliñ embi, gwañgwa wɨn tɨmbɨ indanekalɨñ. Tɨmbɨ indaumbi, nombo undane bɨm nanbɨm nandɨmbi, nak bo wɨndɨñgangot ñambi, mɨlelem tɨñmetat.”
23247	MAT 2:9	Wɨndɨñ eumbi, endɨ Jelusalem bimbi, Betleem ñañgɨlɨñ. Telak plon ñañɨpi, soliña maim lambɨlaknan kandañ kañgɨlɨñ walɨ bɨndambo inda-sembi, telak dama tɨ-semum ñambi, Betleem tomgɨlɨñ. Tombɨmbi, soliñalɨ gwañgwa pakuk it wolok plon ña kwambɨñ dam pakuk.
23254	MAT 2:16	Elottɨ soliña nandɨ-tale amalɨ juluñɨt tɨñmɨñgɨlɨñ wɨn ka-nandɨ-tombi, gimbɨt kolan tɨmbi, mik ama en-mulɨmbi, Betleem it kwelan ba kwet dɨwɨn ñasɨñgan pakañ wandɨñ ñañgɨlɨñ. Ñambi, gwañgwa gwɨlat tɨpet nɨm makleñgɨlɨñ wɨn gɨtɨk yandɨpmum kɨm-taleñgɨlɨñ. Neta, soliña nandɨ-tale amalɨ Elotta ñɨndɨñ nɨñgɨlɨñda tɨmbi, “Nɨndɨ soliña wɨn ka-ta-bɨnambi, gwɨlat tɨpet tɨlak.”
23259	MAT 2:21	Eumbi mɨlapi yanañgɨpi, Islael kwelan undane bɨñguk. Bɨ tombi,
23319	MAT 5:16	Wɨndɨñgangot sɨndok kolsalenlɨ amatam kolɨ sale-semsemlok. Kusei ñɨndɨñda wɨndɨñ tɨlok: endɨ sɨndok kunditsɨ kɨndem ka-nandañda tɨmbi, Bepsɨ kunum gɨnañ patak en nɨ-kɨndem danekalɨñ.”
23325	MAT 5:22	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: no en nolla gimbɨt tɨlakta, en manda plon kɨmɨttok. Ba no en nol manda winjɨt nɨmbi nɨ-suambatak, en wakan ka-dɨkñelok mɨn wopum gɨnañ kɨmɨttok. Ba no en nol ñɨndɨñ nɨlak, ‘Dɨk ama kamen sɨnɨk’, endɨ jɨmbɨñdok komba gɨnañ nɨ-muttok.
23328	MAT 5:25	Ba tɨkap ama nolɨ manda plon gapɨlep tɨlakta, sɨtɨ telak plon yakan ñandemɨk, wolondañgan plapkan sɨnɨk tambon tɨ-dɨndɨmelok manda en gɨta eum dɨndɨm eukak. Nɨm kañbi, ama walɨ kañ-dan amalok kiinan gapɨlɨmbi, kañ-danlɨ bo tem dumanlok kiinan gapɨlɨmbi, endɨ gepmbi, it kwambɨñ gɨnañ gapɨlek.
23333	MAT 5:30	Ba tɨkap kɨka tombonlɨ gep tiañeumbi, yomdok sɨsoñ plon pi pɨwɨñ ñala kak dombɨ kopi, kɨka tombongot kuukañ. Nɨm kañbi, gwɨlapka gɨtɨk jɨmbɨñ ñauñ a.
23341	MAT 5:38	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Sɨndɨ manda ñɨndɨñ damañgan een wɨn nandɨ-taleañ, ‘No en ama nolok dai tɨmbɨ kolaukta, endok dai bo tɨmbɨ kolalok. Ba no en ama nolok man kwandai wɨlɨ gɨloñmekta, endok man kwandai bo wɨlɨ gɨloñmɨlok.’
23343	MAT 5:40	Ba tɨkap ama nolɨ kiupɨñga kasɨleuktok manda plon gapɨlepi nandɨlakta, sauloñga wɨndɨñgot biñmekañ.
23344	MAT 5:41	Ba tɨkap ama nolɨ kaikan gan-gɨñgɨnembi, nepenepelɨ wɨn kwet kɨmɨn noñgan wolok tuop bembi ñañmeñdok elakta, dɨk kwet kɨmɨn tɨpet wolok tuop bembi ñañmekañ.
23345	MAT 5:42	Ba tɨkap ama nolɨ nepek nola gan-nandɨ tɨlakta mɨukañ, ba nepeka no nain dumangot tɨke-kuup ganlakta nandɨñmekañ.
23348	MAT 5:45	Wɨndɨñ tɨñɨpi, sɨndɨ kunum Bepsɨlok wembe gwañgwa kuañ wɨn inda-dakleukak. Neta, endɨ ama gɨtɨkkan, wɨn ama kɨndem mandan kɨmɨt-kleañ wakɨt ama kolan mandan wɨkañ enda gɨtɨk maim kolɨ sale-sembi, gwi nɨ-mut-semlak.
23350	MAT 5:47	Ba tɨkap sɨndɨ nosiilañgot not tɨ-semañda, kunditsɨ walɨ amatam dɨwɨn endok kunditsɨ nɨtek maklewɨk? Amatam Anutu nɨm nandɨñmañ endɨ bo wɨndɨñ nɨm tañ ba?”
23351	MAT 5:48	Yesulɨ wɨndɨñ embi yousɨmbi, dɨndɨm kuñgula manda eñguk wolok bien wɨn ñɨndɨñ enguk, “Kunum Bepsɨlok gɨnan nanandɨn ba ep tɨndɨn wɨn gɨtɨk kɨndem ba dɨndɨm sɨnɨkgot. Wɨndɨñda tɨmbi sɨndok gɨnañ nanandɨnjɨ ba ep tɨndɨñjɨ bo gɨtɨk kɨndem ba dɨndɨm sɨnɨkgot palekak.”
23352	MAT 6:1	Yesulɨ yousɨmbi, gwañgwañiila enguk, “Sɨndɨ gɨnañjɨ tiptok kena tɨñɨpi ka-kɨliñ embi, amatamdok dausɨnan ep tɨndɨnjɨ sambɨ-daklenelɨñdok nɨm tɨnekalɨñ. Nɨm kañbi, Besɨ kunum gɨnañ patak endɨ tuanjɨ tambon nɨm ombɨ-samek.
23354	MAT 6:3	Dɨk ama pɨmbɨñesɨ ep kɨmɨlɨñɨpi, plap kenañga tɨlañ walɨ dausɨnan sembɨn palektok dɨk kɨka dɨndɨmdɨ nek tɨlak wɨn kɨka kepmala nɨm nɨmbekañ. Tɨmbi Bepkalɨ nepek dausɨnan sembɨn indalak wɨn kalakta endɨ tuan ombɨ-gamekak.
23357	MAT 6:6	Dɨk nɨmolo tɨmbepi, dɨtnañgan doundou ika gɨnañ lombi, yamañga sipbi, Bepka kwet sembɨn patak enda nɨmolo tɨñmekañ. Tɨmbi Bepkalɨ nepek dausɨnan sembɨn indalak wɨn kalakta endɨ tuan ombɨ-gamekak.
23359	MAT 6:8	endok nɨmolonjɨlok telal nɨm klenekalɨñ. Sɨndɨ Bepsɨla nepek nola gamañ nɨm nɨ-nandɨñɨlɨmbi, nekta lonjɨañ wɨn endɨ ikan nandɨ-talelak.
23360	MAT 6:9	Wɨndɨñda nɨmolo ñɨndɨñ tɨnekalɨñ, ‘Kunum Bepnɨ, dɨkok koka wɨn giñgiñgan tɨ-gamlok.
23365	MAT 6:14	Nandañ. Sɨndɨ amatam ep tɨndɨnjɨ kolan wɨn bi-semnelɨñda, Bepsɨ kunum gɨnañ patak endɨ bo sɨndok yomjɨ bi-samekak.
23366	MAT 6:15	Gan, tɨkap sɨndɨ amatam ep tɨndɨnjɨ kolan nɨm bi-semnelɨñda, Bepsɨ endɨ bo ep tɨndɨnjɨ kolan nɨm bi-samekak.”
23369	MAT 6:18	Wɨndɨñ tɨmbeñda, dɨk nanañ kɨmɨsip tɨlañ wɨn Bepka kwet sembɨn patak en noñganlañgot inda-daklewɨñ, amatamda nɨm. Tɨmbi Bepkalɨ nepek dausɨnan sembɨn indalak wɨn kalakta endɨ tuan ombɨ-gamekak.”
23376	MAT 6:25	Wala tɨmbi ñɨndɨñ sanba nandɨwɨt: sɨndɨ kuñgunjɨla ba gwɨlapsɨla nandɨmbi, nanañ tuk ba dasindasinjɨ tuop pat-samlak wala nandɨ-bendɨ nɨm tɨnekalɨñ. Biañgan sɨnɨk: nepek nek ñalɨ bien sɨnɨk? Wɨn kuñgunjɨlɨ nanañ maklelak, tɨmbi gwɨlapsɨlɨ dasindasinjɨ maklelak.
23377	MAT 6:26	Sɨndɨ monɨk yambɨ nandɨwɨt: endɨ nanañ tɨpimbi met-na wɨsɨ-kot wɨndɨñ nɨm tañ, gan sɨndok Bepsɨ kunum gɨnañ patak endɨ ep towilak. Tɨmbi nɨtek? Sɨndɨ monɨk endok pɨmbɨñ ba? Nɨm a! Sɨndɨ endok loloñ sɨnɨk, wala tɨmbi endɨ wɨndɨñgangot sep towilak.
23378	MAT 6:27	Ba sɨndoññan nanin ama nin ñalɨ sɨnɨk kuñgunla nandɨ-bendɨ wopum tɨñɨpi, kuñgun lakat nombo guma yousum ombatawɨk?
23383	MAT 6:32	Ama nindɨ Anutu biañgan en nɨm nandɨñmañ endok gɨnañjɨ ba nanandɨnjɨlɨ nepenepek gɨtɨk wandindokgot pat-semlak. Tɨmbi kunum Bepsɨlɨ ñɨndɨñ nandɨ-sam-talelak: sɨndɨ nepek gɨtɨk wɨn nɨm pat-samekta guma nɨm kunelɨñ, wala tɨmbi nepek wala nandɨ-bendɨ wopum nɨm tɨnekalɨñ.
23391	MAT 7:6	Sɨndɨ nepek no Anutulok gɨñgɨt wɨlɨmɨmɨn wɨn tɨkembi, kamotta nɨm emnekalɨñ. Nɨm kañbi, kamottɨ undanembi, sɨnla sep sainelɨñ. Ba sɨndɨ sɨnlok kokomjɨ tuan lolon wɨn bɨtta nɨm emnekalɨñ. Nɨm kañbi, bɨt kesɨsɨlɨ yali mɨna dam kotnelɨñ.”
23395	MAT 7:10	Ba pisla eumbi, malet no nɨm nanalok kɨndem mɨwɨk ba? Wɨn bo tuop nɨm.
23396	MAT 7:11	Sɨndɨ ama yomat, gan nepenepek kɨndem gwañgwa bɨsatsɨla emnelɨñdok nandɨ-kɨliñ eañ. Wɨndɨñda tɨmbi, sɨndɨ ñɨndɨñ sɨnɨk nandɨwɨt: Bepsɨ kunum gɨnañ patak endɨ mek sapma klembi, nepenepek kɨndem ama nindɨ enda nɨ-nandañ enda guma emekak.
23401	MAT 7:16	Sɨndɨ endok ep tɨndɨnjɨ ba kenanjɨlok bien kañbi, kusasɨ ka-dɨndɨm enekalɨñ. Kuañgɨmdɨ mandañ bien nanalok lalilak ba? Ba gɨnjattɨ gip bien nanalok lalilak ba? Nɨm a.
23406	MAT 7:21	Amatam ‘Wopumna, Wopumna’ pa nanɨañ endɨ gɨtɨkkandɨ Kunum Molomdok gɨñgɨt nɨm indambi kunekalɨñ. Wɨn Bepna kunum gɨnañ patak endok man mandan tañgoneañ endɨñgot kunum gɨnañ lonekalɨñ.
23424	MAT 8:10	Yesulɨ manda wɨn nandɨmbi nandɨ sɨlɨkñembi, amatam en kle ñañgɨlɨñ enda ñɨndɨñ enguk, “Yakñesɨ! Sɨndɨ ama ñɨn kawɨt! Biañgan sanlet: endɨ Juda ama nɨm, gan endɨ nanandɨ-kɨlɨktɨ wopumnat! Nak Islael sɨndok boñgɨpsɨnan nanandɨ-kɨlɨktɨ wandin nɨm kañgut.
23430	MAT 8:16	Maim pɨumbi, ama yal kolanjɨat asup yanañgɨpi, Yesuloñ bɨñgɨlɨñ. Bɨumbi, man mandalɨñgot yal ep kle-kopi, amatam jɨmbatsɨat gɨtɨk ep tɨmbɨ kɨndem dañgɨlɨñ.
23444	MAT 8:30	Bɨt kɨmɨn wopum no kambak mayañgan kuñɨpi, kwet minañ-pakɨlɨñ.
23450	MAT 9:2	Tɨmbi ama dɨwɨndɨ ama no kii kesi dalandan tañgonembi, endoñ bɨñgɨlɨñ. Bɨu yambɨmbi, nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨlok kusei ka-nandɨ-tombi, ama tañgo plon pakuk enda ñɨndɨñ nɨñguk, “Notna, waleñga busukñeun: nak yomga gɨtɨk bi-gamlet.”
23476	MAT 9:28	Yesulɨ it gɨnañ lo palɨmbi, ama tɨpet walɨ endoñ bɨñgɨmɨk. Bɨumbi en-nandɨmbi eñguk, “Nak gumañ sep tɨmba kɨndem dandemɨk wɨn sɨtɨ nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-namamɨk ba?” Eumbi nɨñgɨmɨk, “Oñ, Wopum, wɨndɨñgan.”
23484	MAT 9:36	Tɨmbi endɨ ama kɨmɨn wopum yambɨñguk wɨn endɨ sipsip ka-dɨkñenjɨ nɨmnat ba tɨ-plaplaenjɨ nɨmnat nomɨk kuumbi yambum mɨlataumbi blan tɨ-semguk. Blan tɨ-sembi,
23489	MAT 10:3	Filip gɨt Batlomio, tɨmbi Tomas gɨt Matayo takis epep ama, tɨmbi Yakobo Alifaialok nɨñañ gɨt Tadaio.
23498	MAT 10:12	Endok ilnan loñɨpi, amatam ñɨndɨñ enɨnekalɨñ, ‘Busuk sɨndok kandañ palekak.’
23506	MAT 10:20	Manda enekalɨñ wɨn sɨnlok nɨm. Wɨn Bepsɨ enlok Dɨndɨm Woñ endɨ sep tɨmbɨ pañgɨtaumbi enekalɨñ.
23507	MAT 10:21	Ama dɨwɨn nak nɨm nep kleañ endɨ dasii ba kwayañjii nandɨ-kɨlɨktɨ namañ wɨn kanjɨknailok kɨsɨnan yapɨpi, yandɨpmɨ kɨmnelɨñdok. Ba besii dɨwɨndɨ gwañgwañjɨ bɨsat wɨndɨñgangot tɨ-semnekalɨñ. Tɨmbi wembe gwañgwalɨ menjɨ bepsɨla wɨndɨñgot kanjɨk tɨ-sembi, amalɨ yandɨpmɨ kɨmnelɨñdok enekalɨñ.
23511	MAT 10:25	Wala tɨmbi amalɨ nɨndaut ba molom mɨlap nɨtek tɨ-semnekalɨñ, wɨndɨñgangot gwañgwan ba kena gwañgwanla tɨ-semnekalɨñda, wala endɨ manda nɨmnat. Endɨ naka Belsebul nangɨlɨñ, wɨn Satan. Sambatsiilok kumbamla wɨndɨñ nɨñgɨlɨñda, nɨtek tɨmbi sambatnai nɨm san-kolakolae sɨnɨk tɨ-samnelɨñ?
23515	MAT 10:29	Monɨk tipnam tɨpet mɨnem kwandai gɨmɨn noñganlɨñgot tuatuan, gan noñgan piulekta, sɨndok Bepsɨlɨ wɨn nandɨ-talelak. Endɨ monɨk kambak wandin yambɨ-dɨkñelakta,
23518	MAT 10:32	Sɨndɨ amalok dausɨnan ‘Nak Yesulok gɨñgɨt kulet’ wɨndɨñ e-dakleañ, nak bo wɨndɨñgangot kunum Bepnalok dainan sɨnda nɨ-dakleutat.
23519	MAT 10:33	Gan sɨndɨ naka amalok dausɨnan ‘Nak nɨm nandɨñmɨlet’ eañ, nak bo wɨndɨñgangot kunum Bepnalok dainan sɨnda ‘Nak nɨm nandɨ-semlet’ eutat.”
23531	MAT 11:3	ñɨndɨñ nɨkañbi eñgɨlɨñ, “Anutulɨ ama nɨ-mulɨm bɨ-nɨmektok een wɨn dɨk wakan ba? Ba nola mandɨ-ta-kunekamɨñ?”
23537	MAT 11:9	Wɨndɨñda nek kanepi ñañgɨlɨñ? Plofet ama no ba? Biañgan. Gan plofet ama kañgɨlɨñ walɨ plofet sɨlanin no nɨm. Nak ñɨndɨñ sanlet: Yoane endɨ engano.
23545	MAT 11:17	‘Pakñuak pendɨtnambi, sɨndɨ kap nɨm tilɨñ. Ba nɨndɨ kap blan tinambi, mano nɨm tɨlɨñ.’
23549	MAT 11:21	“Kolasin gɨt Betsaida nasi sɨndɨ kilañmet! Anutulɨ mek salamɨlekak! Nak kundit engano gembɨnat asup sɨndok kandañ tɨñgut, gan sɨndɨ gɨnañjɨ nɨm tambaneñgɨlɨñ. Kundit wɨn Tilo ba Sidon it kwelan indaumda, endɨ gɨnanjɨ tambaneañ wɨn inda-daklenepi blandok dasindasin dasimbi, kwɨlɨñ plon pipatnelɨñ.
23553	MAT 11:25	Nain wolonda Yesulɨ ñɨndɨñ eñguk, “Bep, kunum kwet molom, nak ñɨndɨñda gan-kɨndem dalet: dɨk nanandɨñga dɨwɨn ama nanandɨnjɨat ba nandɨ-daklenjɨat enda kɨmɨsembɨñguñ, gan nanandɨ sembɨn wɨn amatam nanandɨnjɨ nɨmnat enda tɨmbɨ dakle-semguñ.
23554	MAT 11:26	Bep, biañgan sɨnɨk, dɨk wɨndɨñ indauptok nandɨñguñ.”
23555	MAT 11:27	Eñɨpi yousɨmbi, amatamda enguk, “Bepnalɨ gembɨn nanandɨn gɨtɨk wɨn naka nam-taleñguk, tɨmbi en noñganlɨñgot Nɨñañ nandɨ-namlak. Tɨmbi Bep wɨn nindɨ nandɨñmañ? Wɨn Nɨñañ en ba ama nin endɨ epmbi, Bep daut semlak endɨñgot Bep nandɨñmañ.
23556	MAT 11:28	Kena gɨm tɨmbi mɨlap bemañ sɨndɨ gɨtɨk nokoññan bɨ-talewɨt. Bɨumbi, nak pat-nandɨ samambi, sɨmbasɨ busukñewɨn.
23582	MAT 12:24	Gan Falisi amalɨ manda wɨn nandɨñgɨlɨñda tɨmbi Yesula ñɨndɨñ eñgɨlɨñ, “Wɨn yal kolandok telak damanjɨ Belsebul endok gembɨnlañgot yal kolan ep kle-semlak.”
23583	MAT 12:25	Yesulɨ nanandɨnjɨ ka-nandɨñgukta ñɨndɨñ enguk, “Ama wapmañ nolok gɨñgɨtñiilɨ tambɨpi nɨsɨñgan miañ endɨ kola sɨnɨk tañ. Ba it kwet ba sambat nolɨ wɨndɨñgangot tañ endɨ nɨm dɨñdam patnelɨñ.
23585	MAT 12:27	Sɨndɨ ‘Ama walɨ Belsebullok gembɨnla yal kolan ep kle-kot pa tɨlak’ wɨndɨñ naka nanɨañ. Manda wɨn bien tɨmbekta, nindɨ sɨndok gwañgwanjii gembɨ emumbi, yal kolan ep kle-kot pa tañ? Belsebul ba? Nɨmda, manda nokok gembɨnalok kuseila eañ wolok bien nɨm inda-daklelak yañ.
23586	MAT 12:28	Wɨn Anutu enlok Woñdɨ nep plataumbi, yal kolan ep kle kotet, Belsebullɨ nɨm. Wɨndɨñda ñɨndɨñ inda-daklelak: Anutulɨ ikan sɨndok boñgɨpsɨnan amatam yambɨ-dɨkñelak.
23587	MAT 12:29	Ba ama nolɨ ama gembɨnat nolok it gɨnañnan slak lombi, gɨñgɨtñii joñgoñgan epmektok tuop ba? Nɨm ya! Dama endɨ ama gembɨnat wɨn tɨkembi, toalɨ ap imbi bium palmek, nepek nek it gɨnañ pakañ wɨn gumañ ep talewɨk.
23608	MAT 12:50	Neta, no en Bepna kunum gɨnañ patak endok man tañgonelakta, endɨ wakan nokok mena, kwayanai, ba witnai biañgan t añ.”
23630	MAT 13:22	Ba mɨnjɨp kwet koselek mɨnjɨp pakuknan pɨñguk manda wolok kusei wɨn ñɨndɨñ: amalɨ gɨñgɨt manda wɨn nandɨlak, gan kwelalok mɨlap ba mɨnem kwɨlɨkwɨlɨ wolok nandɨ-koñgomlɨ gɨnañ tɨmbɨ pailɨmbi, manda nandɨlak wolok bien nɨm indañmɨlak.
23638	MAT 13:30	Biumbi, nanañ gɨta kli nɨset tɨpelatkan lambɨndekamɨk. Tɨmbi nanañ mepmettok nain indaumek, nak kena ama enbambi, dama kli moyen tamap imbi, komba gɨnañ sium dɨukak. Tɨmbi nanañ bien wɨn wɨsɨkot itna gɨnañ ep wɨsɨ-kolɨm palekak.’”
23651	MAT 13:43	Gan amatam Bepsɨlok man tañgoneñgɨlɨñ endɨ kunum gɨnañ lombi, maim duatak wɨndɨñ duapi, indañgan endok kapmainan kuumbi yambɨ-dɨkñeukak. No en pawañnat endɨ mandana nandɨmbi nandɨ-kɨliñ eukak.”
23673	MAT 14:7	manda ñɨndɨñ e-kwambɨñ dambi nɨñguk, “Biañgan sɨnɨk. Dɨk nepek nola ba nola nan-kautañ wolok tuop gametet.”
23699	MAT 14:33	Tɨmbi gwañgwa kɨkeñ plon pakɨlɨñ endɨ Yesuloñ mɨlelem tɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Biañgan dɨk Anutulok Nɨñañ.”
23701	MAT 14:35	Suaumbi, wɨnasɨlɨ Yesu ka-daklembi, manda kɨmɨlɨmbi, kwet wolok tuopkan ñañguk. Ñaumbi, amatamdɨ ama jɨmbatsɨat gɨtɨk yanañgɨp endoñ bɨñgɨlɨñ. Bɨmbi,
23703	MAT 15:1	Tɨmbi Falisi ama gɨt endɨkñe manda nandɨ-tale ama dɨwɨndɨ Jelusalem bimbi, Yesuloñ bɨñgɨlɨñ. Bɨmbi, ñɨndɨñ nɨ-nandɨñgɨlɨñ,
23714	MAT 15:12	Papalembi, Yesu gwañgwañiilɨ endoñ bɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Ba dɨk Falisi amalɨ mandañga wɨn nandɨmbi, nandɨ-kola tɨ-gamlɨñ wɨn nandɨlañ ba?”
23715	MAT 15:13	Eumbi tambane enguk, “Falisi ama endɨ kli kolan kena gɨnañ nɨsɨ lambañ wandin. Tɨmbi Bepna kunum gɨnañ patak endɨ kenan gɨnañ nepek nɨm tɨpiñguk wɨn kakasiat gɨtɨk ep tamat-taleukak.
23749	MAT 16:8	Yesulɨ wɨn yambɨ-nandɨmbi enguk, “Nekta sɨngan ‘Plaua nɨm pat-nɨmlak’ wɨndɨñ e-nandɨ-tañ? Biañgan nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨ wɨn lakat sɨnɨk pat-samlak.
23751	MAT 16:10	Ba plaua kɨt tambon tɨpet walɨ ama 4,000 ep towiwambi, dɨp palɨmbi, sandɨñ lɨk wopum nɨtek dasiñgɨlɨñ?
23758	MAT 16:17	Eumbi, Yesulɨ nɨñguk, “Simon Yoanelok nɨñañ, dɨk amatam dɨwɨn yapma kle-patañ. Nanandɨ wɨn amalok nanin nɨm. Bepna kunum gɨnañ patak endɨ ganbɨm dakleñguk.
23759	MAT 16:18	Wɨndɨñda nak ñɨndɨñ ganlet: koka komblin Petlo kɨtɨlet, wɨn Kawat. Tɨmbi nak kawat wolok plon kɨkesɨmɨnnai yapɨlam gembɨlambi bendɨ wopum danekalɨñ. Bendɨ wopum daumbi, kɨmdok gembɨnlɨ bo kɨkesɨmɨnnai ep tɨmbɨ pɨuktok tuop nɨm.
23768	MAT 16:27	Kusei ñɨndɨñda wɨndɨñ elet: Amalok Nɨñañ endɨ Beulok gembɨn walalannat añeloñii yanañgɨpi undane bɨupi tɨlak. Undane bɨmek, amatam gɨtɨktɨ ep tɨndɨnjɨ nek tɨñgɨlɨñ wolok tuopkan tuanjɨ emekak.
23780	MAT 17:11	Eumbi enguk, “Biañgan Elialɨ dama undane bɨmbi, amatam tɨ-pañgɨpañgɨle tɨ-semekak.
23794	MAT 17:25	Eumbi nɨñguk, “Ba! Kɨmɨtak ñak.” Wɨndɨñ embi, it gɨnañ loñguk. Lombi, manda gama nɨm eñɨlɨmbi, Yesulɨ nɨ-nandɨmbi eñguk, “Simon, dɨk nɨtek nandɨlañ? Kwelalok ama wapmañdɨ kena kusei kuseilok mɨnem pa mekañ wɨn denanin? Wɨn nɨñañjiiloñ nanin mekañ ba ama dɨwɨsɨloñ?”
23805	MAT 18:9	Ba dɨk dauka tombonlɨ yomdok sɨsoñ plon gapɨlɨm pipɨlañda, dauka wɨn gɨtnei kolɨ ñaumbi, dauka tombongot kumbi, kuñgu taletalen nɨmnatnan loukañ. Nɨm kañbi, dauka tɨpelatkan kukapi, jɨmbɨñdok komba galk gɨnañ gep kolɨm pɨuñ a.
23806	MAT 18:10	Sɨndɨ kuñgunjɨ ka-kɨliñ enekalɨñ. Nɨm kañbi, gwañgwa kosɨ nɨmnat wandin endoññan nanin nola nandum tlal tɨmbɨmbi, en tɨmbɨ kolanelɨñ. Neta, nak ñɨndɨñ sanba: añelo gwañgwa wandin yambɨ-dɨkñeañ endɨ kunum gɨnañ kumbi, enda tɨmbi kwapmeñgan Bepna kunum gɨnañ patak endoññan kɨndem ña indañ.
23810	MAT 18:14	Wɨndɨñgangot Bepsɨ kunum gɨnañ patak endɨ gwañgwa koi nɨmnat wandin endoñ nanin no nɨm pailektok nandɨlak.”
23812	MAT 18:16	Ba endɨ mandañga wɨlekta, ama noñgan ba tɨpet yanañgɨlɨmbi endoñ ñanekalɨñ. Tɨmbi nokailɨ manda gɨtɨk ama wolok plon kɨt yout tɨlañ wɨn e-gembɨlanekalɨñ, endɨkñe mandalɨ molo manda elak wolok tuop.
23813	MAT 18:17	Ba endɨ mandanjɨ wɨt kak kolekta, ama wɨn kɨkesɨmɨndok kɨsɨnan kɨmɨlekañ. Kɨkesmɨndok manda wɨndɨñgangot wɨt kak kolekta, enda nandɨñmɨumbi, endɨ takis epep ama ba ama Anutu nɨm nandɨ-kɨlɨktɨ tɨñmañ endok tuop tɨmbekak.
23815	MAT 18:19	Tɨmbi nak yousɨmbi ñɨndɨñ sanba: ama tɨpet ba tɨpet gɨt no endɨ nokok kotna plon kɨmɨn tañda, nak en gɨta patet, wala tɨmbi sɨndoñ nanin ama tɨpet endɨ kwelan ñolok gɨnañjet kiulɨm noñgan tɨmbɨm, nepek nola ba nola nɨmolo tɨmbɨmbi, Bepna kunum gɨnañ patak endɨ nandɨ-semekak.”
23831	MAT 18:35	Yesulɨ e-yout manda wɨndɨñ en-talembi eñguk, “Sɨndɨ noñgan noñganlɨ gɨnañjɨ gɨtɨktɨ nosiilok yomjɨ nɨm bi-sem-talenelɨñda, Bepna kunum gɨnañ patak endɨ wɨndɨñgangot noñgan noñgan sɨndok yomjɨ nɨm bi-sameka k.”
23844	MAT 19:13	Tɨmbi amatamdɨ gwañgwa bɨsat Yesulɨ kii endok plon kɨmɨpi nɨmolo tɨ-semektok endoñ yanañgɨp bɨñgɨlɨñ. Bɨumbi, gwañgwañiilɨ enombɨñgɨlɨñ,
23884	MAT 20:23	Wɨndɨñ eumbi enguk, “Sɨtɨ biañgan nokok mɨlap bemdekamɨk, gan nindɨ kɨtna dɨndɨm ba kepma kandañ pilekak wɨn natna ewa taleuktok tuop nɨm. Pipapat wɨn Betnalɨ ama dek endɨ engan epmep nandɨlak enda tɨ-wɨlɨ dɨkñe tɨ-semguk.”
23896	MAT 21:1	Yesu gɨt gwañgwañii endɨ Jelusalem it kwet tɨmbɨ dumalaumbi, Oliv kwet jañgɨnnan lombi, Betfage it kwelan tomgɨlɨñ. Tomñɨlɨmbi, Yesulɨ gwañgwañiit tɨpet en-mupi
23902	MAT 21:7	doñki me nɨñañ yanañgɨpi, Yesuloñ bɨñgɨmɨk. Bɨmbi, sauloñjet kiundepi, doñki plon kɨmɨlɨmbi, Yesulɨ wolok plon lo pipapi ñañguk.
23911	MAT 21:16	ñɨndɨñ nɨ-nandɨñgɨlɨñ, “Endɨ Mesia ganañ wɨn dɨk nandɨlañ ba?” Eumbi tambane enguk, “Ba wɨn nandɨlet ñak. Gan sɨndɨla Ama Wapmañ Devittɨ Wopumla ñɨndɨñ nɨñguk wɨn pinapi nandɨ-kamalañ bek, ‘Dɨk wembe gwañgwa tip ba wopum ep tɨmbɨ pañgɨtaumbi, gan-tɨke-loumbi kɨndem dalak.’”
23912	MAT 21:17	Wɨndɨñ embi, ama biesɨ yambimbi, Jelusalem nanin Betani it kwelan ñambi, wandɨñ douñguk.