3	GEN 1:3	Wurrarna Ngarrkalu, “Tili jarra.” Palaja tili jarrinyi palinymili muwarrjaja.
4	GEN 1:4	Yirrirnakanu wurrarna “Ngalypa.” Jinta pirnipulinyi tilipa warrukurla.
5	GEN 1:5	Warrukurla yini marna “Warrukartingarra”, tili yini marna “tilingarra”. Palaja warrukarti jarrinyi, palaja pirrpa-pirrpa jarrinyi. Karrpu wariny turlpanya.
6	GEN 1:6	Wurrarna palanga, “Parlparr jarra, jinta pinaku ngapakupa mujunguku.”
8	GEN 1:8	Pala parlparr yini marna “Parlparrngarra”. Palaja warrukarti jarrinyi, palaja pirrpa-pirrpa jarrinyi. Karrpu wariny turlpanya.
9	GEN 1:9	Wurrarna palanga, “Ngapa kaniny jarra, warajanga jarra, jungka punarra turlpa, ngayarta jarra.” Pala jarrinyi. Kaniny jarrinyi ngapa, jungka yakarna ngayarta.
10	GEN 1:10	Pala jungka punarra yini marna “Warrarnngarra”, pala ngapa wirtujina yini marna “Kujungurrungarra.” Yirrirnakanu wurrarna “Ngalypa.”
11	GEN 1:11	Palaja wurrarna, “Turlpayi mungka warinypa wariny, warrulypa warinypa wariny.” Pala jarrinyi.
12	GEN 1:12	Jungkaja mungka warinypa wariny turlpanyiyi, jinta mayijartiny, jinta munu. Warruly pukurl warinypa wariny turlpanyiyi, jinta mayijartiny, jinta munu. Yirrirnakanu wurrarna “Ngalypa.”
14	GEN 1:14	Wurrarna palanga, “Tili jarrayi kanka parlparrja, tili jinaku warrarnja. Palarrangulu warrukartingipa karrpungu tili yinganyaku, partunukupa yurrangaku yinku kalkunaku pukurl.” Pala jarrinyi.
17	GEN 1:17	Parlparrja wirrirnijaninyi warrarnku tili jinaku, warrukartikupa karrpuku jinta pinaku pukun. Yirrirnakanu wurrarna “Ngalypa.”
20	GEN 1:20	Wurrarna palanga, “Ngapakarringu yintangapa kujungurrungu kurrngal warinypa wariny jarrayi. Wirrujartiny jarrayi kanka yananyaku.”
21	GEN 1:21	Palaja kujungurrungu kuwiyi wirtujina jirnijaninyi yijangarra. Janpamalu pukun wirturrangupa wuparturrangu, warinypa wariny jirnijaninyi. Pijungapa yintanga janpamalu jirnijaninyi warinypa wariny. Jintapa wiyirr ngapakarringu jirnijaninyi, yintangapa kujungurrungu. Wirrujartiny jirnijaninyi warinypa wariny pukun. Yirrirnakanu wurrarna “Ngalypa.”
22	GEN 1:22	Ngalypalu muwarr pirnijanaku. Wiyirrku wurrarnajanaku, “Kalkulumarnanyurrinyi ngajulu. Kurrngal jarrulinyurru yija, partanykarrangupa kurrngal kalkulkulinyurrujaninyi yija-yiji.”
24	GEN 1:24	Wurrarna palanga, “Jungkanga kuwiyirrangu warinypa wariny jarrayi, warrarnja waninyaku, marnti yananyaku jungkanga, kuwiyirrangu parlkarrkarringupa warnkukarringu, wirturrangupa wuparturrangu.” Pala jarrinyi.
25	GEN 1:25	Wiyirr jirnijaninyi. Yirrirnakanu wurrarna “Ngalypa.”
26	GEN 1:26	Palaja wurrarna, “Marrngu jilaminyijaninyi nganyjurrukapali. Nyampali wantulupiyi kuwiyirranguku wiyirrku, janpamalukupa wirrujartinykupa jungkanga yananyakatarrangukupa.”
28	GEN 1:28	Ngalypalu muwarr pirnipulaku. “Kurrngal partanykarrangu kalkulkulinyumpulu yija, yija marrngurrangu wantulupiyi ngunarrijirri. Wiyirrku kuwiyiku nyampali jarrulinyurrujanaka. Nyampali wantulinyurrujanaka janpamalurrangukupa wirrujartinyarrangukupa wiyirrku kuwiyirranguku.
30	GEN 1:30	Kuwiyirrangukupa wirrujartinyarrangukupa wiyirrku jungkanga yananyakatarranguku warruly jinarnijanaka mayijartinypa. Yakarnarnajanaka.”
31	GEN 1:31	Yijalu jirnijaninyi. Jipi jinaja yirrirnijaninyi wiyirr Ngarrkalu. Wurrarna, “Ngalypakata yiji.” Wiyirr palajun jirnijaninyi. Palarrangungu karrpurrangungu, parirr warajakartingipa warajanga, jirnijaninyi wiyirr. Palaja warrukarti jarrinyi, palaja pirrpa-pirrpa jarrinyi. Karrpu wariny turlpanya.
32	GEN 2:1	Nyungu warinymaljanga, karrpu 7, munu wariny jinama. Wurrarna pala karrpu, “Purlpi wiyirr jipi jirnirnijaninyi. Warrkamu jarrinyikinyirni, kuwarri warrkamu yakarnarna. Nyungu kuwarri yija munu nganipa wariny jinamarna. Palaja nyungu karrpu wariny, warrkamumajirri. Warrkamu yakarnarna kuwarriku.”
38	GEN 2:7	Yuu, yakujun jirni marrngu Ngarrkalu. Kurlurlu mana jungkaja. Pirirri jirni kurlurluja palaja. Pala pirirri milyanga nganyjurnulu palinyju. Palanga pirirringi ngalpanyala wangal Ngarrkaja. Palajalu pirirri wanka jarrinyi. Yini pala pirirri “Adam”.
40	GEN 2:9	Palanga yintanga mungkarrangu ngalypakatarrangu warinypa wariny wirrirnijaninyi. Mayijartinyarrangu ngalypakatarrangu palanga warinypa wariny. Mungkarrangungu waraja partijirri kaniny wirrirni. Pala mungka yini marna, “Marrngu Wanka Kalkunakata.” Palajangarra marrngulu ngananyaja, wankanyu wantuliny ngarramarnti, marlkarrimajirri wantuliny. Wariny mungka partijirri kaniny jintanga wirrirni, miranu jinapinti pala. Nyungu wariny mungka yini marna “Marrngu Miranu Jinakata Ngalypakupa Kurluku.”
47	GEN 2:16	Palinyja wurrarnala, “Yintanga mungkarranguja wiyirrja mayi ngalkulumanjaninyi.
48	GEN 2:17	Warajaja mungkajaja yakalaman, munu ngananyaku, palaja mungkajaja miranu jinapintija. Yini marnarna pala ‘Marrngu Miranu Jinakata Ngalypakupa Kurluku.’ Palaja mungkaja munu ngananyaku. Ngananyaja palajaja, yija-yiji marlkarri jarruluman.”
49	GEN 2:18	Palaja wurrarna palinyju, “Munu kujurl waninyaku pirirri. Jarrurl jilkurnalu, jarrurljartinymarta wantuliny.”
54	GEN 2:23	Palaja wurrarna pirirrilu, “Yartikarra, nyungu ngajukapali! Kawuja ngajuja jirni. Yini ‘Mirtawa’.”
57	GEN 3:1	Kuwiyirrangungu jintangapa jurru mirlkawarrangu waninyikinyi. Mirtawa japirr marna jurrulu, “Ngani wurrarnangu Ngarrkalu? ‘Mayi munu ngananyaku wiyirrja mungkarranguja yintanga’? Palajun muwarr pirningu?”
58	GEN 3:2	Yimpirnili mirtawalu, “Jintarranguja mungkaja yintaja ngalkulupalayi.
59	GEN 3:3	Wurrarnangalayaku Ngarrkalu, ‘Waraja mungkajakun yintanga waninyi, partijirri kaninyja, mungka marramarranga, palaja munu ngananyaku mayi, munu warlinakupa pala mungka, marlkarringimarra’.”
60	GEN 3:4	Jurrulu wurrarnala, mitu marna, “Nyuntu munu marlkarri jarruluman.
61	GEN 3:5	Palamaja mungkaja ngalkuluman, Ngarrkakapali jarruluman, miranu ngalypakupa kurluku. Palaku Ngarrka malyparr karrinyi. Palangamarra wurrarnangu, ‘Munu palamaja mungkaja ngananyaku’.” Mitulu wurrarnalu jurrulu, “Munu pinakarra Ngarrkanga.”
62	GEN 3:6	Mayi parrjarn-parrjarnikinyi mirtawalu, kurlkalkalu parrjarnakinyi, ngalypakata. Kurlkali marnakinyi, “Miranu jiliminyi palamalu mayilu.” Ngarrkakapali miranu jarrinyaku karrinyikinyi mirtawa. Palaja nyarrakarti mungkakarti yana, mayi ngartarna, ngana. Jinta nyupanga palinymilingi yinyali. Palinyju pukurl ngana.
65	GEN 3:9	Pirirriku kamarnalu Ngarrkalu, “Wanyjarningi nyuntu?”
66	GEN 3:10	Puntaju marnalu, “Yuu, yintanga pinakarrinyarnanta nyuntu marntija. Kurta waninyikinyirni. Palajalu wirntijartiny ngaju, kuku jarrinyarnangu.”
67	GEN 3:11	Japirr marna Ngarrkalu, “Nganija miranu jarrinyan kurta waninyikinyin? Nyarraja mungkaja, ‘Marrngu Miranu Jinakata Ngalypakupa Kurluku’, palaja mayi nganan nyuntulu?”
68	GEN 3:12	Pirirrilu wurrarnalu, “Nyuntulu mirtawangarra yinyanyin nyungu. Palaja mungkaja yinyanyi palinyjungarra, mayi nganarna.”
69	GEN 3:13	Mirtawa japirr marna Ngarrkalu, “Ngani jirnin nyuntulu?” Wurrarnala, “Jurrulu mitu marnanya, palinyja muwarrja nganarna.”
70	GEN 3:14	Jurrungu wurrarnala Ngarrkalu, “Kurlu yija jirnin nyuntulu. Puntaju kurlu jilamarnanga yija, munu jinta kuwiyirranguku, nyuntukujakun. Ngarlungungarra yankuluman. Kurlurlu ngalkuluman ngarramarnti. Malyparr jilamarnanta mirtawaku, Mirtawa malyparr jilamarnanga nyuntuku. Partanykarrangupa nyuntumili mirtawamilipa kulilu yirrilipiyarninyi. Jurnturtu nyuntu pijurnanga jilamanta yija mirtawamilalu partanyjupa, Jina paliny pijurnanga jilaman yija nyuntulu.”
72	GEN 3:16	Mirtawanga wurrarnala, “Parra-parra wirtu yungkulumarnanta yija partanyja kanganyaja. Miranungarra nyuntu partanyja kanganyaja parra-parraku, yirrku yiji pirirriku marrapa karrirrulumanpalu. Nyampali wantulumangu yija nyuntuku.”
73	GEN 3:17	Palaja pirirringi wurrarnala Ngarrkalu, “Mayi nyarra wurrarnarnangu munu ngananyaku. Munu pinakarrimajinpa nyuntulu. Nyuntumilija mirtawaja muwarrja mayi nganan nyuntulu palaja mungkaja. Puntaju warrarn kurlu jilamarna yija ngajulu. Turlpulupiyi parupa jiripa nganin-nganinpa. Nyuntulu mayiku kanyjilamanpa ngarramarnti. Mayiku pirti marrjalu karlinyarruluman, karrpurrangu karrpurrangu ngartarnarruluman, yijalu jirrmilju ngalkulumanta. Marlkarrija, jungka jarruluman. Jipi jirnirninti jungkaja, Kurlurluja jirnirninti. Marlkarrija, jungka jarruluman yarranakanu.”
76	GEN 3:20	Pirirrimarninyju yini marna palinymili mirtawa, “Eve”. Pipi nganyjurruku wiyirrku.
78	GEN 3:22	Palaja Ngarrkalu wurrarna, “Marrngulu munu pinakarrimiji. Mungkaja Marrngu Miranu Jinakataja purlpi ngana. Paliny kuwarri nganyjurrukapali, kurlkapirli waninyi ngalypakupa kurluku. Ngalali palamaja warinyjapa mungkaja, wankanyu kalkunakataja. Palaja wankanyu wantuliny ngarramarnti, marlkarrimajirri wantuliny. Ngampa pilamarna ngajulu ngananyangamarra.”
80	GEN 3:24	Palaja Ngarrkalu wirrirni angel, kakarra palanga yintanga, wirtu pukun wirrkanapinti. Milya warinykurnu warinykurnu yananyikinyi pala wirtu wirrkanapinti, parrparrpa karra marninyi. Palanga angel-ja wurrarnala Ngarrkalu, “Nyuntulu ngampa pinaku marrngu ngalpanyajaku wangka pala mungkakarti, pala wankanyu kalkunakatakarti mungkakarti.”
81	GEN 4:1	Adam-pa Eve yanapulu palaja Yitinja. Palaja Eve-lu pujamu kanya. Karra marna, “Partany yinyanyi Ngarrkalu.” Yini paliny Cain.
86	GEN 4:6	Ngarrkalu wurrarnalu, “Nganija nyuntu kuli jarrinyijin? Nganija ngumpa wariny jarrinyijin? Munu yunturi jarranpili.
87	GEN 4:7	Yinku jinaman, pikaly jarriman. Kurlu jirnikinyin. Yirrkulu nyuntulu jilamanparninyi ngalypa jinaku. Palajalu pikaly jinaluminyin. Munujalu, jiti kurlujartiny jinaluman.”
88	GEN 4:8	Ngarrkaku Cain-ju munu pinakarrimalu. Yunturi jarrinyikinyi. Palajalu wurrarnalu marrkaku, “Yankuli jalakarti ngurnungu.” Jalakarti yanapulu. Palaja Cain-ju wirlarna marlkarri marrka palinymili.
89	GEN 4:9	Palajalu Ngarrkalu japirr marna, “Wanyja marrka nyuntumili?” Murrkangunyamarninyju mitu marna, “Munumparla ngaju. Munurla tuku jinakarni.”
90	GEN 4:10	Wurrarnili Ngarrkalu, “Nyuntu mitu karrinyan. Nyuntulu wirlarnan marlkarri. Jungkanga palinymili pijirri waninyi. Nyuntulu yija kurlu jinan.
92	GEN 4:12	Mayirrangupa munu turlpulupiyingu. Kaja ngakalamarnanta. Wirntijartiny yankun-yankuluman warinykartirrangu.”
93	GEN 4:13	Cain-ju wurrarnalu, “Kararr nganimarta jinajinpa.
94	GEN 4:14	Yankun-yankulumarna warinykartirrangu. Ngurnipali warinyjupa marlkarri wirlalanyili.”
95	GEN 4:15	Ngarrkalu wurrarnili, “Warinyju wirlalantili, ngajulu yijalu wirlalamarnanga.”
96	GEN 4:16	Palajalu Cain yana ngunarri. Kakarrakurnu waninyikinyi kaja Yitinja. Ngurnungu warrarn yini marnayi “Parra Yaninyikinyi.”
103	GEN 4:23	Lamech wurrarnapuluku mirtawakujirri palinymilaku, “Adah-pa Zillah, pinakarrajipulu ngajuku! Wangalangulu ngaju wirlanaja, paliny wirlarnarna marlkarri.
104	GEN 4:24	Ngarrkalu wurrarna nganurtulu Cain marlkarri wirlalkuliny, paliny Ngarrkalu wirlalkuliny seven times. Nganurtulu ngaju marlkarri wirlanaja, paliny warinyju wirlalkuliny seventy-seven times!”
105	GEN 4:25	Abel marlkarri waninyaja, Eve-lungarra wariny partany kanya. Karra marna, “Abel wirlarna marlkarri Cain-ju. Ngarrkalu puntaju yinyanyi pujamu wariny.” Yini marna “Seth”.
108	GEN 5:2	Ngarrkalu marrngurrangu yarni manajalu, palinykapali yarni marnajaninyi. Pirirripa mirtawa yarni marnajaninyi, ngalypa jirnijanaku, ngalypa wurrarnajanaku, yini marnayi “marrngu”.
109	GEN 5:3	Adam 130 partunurrangujartiny jarrinyaja, japartu jarrinyi partany pirirriku. Palinymili partany palinyngarrakapali. Yini marna palinymili partany “Seth”.
135	GEN 5:29	Lamech-ju partany yini marna Noah, wurrarna, . . . . . . . . [“May he bring us relief from our work and the painful labour of farming this ground that the Lord has cursed.”]
141	GEN 6:3	Partanykarrangu turlpanyayi, janamili japartu mirurrupa pipi kurri. Wirtupa mirlkakatapa kurlukata waninyayi. Wiyirrju pinakarrinyiyijanaku, nyurra marnayijaninyi wiyirrju. Palaja wurrarna Ngarrkalu, “Pirlurr Ngaju munu wantuliny marrngurrangunga ngarramarnti. Ngampa pilkulumanjaninyi kurlujartiny jinajamarra, partunurrangunga 120.”
144	GEN 6:6	Palajalu wurrarna Ngarrkalu, “Marrngurrangulu wiyirrju kurlujartiny jinayi. Wurrarnakinyayi ngarrakuny kurlujartiny jinaku. Ngajulu jinajaninyi ngalypa. Kuwarri kurlu yija jarrinyiyi. Palajalu ngarlu wurnmanyarna.
145	GEN 6:7	Marlkarri jilamarnajaninyi marrngurrangu wiyirr, kuwiyirrangupa wirrujartinyarrangu pukun.”
149	GEN 6:11	Noah-nga wurrarnalu Ngarrkalu, “Jinta wiyirr marrngurrangu kurlujartiny yija waninyikinyayi. Panypanyakinyijiya, munu pinakarrimijiya. Wurrarnakinyiyarninyi ngarrakuny kurlujartiny jinaku, wirlarnakinyiyarninyipa. Palajalu wirlalamarnajaninyi marlkarri wiyirr.
159	GEN 6:21	Mayikupa warinypa wariny ngarnipilijanaka, nyurraku pukun mayi boat-ja wuru jilinyurruka.”
161	GEN 7:1	Palaja wurrarnalu Ngarrkalu, “Jampa pungkaliny ngapa wirtu nyarra. Nyampa jarrayi, boat-ja ngalpayi, nyuntupa nyuntumilirrangu. Nyuntujakun ngalypakata, nyuntujakun pinakarrinyikinyijin. Palajalu nyuntupa nyuntumilirrangu wanka kalkulumarnanyurrinyi.
164	GEN 7:4	Karrpurrangu 7-ja ngapa wirtu yiji ngakalamarna, jurrirti pilkuliny karrpurrangu karrpurrangu, 40 karrpurranguku yija. Jalakartirrangu boat-ja mangkurtulu wirtulu marlkarri wirlalkulinyjaninyi.”
168	GEN 7:8	Boat-ja kaninykurtinga kanyayi kuwiyirrangupa wirrujartinyarrangu, “clean”-pa “unclean”, jungkanga marnti yananyakatarrangupa, pirirripa mirtawa, Ngarrkamilija muwarrja.
195	GEN 8:11	Ruka-ruka kulpanya boat-karti, parrka kanya jawanga. Noah-lu wurrarna, “Ngapa kaniny jarrinya kawaninyi.”
199	GEN 8:15	Palaja Noah-nga wurrarnalu Ngarrkalu, “Katukalkulinyurru, kuwiyirrangupa wirrujartinyarrangu katu jilkulinyurrujaninyi. Jirrja jarrinyaku jana, kurrngal jarrinyaku ngunarrijirringi.”
204	GEN 8:20	Warnkurrangu wuru jirnijaninyi Noah-lu. Kujarrapa waraja manajaninyi “clean” kuwiyirrangu jarnturrangupa kujarrapa waraja “clean” wirrujartinyarrangu jarnturrangu, Ngarrkanga yinganyaku. Wirlarnajaninyi, warnkunga wurunga kankarni winyjapa majangu kamparnajaninyi tikirlkartijakurl, jurnpakartijakurl. Palajun jirnikinyayi walangkarrangu, Ngarrka pikaly jinaku.
205	GEN 8:21	Puntaju Ngarrkalu wurrarnarninyi yija, “Marrngurrangulu kurlu jirnikinyiyi yija. Palajalu kurlu jirnirni warrarnku wakanyku. Munu yarrana palajun jilamarna. Marrngurranguku miranu ngaju. Partany waninyaja kurlujartinyngarrajakun jirnaku kurrngarnakinyiyarningu. Munu yarrana marlkarri wirlalamarnajaninyi marrngurrangupa kuwiyirrangu wiyirr yija, marrngurrangulu kurlu jinaja. Warajamalja jirnirni. Munu yarranakanu.
206	GEN 8:22	Kuwarringa yurrangapa partunu yajalkulinypularninyi, karrpupa warrukarti yajalkulinypularninyi, parrpakarrapa wararri yajalkulinypularninyi. Palajunngarra jarrulupiyi ngarrakuny.”
207	GEN 9:1	Noah-ngapa partanykarrangungu ngalypalu muwarr pirnijanaku Ngarrkalu. “Partanykarrangu kurrngal kangkulinyurru. Ngunarrijirringi wantulupiyi.
211	GEN 9:5	Marlkarri wirlanaku marrnguku munu. Ngalypaku wantayi marrngukarra. Marrngurrangu ngajukapali jinarnajaninyi. Palajalu munu marlkarri wirlalinyurrulu marrngu. Nganurtulu marlkarri wirlanaja marrngu, palinyngarra marlkarri wirlalkuliny nyurralu puntaju. Kuwiyilupa marlkarri wirlanaja marrngu, puntaju marlkarri wirlalkuliny nyurralu.”
214	GEN 9:8	Muwarr wurrarnajanaku yarrana Ngarrkalu, Noah-ngapa palinymili partanykarrangungupa. “Nyungu muwarr yinganyarnanyurrinyi, nyurrapa, nyurramilirrangupa, kuwiyirrangupa, wiyirrku jungkangaku.
220	GEN 9:14	Ngakarnarrulumarna nyurraku mujungurrangu ngapajartiny, palanga rayinpuwu ngajumili wirrilamarna mujungungu. Yija yirrilamarna pala. Yirrinaja, yija kurlka jarrulumarna muwarr nyarra ngajulu wurrarnarna. Pala rayinpuwu mujungunga kurlkali marnapinti muwarrku ngajumilaku nyarraku. Pala tarn-tarn muwarr ngajumili nyurrakupa kuwiyirrangukupa, jungkangaku wakanyku. Munu wiyirr marlkarri wirlalamarnajaninyi mangkurtulu. Palajajakunngarra wantulinypa.”
231	GEN 9:25	Palaja yumpu wirrirnala Canaan-ja, Ham-mili partany. “Canaan-ku yumpu jarrulkuliny. Warrkamukatapirrayi wantujanakuli mamajirranguku.”
232	GEN 9:26	Palaja wurrarna Noah, “Ngarrka nyurra malayili marrngurrangulu, Nyampali Shem-ku, wantulali warrkamukata palinymili Canaan! Ngarrkalu warrarn Japheth-mili jirrali! Japheth-pa Shem nganiwarralpirtijartiny jarrupululu, Shem-ku warrkamukata jarrulula!”
243	GEN 10:8	Cush japartu jarrinyi Nimrod-ku. Nyarra Nimrod nyampalikata jarra-jarrinyi, kamparta, juji-jujirnikinyi Ngarrka. [His name means “Let us revolt!”]
244	GEN 10:9	Kuwiyimartapa yija paliny. Yarti wurrarnikinyiyalu palinyku, “Nyungu pirirri Nimrod-kapali, kuwiyimarta yija, Ngarrka juji-jujinakata.”
266	GEN 10:31	Nyarrarrangu Shem-mili nyirrirnikartijarrangu, waraja-waraja family-nga waljanga, warrarnja waljanga, muwarr pirnikinyi muwarr janamili walja [“identified by their clans and languages, in their territories and nations.”].
267	GEN 10:32	Nyarrarrangu clans Noah-milirranguja pirirrimartarranguja, palajun [“arranged by nations according to their lines of descent”].
270	GEN 11:3	Muwarr pirnayarningu, “Munu jirrja yankuluminyi, ngunarrikurnujirri. Kunmu wantuluminyi. Nyungungungarra wantuluminyi, ngatu. Ngurra wirtu yarni malaminya, warnkukapali pukurl wirtu yarni malaminyi, nganimarta yiji, kankakurnu, parlparrkartijakun. Wiyirrju jintarrangulu nganyjurru wurralapiyinganyjurrinyi. Wurralapiyi, ‘Ngurnungurrangu marrngurrangu Babylonia-nga, yalyjirr waninyayi, miranu yiji jana.’” Parla maninyikinyiya, purikarrangu jirnikinyiya, kamparnakinyiyi wikanga kararr jinaku, kurrngal yarni marnakinyiyi yija. Kulurnu mantarnakinyayijaninyi bitumen-ju. Yarni marnayi, yarni marnayi.
272	GEN 11:5	Ngarrkangarra milpanya pala city-pa tower-ku yirrinaku. Miranu waninyikinyajanaku. Wurrarna palinyju, “Kunmu waninyayi, warajajakun muwarrjartiny. Palajalu nyungungarra jirniyi. Yarti nganiwarralpirtiku karrinyayi, pala jilkulupiyi. Yarranakanu jiti kurlu jiliyili.
274	GEN 11:7	Yuu, palangamarra katukalkunya, nyunypaly jilaminyijanaku muwarr, warinypa wariny muwarr pilipiyi. Palaja munu kurlkapirli wantulupiyarningu.”
276	GEN 11:9	Yini pala ngurra “Babel”. Pala muwarr “Babel” wurraninyi, “Kakurnayarningu Muwarr Yajarri.” Ngurnjurn-ngurnjurnayarningu muwarrku.
300	GEN 12:1	Purlpi Ngarrkalu wurrarnili Abram-ja, “Yakalaman warrarn nyuntumili, yakalamanjaninyi jarntu marrngurrangu, yakalaman ngurra japartumili. Warrarnkarti warinykarti yankuluman, jurti jilamarnangu, nyuntu palanga turlpanyajalu wurralamarnangu, 'Nyungungarra nyarra warrarn.'
302	GEN 12:3	Jintalupa ngalypa jilipiyingu, puntaju ngalypa jilamarnajanaku ngajulu. Jintalupa kurlu jilapiyingu, puntaju kurlu pilamarnajanaku ngajulu. Nyuntumilirranguja ngalypa jilamarnajanaka wiyirrku marrngurranguku, wiyirrja ngunarrijirri warinyja warrarnjarrangu.”
306	GEN 12:7	Palaja Abram-ku miral jarrinyalu Ngarrka, wurrarnili, “Nyungungarra warrarn yungkulumarnajaninyi jamuji karlujirrangu nyuntumili.” Palajalu palanga warnkurrangu kuru marna Abram-ju, wuru jirni. Palanga ngarluja nyurra marna Ngarrka.
310	GEN 12:11	Yananyajalu Abram-ju wurrarnili mirtawanga palinymilingi, “Nyuntu ngumpa ngalypa.
312	GEN 12:13	Palangamarra wurralamanjanaku, 'Nyungu mamaji ngajumili.' Palajun jinajalu, munu wirlalaminyiyi, ngalypalu parrjana wirrilaminyiyi.”
313	GEN 12:14	Palanga warrarnja kajarnapulu, Egypt-ja. Ngurrararrangulu Sarai yirrirniyi. Wurrarnikinyiyi, “Pala mirtawa ngumpa ngalypa.”
314	GEN 12:15	Warinyarrangulu wirtulu parrjarnikinyiyi paliny, nyampalingi wirtungu janamilingi wurrarniyili, “Payi! Pala mirtawa, marrka Abram-umili, yija-yiji ngumpa ngalypa.” Nyampalilu karra marnajanaku, “Pala mirtawa ngajuku kangkulupijinyurru.” Kanyayalu Sarai nyampalikarti.
317	GEN 12:18	Palaja nyampalilu muwarr ngakarnalu Abram-ku, “Kurtali.” Warnta marna, “Kurlu jirnijin, nyuntulu! Mitu marnanyin, nyungu mirtawa nyuntumili. [??Translation Team to decide.]
318	GEN 12:19	Nganijalu muwarr pirnin, 'Marrka ngajuku'? Nyuntumilija muwarrja kanyarna mirtawaku. Nyungungarra mirtawa nyuntumili. Kawa! Jipi yarrapulu ngarrakuny!” [??]
324	GEN 13:5	Lot pukun palanga waninyikinyi, kuwiyirrangupa warrkamukatarrangu, kurrngaljartiny paliny. (Palanga jinta ngurrararrangu pukun nyarranga warrarnja waninyikinyiyi, Canaan-milirrangupa Periz-milirrangu.) [Translation Team to decide: should we use “Canaan-mili” or “Canaanite-mili” ??]
327	GEN 13:8	Abram-ju wurrarnili Lot-ja, “Ngali waljajirri. Kulimajirri wantuli, kulimajirri wantulupiyi ngajumilipa nyuntumili warrkamukatarrangu.
328	GEN 13:9	Nyungu warrarn wirtu. Jinta pilkularninyi. Ngurrju malaman warrarn nyuntumili. Mankuluman nyuntulu palaji warrarn, ngaju yankulumarna warinykurnu.”
333	GEN 13:14	Palaja Abram-aja wurrarnili Ngarrkalu, “Nyunguja parrjalaman wiyirr ngunarrijirri, yalinyjakurnupa, kurilakurnu, kakarrakurnupa karakurnu.
336	GEN 13:17	Jipi yanka-yankuluman nyungungu warrarnja, parrjalaman. Wiyirr nyuntumilingarra. Yungkulumarnarnta ngajulu.” Palajun wurrarnili Abram-ja.
338	GEN 14:1	Palaja 4 kings, marrngurrangu kakarnija, ngajarrirrangu, kunmu jarrinyiyi, milpanyiyi wirlanaku Sodom-martajiku ngurrararranguku. Yini janamili King Amraphel Babylonia-ja, King Arioch Ellasar-ja, King Chedorlaomer Elam-uja, King Tidal Goiim-uja. Nyarra King Chedorlaomer-lu purlpi nyampali jinarninyi janaku marrngurranguku Sodom-kurtirrirranguku. Jakurlirnijaninyi kulilu yinganyaku warnkuku wirtuku. Palarrangulu Sodom-kurtirrirrangulu warnku yinganyikinyiyalu punja, 12 partunurrangu. Yartikarra karra marnayarningu, “Kuwarringulu munu yungkuluminya warnku Chedorlaomer, jamiliminyi. Munu pinakarruluminyalu.”
350	GEN 14:13	Palangangarra Abram waninyikinyi mungkamartaji Mamre-milimartaji. Mamre-pa palinymili marrkajirri, Eshcol-pa Aner, jana jarntu Abram-uku. Waraja pirirri kulipartinaja mirti jarrinyi, milpanyalu Abram-karti, wurrarnili, “Palarrangulu kulikatarrangulu kakarnijarrangulu kanyayi pujamu nyuntumili, paliny jananga kanyayi.”
356	GEN 14:19	Nyungulu yatilju Melchizedek-ju wurrarnala Abram-ja, “Miranu nyuntu Ngarraku. Kankajirri Nyampali paliny. Parlparrpa jungkapa kujungurrupa wiyirr pukun jirnijaninyi palinyjungarra. Japirr marnarna Ngarrka ngalypa jilkulumanga. Nyurra malkunyi Ngarrka, Kankajirri Nyampali. Palinyju kartuwarra marnanta, nyuntuku kulikata kakarnijarrangu wirlarnajaninyi ngarramarnti.” Palaja Abram-ju wurrukarraja kulpanya jinaja yinyali. 10-ja purlikarranguja yinyali waraja, 10-ja kukurnjarirranguja yinyali waraja, palajun kuwiyirrangupa wurrupa yinyala Melchizedek.
358	GEN 14:21	Palalu Sodom-ju kingilu wurrarnili Abram-ja, “Wurru kulpanya jinajarrangu kalkulumanparningu. Ngajumili marrngurrangukujakun karrinyarna.”
359	GEN 14:22	Puntaju karra marnalu Abram-ju, “Munu kalkulumarnangu wurrukarra nyuntumili, munu yiji. Ngarrka nyampali wiyirrku, palinyjungarra wiyirr jirnijaninyi, parlparrpa jungkapa kujungurru pukun. Purlpi wurrarnarnalu Ngarrkanga munu kalkulumarnangu wurrukarra nyuntumili, munu wupartupa wara. Nyuntulu wurralanpili, 'Ngajulu yija yinyarnalu Abram wurrukarra palinymili wiyirr.'
361	GEN 14:24	Palajun wurralanpili. Palangamarra munu kangkulamarnangu wurrukarra. Puru mayijakun kalkulamarnajanaku wangalanguku ngajumilaku. Nyungurrangu jinta pukun kanyarnajaninyipa ngajungu, Aner-pa Eshcol-pa Mamre. Yuwajaninyi wurrukarra palarrangu pirirrimarta.”
362	GEN 15:1	Palaja kapukarringi Abram-ja miral jarrinyili Ngarrka. Wurrarnala, “Abram-kayi, wirntiwayi. Kalkulumarnanta ngarramarnti ngajulungarra. Yijalu wurrukarra wirtu yungkulumarnanta.”
363	GEN 15:2	Abram-ju puntaju karra marnalu, “Nyuntukurra nyampali wiyirrku. Nganijalu yungkuliminyin wurrukarra wiyirr nyuntulu? Yirrku partanymajirri waninyarna. Marlkarri waninyaja ngaju, warrkamukatalu ngajumilalu, Eliezer-lu, Damascus-jirrilu, palinyjungarra mankuliny wurrukarra ngajumili.
364	GEN 15:3	Munu yingamanyin partany. Ngajumili wurrukarra wiyirr mankuliny warrkamukatalu ngajumilalu.”
365	GEN 15:4	Puntaju wurrarnala Ngarrkalu, “Munu warrkamukata nyuntumili, munu Eliezer, munu palinyju mankuliny wurrukarra nyuntumili. Partanyju nyuntumilalu waljalungarra, palinyjungarra mankuliny nyuntumili wurrukarra.”
366	GEN 15:5	Palaja jalakarti kayi marna Abram, wurranala, “Parrjala kanka, ngurnungurrangu parrjalajaninyi panikatarrangu. Kurrngal yiji. Munu yinipa wirrirnakanjaninyi, kurrngal. Nyuntumili jamuji karlujirrangu waljapa nyirrirnikartijarrangu pukun kurrngal yiji jarrulupiyi. Munu yinipa wirrilamanjaninyi, kurrngal yiji.” Palajun wurrarnala Ngarrkalu.
367	GEN 15:6	Abram-ju pinakarrinyi, yijalu yijalmarta jirnili Ngarrkanga. Palajalungarra Ngarrka pikaly jarrinyili, wurrarnarningu, “Kulimajirralu yirrilamarna Abram, wurralamarna, ‘Jurtu yija paliny’.”
368	GEN 15:7	Yarrana Ngarrka muwarr pirnili. “Ngajulungarra purlpi wurrarnarnangu warrarnja Chaldea-nga nyuntumili ngurra yakanaku. Nyungukarti milpanyan ngajumilija muwarrja. Nyungungarra warrarn yungkulumarnanta, nyuntumili wantuliny ngarramarnti.”
369	GEN 15:8	Karra marnalu Abram-ju, “Ngarrkakurra, nyampali wiyirrku nyuntu. Wunyjurru miranu jarrulumarna palaku muwarrku, yija pala?”
370	GEN 15:9	Puntaju Ngarrkalu wurrarnala, “Kuwiyirrangu kangkulupijin, waraja purlika, waraja nanikutu, waraja yuramu. Kangkulupijin pukun waraja kurlukukupa waraja jarrala parl-parl.”
374	GEN 15:13	Wurrarnala Ngarrkalu, “Pinakarra. Ranyji jarruluman, marlkarri jarruluman warrarnja nyungungu, jungkaranga wirrilipiyinti warrarnja nyungungu. Yarti jamuji karlujirrangu nyuntumili yankulupiyi warinykarti warrarnkarti. Munu janamili warrarn, ngajarrimili warrarn. Palangangarra punja wantulupiyi, partunuku 400-ku. Nyarranga warrarnja ngurrararrangulu marrjalu warrkamuku jilipiyijaninyi, warnkumajirriku, puru mayikujakun. Yijalu nyuntumilirrangu punja kalkulupiyijaninyi kurluny-kurlunyja yiji. Palaja puntajulu palarrangu ngurrararrangu wirlalamarnajaninyi. Palaja nyuntumilirrangu walarni jilamarnajaninyi nyungukartijakun, wurrukarra wirtu kangkulupiyi palaja warrarnja.
377	GEN 15:16	Palanga warrarnja wantulupiyi 400 partunurrangu, palaja kulpulupiyi nyungukarti. Munu kuwarri yungkulumarnajaninyi nyungu warrarn. Yartiku. Kuwarringarra palarrangu ngapirrangu, Amorites, jana nyungungu waninyiyi. Nyungu janamili warrarn. Yarti kurlu jinakatarrangu jarrulupiyi, kurlu yiji. Palajangarra wirlalamarnajaninyi, yija nyungu warrarn yungkulumarnajaninyi nyuntumilirrangu.” Palajun wurrarnala Ngarrkalu.
379	GEN 15:18	Palanga minyirrju wurranala Ngarrkalu, “Yija-yiji nyungu warrarn yungkulumarnajaninyi nyuntumilirrangu. Warrarn nyunguja ngurnarrikurnujirri yungkulumarnajaninyi, karakurnu Pijukartijakun Egypt-ja, kakarrakurnu pijukartijakun, palakarti Euphrates-kartijakun.
380	GEN 15:19	Kuwarri nyungu warrarn jintamili marlumili. Palarrangu miralamarnajaninyi warrarnku, yungkulumarnajaninyi nyuntumili jamuji karlujirrangupa nyirrirnikartijarrangu.”
384	GEN 16:2	Palanga Abram-ja wurrarnala Sarai-lu, “Nyupakayi, partanymajirri ngaju. Ngarrkalu jamirnanyi partanyku. Ngajumili warrkamukata mirtawa kangkuluman, mirtawaku kawa, nyumpala karta karrapulu. Yijapa partany kangkulupiji.” Puntaju, “Yuu.”
386	GEN 16:4	Karta karrinyipulu, Hagar-pa Abram. Palaja Hagar ngarlungka jarrinyi. Palajalu raka jarrinyalu nyampalingi palinymilingi, Sarai-ngi. “Puru yiji paliny”, wurrarna Hagar-lu.
387	GEN 16:5	Palaja Sarai yunturi jarrinyalu Abram-ku. “Yinyarnanta ngajumili warrkamukata mirtawa ngurranga kalkunaku. Kuwarri ngarlungka jarrinyaja raka jarrinyiji. Kurrparninyin nyuntulurla. Wurralamangu Ngarrkalu, ngaju yiji yija waninyirni.”
388	GEN 16:6	Abram-ju karra marnalu, “Paliny nyuntumili warrkamukata, nyuntu nyampali palinyku. Nganikupa karrinyanpalu, pala jilamanpalu.” Palaja Hagar kurluny-kurlunyja kalkurnukinyi Sarai-lu. Palajalu pirrakarti mirti jarrinyi Hagar.
390	GEN 16:8	Palanga wurrarnala, “Hagar-kayi, warrkamukata mirtawa nyuntu Sarai-mili. Wanyjarnija nyuntu milpanyan? Wanyjarnikarti yaninyan?” Puntaju karra marnalu Hagar-lu, “Wirnti mirti jarrinyarnalu nyampalingamarra.”
391	GEN 16:9	Wurrarnala, “Kulpa nyuntumili mijijikarti, pinakarralu.
394	GEN 16:12	Wirtu jarrinyaja paliny kulikata jarrulinyjanaku wiyirrku marrngurranguku, jana wiyirr kulikatarrangu wantulupiyalu palinyku. Kujurlkarringu wantuliny paliny.”
395	GEN 16:13	Palaja wurrarna Hagar-lu, “Yijalu yirrirnirni Ngarrkangarra, wankanyu waninyarni yija, munu marlkarri wirlarninyi.” Yini marna Ngarrka, “Palinyju Yirrkulu Parrjaninyi”.
396	GEN 16:14	Palajunjalu yini marnayi pala januku, “Wankanyulu Yirrininyi”.
399	GEN 17:1	Ranyji jarrinyi Abram, partunurrangu 99-jartiny. Palaja yarrana ngayarta jarrinyili Ngarrka. Wurrarnala, “Ngaju Wariny Yiji, marrjapanu yiji. Jinta wiyirr manyurla yiji ngajungu. Pinakarraji ngajuku, ngungkulu jili ngalypa ngarrakuny.
400	GEN 17:2	Karluji jamujirrangu kurrngal yungkulumarnanta. Muwarr yija-yiji pala yinyarnangu.”
402	GEN 17:4	“Nyungu muwarr ngajumili wirrirnarnangu, yija nyuntu karluji wantulumanjanaku kurrngal marrngurranguku. Nyuntumili karluji jamujirrangupa nyirrirnikartijarrangu jirrja jarrulupiyi warinypa wariny warrarnarrangunga.
403	GEN 17:5	Palajalu kuwarri yini wariny yini marnarnanta. Kuwarringulu nyuntumili yini Abraham. Palalu yinilu wurraninyi, “Kurrngalku Japartu”.
414	GEN 17:16	Ngalypa jilamarnalu palinyku, partany yungkulumarnanyumpulinyi, partany kangkulumanga Sarah-lu. Sarah-mili nyirrirnikartijarrangu kurrngal jarrulupiyi. Ngunarrikurnujirri jirrja yankulupiyi, warinypa warinyja warrarnjarrangu kajalapiyi. Jinta palarranguja nyampalirrangu wirtu jarrulupiyi.”
415	GEN 17:17	Murtingi jurlpi-jurlpi jarrinyalu Abram, pirrirn jungkanga kaniny jarrinyalu. Nyarru pirnarningu, wurrarnarningu, “Ranyji yija-yiji ngaju, 100 partunurrangu. Wunyjurru kuwarri japartu jarrulumarna partanyku ngajungarra? Sarah ranyji pukun, 90 partunurrangu. Wunyjurru partany kangkuliny palinyjungarra?”
416	GEN 17:18	Palaja Abraham-ju karra marnalu, “Ngarrkakayi, yijapa ngalypa jilamanpalu partanyku ngajumilaku, Ishmael-ku.”
417	GEN 17:19	Puntaju Ngarrkalu karra marnalu, “Yijalu mirtawalu nyuntumilalu, Sarah-lungarra, partany kangkulumanga. Yini malkuluman Isaac. Paliny kalkulumarna ngajulu, ngajumilija muwarrja, palinyngarrapa palinymilirrangu nyirrirnikartijarrangu. Ngajumili marrngurrangu wantulupiyi ngarrakuny.
419	GEN 17:21	Isaac nyarra, palinyngarra ngajumili wantuliny ngarrakuny, wantulumarnalu japartu palinykungarra. Sarah-lu kangkulumanga kuwarrikapali partunu warinyja.” Palajun Abraham-ja wurrarnala Ngarrkalu.
428	GEN 18:3	Wurrarnajanaku, “Munu pipurru yankulunyurru.
430	GEN 18:5	Mayi pukun kangkulumarnanyurraku. Nganinyaja yankulunyurru.” Wurrarniyili, “Yuu. Ngalypa.”
431	GEN 18:6	Kalikukarti mirti jarrinyi Abraham, Sarah-nga wurrarnala, “Nyampa jarra! Yuntara marra, martumpirri kampalajanaku.”
432	GEN 18:7	Palaja jalakarti yana, purlika mana, yangupala, jinjimama. Wurrarnala warrkamukatanga, “Nyampa jarra! Nyungu kuwiyi wirlala, kampala.”
434	GEN 18:9	Waraja palarrangungu pirirrimartanga Ngarrkangarra. Wurrarnala Abraham-ja, “Wanyjarningi mirtawa nyuntumili, Sarah?” “Kalikungu kaninykarti paliny.”
435	GEN 18:10	Karra marnalu Ngarrkalu, “Yija warajaja partunuja kulpulumarna, partany kangkuliny Sarah-lu, pirirri kangkulumanga.” Wangka, kaninykarti kalikungu, pinakarrinyikinyi Sarah-lu.
436	GEN 18:11	Nyarru pirnikinyirningu, wurrarnarningu, “Ranyji ngaju, ngajumili pirirri pukun ranyji. Ngaju ranyjimarta yiji, munu partany ngajulu kanganyakarni!”
438	GEN 18:13	Ngarrkalu wurrarnala Abraham-ja, “Nganija nyarru pirni Sarah? Nganija wurrarnarningu, 'Ranyji yiji ngaju, munu partany ngajulu kanganyakarni.'?
439	GEN 18:14	Munu ngurnjurl yiji ngajuku. Yijalu palajunmarta jilamarnalu. Kulpulumarna warajaja partunuja, yijalu partany kangkuliny Sarah-lu.” Palajun Abraham-ja wurrarnala Ngarrkalu.
440	GEN 18:15	Wirntilu mitu marnalu Sarah-lu, “Munu nyarru pirnamarna.” Puntaju karra marnalu, “Yija, nyarru pirnin.”
442	GEN 18:17	Yananyajanga Ngarrkalu kurlkarri marnikinyirnangu, “Palarrangu marrngurrangu ngurnungujirri tawunjajirri, Sodom-japa Gomorrah-nga ngurrara, kurlujartiny yiji jana. Yijapa marlkarri wirlalamarnajaninyi ngarrakuny. Wunyjurru, wurralamarnalu Abraham-ja palajunmarta jilirnili? Yuu. Wurralamarnala.
443	GEN 18:18	Ngurrjungulu marnarna Abraham, wurralkulinyjanaku palinymilirranguku pinakarralupijiyi ngarrakunyju, ngungku yiji jilipiyi ngarramarnti. Janalu palajun jinaja ngajulu ngalypa jilamarnajanaku ngajumilija muwarrja. Palajalu ngalypa yiji jilamarnajanaku wiyirrku marrngurranguku, warrarnjarrangu wiyirrja. Abraham yungkulumarnalu jamuji karlujirrangupa nyirrirnikartijarrangu kurrngal, palinymilirrangu kurrngal yija-yiji jarrulupiyi, wirtu nyampalirrangu jarrulupiyi.”
445	GEN 18:20	Palaja Abraham-ja wurrarnala, “Miranu nyuntu palarranguku marrngurranguku Sodom-japa Gomorrah-nga. Pinakarrinyirnijanaku, yirrkulu kurlu yiji jirnikinyiyi.
446	GEN 18:21	Palaja muwarrja yankulumarna, yirrilimarna. Yijapa pala muwarr pinakarrinyaja yija. Munujalu, miranu jarrulumarna.”
448	GEN 18:23	Wurrarnala Abraham-ju, “Yijapakurra jinta Sodom-ja ngalypa jinayi, jurtungu yaninyayi. Wunyjurru? Marlkarri wirlalamanjaninyi palarrangu pukun?
450	GEN 18:25	Munu wirlanaku ngalypakatarrangu, kurlukatarrangujakun wirlanaku. Ngalypajakun jinaku nyuntulukurra.”
451	GEN 18:26	Karra marnalu Ngarrkalu, “Marrngurranguku ngalypa jinakataku 50-ku munu wirlalamarna pala tawun. Puru yakalamarnajaninyi wiyirr.”
452	GEN 18:27	Karra marnalu Abraham-ju, “Puru ngaju, munu japirr manaku ngajulupirrayi.
453	GEN 18:28	Yijapa 45-jakun ngalypakata palanga tawunja. Wunyjurrukurra? Marlkarri wirlalamanjaninyi wiyirr tawunja?” “Marrngurranguku ngalypakataku 45-ku munu wirlalamarna pala tawun.”
454	GEN 18:29	Yarrana Abraham muwarr pirnalu, “Yijapa 40 ngalypakata palanga waninyayi.” “Ngalypakataku 40-ku munu wirlalamarna pala tawun.”
455	GEN 18:30	Palaja wurrarnala Abraham-ju, “Yarrana japirr malamarnanta, munukurra kulilu yirriliminyinpa, yijapa 30-jakun ngalypakata palanga?” “30-ku ngalypakataku munu wirlalamarna pala tawun.”
456	GEN 18:31	Yarrana Abraham marrpalya waninyi. “Yijapa 20-jakun ngalypakata palanga.” “20-ku ngalypakataku munu wirlalamarna pala tawun.”
457	GEN 18:32	Palaja karra marnalu Abraham, “Yarranakurra warajamaljakun japirr malamarnanta. Munukurra kuli jarrulupijin. Yijapa 10-jakun ngalypakata palanga waninyayi.” Puntaju karra marnalu Ngarrkalu, “Yijalu 10-ku munu wirlalamarna pala tawun.”
460	GEN 19:2	Wurrarnapulaku, “Milpapulukurra ngurrakarti ngajumilikarti. Jina ngulyalkulunyumpularninyi, wantulunyumpulu mayanga ngajumilingi. Marntungu yankulunyumpulu wanyjarniku karrinyaku yaninyaku nyumpala.” Puntaju karra marnapulalu, “Puru wanta. Nyungungarra parlkarranga wantulupalayi warrukartiku.”
463	GEN 19:5	Lot-ku kamarniyalu, “Wanyjarningi palajirri pirirrijirri nyuntumilikarti ngurrakarti milpanyapulu? Kawapulinyi nganarnaku!” Palarrangu Sodom pirirrimarta kurla-kurla yiji, palajirriku karrinyiyipulaku.
465	GEN 19:7	Wurrarnajanaku, “Munu palajunmarta jiliyi! Kurlu yija pala.
466	GEN 19:8	Pinakarrayi yiji. Kurntaljirri ngaju, kurrijirrijartiny. Munu pirirringi karta karrimapulu. Kangkurnupulinyi nyurraku palajirri kurntaljirri. Nganikupa karrulunyurru jilkulunyurrupulinyi. Palajirri pirirrijirri ngajarrijirri, yakaliyipulinyi. Ngurrakarti milpanyapulu ngajumilikarti. Yijalu ngajulu kalkulumarnapulinyi.”
467	GEN 19:9	Pala muwarr pinakarrinyaja kuli jarrinyiyi. “Yarra! Yarra! Kajaja nyungukarti milpanyan, kuwarri nyampali jilamanparninyi nganarnaku. Kurlu jilipiyirnangu yija.” Lot warinykurnu jujirniyi, partarl jawapirti ngartarnayalu.
470	GEN 19:12	Wurrarnapulalu Lot-ja, “Nyuntumilirranguja nganurtu nyungungu tawunja? Partanykarrangu? Pujamurrangu? Wurralajanaku nyungu tawun yakalapiyi.
471	GEN 19:13	Jampa nyungu tawun wiyirr yija kampalapalayi. Ngarrka miranu marrngurranguku nyungungu, kurlukata yiji jana. Palinyju nyungukarti ngakarnangalayinyi wiyirrku yijaku kampanaku ngarrakuny.”
472	GEN 19:14	Yana Lot pujamukartijirri, palinymili kurntalmilijirri pilyurrjirri, wurrarnapulaku, “Jampa nyungu tawun kampalkuliny ngarrakuny Ngarrkalu. Nyunguja janyin mirti jarrapulu, marlkarringimarra!” Wurrarnikinyipulu witijakapali, puru panpanyapulalu.
473	GEN 19:15	Pirrpa-pirrpa jarrinyajalu Lot-ja wurrarnapulalu angel-jujirri, “Kawajaninyi mirtawapa kurntaljirri nyuntumili, jalakarti nyungu tawunja wiyirr mirti jarrulunyurru, marlkarringimarra!”
475	GEN 19:17	Palaja wurrarnapulujanaku, “Mirti jarrayi, mirti jarrayi! Munu nyirrirni parrjaliyi! Munu partijirri parlkarranga kajaliyi. Warnkumarramarrakarti pipurru mirti jarrayi, marlkarringimarra!”
476	GEN 19:18	Puntaju Lot-ju karra marnapulaku, “Nyumpalakurra pajulu ngalypa jirnijinyumpulu, wankanyu jirninyinyumpulu. Pinakarrajipulu. Warnkumarramarra kaja yiji. Munu mirti yaninyakarna ngurnungukartijakun. Marlkarri jarrarnili partijirri.
478	GEN 19:20	Yirrirnanyumpulu pala tawun, pala wupartu tawun palanga? Mirti jarrulumarna palakartijakun. Tuku wantulumarna palangangarra.”
479	GEN 19:21	Warajalu wurrarnala, “Yuu. Nyurra palakarti yarrayi. Munu kampalamarna pala wupartu tawun.
480	GEN 19:22	Jampa mimalamarnanyurruku. Jampa nyurra palangangarra kajarnaja, jinta warrarn kampalamarna. Palajalu mirti jarrayi!” Karrpu milyapal jarrinyaja Lot-pa kurntaljirri palinymilijirri kajarniyi palanga tawunja. Yini pala wupartu tawun Jawa.
489	GEN 19:31	Yarti marrkanga wurrarnala murrkangunyalu, “Japartu ngalimili ranyji, ngali waninyali pirirrimajirri. Nyungungu warrarnja yija munu waraja pirirri.
490	GEN 19:32	Japartu yungkuli minpinaku wayin. Palaja, yawurr jarrinyaja, palinyja karta karrulupalili. Palajunju partany kangkulupali japartuja ngalimilija.”
492	GEN 19:34	Warinymaljanga marrkanga karra marnalu murrkangunyalu, “Warinyja warrukartingi japartungu karta karrinyirnili. Kuwarringi warrukartingi yarrana wayin yungkulupali. Palaja palinyja karta karruluman nyuntu, palinyja partany kangkuluman.”
498	GEN 20:2	Palanga Sarah wurrarnikinyi palinymili mirtawamarniny marrka. Palanga partunurrangu Abimelech nyampali wirtu Gera-ku. Palinyju warrkamukatarrangu ngakarnajaninyi maninyaku Sarah-ku. “Ngajukarti kanganyaku mirtawa ngajumili jarrinyaku.”
499	GEN 20:3	Warajanga warrukartingi Ngarrka ngayarta jarrinyi kapukarringi. Wurrarnala, “Nyuntulu kanyan nyungu mirtawa. Pala mirtawa pirirrijartiny. Palajalu marlkarri jarruluman.”
500	GEN 20:4	Abimelech munu ngarrany karta karrimapulu pala mirtawa. Karra marnala, “Nyampali, ngaju munu kurlu jinaja! Yijalu munu wirlalamannganinyi ngajumilirrangu marrngupa.
501	GEN 20:5	Abraham-jungarra wurrarna pala palinymili mirtawa marrka. Palangarra muwarr pirni Sarah-lu. Pala jirnirni yijalu wurrarnarna ‘ngalypa’.”
502	GEN 20:6	Ngarrkalu puntajulu wurrarnala kapukarringa, “Yuu, ngaju miranu pala jirnin ngalypakapali wurrarnikinyin, palajalu ngampa pirnirninti jinaku kurlujartinyku ngajuku. Ngampa pirnirninti warlinaku palaku mirtawaku.
503	GEN 20:7	Kuwarri, pala mirtawa kulpanya yuwalu palinymili pirirringi. Pala Abraham muwarr pinakata ngajumili. Paliny muwarr pilipiji nyuntuku palajunjamarra, munu marlkarri jarruluman. Wurrarnarnangu palanga minyirri, munujalu nyuntupa nyuntumilipa marrngurrangu marlkarri jarrulunyurru.”
505	GEN 20:9	Muwarr ngakarnalu Abraham-ku. Minyirrju wurrarnala, “Ngani kurlujartiny jirnarnanga, puntajulu nyuntulu kurlujartinyju jirnin nganarnaka wiyirrku? Yiyja yiji munu jintalupa jirnamayi palajun ngajuku. [Work on this: it misses the point that no-one ever SHOULD do that to ANYBODY.]
506	GEN 20:10	Nganiku jirninpa?”
507	GEN 20:11	Abraham-ju puntajulu, “Wurrarnarnaji, ‘Munu nyarralanga warrarnja pinakarramayalu Ngarrkaku. Wirlalanyiyili marlkarri mankulupiyi ngajumili mirtawa.’
509	GEN 20:13	Purlpilu Ngarrkalu wurrarnaji, 'Yankuluman warinykarti warrarnkarti.' Ngajulu wurrarnarnala Sarah-ngi, 'Ngalypa jilipijin. Yananyaja warinykartirrangu warrarnkarti, wurralamanjanaku marrngurrangungu, “Ngajumili Abraham mamaji'.”
511	GEN 20:15	Wurrarnala Abraham-ja, “Nyungungu nganarnamili warrarn, nyurra puru wantayi palanga warrarnjakurtirri, munu wirnti karrulunyurru.”
512	GEN 20:16	Wurrarnala Sarah-ngi, “Ngajulu yungkulumarnalu mamajinga nyuntumilinga 1,000 warnkurrangu. Palajalu nyuntumili marrngurrangu miranu wantulupiyingu munu nyuntulu kurlujartiny jirnaman.”
515	GEN 21:1	Palaja Ngarrkalu ngalypalu jinalu Sarah-ku. Palinymili muwarr yija jarrinyalu palinyku. Purlpi Abraham-ja wurrarnala Ngarkalu, “Yija warajaja partunuja kulpulumarna, partany kangkuliny Sarah-lu, pirirri kangkulumanga.” Yijarla pala muwarr. Ngarrkamilija muwarrja partany kanyalu pirirriku Abraham-ku.
520	GEN 21:6	Pikaly yiji Sarah, nyarru pirni. “Ngaju pikaly jirninyi Ngarrkalu. Jinta pinakarrinyaja pikaly jarrulupiyi, nyarru pilipiyi pukun.
521	GEN 21:7	Wurrarnikinyiyi wiyirrju partanymajirri wantulumarnalu Abraham-ku. Kuwarri partany kanyarnalu ranyji jarrinyajaku.”
524	GEN 21:10	Wurrarnala Abraham-ja, “Nyuntu marlkarri jarrinyaja ngajumilalu partanyju, Isaac-ju, wurrukarra nyuntumili mankuliny palinyjujakun. Pala wariny partany, warrkamukata mirtawamili partany, munu palinyju wurrukarra mankuliny nyuntumili. Pala warrkamukata mirtawapa partany palinymili jurtu ngakalapulinyi ngarramarnti.”
526	GEN 21:12	Wurrarnala Ngarrkalu, “Munu ngarlu kurlu wantuluman Ishmael-kupa pipiku palinymilaku. Pinakarrulumanpalu Sarah-ku, palinymilija muwarrja jilkuluman. Purlpi wurrarnanga yungkulumarnanta karluji jamujirrangupa nyirrirnikartijarrangu kurrngal. Isaac-jangarra milpulupiyi jana.
527	GEN 21:13	Ishmael pukun partany nyuntumili. Palajalu ngalypa jilamarnalu palinyku pukun, karluji jamujirrangupa nyirrirnikartijarrangu kurrngal yiji yungkulumarnalu.”
530	GEN 21:16	Wangkamarta yana, kajarna. Wurrarnarningu, “Yija ngajumili partany jampa marlkarri jarruliny. Munu palaku yirrinaku karrinyarnalu.” Ngangkurl jirnikinyi yija partanyku.
531	GEN 21:17	Murrukurru ngangkurl jirnikinyi, pinakarrinyi Ngarrkalu. Parlparrja kamarnala, “Hagar-kayi, munu ngarlu kurlu jarruluman, munu wirnti karruluman. Murrukurru pinakarrinyirni ngangkurl jinaja ngajulu.
532	GEN 21:18	Paliny kalkulumarna ngajulu. Kurrngal yiji jamuji karlujirrangupa nyirrirnikartijarrangu yungkulumarnalu. Kuwarri palinykarti yankuluman, parirrngulu kangkuluman, wararr jilaman.” Palajun wurrarnala Ngarrkalu.