23214	MAT 1:1	Anutulɨ Yesu en Mesia nɨmbɨ taleñguk endok soliilok kot sambat wɨn ñɨndɨñ: Yesu endɨ ama wapmañ Devit endok sambat, tɨmbi Devit endɨ Ablaamdok sambat.
23215	MAT 1:2	Ablaam wɨn Aisak endok beu, Aisak wɨn Jekop endok beu, tɨmbi Jekop wɨn Juda gɨta dal kwayañii endok besɨ.
23216	MAT 1:3	Juda wɨn Peles gɨta Sela endok beset. (Menjettok koi Tama.) Tɨmbi Peles wɨn Heslon endok beu, Heslon wɨn Ram endok beu.
23217	MAT 1:4	Tɨmbi Ram wɨn Aminadap endok beu, Aminadap wɨn Nason endok beu, Nason wɨn Salmon endok beu.
23218	MAT 1:5	Tɨmbi Salmon wɨn Boas endok beu. (Meñlok koi wɨn Rahap.) Tɨmbi Boas wɨn Obet endok beu. (Meñlok koi Rut.) Tɨmbi Obet wɨn Jesilok beu,
23219	MAT 1:6	Jesi wɨn ama wapmañ Devit endok beu. Tɨmbi Devit wɨn Solomon endok beu. (Solomon meñ wɨn dama Ulialok tamɨn pakuk.)
23220	MAT 1:7	Tɨmbi Solomon wɨn Reoboam endok beu, Reoboam wɨn Abia endok beu, Abia wɨn Asa endok beu.
23221	MAT 1:8	Tɨmbi Asa wɨn Jeosafat endok beu, Jeosafat wɨn Jeolam endok beu, Jeolam wɨn Usia endok beu.
23222	MAT 1:9	Tɨmbi Usia wɨn Jotam endok beu, Jotam wɨn Ahas endok beu, Ahas wɨn Hesekia endok beu.
23223	MAT 1:10	Tɨmbi Hesekia wɨn Manase endok beu, Manase wɨn Amon endok beu, Amon wɨn Josaia endok beu.
23224	MAT 1:11	Tɨmbi Josaia wɨn Jeoiakin gɨta dal kwayañii endok besɨ. Nain wolonda Babilon nasilɨ Islael amatam kaikan gɨñgɨnembi, endok kwelan kuñgulok yanañgɨp ñañgɨlɨñ.
23225	MAT 1:12	Yesulok solii Babilon ña pakɨlɨñ, walinin bɨkap Yesu en indañguk endok kot sambat wɨn ñɨndɨñ: Jeoiakin wɨn Sealtiel endok beu, Sealtiel wɨn Selubabel endok beu.
23226	MAT 1:13	Tɨmbi Selubabel wɨn Abiut endok beu, Abiut wɨn Eliakim endok beu, Eliakim wɨn Asol endok beu.
23227	MAT 1:14	Tɨmbi Asol wɨn Sadok endok beu, Sadok wɨn Akim endok beu, Akim wɨn Eliut endok beu.
23229	MAT 1:16	Jekop wɨn Josep endok beu. Tɨmbi Joseptɨ tamɨn Malia tɨmbɨmbi, Malialɨ wakan Yesu apmɨñguk, koi Mesia kɨtɨañ.
23231	MAT 1:18	Yesu Mesia indañguk wolok kasat wɨn ñɨndɨñ. Endok meñ Malia Josepta gɨñgɨt wɨlɨmɨñgɨlɨñ. Endɨ gama yakan nɨm kuñɨlɨmbi, Dɨndɨm Woñdɨ kundit tɨmbɨmbi, Malialɨ gwañgwa mɨnjɨp tɨñguk. Wɨndɨñ indañmɨñguk wɨn inda-dakleumbi,
23232	MAT 1:19	gɨñgɨtñɨn Josep endɨ biup nandɨñguk. Gan endɨ ep tɨndɨn kɨndem kuñgukta siñgi mayek nɨm mɨup nandɨñɨpi, gitakan biup nandɨñguk.
23233	MAT 1:20	Wɨndɨñ tɨmbepi nanandɨ kena tɨ-kuñɨlɨmbi, Wopum Anutulɨ añelo no nɨ-mulɨmbi, lat plon indañmɨmbi nɨñguk, “Josep, ama wapmañ Devit endok komblin, dɨk ñɨndɨñ nandɨ: Malia gwañgwa mɨnjɨp tɨlak wɨn Dɨndɨm Woñ endoññan nanin, wala tɨmbi dɨk en tamga tɨmbep nɨm mɨsɨwɨñ.
23234	MAT 1:21	Gwañgwa apmekak en wakan amatamñii yomjɨlok toptop plon nanin epmekak, wala tɨmbi koi Yesu kɨtɨukañ.” Añelolɨ wɨndɨñ nɨñguk.
23235	MAT 1:22	Wopumdɨ plofet ama no damañgan kuñguk endok man plon ñɨndɨñ indauktok eñguk, “Nandañ. Wembe sim ama gɨta gama nɨm douñguk nolɨ gwañgwa mɨnjɨp tɨmbi, gwañgwa apmɨumbi, endok koi Emanuel kɨtɨnekalɨñ.” (Kot wolok kusei wɨn ñɨndɨñ, ‘Anutulɨ nɨn gɨta kulak’). Manda walɨ bien indauktok nepek wɨndɨñ Malialoñ indañmɨñguk.
23237	MAT 1:24	Tɨmbi Joseptɨ dounan nanin mɨlapi, Wopumdok añelolɨ molo manda nɨñguk wolok tuop klembi tɨñguk. Endɨ tamɨn Malia nañgɨlɨmbi, ilnan ñañgɨmɨk.
23238	MAT 1:25	Tɨmbi endɨ wapat tamdok kuñgu gama nɨm kuñgɨmɨknan Malialɨ gwañgwa apmɨumbi, Joseptɨ gwañgwa wolok koi Yesu kɨtɨñguk.
23239	MAT 2:1	Elottɨ Juda amatamdok ama wapmañ palɨñɨlɨmbi, Yesu gwañgwalɨ Betleem it kwelan, Judia distrik wandɨñ indañguk. Tɨmbi soliña nandɨ-tale amalɨ maim lambɨlak kandañ nanin bɨmbi, Jelusalem it kwelan tombi
23241	MAT 2:3	Tɨmbi ama wapmañ Elot endɨ manda wɨn nandɨmbi, nandum mɨlatañguk, tɨmbi amatam Jelusalem kuñgɨlɨñ gɨtɨk endɨ bo wɨndɨñgangot tɨñgɨlɨñ.
23243	MAT 2:5	Eumbi tambane nɨñgɨlɨñ, “Betleem it kwelan, Judia distrik kandañ. Neta, plofet ama nolɨ Anutulok manda no ñɨndɨñ youp biñguk patak,
23244	MAT 2:6	‘Betleem it kwet Judia kwelan, dɨkok kandañ telak dama no indambi, Islael amatamnai yanañgɨpi yambɨ-dɨkñeukak, wala tɨmbi dɨk Juda it kwet damandama tañ dɨwɨn endok pɨmbɨñ nɨm. Nɨm sɨnɨk.’”
23246	MAT 2:8	Betleem ñanelɨñdok en-mupi eñguk, “Sɨndɨ ñambi, e-lonjɨ tɨ-kɨliñ embi, gwañgwa wɨn tɨmbɨ indanekalɨñ. Tɨmbɨ indaumbi, nombo undane bɨm nanbɨm nandɨmbi, nak bo wɨndɨñgangot ñambi, mɨlelem tɨñmetat.”
23247	MAT 2:9	Wɨndɨñ eumbi, endɨ Jelusalem bimbi, Betleem ñañgɨlɨñ. Telak plon ñañɨpi, soliña maim lambɨlaknan kandañ kañgɨlɨñ walɨ bɨndambo inda-sembi, telak dama tɨ-semum ñambi, Betleem tomgɨlɨñ. Tombɨmbi, soliñalɨ gwañgwa pakuk it wolok plon ña kwambɨñ dam pakuk.
23249	MAT 2:11	it wolok gɨnañnan loñgɨlɨñ. Lombi, gwañgwalɨ meñat palɨmbi kañgɨlɨñ. Kañbi mɨlelem tɨ-ñɨmbi, nepek kusei kusei tuan loloñ mep bɨñgɨlɨñ wɨn jimbi, tɨmɨt pɨsapi, sɨmba kɨndemda mɨñgɨlɨñ. Wɨn gol wakɨt tuk mɨlɨñ kɨndem siñgin plon saplesaplelok, ba nepek mɨlɨñ kɨndem sinjilok wandin mɨñgɨlɨñ.
23250	MAT 2:12	Tɨmbi Anutulɨ doulat plon Elottok kandañ nɨm undane ñanelɨñdok molo manda enbɨmbi, endɨ telak tambon nolok isɨ kuseinan ñanepi ñañgɨlɨñ.
23251	MAT 2:13	Soliña nandɨ-tale amalɨ ña-taleumbi, Wopumdok añelo nolɨ doulat plon Joseptoñ indañmɨmbi nɨñguk, “Ama wapmañ Elot endɨ mik amañii gwañgwa ñɨn lonjɨmbi wɨlɨ kɨmnelɨñdok en-mulepi tɨlak. Wala tɨmbi dɨk mɨlapi, gwañgwa meñat yanañgɨlɨmbi, Isip kwelan pi ñambi, wandɨñ kunekalɨñ, nak undane bɨmbɨlok ganbetat wolok tuop.”
23252	MAT 2:14	Eumbi, Joseptɨ mɨlapi, gwañgwa meñat yanañgɨlɨmbi, tim Isip kwelan ñanepi ñañgɨlɨñ.
23253	MAT 2:15	Ñambi, wandɨñ pat-ta-kuumbi, Elottɨ sembɨñguk. Wopumdɨ plofet ama nolok man plon ñɨndɨñ indauktok eñguk, “Nɨñana Isip kwelan kuumbi kɨtɨñmambi bɨñguk.” Wɨn manda walɨ bien indauktok wakan endɨ Isip kwelan ña kuñgɨlɨñ.
23254	MAT 2:16	Elottɨ soliña nandɨ-tale amalɨ juluñɨt tɨñmɨñgɨlɨñ wɨn ka-nandɨ-tombi, gimbɨt kolan tɨmbi, mik ama en-mulɨmbi, Betleem it kwelan ba kwet dɨwɨn ñasɨñgan pakañ wandɨñ ñañgɨlɨñ. Ñambi, gwañgwa gwɨlat tɨpet nɨm makleñgɨlɨñ wɨn gɨtɨk yandɨpmum kɨm-taleñgɨlɨñ. Neta, soliña nandɨ-tale amalɨ Elotta ñɨndɨñ nɨñgɨlɨñda tɨmbi, “Nɨndɨ soliña wɨn ka-ta-bɨnambi, gwɨlat tɨpet tɨlak.”
23256	MAT 2:18	“Rama it kwelan kwawa indaumbi, mano kwɨlɨm wopum tañ. Wɨn Resellok komblinñii endɨ gwañgwanjii gɨtɨk kɨm tale-sɨnɨk tañgɨlɨñda kut-blambla eumbi, binelɨñdok en-busumbusuk tɨ nɨm ka biañ.”
23259	MAT 2:21	Eumbi mɨlapi yanañgɨpi, Islael kwelan undane bɨñguk. Bɨ tombi,
23260	MAT 2:22	‘Elottok nɨñañ Akelao endɨ beulok kɨnjan Judia distriktok ama wapmañ indambi yambɨ-dɨkñelak’ gɨñgɨt wɨn nandɨmbi, kwet wandɨñ ña kuupi mɨsɨñguk. Gan lat plon molo manda nandɨmbi, Galili distrik wandɨñ ñambi,
23261	MAT 2:23	it kwet no koi Nasalet wandɨñ ña pat-kuñguk. Plofet amalɨ Mesiala “Nasalet ama nɨnekalɨñ” eñgɨlɨñda tɨmbi Joseptɨ wandɨñ ña papi kuñɨlɨmbi, manda walɨ bien indañguk.
23265	MAT 3:4	Yoanelɨ plofet ama no nomɨk dasidasin kamel domdɨ tɨndɨn wɨn dasimbi, boñgɨunan bɨt gwɨlaptɨ tembi pa kulɨñguk. Tɨmbi endok nanañ wɨn gotak gɨta bupit tuk koñgom kli gɨnañ nanin epbi pa nalɨñguk.
23268	MAT 3:7	Tɨmbi endɨ Falisi ba Sadusi ama asup tuk inepi bɨum yambɨmbi, ñɨndɨñ enguk, “Sɨndɨ ama manjɨ manbenjɨ malet upmat nomɨk. Anutulɨ kolanjɨlok tuan ombɨ-samepi tɨlak. Sɨndɨ nokoñ bɨmbi, ñɨndɨñ nandañ ba, ‘Tuk inetamɨñda, endok gɨmbɨt wɨlambane-kotnetamɨñ’? Nanandɨnjɨ walɨ bien nɨm tɨlak!
23271	MAT 3:10	Kapinoñgo ipkan komba kuseinan kɨmɨkɨmɨlɨn patak, wala tɨmbi kombalɨ bien kɨndem nɨm pa laliyañ wɨn gɨtɨk jɨnɨmbi, komba gɨnañ silok.
23272	MAT 3:11	Amatam dɨwɨsɨlɨ gɨnañjɨ tambaneñgɨlɨñ wɨn sambɨ-nandɨnelɨñdok nak tukgot i-samlet. Gan ama no siñgina kandañ indaukak endɨ Dɨndɨm Woñ gɨt komba dɨndɨn i-samekak. Endɨ loloñ sɨnɨk, nak kambak ñandin ñalɨ kesi gwɨlap kiundɨlɨmettok tuop nɨm.
23274	MAT 3:13	Nain wolonda Yesulɨ Galili distrik bimbi, Jodan tuknan ña tombi, Yoanelɨ tuk iñmektok nɨñguk.
23275	MAT 3:14	Gan Yoanelɨ Yesulok kusei ka-nandɨ-tombi, “Wɨndɨñ nɨm” embi, kɨmɨsip ñɨmbi nɨñguk, “Dɨk mek nak tuk i-nameñ ñak. Nɨtekta tɨmbi nokoñ bɨlañ?”
23276	MAT 3:15	Gan Yesulɨ tambane nɨñguk, “Man ñɨndɨñgɨt nandɨ-nambi, nak elet wɨndɨñ tɨ! Wɨndɨñ tɨñɨpi, Anutulɨ dɨndɨm kuñgula elak wɨn tuopkan kɨmɨt-klendetamɨk.” Wɨndɨñ eumbi nandɨñɨmbi, gɨnan tambatambattok tuk iñmɨñguk.
23277	MAT 3:16	Iñmɨ-taleumbi, wolongan tuk pawan lambɨ ipi kañguk wɨn: kunum tombɨmbi, Anutulok Woñdɨ mambaip wandin endok plon pɨumbi kañguk.
23278	MAT 3:17	Kañɨlɨmbi, kunum gɨnañ nanin manda no ñɨndɨñ kɨtɨu pɨumbi eñguk, “Ñɨne nokok nɨñana sɨnɨk. Nak gɨnañnalɨ en kasɨlembi, nandɨ-koñgom tɨñmɨlet.”
23279	MAT 4:1	Yesulɨ tuk i-taleumbi, Satandɨ tɨ-kuyuk tɨñmektok Dɨndɨm Woñdɨ en nañgɨlɨmbi, kwet kambaññan sɨlaninnan ñañguk.
23280	MAT 4:2	Ñambi, tim sandap 40 nanañ gɨtɨk kɨmɨsip tɨ-talembi, nanañ gawat kuñguk.
23282	MAT 4:4	Eumbi, mandan wɨlambane-kopi tambane nɨñguk, “Anutulok mandan ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Nanañlɨñgot kuñgu nɨm mɨlak. Nɨm. No en Anutulok man mandan kɨmɨt-klembi tañgonelakta endɨ wakan kuñgunat tɨlak.’”
23286	MAT 4:8	Wɨndɨñda Satandɨ nombo nañgɨpi, kwet jañgɨn ombap sɨnɨk no wolok plon lo kɨmɨpi, kwet gɨtɨk wolok gembɨn ba paman daulɨmɨñguk.
23289	MAT 4:11	Yesulɨ wɨndɨñ eumbi, Satandɨ kak bim ñaumbi, añelolɨ bɨm tɨmbɨ platañgɨlɨñ.
23290	MAT 4:12	‘Yoane tɨkembi, it kwambɨñ gɨnañ kɨmɨlɨm patak’ gɨñgɨt walɨ Yesulok pawañ gɨnañ pɨumbi, nain wolondañgan endɨ Judia distrik bimbi, Galili distrik undane ñañguk.
23291	MAT 4:13	Gan endɨ il kusei Nasalet wandɨñ nɨm kuñguk, endɨ Kapaneam it kwelan pit mɨlat tɨmbektok wandɨñ ñambi kuñguk. It kwet wɨn Galili tuk guañ baliliñ patak. Kwet wɨn sambat tɨpettoñ, wɨn Sebulon gɨt Naptali, endok kweset.
23292	MAT 4:14	Plofet amalɨ nepek indauktok eñguk wɨn inda-dakleuktok Yesulɨ Kapaneam ñañguk. Neta, plofet Aisaialɨ ñɨndɨñ youkuk,
23293	MAT 4:15	“Sebulon gɨta Naptali endok kweset, wɨn Galili kwet, wandɨñ amatam asuptɨ kuañ, Judalok sambat endɨñgot nɨm. Kwet wɨn telak Galili tuk guañnan ñalak wandɨñ patak, Jodan tuk tambon kandañ. Amatam wandɨñ kuañ enda ñɨndɨñ elet:
23296	MAT 4:18	Tɨmbi nain nola Yesulɨ Galili tuk guañ baliliñnan ñañɨpi, pis tiatia ama tɨpet, dakwaya yambɨñguk, wɨn Simon koi no Petlo, tɨm kwayañ Andlu. Endɨ guañnan pis tiatia lɨkset kop palɨmbi,
23298	MAT 4:20	Eumbi, wolongan lɨkset bimbi, Yesu kle ña en gɨta kuñgɨmɨk.
23299	MAT 4:21	Tɨmbi Yesulɨ yousɨ ñañɨpi, ama dakwayañgot tɨpet nombo ep tɨmbɨ indañguk, wɨn Sebedilok nɨñañiit Yakobo gɨt kwayañ Yoane. Endɨ beset Sebedi gɨt kɨkeñ plon papi, pis tiatia lɨksɨ gɨlɨne-pakɨlɨñ. Tɨmbi Yesulɨ kɨtɨ-semumbi,
23300	MAT 4:22	wolongan beset gɨt kɨkeñ kak bimbi, Yesu kle ña en gɨta kuñgɨmɨk.
23301	MAT 4:23	Tɨmbi Yesulɨ Galili distrik tuop kle-gɨmbut kuñguk. Kuñɨpi, amatam it kiyaunjɨ gɨnañ enɨ-daut tɨ-sembi, Anutulɨ amatam nɨtek yambɨ-dɨkñelak wolok gɨñgɨt manda kɨndem eu pɨumbi, amatam jɨmbat kusei kusei inda-semguk ep tɨmbɨ kɨndem dañgɨlɨñ.
23302	MAT 4:24	Endɨ wɨndɨñ tɨmbɨmbi, koi gɨñgɨttɨ Silia provins tuop pɨndɨ dañguk. Tɨmbi amatamdɨ jɨmbatsɨat gɨtɨk endoñ yanañgɨpi bɨñgɨlɨñ, wɨn ama jɨmbat ba pɨñgɨp gawat kusei kusei inda-semguk, ba ama yal kolanjɨat, ba ama kɨm katap tañgɨlɨñ, ba ama kesɨt kuñgulok tuop nɨm gɨtɨkkan endoñ yanañgɨp bɨumbi, ep tɨmbɨ kɨndem dañgɨlɨñ.
23303	MAT 4:25	Tɨmbi amatam kɨmɨn wopum Galili nanin, ba Dekapolis, Jelusalem, Judia, ba Jodan tuk tambon kandañ nasi endɨ endoñ pa bɨmbi kle kuañgɨlɨñ.
23304	MAT 5:1	Tɨmbi Yesulɨ ama kɨmɨn wopum kle kuñgɨlɨñ yambɨmbi, kwet kɨmɨnnan lombi pipakuk. Pipalɨmbi, gwañgwañiilɨ endoñ bɨm kɨmɨn tɨmbɨmbi,
23315	MAT 5:12	Neta, tuanjɨ wopum kunum gɨnañ pat-samlak, wala tɨmbi walenjɨ kɨndem daumbi, sɨlɨsɨlɨ tɨnekalɨñ. Amatamdɨ plofet ama damañgan kuñgɨlɨñ enda bo wɨndɨñgangot mɨlap kusei kusei tɨ-semmañgɨlɨñ.”
23316	MAT 5:13	Yesulɨ yousɨmbi, gwañgwañiila ñɨndɨñ enguk, “Palañdɨ kena tɨlak wolok tuop sɨndɨ amatam gɨtɨktok boñgɨpsɨnan wɨndɨñgangot tañ. Gan palañdok koñgom pɨ-taleumbi, nek ñala bɨndambo koñgom dawɨk? Wɨndɨñ tɨndɨlok tuop nɨm. Palañ wandin walɨ kena nɨmnat, wɨn slak kwet plon yalɨmulɨm ñaumbi, ama kesɨsɨlɨ yali-pañgɨpmañ.
23317	MAT 5:14	It kwet no jañgɨnnan indañgan palɨmbi, nepek nolɨ nɨm masipmek. Wɨndɨñgangot sɨndɨ kwelalok amatam endok kolsalen.
23318	MAT 5:15	Ama nolɨ kolsalen pɨndopi, kambottɨ tapliwɨk ba? Nɨm a. Endɨ wɨn indañgan kɨmɨlɨmbi, it gɨnañnan pit mɨlat tañ gɨtɨk enda kolɨ sale-semlak.
23320	MAT 5:17	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Sɨndɨ naka ñɨndɨñ nɨm nandɨ-nambi enekalɨñ, ‘Anutulɨ endɨkñe manda Moselok kiinan kɨmɨt-nɨmguk, tɨmbi plofet amalɨ manda nɨnɨ-daut tɨ-nɨmgɨlɨñ. Yesulɨ manda wakan wialektok indañguk.’ Sɨndɨ wɨndɨñ nɨm enekalɨñ. Nak manda wɨn wialettok nɨm indañgut, tambo nak wolok kusei tɨmba inda-dakleuptok indañgut.
23321	MAT 5:18	Nak biañgan sɨnɨk sanba: kunum kwet patekamɨk tuop endɨkñe manda youp bimbin pakañ walɨ gɨtɨk papat kwambɨñ patnekalɨñ. Wɨn Anutulɨ nepek indauptok elak wɨn gɨtɨk gama nɨm indañɨlɨmbi, endɨkñe manda lakat sɨnɨk nolɨ bo no nɨm paitnekalɨñ. Nɨm sɨnɨk.
23322	MAT 5:19	Wɨndɨñda tɨkap sɨndɨ endɨkñe manda lakat sɨnɨk wandin no lapɨpi, amatamdɨ wɨndɨñgangot tɨnelɨñdok enɨ-daut sem tɨ-semañ, Kunum Molomdɨ sɨnda nandum gɨñgɨtñiilok boñgɨpsɨnan pɨmbɨñen sɨlanin sɨnɨk tɨlak. Gan tɨkap sɨndɨ endɨkñe manda gɨtɨk tañgonembi, amatamdɨ wɨndɨñgangot tɨnelɨñdok enɨ-daut sem tɨ-semañ, Kunum Molomdɨ sɨnda nandum gɨñgɨtñiilok boñgɨpsɨnan loloñ tɨlak.”
23323	MAT 5:20	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Dɨndɨm kuñgula nak ñɨndɨñ sanlet: endɨkñe manda nandɨ-tale ama gɨt Falisi ama endɨ endɨkñe manda youyoulɨn patak wɨn gɨtɨk kɨmɨt-kle-kɨliñ eañ. Tɨkap sɨndɨ ama wɨn nɨm yapma klembi, Anutu nɨtek kunelɨñdok nandɨlak wɨndɨñ nɨm kunekalɨñda, sɨndɨ Kunum Molomdok gɨñgɨtñii nɨm indanekalɨñ.
23324	MAT 5:21	Sɨndɨ ama damasɨla manda ñɨndɨñ enɨenɨn wɨn nandɨ-taleañ, ‘Dɨk ama no nɨm wɨlɨ kɨmbekak. No en ama no wɨlɨ kɨmbekakta, endɨ manda plon kɨmɨttok.’
23325	MAT 5:22	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: no en nolla gimbɨt tɨlakta, en manda plon kɨmɨttok. Ba no en nol manda winjɨt nɨmbi nɨ-suambatak, en wakan ka-dɨkñelok mɨn wopum gɨnañ kɨmɨttok. Ba no en nol ñɨndɨñ nɨlak, ‘Dɨk ama kamen sɨnɨk’, endɨ jɨmbɨñdok komba gɨnañ nɨ-muttok.
23327	MAT 5:24	kak, nepenepeka sisuet kuseinan kɨmɨpi, dɨndɨmgan ña noka tɨmbɨ indaumbi, en gɨta manda e-sale tɨmbi, not busuk tɨndekamɨk. Wɨndɨñ tɨ-tale-bimek, kɨndem ñambi tapma tɨmbekañ.
23328	MAT 5:25	Ba tɨkap ama nolɨ manda plon gapɨlep tɨlakta, sɨtɨ telak plon yakan ñandemɨk, wolondañgan plapkan sɨnɨk tambon tɨ-dɨndɨmelok manda en gɨta eum dɨndɨm eukak. Nɨm kañbi, ama walɨ kañ-dan amalok kiinan gapɨlɨmbi, kañ-danlɨ bo tem dumanlok kiinan gapɨlɨmbi, endɨ gepmbi, it kwambɨñ gɨnañ gapɨlek.
23329	MAT 5:26	Nak biañgan sɨnɨk ganba: dɨk it kwambɨñ gɨnañ papi, mɨnem ombɨ-mɨlok een wɨn ombɨ-taleumek gambiumbi pɨukañ.
23331	MAT 5:28	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: ama nolɨ tam no ka-galkta tɨlakta, en wakan ikan enlok gɨnan nanandɨn gɨnañ tam wɨn en gɨta telak joñgo kulak.
23332	MAT 5:29	Wɨndɨñda tɨkap dauka tombonlɨ gep tiañeumbi, yomdok sɨsoñ plon pi pɨwɨñ ñala dauka wɨn gɨtnei kopi, dauka tombongot kuukañ. Nɨm kañbi, gwɨlapka gɨtɨk jɨmbɨñ gep kolɨm pɨuñ a.
23333	MAT 5:30	Ba tɨkap kɨka tombonlɨ gep tiañeumbi, yomdok sɨsoñ plon pi pɨwɨñ ñala kak dombɨ kopi, kɨka tombongot kuukañ. Nɨm kañbi, gwɨlapka gɨtɨk jɨmbɨñ ñauñ a.
23335	MAT 5:32	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: tam telak joñgo nɨm kuñguk en slakan nɨm kle-kokottok. Neta, ama no en tamɨn wandin kle kolɨmbi, wapai komblin tɨkewɨkta, ama walɨ tamɨn wakɨt endok wapai komblin yom plon yapɨlɨmbi, telak joñgo kundemɨk.
23336	MAT 5:33	Sɨndɨ ama damasɨla ñɨndɨñgangot enɨenɨn wɨn nandɨ-taleañ, ‘Dɨk manda e-kwambɨñ dañguñ wɨn nɨm maklembi tambɨlekañ. Dɨk Wopumdok dainan nepek nek tɨndɨlok e-top tɨñguñ wolok tuop tɨmbekañ.’
23337	MAT 5:34	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: e-kwambɨnda manda no nɨm enekalɨñ, wɨn kunum ba kwet ba Jelusalem wolok plon nɨm enekalɨñ. Ñɨndɨñda: kunum gɨnañ Anutulɨ pipapi, amatam yambɨ-dɨkñelak, tɨmbi kwettɨ wɨn kesilok gembañ tɨmbɨmbi, kesi wolok plon kɨmɨtak. Tɨmbi Jelusalem wɨn Ama Wapmañ wopum endok il kwel.
23339	MAT 5:36	Tɨmbi dɨk kumbañga sak bip ba satnin tɨmbɨ indauktok tuop nɨm, wala tɨmbi kumbañgala bo nɨm e-kwambɨñ daukañ.
23340	MAT 5:37	Ama nolɨ nepek nola san-kaumbi, dɨndɨmgan tambanembi, ‘Oñ’ ba ‘Nɨm’ nɨnekalɨñ. Tɨkap sɨndɨ mandanjɨ tɨmbɨ kwambɨñ danelɨñdok nandañ wɨn Kolan Molomdok kandañ nanin bɨlak.”
23341	MAT 5:38	Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Sɨndɨ manda ñɨndɨñ damañgan een wɨn nandɨ-taleañ, ‘No en ama nolok dai tɨmbɨ kolaukta, endok dai bo tɨmbɨ kolalok. Ba no en ama nolok man kwandai wɨlɨ gɨloñmekta, endok man kwandai bo wɨlɨ gɨloñmɨlok.’
23342	MAT 5:39	Gan natna ñɨndɨñ sanlet: ama no kolan tɨ-samumbi, tambon nɨm ombɨñmɨnekalɨñ. Nɨm sɨnɨk. Tambon sɨndɨ ñɨndɨñ tɨnekalɨñ: tɨkap ama nolɨ bumga tombon wɨlekta, tombon wɨndɨñgot wɨlektok tambaneñmekañ.
23343	MAT 5:40	Ba tɨkap ama nolɨ kiupɨñga kasɨleuktok manda plon gapɨlepi nandɨlakta, sauloñga wɨndɨñgot biñmekañ.
23344	MAT 5:41	Ba tɨkap ama nolɨ kaikan gan-gɨñgɨnembi, nepenepelɨ wɨn kwet kɨmɨn noñgan wolok tuop bembi ñañmeñdok elakta, dɨk kwet kɨmɨn tɨpet wolok tuop bembi ñañmekañ.
23345	MAT 5:42	Ba tɨkap ama nolɨ nepek nola gan-nandɨ tɨlakta mɨukañ, ba nepeka no nain dumangot tɨke-kuup ganlakta nandɨñmekañ.
23351	MAT 5:48	Yesulɨ wɨndɨñ embi yousɨmbi, dɨndɨm kuñgula manda eñguk wolok bien wɨn ñɨndɨñ enguk, “Kunum Bepsɨlok gɨnan nanandɨn ba ep tɨndɨn wɨn gɨtɨk kɨndem ba dɨndɨm sɨnɨkgot. Wɨndɨñda tɨmbi sɨndok gɨnañ nanandɨnjɨ ba ep tɨndɨñjɨ bo gɨtɨk kɨndem ba dɨndɨm sɨnɨkgot palekak.”
23352	MAT 6:1	Yesulɨ yousɨmbi, gwañgwañiila enguk, “Sɨndɨ gɨnañjɨ tiptok kena tɨñɨpi ka-kɨliñ embi, amatamdok dausɨnan ep tɨndɨnjɨ sambɨ-daklenelɨñdok nɨm tɨnekalɨñ. Nɨm kañbi, Besɨ kunum gɨnañ patak endɨ tuanjɨ tambon nɨm ombɨ-samek.
23353	MAT 6:2	Ama manjɨ manbenjɨ malet nomɨk endɨ it kiyau gɨnañ ba ipaka boñgɨpnan gɨñgɨlɨ wopumgan tɨñɨpi, mɨnem nepenepek ama pɨmbɨñesɨla emañ, wɨn amatamdɨ kosɨ gɨñgɨt tɨke-lonelɨñdok wɨndɨñ tañ. Nak biañgan sanba: endɨ tuanjɨ ikan kasɨle-taleañ. Wala tɨmbi nain nola ba nola dɨk plap kena tɨñɨpi, wɨndɨñ nɨm tɨmbekañ.
23354	MAT 6:3	Dɨk ama pɨmbɨñesɨ ep kɨmɨlɨñɨpi, plap kenañga tɨlañ walɨ dausɨnan sembɨn palektok dɨk kɨka dɨndɨmdɨ nek tɨlak wɨn kɨka kepmala nɨm nɨmbekañ. Tɨmbi Bepkalɨ nepek dausɨnan sembɨn indalak wɨn kalakta endɨ tuan ombɨ-gamekak.
23356	MAT 6:5	Ama manjɨ manbenjɨ malet nomɨk endɨ it kiyau gɨnañ ba telak balambalak ba pañga indanan ipi, nɨmolo tɨnepi nandañ, wɨn amatamdɨ yambɨ-daklenelɨñdok wɨndɨñ tañ. Nak biañgan sanba: endɨ tuanjɨ ikan kasɨle-taleañ. Wala tɨmbi nain nola ba nola dɨk nɨmolo tɨñɨpi, wɨndɨñ nɨm tɨmbekañ.
23357	MAT 6:6	Dɨk nɨmolo tɨmbepi, dɨtnañgan doundou ika gɨnañ lombi, yamañga sipbi, Bepka kwet sembɨn patak enda nɨmolo tɨñmekañ. Tɨmbi Bepkalɨ nepek dausɨnan sembɨn indalak wɨn kalakta endɨ tuan ombɨ-gamekak.
23358	MAT 6:7	Amatam anutu juluñgan nɨmolo tɨ-semañ endɨ manda sɨlanin asup pinapi, ‘Nɨmolo ombapnɨla nandɨ-nɨmetak’ wɨndɨñ nandɨñɨpi pa tañ. Gan sɨndɨ nɨmolo tɨnepi,
23359	MAT 6:8	endok nɨmolonjɨlok telal nɨm klenekalɨñ. Sɨndɨ Bepsɨla nepek nola gamañ nɨm nɨ-nandɨñɨlɨmbi, nekta lonjɨañ wɨn endɨ ikan nandɨ-talelak.
23361	MAT 6:10	Dɨk amatam gɨtɨk nɨp tɨmbɨ gɨñgɨtgai indambi, kunum gɨnañ kuañdɨ mañga tañgoneañ wɨndɨñgangot nɨndɨ kwelan ñolok tañgoneneñ.
23362	MAT 6:11	Dɨk nanañ sandap ñolok tuop nɨmɨñ.