23233	MAT 1:20	Nggo Isuhu à ni so ri amarr akama meme, unitu a Atiko wa à nga na ku nu uzhila, ni da ku di, “Isuhu, uhanma a Doda, si kru isisu i ba Maryamu ki uwami hen. Kye, uvuvurr wa nggo à se ni ine ima yi nggo à zhi ni Izhi i Abachi. Si kà ma du hen.
23234	MAT 1:21	À ta ngri uvuvurr unuru. Nggo a ti ngri uvuvurr wa, uwa bu yo ma di Yesu. Kye, uwa yo à taka ni kpa anishirr ama ba ttungo ni ila ure imbarr yi.”
23236	MAT 1:23	“Kye, uva wanggo nggo à nise hi unuru kye à ta hru ine na ta ngri uvuvurr unuru, aba ta yo isa ima yi di Imanuwe,” inkpi i isa ima inggi ì si, “Abachi à se ni inta ba.”
23240	MAT 2:2	na ni zhi ba di, “A ngri uvuvurr wanggo wa nu momonggo, nggo a da di a taka ni si uttu a anu Yahuda? Inta i hi intsintse̱ ima yi zhi na anza ambre mu ni nga nye gbyarr ku asa.”
23242	MAT 2:4	Uttu wa à du ba yo ku ankpinkpye abikye ba na abitsarr Are ba, na ni zhi ba di, “A da di a taka ngri Kristi wa nu momonggo?”
23243	MAT 2:5	Aba a da ku di, “Nu Betalami, na anga ka Yahudiya, nâ ta si nggo Mika, uni kpa are Abachi wa à charr nggo, da di,
23244	MAT 2:6	“ ‘Betalami nggo à si ni imimi i Yahuda, nu nggo a kye ùwà kpachirr mi ni igbu yi na anga ka Yahuda ka, ùwà si unkpi mu ni igbu i Yahuda yi. Nu nggo nu umi umuwa ku yo a taka gri ankpye ssuzzu, ankpye uwama yo à taka gri ittu i anishirr a mungga bu Israila ba.’ ”
23246	MAT 2:8	Na ddu ba di, “Kuma nu Betalami ku zha uvuvurr wa kye. Nggo imba i ti hi ma imba bu kanga ni da ki ingga, wre ki ingga mi bu kuma ku kuttu gbyarr ku asa.”
23251	MAT 2:13	Nu ugo ku nggo abichirr ba a kakuma, unitu a Atiko numa à nga ni Isuhu ku nu uzhila ni da ku di, “Gru, ba uvuvurr wa na ayirr wa ni kru ku sharri nu Masarr. Kye uttu Hirridu à ta gru zha anko a itsi ma ngu. Ku so nabo ingga nggo taka da ku uwa azhibarr wa nggo uwa taka gri ma ni kanga.”
23253	MAT 2:15	na ku so nabo yo ka ma ku Hirridu ni ittu. Abachi à na meme, wre ku anishirr a bu hi di inkindirr yi nggo abi kpa are ba a da yi nggo ì bu si ure ujiji di, “Ingga yo uzumu wa zhi nu Masarr.”
23256	MAT 2:18	“A wo ukorr nu Rama, ukorr ku iyi. A si Rahila nggo à ko yì amarr ma; aba a ddu ma di a bu ba ttungo, uwa kà iba ttungo yi, amumarr ngga a kɨ ku.”
23258	MAT 2:20	di, “Gru, ba uvuvurr wa na ayirr wa ni kakuma ni Israila. Kye, abangga ba nggo a so di zha anko a ingu ma wa a kɨ kre ba.”
23261	MAT 2:23	Uwa kakuma ku so ni igbu wanggo nggo a yo ma du Nazareti, meme nggo inkindirr yi nggo abi kpa are ba a da i bu si ure ujiji di, “A taka yo ma du anu Nazareti.”
23263	MAT 3:2	di, “Imba kasarr ni ila ure imba yi, kye ittu i Abachi yi i ki ywhiywhirr!”
23264	MAT 3:3	Uni kpa are wa, nggo a yo ma di Ishaya, à re ni itu i Yohana iyo da di, “Undurr numa à so du hantu na ankpuji di, ‘Ssu anko wa bi ku Atiko wa. Na anko wa ki ntto nggo a taka ni wre ku uzirr!’ ”
23268	MAT 3:7	Nggo Yohana à hi anu Farrisi na anu Sadusi shishemi nggo so nga di a bu ni zzu ba na amasirr, na ddu ba di, “Imba inkirr i andanda ànìwǎ! Unggonggo da ki imba di imba bu kru iha yi nggo Abachi à ta du yi nga ni imba ba nggo?
23272	MAT 3:11	“ Ingga zzu imba na amasirr, wre ku anishirr bu hi di imba i ka ba ttungo ni ila ure imba yi ba. Uwanggo nggo so nga nu ugo umungga a ta ni zzu imba ni Izhi i Abachi i Iwre yi tuku uru kye ma. Uwama a mri ingga kakami, nggo ingga si ma uni vu anggakpaza ama ka gri ku hen.
23273	MAT 3:12	A se nu umumu ku nggo a taka ni ze ingbingbi iki yi. Na ta vu ingbingbi izizi yi ku surr nu iwurr, na ta vu intinturr yi surr nu uru ku ri sese ku.”
23275	MAT 3:14	Yohana à zha anko wa nggo uwa ta na du ma ka amarr ama ka sarr na kakuma, na ddu ma di, “Nggo ingga nggo kakuma nu ùwà yo ku du ùwà bu ku zzu ingga, ùwà kanga ni ingga ku?”
23276	MAT 3:15	Yesu à ddu ma di, “Du yi si meme ziza nggo. Meme yo nggo inta ta na undu ku nggo Abachi à turr inta di inta bu nga ni na ku nggo.” Yohana kye na kpanye na zzu ma na amasirr wa.
23278	MAT 3:17	Ukorr u zhi nu unkplassu ni da di, “Uwanggo yo à su Uzumu wa nggo ingga i kpanye na ku. Isisurr mungga yi i di nyarr na ku kakami.”
23281	MAT 4:3	Umimi wa gru nga na ku na ni ddu ma di, “Ùwà ti da du ùwà su Uvuvurr a Abachi ùwà bu ka angbinta angga ka ki ankpinkpri unfonfo.”
23282	MAT 4:4	Yesu ddu ma di, “Ungbamvu ku Abachi ku u da di, ‘A si si inkindirr i iri iyo mre ì ta du anishirr so tsitsirr hen, a si are ka nggo Abachi à da ka, aka yo à ta du anishirr so tsitsirr.’ ”
23284	MAT 4:6	na ddu ma di, “Ùwà ti du ùwà su Uvuvurr a Abachi, ùwà bu tu ji nu nggo. Ungbamvu ku Abachi ku mi u da di: “ ‘Abachi à ta turr abitu ama ba du ba ji nga nu ùwà ku. Aba ta ni ko ùwà kpa nu ussu na ango ambarr ka, na si ta kpanye na du ùwà nggurr uza ni angbinta hen.’ ”
23285	MAT 4:7	Yesu à ddu ma di, “Ungbamvu ku Abachi ku u da zizo di, ‘Si tsarr Atiko wa nggo si Abachi muwa kye hen.’ ”
23287	MAT 4:9	Umimi wa à ddu Yesu di, “Nggo ùwà ti kuttu ni gbyarr ki ingga asa, ingga ta nu ùwà aseki angga ka namri.”
23288	MAT 4:10	Yesu ddu ma di, “Chi share ni ingga ku, ùwà Isheta! Kye, ungbamvu ku Abachi ku u da di, ‘Ùwà bu kuttu ni gbyarr ku Atiko asa, uwa yo à si Abachi amuwa wa na nkpama, ni bu ga uwa yo mre.’ ”
23293	MAT 4:15	“Igbu nu Zebulu tuku Nafitali, nu unddu inyi ku, nu ugugarr ku inyi nu Joda, nu Galili, igbu a anishirr angga ba nggo a si si anu Yahuda hen!
23294	MAT 4:16	Anishirr ba nggo a di so ni ibwu ashishi ambarr ka ta bwu, aba ta kye hi. Anishirr ba nggo a di so ni ibwu tuku ni iyu i ittu, abubo wa ta la ba.”
23295	MAT 4:17	Zhi na azhibarr ama wa Yesu gru di da ba ure ku Abachi ku di, “Imba kasarr ni ila ure imba yi. Kye ittu i Abachi yi i si ywhiywhirr mi!”
23297	MAT 4:19	Yesu ddu ba di, “Imba ga ingga yi, ni di ingga tsarr imba nggo imba ta gri anishirr nga ni ingga ku nâ ta si nggo imba di vɨ ikikla yi.”
23306	MAT 5:3	“Abangga ba nggo a hi di aba a klonyarr na age̱ ka Abachi, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi nggo à hru ba ki Uttu ambarr!
23313	MAT 5:10	Abangga ba nggo a ki ba iha nu nggo a so di na inkindirr yi nggo Abachi à zha, Abachi à yo ba angu azizi. Abachi nggo à hru ba ki Uttu ambarr!”
23314	MAT 5:11	“Anishirr a ti re ndanda na atu amba, na ki imba iha, na bre imu mi na atu amba, nu nggo imba so ga ingga nggo, meme yo nggo Abachi à yo kimba angu azizi.
23315	MAT 5:12	A ti na ki imba meme, imba bi me̱ nyarr ni bri nyarr yi, azadi amba ka a kri mwe nu unkplassu. Kye a na ku abi kpa are ba nggo a ku ki imba ichi iha yi meme yo.”
23316	MAT 5:13	“Imba yo si nâ ta si ima i ingbingbru yi. Nggo imarr i ima yi ti ka nado, aba ta na yi kingginggi na di yi ka ni marr zizo? Ima i ma sa nu undu zizo, aba ta ka yi kahre na cha na aza.”
23317	MAT 5:14	“Imba se nâ ta si azhi wa nggo a la ku anishirr ba kago ni ingbingbru inggi yi. Ìgbù wa nggo a me ma ni itu yi igbre, ka si ka sharri hen.
23319	MAT 5:16	Na anko ayiyirr ama yo, imba bu du ina uzizi imba yi la ku anishirr nâ ta si uru ku nggo à ta hi ku we, wre ba bu gbyarr ku Aki amba nu unkplassu wa asa.”
23320	MAT 5:17	“Imba bu si kye di ingga nga nye kà Are ka nggo Musa na abi kpa are ba a tsarr imba glo hen. Ingga si nga i kà ka glo mu hen. Ingga nga nge du ka su jiji.
23323	MAT 5:20	Ingga nggo ko da ki imba, imba ta si yo isisurr imba yi ni ga Abachi mri abitsarr na are ba, na anu Farrisi ba, ni ta si na inkindirr yi nggo Abachi zha di imba bu na yi hen, imba si taka rri ni ittu i unkplassu yi hen.”
23324	MAT 5:21	“Imba wo nggo a bre ku anishirr ni ikuchi yi di, ‘Si ngu unushirr hen. Undurr wa nggo ti na meme a ta gri ma kuma nu unto ki ibre amu.’
23325	MAT 5:22	Ziza, ingga ko da ki imba di, undurr wa nggo ti ki unfu nu uzayirr uniga, aba ta gri ma kuma ni ibre amu. Undurr wa nggo ti marr uzayirr uniga di à sama nu undu, aba ta gri ma ko na Akaba anu Yahuda wa, wre ba bu ku bre amu na ku. Undurr wa nggo ti yo uzayirr uniga di à su urrurru, Abachi ta yo ma nu uru ku ki iha sese.”
23326	MAT 5:23	“Ni ima yo, ùwà ti gri inkindirr ta ku yo na agbugba a Abachi wa, ni ti ssu hi di ùwà kpala ku uzumbirr uniga numa,
23327	MAT 5:24	ùwà bu du inkindirr yi nggo ùwà i gri nga nggo ni kru ka ku ssubi nu uzumbirr uniga wa ku bari, ni kanga ni to inkindirr yi na age̱ ka Abachi.”
23328	MAT 5:25	“Unushirr ti gri ure nga ni itu muwa na gri ùwà kuma nu unto ki ibre amu, ùwà zha ni ssubi na ku ni du azhi wa nise nggo imba ta kuma nu unto ku ibre amu ku. Nggo ùwà ti si na meme hen, uwa ta ba ùwà sa ku uni bre amu wa na ango, uwa ta kpa ùwà nu abi lo ukpa ba du ba kpa ùwà ku ttu nu uki.
23329	MAT 5:26	Nabo yo, ùwà ta kri, aba ta se iko muwa yi tsatsarr ku nu ba, ingga ko da ku ùwà.”
23330	MAT 5:27	“Imba wo nggo a da di, ‘Si zha ayamba a unuma hen.’
23333	MAT 5:30	A ti si ungo ri muwa nggo u ta du ùwà kpala, ùwà bu ttu ku ta yo glo. I ta wre sha ùwà bu sama nu unto numa nu ukpa muwa du ku nggo ùwà bu rri nu uru namri.”
23334	MAT 5:31	“Ni ikuchi yi, imba wo nggo a di da di, ‘Undurr wa nggo à ti du uwa ta han uwama, uwa bu nu ma ungbamvu ku ingu igarr.’
23335	MAT 5:32	Ziza nggo, ingga ko da ki imba di, unuru ta si vu uwama ni kurr ìga nu unuru numa ku hen, uwa bu si han ma hen. Uwa ti han ma, ihan ima i ta du ma ku garr unuru numa, ina ima i si ikpala. U undurr wa nggo ti garr ayamba wa, uwa mi à kpala.”
23336	MAT 5:33	“Imba di wo nggo a di da ku anishirr ni ikuchi yi di, ‘Si na ki na angu aha ni inkindirr yi nggo ùwà da di ùwà ta na ku Abachi hen. Na, nâ ta si nggo ùwà ka da ni ime̱me̱ ba.’
23340	MAT 5:37	Imba ti kpanye ku inkindirr, imba da di, ‘Yo-o.’ Imba ti kisa, imba da di, ‘Iya.’ Inkindirr yi nggo ti mri meme izhi nu umimi wa ku.
23341	MAT 5:38	“Imba wo nu nggo a da na Are ka Musa ka da di, ‘Unushirr ti turr ku ùwà ishishi iyirr, ùwà turr ku ima iyirr yi meme. Uwa à ti ttu ku ùwà inyirr iyirr, ùwà ttu iyirr ima yi meme.’
23346	MAT 5:43	“Imba wo nggo a di da di, ‘Kpanye ni uni girr amuwa ku, ni karr uni karr ùwà.’
23352	MAT 6:1	“Imba bu na ndindi. Nggo imba ti ta na inkindirr izizi, imba si na na ashishi ka anishirr, wre ba bu hi imba hen. Imba ti na meme, imba si ta kpa azadi na Aki amba nu unkplassu wa ku hen.
23353	MAT 6:2	“Nggo imba ti ta nu abi iha inkindirr, imba si vri unddu nâ ta si nggo abi na aseki wre ku anishirr a bu hi ba a di na nggo hen. A di vri ingba na aki ka issubi ka tuku na atsutsu ka igbu, wre ku anishirr a bu hi ba na nu ba inkpinkpye. Ingga da ki imba ure ujiji, abi na abama a ka kuchi kpa azadi ambarr ka ba.
23356	MAT 6:5	“Nggo imba ti barr, imba si na ina i abi na aseki wre ku anishirr a bu hi ba hen. A di nyarr i gru kri na ashishi ka anishirr na aki ka ibarr ka tuku na atu anko ka igbu ka na barr hantu, wre ku anishirr bu hi ba. Ingga ko da ki imba a ka kpa azadi ambarr ka ba.
23360	MAT 6:9	“Imba ka bi barr ma mi: “ ‘Aki munta wa nggo se nu nkplassu, di inta gri isa muwa yi ndindi,
23364	MAT 6:13	Si di inta jaku nu nggo a ti tsarr inta kye hen, ni kpa inta ttungo na ango ka Umimi wa.’
23367	MAT 6:16	“Nggo imba ti su nu umi ku ivu angu, imba bu si cha ashishi ni kye gbo nâ ta si nggo abi na aseki ba na abi ba a di na, wre ku anishirr bu hi ba hen. A di na ukpa umbarr ku ki ttuttu na kye gbo da anishirr bu hi di aba ko vu angu gri. Ingga ko da ki imba a ka kpa azadi ambarr ka ba.
23370	MAT 6:19	“Si zu ki itu muwa aseki ka iwre ni ingbingbru inggi yi hen, a ta ri ambu, ka ri ìzzú, ka abayi ta hlo abubo wa nggarr na vu ka.
23373	MAT 6:22	“Ashishi a si nâ ta si ingba nu uru ku ukpa ku. Ashishi muwa ka ti sa akyekye, ukpa muwa ku uta la wre.
23375	MAT 6:24	“Unushirr uyirr ka si na undu ku atitiko aha hen. À ta karr uyirr wa na ta kpanye nu unuma wa, na ta kru isisu i uyirr na ta ka uyirr wa. Na anko ayiyirr ama yo, ùwà ka si ba itu imuwa ni narrnarr ku undu ku Abachi tuku izha inklo hen.
23376	MAT 6:25	“Ima yo di ingga i da di, imba bu si ri amarr ka inkindirr yi nggo imba ta ri ka imba ta so, ka iki yi nggo imba ta surr ttu ukpa hen. Iso tsitsirr ì si mri ila hen? Imba kye ukpa umba ku si wre na iki isurr hen?
23379	MAT 6:28	“Angginggi du imba so ri amarr ka iki isurr? Kye igbyarr iki iwre kye yi nggo i so to ni ijiji na. Isi di na undu inkindirr hen, ni si di warr iki isurr ku atu ambarr hen.
23382	MAT 6:31	Imba bu si gru so ri amarr di, ‘Ila imunta yi i ta zhi nu momonggo hen. Ka inkindirr yi nggo inta ta so, ka ankru ka nggo inta ta surr?’
23386	MAT 7:1	“Ùwà bu si bre are ni itu i unuma hen, wre ku Abachi abu si bre amu ni itu muwa meme hen.
23388	MAT 7:3	“Ùwà so kye uvu unkunka ku nggo u rri ku uzumbirr ni ishishi ni kpamusu nu inkpunkpu unkunkurr yi nggo i kri ku ùwà ni ishishi.
23389	MAT 7:4	Ùwà sama ni ishisha nggo ùwà ddu uzumbirr di, ‘Di ingga ttu ku ùwà unkunka ni ishishi,’ nggo inkpunkpu unkunkurr ikurr ku ùwà ni ishishi?
23391	MAT 7:6	“Imba si nu amiyo inkindirr yi nggo i si i Abachi hen, nggo à ta kasarr na ta imba. Si ba inkindirr yi nggo si iwre zu ku anikpama hen, wre ba ta cha yi na aza na kasarr na nga imba hre.
23392	MAT 7:7	“Imba ti zhi, aba a ta ni imba. Zha, imba ta hi. Nggurr anko wa, aba a ta bwu ki imba.
23394	MAT 7:9	“Nu umi umba akiki, unggonggo ka nu uzuma ingbinta nggo uvuvurr wa ti zhi ma ila?
23398	MAT 7:13	“Rri ga ankonki wa nggo iywirr yi i si montonto. Kye ankonki wa nggo ta gri anishirr kuma nu uru ama yo su akplankpla na wre izirr. Anishirr shishemi a so ga wa.
23400	MAT 7:15	“Imba bi si so ba kahre hen, abi kpa are bi imu a se. A di nga ni imba ba na na chě nâ ta si aminta. Nu umi umbarr ku aba sa aniche.
23406	MAT 7:21	“A si su undurr wa nggo ti yo ingga di, ‘Atiko, Atiko’ nggo à ta rri ni ittu i Aki mungga wa nu unkplassu hen. Abangga ba nggo a si anishirr ba Abachi ba, aba yo si anishirr ba nggo a so di na inkindirr yi nggo Abachi nu unkplassu zha di a bu na yi.
23407	MAT 7:22	Na Azhibarr a Ibre Amu wa, abanu taka ddu ingga di, ‘Atiko, Atiko! Kye inta i bre ku anishirr Ure ku wre ku Abachi ku ni isa muwa ni han izhi ndanda huzzu ku anishirr ni isa muwa ni na aseki ka ikagri shishemi’
23408	MAT 7:23	Ingga ta ddu ba di, ‘Chi ka ki ingga, imba amimi anishirr. Ingga si hi imba hen!’
23409	MAT 7:24	“I si meme yo, undurr wa nggo ti wo ure mungga ku ná nà inkindirr yi nggo ingga tsarr ma, uwa si nâ ta si unushirr wa nggo a me iko ima yi ni ingbinta.
23412	MAT 7:27	Nggo ahru wa ku, inyi wa ssu, unddunddu ku u go kakami ni iko yi, iko yi ji jaku ku ankpu!”
23416	MAT 8:2	Uni lo ishi numa nga na ku ni kuttu ku na age̱ na da di, “Atiko, ùwà ti kpanye, ùwà bu di ingga wre.”
23417	MAT 8:3	Yesu à na ungo sa na ku na da di, “Ingga kpanye. Ùwà bu wre!” Nu unto ku ishi yi i huzzu ku.
23418	MAT 8:4	I Yesu ddu ma di, “Si da ku undurr inkindirr inggi yi hen. Tsi kuma ku tsarr itu muwa nu unikye wa ku, ni na aseki ka nggo Musa a da di abangga ba nggo a wre nu ulolo ku ishi a bu di na nggo, wre ku anishirr a bu hi di ishi i ssuzzu ku nu ukpa.”
23420	MAT 8:6	“Atiko, ugarr amungga nggo à kurr ki kurr mu ni iko. À se ni ivri kakami na ka si gɨ ki tsa hen.”
23421	MAT 8:7	Yesu ddu ma di, “Ingga bu nga ni du ma wre?”
23422	MAT 8:8	Ankpye abi ta iku wa ddu Yesu di, “Atiko, ingga klonyarr nggo ùwà kakuma ni iko mungga, kri ni inggya ni da ure yo mre, ugarr amungga wa ta wre.
23423	MAT 8:9	Ingga mi ko na undu nu ungo ku unuma nggo sa ankpye ni ingga ku, ni so gri abi ta iku abanu. Ingga ti ddu unuma di, ‘Kuma!’ uwa kuma. Ingga ti ddu unuma di, ‘Nga!’ uwa nga. Nggo ingga ti ddu ugarr mungga di, ‘Na inggi yi!’ uwa na yi.”
23424	MAT 8:10	Nggo Yesu à wo ma na ku ayisurr na kasarr na ddu abangga ba nggo à ko ga ma di, “Ingga da ki imba, ni Israila mi ingga nise hi uni yo isisurr ma mi kye.
23426	MAT 8:12	Abangga ba nggo aba yo ka si anishirr ba Abachi ba aba ta sarr turr aba yo surr ni ibwu, nabo yo aba ta ku so yi na ta anyinyirr.”
23427	MAT 8:13	Yesu ddu ankpye abi ta iku wa di, “Kuma ni iko, ugarr muwa à ta wre nu nggo ùwà kpanye.” Ugarr a ugo wa wre keke nâ ta si nggo Yesu da.
23431	MAT 8:17	Aseki angga ka wemi a si nâ ta su nggo Abachi à da na angu ka Ishaya uni kpa are wa da di, “A ba iklonyarr munta yi nu ulolo munta ku glo.”
23433	MAT 8:19	Unitsarr are numa à nga na ku ni ddu ma di, “Unitsarr, ingga ta ga uwa kuma nu unto ku nggo uwa ti kuma.”
23434	MAT 8:20	Yesu à ddu ma di, “Anihon a se na ahon, aminche a se ni ako, ingga Uvuvurr a Unushirr i sama nu unto ku ji kurr ni sa itu.”
23435	MAT 8:21	Unuma nu umi ku abiga ma ba à ddu ma di, “Atiko, di ingga ku zzu aki mungga nggo bari.”
23436	MAT 8:22	Yesu ddu ma di, “Ga mi, ni du abi kɨ a zzu ambarr bi kɨ.”
23439	MAT 8:25	Abiga ma ba gru ku si ma di, “Atiko, kpa inta ttungo! Inta ta gu!”
23440	MAT 8:26	Yesu à ddu ba di, “Imba ki isisu i angginggi meme? Iyo isisurr imba yi ì si ntsɨmi!” Na gru kri na glo unddunddu ku, amasirr wa a ji kurr, unddunddu ku tuku ankinkirr ka amasirr ka a ji kurr.
23441	MAT 8:27	Anishirr ba nu uddu ku a kye na ku ayisurr na da di, “Uwanggo à si ibibi unushirr ita inggi? Unddunddu tuku ankinkirr ka amasirr mi a wo ma!”
23443	MAT 8:29	Nggo a hi Yesu na nggarr iyi di, “Ùwà zha angginggi ni inta ba Uvuvurr a Abachi. Ùwà nye tsutsarr inta du azhibarr wa nise ma?”
23445	MAT 8:31	Anazhi ba barr Yesu di, “Ùwà ti ta han inta huzzu, ùwà bu turr inta ku surr ku anikpama angga ba.”
23446	MAT 8:32	Yesu ddu ba di, “Kuma!” Aba huzzu kru ko ku rri ku anikpama ba. Anikpama ba a kru ji ni igbre wa ku sarr kusurr ni inyi wa na kɨ nabo.
23450	MAT 9:2	Anishirr banu a ba ugo numa nggo ukpa ku ttu nu utakpa gri na nga ni Yesu ku. Nggo Yesu à hi iyo isisurr imbarr yi, na ddu ugo uni lo wa di, “Iziya, vu isisurr, Abachi nggurr ila ure muwa yi zhi.”
23451	MAT 9:3	Abitsarr na are ba re ni ikpa di, “Ugo nggo à ba du uwa si Abachi! Wanggo à si imarr na Abachi ku!”
23452	MAT 9:4	Yesu hi amarr ambarr ka, na da di, “Angginggi du imba i ri amarr ndanda ni isisurr imba yi?
23453	MAT 9:5	Watanggo si inkindirr ivitsa, ingga bu da di, ‘A nggurr ila ure imuwa yi zhi,’ ka ingga bu di, ‘Gru zirr’?
23454	MAT 9:6	Ingga ta tsarr imba di Uvuvurr a Unushirr à se nu ukyekye ku nggurr ila ure zhi ni ingbingbru inggi yi.” Na kasarr na ddu uni lo wa di, “Gru, ba abubo a ikurr amuwa ni kuma ni iko!”
23457	MAT 9:9	Nggo Yesu à du unto kuma na ko kuma, na ku hi ugo numa nggo à yo ma du Matiyu, uwa à so nu uki ku kpa inklo imimi ku, na ddu ma di, “Ga mi.” U Matiyu à gru ga ma.
23459	MAT 9:11	Nggo anu Farrisi ba a hi meme na zhi abiga ma ba di, “Angginggi du unitsarr amba wa à so ri na abi la ure tuku abi kpa inklo imimi ba?”
23460	MAT 9:12	Nggo a so wo ba na gru da di, “Abangga ba nggo a si lo hen a si di zha uni ni ahun hen. Abi lo ngga a di zha uni ni ahun.
23461	MAT 9:13	Imba kuma ku zhi kye, ure unggo ku ù da di angginggi, nggo a ti da di, ‘Ingga zha di imba bu si abi ki itito, ni si zha ito aseki inggi hen.’ Ingga si nga nye yo abi sama ni ìlà hen. Ingga nye yo abi la ure.”
23462	MAT 9:14	Mre abiga bu Yohana uni zzu na amasirr ba a gru nga ni zhi Yesu di, “Inta na anu Farrisi ba di vu angu, anggi mu du abiga amuwa ba si di vu angu meme hen?”
23463	MAT 9:15	I Yesu ddu ba di, “Imba kye i ka wre, ikpikpa i uni garr he̱he̱ a bu so ni iyo, uni garr wa à ni se na ba? Iya! I ka si wre meme hen! Azhibarr wa so nga nggo a taka ba uni garr he̱he̱ wa mi wa glo na ba, aba taka vu angu.
23464	MAT 9:16	“A si di ba upri nkru uhe̱he̱ awarr sa ku ankru akuku hen. Nggo upri nkru uhe̱he̱ ku ti ngahre glo, i ingahre yi ta kri kakami na ankru kuku ka.
23465	MAT 9:17	Ka undurr ka si ba ahi ahe̱he̱ kasurr nu unggakpa ku zu ahi ukuku hen. Uwanggo nggo a ti na meme, ahi ahe̱he̱ wa a ta tsi unggakpa ukuku ku nggarr na kuhre, unggakpa ku u ta sama nu undu zizo. Meme nggo, a ta surr ahi ahe̱he̱ nu unggakpa ku zu ahi uhe̱he̱, aba aha mi ta kurr zizi.”
23466	MAT 9:18	Nggo Yesu à ni ko re na ba, ugo numa à si ankpye mu nu uki ku issubi ku, à gru nga ni kuttu ku Yesu na aza, na da di, “Uva mu nggo ttu ziza, ga mi ku sa ungo muwa ku na ku du ma à tasi ki ingga.”
23469	MAT 9:21	Ayamba wa da ni isisurr ima di, “Ingga ti sa ungo na ankru amaka, ingga ta wre.”
23470	MAT 9:22	Yesu kasarr na hi ma, na ddu ma di, “Ayamba, vu isisurr! Iyo isisurr imuwa nggi i du uwa i wre.” Na ankpu ayirr ayamba wa à wre.
23472	MAT 9:24	Yesu à ddu ba di, “Huzzu, imba wemi! Uva wa à si ttu hen, a so kurr si ina mu!” Aba wemi me̱ ma.
23475	MAT 9:27	Yesu gru nabo, na ta so kuma, anishirr aha banu aba akreshi a gru so ga ma, na so du hantu di, “Uvuvurr a Doda, kye inta na ashishi ka itito!”
23476	MAT 9:28	Nggo Yesu mirri ni iko yi, aba kreshi bangga ba a ga ma, uwa à ddu ba di, “Imba kpanye di ingga i ka du imba wre?” Aba kpanye di, “Yo-o, Atiko!”
23477	MAT 9:29	I Yesu ki ungo sa ba na ashishi na da di, “Du yi si nâ ta si iyo isisurr imba yi!”
23478	MAT 9:30	Ashishi ka a bwu ba. I Yesu gba ba utu kakami di, “Si bre ku anishirr hen!”
23481	MAT 9:33	Nu unto ku Yesu han izhi ndanda yi huzzu ku, uwa gru ko re. Anishirr ba nggo a se nu unto ku a ku ayisurr, na da di, “Inta nise hi inkindirr numa ma mi kye ni Israila.”
23482	MAT 9:34	Anu Farrisi ba gru ko re di, “Ugo nggo, à su uttu a aninkindirr, aba yo a nu ma ukyekye ku han izhi ndanda huzzu ku anishirr.”
23485	MAT 9:37	Na ddu abiga ma di, “Ikiri yi kri kaba abi hwa ba a si ntsɨmi.
23486	MAT 9:38	Imba barr akikye ni īlá wa ni du ma turr abu undu du ba ku hwa ikiri yi vu nga ni iko.”
23491	MAT 10:5	Yesu tu awurr na aha angga ba, na gba ba utu di, “Imba bu si rri kuma ni igbu i abangga ba nggo a si si ani Yahuda hen, ni si rri ni igbu nggi yi nggo anu Samarriya a so hen.
23493	MAT 10:7	Kuma ku bre ba ure ku Abachi di, ‘Abachi à ka kuchi gri imba ki Uttu amba ba!’
23497	MAT 10:11	“Imba ti rri ni igbu unkpi ka uvutsa, imba zha unushirr uzizi ni kuso ni iko ima yi ma na azhibarr wa nggo imba ta du igbu wa.
23498	MAT 10:12	Iko yi nggo imba ti rri, imba chi ba di, ‘Ingga chi imba ni isa i Abachi.’
23502	MAT 10:16	“Imba kye, ingga turr imba huzzu nâ ta sa aminta nu umi ku aniche. Meme nggo, imba bu zirr ndindi nâ ta sa ànìwǎ ngga, ni na chě sama ni ìlà nâ ta sa ananddu ngga.
23507	MAT 10:21	“Imuyirr ta vu imuyirr nu ba a tsi ngɨ, akiki ta vɨ amumarr ambarr nu ba tsi ngɨ. Amumarr ta tsi na akiki ambarr na ta du ba ngɨ ba.
23510	MAT 10:24	“Uvuvurr uni bre si mri unitsarr ama wa hen, ka ugarr à si mri atiko ama hen.
23512	MAT 10:26	“Ni ima yo imba bu si kru isisu imbarr yi hen. Inkindirr yi nggo ì sharri ì ta huzzu na abi, inkindirr yi nggo a ttu yi sharri nggo anishirr ta hi yi.
23518	MAT 10:32	“Imba ti bre ku abanu di imba i si amungga, ingga mi ta da ku Aki amungga nu unkplassu di imba si abiga amungga.
23520	MAT 10:34	“Imba si kye di ingga gri ki imba isu isisurr mu ni ingbingbru inggi yi hen, ingga si gri ki imba isu isisurr mu hen, ingga nga ki imba ni iku.
23521	MAT 10:35	Ingga nga i du “ ‘uvuvurr ki iku na aki ku, uva na ayirr ku, ayamba a uvuvurr na ayimbarr ku.
23522	MAT 10:36	Uni kri angba achi nu unushirr ku ta zhi nu umi ku iko ima iyo.’
23523	MAT 10:37	“Undurr wa nggo ti kpanye na aki ku ka na ayirr ku mri ingga, uwa si ma uniga ingga hen. Undurr wa nggo ti kpanye nu uzuma ku, ka uva ma, uwa si ma uniga ingga hen.
23526	MAT 10:40	“Undurr wa nggo ti kpa imba, uwa kpa si ingga. Undurr wa nggo ti kpa ingga, uwa kpa si Abachi nggo tu ingga.
23528	MAT 10:42	Undurr wa nggo ti nu amwe atsitsa abi ga ingga ba amasirr à iso, nu nggo a hi di a so ga si ingga, undurr wama à se na azadi ama.”
23531	MAT 11:3	na da ba di a bu ku zhi ma di, “Ùwà yo su uwanggo nggo a ta kanga wa, ka inta bu kye anko a unuma mu?”
23532	MAT 11:4	I Yesu à ka sa ba di, “Kakuma ku bre ku Yohana inkindirr yi nggo imba ni wo na aseki ka nggo imba hi na ashishi amba.
23534	MAT 11:6	Abangga ba nggo kri ngbangba, Abachi à yo ba angu azizi, na si ta jaku ni itu i aseki ka nggo ingga na nggo hen!”
23535	MAT 11:7	Nggo Abiga Yohana ba a ka so kuma, Yesu gru so bre ku akpa anishirr wa ure ni itu i Yohana di, “Imba di kuma ku di kye sa angginggi na ankpuji wa? Itu i ihihru nggo unddunddu u go i vu darr?
23538	MAT 11:10	Yohana yo su undurr uwama wa nggo a charr da na angbamvu ka di, Abachi da di, “ ‘Ingga ta tu unitu amungga wa, du ma kuchi ku bu na anko wa ssubi ku ùwà.’
23544	MAT 11:16	“Ziza, ingga ka tsarr anishirr bu ziza ba kye na angginggi? A se nâ ta si amumarr ngga na abubo a irro. Inkla numa du inkla numa, na so du akpa da di:
23545	MAT 11:17	“ ‘Inta nggurr inggingga di imba bu rro, imba si rro hen. Inta i ba azhittu, imba si yì hen!’
23546	MAT 11:18	Nggo Yohana à nye, sama ni iri ka iso inkindirr, anishirr a bre di, ‘A se na anazhi ni itu!’
23547	MAT 11:19	Ingga Uvuvurr a Unushirr i nga ni di ri ni so, aba bre di, ‘Kye ugo ni iri na so ahi kpekpe wanggo na yi! Ikpikpa i abi kpa inklo i imimi na abi la ure!’ Nggo anishirr a ta se ni ihi i Abachi, ihi yi i ta tsarr di ihi i Abachi imbarr yi ì si ijiji. Ihi i Abachi yi i ta du anishirr a hi ina wre ima yi.”
23549	MAT 11:21	“I taka vri ki imba kakami, ùwà Korrazi, nu ùwà mi Betsada, uje umba! Aseki ka ikagri ka nggo ingga i na ka ni imba ba, ka di ingga i na ka su nu Taya nggo tuku Sido, anishirr abama ka vu angbanja iki ndanda a surr, na surr inturu nu ukpa, du yi tsarr da aba a ka ba ttungo ni ila ure imbarr yi ngbangbamu ba!
23552	MAT 11:24	Ingga nggo ko da ki imba, na azhibarr a ibre amu wa, Abachi à taka ni kye Sodomu na ashishi ka itito mri imba!”
23553	MAT 11:25	Na attuttu akama, Yesu à da ba di, “Aki, Atiko nu unkplassu tuku imimi, ingga nyarr ku ùwà, nggo ùwà ka aseki ka ngga ka sharri ku abi ihi ba, tuku abi bre angbamvu ba, ni kpanye ni tsarr anishirr ba nggo a kye ba ki amumarr.
23555	MAT 11:27	“Aki mungga wa a ni ingga ukyekye ku na aseki ka we. Undurr si ma ni hi Uvuvurr wa sama ni hi Abachi hen. Undurr si ma ni hi Aki wa sa nu Uvuvurr wa hen, na abangga ba nggo Uvuvurr wa kpanye na tsarr ba Aki wa.
23556	MAT 11:28	“Imba nga yi ni ingga ku, imba wemi nggo so ki iha, imba nggo so gri iki i rɨ kakami, ingga ta ni imba isu isisurr.
23558	MAT 11:30	Unkunkurr mungga ku u si vri iba hen. Itsarr imungga i si tsɨ hen.”
23560	MAT 12:2	Nggo anu Farrisi abanu a kri na hi ba ni so na meme yi, na zhi Yesu di, “Kye na! Abiga amuwa ba a so na inkindirr yi nggo are amunta ka da di i si iwre aba bu na yi na Azhibarr a Isu wa hen.”
23561	MAT 12:3	Yesu kasarr na sa ba di, “Imba nise bre nu ungbamvu ku, inkindirr yi nggo Uttu Doda à na nggo iyo ki ma na abiga ma ba?
23565	MAT 12:7	Angbamvu ka Abachi ka a da di, ‘Ingga zha di imba bu si abi ki itito, ni si zha ito aseki inggi hen.’ Imba si hi ankpi are akama hen. Ka di imba hi ka, imba ka si bre amu ku abangga ba nggo a si na inkindirr indanda hen.
23566	MAT 12:8	Ingga Uvuvurr a Unushirr yo sa Atiko a Azhibarr a Isu wa.”
23568	MAT 12:10	ugo numa nggo ungo umaku u sharr kre. Anishirr abanu kri nabo na so gbye Yesu di a bu na inkindirr indanda, wre ba ka vu ma da à kpala. Aba zhi ma di, “Are munta ka a kpanye di i wre aba du unushirr à wre na Azhibarr a Isu wa?”
23569	MAT 12:11	Yesu à zhi ba di, “Unggonggo nu umi umba ku ivinta ama ka jaku nu unkaharr na Azhibarr a Isu wa, uwa ka si ku vu ma gba huzzu hen?
23570	MAT 12:12	Imba kye unushirr si mri ivinta hen? Meme nggo, iwre a bu na wre na Azhibarr a Isu wa.”
23571	MAT 12:13	Yesu ddu ugo nu unka ungo wa di, “Na ungo ku.” Ugo wa na ungo ku u wre keke, nu kaki kyekye nâ ta si ungo uyirr ku.
23576	MAT 12:18	“Uwanggo yo a su uvurr iko wa nggo ingga i hla ma ni kpanye na ku, isisurr imungga yi i si na ku kakami. Ingga i ta nu ma Izhi imungga yi, uwa ta ni da kago ku anishirr di ivi i ikpa ttungo i nga ku ingbingbru inggi yi we.
23579	MAT 12:21	Isa ima yi taka si inkindirr iyo isisurr ku anishirr we.”
23581	MAT 12:23	Anishirr ba we nggo a kri nabo a hi inkindirr yi nggo Yesu na yi na ku ayisurr na da di, “Ugo nggo wa ka su Uvuvurr a Doda jiji mu?”
23582	MAT 12:24	Nggo anu Farrisi ba wo ure ukuma na da di, “Ugo nggo so han izhi ndanda yi huzzu nu ukyekye ku Belzebulu, uttu a anazhi yo mre.”
23583	MAT 12:25	Nggo Yesu kri na ko hi amarr ambarr ka, na ddu ba di, “Ittu yi nggo ti ga akpa i ta jaku. Ìgbù wa nggo à ti ga so na nkanka na so vi ni ikpa a si ta tanko hen. Iko inggi yi nggo ì ti ga so na nkanka na kri di tsi ni ikpa ì si ta tanko hen.
23587	MAT 12:29	“Di ingga tsarr imba ure numa. Undurr wa nggo à ti du uwa à ta ku ki ayi ni iko i unushirr ukyekye, uwa ta ku vu ma lo zu bari na vu iki yi.
23588	MAT 12:30	“Undurr wa nggo ta si so zi ingga gri anishirr nga na Abachi ku hen, uwa si uni karr ingga. Undurr wa nggo ta si si uni ssubi ni ingga ku hen, uwa si uni se hre.
23591	MAT 12:33	“Unkunkurr ku nggo ti wre u di klo inkpinkpo i iwre. Unkunkurr ku nggo u su undanda, inkpinkpo ima yi i si ta wre hen. A di hi iwre i unkunkurr ni inkpinkpo ima yi.
23595	MAT 12:37	Ubarr angu umuwa nggo taka lo ùwà, ka kpa ùwà ttungo.”
23596	MAT 12:38	Abitsarr na Are ba na anu Farrisi abanu a gru re ni Yesu ku di, “Unitsarr, inta zha du ùwà bu na inkindirr numa ikagri di inta hi.”
23597	MAT 12:39	Yesu à ddu ba di, “Anishirr amimi na abi la ure ba ari ba, aba yo a zha di a bu na ba inkindirr ikagri. Undurr à si ta na ba inkindirr ikagri iyirr mi hen. Inkindirr i ikagri yi nggo ingga ta tsarr imba inggi i si ikagri i Yunana uni kpa are wa.
23601	MAT 12:43	“Nggo izhi ndanda ti huzzu ku unushirr nggo, i di rri na ankpuji tankpami ku di zha unto ki iso. Nggo izhi yi i ti ku zha lankarr,
23602	MAT 12:44	i di da di, ‘Ingga taka kuma ku kye iko yi nggo ingga i ka du.’ I ti ka ku hi iko yi kurr gigyemi, ni wre aba ssu yi bi na abubo a iso.
23603	MAT 12:45	Izhi yi i di huzzu ku gri anazhi numa atangba nggo a mri ma undanda, aba ta nga ni so nabo ndo. Nggo a ti mirri ku ji so ba, ugo wa di kaki ankalanttu mri nggo a di se ni ime̱me̱ yi. Ì taka si meme yo na amimi anishirr ba ari ba ba.”
23605	MAT 12:47	Undurr numa da ku Yesu di, “Kye, ayirr amuwa ndo na amuyirr amuwa ba a kri na abi, di aba ta re nu ùwà ku.”
23606	MAT 12:48	Yesu ka sa ku ugo wa di, “A su unggonggo sa ayirr amungga na amuyirr amungga?”
23607	MAT 12:49	Na na ungo tsarr abiga ma ba, na da di, “Abangga ba yo sa ayirr amungga na amuyirr amungga ba!
23608	MAT 12:50	Undurr wa nggo ti na inkindirr yi nggo Aki amungga wa nu unkplassu zha di a bu na yi, uwa yo à si uzayirr amungga, nu uvayirr amungga, na ayirr amungga wa.”
23611	MAT 13:3	Na so bre ba are shishemi na assurre di: “Uni do numa nggo huzzu ku ttu ikiri.
23617	MAT 13:9	Undurr wa nggo ti se na atu ka iwo ure, uwa bu wo!”
23618	MAT 13:10	Abiga bi Yesu ba a nga na ku, ni zhi ma di, “Angginggi du ùwà re ku anishirr ba na assurre?”
23619	MAT 13:11	Uwa ddu ba di, “A ka tsarr imba aseki ka nggo à sha ka sharri ni itu i Ittu i Unkplassu yi ba. Uwa a ta si abanu ba na anko, a sha aseki angga ka sharri ba.
23621	MAT 13:13	Inkindirr yi nggo i du ingga re na ba na assurre i si nggo: “ ‘A ko kye, na si kye hi hen; na so wo, na si vu gri hen, na si hi inkindirr hen.
23622	MAT 13:14	Ure ku nggo Ishaya uni kpa are wa à da ù jaku na atu ambarr wa di: “ ‘Imba ta di wo ni so di wo mu yo; ni ta di kye ni so di kye mu yo.
23623	MAT 13:15	Isisurr i anishirr angga ba i tsɨ kyekye; atu ambarr ka a si wo ure hen, ashishi ambarr ka a kattu. Wre ba a si ta kye hi na ashishi ambarr ka hen, na si ta wo na atu ambarr ka hen, na si ta ri amarr hi ni isisurr imbarr yi hen, na si ta kanga ni ingga ku, ni di ingga du ba wre ni ivri imbarr yi hen.’
23626	MAT 13:18	“Imba wo yi, ki, uwanggo yo si inkpi i assurre a uni do wa:
23631	MAT 13:23	Uwa ta si ikiri inggi nggo i kusurr ni imimi i iwre yi, abangga a si abangga ba nggo a wo ure ku na hi inkpi yi. Aba yo ato ambarr wa di klo inkpinkpo, ato numa ayirr yirr mri inkindirr yi nggo a ttu nggo, abanu ato iso tani, abanu ato iso tarr.”
23632	MAT 13:24	Yesu tsarr ba na assurre numa zizo di: “Ittu i nkplassu i si nâ ta si ugo numa nggo à gri ingbingbi kiri ima izizi ku hi ni īlá ima.
23635	MAT 13:27	“Amirr iko ba akikye uni īlá wa ku da ku di, ‘Ankpye, ùwà gri ingbingbi ikiri iwre nggi ku ttu ni īlá yi, uwri u zhi nu momo mu?’
23636	MAT 13:28	“Uwa à ddu ba di, ‘A su uni karr unushirr nggo na meme.’ “Amirr iko ba zhi ma di, ‘Ùwà zha inta bu ku kpo uwri ku kahre?’
23637	MAT 13:29	“Uwa à kisa ba di, ‘Iya, nggo imba ti di imba ta ku kpo uwri ku kahre, imba ta kpo ikiri yi kye.
23638	MAT 13:30	Du ikiri yi nu uwri kri ndo mi, ma nu uga. Ingga ta da ku abi ihwa ba nu uga du ba sarr uwri ku ssubi na lo ku zu na ambwa na ambwa, wre nggo a taka yo uru, na ta hwa ikiri yi gri ku surr ni iwurr amungga wa.’ ”
23639	MAT 13:31	Yesu gru so tsarr ba na assurre numa zizo di: “Ittu i unkplassu yi i si nâ ta si ingbingbi i unkunkurr numa nggo a yo ku du mosita nggo unushirr gri ku ttu ni īlá ima.
23640	MAT 13:32	Ingbingbi ima iyo di si ivintsɨ yi mri kakami nu umi ku ingbingbi i inkinkurr yi we. Aba ti ttu yi i di zzu, ni furr. U ku yo di kaki unkunkurr unkpi ku nggo aminche bu unkplassu ba ku di hun so na me ako ni inggingga ima yi.”
23641	MAT 13:33	Yesu da ba assurre numa zizo di: “Ittu i unkplassu yi si ma mi: Ayamba numa nggo à du uwa à ta na unfonfo na sha imbimbru iyisti ntsɨ kasurr ni imbimbru ikpu na agbugba, na han yi ba zu, imbimbru ikpu yi i gru si ssu na agbugba wa.”
23643	MAT 13:35	A di na ba meme nâ ta si nggo uni kpa are wa à da di: “Ingga ta re na assurre nggo ingga ti ta re na anishirr ba. Ingga ta da ba inkindirr yi nggo a sha yi sharri ba bazhi nu nggo a na ingbingbru yi mu nggo.”
23644	MAT 13:36	Nggo Yesu gru rri kuma nu umi iko, na du anishirr ba, abiga ma ba gru kuma na ku, ku da di, “Bre ki inta inkpi i assurre a uwri wa.”