23226	MAT 1:13	Tɨmbi Selubabel wɨn Abiut endok beu, Abiut wɨn Eliakim endok beu, Eliakim wɨn Asol endok beu.
23227	MAT 1:14	Tɨmbi Asol wɨn Sadok endok beu, Sadok wɨn Akim endok beu, Akim wɨn Eliut endok beu.
23228	MAT 1:15	Tɨmbi Eliut wɨn Eleasa endok beu, Eleasa wɨn Matan endok beu, Matan wɨn Jekop endok beu,
23231	MAT 1:18	Yesu Mesia indañguk wolok kasat wɨn ñɨndɨñ. Endok meñ Malia Josepta gɨñgɨt wɨlɨmɨñgɨlɨñ. Endɨ gama yakan nɨm kuñɨlɨmbi, Dɨndɨm Woñdɨ kundit tɨmbɨmbi, Malialɨ gwañgwa mɨnjɨp tɨñguk. Wɨndɨñ indañmɨñguk wɨn inda-dakleumbi,
23235	MAT 1:22	Wopumdɨ plofet ama no damañgan kuñguk endok man plon ñɨndɨñ indauktok eñguk, “Nandañ. Wembe sim ama gɨta gama nɨm douñguk nolɨ gwañgwa mɨnjɨp tɨmbi, gwañgwa apmɨumbi, endok koi Emanuel kɨtɨnekalɨñ.” (Kot wolok kusei wɨn ñɨndɨñ, ‘Anutulɨ nɨn gɨta kulak’). Manda walɨ bien indauktok nepek wɨndɨñ Malialoñ indañmɨñguk.
23237	MAT 1:24	Tɨmbi Joseptɨ dounan nanin mɨlapi, Wopumdok añelolɨ molo manda nɨñguk wolok tuop klembi tɨñguk. Endɨ tamɨn Malia nañgɨlɨmbi, ilnan ñañgɨmɨk.
23239	MAT 2:1	Elottɨ Juda amatamdok ama wapmañ palɨñɨlɨmbi, Yesu gwañgwalɨ Betleem it kwelan, Judia distrik wandɨñ indañguk. Tɨmbi soliña nandɨ-tale amalɨ maim lambɨlak kandañ nanin bɨmbi, Jelusalem it kwelan tombi
23241	MAT 2:3	Tɨmbi ama wapmañ Elot endɨ manda wɨn nandɨmbi, nandum mɨlatañguk, tɨmbi amatam Jelusalem kuñgɨlɨñ gɨtɨk endɨ bo wɨndɨñgangot tɨñgɨlɨñ.
23242	MAT 2:4	Tɨmbi Elottɨ tapma ama biesɨ ba endɨkñe manda nandɨ-tale ama kɨtɨ-semum bɨumbi e-nandɨ tɨmbi enguk, “Mesia endɨ it kwet delok sɨnɨk indauktok een?”
23243	MAT 2:5	Eumbi tambane nɨñgɨlɨñ, “Betleem it kwelan, Judia distrik kandañ. Neta, plofet ama nolɨ Anutulok manda no ñɨndɨñ youp biñguk patak,
23245	MAT 2:7	Tɨmbi Elottɨ manda wɨn nandɨmbi, soliña nandɨ-tale ama telak gitak en-tiañeum bɨumbi, soliña walɨ dawanda sɨnɨk indañguk wolok en-nandɨ-kɨliñ eumbi nɨ-dakleñgɨlɨñ. Nɨ-dakleum nandɨmbi,
23250	MAT 2:12	Tɨmbi Anutulɨ doulat plon Elottok kandañ nɨm undane ñanelɨñdok molo manda enbɨmbi, endɨ telak tambon nolok isɨ kuseinan ñanepi ñañgɨlɨñ.
23251	MAT 2:13	Soliña nandɨ-tale amalɨ ña-taleumbi, Wopumdok añelo nolɨ doulat plon Joseptoñ indañmɨmbi nɨñguk, “Ama wapmañ Elot endɨ mik amañii gwañgwa ñɨn lonjɨmbi wɨlɨ kɨmnelɨñdok en-mulepi tɨlak. Wala tɨmbi dɨk mɨlapi, gwañgwa meñat yanañgɨlɨmbi, Isip kwelan pi ñambi, wandɨñ kunekalɨñ, nak undane bɨmbɨlok ganbetat wolok tuop.”
23252	MAT 2:14	Eumbi, Joseptɨ mɨlapi, gwañgwa meñat yanañgɨlɨmbi, tim Isip kwelan ñanepi ñañgɨlɨñ.
23253	MAT 2:15	Ñambi, wandɨñ pat-ta-kuumbi, Elottɨ sembɨñguk. Wopumdɨ plofet ama nolok man plon ñɨndɨñ indauktok eñguk, “Nɨñana Isip kwelan kuumbi kɨtɨñmambi bɨñguk.” Wɨn manda walɨ bien indauktok wakan endɨ Isip kwelan ña kuñgɨlɨñ.
23254	MAT 2:16	Elottɨ soliña nandɨ-tale amalɨ juluñɨt tɨñmɨñgɨlɨñ wɨn ka-nandɨ-tombi, gimbɨt kolan tɨmbi, mik ama en-mulɨmbi, Betleem it kwelan ba kwet dɨwɨn ñasɨñgan pakañ wandɨñ ñañgɨlɨñ. Ñambi, gwañgwa gwɨlat tɨpet nɨm makleñgɨlɨñ wɨn gɨtɨk yandɨpmum kɨm-taleñgɨlɨñ. Neta, soliña nandɨ-tale amalɨ Elotta ñɨndɨñ nɨñgɨlɨñda tɨmbi, “Nɨndɨ soliña wɨn ka-ta-bɨnambi, gwɨlat tɨpet tɨlak.”
23257	MAT 2:19	Ama wapmañ Elottɨ sembɨñgukta, Wopumdok añelo nolɨ Joseptoñ Isip kwelan lat plon indañmɨmbi nɨñguk,
23259	MAT 2:21	Eumbi mɨlapi yanañgɨpi, Islael kwelan undane bɨñguk. Bɨ tombi,
23260	MAT 2:22	‘Elottok nɨñañ Akelao endɨ beulok kɨnjan Judia distriktok ama wapmañ indambi yambɨ-dɨkñelak’ gɨñgɨt wɨn nandɨmbi, kwet wandɨñ ña kuupi mɨsɨñguk. Gan lat plon molo manda nandɨmbi, Galili distrik wandɨñ ñambi,
23272	MAT 3:11	Amatam dɨwɨsɨlɨ gɨnañjɨ tambaneñgɨlɨñ wɨn sambɨ-nandɨnelɨñdok nak tukgot i-samlet. Gan ama no siñgina kandañ indaukak endɨ Dɨndɨm Woñ gɨt komba dɨndɨn i-samekak. Endɨ loloñ sɨnɨk, nak kambak ñandin ñalɨ kesi gwɨlap kiundɨlɨmettok tuop nɨm.
23273	MAT 3:12	Endɨ amatam kɨndem ba kolan ep danbepi tɨlak, wɨn amalɨ plaua nanañ mɨnjɨp gɨt gwɨlap ep danbi, bien wɨsɨ-kopi, gwɨlap ba kɨlɨkɨlɨk siu dɨlak, wɨndɨñgangot ama walɨ kɨndesɨ epbi, kolasɨ komba kɨmkɨm nɨmnat gɨnañ ep siu dɨnekalɨñ.”
23282	MAT 4:4	Eumbi, mandan wɨlambane-kopi tambane nɨñguk, “Anutulok mandan ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Nanañlɨñgot kuñgu nɨm mɨlak. Nɨm. No en Anutulok man mandan kɨmɨt-klembi tañgonelakta endɨ wakan kuñgunat tɨlak.’”
23285	MAT 4:7	Eumbi, Yesulɨ tambane nɨñguk, “Nɨm. Manda nombo ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Dɨk Molomga Anutu endok gembɨn inda-dakleuktok tɨ-kuyuk nɨm tɨñmekañ.’”
23288	MAT 4:10	Eumbi nɨñguk, “Satan, dɨk nambimbi ñau! Manda ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Dɨk Molomga Anutu en noñganda mɨlelem tɨ-ñɨmbi, kuñguñga endok gɨñgɨt wɨlɨmekañ.’”
23296	MAT 4:18	Tɨmbi nain nola Yesulɨ Galili tuk guañ baliliñnan ñañɨpi, pis tiatia ama tɨpet, dakwaya yambɨñguk, wɨn Simon koi no Petlo, tɨm kwayañ Andlu. Endɨ guañnan pis tiatia lɨkset kop palɨmbi,
23298	MAT 4:20	Eumbi, wolongan lɨkset bimbi, Yesu kle ña en gɨta kuñgɨmɨk.
23299	MAT 4:21	Tɨmbi Yesulɨ yousɨ ñañɨpi, ama dakwayañgot tɨpet nombo ep tɨmbɨ indañguk, wɨn Sebedilok nɨñañiit Yakobo gɨt kwayañ Yoane. Endɨ beset Sebedi gɨt kɨkeñ plon papi, pis tiatia lɨksɨ gɨlɨne-pakɨlɨñ. Tɨmbi Yesulɨ kɨtɨ-semumbi,
23302	MAT 4:24	Endɨ wɨndɨñ tɨmbɨmbi, koi gɨñgɨttɨ Silia provins tuop pɨndɨ dañguk. Tɨmbi amatamdɨ jɨmbatsɨat gɨtɨk endoñ yanañgɨpi bɨñgɨlɨñ, wɨn ama jɨmbat ba pɨñgɨp gawat kusei kusei inda-semguk, ba ama yal kolanjɨat, ba ama kɨm katap tañgɨlɨñ, ba ama kesɨt kuñgulok tuop nɨm gɨtɨkkan endoñ yanañgɨp bɨumbi, ep tɨmbɨ kɨndem dañgɨlɨñ.
23318	MAT 5:15	Ama nolɨ kolsalen pɨndopi, kambottɨ tapliwɨk ba? Nɨm a. Endɨ wɨn indañgan kɨmɨlɨmbi, it gɨnañnan pit mɨlat tañ gɨtɨk enda kolɨ sale-semlak.
23400	MAT 7:15	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Plofet ama julunjuluñ enda yambɨ-kɨliñ embi kunekalɨñ. Endɨ sipsip busukñanen wandin nomɨk sɨndoñ bañ, gan gɨnañ nanandɨnjɨ wɨn kamot moyen sañan wandin: endɨ sep tɨmbɨ kolanelɨñdok nandɨañ.
23417	MAT 8:3	Eumbi, kii kot-suapi, ama wɨn tɨke-kambi nɨñguk, “Nak nandɨ-gamlet. Dɨk kɨndem da” eumbi, wolongan wanda kwambɨñ walɨ pailɨmbi kɨndem dañguk.
23421	MAT 8:7	Eumbi nɨñguk, “Ale, nak ña tɨmba kɨndem dautak.”
23427	MAT 8:13	Tɨmbi Yesulɨ mik amalok telak dama nɨmbi eñguk, “Dɨk ñau. Nanandɨ-kɨlɨktɨ tɨlañ wolok tuop inda-gametak.” Eumbi, wolongan sɨnɨk telak damalok kena gwañgwa jɨmbalɨ taleumbi kɨndem dañguk.
23431	MAT 8:17	Wɨndɨñ tɨñgukta, endɨ plofet Aisaialɨ kundit indauktok eñguk wolok tuop tɨñguk, wɨn ñɨndɨñ, “Endɨ jɨmbat ba pɨñgɨp gawatnii nɨpma tɨkembi bem-nɨmguk.”
23433	MAT 8:19	Tɨmbi endɨkñe manda nandɨ-tale ama nolɨ Yesuloñ bɨmbi nɨñguk, “Endaut. Dembek dembek ñaukañ tuop nak gep kle-kuutat.”
23434	MAT 8:20	Eumbi tambane nɨñguk, “Kamot moyen klinalok endɨ kwet tombañjɨat, tɨmbi monɨk endɨ bo isɨat, gan Amalok Nɨñañ en il no nɨm palmɨlak.”
23440	MAT 8:26	Eumbi enguk, “Nekta gembɨnjɨ pɨumbi mɨsɨañ? Nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨ lakat nɨm pat-samlak ba?” Wɨndɨñ embi mɨlapi, sasale gɨt tuk enombɨumbi, sasalelɨ biumbi, tuktɨ busukñanen douñguk.
23442	MAT 8:28	Galili tuk guañ tambon kandañ, Gadala nasilok kwelan, ama tɨpet yal kolanjɨat endɨ sumnan pa kuñgɨmɨk. Endɨ ama sañasɨt sɨnɨkta tɨmbi ama nolɨ endɨ kuñgɨmɨknan kandañ ñañambɨt tɨndɨlok tuop nɨm. Yesulɨ wolok ña tombɨmbi, ama tɨpet endɨ sumnan nanin pɨmbi, en tɨmbɨ indambi
23446	MAT 8:32	Eumbi enguk, “Ale, pɨm ñawɨt!” Tɨmbi wolongan yal kolan endɨ ama tɨpet yambɨk bimbi, bɨt asup endok gɨnañjɨ gɨnañ ña pɨñgɨlɨñ. Pɨumbi, bɨt gɨtɨk endɨ gembɨnat woñepi, kwet yaliup jɨlopi, jɨmbɨñ pɨmbi, tuk guañ gɨnañ tuk nañbi kɨm-taleñgɨlɨñ.
23455	MAT 9:7	Eumbi, wolongan mɨlap ipi, ipal tɨkembi, ilnan ñañguk.
23463	MAT 9:15	Eumbi, Yesulɨ gwañgwañiilɨ kusei nekta ep tɨndɨn damanin nɨm kɨmɨt-kleñgɨlɨñ wɨn eu dakleuktok eyout manda dɨwɨn eñguk. Eñɨpi, enla ba gwañgwañiilok plon ñɨndɨñ embi enguk, “Ama nolɨ tamɨn tɨlakta tɨmbi, sina mɨn na-sɨlɨsɨlɨlok nain indaumbi, noliilɨ kɨndem blandok telak kleñɨpi, nanañ kɨmɨsip tɨnelɨñ ba? Wolok tuop nɨm. Gan ama wɨn noliilok boñgɨpsɨnan nanin yapma tɨke-ñaumek, noliilɨ blandok telak klenepi, nanañ kɨmɨsip pa tɨnekalɨñ.”
23467	MAT 9:19	Eumbi, Yesulɨ mɨlapi, gwañgwañii gɨta ka-dɨkñe ama klem ilnan ñanepi ñañgɨlɨñ.
23472	MAT 9:24	enguk, “Sɨndɨ mɨlapi ña-talewɨt. Wembe tip endɨ nɨm sembɨk. Endɨ slak dou-patak.” Eumbi ka-kwalepgɨlɨñ.
23476	MAT 9:28	Yesulɨ it gɨnañ lo palɨmbi, ama tɨpet walɨ endoñ bɨñgɨmɨk. Bɨumbi en-nandɨmbi eñguk, “Nak gumañ sep tɨmba kɨndem dandemɨk wɨn sɨtɨ nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-namamɨk ba?” Eumbi nɨñgɨmɨk, “Oñ, Wopum, wɨndɨñgan.”
23477	MAT 9:29	Eumbi, kiilɨ dauset tɨke-kambi enguk, “Nɨtek nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-namamɨk wolok tuop inda-samun.”
23478	MAT 9:30	Eumbi, dautset tombɨmbi, kɨmɨsip manda kwambɨñ ñɨndɨñ enbi eñguk, “Sɨtɨ nepek ñɨn inda-samlak wɨn ama dɨwɨn nola nɨm enɨndekamɨk.”
23497	MAT 10:11	Sɨndɨ it kwet wopum ba tip nolok ba nolok lonekalɨñ, wolonda ama kɨndem nolɨ not tɨ-samektok e-lonjɨmbi en-nandɨ tɨnekalɨñ. En-nandɨ tɨmbɨmbi, nɨsɨ inda-dakleumbi, en gɨta ñambi, wandɨñ patnekalɨñ tuop endok ilnangot dou mɨlat tɨnekalɨñ.
23498	MAT 10:12	Endok ilnan loñɨpi, amatam ñɨndɨñ enɨnekalɨñ, ‘Busuk sɨndok kandañ palekak.’
23502	MAT 10:16	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Nandañ. Nak amatamdoñ san-mulam ñambi, kanjɨknailok boñgɨpsɨnan kunekalɨñ. Endɨ kamot moyen sañan wandin, tɨmbi sɨndɨ sipsip gembɨnjɨ nɨmnat wandin. Endɨ sep tɨmbɨ kolanelɨñdok nandañ, wala tɨmbi sɨndɨ nandɨ-kɨliñ tɨmbi kuñɨpi, yom nɨm tɨnekalɨñ.
23503	MAT 10:17	Sɨndɨ ama yambɨ-kɨliñ embi kunekalɨñ. Endɨ manda plon sep kɨmɨtnelɨñdok ama biesɨlok kɨsɨnan sapɨlɨmbi, it kiyaunjɨ gɨnañ sep waipnekalɨñ.
23504	MAT 10:18	Endɨ naka tɨmbi ama wapmañ ba ka-dɨkñe ama endoñ mandala sanañgɨlɨmbi, telak inda-samumbi, gɨñgɨt manda kɨndem en ba dɨwɨn Juda ama nɨm enda bo enɨnekalɨñ.
23511	MAT 10:25	Wala tɨmbi amalɨ nɨndaut ba molom mɨlap nɨtek tɨ-semnekalɨñ, wɨndɨñgangot gwañgwan ba kena gwañgwanla tɨ-semnekalɨñda, wala endɨ manda nɨmnat. Endɨ naka Belsebul nangɨlɨñ, wɨn Satan. Sambatsiilok kumbamla wɨndɨñ nɨñgɨlɨñda, nɨtek tɨmbi sambatnai nɨm san-kolakolae sɨnɨk tɨ-samnelɨñ?
23514	MAT 10:28	Sɨndɨ amatamda nɨm mɨsɨnekalɨñ. Endɨ gwɨlapsɨñgot wɨpi, gɨnañjɨ tip wɨwɨttok gembɨ nɨm pat-semlak. Gan Anutu endɨ gwɨlap gɨt gɨnañ tip nɨset tɨpelatkan ep munjulɨm jɨmbɨñ pɨndemɨktok gembɨ palɨmlak endañgot mɨsɨnekalɨñ.
23515	MAT 10:29	Monɨk tipnam tɨpet mɨnem kwandai gɨmɨn noñganlɨñgot tuatuan, gan noñgan piulekta, sɨndok Bepsɨlɨ wɨn nandɨ-talelak. Endɨ monɨk kambak wandin yambɨ-dɨkñelakta,
23520	MAT 10:34	Yesulɨ yousɨmbi, gwañgwañiila ñɨndɨñ enguk, “Sɨndɨ ñɨndɨñ nɨm nandɨ-namnekalɨñ, ‘Endɨ kwelandok mik gɨtɨk tɨmbɨ taleupi indañguk’. Nak mik tɨmba taleuktok nɨm indañgut. Nɨm. Nak kakit nomɨk
23532	MAT 11:4	Eumbi, Yesulɨ tambanem enguk, “Sɨndɨ undane ñambi, kunditna dausɨlɨ kañ ba pawanjɨlɨ nandañ wolok kasat Yoanela ñɨndɨñ tɨñmɨnekalɨñ:
23538	MAT 11:10	Endɨ Anutulok gɨñgɨt ee ama, wɨn enda wakan manda ñɨndɨñ youp bimbin patak, ‘Nandɨlañ, nak gɨñgɨt ee amana no nɨ-mulambi, telak dama tɨ-gambi, telak tɨ-dɨndɨme kena tɨ-gamekak.’ Wɨn Yoanela manda wɨndɨñ youp bimbin patak.
23542	MAT 11:14	Tɨkap sɨndɨ manda ñɨn tɨke-dasinelɨñdok tuopta wɨn ñɨndɨñ: plofet amalɨ Elia Mesialok telak dama indauptok eñgɨlɨñ wɨn Yoane wakan.
23547	MAT 11:19	Tɨmbi Amalok Nɨñañ endɨ indambi, nanañ gɨt wain tuk pa nalak, tɨmbi sɨndɨ ñɨndɨñ pa nɨañ, ‘Wɨ kawɨt! Endɨ nanañ gɨt wain tuk nana molom, takis epep ba yom ama not tɨ-semlak!’ Gan amatam Anutulok nanandɨ kleñɨpi kundit kɨndem tañ endɨ nanandɨ wɨn dɨndɨm sɨnɨk tɨmbɨ dakleañ.” Yesulɨ wɨndɨñ eñguk.
23548	MAT 11:20	Endɨ dama it kwet dɨwɨnnan kundit engano gembɨnat sɨnɨk asupgan tɨñguk, gangan wɨnasilɨ gɨnañjɨ nɨm tambaneñgɨlɨñ, wala tɨmbi endɨ kusei kɨmɨpi, it kwet wɨn enombɨmbi eñguk,
23555	MAT 11:27	Eñɨpi yousɨmbi, amatamda enguk, “Bepnalɨ gembɨn nanandɨn gɨtɨk wɨn naka nam-taleñguk, tɨmbi en noñganlɨñgot Nɨñañ nandɨ-namlak. Tɨmbi Bep wɨn nindɨ nandɨñmañ? Wɨn Nɨñañ en ba ama nin endɨ epmbi, Bep daut semlak endɨñgot Bep nandɨñmañ.
23561	MAT 12:3	Eumbi enguk, “Devit gɨt nolii en gɨta pakɨlɨñ endɨ nanañ gawat inda-semgukta Devittɨ nɨtek tɨñguk? Sɨndɨ kasat wɨn pinapi nandañ, gan nandɨ-kamalañ bek?
23562	MAT 12:4	Endɨ Anutulok sel it gɨnañ lombi, plaua nanañ simbi, Anutula tapma tɨñmɨmɨn wɨn mep pɨumbi, sambalii gɨta nañgɨlɨñ. Plaua wɨn tapma ama endɨñgot nanalok, gan Devit gɨt nolii endɨ kɨmɨsip manda maklembi nañgɨlɨñ.
23569	MAT 12:11	Eumbi enguk, “Sɨndoññan nanin no endok sipsip noñgangot palmek walɨ Sabat nainnan ban gɨnañ pɨumbi, endɨ nɨtek tɨmbek? Endɨ sipsip wɨn tɨke tiañeumbi lambɨuk bek.
23571	MAT 12:13	Eñɨpi, ama wala ñɨndɨñ nɨñguk, “Kɨka kot-suat” eumbi, amalɨ wɨndɨñ tɨmbɨmbi, kiilɨ bɨnda kɨndem dambi, tombon wandin tɨñguk.
23575	MAT 12:17	Endɨ wɨndɨñ tɨmbɨmbi, Anutulɨ plofet Aisaialok man plon Mesialok manda ñɨndɨñ eñguk wolok bien inda-dakleñguk,
23576	MAT 12:18	“Ñɨn nokok kena gwañgwa nak en natnalok kasɨleñgut. En wakan nak gɨnañnalɨ kasɨlembi, nandɨ-koñgom tɨ-ñɨmbi, endoññan Woñna kɨmɨlɨmetat. Tɨmbi nak telak nɨtek plon amatam ep tɨmba dɨndɨmenekalɨñ wɨn endɨ kwelalok amatamda enɨ-dakle-semekak.
23577	MAT 12:19	Endɨ gimbɨt ba manda kwambɨñlok nɨm, tɨmbi endɨ pañga indanan manda nɨm eu pɨukak.
23578	MAT 12:20	Endɨ klinandok kundɨt gembɨn nɨmnat gɨloup tɨlak wandin no nɨm ombekak, ba tipalalok kolsalen duat pɨtpɨt tɨlak wandin no nɨm pendɨlɨm kɨmbekak. Endɨ kenane-palɨmbi, amatam dɨndɨm indanelɨñdok telak walɨ inda-dakleukak wolok tuop.
23596	MAT 12:38	Tɨmbi endɨkñe manda nandɨ-tale ama gɨta Falisi ama endoññan nanin dɨwɨndɨ Yesu nɨñgɨlɨñ, “Endaut, dɨk nandɨ-nɨmbi, kundit engano sɨnɨk no tɨmbɨmbi kanetamɨñ.”
23602	MAT 12:44	enla ñɨndɨñ ewɨk, ‘Nak bɨndambo undane it dama pakutnan ñawa’. Embi ña kawɨk wɨn: it wɨn jamimbi tɨ-kɨliñem biumbi, itgot palek.
23603	MAT 12:45	Kañbi pɨ ñambi, yal kolan kɨt tambon tambon tɨpet endok gembɨnjɨlɨ en makleañ ep tɨmbɨ indambi yanañgɨlɨm, it wolok gɨnañ lombi pi pat mɨlat tɨnelɨñ. Wɨndɨñda tɨmbi damañgan ama wala mɨlap lakat indañmɨñguk, gan man mɨlap wopum sɨnɨk indañmek. Enda indañmɨñguk, wɨndɨñgangot amatam man ñɨndɨñgɨt kolan tɨ-kuañ sɨndoñ inda-samekak.”
23607	MAT 12:49	Eñɨpi, gwañgwañiila kɨt yout tɨ-sembi nɨñguk, “Ñɨ ka: mena kwayanai ñɨ pakañ.
23619	MAT 13:11	Eumbi tambane enguk, “Kunum Molomdɨ amatam telak nɨtek yambɨ-dɨkñelak wɨn damañgan pat-sembɨn pakuk. Nepek wɨn endɨ sɨnda sanbɨ dakle-talelak, gan amatam dɨwɨnda nɨm.
23622	MAT 13:14	Plofet Aisaialɨ nek indauktok eñguk wɨn man ñɨndɨñgɨt amatam wandisɨloñ inda-semlak. Endɨ Anutulok mandan ñɨndɨñ eñguk, ‘Amatam ñalɨ manda nandɨnekalɨñ, gan nɨm nandɨ-daklenekalɨñ, ba dautsɨlɨ kanekalɨñ, gan nek kañ wɨn nɨm ka-nandɨ-tomnekalɨñ.
23631	MAT 13:23	Mɨnjɨp kwet galk gɨnañ pɨñgɨlɨñ manda wolok kusei wɨn ñɨndɨñ: amalɨ gɨñgɨt manda wɨn nandɨmbi nandɨ-kɨliñ embi, kɨmɨt kle kuañ. Endok bien wɨn 100 ba 60 ba 30 wolok tuop indalak.”
23636	MAT 13:28	Wɨndɨñ nɨ-nandumbi enguk, ‘Wɨn kanjɨkna nolɨ kolɨmbi lambɨlak.’ Eumbi nɨ-nandɨmbi eñgɨlɨñ, ‘Wɨndɨñda nɨndɨ ña kli wɨn tamat kotnetamɨñ ba?’
23637	MAT 13:29	Eumbi enguk, ‘Wɨndɨñ nɨm. Kak biu palen. Nɨm kañbi, kli tamat kokamɨñ embi, nanañ wakɨt tamatnelɨñ a.
23643	MAT 13:35	Endɨ wɨndɨñ tɨmbɨmbi, plofet ama nolɨ manda ñɨndɨñ eñguk wolok bien inda-dakleñguk, “Nak e-yout mandalɨñgot manda enbi, nanandɨ sembɨn kwet kusei kɨmɨkɨmɨlɨnan nanin pat-ta-bañ wɨn enba dakleutat.”
23645	MAT 13:37	Eumbi enguk, “Ama mɨnjɨp kokuk wɨn Amalok Nɨñañ en wakan.
23659	MAT 13:51	Yesulɨ e-yout manda eu taleumbi, gwañgwañii en-nandɨmbi eñguk, “Sɨndɨ e-yout manda gɨtɨk sanlet wolok kusei nandɨ-dakleañ ba?” Enbɨmbi, endɨ “Oñ, nandamɨñ” nɨñgɨlɨñ.
23660	MAT 13:52	Eumbi enguk, “Wɨndɨñda endɨkñe manda nandɨ-tale amalɨ Kunum Molomdok gɨñgɨt indambi kuañ endɨ ama nepek kɨndem wɨsɨkot isɨnan kɨmɨlɨm patakñan nanin epmañ wandin: endɨ Anutulɨ nanandɨ damañgan eñguk ba man elak wɨn nandɨ-daklembi, wolok tuop amatam enɨ-daut tɨ-semañ.”
23663	MAT 13:55	Nɨndɨ endok kusei nandamɨñ yañ! Endɨla it kɨndikɨndit ama endok nɨñañgot. Meñlok koi wɨn Malia, kwayañii wɨn Jekop, Josep, Simon gɨt Judas,
23667	MAT 14:1	Nain wolonda Galili distriktok ama wapmañ Elot endɨ Yesu koi gɨñgɨt nandɨmbi,
23668	MAT 14:2	kena amañii ñɨndɨñ enguk, “Endɨ Yoane tuk ii-sem en wakan. Kɨmnan nanin mɨlakukta tɨmbi kundit engano tɨmbektok gembɨn wopumgan palmɨlak.”
23669	MAT 14:3	Kusei ñɨndɨñda Elottɨ wɨndɨñ nandɨñmɨñguk: damañgan endɨ enlok kwayañ Filip endok tamɨn Elodia apma tɨkeñguk. Apma tɨkeumbi, Yoanelɨ ñɨndɨñ pa nɨlɨñguk, “Dɨk Elodia tamga tɨkeñguñ wɨn nɨndok endɨkñe manda maklelañ.” Wɨndɨñda Elottɨ eumbi, Yoane tɨke imbi, it kwambɨñ gɨnañ kɨmɨkɨlɨñ.
23671	MAT 14:5	Elottɨ Yoane wɨlɨ kɨmbektok nandɨñguk, gan amatamda mɨsɨñgukta wɨndɨñ nɨm tɨñguk. Neta, Juda amalɨ Yoanela nandum plofet no tɨñgukta tɨmbi.
23672	MAT 14:6	Gan wɨnaña ñɨndɨñ indañguk: Elottok indainda nain indaumbi, yokñiilok nanañ sinat tɨ-semumbi, Elodialok wembanlɨ bɨ endok dausɨnan kap tiñguk. Kap tiumbi, Elottɨ wembe wolok kapta nandɨ-koñgom tɨñgukta tɨmbi,
23674	MAT 14:8	Wɨndɨñ eumbi, meñloñ ñaumbi, nanandɨ ñɨndɨñ mɨumbi, Elottoñ undane ñambi nɨñguk, “Dɨk eumbi, Yoane tuk ii-sem endok bim dombɨmbi, kumbam jawañ plon kɨmɨpi bɨ namɨt.”
23682	MAT 14:16	Eumbi enguk, “Nekta ñanelɨñdok eañ? Sɨn nanañ ep towiwɨt.”
23683	MAT 14:17	Eumbi, jip jup tɨmbi nɨñgɨlɨñ, “Nɨndok plaua nanañ kɨt tombon gɨt pis tɨpet walɨñgot pat-nɨmlak.”